IKUS HIZKUNTZA

A r t e l a n b a t e n i r a k u r k e t a

H i z k u n t z a e s p e z i f i k o a k

I r u d i a

T e s t u i n g u r u a

I k u s l e a

I k u s p u n t u a

ARTELAN BATEN

IRAKURKETA

• Testuinguru historikoa

• Testuinguru sozial,

geografiko, kulturala

• Espresioa, adierazpena

• Ikus elementuen

nagusitasuna, lehentasuna

• Prozedurak eta teknikak

Testuinguru historikoa

• Artelana ze garaitan sortua izan zen.

Testuinguru historikoa islatua geratzen da artelanean.

Ramses II.aren tenplua

(k.a. 1290-1224)

Abu Simbel Egiptiar arkitektura

Nefertariren hilobiko pinturak

(k.a. 1300-1225)

Erreginen Bailara Egiptiar pintura murala

Aurrekoaren testuinguru

historiko berbera du.

La danaide, Rodin

(1885)

Rodinen museoa, Paris Eskultura modernoa

Aurrekoen testuinguru historiko

desberdina du.

Testuinguru sozial, geografiko, kulturala

• Artelana non sortu zen.

Testuinguru sozial, geografiko eta kultural bereko

artelanak eremu geografiko hurbilean sortu dira.

Argizko hormak 011 Muros de luz 011

(2005)

Aitor Ortiz (Bilbo, 1971) Argazki digitala

aluminioan

Domina gehiago, erantzukizuna handiago (2004)

Abigail Lazkoz (Bilbo, 1972)

Tinta paper gainean

Ibiltaria El Caminante (Gasteiz, 1985)

Juan Jose Egizabal (Logroño, 1961) Hiri-eskultura

Artelan honen eta

aurrekoen

testuinguru sozial,

geografiko, kulturala

berdina da; eremu

geografiko

hurbilekoak dira.

Aharia, Hontza

Anne P. Smith (Florida, 1980) Eskultura robotikoa

Artelan hauek eta ondorengoak aldiz

testuinguru sozial, geografiko, kultural

desberdinekoak dira; eremu

geografiko urrunagokoak dira.

“Sueños de galopes 5” seriea (2006); teknika mixtoa mihisean

Orlando Salero (Venezuela, 1971)

Jae-Hyo Lee (Korea, 1965) Altzairua, iltzeak, egurra …

eskultura organikoak

Espresioa, adierazpena

• Gai bera artista

ezberdinek oso

modu ezberdinean

tratatu dezakete,

emaitza bezala

adierazpen

ezberdina lortuko

delarik.

Meninak (1656)

Diego Velazquez

Joel-Peter Witkin's

Equipo Crónica

Pedro José García Andreo

Manolo Valdés

Pablo Picasso

Ikus elementuen nagusitasuna,

lehentasuna

• Konposizio batean elementu bat(zu)en

nagusitasuna ematen da.

Trena inguratzen

duen euri giroa

eta abiadura

adierazteko

argiaren,

kolorearen eta

pintzeladaren

nagusitasuna,

kasu honetan.

Euria, baporea eta abiadura; Turner (1844)

Prozedurak eta teknikak

• Prozedura eta teknikak

artelanaren emaitza

erabakitzen du. G

i

o

c

o

n

d

a

(

1

5

0

3

-

6)

L

e

o

n

a

r

d

o

d

a

V

i

n

c

i

G

i

o

c

o

n

d

a

-

l

e

g

o

E

Y

E

S

K

I

2

3

D

O

L

K

* ERREPERTORIOAK * Gaien arabera errepertorioak deritzen

taldetan sailkatu ohi dira batzuetan

artelanak eta irudiak; hauek

zenbaitetan lengoaia propioa garatuko

dute aldi eta kultura ezberdinetan.

Bodegoia

Erretratua

pintura generoak

Marina

Paisaia

Alegoria

Ideia abstraktuen irudikapena figura edo ikurren bidez

historikoa

Pintura erlijiosoa

mitologikoa

Biluzia

Pasarte kostunbristak

eskultura tipologiak

Erliebea

Planoari, hondoari itsatsia; baxu-erliebea, erdi-erliebea,

altu-erliebea, erliebe-

hondoratua.

Gune arkitektonikoetako

mukulu biribileko eskultura

Arkitekturarekiko

menpekotasuna eta

ikuspuntu mugatua ditu.

Funtzio arkitektonikodun eskultura

mukulu biribileko eskultura

inguragarria eta arkitektura dependentzia gabea

burua

bustoa

gorputz erdikoa

gorputz -

enborra

hiru laurdenekoa

gorputz osokoa

zaldizkoa

zutikakoa

jesarria

etzana

otoizlaria

eskaintzailea

Kolosoa

neurri naturala askogatik gainditzen duena

monumentala

gertaera baten, zerbaiten, norbaiten memorian eraikia

talde eskultorikoa

hiri -eskultura

HIZKUNTZA

ESPEZIFIKOAK

• Margolaritza

• Argazkia

• Zinea

• Komikia

• Marrazketa

• Eskultura

• Arkitektura

• Grabatua

Margolaritza, argazkia, zinea, komikia,

marrazketa, erliebea

• Ikuspuntu bat espazioan. Ikuspuntua hautatzen dute eta irudikatu nahi

duten espazioa mugatzen dute.

• Eremua irudiak barne hartzen duen

espazioaren lagin irudikaria da ala

zinean ikustarazte pantailan begiak

ikusten duena.

• Kanpo eremua erreferentzia markoak mugatzen

duenetik kanpo dago; ikusleak irudimenaren bidez eraikitzen dituen elementuak dira (pertsonaiak,

dekoratua …) baina irudiaren eremuan agertu ohi ez

direnak:

Zatikatzea (fragmentación): pertsonaien edo

elementuen atalak

enkoadratzearen bidez

eremutik kanpo uzten direnean, honek

berekin dakar ikusten

ez diren elementuen

atalak kanpo eremuan egotea.

pertsonaien begiradek,

ahotsak, argiak, soinuak,

kamera mugimenduak,

pertsonai ala elementuen eremuarekiko sartu irtenek

… kanpo eremuarekiko

arreta piztu dezakete. CH ep13 part3

Batzuetan, irudiaren

kanpo eremuan dagoena

irudiaren eremuan ager daiteke (itzala, islapena),

baliabide desberdinak

erabiliz: itzala

ispilua

argia

islapena ura

begiak

Horizonte bezala jokatzen duen dekoratua edo elementuen atzean dagoena ala ikuspuntuaren edo

kameraren atzean dagoena ere, kanpo eremua

izango da, kontra-eremu bezala joka dezakeena.

• Kontraeremua: Ikuspuntua, ispiluan islatutako

pertsonaiarena, irudiaren barne eremuan, agertzen da,

nahiz eta pertsonaia kanpo eremuan kokatuta dagoen.

Kontraeremua eremuan agertzen da.

eremua

kontraeremua

Ikuspuntua – planoa aldatuz

eremu –

kontraeremu

jokoa sortu daiteke.

Marrazketa

• Analisia, ezaguera, adierazpena. Marrazketa ezaguera tresna bat (ere) da;

diziplina desberdinak izan ditzake.

• Mimesia: marrazkiak errealitatearen alderdiren

bat zehaztasunez imitatzea jarraitzen du.

• Irudia ez figuratibo bezala

ulertzen duen adierazpena ere

izango da; ikusmenaren bidez

ikustatzen diren elementuak

deskribatzera mugatzen ez

dena.

• Abstrakzioa:

objektuetan

inplizitu dago

marrazkia.

Eskultura (mukulu biribilekoa)

• Objektuaren inguruan biratzea. Eskulturak bere ingurua inguratzen duen

ikuspuntua eskaintzen du.

• Eskultura isotropikoa: eskultura inguratuz

hautematen duguna ez da aldatzen.

• Eskultura anisotropikoa: ikuspuntu ezberdinetatik

behatuz hautematen duguna aldatu egiten da.

Arkitektura

• Translazioa espazioan. Arkitekturak espazioan translazio aukera

ematen digu, ikuspuntu anitzak eskainiz .

Eraikinak kanpo

espaziotik, kanpo

aldetik begiratuz,

espazio neurri

batean mugatua

dirudi.

Eraikinak barne

espazioan, barruan

desplazatuz, ikuspuntu

ezberdinak eskaintzen

dizkigu, kanpotik

begiratuta espazio

mugatua badirudi ere.

Grabatua, argazkia

• Birsortzeko gaitasuna. Artelana birsortzeko gaitasuna dute.

Ikuslegoarekin kontaktua

eta hedatzea

ahalbidetzen da.

birsortzea interesen - merkatuaren eskaeren araberakoa izango da