Post on 17-Oct-2018
REG
ION
AL
IMPA
CT
EVA
LUA
TIO
N W
OR
KSH
OP
Eval
uatin
g th
e Im
pact
of D
evel
opm
ent P
rogr
ams:
Tu
rnin
g Pr
omis
es in
to E
vide
nce
Lim
a,En
ero
2009
Plan
ifica
ción
del
tam
año
de la
mue
stra
pa
ra la
s ev
alua
cion
es d
e im
pact
os
Dav
id E
vans
,Ban
co M
undi
alB
asad
a en
tran
spar
enci
as d
e Es
ther
Duf
lo (J
-PA
L) y
Jed
Fri
edm
an
(Ban
co M
undi
al)
El ta
mañ
o de
la m
uest
ra p
ara
las
eval
uaci
ones
de
impa
ctos
Preg
unta
gen
eral
¿De
qué
tam
año
tiene
que
ser
la m
uest
ra p
ara
dete
ctar
un
impa
cto
de c
iert
o ta
mañ
o?
¿Qué
quie
re d
ecir
«det
ecta
r»aq
ui?
La d
ifere
ncia
es
debi
da a
l pro
gram
a (y
no
al ru
ido)
La a
leat
oriz
ació
n qu
ita lo
s se
sgos
pero
no
quita
el
ruid
o: F
unci
ona
por l
a le
y de
los
gran
des
núm
eros
…¿Q
uéta
n gr
ande
tien
e qu
e se
r la
mue
stra
?
¿Qué
tan
gran
de?
¿2 p
erso
nas
sele
ccio
nada
s de
una
form
a al
eato
ria?
¿10
pers
onas
?
¡Muc
has
pers
onas
! ¿Cu
ánta
s so
n m
ucha
s?
TC
TC
CT
Org
aniz
ació
n bá
sica
Al f
inal
del
exp
erim
ento
, com
para
mos
el r
esul
tado
de
inte
rés
en lo
s gr
upos
de
trat
amie
nto
y de
con
trol
Nos
inte
resa
la d
ifere
ncia
:Pr
omed
io d
el g
rupo
de
trat
amie
nto
–Pr
omed
io d
el g
rupo
con
trol
_
Ta
mañ
o de
l efe
cto
Por e
jem
plo In
gres
o pr
omed
io d
e ho
gare
s qu
e re
cibe
n CC
Ts–
Ingr
eso
prom
edio
de
hoga
res
que
no re
cibe
n CC
TsTa
mañ
o de
l efe
cto
La e
stim
ació
n
No
tene
mos
suf
icie
nte
dine
ro c
omo
para
obs
erva
r tod
a lo
s ho
gare
s si
no u
na m
uest
ra (n
i lo
tene
mos
que
hac
er).
En c
ada
hoga
r de
la m
uest
ra, h
ay c
iert
o ni
vel d
e in
gres
o. P
uede
esta
r más
cer
ca o
más
lejo
s de
l pro
med
io d
e to
da la
po
blac
ión,
com
o fu
nció
n de
los
otro
s fa
ctor
es q
ue a
fect
an e
l in
gres
o.
Infe
rimos
el i
ngre
so p
rom
edio
en
la p
obla
ción
util
izan
do e
l pr
omed
io e
n la
mue
stra
.
Si te
nem
os m
uy p
ocos
hog
ares
, los
pro
med
ios
esta
rán
impr
ecis
os.
Si n
o ve
mos
dife
renc
ias
entr
e el
pro
med
io d
el
grup
o de
trat
amie
nto
y de
con
trol
, no
sabe
mos
si n
o ha
y ef
ecto
o s
i no
hay
pote
ncia
de
dete
ctar
el e
fect
o.
La v
aria
bilid
ad e
n el
resu
ltad
o qu
e m
edim
os
Si e
l res
ulta
do v
aría
muc
ho d
entr
o de
l gru
po d
e tr
atam
ient
o y
de c
ontr
ol, s
erá
difíc
il de
cir s
i fue
el t
rata
mie
nto
que
lo
cam
bió
012345678 value333741454953576165697377818589
Number
Frequency
mea
n 50
mea
n 60
La v
aria
bilid
ad e
n el
resu
ltad
o qu
e m
edim
os
Si e
l res
ulta
do v
aría
poc
o de
ntro
de
los
grup
os, e
s m
ás fá
cil
deci
r que
fue
el tr
atam
ient
o
0510152025
value
33
37
41
45
49
53
57
61
65
69
73
77
81
85
89
Number
Frequency
mea
n 50
mea
n 60
El e
rror
est
ánda
r
El e
rror
est
ánda
r de
la e
stim
ació
n en
la m
uest
ra
capt
a el
tam
año
de la
mue
stra
y la
var
iabi
lidad
del
re
sulta
do
con
una
mue
stra
peq
ueña
con
un re
sulta
do m
uy v
aria
ble
Un
inte
rval
o de
con
fianz
a de
95%
par
a un
efe
cto
nos
dice
que
, par
a 95
% d
e la
s m
uest
ras
que
podr
íam
os
saca
r de
la m
ism
a po
blac
ión,
el e
fect
o es
timad
o ca
ería
en
este
inté
rval
o.estándares
errores
efecto
confianza
deIntervalo
2±
=
Doc
imas
ia d
e H
ipót
esis
A m
enud
o no
s in
tere
sa p
roba
r el h
ipót
esis
que
el
tam
año
del e
fect
o es
igua
l a c
ero
(o s
ea, ¿
mi
prog
ram
a no
tien
e ni
ngún
efe
cto?
¡esp
eram
os q
ue
no!)
Que
rem
os p
roba
r:
Cont
ra:
0
Efec
to :
=o
H
0
Efec
to :
a≠
H
Dos
tipo
s de
err
ores
-I
Prim
er ti
po d
e er
ror:
Conc
luim
os q
ue h
ay u
n ef
ecto
cu
ando
en
verd
ad n
o ha
y ef
ecto
.
El n
ivel
de la
pru
eba
es la
pro
babi
lidad
que
fals
amen
te
conc
luirá
que
el p
rogr
ama
tiene
un
efec
to c
uand
o en
ve
rdad
no
lo ti
ene.
Asi
que
con
un
nive
l de
5%, p
odem
os te
ner c
onfia
nza
de
95%
en
la c
oncl
usió
n qu
e el
pro
gram
a tu
vo u
n ef
ecto
Para
la p
olíti
ca, q
uere
mos
tene
r muc
ha c
onfia
nza
en e
l im
pact
o es
timad
o: a
si q
ue p
onem
os e
l niv
el b
ajo.
Niv
eles
com
unes
: 5%
, 10%
, 1%
La re
laci
ón c
on in
térv
alos
de
conf
ianz
a
Si c
ero
no e
stá
en e
l int
érva
lo d
e 95
% d
el ta
mañ
o de
l ef
ecto
, pod
emos
tene
r 95%
cer
teza
que
el e
fect
o no
es
cer
o (a
si q
ue h
ay u
n ef
ecto
).
Asi
que
la re
gla
gene
ral e
s qu
e si
el t
amañ
o de
l ef
ecto
es
más
del
dob
le d
el e
rror
est
anda
r, p
uede
co
nclu
ir co
n m
ás d
e 95
% c
erte
za q
ue e
l pro
gram
a tu
vo u
n ef
ecto
.
Dos
tipo
s de
err
ores
-II
Segu
ndo
tipo
de e
rror
:no
pien
sas
que
el p
rogr
ama
no
tuvo
nin
gún
efec
to c
uand
o en
ver
dad
tuvo
efe
cto.
La p
oten
cia
de la
pru
eba
es la
pro
babi
lidad
de
enco
ntra
r un
efec
to e
n el
exp
erim
ento
si e
n ve
rdad
ha
y un
efe
cto:
más
pot
enci
a es
mej
or p
orqu
e es
más
pr
obab
le q
ue e
ncue
ntre
un
efec
to)
La p
oten
cia
es u
na h
erra
mie
nta
de p
lani
ficac
ión.
N
os d
ice
la p
roba
bilid
ad d
e qu
e va
yam
os a
id
entif
icar
un
efec
to s
igni
fican
te c
on d
ado
tam
año
de m
uest
ra y
de
efec
to.
El c
álcu
lo d
e la
pot
enci
a
Cuan
do p
lane
a un
a ev
alua
ción
, con
una
s in
vest
igac
ione
s pr
elim
inar
ias,
po
dem
os c
alcu
lar l
a m
ínim
a m
uest
ra n
eces
aria
par
a:
Pone
r a p
rueb
a un
hip
ótes
is: e
l efe
cto
del p
rogr
ama
fue
cero
o n
o ce
ro
Con
un n
ivel
esp
ecifi
cado
de
ante
man
o (p
ej 5
%)
Con
un ta
mañ
o de
efe
cto
espe
cific
ado
de a
ntem
ano
(lo q
ue p
iens
as
que
el p
rogr
ama
hará
)
Para
logr
ar c
iert
a po
tenc
ia
Una
pot
enci
a de
80%
nos
dic
e qu
e,en
80%
de
los
expe
rimen
tos
de e
ste
tam
año
de m
uest
ra c
ondu
cido
s co
n es
ta p
obla
ción
, si d
e ve
rdad
hay
un
efec
to e
n la
pob
laci
ón, p
odre
mos
dec
ir qu
e ha
y un
efe
ct e
n nu
estr
a m
uest
ra c
on e
l des
eado
niv
el d
e co
nfia
nza.
Más
gra
nde
la m
uest
ra, m
ás g
rand
e la
pot
enci
a.
Niv
eles
com
unes
de
pote
ncia
:80%
, 90%
Ingr
edie
ntes
par
a el
cál
culo
de
pote
ncia
en
un e
stud
io s
enci
llo
Lo q
ue re
quer
imos
Don
de lo
enc
ontr
amos
Niv
el d
e si
gnifi
canc
iaEs
to a
men
udo
se p
one
a 5%
por
co
nven
ción
.M
ás b
ajo
que
sea,
más
gr
ande
tien
e qu
e es
tar l
a m
uest
ra.
El p
rom
edio
y la
var
iabi
lidad
del
re
sulta
do e
n el
gru
po c
ontr
ol-D
e en
cues
tas
ante
riore
s en
co
ntex
tos
pare
cido
s-M
ás g
rand
e qu
e se
a la
var
iabi
lidad
, m
ás g
rand
e la
mue
stra
El ta
mañ
o de
efe
cto
que
quer
emos
pe
rcib
ir¿Q
uées
el e
fect
o m
ás c
hico
que
m
otiv
aría
un
cam
bio
de p
olíti
ca?
Más
chi
co e
l tam
año
de e
fect
o qu
e qu
erem
os p
erci
bir,
más
gra
nde
la
mue
stra
que
requ
erem
os
Esco
ger u
n ta
mañ
o de
ef
ecto
¿Cuá
l es
el e
fect
o m
ás p
eque
ño q
ue ju
stifi
caría
la a
dopc
ión
del p
rogr
ama:
Cost
o de
est
e pr
ogra
ma
vs lo
s be
nefic
ios
que
trae
Cost
o de
est
e pr
ogra
ma
vs e
l uso
alte
rnat
ivo
del d
iner
o
Si e
l efe
cto
es m
ás c
hico
que
est
o, p
ara
noso
tros
es
lo m
ism
o qu
e se
r cer
o:no
nos
inte
resa
com
prob
ar q
ue u
n ef
ecto
muy
pe
queñ
ito e
s di
stin
to q
ue c
ero
Por o
tro
lado
, cua
lqui
er e
fect
o m
ás g
rand
e qu
e aq
uel e
fect
o ju
stifi
caría
ado
ptar
el p
rogr
ama:
que
rem
os p
oder
dis
tingu
irlo
de c
ero
Pelig
ro c
omún
: esc
oger
un
tam
año
de e
fect
o qu
e se
a de
mas
iado
opt
imís
tico
–el
tam
año
de m
uest
ra p
uede
ser
de
mas
iado
baj
o!
Los
tam
años
de
efec
to
esta
ndar
diza
do
El ta
mañ
o de
efe
cto
que
pued
es d
etec
tar c
on c
iert
a m
uest
ra
depe
nde
de q
ue ta
n va
riabl
es s
on lo
s re
sulta
dos.
Ejem
plo:
Si to
dos
los
niño
s tie
nen
nive
les
de a
pren
diza
je
muy
par
ecid
os s
in e
l pro
gram
a, u
n im
pact
o m
uy p
eque
ño
será
fáci
l de
dete
ctar
La d
evia
ción
est
ánda
r cap
ta la
var
iabi
lidad
del
resu
ltado
.M
ás v
aria
bilid
ad
una
devi
ació
n es
tánd
ar m
ás a
ltaEl
tam
año
de e
fect
o es
tand
ardi
zado
es
el ta
mañ
o de
l efe
cto
divi
dido
por
la d
evia
ción
est
ánda
r del
resu
ltado
d =
tam
año
del e
fect
o / d
evia
ción
est
ánda
rTa
mañ
os c
omún
es d
e ef
ecto
s:d=
0,20
(chi
co),
d =
0,40
(med
iano
), d
=0,
50 (g
rand
e)
Los
fact
ores
del
dis
eño
que
influ
yen
la p
oten
cia
El n
ivel
de
la a
leat
oriz
ació
n
La d
ispo
nilid
ad d
e un
a lín
ea d
e ba
se (e
ncue
sta
inic
ial)
La d
ispo
nilid
ad d
e va
riabl
es c
ontr
ol y
de
estr
atifi
caci
ón.
El ti
po d
e hi
póte
sis
que
se q
uier
e po
ner a
pru
eba
El n
ivel
de
alea
tori
zaci
ónEl
dis
eño
«clu
ster
»
Los
expe
rimen
tos
alea
toriz
ados
«cl
uste
r»so
n ex
perim
ento
s en
qu
e ci
erta
s un
idad
ed (o
gru
pos)
est
án a
sign
ados
a lo
s gr
upos
de
trat
amie
nto
y co
ntro
l, no
los
indi
vidu
os
Ejem
plos
:
Tran
fere
ncia
s m
onet
aria
s co
ndic
iona
les
(CCT
s)Pu
eblo
s
Dis
trib
ució
n de
m
osqu
itero
sD
ispe
nsas
de
salu
d
Trat
amie
nto
por m
alar
iaEs
cuel
as
Supl
emen
taci
ón c
on h
ierr
oFa
mili
a
Raz
ones
por
ado
ptar
la
alea
tori
zaci
ón «
clus
ter»
La n
eces
idad
de
min
imiz
ar o
qui
tar l
a co
ntam
inac
ión
Ejem
plo:
En
el p
rogr
am d
e qu
itar l
os p
arás
itos,
se
esco
gía
las
escu
elas
por
que
los
pará
sito
s so
n co
ntag
ioso
s
La v
iabi
lidad
Ejem
plo:
El p
rogr
ama
PRO
GRE
SAno
hub
iera
sid
o po
sibl
e po
lític
amen
te s
i una
s fa
mili
as p
obre
s pa
rtic
ipar
on y
otr
as
no e
n el
mis
mo
pueb
lo.
La ú
nica
pos
ibili
dad
razo
nabl
eEj
empl
o:Cu
alqu
ier i
nter
venc
ión
que
afec
ta u
na e
scue
la
ente
ra, c
omo
el e
ntre
nam
ient
o de
pro
feso
res.
El im
pact
o de
«cl
uste
ring
»
Los
resu
ltado
s pa
ra to
dos
los
indi
vidu
os d
e un
gru
po
pued
en e
star
cor
rela
cion
ados
Todo
s de
un
pueb
lo re
cibe
n la
mis
ma
lluvi
a pa
ra s
u m
aiz
Todo
s lo
s pa
cien
tes
tiene
n el
mis
mo
méd
ico
Todo
s lo
s es
tudi
ante
s tie
nen
el m
ism
o di
rect
or d
e es
cuel
aEl
pro
gram
a af
ecta
todo
s lo
s es
tudi
ante
s a
la v
ezLo
s m
iem
bos
de u
n pu
eblo
se
rela
cion
an d
e dí
a en
día
El ta
mañ
o de
la m
uest
ra ti
ene
que
ser m
odifi
cado
po
r est
a co
rrel
ació
n
May
or c
orre
laci
ón e
ntre
los
resu
ltado
s M
ás
nece
sida
d de
am
plia
r la
mue
stra
Ejem
plo
del e
fect
o de
«cl
uste
ring
»N
úmer
o de
pue
blos
, par
a po
tenc
ia d
e 0.
80
____
____
____
____
____
____
____
____
____
Corr
elac
ión
Hog
ares
en
cada
pue
blo
Intr
a-pu
eblo
10
50
100
200
0.
00
2
37
5
4
0.02
25
10
8
8
0.
05
30
16
15
13
0.10
40
25
23
22
____
____
____
____
____
____
____
____
____
____
_
Impl
icac
ione
s
Es s
umam
ente
impo
rtan
te a
leat
oriz
ar u
n nú
mer
o ad
ecua
do d
e gr
upos
El n
úmer
o de
indi
vidu
os e
n lo
s gr
upos
impo
rta
men
os q
ue e
l núm
ero
de g
rupo
s
La le
y de
los
gran
des
núm
eros
apl
ica
solo
cua
ndo
el
num
ero
de g
rupo
sal
eato
rizad
os a
umen
ta
¡No
se p
uede
ale
ator
izar
al n
ivel
del
dis
trito
con
un
dist
rito
de tr
atam
ient
o y
uno
de c
ontr
ol! [
even
with
2,
000
hh p
er d
istr
ict
or 1
0 I 1
00 v
s 10
0 | 1
0]
Los
fact
ores
del
dis
eño
que
influ
yen
la p
oten
cia
El n
ivel
de
la a
leat
oriz
ació
n
La d
ispo
nilid
ad d
e un
a lín
ea d
e ba
se (e
ncue
sta
inic
ial)
La d
ispo
nilid
ad d
e va
riabl
es c
ontr
ol y
de
estr
atifi
caci
ón.
El ti
po d
e hi
póte
sis
que
se q
uier
e po
ner a
pru
eba
Dis
poni
bilid
ad d
e un
a lín
ea
de b
ase
Una
líne
a de
bas
e:Se
pue
de v
erifi
car s
i los
gru
pos
de tr
atam
ient
o y
cont
rol
eran
par
ecid
os o
dis
tinto
s an
tes
del t
rata
mie
nto
Se p
uede
redu
cir e
l tam
año
de la
mue
stra
, per
o re
quie
re q
ue
haga
una
enc
uest
a an
tes
de c
omen
zar e
l tra
tam
ient
o: e
l co
sto
de la
eva
luac
ión
y el
del
trat
amie
nto
Se p
uede
usa
r par
a es
trat
ifica
r y fo
rmar
sub
-gru
pos
Para
com
puta
r pot
enci
a co
n un
a lín
ea d
e ba
se:
Nec
esita
s sa
ber l
a co
rrel
ació
n en
tre
dos
med
idas
su
bsig
uien
tes
del r
esul
tado
(p e
j: el
con
sum
o m
edid
o en
dos
añ
os).
Más
gra
nde
la c
orre
laci
ón, m
ás s
e au
men
ta la
pot
enci
a.H
ay g
anan
cias
muy
gra
ndes
par
a re
sulta
dos
muy
con
tinuo
s co
mo
PMO
.
Los
fact
ores
del
dis
eño
que
influ
yen
la p
oten
cia
El n
ivel
de
la a
leat
oriz
ació
n
La d
ispo
nilid
ad d
e un
a lín
ea d
e ba
se (e
ncue
sta
inic
ial)
La d
ispo
nilid
ad d
e va
riabl
es c
ontr
ol y
de
estr
atifi
caci
ón
El ti
po d
e hi
póte
sis
que
se q
uier
e po
ner a
pru
eba
Var
iabl
es C
ontr
ol
Si te
nem
os m
ás v
aria
bles
per
tinen
tes
(p. e
j. po
blac
ión
del p
uebl
o, e
l dis
trito
del
pue
blo)
, po
dem
os c
ontr
olar
por
su
efec
to
Lo q
ue im
port
a pa
ra la
pot
enci
a es
la v
aria
ción
que
qu
eda
desp
ués
de c
ontr
olar
por
est
as v
aria
bles
Si lo
s va
riabl
es c
ontr
ol e
xplic
an m
ucha
de
la
varia
bilid
ad, l
a pr
ecis
ión
aum
enta
y la
mue
stra
re
quer
ida
baja
.
Adv
erte
ncia
: las
var
iabl
es c
ontr
ol s
olo
pued
en
incl
uir l
as v
aria
bles
no
influ
idas
por
el t
rata
men
to:
las
que
fuer
on c
olec
cion
adas
ant
es d
el tr
atam
ient
o.
La m
uest
ras
estr
atifi
cada
s
La e
stra
tific
ació
n: c
rea
BLO
QU
ES s
egún
los
varia
bles
co
ntro
l y a
leat
oriz
a el
trat
amie
nto
entr
e ca
da b
loqu
eLa
est
ratif
icac
ión
aseg
ura
que
los
grup
os d
e tr
atam
ient
o y
de c
ontr
ol e
stán
bal
ance
ados
con
resp
ecto
a a
quel
las
varia
bles
con
trol
.Re
duce
la v
aria
bilid
ad p
or d
os ra
zone
s:Re
duce
la v
aria
bilid
ad d
el re
sulta
do d
e in
teré
s en
cad
a es
trat
oLa
cor
rela
ción
de
indi
vidu
os d
entr
o de
gru
pos.
Ejem
plo:
si q
uier
e es
trat
ifica
r por
dis
trito
par
a un
pr
ogra
ma
de a
gric
ultu
raSe
con
trol
a po
r con
dici
ones
clim
átic
asEl
efe
cto
com
ún d
entr
o de
cad
a di
strit
o de
sapa
rece
.
Los
fact
ores
del
dis
eño
que
influ
yen
la p
oten
cia
El n
ivel
del
ale
ator
izac
ión
La d
ispo
nilid
ad d
e un
a lín
ea d
e ba
se
La d
ispo
nilid
ad d
e va
riabl
es c
ontr
ol y
de
estr
atifi
caci
ón
El ti
po d
e hi
póte
sis
que
se q
uier
e po
ner a
pr
ueba
El h
ipót
esis
que
se
pone
a
prue
ba
Le in
tere
sa la
dife
renc
ia e
ntre
dos
tr
atam
ient
os a
dem
ás d
e la
dife
renc
ia e
ntre
tr
atam
ient
o y
cont
rol?
Le in
tere
sa la
inte
racc
ión
entr
e lo
s tr
atam
ient
os?
Le in
tere
sa p
oner
a p
rueb
a si
el e
fect
o es
di
stin
to e
ntre
sub
-pob
laci
ones
dis
tinta
s?El
dis
eño
solo
incl
uye
conf
orm
idad
par
cial
co
n el
trat
amie
nto?
¡Par
a re
cord
ar!
El n
úmer
o de
gru
pos
impo
rta
muc
h m
ás q
ue
el n
úmer
o de
indi
vidu
osEs
cuel
as v
s es
tudi
ante
s, p
uebl
os v
s ho
gare
sD
os ti
pos
de e
rror
esTi
po I:
Pie
nsas
que
hay
efe
cto
cuan
do n
o lo
hay
ni
vel
Tipo
II: P
iens
as q
ue n
o ha
y ef
ecto
cua
ndo
lo h
ay
pote
ncia
Evita
r los
err
ores
requ
iere
una
mue
stra
su
ficie
nte
el c
álcu
lo d
e la
pot
enci
a
Los
cálc
ulos
de
pote
ncia
usa
ndo
el
soft
war
e gr
átis
«O
ptim
al D
esig
n»
Esco
ge “
Pow
er v
. num
ber o
f clu
ster
s”(p
oten
cia
vs n
úmer
o de
gr
upos
) en
el m
enú
“clu
ster
ed ra
ndom
ized
tria
ls”
(pru
ebas
al
eato
rizad
as y
agr
upad
as)
http
://si
tem
aker
.um
ich.
edu/
grou
p-ba
sed/
optim
al_d
esig
n_so
ftw
are
Tam
año
de c
ada
grup
os
Esco
ge “c
lust
ersi
ze”(
tam
año
de g
rupo
)
Esco
ge e
l niv
el d
e si
gnifi
canc
ia, e
l ef
ecto
de
trat
emen
to, y
la c
orre
laci
ón
Esco
ge a
: el n
ivel
Nor
mal
men
te s
e es
coge
0,0
5Es
coge
d:
Se p
uede
exp
erim
enta
r con
0,2
0Es
coge
la c
orre
laci
ón in
tra-
clas
e (r
ho)
Se o
btie
ne e
l grá
fico
sigu
ient
e qu
e m
uest
ra la
po
tenc
ia c
omo
func
ión
del t
amañ
o de
m
uest
ra
La p
oten
cia
y el
tam
año
de la
m
uest
ra
¡Par
a re
cord
ar!
El n
úmer
o de
gru
pos
impo
rta
muc
h m
ás q
ue
el n
úmer
o de
indi
vidu
osEs
cuel
as v
s es
tudi
ante
s, p
uebl
os v
s ho
gare
sD
os ti
pos
de e
rror
esTi
po I:
Pie
nsas
que
hay
efe
cto
cuan
do n
o lo
hay
ni
vel
Tipo
II: P
iens
as q
ue n
o ha
y ef
ecto
cua
ndo
lo h
ay
pote
ncia
Evita
r los
err
ores
requ
iere
una
mue
stra
su
ficie
nte
el c
álcu
lo d
e la
pot
enci
a
Conc
lusi
ones
: El c
álcu
lode
po
tenc
iaen
prá
ctic
a
Los
cálc
ulos
de p
oten
cia
requ
iere
nva
rias
conj
etur
as.
A v
eces
no te
nem
osto
dala
info
rmac
ión
para
hace
rlos
perf
ecta
men
te
Mie
ntra
sta
nto,
es
impo
rtan
teha
cerl
o m
ejor
posi
ble:
Evita
rla
inic
iaci
ónde
est
udio
squ
eno
tend
rán
ning
una
pote
ncia
esta
díst
ica:
des
perd
icio
de e
sfue
rzo
y de
din
ero
Ded
ica
los
recu
rsos
apro
pria
dos
a lo
s es
tudi
osqu
ede
cide
co
nduc
ir(p
ero
no d
emas
iado
sre
curs
os).