“Non máis alá”

Antiga lenda do escudo español,

anterior ó descubrimento de América por Colón,

e que aludía á suposta

imposibilidade de ir máis aló do estreito

de Xibraltar, simbolizado polas columnas. Tempo

despois, a evidencia fixo conveniente

retirar o non

“Coñecete a ti mesmo”

Traducción ó latín dunha inscrición no templo de Apolo en Delfos. O orixinal grego di γνωθι

σεαυτόν

“Observa ben”

Úsase en notas a pé de páxina. Moito máis empregada na súa abreviatura: n.b.

“Número pechado”

Limitación de prazas no acceso a algúns estudios

“Agora e sempre”

“Na obra citada”

Sobre todo na súa

abreviatura, o.c., úsase

para referirse varias veces a unha obra xa

citada con anterioridade nun escrito

“¡Ah tempos, ah costumes!”

Extraída das Catilinarias (I,

2) de M. T. Cicerón (106-

43 a.C.). Úsase para expresar indignación ante algún

acontecemento actual,

exaltando a suposta pureza

de tempos pasados

“Pan e circo”

Refírese ó costume dos gobernantes romanos de repartir comida gratuíta e

programar abondosos espectáculos de circo para

manter entretida á poboación de Roma,

ociosa en grande número. Por extensión, aplícase ós

gobernos actuais que seguen unha estratexia semellante, adaptada ós

tempos de hoxe

“Pecados pequenos”

Con ela aludimos á

escasa importancia

que concedemos

a unha tarefa, por exemplo

“Por si / Por accidente”

Na filosofía aristotélica, refírese as

propiedades intrínsecas (per

se) ou accesorias (per accidens) que posúen os

entes

“Por cabezas”

Úsase en estadísticas,

como “renda per capita”,

“consumo per capita”. En

castelán acéptase a forma adaptada

“per cápita”

“Despois dos datos”

En cartas, anotación ó final para engadir

algo que se considera aparte do texto principal. En galego adóitase

escribir todo xunto (postdata), e en

castelán acéptase a forma adaptada

posdata

“Despois da morte”

En Medicina, exames e

actuacións sobre os cadáveres

“Primeiro entre iguais”

Dentro dun grupo de

persoas que ostentan cargos de igual rango,

designa a aquela que detenta a presidencia, mais só por necesidade

organizativa, e non tén

autoridade sobre os demais

“Primeiro vivir, logo filosofar”

“En estado non dividido”

Dise da propiedade que

pertence a varios donos sen

dividir fisicamente a

parte que corresponde a

cada quen

“O que a natureza non dá, a Universidade de Salamanca non o proporciona”

I. e., “De onde non hai, non se pode sacar”

“Dos cales”

Extraída da expresión quorum praesentia sufficit, “(aqueles) cuxa presencia abonda”. Indica o número

mínimo necesario para que unha asamblea poida tomar acordos

válidos. Ás veces tamén se escoita “temos quorum” como equivalente

de “somos suficientes”

“Ave rara”

Dise dunha persoa ou cousa

case única no seu xénero

“Descanse en paz”

Empregada nas lápidas sepulcrais

“O que debe ser confirmado”

Consulta que os poderes públicos fan ó corpo electoral na que se debe votar

“sí” ou “non” (ou en branco) en torno a

unha cuestión concreta

Siglas de Senatus Populusque

Romanus (“O Senado e o pobo romano”), que

levaban as lexións no seus

estandartes, para significar que

loitaban baixo a autoridade das

institucións lexítimas de Roma

“Se queres a paz, prepara a guerra”

Frase do tratadista militar romano Vexecio

(s. IV d.C.); nela propónse que a mellor

maneira de previr a guerra é estar preparado

para ela, pois así os inimigos o han pensar dúas veces antes de

atacar.

Unha mentalidade pacifista preferírá a

variante Si vis pacem, para pacem

“Así pasa a gloria do mundo”

Durante a cerimonia da coroación papal un monxe sostén unha

vara en cuxo extremo arde unha peza de liño.

Cando remata de consumirse, o monxe pronuncia esta frase, advertindo ó Papa do pasaxeiro de todas as cousas deste mundo

Literalmente, “sen coidado”

Emprego ou cargo ben retribuído que

ocasiona pouco traballo. A súa orixe está no

mundo eclesiástico, aínda que hoxe aplícase fóra del. Tanto en castelán como en galego prefírese a forma fusionada

sinecura

Literalmente “sen data”

Usámola cando queremos

expresar un aprazamento sen data fixa

“Que a terra che sexa lixeira”

Inscrición típica nas lápidas sepulcrais

romanas, sempre en abreviatura

“Pola súa propia

vontade”

Literalmente, “estado no

que”: “estado da situación”

Emprégase para referirse a unha situación xeral nun contexto

concreto: política,

economía, educación, etc.

“En senso estricto”

Opónse a lato sensu

“Baixo o xuíz”

Indica que unha cuestión legal están

pendente dunha decisión por parte dun

xuíz

Literalmente, “da súa clase”

Alude á especificidade ou carácter único dunha

persoa ou cousa

“A lei no seu extremo é a extrema inxustiza”

Frase de Cicerón na que se alude ó

inxusto que pode ser aplicar a lei no seu senso máis estricto

Literalmente “sobrou”

Beneficios, nun balance económico. Máis en xeral, pode indicar “elementos

sobrantes”

“(Atribuír) a cada un o seu”

Frase de Catón o Censor (s. III a.C.), e

que constitúe o principio básico da xustiza distributiva

“(Como) en táboa rasa”

Expresa a intención de prescindir ou

desentenderse de algo. Máis cotián é atopar a expresión asimilada “facer táboa rasa”

“O tempo foxe”

Expresión da fugacidade da vida

“Todo revolto”

Conxunto desordeado de

elementos

“Ti tamén, meu fillo”

Segundo a tradición,

derradeiras palabras de

Xulio César ó ser asasinado por

Bruto e un grupo de

conspiradores

“Derradeiro aviso”

“Para a cidade e para o mundo”

Bendición que o Papa imparte

desde o Vaticano o día de Nadal e o

Domingo de Resurrección, no

calendario cristián

“Como máis abaixo” / “Como máis

arriba”

Referencias textuais

“Cheguei, vin e vencín”

Conciso informe presentado por

Xulio César ante o Senado romano no ano 47 a.C. Con el

quería dar conta da facilidade coa que

vencera ó rei Farnaces II do Ponto (na actual Turquía)

“As palabras voan, os escritos

permanecen”

Literalmente, ”por gracia da palabra”

É un sinónimo de “por exemplo”. Emprégase máis ben en

abreviatura: v. gr.

“No turno contrario”, i. e., “Ó revés”

Prefírese a forma soldada

viceversa

“De viva voz”, i. e., “En voz alta”

“A voz do pobo (é) a voz de Deus”

Moito máis empregada na súa primeira

metade, propón que ós rumores hai que darlles

creto