- 1. LINGUA LATINA FACILIS LINGUAELATINAEDEPARTAMENTU M ARRASATE
BHI Ramon Osinaga AVE!!! OHARRA: Zerozer falta edo zuzentzeko
topatuz gero, MESEDEZ, komunikatunon eta zer helbide
honetara[email_address]ESKERRIK ASKO.
2. LINGUA LATINA FACILIS
3. 0. Sarrera
- Sarrera honetan bi puntuhauekaipatuko ditugu:
4. 0. Latinaren historia (1)
- Uler daitekeenez, Latinaren Historia diapositiba
batzutanlaburtzea, Herkulesen lanak egitea bezain zaila da. Dena
den, aipatuko ditugupuntu garrantzitsuenak .
5. 0. Latinaren historia (2)
- Latinaerromatarrek hitzegiten eta idazten , batzuk
bakarrik,zutela .
- ErromatarrekMediterraneoaren zeharberen indarrak, poderio,
konkistak, eraginakzabaldu zituztela.
- Hizkuntza k , eraginak, konkistak, poderio, indarrak oso-oso
loturik daudela.
- Europa,Italia, Erroma non dauden.
6. 0. Latinaren historia (3)
- Erroma Latium herrialdean kokaturik zegoela. Gaur Latio .
- Romulok eta Remok ErromaK.a. 753 urteko apirilaren 21eanfundatu
zutela.
- FundatuzutenetikErromatar Inperioa handituz joan zela , bere
Jausierarte K.o. V mendera arte.
- Hau ikusitaLatinakjasan zituenfaseaketa zeudenmota ezberdinak
.
7. 0. Latinaren historia (4)
- K.a. III. milenioan, Europa erdiko biztanleakmigrazioakegiten
hasi ziren, leku berriak, leku hobeak, egoera jasangarriagoak,
abenturen bila ezagutzeko, izateko, topatzeko asmoz.
- Herri hauek Europa eta Asiatik zehar zabaldu ziren hizkuntza
ezberdinak sortuz. Herri hauek Indoeuropeoak ziren.
8. 0. Latinaren historia (5)
- Hizkuntzalari batzuk ( F.Bopp, A.W. eta F. von Shelegel, J.L.C.
Grimm, A. Shleicher eta R.Rask )XIX. mendearen lehen
erdikoan,hizkuntza ezberdinak aztertu ondorenmultzoak zeudela
konturatu ziren, hizkuntza batzuen antzekotasunak ikusirik :
9. 0. Latinaren historia (6) diez Deszihtis Desiat Tien Decem
Deka Daca Yo Asz Ia Ic Ego Ego Aham Hermano Broterelis Brat Brothor
Frater phrater bhratar Madre mote mat moder mater meter matar Gazt
Litu Rus Angl Lat Grek San 10. 0. Latinaren historia (7)
- Honako azterketak egin ondoren indoeuropeotik sortutako
hizkuntza familak, zeltiko, germaniko, balto-eslabo, armenio,
indo-iranio, grekoa, albaniarra eta italikoafinkatu zituzten.
- Eta italikoaren barruan:oskoa, umbroa eta latina .
11. 0. Latinaren historia (8)
- Latinak berak, hitzegiten hasi zenetik erromantzeak sortarazi
zituenera arte fase ezberdinak izan zituen:
- Arkaikoa K.a 600 K.a. 300
- Klasikoa K.a.300 K.a. 100
- Klasiko ondokoa K.a.100 K.o. 200
- BukaerakoaK.o 200 K.o. 700
- Erdi arokoaK.o.700 K.o. 1100
12. 0. Latinaren historia (9)
- Latinaren barruan bi mota ezberdindu behar ditugu:
- Literarioa : idazleek idazten zutena eta hiztun kultoek egiten
zutena.
- Herrikoaedotabulgarra : herriak eta soldatuek hitzegiten
zutena, mota honetatik sortu ziren erromantzeak.
13. 0. Latinaren historia (10)
- Latinak sortarazi zituen hizkuntzak dira:
- Italianoa, sardoa, portugesa, katalana, gaztelania, galegoa,
frantsesa, probentzala eta rumanoa
14. 0. Latina: alfabetoa eta ahozkera
- Latinaren alfabetoa eta gaztelaniaren alfabetoa ia-ia bera
da:
- A, B, C, D, E, F, G, H, I, K, L, M, N, O, P, Q, R, S, T, V, X,
Y, Z.
15. 0. Latina: alfabetoa eta ahoskera
- Gaztelaniarekin gonbaratuz:
- IetaVbokaleetakontsonantebalorea dute. Segun eta zein
testuinguruan dauden.Latin erraza denez, guretzat/i/eta/v/ .
- Y , etaZbakarrik erabiltzen dira grekeratik datozen hitzak
idazteko.
16. 0. Latina: alfabetoa eta ahozkera
- Ahozkera ere asko ez da aldatzenarau orokorra bezalahau hartuko
dugu latina eta gaztelaniaia-ia berdin ahozkatuko dugu ,
bainaaldaketa batzukdaudenez hurrengo diapositiban ikusiko
ditugu.
17. 0. Latina: alfabetoa eta ahozkera
- Hona hemen desberdintasunak:
- Ibokalearen aurrean:J>j auna bezala.
- Ubokalaren aurrean:W>W ashington
- OE, AE, AUdiptongoakbiakahozkatzen dira
- Cahozkatzen daK:C i c ero >K i k ero
- Guetaqu>guetaku(u : ahozkatzen da)
18. 0. Latina: alfabetoa eta ahozkera
- Ariketatxo bat proposatuko dizugu, oso errazalatinaz irakurri
:
- Dum milites Romani in castris ambulant neque Germanos timent,
magnus numerus hostium castra petit.
- Asko ez duzu ulertu baina hitz batzuk bai ezta? Beste bat.
19. 0. Latina: alfabetoa eta ahozkera
- Romani hostes armatos acurrere vident. Atque arma summunt, alii
portas castrorum claudunt, alii vallum ascendunt
- Germani castra oppugnant. Romani castra defendunt. Milites
Romani pila in germanos iacunt.
20. 0. Latina: alfabetoa eta ahozkera
- Illi autem pila in castra iacere non possunt, quod vallum nimis
altum est, neque vallum ascendere possunt, quod Romani vallum pilis
et gladiis defendunt.
- Hostis castra expugnare non possunt.
21. 0. Latina: alfabetoa eta ahozkera
- Romani portas castrorum aperiunt atque in hostes excurrunt.
Barbari perterriti milites nostros ad se venire vident, arma ad
terram iacunt, terga vertunt atque in magnas silvas fugiunt.
- Latn.Iniciacion a la lengua latina . 17 o. Ed. Edelvives
Zaragoza.
22. 0. Latina: alfabetoa eta ahozkera
- Baiezt zerozer ulertu dozula:
- Romani, in, ambulant, Germanos, magnus, numerus,.
- Beste gauza batzuk ezer ere ez:
- Castrorum, adcurrere, possunt, expugnare
- Ez arduratu, hau erraza ezOSO ERRAZAda eta. Prisarik ez
dugu!!!
23. 0. Latina: alfabetoa eta ahozkera
- Bukatzeko: Selektatibitateko testu bat: (1995. Navarra)
- Cetera per terras omnis animalia somno
- Laxabant curas et corda oblita laborum:
- Ductores Teucrum primi, delecta iuventus
- Consilium summis regni de rebus habebant,
- quid facerent quisve Aeneae iam nuntius esset.
- Virgilio,Eneida , IX,224-228
24. 0. Latina: alfabetoa eta ahozkera
- Azken hauzailagoa , baina askozmusi-kalagoa , bestela frogatu
edozein ritmo, rap, zortziko txikia, rock, blues, edo irakurri
soinuak dastatuz sin ms
- Cetera per terras omnis animalia somno
- Laxabant curas et corda oblita laborum:
- Ductores Teucrum primi, delecta iuventus
- Consilium summis regni de rebus habebant,
- quid facerent quisve Aeneae iam nuntius esset.
25. 0. Latina: alfabetoa eta ahozkera
- Lur askotatik, gainontzeko animaliekberen bihotzaren ardurak
lotaldiaz lasaitzen zituzten, kezketaz ahazturik. Treukroen gidari
garrantzitsuenek, gazteriaren honenak, estatuaren gai larrienetaz
aholkuak hartzen zituzten. Zer egin behar zuten galdetzen zuten,
edo nor joango zen Eneasengana mezu bat eramatera.
26. 0. Latina: alfabetoa eta ahozkera
- Por todas las tierras, los restantes seres vivos relajaban
mediante el sueo las cuitas de su corazn, olvidados de sus fatigas.
Los principales caudillos de los teucros, la lite de la juventud,
celebraban consejo acerca de los ms acuciantes asuntos del estado.
Se preguntaban qu deban hacer, o bien, quin ira inmediatamente a
llevar un mensaje a Eneas.
27. 0. Latina: alfabetoa eta ahozkera
- eta 2003eko EHU-UPV-koa (uztaila):
- Germaniarrak Mosa eta Rhin ibaien elkargunera iheska doaz,
borrokaldian hil edo ibaian itoz.
- Germani, cum suos interfici viderent, armis abiectis, se
ex
- castris eiecerunt: et, cum ad conflurnem Mosae et Rheni
- pervenissent, magno numero interfecto, reliqui se in
- flumen praecipitaverunt, atque ibi,timore, lassitudine,
- vi fluminis oppresi, perierunt.
- Caesar De Bello Galico. I
28. 0. Latina: alfabetoa eta ahozkera
- Germaniarrak bereak hiltzen zituztela ikusiz, armak botata,
kanpalditik irten ziren; eta, Mosa eta Rhinen elkargunera heldu
zirelarik, kopuru handia hil ondoren, gainontzekoak errekara bota
ziren, eta han bildurraz, nekeaz, errekaren indarraz estututa, hil
ziren
29. 0. Latina: alfabetoa eta ahozkera
- Los germanos viendo que mataban a los suyos, echadas las armas,
salieron del campamento; y, habiendo llegado a la confluencia del
Mosa y el Rhin, despus de morirun gran nmero, los restantes se
echaron al ro y all por el miedo, el cansancio, cogidos por la
fuerza del ro, murieron.
30. 1. Hitz motak
- Bi hitz mota topa dezakegu latinean:
- Aldatzen direnak :sustantiboak ,adjektiboak ,izenordeak eta
aditzak .
- Aldatzen ez direnak :preposizioak ,juntagailuak ,adberbioak eta
interjekzioak.
31. 2. Deklinabideak (1)
- Latineansubstantiboek ,adjektiboek etaizenordeek esaldiaren
barruan daukaten funtzioaren araberabukaera aldatzen dute ,
euskaraz antzera, hau da, substantiboak, adjektiboak eta
izenordeakdeklinatzendire la esaten dugu.
32. 2. Deklinabideak (2)
- Euskararen deklinabidearen barruan
- bizidunak, bizigabeak, bokalez
- bukaturikoak, kontsonantez
- bukatutikoak, singularra, pluralaeta
- mugagabeakontutan izan behar ditugu hitzak deklinatzeko .
33. 2. Deklinabideak (3)
- Latinak hitzak deklinatzeko sistema askoz errezagoa du.Bost
eredudaude,haueideklinabideakderitzegu.
- Lehen eredua=Lehen deklinabidea
- Bigarren eredua= Bigarren deklinabidea
- Hirugarren eredua= Hirugarren deklinabidea
- Laugarren eredua =Laugarren deklinabidea
- Bostgarren eredua =Bostgarren deklinabidea
34. 2. Deklinabideak (4)
- Euskaraz,edozein hitz deklinatu ahal izatekobiziduna,
bizigabea, bokalez bukaturik, kontsonantez bukaturik
etatestuinguruarenaraberasingularra, pluralaedota
- mugagabeden kontuan izan behar dugu.
35. 2. Deklinabideak (5)
- Esan dugunez, Latinakbost deklinabide
- dauzka.Nola ezberdintzen ditugu?
- Oraindik hau bakarrik jakin behar dugu:
36. 2. Deklinabideak (6)
- Dakigunez, euskaraz hitzak deklinatzen dira, hau da,funtzioaren
arabera bukaera aldatzen dute .
- Hitzakhartzen duenforma bakoitzari kasudeitzen diogu.
37. 2. Deklinabideak (7)
- nominatiboa, ergatiboa, datiboa, genitibo posesiboa,
asoziatiboa, destinatiboa, instrumentala,inesiboa, genitibo
lokatiboa, alatiboa, alatibo terminala, ablatiboa, partitiboa eta
prolatiboa.
38. 2. Deklinabideak (8)
- Edo beste era batetara esanda:
- nor , nor k , nor i , nor en , nor ekin ,
- nor entzat , nor taz ,no n , non go , no ra ,
- no raino , nond ik , zer ik , zer tzat .
39. 2. Deklinabideak (9)
- Geroatzizki hauek kontuan izan behar ditugu , bizidunak,
bizigabeak, bokalez bukaturikoak, kontsonantez bukaturikoak,
mugagabea, mugatua, singularra, plurala deklinabidea nola erabili
behar dugunhitza euskarazbehar den moduandeklinatzeko .
40. 2. Deklinabideak (10)
- Latinak6 kasubakarrik dauzka:NOMINATIBOA
41. 2. Deklinabideak (11)
- Kasu bakoitzari esaldi barruan funtzio batdagokio
- Nominatiboa =Sujeto eta atributoa
- Akusatiboa=O.Zuz. /O.Zirkun.
- Genitiboa =Izen osagarria
- Ablatiboa =O. Zirkun. / Agentea
42. 2. Deklinabideak (12)
- eta kasu bakoitzari honako itzulpenak edo euskarako kasu
baliokideak dagozkie:
- Nom = Suj /Ato=Nork, Nor, Zer*
- Aku = O.Z. / Zir.O.=Zer* / Nora, Noruntz
- Gen = I. O.=Noren / Nongo
- Dat = Zehar O.=Nori / Norentzat
- Abl = Zir.O. / Ag.=Non / Nork
43. 2. Deklinabideak (13)
- Hitz bat adierazterakoanzein deklinabidetik deklinatzen
denadierazi behar dugu, bestela nola adostu edo jakin dezakegu
hitzaren deklinabidea? Edo bakoitzak deklinatuko du nahi duen
bezala?
- Nola jakin dezakegu hitz bakoitza zein deklinabidetik
doan?
44. 2. Deklinabideak (14)
- Horretarako substantibo bat adierazten dugunean
hitzarennominatiboa eta genitiboaematen, esaten, idazten
ditugu.
- Honi enunziazioa deitzen diogu. Hau da,substantibo bat
enunziatzea nominatiboa eta genitiboa ematea da .
45. 2. Deklinabideak (15)
- Deklinabideak eta enunziazioak:
- 2.dek.= _US,- I ;_ER,- I ;_IR;- I ;_UM,- I
46. 2. Deklinabideak (16)
- Laburtuz, ikusi duguna kontuan izanda honako taula hau egin
dezakegu:
47. 2. Deklinabideak (17)
- res ; hostis ; manus ; taula ; magister edota dominus esanez
gero, substantibo bakoitza zen deklinabidekoa den esateko edo
deklinabidea asmatzekoez gara gauza,hurrengo diapositiban askoz
errezago asmatuko dugu...
48. 2. Deklinabideak (18)
- res, rei ; hostis, hostis ; manus, manus ; taula, taulae ;
magister, magistri edota dominus, domini esaten, ematen, idazten
edota enunziazten dugunean askoz errezago asmatuko dugu,genitibo
aren bukaeraren medioz.
49. 2. Deklinabideak (19)
50. 2. Deklinabideak (20)
51. 2. Deklinabideak (21)
52. 2. Deklinabideak (22)
- Zuzenean deklinabide ezberdinak aurkeztera pasatuko gara.
53. 2. Deklinabideak (23)
- Lehenengo deklinabidea ( Gen -AE )
54. 2. Deklinabideak (24)
- Lehen deklinabideko hitz batzuk:
- Amicitia,amicitiae = amicitia,ae
- Fabula,fabulae = fabula,ae
55. 2. Deklinabideak (25)
- Bigarren deklinabidea ( Gen -I )
56. 2. Deklinabideak (26)
- Bigarren deklinabideko hitz batzuk:
- Magister,magistri = magister,tri
- Dominus,domini = dominus,i
57. 2. Deklinabideak (27)
- Hirugarren deklinabidea ( Gen IS )
M/FN M/FN 58. 2. Deklinabideak (28)
- Konturatu zara:Gen. Plu. -(I)UM. Noiz bata? Noiz bestea?
- Azalpena tradizionalki korapilatsua zen.
- Beste kutsu sinpleagoa ematen saiatuko gara.
59. 2. Deklinabideak (29)
- Hirugarren deklinabideanhitz gehienek Gen. Plu. UMdaukate.
Tradizionalkiinparisilaboak*edota Temas en consonante dira.
- Nom. eta Gen. silaba kopurudesberdina .
60. 2. Deklinabideak (30)
- Bakar batzuk Gen. Plu. IUMdaukate. Temas en i . Parisila-boak*
.
- Erantzuna hurrengo diaposibetan
- *Parisilaboak: Nom. eta Gen. silaba kopuru bera.
61. 2. Deklinabideak (31)
- Gen. Plu. IUMdaukaten arteanHIRU multzoegin ditzakegu:
62. 2. Deklinabideak (32)
- Gen. Plu. IUM: Lehen multzoa:
- Erroa bi kontsonantez bukaturik daukaten inparisilaboek.
- arx,a rc is mens,me nt is mons,mo nt is
- mors,mo rt is pars,par ti s stirps,sti rp is
- urbs,u rb is dens,de nt is nox,no ct is
- pons,po nt is gens,ge nt is ars,a rt is
63. 2. Deklinabideak (33)
- Gen. Plu. IUM. Bigarren multzoa: Parisilaboek , nahiz eta
salbuespen egon.
- civis,civis collis,collis finis,finis
- hostis,hostis ignis,ignis mensis,mensis
- auris,auris classis,classis navis,navis
- turris,turris vestis,vestis aedes,aedis
64. 2. Deklinabideak (34)
- Gen. Plu. IUM. Hirugarren multzoa: -AL, -AR eta E neutro-ek
.Hauek gainera daukateAbl.Sing. I eta No. Bo. Ak. Plu. IA.
- animal,animalis animal i animal ia
- calcar,calcaris calcar i calcar ia
- Bi bukaeradunIS,-Eadjektibo guztiek
65. 2. Deklinabideak (35)
- Hirugarren deklinabideko hitz batzuk:
- Civitas,civitatis = civitas,tatis
- Miles,militis = miles, itis
- Tempus,temporis = tempus,oris (N)
66. 2. Deklinabideak(36)
- Laugarren deklinabidea ( Gen US )
67. 2. Deklinabideak(37)
- Laugarren deklinabideko hitz batzuk:
- Senatus,senatus = senatus, us
- Currus,currus = currus,us
- Cursus,cursus = cursus,us
- Portus,portus = portus,us
68. 2. Deklinabideak(38)
- Bostgarren deklinabidea ( Gen EI )
69. 2. Deklinabideak (39)
- Bostgarren deklinabideko hitz batzuk:
- Facies,faciei = facies,ei
- Meridies,meridiei = meridies,ei
- Pernicies,perniciei = pernicies,ei
70. 2. Deklinabideak(40)
- Nola deklinatu sustantibo bat? :
- Genitibotik atera erroa ( gen-buk ).
- Bokatiboan gakotxoak ipini.
- Idatzi erroa deklinabide guztian.
- Idatzi deklinabideari dagozkion bukaerak.
71. 2. Deklinabideak(41)
- manus ,manus substantiboa deklinatuko dugupausoz pauso.
72. 1) Plantila egin(42) ABL. DAT. GEN. AKU. BOK. NOM. plur sing
kasuak 73. 2) Nominatiboa idatzi(43) ABL. DAT. GEN. AKU. BOK. manus
NOM. plur sing kasuak 74. 3) Genitiboa idatzi(44) ABL. DAT. manus
GEN. AKU. BOK. manus NOM. plur sing kasuak 75. 4)Genitibotik erroa
atera( gen-buk )(45) ABL. DAT. man GEN. AKU. BOK. manus NOM. plur
sing kasuak 76. 5) Bokatiboan gakotxoak ipini(46) ABL. DAT. manus
GEN. AKU. BOK. manus NOM. plur sing kasuak 77. 6) Idatzi erroa
deklinabide guztian (47) man man ABL. man man DAT. man man GEN. man
man AKU. BOK. man manus NOM. plur sing kasuak 78. 7) Idatzi
deklinabiadeari dagozki bukaerakGen = US = 4 . (48) man ibus man u
ABL. man ibus man ui DAT. man uum man us GEN. man us man um AKU.
BOK. man us man us NOM. plur sing kasuak 79. 2.
Deklinabideak(49)
- Orain zure txada da,h urrengo hitzak deklinatu:
80. 2. Deklinabideak(50)
81. 2. Deklinabideak(51)
- Deklinabideak eta generoak
- Latinak gaztelaniak bezala generoak ditu:
- maskulinoa ,femeninoaetaneutroa .
- Printzipioz hitzeklatinatik gaztela-niara igarotzerakoan
generoa mantentzendute.
82. 2. Deklinabideak (52)
- Dena den, egon badaude arau batzuk gai hau buruan sar
dezagun.
- Emango ditugunarauak oso orokorrakizango dira. Testu-inguruak
edo hiztegiak generoen berri emango digutela kontuan izan behar
dugu.
83. 2. Deklinabideak(53)
- Bigarrena:-UM* neutroak, besteak maskulinoak
- Hirugarrena:gaztelaniako generoaipini,*neutroetan abisatuko
dugu.
- Laugarrena:-U* neutroak, besteak gaztelania bezala
- Bostgarrena:Dies,ei M-F, Res,ei F
84. 2. Deklinabideak(53)
- Deklinabide guztietansalbuespenakdaude.
- Zalantzan egonez gero,begiratu hiztegian .
- Gainera, ez badakigu, ez da hainbesterainoko.
85. 2. Deklinabideak(54)
- Deklinabideak eta bitxikeriak.
- Deklinabide bakoitzakbitxikeri batzukdauzka, baina oraindik
Lingua Latina facilis dela kontuan izanda, olinpikoki paso egingo
dugu eta beste aurkezpen baterako lagako ditugu.
86. 2. Deklinabideen taula (55) 87. 3. Adjektiboak (1)
- Adjektiboak eta deklinabideak
- Latinean gaztelanian bezalasubstantiboak eta adjektiboak
konkordatu behar dute , hau da,kasu, genero, eta zenbaki berean
joan behar dute .
- nia bueno eta nio mala ezin dezakegu esan.
- nia buena eta nio malo esan behar dugu.
88. 3. Adjektiboak (2)
- Latinean gauza bera gertatzen da:
- naut asbon os= biak Akus. Plur. Mas.
- Puer orumbon orum= biak Gen. Plu.Mas.
- Templ ismagn is= biak Abl. Plr.Neu.
- Et caeter aomn ia= biak Aks. Plr. Neu.
- OHARRA: Ez bukaera bera!!!!!!!
89. 3. Adjektiboak (3)
- Hau da,adjektiboak deklinatu behar dira : Maskulinoan,
femenino-an, neutroan, singularrean, pluralean eta noski kasu
guztietan.
- Nola funzionatzen du honek Latinean?
90. 3. Adjektiboak (4)
- Adjektibo batzuk:-us, -a,-um eta- er, -a, -um bukaeradunak,
edohiru bukaeradunak(-us, erM/ -aF/ -umN ) lehen ( F ) eta bigarren
deklinabidetik ,( M ) eta ( N ) ,deklinatzen dira.
- SERVUS / PUER ROSA AURUM ERED
91. 3. Adjektiboak (5)
- Hiru bukaeradun adjektibo batzuk:
- Altus,alta,altum = altus,a,um
- Bonus,bona,bonum = bonus,a,um
- Clarus,clara,clarum = clarus,a,um
- Asper,aspera,asperum = asper,a,um
- Piger,pigra,pig r um = piger,gra,grum
- Sacer,sacra,sacrum = sacer,cra,crum
- Miser,misera,miserum = miser,a,um
- GOGORATU =M 2./F. 1./N. 2
92. 3. Adjektiboak (6)
- Beste adjektibo batzuk-is, -e bu-kaeradunak, hau dabi
bukaeradunak hirugarren deklinabidetikdeklinatzen dira.
- Lehen bukaera-is maskulinorako etafemeninorako ; bigarrena-e
neutro-rako .
93. 3. Adjektiboak (7)
94. 3. Adjektiboak(8)
- Bi bukaeradun adjetibo batzuk
- Facilis,facile = facilis, e
- Nobilis,nobile = nobilis,e
- GOGORATU = - IS M/F= CIVIS
95. 3. Adjektiboak (9)
- Beste adjektibo batzukbukaera bakarradute hiru generoentzat.
Hirugarren deklinabidetik deklinatzen dira. Parisilaboak bezala
deklinatzen dira.
- AUDAX,AUDACIS (gen) BUKAERA
96. 3. Adjektiboak(10)
- Felix,felicis = felix,icis
- Ferox,ferocis = ferox, ocis
- Sapiens,sapientis = sapiens,entis
- Duplex,duplicis = duplex,plicis
- Potens,potentis = potens,tentis
- Prudens,prudentis = prudens,dentis
97. 3. Adjektiboak (11)
- Adjektiboa maila daitekeen hitz mota bakarra da:
- hoberena / onena superlatiboa
98. 3. Adjektiboak (12)
99. 3. Adjektiboak (13)
- muy famoso/el ms famoso /famossimosuperlativo
- muy / el ms / -simosuperlativo
100. 3. Adjektiboak (14)
- Ezagutzen ditugun beste hizkuntzetan antzekoa izango da.
- Positiboa: long beautiful
- Gonbaratzailea: long er morebeautiful
- Superlatiboa: long est mostbeautiful
101. 3. Adjektiboak (15)
- Latinean oso antzekoa da:
- altior,altius /magis altus,-a,-um
- altissimus,altissima,altissimum
102. 3. Adjektiboak (16)
- -issimus, -issima, -issimum
103. 3. Adjektiboak (17)
- Latinean nola den orain zehaztuko dugu:
- magis + adjektiboa oso gutxik
- maxime + adjektiboaoso gutxik
- erroa + issimus,-a,-umgehienek
104. 3. Adjektiboak (18)
- altus,-a,-umerroa: altus-us = alt
- alt ior,altius comparativus
- alt issimus,-a,-umsuperlativus
- clarus,-a,-umerroa :clarus-us = clar
- clar ior,clarius comparativus
- clar issimus,-a,-um superlativus
105. 3. Adjektiboak (19)
- fortis,forte erroa: fortis is = fort
- fort ior,fortius comparativus
- fort issimus,-a,-um superlativus
- brevis,breve erroa: brevis is = brev
- brevior,brevius comparativus
- brev issimus,-a,-um superlativus
106. 3. Adjektiboak (20)
- prudens,prudentis erroa :prudent
- prudent ior ,prudent ius compar.
- prudent issimus,-a,-um superlat.
- sapiens,sapientis erroa :sapient
- sapient ior ,sapient ius compar.
- sapient issimus,-a,-um superlat.
107. 3. Adjektiboak (21)
- Gonbaratzailea 3. deklinabidetik deklinatzen da .
108. 3. Adjektiboak (22)
109. 3. Adjektiboak (23)
- Nom.Brevior- es brevior- a
- Bok. Brevior- es brevior- a
- Aku. brevior- es brevior- a
110. 3. Adjektiboak (24)
- Superlatiboa ere deklinatu egiten da. Gogoratuissim us,-a-um ,
azken finean HIRU bukaeradun adjektibo bat bezala.
- Superlatiboahiru bukaeradun abjektibo bat bezaladeklinatzen
da.
- Gogoratu: -US mask. (2.) A fem (1.)
111. 3. Adjektiboak (25)
- Normalean testuetan ez ditugu gonbaratzailea eta superlatiboa
zint z ilik .
- Gehienetan agertzen dira honako testuinguruan:
112. 3. Adjektiboak (26)
- Nire etxea zureabainopolita goada.
- Mi casa esmsbonitaquela tuya.
- My house ismorebeautifulthanyours.
113. 3. Adjektiboak (27)
- Hau da,bi elementuagertzen dira gonbaratzen dugunean.
- Euskaran:bainoaurretik doa :zu / zurea
- Gaztelanian :queostean doa :t /tuya
- Ingeleran :thanostean doa :yours
- Honibigarren terminoadeitzen diogu.
114. 3. Adjektiboak (28)
- Eta Latinean zer gertatzen da?
- QUAM partikularekin eta lehen terminoaren kasuan
- QUAM partikularik gabe eta ablatiboan
115. 3. Adjektiboak (29)
- Asinus minorquam equusest.
- Mons altiorquam domusest.
116. 3. Adjektiboak (30)
- Superlatiboarekin antzekoa gertatzen da:
117. 3. Adjektiboak (31)
- Hes the tallestof the class .
- La ms grandeentre las clases .
- Shes the tallestbeetwen the classes
118. 3. Adjektiboak (32)
- Honisuperlatiboaren osagarria deitzendiogu.
- Gelako / de clase / of the classe
- Gelen artean / entre las clases beetwen the classes
- Supertatiboaren osagarria
119. 3. Adjektiboak (33)
- Eta hau latinak nola antolatzen du?Superlatiboaren osagarria
hiru eretan ipini daiteke.
120. 3. Adjektiboak (34)
- Socratesomn iumhomin um sapientissimus fuit.
- Socratesexomni bushomin ibus sapientissimus fuit.
- Socratesinteromn eshomin es sapientissimus fuit.
121. 3. Adjektiboak (35)
- Dinius et Sebasomnium hominumconfundidissimi sunt.
- Dinius et Sebasex omnibus hominibus
- Dinius et Sebasinter omnes homines
122. 3. Adjektiboak (36)
- Gaztelaniak ba ditugonbaratzaile etasuperlatibo
irregularrak
- Gomb. eta Super. irregularrak
123. 3. Adjektiboak (37)
- Latinak ere ditu:gonbaratzaile eta superlatibo
irregularrak
- bonus,a,um melior,ius optimus,a,um
- Malus,a,um peior,ius pessimus,a,um
- Magnus,a,ummaior,ius maximus,a,um
- Parvus,a,umminor,us minimus,a,um
- Gomb. eta Super. irregularrak
124. 3. Adjektiboak (38)
- - ERbukatzen diren adjetiboek >
- -errimus,-a,-umhartzen dute
- - LISbikatzen diren batzuk >
- -llimus,-a,-umhartzen dute
125. 3. Adjektiboak (39)
- Mis er> mis errimus,-a,-um
- Lib er> lib errimus,-a,-um
- Facil is> faci llimus,-a,-um
- Simil is> simi llimus,-a,-um
- Agil is> agi llimus,-a,-um
- Humil is> humi llimus,-a,-um
126. 4. Izenordeak(1)
- Definizioa:izena ordezkatzen duen perpaus atala /
elementuada.
- Izen-ordea : hitzak berak adierazten du, izenordea
- Pertsonalak kendutaadjektiboek bezalajokatzen dute.
127. 4. Izenordeak(2)
- Izenordeakaskoerabiltzen dira, ordezkoak direla kontuan
izanda.
- Izenordeakezagutzenditugu beste hizkuntzetan, nahiz
etakonsziente ez izanizenordeak direla.
128. 4. Izenordeak (3)
- ni, zu, bera, gu, zuek, haiek (pertsonalak)
- Nire, zure, bere, gure, zuen, haien (edutezkoak)
- Hau, hori, hura (erakusleak)
- Edonor, norbait(mugatugabea)
129. 4. Izenordeak (4)
- Yo, t, l, nosotros, vosotros, ellos (personales)
- Mo, tuyo, suyo, nuestro, vuestro, suyo (posesivos)
- ste, se, aquel (demostrativos)
- Alguien, ningn (indefinidos)
- Quin?... (interrogativos)
130. 4. Izenordeak (5)
- I, you, he, she, it, we, you, they (personal pronouns)
- My, mine,your, his, her, its, our, their , (possesive
pronuons)
- This, that, these, those ... (demostrative p.)
- Somebody, nobody, anybody ...(indefinite pronoun)
- Who? ... (interrogative pronoun)
131. 4. Izenordeak(6)
- Je, tu, il, elle, nous, vous, ils, elles ,... (pronoms
personnels)
- Mon, ton, son, ma, ta, sa ... (pronoms possesifs)
- Celui-l, ceux-l ,... (pronoms dmostratifs)
- Qui, que, dont, ou (pronoms relatifs)
- Certain, chaque, chacun ...(adjectifs indfinis)
- Lequel, lesquels, laquelle,?...(pronoms interrgatifs)
132. 4. Izenordeak(7)
- Latinak ere izenordeak baditu.
- BERRIA : Izenordeakdeklina-tzendira.
133. 4. Izenordeak(8)
134. 4. Izenordeak(9)
- Ni, zu, guk, zuek, haiek baliokideak dira.
- Deklinabide berezia daukate
135. 4. Izenordeak(10)
- Lehen pertsonako izenorde pertsonala
136. 4. Izenordeak(11)
- 2. pertsonako izenorde pertsonala
137. 4. Izenordeak(12)
- 3. pertsonako izenorde pertsonala
- Latinak propiorik ez du, bere ordez:
- Erakusleak erabiltzen ditu.
138. 4. Izenordeak(12a)
- Bihurkorra edo erreflexiboa gaztelaniakose, para s,
consigo...baliokidea da.
- Singularra eta plurala berdinakdira, ezberdintzeko testuingurua
aztertu beharko dugu.
- Euskeraz itzultzekobere burua... erabili behar dugu.
- Erderazsese ve/n en el espejo
139. 4. Izenordeak(12b)
140. 4. Izenordeak(12c)
- me, te, nobis, vobis, se ... ablatiboak CUM preposizioarekin
doazenean CUM ez da ipintzen betiko bezala cum + me...
- me cum , te cum , nobis cum , vobis cum , se cum ...
baizik
- nire kin , zure kin , gure kin , zue kin , berar ekin...
141. 4. Izenordeak(13)
- Edutezkoak edota posesiboak
- Noster, nostra, nostrum gure
- Vester,vestra,vestrum zuen
- Hiru bukaeradunabjektiboenbezaladeklinatzen dira.
142. 4. Izenordeak(14)
- Erakusleak,hau ,horietahura -ren baliokideak dira.
- Latinean pixka bat konplexua da.
- Normalak propiamente dichos
143. 4. Izenordeak (15)
- Izenorde erakusle normalak
- Hau ,horietahura -en baliokideak dira.
- Gen. Sing. huius istius illius
- Beste kasuetan HIRU BUKAERADUN adjektiboen bukaerak.
144. hic, haec, hochau, este, this
- N hichaechoch i h ae haec
- Ak hunchanchoch osh as haec
- Ghu ius h orumh arumh orum
- Abh o ch a ch o chishish is
145. iste, ista, istudhori, ese, that
- N isteistaistudist i ist ae ist a
- Ak istum istam istudist osist as ist a
- Gist ius ist orumist arumist orum
- Dist i ist is ist is ist is
- Abist o ist a ist o ist is ist is ist is
146. ille, illa, illud hura, (aqu)el, that, he, she, it
- N illeill a illudill i ill ae ill a
- Ak ill umill amilludill osill as ill a
- Gill ius ill orumill arumill orum
- Dill i ill is ill is ill is
- Abill o ill a ill o ill is ill is ill is
147. 4. Izenordeak(16)
- -i(s)+dem, ea+dem, i(d)+dem-
- Gen. Sing.eius eiusdemipsius
- Beste kasuetan HIRU BUKAERADUN adjektiboen bukaerak.
148. is, ea, id hau, este, this,
- Ak e ume amide ose as e a
- Ge ius e orume arume orum
- Abe o e a e o e is e is e is
149. idem, eadem, idemmismo, bera..
- N i dem e a dem i dem e i dem e ae dem e a dem
- Ak e um deme am dem i dem e os dem e as dem e a dem
- Ge ius dem e orum dem e arum dem e orum dem
- De i dem e is dem e is dem e is dem
- Abe o dem e a dem e o dem e is dem e is dem e is dem
150. ipse, ipsa, ipsum l msmo...berbera..
- N ipseips a ips um ips i ips ae ips a
- Ak ips umips am ips um ips osips as ips a
- Gips ius ips orum ips arum ips orum
- Dips i ips is ips is ips is
- Abips o ips a ips o ips is ips is ips is
151. 4. Izenordeak(17)
- Beste kasuetan HIRU BUKAERADUN adjektiboen bukaerak.
- Erlatiboak beti daramaerlatibozko esaldibat.
- Bestehitz batiegiten dioerreferenztia .
152. 4. Izenordeak(18)
- Euskaran atzeanagertzen da.
- Gaztelanian aurreanagertzen da.
- El hombreque est en la calle..
- antezedentea deitzen diogu.
153. 4. Izenordeak (19)
- Erlatiboak eta antezedenteakgenero eta zenbakibera eraman behar
dituzte, hau da,generoz eta zenbakizkonkordatzen dute.
- Erlatiboakbere esaldiaren parte bat denez,bere
funtzioarenaraberakokasuaeramango du.
154. 4. Izenordeak(20)
- Kalean dagoe n gizonanire aita da.
- Elhombre queest en la calle esmipadre.
- Homo quiin via estmeuspater est.
155. 4. Izenordeak(21)
- Ka lean ikusten dugu n gizonanire aita da
- Elhombre quevemos en la calle esmipadre
- Homo quemin via videmusmeuspater est
156. 4. Izenordeak(22)
- Mugatugabea (indefinido):norbait, edonor, zerbait baliokidea
da.
- ( ali+quis, ali+qua,ali+quid )
- Beste kasuetan HIRU BUKAERADUN adjektiboen bukaerak.
157. 4. Izenordeak(23)
- Quis?, Quae? Quid? Zein?, zer?
- Erlatiboaren bezalako deklinabidea du.
- Beste kasuetan HIRU BUKAERADUN adjektiboen bukaerak.
158. 4. Izenordeak (24)
- Quisedoquiz osaturiko batzuk.
- Quisedoquibakarrik deklinatzen da, eta zerorez gehiago ipintzen
zaie.
- Qui cumque, quae cumque, quo dcumque nor nahi
- Qui dam, quae dam, quod dam baten bat
- Quis quam,------, quid dambaten bat, norbait
- Quis que, quae que, quod que bakoitza
- Quisquis ,-------, quidquid norhai
159. 4. Izenordeak (25)
- GehienetanGen. Sin. eta Dat. Sin.ipini ditugula konturatu
zara.
- Beste kasuetanerabiltzen dituztenbukaerak lehen eta bigarren
deklinabideetan(HIRU BUKAERADUN adjektiboen bukaerak) agertzen
direnez ezagutzen dituzu.
160. 4. Izenordeak(26)
- Enunziazioak buruz ikasi.
- Besteetan lehen eta bigarren deklinabidetako bukaerak(HIRU
BUKAERADUN adjektiboen bukaerak).
161. 4. Izenordeak(27)
162. 5. Kongugabideak (1)
- Konjugabideari buruz asko dakigu:
- Konjugabideak : -AR, -ER, -IR
- Moduak : Indikatiboa, Subjuntiboa, Agintera, Infinitiboa,
Partizipioa, Gerundioa
- Aldiak : Oraina, Lehenaldia, Lehenaldi Inperfektoa,
Geroaldiak
163. 5. Kongugabideak (2)
- Zenbakiaksingularra, plurala
- Generoakmaskulinoa, femeninoa
-
- o /s/ / mos / is/ n castellano
-
- t / zu / /gu/ zue / te euskara
- Latinakkategoria / etiketa berdinakditu eta batzuk
berriakizango dira
164. 5. Kongugabideak(3)
- Latinak dituen kategoria / etiketa berriak:
- Moduak: Gerundiboa eta supinoa
- ( Beste aurkezpen baterako utzita )
165. 5. Kongugabideak (4)
- Orainaldikoak : Gaztelaniako tiempos simples* direlakoen
baliokideak:
- Oraina, Lehenaldi Inperfektoa eta
- * como, coma, comer, comiera.
166. 5. Kongugabideak (5)
- Lehenaldikoak : Gaztelaniako tiempos compuestos* direlakoen
baliokideak:
- Lehenaldi Perfektoa, Lehenaldi Pluskuanperfektoa eta Geroaldi
Perfektoa.
- * he comido, haba comido, hubiera comido, habra comido
167. 5. Kongugabideak (6)
- Generoak :neutroa ,aditzak ere badu. Gaztelaniaz ere:
- ... eta latineko neutroarekin konkor-datzeko?aditzak neutro
generoaizan behar du, forma batzuetan bakarrik.
168. 5. Kongugabideak (7)
169. 5. Kongugabideak (8)
- Kategoriak / etiketak ikusi ondoren, jarraituko dugu
- Euskaraz aditz bakoitza nola konjugatu behar dugun
badakigu:
- nork, nor / nork, nori, nor
- Hau kontuan izanda auxiliar bat edo bestea erabiliko dugu.
170. 5. Kongugabideak(9)
- Gaztelaniaz,infinitiboariesker aditz aditz bakoitza nola
konjugatu behar dugun dakigu:
- - AR Lehenengo konjugazioa
- - ER Bigarren konjugazioa
- - IR Hirugarren konjugazioa
171. 5. Kongugabideak(10)
- Latinak erekonjugazioakditu,BOSTdira, eta gaztelanian
bezalainfinitiboaren bukaera ren medioz ezberdinduko ditugu.
- Gaztelania nondik datorren gogoratu behar dugu, Latinaren
fotokopiabaita.
172. 5. Kongugabideak (11)
- Gaztelanian nola dira gogoratu behar dugu, oso antzekoak dira
eta:
173. 5. Kongugabideak (12)
- Baina, latinakBOSTdituela esan dugu.
174. 5. Kongugabideak (13)
- Navigare ,venire ,dormire ,amare ,clamare ,habitare ,audire
,vincire ikusiz gero argi daukagu zein konjugaziokoak diren.
- Bainavidere ,facere ,capere ,ducere ,emere ,agere ,dicere
,scribere ,defendere ,discere
175. 5. Kongugabideak(14)
- Hiru EREdaude. Nola ezberdindu?
- Erraz; beste forma edo bukaera batzuen medioz.
- Hau da,infinitiboarekin bakarrik ez da nahikoa , gaztelanian
edota euskaran bezala.
- Horregatik aditz batadierazte rakoanBOSTforma eman behar
ditugu.
176. 5. Kongugabideak (15)
- Nola esaten daikusigaztelaniaz?ver . Ingeleraz?to look .
Frantsesaz?voirehorrela beste hizkuntzetan.
- video, vides, videre, vidi, visum
177. 5. Kongugabideak (16)
- Hau zertarako? Bi gauzetarako:
- 1.Konjugazioak ezberdintzeko eta
- 2. Geroago ikusiko ditugunerroak jakin ahal izateko.
178. 5. Kongugabideak(17) UM I E RE I S I O 5. UM I I RE I S I O
4. UM I E RE I S O 3. UM I E RE E S E O 2. *AT UM *AV I A RE A S O
1goa supino 1.s.lp.i. INFIN 2.s.p.i. 1.s.p.i. Konj 179. 5.
Kongugabideak (18)
- Aurreko taulaz baliatuz frogatxo bat egingo dugu:asmatu
konjugazioa
- video,vides, videre, vidi, visum
- facio, facis, facere, feci, factum
- cupio, cupis, cupere, cupivi, cupitum
- duco, ducis, ducere, duxi, ductum
- emo, emis, emere, emi, emptum
- ago, agis, agere, egi, actum
180. 5. Kongugabideak (19)
- dico, dicis, dicere, dixi, dictum
- scribo, scribis, scribere, scrpisi, scriptum
- defendo, defendis, defendere, defensi, defensum
- disco, discis, discere, didici
- lego, legis, legere, legi, lectum
- debeo, debes, debere, debui, debitum
- habeo, habes, habere, habui, habitum
181. 5. Kongugabideak (20)
- Erantzunak ematea ez da izango beharrezkoa, baina bada ez bada
ere
- video,es, ere, vidi, visum 2.
- facio, is, ere, feci, factum 5.
- cupio, is, ere, cupivi, cupitum 5.
- duco, is, ere, duxi, ductum 3.
- emo, is, ere, emi, emptum 3.
- ago, is, ere, egi, actum 3.
182. 5. Kongugabideak (21)
- dico, is, ere, dixi, dictum 3.
- scribo, is, ere, scrpsi, scriptum 3.
- defendo, is, ere, defensi, defensum 3.
- disco, is, ere, didici 3.
- lego, is, ere, legi, lectum 3.
- debeo, es, ere, debui, debitum 2.
- habeo, es, ere, habui, habitum 2.
183. 5. Kongugabideak(22)
- Nahiko argi gelditzen daBOST formahauek
beharbeharrezkoakdirela.
- BainaARE, -ERE, -IREbukaerakinfinitibokoakdirela
badakigu,Besteak ?Zeintzuk dira?
184. 5. Kongugabideak(23)
- 1. Indikatiboko orainaren 1go sing.
- 2. Indikatiboko orainaren 2.sing.
- 4. Indikatiboko lehenaldiko 1go sing.
185. 5. Kongugabideak (24)
- Orain, aurrean agertu den taula buka dezakegu.
- KON Ind. Or. 1SInd. Or. 2SINFInd. Lh.1SSUP
- 4 I O I S I RE *IV I *IT UM
186. 5. Kongugabideak (25)
- Lehen erroak aipatu egin ditugu. Euskaraz, edozein
aditzakonguga-tzeko formak jakitzea nahiko erraza daukagu:etorri,
etor tzen , etorri ko , etorhorrela aditz guztiekin.
- Gaztelaniaz askoz errezago: comer : com- ,comid-erroekin aditz
osoa konjuga dezakegu.
187. 5. Kongugabideak (26)
- Latinak aditzetanHIRU erroditu
- LehenegoaOrainaldiko denborak egiteko =Orainaldikoa
- BigarrenaLehenaldiko denborak egiteko =Lehenaldikoa
- HirugarrenaSupinoko denborak egiteko =Supinokoa
188. 5. Kongugabideak (27)
- Nola jakin dezakegu aditz bakoitzaren erroak?
- Erantzuna hor kanpoan dago
189. 5. Kongugabideak (28)
- Lehenengoa edo Orainaldikoa Infi-
190. 5. Kongugabideak (29)
- Bigarrena edo lehenaldikoa Indika-
- tiboko Lehenaldi Perfektuko 1.s -i
191. 5. Kongugabideak (30)
- Hirugarrena edo Supinokoa
192. 5. Kongugabideak (31)
- ZEINZER EGITEKONONDIKFORMULA
- 1goa Orainaldiak Infinit 3.-RE
- Lehenaldiak In.Lh.Pf.1.s4.-I
193. 5. Kongugabideak (32)
- Pertsonal aditz forma batek honako egitura bat eramango du,
orduan oso erraza da zer den jakitzea.
- DENBORA MODUZKO EZAUGARRIA +
- ERROA+DEMB./MOD.EZAUGARRIA+ DESI.PERT.
194. 5. Kongugabideak(33)
- Hona hemen elementu bakoitzak ze informazio emango digun:
- ERROA = aditzaren esanaia eta dendora mota.
- DENBORA MODUZKO EZAUGARRIA= denbora eta modua.
- DESINENTZI PERTSONALA= sujetoa zein/zeintzuk den/diren eta
abotsa.
195. 5. Kongugabideak(34)
- Pertsonal aditz forma baten egitu-rako elementu batzuk ikusi
ditugu:ERROAK(gogoratu 3.-RE / 4.-I / 5.UM) etaDESINENTZI
PERTSO-NALAKere bakarrik gelditzen zaizkiguDENBORA MODUZKO
EZAUGARRIAK(gogoratu denbora eta modua adierazten
dizkigute-nak)
196. 5. Kongugabideak (35)
- DENBORA MODUZKO EZAUGARRIAK (I)
- Indikatiboko Inperfektoa=-BA
- Indikatiboko Gero. Inper. =-B-
- Subjuntiboko oraina=-E- / -A-
- Subjuntiboko inperfektoa =-RE-
197. 5. Kongugabideak (36)
- DENBORA MODUZKO EZAUGARRIAK (II)
- Indikatibo Lehen. Perf. =Des. Bereziak
- -i /-isti /-it /-imus /-istis / -erunt
- Indikatibiko Pluskuanperfektoa =-ERA-
- Indikatiboko Gero. Perfektoa=-ERI-
- Subjuntiboko Lehen. Perf.=- ERI-
- Subjuntiboko inperfektoa=-ISSE-
198. 5. Kongugabideak(37)
- Eman dugun informazioarekin ariketatxo bat egingo dugu,
analizatu hurrengo aditz formak:
199. 5. Kongugabideak (38)
200. 5. Kongugabideak(39)
201. 5. Kongugabideak(40)
- Orain zuk zeuk hartu testuetatik HAMAR aditz formak eta
azalizatu.
202. 5. Kongugabideak(41)
203. 5. Kongugabideak(42)
- ikusten dut, ikusten ari naiz, dakusat
- Ikusten nuen, ikusten ari nintzen, nenkusan
- Indikatibo Geroaldi Inperfektoa=
204. 5. Kongugabideak (43)
- Indikatibo Lehenaldi Perfektoa=
- Indikatibo Pluskuanperfektoa=
- Ikusi izan nuen, ikusia nuen
- Indikatibo Geroaldi Perfektoa=
- Ikusi izango dut, ikusia izango dut
205. 5. Kongugabideak(44)
- Subjuntiboko Pluskuanperfektoa=
206. 5. Kongugabideak(45)
- OHARRA : Sarritan subjuntiboa itzultzeko aditza nominalizatua
onartzen du :-tea, -tzea, -teko,-tzeko
207. 5. Kongugabideak(46)
- Aditzakmenperatzeaezinezkoa dela pentsatuko duzu. Ba EZ!
- Dena den TOP-ADITZA antzeko bat badago
208. 5. Kongugabideak (47)
- Denborak eta estadistikak:
209. 5. Kongugabideak(48)
- Sub. Inperfek. = ******* 7
- Oharra : Testu normaletan, aurten erabiliko ditugunetan ez,
edonola prestatuta daude eta.
210. 6. Preposizioak (1)
- Ezagutzen ditugun hizkuntza
guztietanpreposizioekedonolakofuntzioren bat adieraztendigute.
- Euskarak preposiziorik ez du , edonolako
baliokideakdeklina-bideko atzizkietandauzkagu.
211. 6. Preposizioak (2)
- Gaztelaniako preposizioak azpalditik ezagutzen ditugu:a, ante,
cabo, con, contra, de, desde, para, sin, sobre, tras
- HauekinLatinaren preposizioek zer ikusi askodaukate; ez dugu
ahaztu behar gaztelania nondik datorren.
212. 6. Preposizioak(3)
- Dakigunezkasu ezberdinek funtzio ezberdinakadierazten
dizkigute.
- Preposizioak eta funtzioak erabat erlazionaturikdaude, funtzio
batzuk adierazteko preposizioak behar- beharrezkoak dira eta.
213. 6. Preposizioak (4)
- Latinean bakarrikbi kasuk preposizioak eraman
ditzakete:AKUSATIBOAk etaABLATIBOAk .
- Hau da bi motako preposizioak
daude:AKUSATIBOKOAKetaABLATIBOKOAK
- Batzuk , oso gutxibiekinjoaten dira.
214. 6. Preposizioak(5)
- Hona hemen AKUSATIBOKOAK:
- *ad, *adversus, ante, apud, circa, circum, citra, *contra,
*erga, *extra, infra, *inter, intra, iuxta, *ob, penes, *per,
*post, praeter, *prope, *propter, secundum, supra, trans, ultra,
*versus
215. 6. Preposizioak (6)
- *a /ab / abs, coram, *cum, *de, *e /ex, *prae, *pro, *sine
216. 6. Preposizioak (7)
- Eta hemen, bukatzeko, biekin ager daitezkeenak:
217. 6. Preposizioak (8)
- Gehienagertzen direnak* dunak dira.
- Imaginazioarikera bat egiten,gaztelaniaren bitartez, ea
esanahiak asmatzen dituzun.
- Gogoratu, momentu honetangaztelaniaz pentsatu behar duzu .
218. 6. Preposizioak(9)
219. 6. Preposizioak (10)
220. 6. Preposizioak (11)
- ABLATIBO eta AKUSATIBOKOAK
221. 6. Preposizioak(12)
- Dena den, laburpen bat egingo dugu:
- adversus= -ren aurka, -ren kontra
- contra= -ren aurka, -ren kontra
222. 6. Preposizioak (13)
223. 6. Preposizioak(14)
- prae= -ren aurrean, -gatik
- pro= -ren aurrean; -ren alde
- in+ aks = -ra,-runtz, -ren aurka
224. 7. Adberbioak (1)
- Euskarako adberbio batzuk:ondo ,gaizki ,gaur ,bihar
,berandu
- Gaztelaniako baliokideak:bien ,mal ,hoy ,maana ,tarde
- Latinakoak:bene ,male ,hodie ,cras ,tarde
225. 7. Adberbioak (2)
- Ingelerakoak:well ,badly ,today ,tomorrow ,late
226. 7. Adberbioak (3)
- Latinak ere adberbioak baditu:
- moduzkoak ,tokizkoak ,denborazkoak ,kantitatezkoak ,baiezkoak
,ezezkoak ,galdezkoak ,zalantzakoak ,nahiezkoak zerrenda oso luzea
denez eta edozein hiztegitan agertzen direnez, momentuan paso
egingo dugu.
227. 7. Adberbioak(4)
- Euskarak do , - to , - kibukaerak erabiltzen ditu
adjektiboetatik adberbioak sortzeko.
- Gaztelaniak mentebukaera erabiltzen du.
- Ingelerak lyerabiltzen du.
- Latinak adjektiboetatik adberbioak sortzeko osoantzeko
sistemadu.
228. 7. Adberbioak (5)
- Hiru bukaeradun adjektiboetatik:
- clar us,a,um>clar o,clar um,clar e
-
- mal us,a, um>mal o,mal um,mal e
-
- mult us,a,um>mult o,mult um,mult e
-
- rect us,a,um>rect o,rect um,rect e
-
- liber ,a,um> liber o,liber um,liber e
229. 7. Adberbioak (6)
- Bi bukaeradun adjektiboetatik
- brev is ,brev e> brev iter
- facil is , facil e> felic iter
- grav is , grav e> grav iter
- dulc is , dulc e> dulc iter
- fort is , fort e>fort iter
230. 7. Adberbioak (7)
- -NS bukaturiko adjektiboetatik
- diligens, diligent is> diligent er
- prudens, prudent is> prudent er
- sapiens, sapient is> sapient er
- eloquens, eloquent is> eloquent er
- patiens, patient is> patient er
231. 8. Juntagailuak (1)
- Bi perpaus nahiz bi perpauseko bi atal elkartzekoerabiltzen den
perpaus-atalari juntagailua deitzen zaio.
232. 8. Juntagailuak (2)
- maila berean dauden elementuak elkartzen dituztenak
- Menpekotasunekoak : menpekotasuna adierazten dutenak.
233. 8. Juntagailuak (3)
- Kopulatiboak:et, ac, atque,-que
- Disjuntiboak:aut, vel, sive, seu, -ve
- Adbersatiboak:at, sed, verum, tamen
- Azaltzaileak:nam, namque, enim
- Konklusiboak:ergo, igitur, itaque, ideo
234. 8. Juntagialuak (4)
- Konpletiboak: ut, ne, quo minus, quin
- Kausalak:quod, quia, quoniam
- Baldintzazkoak:si, nisi, sin, dummodo
- Kontsesiboak:quamquam, etsi, tametsi
235. 8. Juntagailuak (5)
- Gonbaraziokoak:tamquam, ut, uti, velut, veluti
- Demborazkoak:ubi, cum, ut, priusquam, postquam, antequam,
236. 9. Intejekzioak (1)
- Elementu hauek daukaten funtzioa,animoaren egoera adierazteada.
O so testuinguru konkretutan agertuko dir a , eta gaineraegiten
ditugun testuetan kasik ez dira agertuko.
- Dena den liburuetan agertzen direnak aipatuko ditugu, sin
ms.
237. 9. Interjekzioak(2)
- Io!, eu-oe!= ondo, brabo, torero!
- Mehercule=Por Hercules gizinena
- Mecastor= Por Castor andreena
238. 10. Funtzezko sintaxia(1)
- Sintaxia laburtzea oso zaila da, bainalehendabiziko pausoak
emateko arau batzukazalduko ditugu, telegrafikoki beste
hizkuntzetatik gauza batzuk jakin badakigu eta.
239. 10. Funtzezko sintaxia(2)
- Sujetoak eta aditzak pertsonaz eta zenbakizkonkordatzen
dute.
- Sujetoak eta atributuak kasuz , ahal bada generoz eta zenbakiz
konkordatu behar dute.
- Sustantiboak eta adjektiboak kasuz, zenbakiz eta
generozkonkordatzen dute.
240. 10. Funtzezko sintaxia(3)
- Aposizioak , dohanarekinkasuz konkordatu behar du.
- Erlatiboak eta antezedenteak generoz eta zenbakiz .
- Erlatiboakbetibereesaldiaren funtzioarenkasuaeraman behar
du.
- Infinitiboko esaldiaren sujetoa akusatibozdoa.
241. LINGUA LATINA FACILIS
- Gratias tibi quod patientiam habuisti!
- Visa omnia tibi grata et valiosa sint!
- In proxima magis et melius!