Post on 26-Oct-2020
UNIVERSITETI I PRISHTINËS
“HASAN PRISHTINA”
FAKULTETI EKONOMIK
LËNDA:
MIKROEKONOMIA
Kapitulli 9: Monopoli
Asistent: Msc. Neshat PODVORICA
E-mail: neshat.podvorica@uni-pr.edu
Dhjetor, 2019
Monopoli
• Përfaqëson një firmë të vetme e cila prodhon
dhe shet gjithë produktin e një dege.
• Monopolet janë e kundërta e konkurrencës së
plotë, sepse në konkurrencë të plotë ka shumë
firma të cilat prodhojnë produkte ndërsa në
monopol vetëm një firmë
Tiparet e monopolit
• Ekzistenca e një shitësi të vetëm;
• Mungesa e zëvendësuesve të afërt;
• Aftësia për të ndikuar mbi cmim;
• Ekzistenca e pengesave të hyrjes; e që janë:
– Kontrolli i një inputi bazë të prodhimit;
– Pengesat e ndryshme ligjore;
– Monopoli nga bashkimi i firmave;
– Monopolet natyrore.
Kurba e kërkesës dhe maksimizimi i fitimit në firmën monopol
• Vëni re: Maksimizimi i fitimit për cilin do model të
tregut bëhet vetëm atëher kur MR=MC, prandaj
edhe në monopol vlenë kjo rregull.
• Në monopol të ardhurat margjinale janë të
ardhura rënëse.
• Për të shitur një sasi shtesë të produktit në
monopol duhet të ulë çmimet e të gjitha njësive
të mëhershme, sepse kërkesa ka pjerrësi
negative.
-4
-2
0
2
4
6
8
1 2 3 4 5 6 7
Elasticity = -1
Elastic
Inelastic
AR
, M
R (
£)
Sasia
MR
AR
AR dhe MR e kurbes se firmes
6.00
4.50
-4
0
4
8
12
16
1 2 3 4 5 6 7
Profiti total
MR
Sasia
Ko
sto
t dhe
të
ard
hu
rat(
£)
MC
AC
AR
b
a
Fitimi total =
£1.50 x 3 = £4.50
Maksimizimi i fitimit në rastin e monopolit
Fitimi maksimal arrihet
kur MC = MR
MONOPOLI
• Egzistojnë dy mendime se në monopol:
– Ka gjithmonë fitim të tepërt; dhe
– Ka mundësi ta caktoj çmimin siç të dëshiron.
O
£
Q
Ppc
Qpc
AR = D
Teprica
konsumatore
Teprica
prodhuese
Nga vjen humbja neto në monopol? MC
(a) Ekuilibri në konkurrenc të plotë
a
MR
O
£
Q
Ppc
Qpc
AR = D
a
Qpc
Pm
b Teprica
konsumatore
Teprica
prodhuese
Humbja
neto
MC
(b) Ekuilibri në monopol
Nga vjen humbja neto në monopol?
Avantazhet e monopolit
• Janë:
– Avantazhet që vijnë nga ekonomizimi i shkallës;
– Nga nxitja e progresit tekniko teknologjik;
Diskriminimi i çmimeve
• Diskriminimi i çmimeve nënkupton kur një firmë cakton çmime të ndryshme për blerës të ndryshëm.
• Për ta bërë këtë ajo duhet:
– Të zotëroj fuqi tregtare;
– Të ndajë konsumatorët në kategori të ndryshme,
sipas kriterit: gjeografik, natyrës së produktit, të
kohës kur bëhet shitja, etj.
– Të parandalojë mundësin e rishitjes.
Politikat shtetërore për monopol
• Në disa raste shteti duhet të lejojë vetë
ekzistimin e monopolit natyror për të mirën e
përgjithshme.
• Prandaj shteti në shumicen e rasteve ndikon
në uljen e çmimit dhe rritjen e sasisë së
produkteve por prap e kompenzon përmes
subvencionimit të humbjeve që ka.