Unitate didaktikoak

bidaiariak trenera!

Animatu etxeko txikiak/ikasleak Euskotreneko trenak erabiltzera!Lehen hezkuntzako 1ekoikasleentzat jarduerak

Unitate didaktikoak

2

LEHEN HEZKUNTZAKO1.ZIKLOA

3

Trena, garraiobiderik seguruena, ekologikoena eta ekonomikoenaEuskotren garraio enpresak tren, tranbia, funikular, autobus eta merkantzien garraio zerbitzuak eskaintzen ditu. 2017. urtean salto nabarmen eta esanguratsu bat eman du, Metroko 3. linea operatzen hasi denean. Horrez gain, hilabete batzuk lehenago, Topoa ere metro zerbitzuak ematen hasi da, maiztasunak gehituz (tren berriak erosi ditu, flota guztia ordezkatuz, eta langile gehiago ere baditu). Eta beste alde batetik, Azpeitiko Burdinbidearen Euskal Museoa eta Larreinetako funikularra berpizteko lanetan ere ari da, funikularra gune turistiko bezala aurkeztuz. Guzti hau horrela izanik, haur eta gazteei zuzenduriko hezkuntza proiektua garatu du, garraio publikoa zergatik eta nola erabili behar den ezagutarazteko.

Ikasleek Euskotrenek gure herrian garatu duen garraiobide publikoen sarea ezagutu eta modu baikor batean balora dezaten.

Lehen Hezkuntzako ikasleei bideraturiko hiru unitate didaktiko osatu ditugu, ziklo bakoitzaren ezaugarri zehatzetara jarduerak egokituz. Irakaskuntza konstruktibistan oinarrituz, ikasleentzat interesgarriak izan daitezkeen gaietatik abiatuz, eta jolasaz eta sorkuntzaz baliatuz, familian nahiz eskolan burutu daitezkeen jarduera sorta bildu dugu.

• Argitaratzailea: Euskotren• Egileak: Maddi Aldalur Osa Maite Azpiazu Errazkin• Diseinua eta maketazioa: EREGI, Euskara eta Komunikazioa• Ilustrazioak: Iban Izagirre Uranga• Argazkiak:

Euskotren EREGI, Euskara eta KomunikazioaArgazkia galeriak: Fotolia.com eta iStock

• L.G.: SS-360-2018

2

Unitate didaktikoak

3

LEHEN HEZKUNTZAKO1.ZIKLOA

Helburuak• Trena garraiobide segururena, ekologikoena eta ekonomikoena dela baloratzea

• Garraio publikoaren aldeko jarrera positibo bat garatzea, eta bere erabilera sustatzea

• Euskotren garraiobide publikoaren sarea osatzen duten garraiobide mota ezberdinak ezagutzea

• Denona dena, denon artean zaintzearen garrantziaz jabetzea

• Segurtasun arauak ezagutzea eta betetzearen garrantziaz jabetzea

• Jasangarritasunaren kontzeptua ulertzea eta, gure gizartea jasangarria izatearen garrantziaz ohartzea

• Azpeitiko tren museoak eta Larreinetako funikularrak osatzen duten ondare kulturala ezagutzea eta baloratzea

• Garraio publikoaren erabilera sustatzea

• Garraio publikoa modu egokian erabiltzeko jarrerak sustatzea

Hezitzaileentzako informazioa- Euskotren: www.euskotren.eus

Unitate didaktikoak

4

LEHEN HEZKUNTZAKO1.ZIKLOA

5

HIZKUNTZA KOMUNIKAZIORAKO GAITASUNA

MATEMATIKARAKO GAITASUNA

ZIENTZIA TEKNOLOGIA ETA OSASUN KULTURARAKO GAITASUNA

GAITASUN DIGITALA ETA INFORMAZIOAREN TRATAERAKOA

GIZARTERAKO ETA HIRTARTASUNERAKO GAITASUNA

KULTURA HUMANISTIKO ETA ARTISTIKORAKO GAITASUNA

IKASTEN IKASTEKO GAITASUNA

NORBERAREN AUTONOMIARAKO ETA EKIMENERAKO GAITASUNA

MUNDUKO TRENAK EZAGUTUZ P P P

GARRAIOBIDEEN IZENAK IKASTEN P

ZERGATIK AUKERATU TRENA? P P P P

NOLA HARTU TRENA? P P P P P P

GAILUAREN ABENTURA P P P

ESKULANA P P P P P

IKERKETA LANA P P P P P P

EGOERAK ANTZEZTERA P P P P P P

TREN MOTAK P P P P P P P

TREN BEREZIAK P P PSEINALEAK EZAGUTU ETA ERRESPETATU P P P P

OKA JOLASA P P P P P P

NOR DA NOR P P P P P

KAMERA LANETARA P P P P P P P

CURRICULUM LOTURAK

4

Unitate didaktikoak

5

LEHEN HEZKUNTZAKO1.ZIKLOA

Nolako trenak dira? Zein ezberdintasun dituzte? Nork erabiltzen ditu? Zertarako? Zein ezaugarri dituzte tren guztiek?

Zuek inoiz ibili al zarete trenean? Nondik nora joateko? Zer da gehien gustatzen zaizuena trenean ibiltzen zaretenean?

Ba al dago herrialderik trenik gabe?

Salma Ekuatore Gineakoa da (Afrika) eta bere herrialdean trenik ez dagoenez, ez du trena ezagutzen. Trenaz gehiago jakin eta ikasitakoa azalduko al diogu?

MUNDUKO TRENAK EZAGUTUZ

Hego AfrikaBlue train. Munduan luxu gehien dituena.

JaponMaglev. Munduko trenik azkarrena. Hegazkina bezain azkarra. Imanen bidez.

BangladeshEkitaldi erlijioso batetik bueltan.

MauritaniaMunduko trenik luzeena, 4 kilometrorekin.

Unitate didaktikoak

6

LEHEN HEZKUNTZAKO1.ZIKLOA

7

GARRAIOBIDEEN IZENAK IKASTENBa al dakizu garraiobide hauek ze izen duten? Aukeratu silaba egokiak eta idatz ezazu bakoitzaren azpian!

TRE AU SA BI A AU ZI GAZ TO

BU KLE NA HE TA KI NA TO

6

Unitate didaktikoak

7

LEHEN HEZKUNTZAKO1.ZIKLOA

4

1 5

10

ENERGIA KONTSUMOA GASEN ISURKETA

ZERGATIK AUKERATU TRENA?ORDENATU GARRAIOBIDEAK ZENBAKI TXIKIENETIK HANDIENERA.

3

5 1O

9

Unitate didaktikoak

8

LEHEN HEZKUNTZAKO1.ZIKLOA

9

BAINA HONELA NOLA DAKIGU ZEIN DEN INGURUMENARI KALTE GUTXIEN ERAGITEN DION GARRAIOBIDEA?Aurreko ariketako bakoitzaren datuak batuko ditugu horretarako.zenbaki baxuena duenak, gutxien kutsatzen duen seinale!

ZENBAKI BAXUENA

DUENAK, GUTXIEN

KUTSATZEN DUEN

SEINALE!

8

Unitate didaktikoak

9

LEHEN HEZKUNTZAKO1.ZIKLOA

BOST GARRAIOBIDEREN IZENAK EA AURKITZENDITUZUN LETRA-ZOPA HONETAN!

H E G A Z K I N A

T R E U N A D A T

G A R T R E N A E

R A I O O B I D L

E S E B G U R U, K

E K A U T O A O I

N O M S I K O E Z

T A E A K O L O I

G I K O E N A ! B

MEZU EZKUTUA(erabili ez dituzun letrekin osatua):

Unitate didaktikoak

10

LEHEN HEZKUNTZAKO1.ZIKLOA

11

NOLA HARTU TRENA?SALMAK DURANGON EGON NAHI DU EGUERDIKO HAMABI T’ERDIETAN. BAINA EZ DAKI DURANGON ORDU HORRETARAKO EGOTEKO ZEIN ORDUTAKO TRENA HARTU BEHAR DUEN DONOSTIAN.LAGUNDUKO AL DIOZU?

Marraztu erloju bakoitzari dagokion ordua. Eta aukeratu Salmari egokien datorkion trena.

(hamarrak) (hamaikak)(hamabi t’erdiak)(hamaika t’erdiak) (hamabi t’erdiak)(ordu biak)

OHARRA: TRENA OSO PUNTUALA DA,

BERAZ, GARAIZ JOAN BETI GELTOKIRA!

DONOSTIA DONOSTIA DONOSTIADURANGO DURANGO DURANGO

A B C

10

Unitate didaktikoak

11

LEHEN HEZKUNTZAKO1.ZIKLOA

DONOSTIAKO TREN GELTOKIAN DAGO SALMA. TXARTELAK 2 EURO ETA 30 ZENTIMO BALIO DITUELA ESAN DIO TXARTEL-SALTZAILEAK. ZEINTZUK DIRA BEHAR DITUEN TXANPONAK?

MARRAZTU SALMAREN BIDAIA-TXARTELA! ERLOJU BEREZIRIK IKUSI AL DUZU TREN-MUSEOAN? 24 ORDUKO ESFERA DUEN ERLOJUA DAGO!

Unitate didaktikoak

12

LEHEN HEZKUNTZAKO1.ZIKLOA

13

DUELA 30 URTE INGURU, ANTONIO IZENEKO TRENEKO LANGILE BAT BIZI ZEN AZPEITIAN. BAINA EZ, EZ ZEN TREN-GIDARIA, EZ ETA TXARTEL-SALTZAILEA ERE. ANTONIO EZKUTUAN ARITZEN ZEN LANEAN MANTENU LANAK EGITEN ETA HORREGATIK EZ ZEN INOR OROITZEN BERATAZ. HALA ERE, BERE LANA OSO GARRANTZITSUA ZEN: TRENAK ONGI FUNTZIONATZEN ZUELA ZIURTATZEN ZUEN ETA TRENBIDEA GARBI MANTENTZEN ZUEN.

GAU BATEAN, ANTONIO BERE GAILUAREKIN TRENBIDEA GARBITZEN ARI ZELA AZPEITIA ETA ZESTOA ARTEAN, LASAO INGURUAN, BI ARGI-FOKU IKUSI ZITUEN ZUZENEAN BERARENGANA ZETOZELA.

- TRENA DA ETA GUREGANA DATOR!

BELDURTUTA, GAILUTIK SALTO EGIN ZUEN. LURREAN ETZANDA, BEGIAK ITXITA ETA ESKUAK BURUAN ZITUELA, GAILUAREN ETA TRENAREN ARTEKO TALKA NOIZ GERTATUKO ZAIN ZEGOEN TENTSIO BETEAN. EZ ZEN TALKARIK EGON ORDEA, ARGIA TREN BATENA BAINO, KAMIOI BATENA IZANGO ZEN!

- BENO, SUSTO EDERRA IZAN DA! JARRAI DEZAGUN LANEAN!

BAINA BERE GAILUA FALTA ZEN: TRENBIDEAN AURRERA JARRAITU ZUEN ITXURAZ. HURA ZEN URDURITASUNA, HURA!

12

Unitate didaktikoak

13

LEHEN HEZKUNTZAKO1.ZIKLOA

BI ALDIZ PENTSATU GABE, ERREPIDERA JOAN ETA PASA ZEN LEHEN KOTXEARI LAGUNTZA ESKATU ZION. BAITA EMAN ERE! ANTONIOREN LARRITASUNA IKUSITA, TAXI-GIDARI JATOR BATEK BERE LAGUNTZA ESKAINI ZION. TRENBIDEA JARRAITU ZUTEN KOTXEZ, GAILUA AURKITU ETA GERATZEKO ASMOTAN.

- GAILUA IRAULTZEA LORTU BEHAR DUGU! – ESATEN ZION ANTONIOK TAXI-GIDARIARI!

IRAETARA IRITSI ZIRENEAN, TRENBIDEKO HARRIAK JARRI ZITUZTEN ERRAILETAN. EZ ZIREN NAHIKOA IZAN ORDEA, HARRIEN GAINETIK PASA ETA BERE BIDEAN AURRERA JARRAITU BAITZUEN GAILUAK.

KOTXERA SARTU ETA ZIZTU BIZIAN ABIATU ZIREN ZUMAIA ALDERA, GAILUA BAINO LEHEN IRITSI BEHAR BAITZUTEN.

-ZUMAIAN GAILUAK GELDITU EGIN BEHARKO LUKE – ESAN ZUEN ANTONIOK SERIO – TOPEA IZANGO DU, TRENBIDEAK DESBIDERATUTA EGON BEHARKO LUKE.

ZUMAIKO GELTOKIAN ZEUDEN ZAIN, TRENBIDEARI BEGIRIK KENDU GABE. BAINA GAILUA IRITSI ZENEAN AZPIAN SUA ETA TXINPARTAK ZEUZKAN ETA INORK AZALTZEN EZ DAKIEN ARREN, BERE BIDEAN AURRERA JARRAITU ZUEN.

ZUR ETA LUR, BERRIZ ERE KOTXEA HARTU ZUTEN, LEHEN BAINO AZKARRAGO GIDATU ZUEN ORAINGOAN TAXI-GIDARIAK. ZARAUTZ PASATU ETA ORION GERATU ZIREN. AZKAR BATEAN ETA AHALEGIN HANDIAK EGIN ONDOREN, TRENBIDEKO BURDIN PIEZA HANDIAK JARRI ZITUZTEN TRENBIDEAN. KEZKATURIK ZEUDEN ORDEA, GAILUA BAINO LEHEN IRISTEA LORTUKO AHAL ZUTEN? ETSITZEN HASIAK ZIRENEAN, GAILUAREN

FOKOA IKUSI ZUTEN ETA BLAST! BURDIN PIEZAK JO ONDOREN, GAILUA IRAULI EGIN ZEN AZKENEAN.

KOTXE GIDARIARI ESKERRAK EMAN, GAILUA HARTU ETA AZPEITIRA ITZULI ZEN ANTONIO.

-ZIUR INOR EZ DELA OHARTU ASKOZ BERANDUAGO NOALA.

AZPEITIRA IRISTEAN, HAN ZEUDEN DENAK: TREN-ESTAZIOKO ZAINDARIA, TREN-GIDARIA ETA TXARTEL-SALTZAILEA KEZKATUTA, ANTONIORI ZER GERTATU OTE ZITZAION GALDEZKA. SEKULAKO HARRERA EGIN ZIOTEN, POZEZ ZORATZEN BESARKATU ZUTEN DENEK ELKAR.

ANTONIOK EZ ZUEN GEHIAGO PENTSATU INOR EZ ZELA BERATAZ OROITZEN.

Unitate didaktikoak

14

LEHEN HEZKUNTZAKO1.ZIKLOA

LANGILE BAKOITZAREN TRESNAK AGERTZEN ZAIZKIZUE JARRAIAN.TRESNA BATZUK DUELA URTE BATZUK ERABILTZEN ZIREN ETA BESTEAK ORAIN ERABILTZEN DIRENAK DIRA. LOTU ELKARREKIN ETA ESAN BAKOITZA ZEIN LANGILEK ERABILTZEN DUEN.Treneko zein langile izatea gustatuko litzaizuke? marraztu behean.

Mantenulangilea

Tren gidaria

Txartelsaltzailea

Lineakoagentea

1

2

3

4

A

B

C

D

14

Unitate didaktikoakLEHEN HEZKUNTZAKO1.ZIKLOA

ESKULANA!

1

2

3

ARIKETA

HAU TALDE

TXIKIETAN

EGITEA ONENA!

15

Materiala• Plastikozko botilak, bi gutxienez.• Plastikozko tapoiak• Kolore ezberdinetako zinta itsaskorrak• Egurrezko zotz txikiak• Lastotxoak

Bi plastikozko botiletan koloretako zintak jarri, nahi duzun diseinua osatuz. Gidariarentzat eta bidaiarientzako leiho tarteak utzi!

Egurrezko zotzen alde banatan tapoiak jarri eta behin hori egindakoan zintarekin tren botiletara lotu.

Bi bagoiak elkarrekin lotzeko lastotxoa jarri zintarekin lotuta alde banatan.

Listo, osatu duzu trena! Orain jolastu!

Unitate didaktikoak

16

LEHEN HEZKUNTZAKO1.ZIKLOA

17

ORAINULERTUDUT!

IKERKETA LANA

HIPOTESIA ESPERIMENTUA

ONDORIOAMATERIALA

ZER DELA ETA JARRAITZEN DU AURRERANTZ IPUINEKO PROTAGONISTAREN GAILUAK? ETA ZERGATIK GERATZEN DA BAT-BATEAN?

ZUEN USTEZ ZERGATIK GERTATU DA?SAIATU HASIERAKO GALDERAK ERANTZUTEN.

________________________________________________________

________________________________________________________

________________________________________________________

1. ALDAPA TXIKIAREN GAINEAN JARRI TRENA ETA ASKATU. NORAINO IRITSI DA? (hiru aldiz)

___________________ ___________________ ___________________

2. ALDAPA HANDIAREN GAINEAN JARRI TRENA ETA ASKATU. NORAINO IRITSI DA? (Hiru aldiz)

___________________ ___________________ ___________________

BIETAN TRENAREN ABIADURA MANTSOTZEN/AZKARTZEN JOAN DA LURRAK MANTSOTUARAZI/AZKARTUARAZI EGITEN DUELAKO.

ALDAPA HANDIAREN GAINEAN JARRI DUGUNEAN, AZKARRAGO JOAN DENEZ, URRUNAGO/HURBILAGO GERATU DA.

TRENA

ALDAPA TXIKIA ETA HANDIA

MARGOA (neurgailua)

OHARRA: ARIKETA HAU TALDE TXIKIETAN EGITEA ONENA!

1 3

42

16

Unitate didaktikoak

17

LEHEN HEZKUNTZAKO1.ZIKLOA

Trenean ikusitako hainbat egoera marraztu ditugu. Antzeztu egoera horiek zuen ikaskideei. Ea asmatzen duten zer gertatu den eta jarrera egokia den ala ez!

EGOERAK ANTZEZTERA!

OHARRA: 3ko taldeak egin ondoren egokitu zaien egoera irakurri eta pertsonaiak banatuko dituzte.

TRENAREN ZAIN MARRA HORIAREN

GAINEAN EGON ZARA.

TRENERA SARTU AURRETIK

BARRUKOEI IRTETEN UTZI DIEZU.TRENEAN ZOAZ ESERITA ETA OINAK ESERLEKUAN DITUZULA.

BIZIKLETA EZ DUZU BIZIKLETEI ZUZENDUTAKO LEKUAN JARRI. TXARTELA EROSI GABE SARTU ZARA TRENERA.

TRENEAN ZOAZ, JATEN ETA LURRA

ZIKINTZEN ARI ZARA.

Unitate didaktikoak

18

LEHEN HEZKUNTZAKO1.ZIKLOA

19

Museora egindako bisitan ikusi al dituzu hiru tren hauek? Hala bada jarri ikurra marrazkien gaineko karratuan.

AZPEITIKO BURNIBIDEAREN EUSKAL MUSEOAN IKUSGAI DIREN BEHEKO HIRU TRENAK ZEIN MOTATAKOAK DIREN JAKINGO ZENUKE ESATEN? OSATU IZENA.

B _ P O _ E Z K _ A E _ E _ T R _ K _ A D I E _ E _ A

18

Unitate didaktikoak

19

LEHEN HEZKUNTZAKO1.ZIKLOA

Etorkizuneko trena nolakoa izango dela uste duzu?Marraztu etorkizunean alde batetik bestera eramango gaituen trena.

Unitate didaktikoak

20

LEHEN HEZKUNTZAKO1.ZIKLOA

21

TREN BEREZIAK.Zenbatgarren pistan asmatuko duzu zertaz ari garen? Lotu dagokion irudiari eta idatzi azpian bere izena.

1. HERRIAN EZ DAGO, BAINA HIRIBURU

BATZUETAN BAI.

2. DUELA URTE GUTXI ERAIKITAKOAK DIRA.

3. BALAZTATZEA KOSTATZEN ZAIO, BERAZ,

EZIN ZARA BERE BIDEAN IBILI!

4. AUTOEN, AUTOBUSEN, BIZIKLETEN ETA

OINEZKOEN ARTEAN IBILTZEN DA.

5. EUSKAL HERRIAN BILBON ETA GASTEIZEN

BAKARRIK DAGO.

1. EUSKAL HERRIAN HIRU DAUDE.2. DUELA URTE ASKO ERAIKITAKOAK DIRA.3. BERTAN IBILITA BISTA ZORAGARRIAK IKUSTEN DIRA.4. ALDAPAK GUSTATZEN EZ BAZAIZKIZU, GARRAIOBIDE HAU HAR DEZAKEZU.5. MENDIAK IGOTZEN DITUEN TRENA DA.

ZERGATIK ESATEN DUGU

TREN BEREZIAK DIRELA?

ZER DUTE AMANKOMUNEAN

TRENAREKIN?ETA ZERTAN EZBERDINTZEN

DIRA?INOIZ IBILI AL ZARA

GARRAIOBIDE HAUETAN?

20

Unitate didaktikoak

21

LEHEN HEZKUNTZAKO1.ZIKLOA

TRENAREKIN ERLAZIONATURIKO SEINALERIK BA AL DAGO IRUDI HONETAN?BOROBILDU ETA BEHEAN MARRAZTU, BERE ESANAHIAREN GAINEAN.

SEINALEAK EZAGUTU ETA ERRESPETATU!

KONTUZTREN-PASABIDEA

PATINETAN IBILTZEA DEBEKATUA

MUGIKORTASUN URRIKOEKLEHENTASUNA

KONTUZ TARTEAREKIN

Unitate didaktikoak

22

LEHEN HEZKUNTZAKO1.ZIKLOA

23

TRANBIAREKIN ERLAZIONATURIKO SEINALERIK BA AL DAGO IRUDI HONETAN?BOROBILDU ETA BEHEAN MARRAZTU, BERE ESANAHIAREN GAINEAN.

SEINALEAK EZAGUTU ETA ERRESPETATU!

KONTUZ TRANBIA TRANBIAREN GERALEKUA TRANBIAREN BIDEA DEBEKATUTA OINEZKOAK SARTZEA

22

Unitate didaktikoak

23

LEHEN HEZKUNTZAKO1.ZIKLOA

BIDEOA EGITEKO FITXA1 LAUKO TALDEAK EGIN ETA GAI BAT AUKERATU (EZIN DIRA ERREPIKATU GELAN)

Tren ekologikoena Trena hartzeko pausuak Jarrerak Tren bereziakBesterik:

2 TALDEKA JARRI ETA GALDEREI ERANTZUNZER IKASI DUGU? ZER IKASI DUGU? NOLA AZALDUKO DUGU?

(marrazkia, antzerkia, azalpena…)

MATERIALA

TESTUA

3 ENTSEATZERA!Azpimarratu bakoitzak esan behar duen zatiaOndo-ondo ikasiEntseatu behar duzuen adina, kameren aurrean jarriko gara eta!

Zer iruditzen ikasi dugun guztia azaltzen badiogu Salmari bideo baten bitartez?

OHARRA: honako fitxa hau bideoa egiteko proposamen bat baino ez da, egokien ikusten duzuen modura egin dezakezue!

KAMERA LANETARA! 3,2,1…ekin!

Unitate didaktikoak

24

LEHEN HEZKUNTZAKO1.ZIKLOA

25

TRENA DA GARRAIOBIDE SEGURU, EKONOMIKO ETA EKOLOGIKOENA!

EMAITZAKBEGIRATU ZURE EMAITZAK ETA GUREAK. EA BAT DATOZEN!

TRENA HEGAZKINA AUTOBUSA AUTOA BIZIKLETA 1

2 4 31

2 43

x x x

5

3

9

10

1

4

10

5

6

7

19

15

24

Unitate didaktikoak

25

LEHEN HEZKUNTZAKO1.ZIKLOA

ZENBAT

ASMATU

DITUZU?

A R O L K O S LI

Unitate didaktikoakAnimatu etxeko txikiak/ikasleak Euskotreneko trenak erabiltzera!

bidaiariaktrenera!

Lehen hezkuntzako 1ekoikasleentzat jarduerak