0DQXDOGDV$XODV GH7HOH(QVLQR˛ -...

Centro de Supercomputación de Galicia��

0DQXDO�GDV�$XODV�GH�7HOH(QVLQR��

Definición Conceptual, Funcións, Modelo Psicopedagóxico,

Localización, Equipamento e Normas

de Uso

www.cesga.es

www.cesga.es/ga/Teleensino/aulas.html

Aulas de TeleEnsino

2

Ì1',&(�� ,QWURGXFFLyQ ��

�� 4XH�p�R�7HOH(QVLQR ��

�� 4Xp�p�XQKD�$XOD�GH�7HOH(QVLQR ��

�� )XQFLyQV�GDV�$XODV�GH�7HOH(QVLQR ��

�� 3RVLELOLGDGHV�SDUD�R�HQVLQR��HQVLQR�SUHVHQFLDO�H�HQVLQR�D�GLVWDQFLD�� 1.4.1. Modalidades de TeleEnsino nas Aulas do CESGA ......................................................................... 8 1.4.2. Proposta de Modelo Psicopedagóxico das Aulas de TeleEnsino................................................... 13

�� &DUDFWHUtVWLFDV�GDV�7,&��

�� &DUDFWHUtVWLFDV�GR�7HOH(QVLQR ��

�� 9DQWD[HV�H�LQFRQYHQLHQWHV�GR�7HOH(QVLQR �� 1.7.1. Vantaxes ........................................................................................................................................ 19 1.7.2. Desvantaxes ou Inconvenientes do TeleEnsino............................................................................. 20

�� $�UHGH�GH�$XODV�GH�7HOH(QVLQR�GR�&(6*$�QDV�8QLYHUVLGDGHV�*DOHJDV ��

�� /RFDOL]DFLyQ�GDV�$XODV ��

�� (TXLSDPHQWR�7pFQLFR�GDV�$XODV �� 2.2.1. Hardware ....................................................................................................................................... 20 2.2.2. Software dos PC´S das Aulas de TeleEnsino ................................................................................ 24

�� &RQGLFLyQV�RSHUDWLYDV�GDV�$XODV�GH�7HOH(QVLQR �� 2.3.1. Proposta de Modelo de Organización do espacio físico das Aulas de TeleEnsino........................ 26 2.3.2. Distribución dos Recursos Técnicos nas Aulas de TeleEnsino ..................................................... 28 2.3.3. Iluminación, ruído e temperatura................................................................................................... 30

�� 1RUPDV�GH�XVR�GDV�$XODV�GH�7HOH(QVLQR��

�� ¢4XHQ�SRGH�XWLOL]D�ODV�$XODV�GH�7HOH(QVLQR" ��

�� 6ROLFLWXGH��5HVHUYDV��

�� +RUDULRV� ��

�� 5DWLR�GDV�$XODV�GH�7HOH(QVLQR� ��

�� 5HFRPHQGDFLyQV�H�&RPHQWDULRV�� 3.5.1. Recomendacións Técnicas............................................................................................................. 32 3.5.2. Comentarios................................................................................................................................... 32

�� $V�$XODV�GH�7HOH(QVLQR�GHVGH�R�SXQWR�GH�YLVWD�GR�DGPLQLVWUDGRU�D��GR�SURIHVRUDGR�H�GR�DOXPQDGR��)XQFLyQV ��

3.6.1. O administrador/a: Funcións.......................................................................................................... 34 3.6.2. O Profesorado: Características e Funcións .................................................................................... 35 3.6.3. Alumnado ...................................................................................................................................... 37

�� $QH[R�,��'HWDOOHV�WpFQLFRV�GD�5HGH�GH�$XODV�GH�7HOH(QVLQR��6LVWHPD�GH�9LGHRFRQIHUHQFLD�H�&RQH[LyQ�i�5HGH�,QWHUQHW ��

�� ,�,��6LVWHPD�GH�9LGHRFRQIHUHQFLD ��

�� ,�,,��&RQH[LyQ�GRV�3&�6�GDV�$XODV�GH�7HOH(QVLQR�FRD�5HGH�,QWHUQHW ��

�� %LEOLRJUDItD ��

Centro de Supercomputación de Galicia

3

1. INTRODUCCIÓN

�� 48(�e�2�7(/((16,12�Antes de entrar a definir conceptualmente o termo en cuestión, imos poñer en pé algunhas definicións referentes a TeleEducación, TeleFormación e TeleEnsino dadas por outros autores/as.

A TeleEducación é a “integración das Tecnoloxías da Información e da Comunicación no ámbito educativo con obxecto de desenvolver cursos e outras actividades educativas sen que tódolos participantes teñan que estar simultaneamente no mesmo lugar. A grandes rasgos pódense diferenciar tres escenarios fundamentais para desenvolve-la TeleEducación en xeral:

A Educación a Distancia apoiada por un uso cada vez máis intensivo de tecnoloxías das telecomunicacións.

A Telepresencia: Ensino remoto interactivo en tempo real que permite recibir clases desde un centro remoto ó mesmo tempo que se imparten. Os sistemas que facilitan a telepresencia son fundamentalmente satélite e videoconferencia por rede dixital.

Sistemas que melloran o ensino presencial tradicional, facilitando a comunicación entre profesores e alumnos, fóra do acto das clases. Estes sistemas aproveitan tódalas posibilidades de mensaxería electrónica e intercambio de documentación que hoxe ofrece Internet.” (Gabinete de TeleEducación da Universidade Politécnica de Madrid: 1.998).

Como indica o Estudio Técnico elaborado pola Dirección Xeral de Telecomunicacións, “Enténdese por TeleEducación o desenvolvemento do proceso de formación a distancia (regrada ou non regrada), baseada no uso de Tecnoloxías da Información e as Telecomunicacións, que posibilitan a realización dunha aprendizaxe interactiva, flexible e accesible a calquera receptor potencial” (MOPTMA, 1996: 1-2).

A Teleformación, segundo a FUNDESCO (1.998) “é un sistema de impartición de formación a distancia, apoiado nas Tecnoloxías da Información e das Comunicacións (tecnoloxías, redes de telecomunicación, videoconferencias, TV dixital, materiais multimedia), que combina distintos elementos pedagóxicos: instrucción clásica (presencial ou autoestudio), as prácticas, os contactos en tempo real (presenciais, videoconferencias ou chats) e os contactos diferidos (titores, foros de debate, correo electrónico)".

Ferraté, Alsina e Pedró indican (en Tiffin e Rajasingham, 1997:235) que o TeleEnsino é o resultado da "aplicación da tecnoloxía audiovisual e telemática no ensino a distancia". Segundo Solano Fernández (1.997) o TeleEnsino pódese definir como un modo peculiar de educación a distancia que se afasta considerablemente da concepción tradicional deste termo, principalmente en todo o que supón ofrecer un novo tipo de educación transmitida a través de novas redes de comunicación, soportadas por canles artificiais imprescindibles para que se poida produci-la comunicación no proceso de ensino-aprendizaxe desta modalidade educativa.

No CESGA o TeleEnsino defínese como:

“O ensino a distancia nun espacio virtual e común, a través dunha conexión entre sitios dispersos, con:

comunicación audiovisual en tempo real

visualización simultánea de documentos e

colaboración sobre aplicacións en tempo real”.

Polo tanto, nas Aulas do CESGA podemos defini-lo TeleEnsino como o Ensino Remoto1 Sincrónico2 (ou presencial e a distancia) entre dúas ou máis Aulas de TeleEnsino nas que se da o proceso de ensino-aprendizaxe que utiliza como soporte as Tecnoloxías da Información e da Comunicación (Videoconferencia, Internet, ...) que permiten: 1 A distancia 2 On line

Aulas de TeleEnsino

4

comunicación audiovisual en tempo real (e en diferido) visualización simultánea de documentos, colaboración sobre aplicacións en tempo real (e en diferido) e transferencia de arquivos en tempo real (e en diferido).

Deste xeito, nas Aulas de TeleEnsino do CESGA pódese impartir ensino presencial, ensino a distancia (sincrónico ou asincrónico) ensino presencial e a distancia (sincrónico) e ensino semipresencial (sincrónico ou asincrónico).

Cabe ter en conta cas Aulas de TeleEnsino foron concibidas fundamentalmente para a modalidade de Ensino Remoto Sincrónico, o que non exclúe outras modalidades de TeleEnsino, xa que debido ás tecnoloxías das que dispoñen estas Aulas, pódense barallar moitas posibilidades formativas.

O TeleEnsino ó utilizar as Tecnoloxías da Información e da Comunicación (TIC) basease nas características que estas posúen aproveitando as súas vantaxes máis salientables. O CESGA deseñou e implantou unha rede de Aulas de TeleEnsino nos sete campus universitarios galegos (Ver Ilustración 1):

,OXVWUDFLyQ��

www.cesga.es/Imagenes/ImagTele/mapa_teleen.jpg


5

�� 48e�e�81+$�$8/$�'(�7(/((16,12�Unha Aula de TeleEnsino do CESGA é un espacio organizado de recursos no que se leva a cabo o proceso de ensino-aprendizaxe utilizando as TIC (Videoconferencia, Internet, Encerado Electrónico, material multimedia, recursos didácticos, ...), a través das cales se pode establecer comunicación audiovisual en tempo real e asincrónico, visualización simultánea de documentos, colaboración sobre aplicacións en tempo real e en diferido, transferencia de arquivos en tempo real e diferido, etc., o que permite impartir ensino presencial, ensino a distancia (sincrónico ou asincrónico), ensino semi-presencial ou ensino presencial e a distancia.

�� )81&,Ï16�'$6�$8/$6�'(�7(/((16,12�Entre as funcións xerais das Aulas de TeleEnsino podemos destacar: ,QFUHPHQWD�OR�JUDR�GH�DXWRVXILFLHQFLD�WHFQROy[LFD�GRV�FHQWURV�HGXFDWLYRV�XQLYHUVLWDULRV�� $YDQ]DU�QR�SURFHVR�GH�LQWHJUDFLyQ�GDV�RUJDQL]DFLyQV�HVFRODUHV�QD�6RFLHGDGH�GD�,QIRUPDFLyQ�� 3URPRYH�ODV�7HFQROR[tDV�GD�,QIRUPDFLyQ�H�GDV�&RPXQLFDFLyQV�DSOLFDGDV�y�HQVLQR�� 3URSRUFLRQDU�YtDV�DOWHUQDWLYDV�SDUD�D�DFWXDOL]DFLyQ�SURIHVLRQDO�� ,QFHQWLYD�ODV�LQLFLDWLYDV�GRFHQWHV�H�LQYHVWLJDGRUDV�QR�FDPSR�GDV�7,&�� &RODERUDU�QR�DXPHQWR�GD�FDOLGDGH�GR�HQVLQR�H�GD�LQYHVWLJDFLyQ�QDV�8QLYHUVLGDGHV�*DOHJDV�� 3URSRUFLRQDU� XQ� HQWRUQR�PDWHULDO� SDUD� D� LQYHVWLJDFLyQ� H� R� GHVHQUROR� GH� WpFQLFDV� H�PDWHULDLV� HGXFDWLYRV�EDVHDGRV�QD�DSOLFDFLyQ�GDV�7HFQROR[tDV�GD�,QIRUPDFLyQ�H�GD�&RPXQLFDFLyQ��

)DYRUHFH�OD�LQWHJUDFLyQ�QR�FXUUtFXOXP�GDV�7HFQROR[tDV�GD�,QIRUPDFLyQ�H�GD�&RPXQLFDFLyQ�� (WF��

As Aulas de TeleEnsino do Centro de Supercomputación de Galicia (CESGA) están ubicadas nos Sete Campus Universitarios das tres Universidades cos que conta a Comunidade Autónoma de Galicia (ver Ilustración 2):

Campus de VigoCampus de Pontevedra

Campus de OurenseUV

Campus de LugoUSC

Campus de A CoruñaCampus de Ferrol

UDC

&(6*$Campus de Santiago

USCUniversidade de Santiago

Universidad

e de V

igo

Uni

vers

i dad

e de

San

tiag

o

Universidade de A Coruña

,OXVWUDFLyQ��3

3 8'&: Universidade de A Coruña: Integrada polo Campus de A Coruña e Ferrol.

www.uvigo.es

www.udc.es

www.usc.es

Aulas de TeleEnsino

6

�� 326,%,/,'$'(6� 3$5$� 2� (16,12�� (16,12� 35(6(1&,$/� (� (16,12� $�

',67$1&,$�As modalidades ou os tipos de ensino para os que foron concibidas estas aulas caracterízanse por ser presenciais, e a distancia on line ou sincrónicos. Agora ben, o ensino atendendo á dimensión espacio-temporal pode ser: ensino presencial, ensino a distancia4 (sincrónico ou asincrónico), ensino presencial e a distancia e ensino semipresencial. (QVLQR� 3UHVHQFLDO� 6LQFUyQLFR: caracterízase porque tanto os alumnos/as como o profesor/a coinciden na

mesma dimensión espacio-temporal.

&RLQFLGHQFLD�7HPSRUDO�

1RQ�&RLQFLGHQFLD�7HPSRUDO�

&RLQFLGHQFLD�(VSDFLDO�

(QVLQR�3UHVHQFLDO�6LQFUyQLFR�

1RQ�&RLQFLGHQFLD�(VSDFLDO�

(QVLQR�D�'LVWDQFLD�6LQFUyQLFR: o profesor/a e os alumnos/as non coinciden no espacio físico (fisicamente), pero si coinciden no tempo.





(QVLQR�D�'LVWDQFLD��5HPRWR��6LQFUyQLFR�

(QVLQR� 3UHVHQFLDO� H� D� 'LVWDQFLD: tódolos alumnos/as presenciais e remotos coinciden na dimensión temporal, pero non na espacial.

� &RLQFLGHQFLD�7HPSRUDO�1RQ�&RLQFLGHQFLD�

7HPSRUDO�&RLQFLGHQFLD�

(VSDFLDO�(QVLQR�3UHVHQFLDO��


(�D�'LVWDQFLD�

(QVLQR� 6HPL�3UHVHQFLDO: caracterízase pola mestura das modalidades do ensino presencial e a distancia

sincrónico ou a distancia asincrónico. Consiste en destinar parte do tempo de estudio a asistir, tanto en grupo como individualmente a titorías de soporte con profesorado especializado ou a reunións con outros/as estudiantes. O obxectivo destas reunións é o de traballar conxuntamente ou o de clarexar dúbidas.

86&: Universidade de Santiago de Compostela: Integrada polo Campus de Santiago e Lugo. 89: Universidade de Vigo: Integrada polo Campus de Vigo, Pontevedra e Ourense. 4 O ensino a distancia (remoto) pode ser: Ensino remoto sincrónico ou ensino remoto asincrónico


7




(QVLQR�� 6HPL�3UHVHQFLDO�


(QVLQR� 6HPL�3UHVHQFLDO�

� � �

(QVLQR�D�'LVWDQFLD�$VLQFUyQLFR: o profesor/a e os alumnos/as non coinciden na dimensión temporal nin espacial. Por exemplo, os Programas de Ensino a Distancia que se aplican naqueles casos nos que se desexa chegar a un número importante de estudiantes que, por diversas razóns, non poden acceder a institucións onde se imparte o ensino presencial.

&RLQFLGHQFLD�7HPSRUDO��




(QVLQR�D�'LVWDQFLD�

$VLQFUyQLFR� (QVLQR�3UHVHQFLDO�$VLQFUyQLFR: Parece un paradoxo falar de Ensino presencial e Asincrónico, posto que se

supón que si hai coincidencia espacial, necesariamente debe haber coincidencia temporal; pero non ten por que ser así, posto que pode darse a posibilidade de asistir ó mesmo espacio físico ó mesmo tempo ou a distintas horas. Para este tipo de ensino non é necesaria a coincidencia no tempo, sen embargo é necesaria unha coincidencia no espacio porque os materiais están depositados nun centro ó que debe acudir o/a estudiante. É dicir, precisa a coincidencia espacial, pero non require necesariamente a dimensión temporal. Por exemplo os Centros de Autoaprendizaxe, Bibliotecas, ...




(QVLQR�3UHVHQFLDO�

$VLQFUyQLFR�1RQ�&RLQFLGHQFLD�

(VSDFLDO�

Para a caracterización dun sistema concreto de formación a distancia que funcione sobre a base que proporcionan as Tecnoloxías da Información da Comunicación (TIC), o primeiro aspecto a considerar, segundo Marqués Graells, son os obxectivos que se pretenden conseguir: 7LSR�GH�HVWXGLRV�TXH�VH�LPSDUWLUiQ��OLxDV�GH�HVWXGLRV��

�Cursos de Doutorado �Cursos de postgrado ou masters �Cursos Monográficos, ...

0RGDOLGDGHV�GH�HQVLQR�D�GLVWDQFLD�TXH�VH�LPSDUWLUiQ�VLPXOWDQHDPHQWH��Telemática (articulada basicamente a través do correo electrónico e Internet) �Tradicional (uso de teléfono, fax, correo) �Mixta

'HVWLQDWDULRV�DV�GR�VHUYLFLR��Docentes do sistema universitario �Investigadores/as �Estudiantes Universitarios, ...

Aulas de TeleEnsino

8

�� 0RGDOLGDGHV�GH�7HOH(QVLQR�QDV�$XODV�GR�&(6*$� As Aulas de TeleEnsino do CESGA foron deseñadas fundamentalmente para o Ensino a Distancia, máis concretamente para o Encino Presencial e a Distancia Sincrónico u RQ�OLQH. Por isto distinguimos os seguintes modelos de Ensino/TeleEnsino:

'RFHQWH�FRQ�FODVH�SUHVHQFLDO�((QVLQR�3UHVHQFLDO�6LQFUyQLFR)��Un profesor/a imparte docencia a un grupo de alumnos/as nunha Aula de TeleEnsino. Existe coincidencia espacio-temporal. Exemplo: Un profesor/a dá docencia a un grupo de Alumnos/as emprazados na Aula TeleEnsino de A Coruña. (Ver Ilustración 3):

,OXVWUDFLyQ��

'RFHQWH� UHPRWR� FRQ� FODVH� UHPRWD� VLQFUyQLFD� ((QVLQR� D� 'LVWDQFLD� 6LQFUyQLFR): Un profesor/a imparte docencia desde unha Aula de TeleEnsino (por exemplo en Lugo) e os/as estudiantes están emprazados noutra Aula de TeleEnsino (por exemplo en Santiago). Hai coincidencia temporal, pero non espacial. (Ver Ilustración 4). Outra modalidade, ou submodalidade sería que os alumnos/as remotos contaran cun profesor/a de apoio ou cun profesor/a que compartira a docencia co docente remoto.

,OXVWUDFLyQ��

$XOD�7HOH(QVLQR�±�6DQWLDJR $XOD�7HOH(QVLQR��/XJR

�


9

'RFHQWH� FRQ� FODVH�SUHVHQFLDO� H� UHPRWD� VLQFUyQLFD� ((QVLQR�3UHVHQFLDO� 6LQFUyQLFR� H�(QVLQR� D�'LVWDQFLD�6LQFUyQLFR): Un/unha docente ubicado nunha Aula de TeleEnsino (por exemplo en Lugo) imparte docencia a un grupo de alumnos/as presenciais e a outro grupo remoto que está situado noutra Aula de TeleEnsino (por exemplo Santiago). (Ver Ilustración 5). Unha submodalidade consistiría en que tanto os alumnos/as da clase presencial como os alumnos/as da clase remota contaran cun profesor/a de apoio, mentres que un profesor/a imparte docencia a ambas clases; outra modalidade consistiría en que dous profesores (un situado na aula presencial e outro na aula remota) compartiran docencia.

,OXVWUDFLyQ��

$XOD�7HOH(QVLQR

6DQWLDJR

$XOD�7HOH(QVLQR

/XJR

�

'RFHQWH�FRQ��G~DV�RX�PiLV��YDULDV�FODVHV�UHPRWDV�VLQFUyQLFDV ((QVLQR�D�'LVWDQFLD�6LQFUyQLFR): Trátase dun profesor/a emprazado nunha Aula de TeleEnsino (por exemplo A Coruña) que imparte docencia a dúas ou máis clases (por exemplo Santiago, Lugo e Ourense). (Ver Ilustración 6). Unha submodalidade consistiría en que o profesor/a remoto contara con profesores de apoio nas aulas remotas; ou ben que nas Aulas remotas houbera profesores/as cos que o docente remoto compartira a docencia.

,OXVWUDFLyQ��

$XOD�7HOH(QVLQR�± $�&RUXxD

$XOD�7HOH(QVLQR�± 2XUHQVH

$XOD�7HOH(QVLQR�± 6DQWLDJR$XOD�7HOH(QVLQR�± /XJR

Aulas de TeleEnsino

10

'RFHQWH� FRQ� FODVH�SUHVHQFLDO� H� FRQ�YDULDV� FODVHV� UHPRWDV� VLQFUyQLFDV ((QVLQR�3UHVHQFLDO�6LQFUyQLFR� H�(QVLQR�D�'LVWDQFLD�6LQFUyQLFR):�Un/unha docente ubicado nunha Aula de TeleEnsino (por exemplo Lugo) imparte docencia a un grupo de alumnos/as presenciais e a outros grupos situados noutras Aulas de TeleEnsino (por exemplo A Coruña, Ferrol, etc.). (Ver Ilustración 7). Unha submodalidade consistiría en que o docente contara con profesores de apoio nas aulas remotas e na presencial para adicarse a impartir docencia; a outra submodalidade podería consistir en que os docentes das aulas remotas compartiran docencia co docente da clase presencial.�

,OXVWUDFLyQ��

'RFHQWHV� VLWXDGRV� QXQKD� FODVH� UHPRWD� LPSDUWHQ� GRFHQFLD� D� XQKD� FODVH� UHPRWD� ((QVLQR� D� 'LVWDQFLD�6LQFUyQLFR): Un grupo de profesores/as (dous ou máis) emprazados nunha Aula de TeleEnsino (por exemplo Lugo) imparten docencia a un grupo de alumnos/as situados noutra Aula de TeleEnsino (por exemplo Vigo). (Ver Ilustración 8). Unha submodalidade podería consistir en que estes docentes contara cun profesor/a de apoio na aula remota, ou con outro profesor/a co que compartiran docencia.

,OXVWUDFLyQ��

$XOD�7HOH(QVLQR

9LJR

$XOD�7HOH(QVLQR�

/XJR

$OXPQR�D�3URIHVRU�D

$OXP

QR�D�$OXPQR�a

Alumno/a-Alumno/a

Profesor/a-Alumno/a

Alumno/a-Alumno/a

$XOD�7HOH(QVLQR�±�$�&RUXxD $XOD�7HOH(QVLQR��)HUURO

$XOD�7HOH(QVLQR��/XJR


11

'RFHQWHV�XELFDGRV�QXQKD�FODVH�UHPRWD�LPSDUWHQ�GRFHQFLD�D�YDULDV�FODVHV�UHPRWDV�((QVLQR�D�'LVWDQFLD�6LQFUyQLFR): Un grupo de profesores/as emprazados nunha Aula de TeleEnsino (por exemplo Ferrol) imparten docencia a varias (dúas ou máis) Aulas de TeleEnsino (por exemplo Pontevedra e Ourense). (Ver Ilustración 9). Unha submodalidade podería consistir en que houbera profesores/as de apoio nas Aulas remotas; ou ben, que os profesores compartiran docencia.

,OXVWUDFLyQ��

$XOD�7HOH(QVLQR�3RQWHYHGUD

$XOD�7HOH(QVLQR)HUURO

$XOD�7HOH(QVLQR2XUHQVH

'RFHQWHV�FRQ�XQKD�FODVH�SUHVHQFLDO�H�FRQ�XQKD�FODVH�UHPRWD�((QVLQR�3UHVHQFLDO�6LQFUyQLFR�H�(QVLQR�D�'LVWDQFLD� 6LQFUyQLFR): Un grupo de profesores/as emprazados nunha aula de TeleEnsino (por exemplo Santiago) imparten docencia a un grupo de alumnos/as presenciais e a outro grupo situado nunha Aula de TeleEnsino (por exemplo Vigo). (Ver Ilustración 10). Unha submodalidade consiste en que na Aula remota estea un profesor/a de apoio, ou ben un profesor/a co que os profesores da clase presencial compartan docencia.

,OXVWUDFLyQ��

$XOD�7HOH(QVLQR��9LJR

$XOD�7HOH(QVLQR��6DQWLDJR

Aulas de TeleEnsino

12

� 'RFHQWHV� VLWXDGRV� HQ� $XODV� UHPRWDV� LPSDUWHQ� GRFHQFLD� D� XQKD� $XOD� UHPRWD: ((QVLQR� D� 'LVWDQFLD�

6LQFUyQLFR). Profesores/as situados nas Aulas de TeleEnsino de Pontevedra e Ourense imparten docencia a un grupo de Alumnos/as situado na Aula de Tele Ensino de Ferrol. (Ver Ilustración 11). Unha submodalidade pode consistir en que na Aula remota estea ubicado un profesor/a de apoio ou un docente co que se comparta docencia.

,OXVWUDFLyQ��

$XOD�7HOH(QVLQR��)HUURO

$XOD�7HOH(QVLQR��3RQWHYHGUD $XOD�7HOH(QVLQR��2XUHQVH

Profesor/a-Profesor/a

Profesor/a-Alumno/aPro

feso

r/a-A

lumno

/a

'RFHQWHV� VLWXDGRV� HQ� $XODV� 5HPRWDV� LPSDUWHQ� GRFHQFLD� D� YDULDV� �G~DV� RX� PiLV�� FODVHV� UHPRWDV: ((QVLQR�D�'LVWDQFLD�6LQFUyQLFR).Por exemplo: Profesores/as situados nas Aulas de TeleEnsino de Santiago e A Coruña imparten docencia a dous grupos de alumnos/as ubicados en Vigo e Lugo. (Ver Ilustración 12). Unha submodalidade pode consistir en que as aulas remotas conten con profesores/as de apoio ou con docentes cos que se comparta docencia.

,OXVWUDFLyQ��

$XOD�7HOH(QVLQR�±�9LJR

$XOD�7HOH(QVLQR�±�6DQWLDJR $XOD�7HOH(QVLQR�±�$�&RUXxD

$XOD�7HOH(QVLQR�±�/XJR


13

A modo de conclusión, cabe ter en conta que: (QVLQR�3UHVHQFLDO�H�R�(QVLQR�D�'LVWDQFLD��poden combinarse dando lugar ó (QVLQR�6HPL3UHVHQFLDO�

1R� (QVLQR� 3UHVHQFLDO� $VLQFUyQLFR: Non é necesaria a coincidencia no tempo, pero sen embargo é

necesaria unha coincidencia no espacio porque os materiais están depositados nun centro ó que debe acudir o/a estudiante. É dicir, require a coincidencia no espacio, pero non necesariamente no tempo. Este centro ó que nos referimos con anterioridade pode ser unha Aula de TeleEnsino.

Tamén se poden reunir virtualmente grupos de docentes remotos e grupos de docentes con grupos de

alumnos/as.

Si elaboramos un cadro de dobre entrada onde combinemos a coincidencia/non coincidencia temporal coa coincidencia/non coincidencia espacial, obtemos as seguintes modalidades de Ensino/TeleEnsino:

&RLQFLGHQFLD�7HPSRUDO��6LQFUyQLFD��2Q�OLQH�

1RQ�&RLQFLGHQFLD�7HPSRUDO��

&RLQFLGHQFLD�$VLQFUyQLFD�

&RLQFLGHQFLD�(VSDFLDO� (QVLQR�3UHVHQFLDO�6LQFUyQLFR��(QVLQR�6HPLSUHVHQFLDO�

(QVLQR�3UHVHQFLDO�$VLQFUyQLFR�&HQWURV�GH�$XWRDSUHQGL]D[H�

%LEOLRWHFDV�(QVLQR�6HPLSUHVHQFLDO

1RQ�&RLQFLGHQFLD�(VSDFLDO��

&RLQFLGHQFLD�5HPRWD�

(QVLQR�D�'LVWDQFLD�6LQFUyQLFR�7HOH(QVLQR�

7HOHYLVLyQ�(GXFDWLYD�(QVLQR�SRU�5DGLRGLIXVLyQ�(QVLQR�6HPLSUHVHQFLDO

(QVLQR�D�'LVWDQFLD�$VLQFUyQLFR�7HOH(QVLQR�$XWRHVWXGLR�

&HQWURV�GH�$XWRDSUHQGL]D[H�9LUWXDLV�

3URJUDPDV�GH�(QVLQR�D��'LVWDQFLD�

(QVLQR�SRU�&RUUHVSRQGHQFLD�(QVLQR�6HPLSUHVHQFLDO�

Todas estas modalidades de TeleEnsino pódense poñer en práctica nas Aulas do Centro de Supercomputación de Galicia. A modalidade de Ensino Semipresencial incluímola en tódalas celdas, posto que partimos da concepción de que é unha combinación do ensino presencial e do non presencial.

�� 3URSRVWD�GH�0RGHOR�3VLFRSHGDJy[LFR�GDV�$XODV�GH�7HOH(QVLQR�Antes de pasar a face-la proposta de Modelo Psicopedagóxico para as Aulas de TeleEnsino do CESGA, imos facer unha pequena referencia ó Modelo Pedagóxico de Teleformación establecido por Marqués Graells para abordar de seguido o Modelo Pedagóxico da Universidade Oberta de Catalunya. Marqués Graells establece que o PRGHOR�SHGDJy[LFR�GXQ�VLVWHPD�GH�WHOHIRUPDFLyQ é un modelo centrado no estudiante que se basea nas interrelacións dos seguintes elementos: � 2V�DV� HVWXGLDQWHV� Están situados no centro do modelo, e ó redor deles encóntranse os demais elementos

(docentes, materiais curriculares, ...). O seu obxectivo é aprender, e para iso dispoñen dunha serie de recursos humanos, materiais e funcionais que poden utilizar da forma que lles resulte más axeitada en calquera momento e lugar. Os/as estudiantes interactúan entre eles a través de diversas canles de comunicación telemáticas (correo electrónico, foros…) si se trata do ensino a distancia, mentres que cando o ensino é presencial os/as estudiantes están en contacto entre eles/elas para comparti-las incidencias dos estudios, pasarse informacións de interese, debater temas, coñecerse e axudarse.

�

Aulas de TeleEnsino

14

2V�PDWHULDLV�GLGiFWLFRV. Os materiais didácticos e a súa utilización van determina-lo desenvolvemento das actividades. Pódense utilizar materiais en diversos soportes: papel, CD-ROM, web...

2V� SURIHVRUHV�DV. Orientan ós/ás estudiantes, proporciónanlles información complementaria ós materiais didácticos, guían e incentivan as súas actividades, proporciónanlles axuda, corrixen os seus traballos e avalíanos.

6LVWHPD� GH� DYDOLDFLyQ. Permitirá avalia-la adquisición dos contidos por parte dos/das estudiantes asegurando a validez das cualificacións e a calidade do ensino que se imparte.

A avaliación debe ser inicial, formativa, criterial e final. (QWRUQR� WHOHPiWLFR. A maior parte da actividade académica desenvólvese basicamente a través dos

servicios que ofrece o entorno telemático de información e comunicación: videoconferencia, correo electrónico, transmisión de ficheiros, ...

De seguido facemos referencia ó PRGHOR� SHGDJy[LFR� GD� 8QLYHUVLGDGH� 2EHUWD� GH� &DWDOXQ\D (UOC) que segundo Duart (2.000) basease en catro piares: $�)OH[LELOLGDGH: entendida como resposta ás necesidades dos/as estudiantes $� &RRSHUDFLyQ: é dicir, traballo en equipo, colaboración con outros estudiantes ou con persoas da

comunidade universitaria $� 3HUVRQDOL]DFLyQ: fai referencia a un tratamento individualizado das necesidades formativas do/a

estudiante manifestándose por exemplo no sistema de avaliación. $�,QWHUDFWLYLGDGH: é múltiple entre toda a comunidade universitaria.

Tendo en conta o reflexado con anterioridade, o Modelo Psicopedagóxico que propoñemos para as Aulas de TeleEnsino cambia o papel do profesor/a e do alumno/a; avogamos por unha énfases non no ensino, senón nunha énfase na aprendizaxe, prestando unha maior atención á solución de problemas, á convivencia, ó traballo cooperativo, á autoxestión da aprendizaxe, á solidariedade ciberespacial, á innovación, ó aprender a aprender de forma constante, á educación multicultural, á educación para a paz, ó tratamento globalizador e interdisciplinar dos contidos, etc. Neste senso, o Modelo Psicopedagóxico das Aulas de TeleEnsino consideramos que se debe caracterizar por estar centrado: no/na estudiante na personalización, na individualización e na flexibilidade do proceso de ensino-aprendizaxe na interrelación docente-docente, docente-discente, discente-discente e en definitiva na interrelación de toda

a comunidade educativa no traballo cooperativo en ambientes interactivos de aprendizaxe na autoxestión da aprendizaxe na solidariedade ciberespacial e no respeto mutuo na innovación no aprender a aprender de forma constante na educación multicultural na educación para a paz no tratamento globalizador e interdisciplinar dos contidos na tolerancia na participación democrática na equidade social etc.

Neste Modelo Psicopedagóxico que propoñemos hai un cambio do papel do educador/a e do educando: O educador/a cambia de transmisor de coñecementos a guía e dinamizador do proceso de aprendizaxe: é dicir, hai un cambio na forma de transferi-la información por parte do docente; este non transmite a información verticalmente, senón que se converte nun asesor, facilitador, e guía do proceso de aprendizaxe centrado no alumno/a. O educando pasa de ser un receptor pasivo a protagonista activo do seu proceso formativo: elaborando o seu propio coñecemento seguindo o seu propio ritmo en colaboración cos demais compañeiros/as e co profesor/a. Como pode deducirse do esquema (Ver Ilustración 13 na páxina seguinte), os discentes son o centro do proceso de ensino aprendizaxe; este proceso pode ser presencial (entón existe interacción profesor/a-alumno/a, alumno/a-


15

alumno/a e/ou profesor/a-profesor/a) ou a distancia, polo que entón existe interactividade (interacción a través das TIC) profesor/a-alumno/a, alumno/a-alumno/a e/ou profesor/a-profesor/a.

3URSRVWD3URSRVWD�GH�0RGHOR��GH�0RGHOR�3VLFRSHGDJy[LFR�3VLFRSHGDJy[LFR�GDV�$XODV�GH�GDV�$XODV�GH�7HOH(QVLQR7HOH(QVLQR

'2&(17(6

Tecnoloxías da Información e daComunicación

TIC

$/8012�$

remoto

$/8012�$

presencial

Lectura:Interacción: Interactividade discente – discente: Interactividade docente – discente: Interactividade docente – docente:

,OXVWUDFLyQ��

Seguidamente imos abordar a base fundamental deste Modelo Psicopedagóxico, como é a Interacción e a Interactividade. Como pode deducirse do esquema, entendemos por LQWHUDFFLyQ a relación directa cara a cara; mentres que concibimos a LQWHUDFWLYLGDGH�como unha relación mediada; é dicir, para falar de interacción tería que darse unha coincidencia espacio-temporal, mentres que para falar de interactividade non faría falla esta coincidencia espacial nin temporal. Neste sentido, Prendes e Munuera (1.997) falan de (Ver Ilustración 14): Interactividade cognitiva, é dicir, interacción entre persoas a través dun instrumento de comunicación Interactividade instrumental, é dicir, que sería a que se daría entre o individuo e a máquina.

Nesta Proposta de Modelo Psicopedagóxico falamos dos seguintes tipos de Interacción e interactividade entre os alumnos/as presenciais ou entre o profesor/a presencial e os alumnos/as presenciais: Interacción alumno/a-alumno/a Interacción alumno/a-profesor/a Interacción alumno/a-recursos Interacción alumno/a-medio ambiente Interacción profesor/a-recursos Interacción profesor/a-medio ambiente Interactividade instrumental alumno/a-máquina, profesor/a-máquina

Mentres que entre os alumnos/as remotos ou entre o profesor/a remoto e o alumnos/as remotos, poden darse os seguintes tipos de interatividade e interacción: Interactividade Instrumental alumno/a-máquina, profesor/a-máquina Interaractividade Cognitiva entre os alumnos/as e entre o profesor/a e os alumnos/as Interacción alumno/a-medio ambiente Interacción alumno/a-recursos

Aulas de TeleEnsino

16

Interacción profesor/a-medio ambiente Interacción profesor/a-recursos

5

,OXVWUDFLyQ��

Polo tanto, nunha clase presencial non existiría a interactividade cognitiva, pero si a interactividade instrumental. Do mesmo xeito que entre clases remotas non se podería da-la interacción alumno/a-alumno/a nin a interacción profesor/a-alumno/a. No ensino a distancia, a interactividade cognitiva cobra gran importancia, pois calquera emisor/a pode converterse en receptor/a o que da lugar a un intercambio de roles emisor/a-receptor/a. Trátase dun modelo educativo centrado no alumno/a ou participante, onde o docente actúa como asesor e/ou facilitador. Baixo un enfoque centrado no participante, este é o responsable do seu propio proceso de aprendizaxe. En resume, podemos definir esta proposta de Modelo, como un Modelo Interactivo Cognitivo. Neste senso podemos concluír que “D�PHWRGROR[tD� HGXFDWLYD� SDUD� HQWRUQRV� YLUWXDLV� GH� DSUHQGL]D[H�GHEH�HVWDU�FHQWUDGD�QR�HVWXGLDQWH” (Duart, 2000). Esta proposta de Modelo Psicopedagóxico das Aulas de TeleEnsino do CESGA está en consonancia coa Proposta de Modelo de Organización das Aulas (Ver Ilustración 15):

3URSRVWD3URSRVWD�GH�0RGHOR�GH�2UJDQL]DFLyQ�GR�(VSDFLR�)tVLFR��GH�0RGHOR�GH�2UJDQL]DFLyQ�GR�(VSDFLR�)tVLFR�GXQKDGXQKD�$XOD�GH��$XOD�GH�7HOH(QVLQR7HOH(QVLQR

(1&(5$'2�(/(&75Ï1,&2

&È0$5$79

0(6$

$

$

$

$

$

$

&XDGUR�GH�GLiORJR:Desprazamento dos Alumnos/as:Desprazamento dos/as Docentes: Cadeira de rodas do Profesor/a:

Cadeira de rodas do Alumno/a:

3

3

$

,OXVWUDFLyQ�� 5 Fonte: Prendes y Munuera (1.997)


17

Como pode apreciarse no debuxo, os alumnos/as están distribuídos en dúas filas paralelas e sentados en cadeiras de rodas fronte a un ordenador. Ás súas costas dispoñen dunha mesa central para reunirse (en gran grupo ou en pequeno grupo), realizar consultas, clarexar dúbidas, debater ... O docente non é que teña asignado un lugar específico, posto que pode moverse libremente; pero consideramos que debe estar preto do encerado electrónico e enfronte da cámara de videoconferencia. (Ver apartado 2.3.1) Consideramos que esta organización do espacio físico é idónea por gardar relación co Modelo Psicopedagóxico; é dicir, esta distribución do espacio físico pode favorecer e estimular:

a atención persoal e individualizada dos discentes a interrelación docente-docente, docente-discente e discente-discente o traballo cooperativo ambientes interactivos de ensino-aprendizaxe a autoxestión da aprendizaxe a innovación a educación multicultural a educación para a paz o tratamento globalizador e interdisciplinar dos contidos a tolerancia a participación democrática, etc.

�� &$5$&7(5Ë67,&$6�'$6�7,&�Para falar das características do TeleEnsino, consideramos que hai que ter en conta as características das Tecnoloxías da Información e da Comunicación (TIC) nas que se apoia: Con respecto ás características máis distintivas das TIC, Cabero (1.996, 2.000) sintetízaas en: ``inmaterialidade, interconexión, interactividade, instantaneidade, elevados parámetros de calidade de imaxe e son, dixitalización, máis influencia sobre os procesos que sobre os productos, penetración en tódolos sectores, (culturais, económicos, educativos, industriais,...), creación de novas linguaxes expresivas, potenciación de audiencias segmentarias e diferenciadas, innovación, tendencia á automatización, diversidade e capacidade de almacenamento". Cabe ter en conta que non tódalas tecnoloxías poden asumir estas características.

A LQPDWHULDOLGDGH refírese a que a materia prima das TIC é a información, procesándoa e facilitando o acceso á mesma. Tamén se refire a que algunhas delas teñen a posibilidade de construír mensaxes sen referentes externos (por exemplo producir sons e melodías co ordenador sen ter conexión con nada externo; tamén deseñar imaxes e entornos sen tomar como modelo nada físico,...).

A LQWHUDFWLYLGDGH é outra característica dalgunhas TIC, que lles permiten adquirir un sentido pleno no campo educativo, xa que a interacción individuo–máquina posibilita a adaptación desta última ás características do primeiro.

A LQVWDQWDQHLGDGH fai referencia a que as TIC permiten o acceso á información que o mundo xera dunha forma cada vez máis rápida, rompendo as barreiras espacio–temporais non existindo nin o espacio nin o tempo.

As TIC van asociadas a LQQRYDFLyQ, xa que pretenden a mellora das prestacións das tecnoloxías anteriores. Na maioría das ocasións, unha tecnoloxía que aparece non substitúe á anterior, senón que a complementa. A prensa, o cine, a televisión,... lonxe de ser abolidos polas TIC, “rexuvenecen” e actualízanse gracias a elas. A fotografía e o cine melloran a súa calidade técnica, expresiva e creativa; a prensa renova o seu sistema de deseño e impresión mediante a informatización total da redacción; a televisión reconvertese a través da dixitalización de todo o proceso de producción, a informatización, utilización de satélites, etc. En calquera caso, cada innovación tecnolóxica ofrécenos unha oportunidade para soluciona-los problemas pedagóxicos. Noutros casos convertese nun problema, sobre todo cando non se analizan os problemas e se buscan despois as fórmulas e técnicas para solucionalos. Ás veces mércanse as últimas tecnoloxías e despois procúranse ve-las súas aplicacións.

Outra característica, segundo Cabero, das TIC son os parámetros que posúen en canto á FDOLGDGH técnica GH�LPD[HV� H� VRQV, característica que é posible gracias á GL[LWDOL]DFLyQ da información (transforma-la información a códigos numéricos), co que se pode manipular e distribuír máis facilmente.

Que as TIC DIHFWHQ� PiLV� yV� SURFHVRV� FyV� SURGXFWRV refírese a que non só é importante a información alcanzada, senón tamén o camiño que se segue para iso, así como as habilidades específicas que se desenrolan nos suxeitos para facelo. Cabero (1.996) considera que cando un suxeito ``navega" cun hipertexto non só está construíndo o coñecemento e o está adaptando ás súas necesidades particulares, senón que tamén este está desenrolando o pensamento asociativo. independentes

Aulas de TeleEnsino

18

A WHQGHQFLD� SURJUHVLYD� i� DXWRPDWL]DFLyQ é outra característica dalgunhas TIC, é dicir, á realización de actividades controladas desde o mesmo sistema. Esto permítenos xerar procesos educativos individuais entre usuarios e máquinas.

Por outra banda, aínda que as TIC se presentan como independentes, xeralmente están FRQHFWDGDV. Así, encontramos que surxen TIC da unión de sistemas tecnolóxicos diferentes.

Outra característica a resaltar é a GLYHUVLGDGH�de funcións que poden desempeñar, desde as que transmiten información exclusivamente como os videodiscos, ata as que permiten a interacción entre usuarios/as, como a videoconferencia. Polo tanto permítennos desenrolar sistemas flexibles e adaptados ás individualidades e a procesos máis particulares.

Asociados ás Tecnoloxías da Información e da Comunicación aparecen QRYRV� FyGLJRV e QRYDV� OLQJXD[HV que permiten novas realidades expresivas, como é o caso dos multimedia e hipermedia. Isto repercutirá na necesidade de adquirir novos dominios alfabéticos que vaian máis alá da formación nas capacidades lecto-escritoras, potenciando a alfabetización na linguaxe informática e multimedia.

Outra característica é a GLIHUHQFLDFLyQ� H� D� VHJPHQWDFLyQ� GDV� DXGLHQFLDV, de tal forma que se tende á especialización dos programas e medios en función das características e demandas dos receptores.

Por último, sinalar que a FDSDFLGDGH� GH� DOPDFHQDPHQWR das Tecnoloxías da Información e da Comunicación está a aumentar o 60% cada ano.

As Tecnoloxías da Información e as Comunicacións (TIC) proben ferramentas para o deseño de contornos de ensino-aprendizaxe flexibles e adaptables ás necesidades e perfís individuais do profesorado e dos/das estudiantes, para desenvolver e incluír material multimedia interactivo e para permiti-la colaboración e interacción a distancia.

�� &$5$&7(5Ë67,&$6�'2�7(/((16,12�As características das TIC van determinar en parte as características deste tipo de proceso de ensino/aprendizaxe, posto que o TeleEnsino utiliza estas tecnoloxías. Entre as características do TeleEnsino destacamos:

Modalidade de Ensino a Distancia (sincrónico ou asincrónico) Os soportes que utiliza son as TIC Emprega materiais multimedia e hipermedia. É un sistema de aprendizaxe flexible A aprendizaxe é interactiva: permite o intercambio de información profesor/a- alumno/a, profesor/a-

profesor/a, alumno-a/alumno/a, etc. É dicir, o intercambio de información pode ser bidireccional ou multidireccional

Permite que a Interactividade sexa tanto horizontal (entre educandos) como vertical (entre educandos e educadores)

Cambia o papel do educador/a de transmisor de coñecementos a guía e dinamizador do proceso de aprendizaxe.

Cambia o papel de educando de receptor pasivo a protagonista activo do seu proceso formativo. Flexibilidade e personalización ou individualización do proceso de aprendizaxe: os estudiantes traballan

cando queren, onde queren e ó seu ritmo (proceso de aprendizaxe individualizado). A aprendizaxe é aberta, flexible e interactiva baseada no uso das TIC. A interactividade pode ser sincrónica ou asincrónica

O TeleEnsino nas Aulas do CESGA caracterízase pola coincidencia temporal e a non coincidencia espacial:





7HOH(QVLQR�


19

�� 9$17$;(6�(�,1&219(1,(17(6�'2�7(/((16,12�� 9DQWD[HV�

A /2*6( (/H\�2UJiQLFD�GH�2UGHQDFLyQ�*HQHUDO�GHO�6LVWHPD�(GXFDWLYR) fai referencia a que os contidos curriculares deben caracterizarse por ser LQWHUGLVFLSOLQDUHV�� JOREDOL]DGRUHV� H� WUDQVYHUVDLV. O TeleEnsino abre un mundo novo de posibilidades para este estilo de didáctica.

Permite que a DSUHQGL]D[H sexa VLJQLILFDWLYD (dependendo da metodoloxía): É posible deseñar materiais adaptados a diferentes niveis, expectativas, capacidades, etc. dos alumnos/as e permite estructura-la información de modo que sexan eles/elas quen constrúan os seus propios significados seleccionando que documento examinarán antes, cal despois e de cal prescindirán.

Posibilita a LQWHUDFWLYLGDGH, é dicir a interacción a distancia a través de TIC entre persoas. Posibilita a DFWXDOL]DFLyQ fácil e rápida dos FRQWLGRV. Fomenta a curiosidade, favorecendo a motivación Motiva ós alumnos/as para a investigación e permite co alumno/a aprenda descubrindo e creando. Cabe resalta-la importancia do TeleEnsino para as SHUVRDV con QHFHVLGDGHV�HGXFDWLYDV�HVSHFLDLV (nee). Por

exemplo, para minusválidos con problemas de locomoción, que se despracen en cadeiras de rodas..., a asistencia diaria a unha escola supón un esforzo bastante grande. Este esforzo pode ser suplido si en lugar de ter que ser el quen vaia á clase, sexa a clase quen “vaia a el” podendo desta forma “estar” co resto de compañeiros/as e co profesor/a aínda que fisicamente non se encontre na mesma sala cos demais; Para minusválidos con problemas nas extremidades superiores, hai programas de ordenador que permiten a conversión voz-texto; Para as persoas xordomudas un medio de seguir as explicacións do profesor/a é a de “escoitar” ó resto de compañeiros/as é lendo o que din nunha pantalla de ordenador. Gracias ó desenrolo dos servicios multimedia, podería conseguirse unha mellor educación para as persoas cegas, xa que poderían consultar libros, enciclopedias... “parlantes” sen necesidade de ter que ler todo en Braille; etc. Isto son só algúns pequenos exemplos das potencialidades destas tecnoloxías para axudar a mellora-la calidade de vida destas persoas.

Favorece a HGXFDFLyQ nos PHGLRV�UXUDLV: A educación nas zonas rurais é máis difícil de levar a cabo que nas zonas urbanas. Isto débese á: Falla de recursos nestas zonas (en xeral máis pobres e menos desenroladas cás cidades); Dispersión xeográfica; Dificultade de acceso a bibliotecas, actos culturais... A través do TeleEnsino pódese “limar” esta diferencia de oportunidades entre as zonas urbanas e as rurais, que poderán ter acceso ás mesmas fontes de cultura.

(GXFDFLyQ�PXOWLPHGLD: O uso do ordenador como ferramenta de estudio, pon ó alcance do estudiante unha cantidade inxente de información, en forma de texto,imaxes, sons, vídeos, animacións...

$FFHVR�D�GDWRV�GH�WRGR�WLSR (vídeos, son...), conseguindo unha visión máis ampla e unha aprendizaxe máis variada e ademais converte as tarefas de consulta e estudio nunha actividade moito máis amena.

)RPHQWD� D� FUHDWLYLGDGH� tanto de alumnos/as como de profesores/as, xa que coa tecnoloxía multimedia é posible combinar imaxe, son, vídeo, textos, ...

)RPHQWD�D�SDUWLFLSDFLyQ tanto de alumnos/as como de profesores/as 5HGXFH�os�FXVWRV no ensino Pode contribuír á innovación e á mellora da calidade do ensino )OH[LELOLGDGH�WHPSRUDO: horario de estudio libre e flexible Maior proximidade entre profesores/as e alumnos/as (dependendo sempre da metodoloxía que se utilice) Fácil acceso ó profesorado para realizar consultas, clarexar dúbidas e discutir proxectos, traballos, etc. Maior flexibilidade, máis posibilidades de adecuación ós estudiantes: os profesores/as poden dar as súas

orientacións e consellos de forma máis próxima e axustada ás necesidades dos/das estudiantes, o que implica unha maior atención persoal e individualizada.

Permite unha fácil e constante interrelación entre os alumnos/as, entre os profesores/as, entre os discentes e os docentes (dentro e fóra da aula) e entre a comunidade educativa.

Proporciona un medio de comunicación para a realización de traballos extraescolares,... Permite ós estudiantes dispor de información inmediata sobre trámites, horarios, programas, recursos… Axilización no envío e recepción de materiais de todo tipo: multimedia, hipertexto... Posibilidade de comunicación (sincrónica ou asincrónica) con todo tipo de persoas: compañeiros, profesores,

expertos... Entorno propicio para unha DSUHQGL]D[H� FRRSHUDWLYD: entre estudiantes, entre profesores/as e entre

estudiantes e profesores/as , ... Entorno propicio para o WUDEDOOR�FRRSHUDWLYR na realización de proxectos, na resolución de problemas,...; é

dicir facilita a colaboración entre docentes, investigadores/as, alumnos/as, etc. de diversas institucións... ,

Aulas de TeleEnsino

20

permitindo o traballo en grupo con persoas distantes, mediante o correo electrónico, transferencia de arquivos, videoconferencias, ...

É un punto de encontro virtual entre profesores/as e estudiantes de todo o mundo. Posibilita a reflexión conxunta do profesorado en temas educativos. Permite o acceso fácil e económico a un inmenso caudal de información multimedia de todo tipo. Permite o acceso á información doutras linguas e culturas. Posibilita o desenvolvemento de megahabilidades: busca, selección, organización da información,... Posibilita a difusión universal das creacións persoais. Incentiva a construcción compartida do coñecemento. Permite un acercamento interdisciplinar e intercultural ós temas, etc.

�� 'HVYDQWD[HV�RX�,QFRQYHQLHQWHV�GR�7HOH(QVLQR�Hai que ter coidado co PDO� XVR�e co� DEXVR�da utilización das TIC, porque pode inhibi-la participación dos alumnos/as fomentando a pasividade do discente na recepción de mensaxes e a súa distracción. Algúns inconvenientes poden ser: Problemas de aprendizaxe posto que cada persoa ten o seu propio ritmo de aprendizaxe, etc. Falla de relación con outras persoas (soidade) Libre interpretación dos conceptos que se intentan ensinar. Mante-la atención/motivación do alumno/a. Nunha clase, o profesor/a válese de numerosos instrumentos para

conseguir esta tarefa (alza-la voz, preguntar ós que están distraídos,...), e a videoconferencia presenta máis dificultades.

Problemas económicos: Non todo o mundo ten recursos como para mercar os equipos e o software necesario para poder disfrutar da teleeducación.

Un dos obxectivos principais da teleeducación debería consistir en acadar que esta non tivera fronteiras nin económicas ni de ningún outro tipo, xa que por se algo se debe caracteriza-la educación é pola consecución dunha sociedade máis igualitaria e democrática na que teñan cabida tódalas culturas, clases sociais,...

Acceso a información obsoleta Saber utilizar e saber ensinar a través das TIC. A veces pérdense enlaces onde había información valiosa (inestabilidade da información en Internet) Desinformación: Perda por un exceso de información Perda de tempo para localiza-la información que se necesita Acceso a información pouco fiable Non tódalas persoas utilizan as normas de "netiquette" (comportamentos e bos hábitos que facilitan a

convivencia entre os usuarios/as e o bo funcionamento da rede), etc.

2. A REDE DE AULAS DE TELEENSINO DO CESGA NAS UNIVERSIDADES

GALEGAS

O TeleEnsino forma parte dos servicios que o CESGA lles ofrece ós seus usuarios/as a través da RECETGA (Rede de Ciencia e Tecnoloxía de Galicia). Encóntranse operativas sete Aulas de Tele-Ensino a disposición dos investigadores/as e docentes do Sistema Universitario de Galicia. Unha destas Aulas está localizada nas instalacións do CESGA en Santiago e as outras seis nos Campus Universitarios de A Coruña, Lugo, Ourense, Pontevedra, Vigo e Ferrol.

�� /2&$/,=$&,Ï1�'$6�$8/$6�Ver o apartado 3.2 Solicitude/Reservas: Páx 30.

�� (48,3$0(172�7e&1,&2�'$6�$8/$6�� +DUGZDUH��

Neste apartado imos abordar unha descrición xenérica para saber a primeira vista co equipamento xeral do que dispón cada Aula de TeleEnsino, e de seguido unha descrición máis detallada e minuciosa dando conta das características específicas do hadware en cuestión que hai á disposición dos usuarios/a en cada Aula.

www.cesga.es/Imagenes/ImagTele/mapa_teleen.jpg

www.cesga.es


21

Cabe salientar que mentres as Aulas de A Coruña, Lugo, Vigo e Santiago ademais do sistema de Videoconferencia dispoñen de ordenadores cos que poder traballar, namentres cas Aulas de Ourense, Pontevedra e Ferrol foron concibidas única e exclusivamente como Aulas de Vídeo e Audio, é dicir, pódese asistir a sesións de Videoconferencia pero non dispoñen de postos de traballo.

��$XOD�GH�7HOH(QVLQR�GH�$�&RUXxD��

1~PHUR�GH�2UGHQDGRUHV� ��

(QFHUDGR�(OHFWUyQLFR� 6L�

$FFHVR�D�,QWHUQHW� 6L�

9LGHRFRQIHUHQFLD� 6L�

&'�520� 6L�

�'HVFULFLyQ�HVSHFtILFD�GR�+DUGZDUH��

��3&�V�)XMLWVX�con: • tarxeta Soundblaster • tarxeta gráfica ATI Mach 64 • tarxeta rede ATM • monitor 17" SVGA Fujitsu FCM 370 • con tarxeta videoconferencia�(H.323) VCON Escort Pro25 e cámara • CD-Rom ��(QFHUDGR�(OHFWUyQLFR��• 1�PC Fujitsu S-3000XP (torre)� • tarxeta Soundblaster 16 • altavoces CreativeLabs CS120 • tarxeta gráfica: MATROX Mystique • tarxeta de rede ATM 1 �• CD-Rom • Vídeo Proxector Sanyo PCL-8805E�• Taboleiro Electrónico SMART Board RPSB 1602, resolución 800x600 (TXLSRV�GH�$XGLR�H�9tGHR�• Cámara SONY EVI-31 • Cámara SONY CamCorder CCD TR 3300 (con trípode) • Decodificador MJPEG de ATM a vídeo (ATV 300-MM-OC3) • Codificador MJPEG de vídeo a ATM (AVA-300-MM-OC3) • Mesa de mesturas Eurorack MX1602A • Micrófono de man • Micrófono inalámbrico • Altavoces DAS Factor AX-8 • Amplificador • Televisor Sony FD Trinitron KV29FX11E

��$XOD�GH�7HOH(QVLQR�GH�/XJR:



Aulas de TeleEnsino

22



&'�520� 6L�

� �


��3&�V�)XMLWVX�FRQ� • tarxeta Soundblaster • tarxeta gráfica ATI Mach 64 • tarxeta rede ATM • monitor 17" SVGA Fujitsu FCM 370 • con tarxeta videoconferencia�(H.323) VCON Escort Pro25 e cámara • CD-Rom ��(QFHUDGR�(OHFWUyQLFR��• 1�PC Fujitsu S-3000XP (torre)� • tarxeta Soundblaster 16 • altavoces CreativeLabs CS120 • tarxeta gráfica: MATROX Mystique • tarxeta de rede ATM 1 �• CD-Rom • Vídeo Proxector Sanyo PCL-8805E�• Taboleiro Electrónico SMART Board RPSB 1602, resolución 800x600�(TXLSRV�GH�$XGLR�H�9tGHR�• Cámara SONY EVI-D31 • Cámara SONY CamCorder CCD TR 3300 (con trípode) • Decodificador MJPEG de ATM a vídeo (ATV 300-MM-OC3) • Codificador MJPEG de vídeo a ATM (AVA-300-MM-OC3) • Mesa de mesturas Eurorack MX1602A • Micrófono de man • Micrófono inalámbrico • Altavoces DAS Factor AX-8 • Amplificador • Televisor Sony FD Trinitron KV29FX11E

��$XOD�GH�7HOH(QVLQR�GH�2XUHQVH��



��$XOD�GH�7HOH(QVLQR�GH�3RQWHYHGUD��




23

��$XOD�GH�7HOH(QVLQR�GH�)HUURO��



� �

��$XOD�GH�7HOH(QVLQR�GH�6DQWLDJR��&(6*$��





&'�520� 6L�


��3&�V�)XMLWVX�con: • tarxeta Soundblaster • tarxeta gráfica ATI Mach 64 • Tarxeta de rede Ethernet • monitor 17" SVGA Fujitsu FCM 370 • CD-Rom ��(QFHUDGR�(OHFWUyQLFR��• 1�PC Fujitsu S-3000XP (torre)��• tarxeta Soundblaster 16 • altavoces CreativeLabs CS120 • tarxeta gráfica: MATROX Mystique • tarxeta de rede ATM 1 • CD-Rom�• Vídeo Proxector Sanyo PCL-8805E • Taboleiro Electrónico SMART Board RPSB 1602, resolución 800x600�(TXLSRV�GH�$XGLR�H�9tGHR�• Cámara SONY CamCorder CCD TR 3300 (con trípode) • Cámara EVI-D31 • Decodificador MJPEG de ATM a vídeo (ATV 300-MM-OC3) • Codificador MJPEG de vídeo a ATM (AVA-300-MM-OC3) • Mesa de mesturas Eurorack MX1602A • Micrófono de man Audio-technica MB4000C • Micrófono inalámbrico de lapela Audio-technica ATW-321 • Altofalantes DAS Factor AX-8 • Amplificador Samson SERVO 170 • Televisor Sony FD Trinitron KV29FX11E • TeleVisor Sony Trinitron KV 14M1E • � equipos videoconferencia móbil Polyspan Viewstation (H.320, H.323)

Aulas de TeleEnsino

24

��$XOD�GH�7HOH(QVLQR�GH�9LJR:

1~PHUR�GH�2UGHQDGRUHV� (Q�3UR[HFWR�




&'�520� 6L�

�� 6RIWZDUH�GRV�3&�6�GDV�$XODV�GH�7HOH(QVLQR�

A continuación hai unha táboa para cada Aula de TeleEnsino na que se explicita o software do que dispoñen os equipos cas integran:

� $XOD�GH�7HOH(QVLQR�GH�$�&RUXxD��

• Sistema Operativo: Windows ´95�

• Navegadores: Internet Explorer 4.0 e Netscape Conmunicator 4.04�

• Microsoft Netmeeting 3.01 (Serve para compartir aplicacións)

• Microsoft Outlook e Microsoft Outlook Express (Programas de Correo Electrónico)

• Real Player G2 (Programa que permite recibir no PC emisoras de radio e televisión)�

• Win Zip 8.0 (Descomprime e Comprime Arquivos)

• Acrobat Reader 4.0 (Permite ler Arquivos PDF)

• Office ´97

Microsoft Word´97 (Procesador de Textos)

Microsoft Access ´97 (Base de datos)

Microsoft Excell ´97 (Folla de Cálculo)

Microsoft Outlook ´97

Microsoft Power Point ´97 (Permite crear presentacións)

Microsoft Publisher ´97

��$XOD�GH�7HOH(QVLQR�GH�/XJR��

• Sistema Operativo: Windows ´98

• Navegadores: Internet Explorer 5.5 e Netscape Communicator 4.5


25

• Microsoft NetMeeting 3.01 e Meeting Point 4.0 (Permiten Compartir Aplicacións e videoconferencias de sobremesa)

• Microsoft Oulook Express, Microsoft Oulook, Telnet (Programas de Correo Electrónico)

• Real Player 8.0 e Windows Media Player 7.0 (Programas que permiten recibir no PC emisoras de radio e televisión)



• Office ´97:






• Lotus Samart Suite

Lotus Word Pro ´96 (Procesador de Textos)

Lotus ScreenCam 2.1

Lotus Organizer 2.1 (Axenda)

Lotus Freelance Graphics ´96 (Permite crear presentacións)

Lotus Approach ´96 (Base de datos)

Lotus 1-2-3 Versión 5 para Windows (Folla de Cálculo)

• Microsoft Photo Editor 3.0

• Imaxin Galgo (Corrector Ortográfico Galego)

$XOD�GH�7HOH(QVLQR�GH�6DQWLDJR��

• Sistema Operativo: Windows ´98

• Navegadores: Internet Explorer 5.5 e Netscape Conmunicator 4.51

• Microsoft Netmeeting 3.01

• Microsoft Outlook e Microsoft Outlook Express

• Real Player G2 e Windows Media Player 7.0 (Programas que permiten recibir no PC emisoras de radio e televisión)


Aulas de TeleEnsino

26


• Office ´97






Microsoft Publisher ´97

• Microsoft Personal Web Server 4.0

• Microsoft Front Page Express 2.0

• Microsoft Web Publishing

• Microsoft Photo Editor 3.0

• Crystal FTP 2000, GlobalSCAPE (FTP)

�� &21',&,Ï16�23(5$7,9$6�'$6�$8/$6�'(�7(/((16,12�� 3URSRVWD�GH�0RGHOR�GH�2UJDQL]DFLyQ�GR�HVSDFLR�ItVLFR�GDV�$XODV�GH�7HOH(QVLQR�

Propoñemos a seguinte organización do espacio físico das Aulas de TeleEnsino: A poder ser as mesas das Aulas deben estar distribuídas en dúas filas paralelas (unha enfronte da outra) cara á parede, e cun espacio central, de tal xeito que ó sentarse os alumnos/as das dúas filas queden de costas e emprazados diante do ordenador. Debería haber unha mesa central onde poidan interaccionar, intercambiar impresións, debater, reunirse, ... tanto os alumnos/as entre si como o profesor/a e os alumnos; debido a isto, as cadeiras deberían ser xiratorias e ter rodas para poder desprazarse e reunirse en torno a ese espacio central; unha vez rematada unha reunión cada quen voltaría ó seu posto de traballo. Deste xeito, xirando 180º xa ven os compañeiros/as da outra fila. Así favorécese a dinámica da clase e a relación interpersoal alumno/a-alumno/a e profesor/a-alumno/a posibilitando tanto o traballo individual como o grupal.

A ubicación da cámara e da pantalla de televisión da Videoconferencia debe ser perpendicular á disposición dos alumnos/as na aula, de tal forma que si xiran 90º a cadeira poidan ver (a pantalla) e ser vistos a través da cámara de Videoconferencia (desde outra clase remota) ben cando estean reunidos (en torno á mesa central), ben cando estean traballando diante do ordenador.

O encerado electrónico, debe estar colocado enfronte da cámara e perpendicular ós alumnos/as, de tal xeito que tanto os/as alumnos/as presenciais como os/as remotos/as poidan segui-las explicacións do profesor/a; quedaría como segue (Ver Ilustración 16):


27

2UJDQL]DFLyQ�GR�(VSDFLR�)tVLFR�2UJDQL]DFLyQ�GR�(VSDFLR�)tVLFR�GXQKD�GXQKD�$XOD�GH�$XOD�GH�7HOH(QVLQR7HOH(QVLQR

(1&(5$'2�(/(&75Ï1,&2

&È0$5$79

0(6$

$

$

$

$

$

$

&XDGUR�GH�GLiORJR:Desprazamento dos Alumnos/as:Desprazamento dos/as Docentes: Cadeira de rodas do Profesor/a:

Cadeira de rodas do Alumno/a:

3

3

$

,OXVWUDFLyQ��

Consideramos que esta organización do espacio é idónea por estar acorde co Modelo Psicopedagóxico das aulas e porque pode favorecer:

a atención persoal e individualizada dos discentes a interrelación docente-docente, docente-discente e discente-discente o traballo cooperativo ambientes interactivos de ensino-aprendizaxe a autoxestión da aprendizaxe a innovación a educación multicultural a educación para a paz o tratamento globalizador e interdisciplinar dos contidos a tolerancia a participación democrática, etc.

As mesas tamén deben estar organizadas para que permitan a maior comodidade do usuario/a; neste senso propoñémo-las seguintes recomendacións:

A parte superior da pantalla do monitor debe estar a unha altura similar á dos ollos, ou lixeiramente máis baixa. O monitor sitúase así na zona óptima de visión, comprendida entre os cinco e os 35 graos por debaixo da horizontal visual, e desde a cal se contempla todo sen ningún esforzo. Desta forma, a vista non se resinte e evítanse posturas lesivas. (Ver apartado 3.5.2).

Aulas de TeleEnsino

28

Para as persoas destras, é dicir, que escriben coa man dereita, o PC debe estar situado na parte superior dereita da mesa e o monitor na parte superior esquerda, quedando o cuadrante inferior esquerdo libre para tomar anotacións. Para os/as zurdos/as a disposición sería á inversa.

PC en lugar de estar encima da mesa pode estar no chan debaixo da mesa na parte inferior dereita6 e preto de nós para poder prendelo ou apagalo, enxerir disquetes ou CD´s, ... Esta ubicación presenta as súas vantaxes e desvantaxes: mentres queda máis espacio libre na mesa para poder traballar, o PC queda suxeito a recibir algún que outro golpe e tamén a unhas condicións maiores de suciedade.

�� 'LVWULEXFLyQ�GRV�5HFXUVRV�7pFQLFRV�QDV�$XODV�GH�7HOH(QVLQR�A continuación enxerimos uns pequenos esquemas para facernos unha pequena idea de cómo están distribuídos os recursos nas Aulas de TeleEnsino do Centro de Supercomputación de Galicia. Hai que poñer de manifesto que as instalacións onde están ubicadas as distintas Aulas de TeleEnsino non pertencen ó CESGA, senón que son propiedade das Universidades polo que estas Aulas case sempre se encontran ubicadas en Salas de Xuntas o que pode dar lugar nalgúns casos a que os recursos non estean distribuidos idóneamente.

$XOD�GH�7HOH(QVLQR�GH�$�&RUXxD

$03/,),&$'250(6$�'(�0(6785$6

$79�$9$79�&$0$5$

(1&(5$'2�(/(&75Ï1,&2

$XOD�GH�7HOH(QVLQR��$�&258f$

,OXVWUDFLyQ��

6 Na parte inferior Esquerda para os zurdos


29

$XOD�GH�7HOH(QVLQR�GH�6DQWLDJR��&(6*$�

(QFHUDGR�(OHFWUyQLFR

&È0$5$79

$XOD�GH�7HOH(QVLQR��&(6*$

,OXVWUDFLyQ��

$XOD�GH�7HOH(QVLQR�GH�/XJR

&È0$5$79

$03/,),&$'250(6$�'(

�0(6785$6$79�$9$

(1&(5$'2�(/(&75Ï1,&2

$XOD�GH�7HOH(QVLQR��/XJR

,OXVWUDFLyQ��

Aulas de TeleEnsino

30

�� ,OXPLQDFLyQ��UXtGR�H�WHPSHUDWXUD�Ver o apartado 3.5.2.: Páx. 33.

3. NORMAS DE USO DAS AULAS DE TELEENSINO

�� ¢48(1�32'(�87,/,=$�/$6�$8/$6�'(�7(/((16,12"�Nun principio as aulas de TeleEnsino están a disposición dos investigadores/as e docentes do Sistema Universitario de Galicia.

�� 62/,&,78'(��5(6(59$6�Para solicita-la utilización das Aulas de TeleEnsino hai que cubrir unha instancia que se atopa na páxina web do CESGA que contempla cinco apartados: 1) Datos do/a solicitante: Nome;Institución/Organización/Departamento; Teléfono; E-Mail 2) Datos dos profesores/as: Nome; E-Mail; Teléfono 3) Unidade Didáctica; Título; Datas; Horario; Recursos técnicos necesarios 4) Participantes: Lugares onde se celebrará a Videoconferencia; Nº de alumnos/as 5) Comentarios.

Só se poderá seguir usando a Aula/s despois do período solicitado se non hai ningún outro usuario/a que fixera a reserva. A instancia atópase na seguinte páxina web do CESGA: http://www.cesga.es/ga/default.html?Teleensino/solicitude_uso.html&2 Tamén se pode acceder desde a páxina principal do CESGA (www.cesga.es); eleximos Teleformación/Aulas/ Solicitude de uso das Aulas de TeleEnsino. Seguidamente aparece unha ficha de cada Aula de TeleEnsino na que figuran o responsable e os datos necesarios no caso de que se queira establecer contacto, ben sexa a través do teléfono, e-mail ou correo postal.

��$XOD�GH�7HOH(QVLQR�GH�$�&RUXxD��Vicente Goyanes Teléfono: 981.167000 Extensións: 1196/1199 Enderezo Postal: Escola Técnica Superior de Arquitectura Edificio de Departamentos. Aula de Doutorado Campus da Zapateira 15.071 – A Coruña

��$XOD�GH�7HOH(QVLQR�GH�/XJR��Ana Goy López Teléfono: 982.285900 Extensión: 22050 Enderezo Postal: Edificio Intercentros. Aula de TeleEnsino Campus de Lugo 27.002 – Lugo E-Mail: [email protected]

��$XOD�GH�7HOH(QVLQR�GH�2XUHQVH��David Olivieri Teléfonos: 988.387000 / 988.387002 Enderezo Postal: Escola Superior de Enxeñería Informática Campus Universitario As Lagoas 32004 - Ourense

www.cesga.es/ga/default.html?Teleensino/solicitude_uso.html&2


31

�$XOD�GH�7HOH(QVLQR�GH�3RQWHYHGUD�� José María Pousada

Teléfono: 986.812174 Enderezo Postal: Escola Técnica Superior de Enxeñeiros de Telecomunicación Campus Universitario Lagoas-Marcosende, S/N 36200 – Vigo E-Mail: [email protected]

��$XOD�GH�7HOH(QVLQR�GH�)HUURO��Tomás Fernández Teléfono: 981.337400 Extensión: 3699 Enderezo Postal: Rúa / Doutor Vázquez Cabrera S/N Escola Politécnica Superior Campus Universitario de Esteiro 15403 - Ferrol

�$XOD�GH�7HOH(QVLQR�GH�6DQWLDJR��Emilio Otero Teléfono: 981.569810 Enderezo Postal: Centro de Supercomputación de Galicia (CESGA) Avenida de Vigo, S/N. Campus Sur 15.706 – Santiago de compostela E-Mail: [email protected]

��$XOD�GH�7HOH(QVLQR�GH�9LJR��Miguel Jiménez Teléfono: 986. 812266 / 986.467031 Enderezo Postal Edificio do Centro de Apoio á Ciencia, Tecnoloxía e Investigación (CACTI) Sala de Biblioteca Campus Lagoas-Marcosende 36.200 - Vigo

�� +25$5,26��As Aulas de TeleEnsino do CESGA teñen o mesmo horario, posto que foron concibidas fundamentalmente para o TeleEnsino Sincrónico ou On line, e este tipo de ensino require que os horarios estean sincronizados.�

� +RUDULR�GH��,QYHUQR: Do 1 de Outubro ó 20 de Xuño: de 9:00 a 14:00 h e de 16:00 a 22:00 h.

� +RUDULR�GH�9HUiQ: Do 21 de Xuño ó 30 de Setembro de 8:00 a 15:00 h.

�� 5$7,2�'$6�$8/$6�'(�7(/((16,12��

Aula de TeleEnsino de A Coruña: �� (��DOXPQRV�DV�SRU�RUGHQDGRU) Aula de TeleEnsino de Lugo: �� (��DOXPQRV�DV�SRU�RUGHQDGRU). Aula de TeleEnsino de Ourense: Aula de Videoconferencia Aula de TeleEnsino de Pontevedra: Aula de Videoconferencia Aula de TeleEnsino de Vigo: �� Aula de TeleEnsino de Santiago: �� (��DOXPQRV�DV�SRU�RUGHQDGRU). Aula de TeleEnsino de Ferrol: Aula de Videoconferencia

Aulas de TeleEnsino

32

O ideal sería un alumno/a por ordenador; Máximo dous. Se non é así, intentar co número de persoas por pantalla estea de acordo co tamaño destas ( por exemplo: un monitor de 25" pode servir para uns 25 alumnos/as). Cabe ter en conta que as Aulas de TeleEnsino de Ourense, Pontevedra e Ferrol foron concibidas como Aulas de Videoconferencia, polo que non dispoñen de equipos de ordenadores.

� �� 5(&20(1'$&,Ï16�(�&20(17$5,26�� 5HFRPHQGDFLyQV�7pFQLFDV�

De seguido propoñemos unhas suxestións que consideramos que hai que ter en conta á hora de facer uso das dependencias das Aulas de TeleEnsino así como das TIC que están instaladas no tocante á súa utilización e coidado; referímonos a:

� &DPELRV�GH�&RQILJXUDFLyQ�GR�6RIWZDUH: Os usuarios/as comprométense a non modifica-la configuración (instalar ou desinstalar software) dos sistemas nin das aplicacións instaladas nos equipos que están á súa disposición. En caso de requirir algunha modificación, comunicarano cando presenten a solicitude para a utilización da Aula –sempre que sexa posible; en caso contrario debe comunicarse coa suficiente antelación para poder realiza-los cambios oportunos antes do comezo da sesión.

� &DPELRV�QR�+DUGZDUH: Os usuarios/as comprométense a non modifica-la instalación do hardware que está á súa disposición en cada Aula. En caso de requirir algunha modificación, comunicarano cando presenten a instancia para a utilización da Aula –sempre que sexa posible; en caso contrario debe comunicarse coa suficiente antelación para poder realiza-los cambios oportunos antes do comezo da sesión.

� &RLGDGR�GR�PDWHULDO: Os usuarios/as durante a súa estancia na Aula e ó remate da mesma comprométense a: ter coidado da limpeza e da orde do espacio que utilizaron, dedicando especial atención ó correcto estado dos equipos empregados.

��Non consumir alimentos e bebidas durante a estancia na aula ��Non fumar � �Non se permite a utilización inadecuada dos recursos informáticos; Algúns dos usos que son considerados

inaceptables e que deberían ser evitados: Transferir copias de programas comerciais. Acceder e distribuír información obscena e violenta. Provocar un dano intencionado na rede ou outros sistemas. Colapsar de forma intencionada o tráfico da rede. Utilización por parte do usuario/a, para obter beneficios económicos. Intentar acceder ou conseguir acceder a recursos conectados á rede nos que o usuario/a non está

autorizado. Enviar mensaxes ofensivas a través do correo electrónico. Non se pode dana-lo traballo doutras persoas, espiar arquivos, apropiarse do traballo intelectual doutra

persoa � De cara á utilización de Internet, recomendamos segui-las normas “Netiquette”, normas básicas de

comportamento en Internet, etc.

�� &RPHQWDULRV�O traballo relacionado coa informática deu lugar á aparición de novas enfermidades laborais, que segundo o Dr. Esquivel son: Transtornos visuais, transtornos posturais, síndrome do túnel carpiano e psicopatías. De cara á prevención de diversas enfermidades cabe prestar atención ós recursos cos que traballamos:

0RQLWRU: hai que prestar atención:

� Ós Reflexos: existen dúas formas de controla-los: ben mediante o acondicionamento do entorno onde se

ubica a pantalla (evitando a presencia de fontes de luz susceptibles de reflexarse nela) ou mediante a intervención na propia pantalla (incorporación de filtros,...)

� Á Colocación da Pantalla: polo que se refire á colocación da pantalla, “recoméndase situala a unha

distancia superior a 400mm. respecto ós ollos do usuario/a e a unha altura tal que poida ser visualizada dentro do espacio comprendido entre a liña de visión horizontal e a trazada a 60 ¼ baixo a horizontal7” (Ver Fig.21)

7 Fonte: ,QVWLWXWR�1DFLRQDO�GH�6HJXULGDG�H�+LJLHQH�HQ�HO�7UDEDMR: http://www.mtas.es/insht/index.htm


33

7HFODGR: “O corpo do teclado debe ser suficientemente plano; recoméndase ca altura da 3ª fila de teclas non exceda 30 mm respecto á base de apoio do teclado e a inclinación deste debería estar comprendida entre 0º e 25º respecto á horizontal (...)”. (Ver Ilustración 20). “Ten que haber espacio suficiente diante do teclado para co usuario/a poida apoia-los brazos e as mans; a súa superficie debe ser mate para evitar reflexos; os símbolos e as teclas deben resaltar suficientemente e ser lexibles desde a posición normal de traballo” (...)8. Debe ser ergonómico.

��

,OXVWUDFLyQ��

5DWR: Debe ser ergonómico. 0HVD�GH�7UDEDOOR: “A mesa ou superficie de traballo deberá ser pouco reflectante, ter dimensións suficientes

e permitir unha colocación flexible da pantalla, do teclado, dos documentos e do material necesario (...)”10. As mesas deberían ter forma de V para que quedara sitio para poder apoia-los brazos.

&DGHLUD� GH� 7UDEDOOR: “o asento de traballo debe ser estable, proporcionándolle ó usuario/a liberdade de movemento e procurándolle unha postura confortable. A altura debe ser regulable e o respaldo debe ser reclinable e axustable a súa altura (...)”11.

,OXPLQDFLyQ: no lugar de traballo debe existir unha iluminación xeral; si se utilizan fontes de iluminación individual complementaria, estas non deberían usarse preto da pantalla no caso de que produzan deslumbramento directo ou reflexións; tampouco deben ser usadas no caso de que produzan desequilibrios de luminancia que perturben ó propio usuario/a ou ós compañeiros/as do entorno. En todo caso, o nivel de iluminación debe ser suficiente para o tipo de tarefa que se realice, pero non debe acadar valores que reduzan o contraste da pantalla por debaixo do tolerable. A maioría dos monitores permiten utilizar un nivel de iluminación de 500 lux, que é o mínimo recomendable para a lectura e escritura de impresos. Agora ben, ca fin de limita-lo deslumbramento directo producido polas luminarias instaladas no teito, non se debería excede-lo límite de 500 Cd/m2 para as que son vistas baixo un ángulo inferior a 45º sobre o plano horizontal, sendo recomendable non excede-las 200 Cd/m2.

� egundo Rivas (1.995) é importante coida-la iluminación. É recomendable que sexa cenital, fría ou luz rebotada en superficies brancas. A temperatura de cor ideal é de 3200º K.

5XtGR: o ruído pode producir perturbacións na audición ou na comunicación; por iso os niveis de ruido

deben ser os máis baixos posibles.

+XPLGDGH� H� 7HPSHUDWXUD: O� ,QVWLWXWR� 1DFLRQDO� GH� 6HJXULGDG� H� +LJLHQH� HQ� HO� 7UDEDMR recomenda as seguintes condicións:

� A temperatura debe manterse entre os seguintes intervalos:

Na época de verán ....... 23ºC a 26ºC�

Na época de inverno ..... 20ºC a 24ºC�

� A sequidade dos ollos e mucosas pódese previr mantendo a humidade relativa entre o 45% e o 65%, para calquera das temperaturas comprendidas dentro de dito rango.�

Segundo Infante (1.997) “Un excesivo calor ou frío produce incomodidade, pero tamén somnolencia ou ansiedade e inquietude. A humidade relativa do aire pode provocar sequidade das mucosas respiratorias e

8 Fonte: ,QVWLWXWR�1DFLRQDO�GH�6HJXULGDG�H�+LJLHQH�HQ�HO�7UDEDMR 9 Fonte: Ibídem. 10 Fonte: Ibídem. 11 Fonte: Ibídem.

Aulas de TeleEnsino

34

molestias. Por todo iso, é aconsellable manter unha temperatura ambiental entre 19º e 24ºC e unha humidade relativa entre o 40% e o 70%. Infante (1.997) propón a seguinte postura a manter diante dun ordenador:

Muslos horizontais e pernas verticais, formando un ángulo de 90º.

Entre o ángulo que forma o xeonllo e o borde da cadeira debe haber, máis ou menos, unha cuarta.

,OXVWUDFLyQ��

Brazos verticais e antebrazos horizontais, formando un ángulo recto desde o cóbado.

Antebrazo e man en líña recta.

Mans relaxadas, sen extensión nin desviación lateral.

Columna vertebral recta. Sen torsión do tronco.

Plantas dos pés apoiadas.

Líña de visión paralela á superficie de traballo.

Ángulo de visión menor de 60º no plano horizontal, e entre os cinco e os 35º no vertical.

Corpo non aprisionado entre a cadeira e a mesa.

�� $6� $8/$6� '(� 7(/((16,12� '(6'(� 2� 38172� '(� 9,67$� '2�

$'0,1,675$'25�$��'2�352)(625$'2�(�'2�$/801$'2��)81&,Ï16�� 2�DGPLQLVWUDGRU�D��)XQFLyQV�

De seguido poñemos en pé algunhas das funcións a desenrolar por parte do administrador ou administradora destas Aulas:

Verificar que todo o equipamento audiovisual e informático se encontre operativo. Xestiona-lo uso da Aula, procurando rentabilizar ó máximo o seu funcionamento. Mante-lo material da Aula clasificado e ordenado. Realiza-los partes de inventario dos equipos da Aula anualmente e remiti-los ó CESGA. Control, distribución e almacenamento do material funxible da Aula, comunicando periodicamente ó CESGA

a relación de necesidades. Mantemento do hardware dos ordenadores Mantemento do software da Aula. Control de horarios Rexistro dos usuarios/as que accedan á Aula Recompilación de datos estatísticos sobre o uso das Aulas Labores periódicos de operador de sistemas como: copias de seguridade e xestión de usuarios/as. Proporcionar asesoramento ó profesorado que o demande acerca da utilización de calquera TIC da Aula de

TeleEnsino


35

�� 2�3URIHVRUDGR��&DUDFWHUtVWLFDV�H�)XQFLyQV�Seguidamente facemos unha pequena referencia a algúns autores que nos falan das características que deben posuir os docentes para traballar coas Tecnoloxías da Información e da Comunicación: Galindo Rodríguez (2.000), considera que o profesorado dedicado ó TeleEnsino debe posuír as seguintes características:

Debe ter as mesmas que se lle pedirían a un profesor/a tradicional, pero ademais debe ter unha formación e familiarización coas tecnoloxías que vai utilizar

En segundo lugar debe ter unha gran capacidade para tratar con persoas. O TeleEnsino esixe que o docente saiba exactamente quen é o/a seu/súa alumno/a, que necesidades ten, que capacidades, que limitacións,..., para así orientalo mellor. Se cabe, requírese un maior nivel de esforzo, de compromiso e de preparación.

En terceiro lugar o docente debe estar ben informado sobre as fontes alternativas de información onde o/a alumno/a poida buscar ou recibir información

En cuarto lugar o/a profesor/a debe coñecer, saber usar e saber resolve-los posibles problemas que presenten na utilización dos diferentes recursos de comunicación

Un quinto aspecto que o/a docente debe coñecer e usar son os diferentes motores de busca que existen en Internet. Isto non se refire exclusivamente a saber moitas enderezos de Internet, senón a orientar efectivamente os seus discentes, sobre como buscar, como refina-la busca, como utiliza-las ``palabras clave", como aproveitar mellor os recursos que cada buscador ofrece, como saber si un documento encontrado é realmente o que un precisa ou non, etc.

Adell Segura e Sales Ciges (2.000:363) establecen como roles docentes na educación online: Deseño do currículum: deseño xeral do curso, planificación de actividades, selección de contidos e recursos

de aprendizaxe dispoñibles, deseño de novos recursos, etc. Elaboración de contidos: a dixitalización de todo tipo de información permite a elaboración de materiais de

ensino en múltiples formatos (texto, gráficos, son, animación, fragmentos de vídeo, etc.) combinados en documentos nos que como rasgo fundamental a interactividade e a personalización (hipermedia, multimedia, simulacións, bases de datos, etc.).

Titorización e facilitación: no ensino a distancia o profesor actúa como facilitador da aprendizaxe máis que como dispensador de coñecementos (rol tradicional do profesor) directo ou mediado a través de materiais (na educación a distancia tradicional).

Avaliación: o equipo docente debe non só avalia-las aprendizaxes dos estudiantes, senón o propio proceso formativo e a súa actuación.

Apoio técnico: a institución responsable debe proporcionar axuda técnica por medios alternativos (teléfono, carta, etc.) ós estudiantes.

Cabero (1998) considera que ó deseñar situacións de aprendizaxe o profesorado debe asumir algúns principios como: 1) Estar baseados na participación e a responsabilidade directa do alumno/a no seu propio proceso de

formación; 2) Favorece-lo deseño de modelos de traballos independentes e autónomos; 3) Permitir formas de presentación da información adaptadas ás necesidades e características particulares de

cada receptor/a; 4) Favorecer polos medios a interacción entre usuarios/as xunto á interacción cos medios, 5) Asumir como valor significativo una perspectiva procesual do ensino por encima dunha perspectiva centrada

exclusivamente nos productos que se acaden, e concederlle a máxima significación ós contextos e ambientes onde se produce a aprendizaxe.

6) Facer un seguimento individualizado de cada un dos alumnos/as para orienta-lo seu proceso de aprendizaxe, a través dunha avaliación continua.

7) Promove-la comunicación entre os/as integrantes da aula 8) Propoñer tarefas que se adapten ás necesidades formativas dos discentes...

Segundo Adell Segura e Sales Ciges (2.000:353) a formación que debe posuír o formador on line aséntase sobre tres grandes núcleos de coñecementos teórico-prácticos: 1) Sobre os contidos do curso, incluíndo materiais e recursos pertinentes para a aprendizaxe dado que é

imposible titoriza-la aprendizaxe dos alumnos/as sen coñece-los contidos do curso, do material de referencia e dos recursos e facilidades dispoñibles para o ensino e a aprendizaxe.

2) Sobre o medio no que se desenrola a comunicación didáctica, o entorno comunicativo no que se desenrola a formación, ...

Aulas de TeleEnsino

36

3) Sobre a teoría e a práctica do ensino a distancia (funcións, obxectivos, métodos, estratexias, avaliación, titorización, etc) e o ensino de adultos (sobre as características psicolóxicas e motivacións dos aprendices).

Segundo Gisbert Cervera (2.000:318-319), os roles e funcións que os profesores/as deberán asumir son: Consultores de información

�%XVFDGRUHV�GH�PDWHULDLV�H�UHFXUVRV�SDUD�D�LQIRUPDFLyQ� �6RSRUWH�yV�DOXPQRV�SDUD�R�DFFHVR�i�LQIRUPDFLyQ��

Colaboradores en grupo �)DYRUHFHGRUHV�GH�SODQWH[DPHQWRV�H�UHVROXFLyQ�GH�SUREOHPDV�PHGLDQWH�R�WUDEDOOR�FRODERUDWLYR��WDQWR�HQ�HVSDFLRV�IRUPDLV�FRPR�QRQ�IRUPDLV�H�LQIRUPDLV��$VXPLU�QRYDV�IRUPDV�GH�WUDEDOOR�FRODERUDWLYR��FRODERUDFLyQ�QRQ�SUHVHQFLDO�

Traballadores solitarios �$� WHFQROR[tD� WHQ�PiLV� LPSOLFDFLyQV� LQGLYLGXDLV� TXH� QRQ� JUXSDOHV�� R� WHOH�WUDEDOOR� �� D� WHOH�HGXFDFLyQ�SRGHQ�OHYDU�DVRFLDGRV�SURFHVRV�GH�VHGDGH�H�GH�LOODPHQWR�VL�QRQ�VH�p�FDSD]�GH�DSURYHLWD�ORV�HVSDFLRV�YLUWXDLV�GH�FRPXQLFDFLyQ�H�DV�GLVWLQWDV�IHUUDPHQWDV�GH�FRPXQLFDFLyQ�WDQWR�VtQFURQDV�FRPR�DVtQFURQDV��

Facilitadores: � )DFLOLWDGRUHV� GD� DSUHQGL]D[H�� $V� DXODV� YLUWXDLV� H� RV� HQWRUQRV� WHFQROy[LFRV� FpQWUDQVH� PiLV� QD�DSUHQGL]D[H�TXH�QR�HQVLQR�HQWHQGLGR�HQ�VHQWLGR�FOiVLFR��WUDQVPLVLyQ�GH�LQIRUPDFLyQ�H�GH�FRQWLGRV��

Non transmisores de información senón: �)DFLOLWDGRUHV� 3URYHGRUHV�GH�UHFXUVRV�� %XVFDGRUHV�GH�,QIRUPDFLyQ��

Desarrolladores de cursos e de materiais 3RVXLGRUHV�GXQKD�YLVLyQ�FRQVWUXFWLYLVWD�GR�GHVHQYROYHPHQWR�FXUULFXODU� 3ODQLILFDGRUHV�GH�DFWLYLGDGHV�H�HQWRUQRV�YLUWXDLV�GH�IRUPDFLyQ��

Supervisores académicos � 'LDJQRVWLFD�ODV� QHFHVLGDGHV� DFDGpPLFDV� GRV� DOXPQRV�� WDQWR� SDUD� D� V~D� IRUPDFLyQ� FRPR� SDUD� D�VXSHUDFLyQ�GRV�GLIHUHQWHV�QLYHLV�HGXFDWLYRV�� $[XGDU� y� DOXPQR� D� VHOHFFLRQD�ORV� VHXV� SURJUDPDV� GH� IRUPDFLyQ� HQ� IXQFLyQ� GDV� V~DV� QHFHVLGDGHV�SHUVRQDOHV��DFDGpPLFDV�H�SURIHVLRQDLV��

Consideramos, do mesmo xeito, que entre as funcións a desenrolar polos docentes nas Aulas de TeleEnsino, tendo en conta a proposta de Modelo Psicopedagóxico e a proposta de Modelo de Organización das Aulas de TeleEnsino, estarían as seguintes: Deseña-los obxectivos, os contidos, a metodoloxía e os criterios de avaliación dos cursos que vaian impartir Elaborar/seleccionar os materiais didácticos a utilizar (por exemplo: o profesor/a debe saber avaliar software

educativo, para saber decidir en todo momento sobre a pertinencia ou non dun ou doutro programa, cal é o software máis axeitado a cada actividade e ás características dos alumnos, ...)

Proporcionar ós/ás estudiantes os materiais didácticos necesarios e coa debida antelación (CD-ROM, papel, web…) para o desenrolo das sesións

Facilita-la aprendizaxe dos/as estudiantes actuando como mediadores entre eles e os diferentes materiais didácticos, promovendo a súa participación activa na construcción dos seus coñecementos

Procurar que o proceso de ensino estea centrado no/a estudiante e se axuste ós seus diferentes ritmos e posibilidades.

Solventa-las dúbidas dos/das estudiantes. Incentiva-la realización de actividades por parte dos/das estudiantes. Os docentes son os encargados de abrir foros de debate e conferencias para que os/as estudiantes contrasten

opinións, intercambien ideas, ... Realizar un seguimento continuo do desenvolvemento do curso O profesor/a debe coñecer que actitudes promove co tipo de ensino que leva a cabo O profesor/a debe ser un asesor, guía, coordinador dos procesos de aprendizaxe O profesor/a debe favorece-lo traballo cooperativo entre os alumnos/as tanto presenciais como remotos A metodoloxía utilizada debe favorece-la aprendizaxe significativa A metodoloxía utilizada debe favorecer a globalización e a interdisciplinariedade dos contidos O profesor/a debe promover a Educación Multicultural e a Educación para a Paz, ...

A modo de conclusión: “As funcións do docente cambian cando debe desenrolar as súas actividades nun entorno virtual de E-A que ademais deixa de ter limitacións xeográficas, físicas, temporais, e que tende a dar resposta a


37

grupos de alumnos cada vez máis heteroxéneos e diversos (no sentido máis extenso destas dúas palabras), e por iso cremos que debe redefinirse a súa tarefa profesional así como as funcións que deberá asumir no desenrolo desta” (Gisbert Cervera, 2.000:316).

�� $OXPQDGR��Si os/as docentes deben cumprir unha serie de requisitos no seu comportamento durante a videoconferencia para facilita-lo proceso de comunicación e de aprendizaxe, tamén os alumnos/as deben cumprir unha serie de normas de conducta, como as seguintes: Presentarse cando formulan unha pregunta Falar alto e diante do micrófono Cando non se reciba o sinal de audio ou de vídeo facerllo saber ó profesor/a Non ter unha actitude pasiva durante a videoconferencia, etc.

Aulas de TeleEnsino

38

4. ANEXO I. DETALLES TÉCNICOS DA REDE DE AULAS DE TELEENSINO:

SISTEMA DE VIDEOCONFERENCIA E CONEXIÓN Á REDE INTERNET

�� ,�,��6,67(0$�'(�9,'(2&21)(5(1&,$�Para decatarnos de cómo funciona o Sistema de Videoconferencia co CESGA ten instalado nas distintas Aulas de TeleEnsino, primeiro facemos un Esquema Técnico do Sistema de Videoconferencia das Aulas de TeleEnsino do Cesga (Santiago), Lugo, A Coruña e Vigo para abordar de seguido a súa clarificación (Ver Ilustración 22):

,OXVWUDFLyQ��

/HFWXUD�GR�(VTXHPD�7pFQLFR�GDV�$XODV�GH�7HOH(QVLQR��

�&RQPXWDGRU�$70�6ZLWFK��

'HQRPLQDFLyQ: ATM: Asynchronous Transfer Mode (Modo de Transferencia Asíncrono). 0DUFD: Fore System 0RGHOR: LE155 )XQFLRQDPHQWR:Un conmutador é un dispositivo que permite que múltiples usuarios/as poidan usar ou compartir unha rede ó mesmo tempo. O ATM é o encargado de subministrarnos a conexión coa rede, e, polo tanto, transmite toda a información que lle envía o AVA á rede, e á súa vez envíalle ó ATV toda a información que recibe da rede. É dicir, o AVA unha vez que comprime a información, envíalla ó ATM, que se encarga á súa vez de transmiti-la á rede; pola súa banda, a información que chega da rede é recibida polo ATM, e este encárgase de enviala ó ATV, que é o que descomprime a información.

Minijack

estéreo

Jack

Estéreo

VGA IN

SVHS IN

SVHS IN 1

2 x RCA mono

Jack mono

Jack estéreo

Jack mono

2 x Jack mono

2 x Jackmono

XLR

2 x RCA mono

2 x RCA mono

2 x RCA mono


39

O expresado con anterioridade aparece ilustrado no seguinte esquema para unha mellor comprensión; neste esquema as frechas indican a dirección que segue a información:

Mixer

9tGHR

6RQ

6RQ

9tGHR

Micrófono Mixer

Cámara

AmplificadorAltavoces

Monitor

$79

$9$

RE

DE

Conmutador ATM

��$9$��

'HQRPLQDFLyQ: AVA 0DUFD: Fore System 0RGHOR: AVA 300 )XQFLRQDPHQWR: O AVA recibe a información de audio do Mixer e a información de vídeo da cámara encargándose de comprimi-la información e de enviala ó ATM; o ATM transmite esta información á rede. Ó comprimir a información de audio e vídeo, fai que quede libre máis ancho de banda na rede, o que permite ter simultaneamente conectadas varias Aulas de TeleEnsino a través de Videoconferencia punto a punto (entre dúas Aulas) ou Multiconferencia (3 ou máis Aulas).

��$79��

'HQRPLQDFLyQ: ATV 0DUFD: Fore System 0RGHOR: ATV 300 )XQFLRQDPHQWR:É un Decodificador, sendo o encargado de descomprimi-la información de audio e de vídeo que lle chega a través do ATM procedente da rede. Do ATV, a información de audio vai ó Mixer e a información de vídeo vai á Televisión e/ou ó encerado electrónico.

��(QFHUDGR�(OHFWUyQLFR��

Aulas de TeleEnsino

40

'HQRPLQDFLyQ: Encerado Electrónico, Pantalla Táctil ou Touch Screen. (Varía para cada Aula) 0DUFD: SMART Board

0RGHOR: RPSB 1602 )XQFLRQDPHQWR: No Encerado Electrónico ou Pantalla Táctil podemos recibi-las imaxes dunha Aula remota (podemos facer que nos funcione como un monitor de TV) ou que nos funcione como un monitor dun PC; neste último caso o encerado electrónico é sensible ó tacto e podemos facer que as nosas mans fagan as funcións do rato ou tamén podemos escribir cos “lapis” da pantalla táctil. Os lapis do encerado electrónico non teñen nada de especial; son punzóns, o noso dedo faría o mesmo efecto; de feito o máis importante é onde se gardan xa que si se sacan da súa caixa pódese pintar co dedo si se desexa, por iso cabe ter en conta que só se pode ter cada vez un fóra da súa caixa, se non a pantalla táctil pode confundirse. Polo tanto, o encerado electrónico pode funcionar como un monitor dun PC ou como monitor de Televisión onde se recibirían as imaxes da aula remota (tamén se poden ver as imaxes da Aula local, depende da conexión que fagamos). O encerado electrónico recibe as imaxes do videoproxector. O videoproxector recibe a información de vídeo ben do PC ou ben do ATV; á súa vez ó ATV chégalle a información do ATM e o ATM recibe a información da rede.

��3&��

Ordenador convencional. 0DUFD: Fujitsu

��9tGHR�3UR[HFWRU��

'HQRPLQDFLyQ: Vídeo Proxector (Varía para cada Aula) 0DUFD: Sanyo 0RGHOR:PCL-8805E )XQFLRQDPHQWR: Este aparello é o encargado de proxecta-las imaxes que lle envía o PC ou o ATV ó encerado electrónico. É dicir, o Vídeo Proxector, proxecta imaxes tanto procedentes do PC como do ATV. O ATV recibe a información do ATM e este da rede.

��0L[HU��

'HQRPLQDFLyQ: Mesturador 0DUFD: Behringer 0RGHOR: EURORACK MX 602A )XQFLRQDPHQWR: O mesturador serve para que cando persoas ubicadas nunha Aula local falen a través do sistema de Videoconferencia con persoas situadas nunha Aula remota non se escoiten ecos das persoas que están a falar. Se en lugar de ser unha Videoconferencia, é unha Multiconferencia (entre tres ou máis Aulas de TeleEnsino), o Mixer fai que cada Aula de TeleEnsino (cada interlocutor) poida escoita-los outros, pero non a si mesmo, evitando ecos e ruídos ou distorsións. Os micrófonos envían o son ó Mixer, e este transmíteo ó AVA. O AVA manda a información ó ATM e o ATM é o encargado de envia-la información á rede.

��$PSOLILFDGRU��

'HQRPLQDFLyQ: Amplificador (Varía para cada Aula) 0DUFD: Samson 0RGHOR: SERVO 170 )XQFLRQDPHQWR: O Amplificador de son é necesario porque o son chega con moi pouca intensidade. O ATM, envía a información ó ATV, este transmite a información de audio ó Mixer e de aquí o son vai ós amplificadores e posteriormente ós altofalantes.

��$OWRIDODQWHV��'HQRPLQDFLyQ: Altofalantes DAS Factor AX-8 )XQFLRQDPHQWR: Os Altofalantes reciben o son dos Amplificadores. Permiten que escoitemos o son da Aula ou Aulas remotas.


41

��&iPDUD��

'HQRPLQDFLyQ: Cámara 0DUFD: Sony 0RGHOR: EVI-D31 )XQFLRQDPHQWR: A cámara capta a imaxe de vídeo da Aula local. A cámara transmite a información de vídeo ó AVA, do AVA vai ó ATM e deste á rede.

��7HOHYLVRU��

'HQRPLQDFLyQ: Televisor 0DUFD: Sony 0RGHOR: Trinitron KV-29FX11E

69+6��

Súper VHS; é dicir, vídeo separado; envíase a imaxe e as cores por separado. No vídeo composto as imaxes e as cores van mesturadas.

No seguinte esquema (Ver Ilustración 23) aparecen reflectidos os Fluxos de Audio e de Vídeo entre as Aulas de TeleEnsino do Cesga, Lugo, A Coruña e Vigo:

AVA ATV

Cesga

AV

AA

TV

Vig

o

AV

AA

TV

A C

oruñ

a

AVA ATV

Lugo

MCU

,OXVWUDFLyQ��

O que nos quere dicir este esquema é que toda a información comprimida por un AVA (despois de ser enviada polo ATM, e pasar pola rede, e recibi-la outro ATM) é descomprimida por un ATV.

Aulas de TeleEnsino

42

Outro esquema no que aparecen debuxados os Fluxos de Audio e de Vídeo entre as Aulas de TeleEnsino do CESGA (Santiago), Lugo, A Coruña e Vigo cando se trata dunha Multiconferencia é o seguinte12 (Ver Ilustración 24):

MCU Cesga

Lugo Vigo

A CoruñaCesga

Audio

Video

,OXVWUDFLyQ��

Esta diapositiva pretende mostrar que o fluxo de Vídeo vai dunha Aula a outra de forma directa, mentres que o Audio (cando se trata dunha Multiconferencia) pasa a través dun mesturador (MCU) que hai no CESGA.

0&8��'HQRPLQDFLyQ: MCU (Multipoint Control Unit), tamén chamado MCS (Multipoint Conferencing Server) )XQFLRQDPHQWR: Como o seu nome indica, é un Servidor de Videoconferencia Multipunto; a súa función consiste en mestura-lo son das aulas correctamente para que non existan ecos ou distorsións. O MCU entra en xogo cando hai máis de dúas Aulas Interconectadas (Multiconferencia), porque non chega cos mixers das aulas (que son suficientes cando só hai unha Videoconferencia punto a punto).

12 Tres ou máis Aulas de TeleEnsino Interconectadas simultáneamente: o que permite que cada Aula “local” poida recibir e enviar información de audio e vídeo ás outras Aulas “remotas”; é dicir, os usuarios que se atopan na Aula de TeleEnsino de Lugo, poden ver e escoitar simultáneamente os interlocutores que se atopan en Santiago, A Coruña e Vigo.


43

�� ,�,,�� &21(;,Ï1� '26� 3&�6� '$6� $8/$6� '(� 7(/((16,12� &2$� 5('(�

,17(51(7�O seguinte é un Esquema Técnico no que se reflexa a Interconexión dos PC´S das Aulas de TeleEnsino coa Rede Internet (Ver Ilustración 25):

(VTXHPD�7pFQLFR�GD�,QWHUFRQH[LyQ�GDV�$XODV�GH�7HOH(QVLQRFRD�UHGH�,QWHUQHW

(VTXHPD�7pFQLFR�GD�,QWHUFRQH[LyQ�GDV�$XODV�GH�7HOH(QVLQRFRD�UHGH�,QWHUQHW

3&�V�GDV�$XODV�GH�7HOH(QVLQR

5(&(7*$

CONMUTADOR ATM DE CADA AULA

de TeleEnsino (LE155)

CONMUTADOR ATM Do CESGA (ASX 1000)

ROUTER SANTIAGOINTERNET

MCU

,OXVWUDFLyQ��

En cada Aula de TeleEnsino hai un AVA e un ATV conectados a un conmutador ATM; Este conmutador ATM está conectado a RECETGA (Rede de Ciencia e Tecnoloxía de Galicia), que non é Internet, senón que se trada dunha rede privada que xestiona o CESGA. A través de RECETGA, a información viaxa desde cada un dos conmutadores ATM que hai nas Aulas de TeleEnsino ata outro conmutador que está instalado no CESGA, un ASX1000. Este conmutador está conectado a: ,QWHUQHW. 0&8(Multipoint Control Unit) tamén chamado MCS(Multipoint Conferencing Server), non se trata máis

que dun servidor de videoconferencia multipunto; a función que desempeña é mestura-lo son das aulas correctamente para que non se reciban ecos; isto sucede cando hai máis de dúas Aulas interconectadas, é dicir, cando se trata dunha Multiconferencia.

$6;��; trátase dun 5RXWHU que está no CESGA; serve para simular unha rede virtual entre as Aulas de TeleEnsino.

O tipo de rede que utilizan as Aulas de TeleEnsino ten unha capacidade de 155 Megabytes/segundo, (para facernos unha pequena idea da capacidade da rede do CESGA comparámola ca capacidade da rede que ofrece Telefónica, tan só de 64 Kilobytes/segundo); é dicir, a través da rede do CESGA, en menos de 10 segundos poderiamos “baixar” un Giga de información da rede.

Aulas de TeleEnsino

44

5. BIBLIOGRAFÍA

ADELL SEGURA, Jordi y SALES CIGES, Auxiliadora (2.000). “Enseñanza online: elementos para la definición del rol del profesor”. Actas de Edutec´99 (II). 1XHYDV� 7HFQRORJtDV� HQ� OD� )RUPDFLyQ� )OH[LEOH� \� D�'LVWDQFLD. Sevilla. Kronos. PP: 351-371 ALFAGEME GONZÁLEZ, Mª Begoña; SOLANO FERNÁNDEZ, Isabel María y VALENZUELA MARTÍNEZ, Josefa (1.999). “La interactividad: como característica de la enseñanza mediante redes”. http://tecnologiaedu.us.es/edutec/paginas/58.html CABERO, Julio; SALINAS, Jesús; DUARTE, Ana María e DOMINGO, Jesús (2.000): 1XHYDV� 7HFQRORJtDV�$SOLFDGDV�D�OD�(GXFDFLyQ. Madrid. Síntesis. CABERO ALMENARA, Julio (2.000). “Las nuevas tecnologías al servicio del desarrollo de la universidad: Las Teleuniversidades”. $FWDV�GHO�,,,�&RQJUHVR�GH�,QQRYDFLyQ�(GXFDWLYD. Santiago de Compostela. PP:187-216. DELACÔTE, Goéry (1.997). (QVHxDU� \� DSUHQGHU� FRQ� QXHYRV� PpWRGRV�� /D� UHYROXFLyQ� FXOWXUDO� GH� OD� HUD�HOHFWUyQLFD. Barcelona. Gedisa DUART, Josep M. (2.000). “Aprender sin distancias”. http://www.uoc.es/web/esp/articles/josep_maria_duart.html#_ftn1 ESQUIVEL, Jorge. “Enfermedades producidas por la computación”. http://www.ramosmejia.org.ar/Revista/Abstract/199701es.htm FERNÁNDEZ PRIETO, Marta, GEWERC BARUJEL, Adriana y PERNAS MORADO, Eulogio (2.000). “Nuevas tecnologías en la enseñanza universitaria. Transformando una videoconferencia en una experiencia colaborativa entre universidade´�� $FWDV� GHO� ,,,� &RQJUHVR� GH� ,QQRYDFLyQ� (GXFDWLYD. Santiago de Compostela. PP:305-312. GALINDO RODRÍGUEZ, Enrique (2.000). “El asesor a distancia”. Quaderns Digitals, Nº 20. Revista de Nuevas Tecnologías en la Educación. http://www.ciberaula.es/quaderns/Sumario/asesor/asesor.html GISBERT CERVERA, Mercè (2.000). “El profesor del siglo XXI: de transmisor de contenidos a guía del ciberespacio”. 1XHYDV�7HFQRORJtDV� HQ� OD�)RUPDFLyQ�)OH[LEOH� \� D�'LVWDQFLD��$FWDV� GH�(GXWHF�� ,,�. Sevilla. Kronos. PP: 315-330. HENRÍQUEZ, Patricia y RALLO, Robert (1.999). “Los stándares para el diseño e implementación de entornos de enseñanza-aprendizaje en red” Edutec´99. IBM (1.997). ThinkPad 380/380d Guía del Usuario. IBM.UK. PP: 10 INFANTE, Rosa (1.997). “Consejos para trabajar con ordenadores”. (O�0XQGR�'LJLWDO. http://www.el-mundo.es/su-ordenador/SORnumeros/97/SOR078/SOR078riesgo.html MIRABITO, Michael M.A. (1.998). /DV�QXHYDV�WHFQRORJtDV�GH�OD�FRPXQLFDFLyQ. Barcelona. Gedisa. MOPTMA (1996): (VWXGLR�7pFQLFR�SDUD�OD�HODERUDFLyQ�GH�XQ�SODQ�SDUD�OD�$GPLQLVWUDFLyQ�GHVWLQDGR�D�LPSXOVDU�OD�WHOH�HGXFDFLyQ, Madrid, Ernst & Young. ORELLANO DE PERALTA, Fabiana (2.000). “La Nueva Educación a Distancia: Explotando los recursos provistos por Internet en el diseño de actividades de educación de adultos a distancia”. Quaderns Digitals, Nº 20. 5HYLVWD�GH�1XHYDV�7HFQRORJtDV�HQ�OD�(GXFDFLyQ. URL: http://www.ciberaula.es/quaderns/Sumario/nueva/nueva.htm PRENDES ESPINOSA, M.P. y MUNUERA GINER, F. (1.997). 0HGLRV� \� UHFXUVRV� HQ� HGXFDFLyQ� HVSHFLDO. Murcia: Diego Marín. SÁNCHEZ RODRÍGUEZ, José (2.000). “Nuevas Tecnologías y Enseñanza”. Quaderns Digitals. Nº 20. 5HYLVWD�GH�1XHYDV�7HFQRORJtDV�HQ�OD�(GXFDFLyQ. http://www.ciberaula.es/quaderns/Sumario/nuevasyense/nuevasyense.html SANTACRUZ VALENCIA, Liliana Patricia y CARRASCO SANZ, José Luis (1.999). “Estado de uso e impacto de la TeleEducación en las Universidades del Mundo”. http://www.it.uc3m.es/jlc/sociedadi/ SOLANO FERNÁNDEZ, Isabel María (1.997). “La educación a distancia a través de redes de telecomunicación: la Teleenseñanza”. Edutec´97 TIFFIN, John y RAJASINGHAM, Lalita (1.997). (Q�EXVFD�GH�OD�FODVH�YLUWXDO��/D�HGXFDFLyQ�HQ�OD�VRFLHGDG�GH�OD�LQIRUPDFLyQ. Barcelona. Paidós TORREVELANDIA, Angel (). “Los sistemas de educación superior a distancia y los desafíos pedagógicos del paradigma de aprendizaje virtual”. http://cueyatl.uam.mx/~prodeco/primer/13.htm 85/��Anaya Formación: http://www.intelfor.com/ Asociación Española de Teletrabajo: http://www.ciberteca.es/aet/


45

Asociación Española de Empleo, Autoempleo y Teletrabajo (ASETRA): http://www.arrakis.es/~grinco/ Aulas Virtuales: http://sigma.eafit.edu.co/~virtualc/intro_esp.htm Aulas de Informática de la Universidad de Almería: http://www.ualm.es/ServInf/Aulas/index.htm Aulas de Informática de la Universidad Autónoma de Madrid: http://www.adi.uam.es/ Aulas de Informática de la Universidad de Jaén: http://www3.ujaen.es/aulas/index.html Barcelona Centro de Tecnologías: http://www.bct.es/ Campus Extens: http://ce.uib.es:9798/ Centro Informático Científico de Andalucía (CICA): http://www.cica.es/ Centro para el Desarrollo de las Telecomunicaciones de Castilla y León (CEDETEL). http://www.cedetel.es/index2.htm Centro de Supercomputación de Cataluña (CESCA): http://www.cesca.es/ Centro de Supercomputación de Galicia (CESGA): http://www.cesga.es Centro de Supercomputación de la Universidad Complutense de Madrid: http://www.csc.ucm.es Centro para el Desarrollo Tecnológico Industrial: http://www.cdti.es/ Centro de Formación de Nuevas Tecnologías: http://www.ctv.es/bpsystems/ Centro para la Innovación y el Desarrollo de la Educación a Distancia (CIDEAD): http://www.mec.es/cidead/ Centro de Investigación y Documentación Educativa (CIDE): http://www.mec.es/cide Centro Multimedia de Galicia: http://www.xunta.es/conselle/cultura/cmg/index.htm. Centro Virtual de Apoyo a la Innovación: http://www.madrimasd.org/default.asp Centro Virtual Cervantes: http://cvc.cervantes.es/aula/cursos/ Confederación de Organizaciones Empresariales Y PYME de Cantabria: http://www.ceoecant.es/noticias/TELEFORMACION.htm Consejo Escolar del Estado: http://www.mec.es/cesces/inicio.htm Consultoría de teletrabajo y servicios informáticos: http://www.netaldea.es/ Comisión de Nuevas Tecnologías de la Universidad de Alicante: http://www.vrnntt.ua.es/cnt/ Comisión Interministerial de Ciencia y Tecnología: www.cicyt.es Directorio de recursos educativos en varios idiomas: http://www.3ieduca.com Educación en la red: http://www.educared.net/index.htm Educación a Distancia (Educadis): http://www.educadis.com.ar/ Escuela Técnica Superior de Ingenieros de Telecomunicación. Universidad de Las Palmas de Gran Canaria. http://www.etsit.ulpgc.es/teleaula/teleaula.htm Federación de Enseñanza: http://www.fe.ccoo.es/ Federación de Trabajadores de la Enseñanza: http://stnet.es/fete-ugt Fundación COTEC para la innovación tecnológica: http://www.cotec.es/ Gabinete de Teleeducación de la Universidad Politécnica de Madrid: http://www.gate.upm.es/ Grupo de Investigación de Nuevas Tecnologías Aplicadas a la Educación: http://www.ieev.uma.es/campus/jur_soc/tecedu/ini.htm Grupo de Tecnología Educativa de la Universidad de las Islas Baleares: http://www.uib.es/depart/gte/index.html Grupo de Nuevas Tecnologías de la Información aplicadas a la Educación de Hiperespiral: Lista de la asociación Espiral, Educación y Nuevas Tecnologías: http://www.pangea.org/org/espiral/ Grupo de Nuevas Tecnologías de la Información Aplicadas a la Educación del Departamento de Educación de la Universitat Jaume I de Castelló: http://nti.uji.es/ Grupo Quirón de Investigación Pedagógica. http://www.ucm.es/info/quiron Instituto Nacional de Calidad y Evaluación (INCE): http://www.ince.see.mec.es Instituto Universitario de Educación a Distancia: http://www-iued.uned.es/iued/ Instituto Tecnológico de Aragón: http://www.ita.es/ Instituto de Formación Online: http://www.ifoline.com Internacional de la Educación: http://www.ei-ie.org/ Ministerio de Educación, Cultura y Deporte (MEC): www.mec.es Normas de Netiquette: http://www.customw.com/ecoweb/servicios/netiquette.htm Nuevas Tecnologías Aplicadas a la Educación. Departamento de Didáctica y Organización Escolar de la Universidad de Córdoba: http://www.uco.es/dptos/educacion/didactica/nntt/nntt/sld001.htm Oficina Internacional de Educación: http://www.ibe.unesco.org/ Programa de Nuevas Tecnologías de la Información y de la Comunicación del Ministerio de Educación y Cultura: http://www.pntic.mec.es/ Programa de Enlaces Mundiales para el Desarrollo: http://www.worldbank.org/worldlinks/spanish/index.html Proxecto A Ponte: http://www.aponte.org/index.html Proyecto Aula-Net: http://www.aulanet.uniovi.es/

Aulas de TeleEnsino

46

Proyecto BIC (Blueprint for Interactive Classrooms, proyecto para clases interactivas): http://www.avd.kuleuven.ac.be/bic/ Proyecto CEPADE 2000: http://www.gate.upm.es/cepade.htm Proyecto cieza.net: http://proyecto.cieza.net/ Proyecto Co-Learn: http://www.gate.upm.es/colearn.htm Proyecto EDUBA: http://www.gate.upm.es/eduba.htm Proyecto Grimm. http://www.proyectogrimm.com Proyecto Multimedia Teleschool: http://www.gate.upm.es/mts.htm Recursos de Educación para el Desarrollo en Internet (Educa en la Red): http://www.fuhem.es/CIP/EDUCA/ Red de Centros de Profesores y Recursos: http://pino.pntic.mec.es/agora/direc/rcpr.html Red Estatal de Bases de Datos de Información Educativa: Investigación, innovación y recursos didácticos (REDINET): http://www.mec.es/redinet Red Nacional de I+D (RED IRIS). http://www.rediris.es Red Telemática Educativa de Andalucía (AVERROES): http://averroes.cec.junta-andalucia.es/red_averroes Red Telemática Educativa Europea: http://www.en.eun.org/eun.org2/eun/en/index.html Red Iberoamericana de Formación de Profesores Universitarios en Tecnología Educativa: http://www.uib.es/depart/gte/index.html Seminario Interuniversitario sobre Educación, Medios de Comunicación y Nuevas Tecnologías: http://www.ugr.es/~sevimeco/ Secretaría de Estado de Educación, Universidades Investigación y Desarrollo: http://www.seui.mec.es/ Secretariado de Recursos Audiovisuales y Nuevas Tecnologías de la Universidad de Sevilla: http://www.sav.us.es/ Servicio de Comunicacións da USC: http://secuslugo.lugo.usc.es/~vxerencia/videoconf/galego/ Servicio de Información Comunitario Sobre Investigación y Desarrollo: http://www.cordis.lu/es/home.html Sitio Web de la Sociedad de la Información de la Unión Europea: http://www.ispo.cec.be/ Telecentro Gordexola: www.gordexola.net TeleEnseñanza Integral: http://www.ub.es/forum/mataro.htm Teleformación y Aulas Virtuales: http://www.aula.8k.com/ Unidad Técnica de Investigación y Formación en Recursos Tecnológicos: http://www.iued.uned.es/iued/tecinfor/ Organización de las Naciones Unidas para la Educación, la Ciencia y la Cultura: www.unesco.org Universidad Virtual del Campus de Medellín (Colombia): http://www.uvc.org/edut12.htm WebTeacher: http://www.webteacher.org/winnet/indextc.html Xarxa Telemática Educativa de Catalunya (XTEC). http://www.xtec.es /H[LVODFLyQ��,QIRUPDFLyQ�VREUH�R�6LVWHPD�(GXFDWLYR�(VSDxRO��KWWS��ZZZ�PHF�HV��LQI�FRPRLQIR�LQGLFHH�KWP�H��/H\�*HQHUDO�GH�(GXFDFLyQ��KWWS��ZZZ�PHF�HV��LQI�FRPRLQIR�H��KWP�/2'(: http://www.mec.es../inf/comoinfo/e-1-3.htm /2*6(: http://www.mec.es../inf/comoinfo/e-1-4.htm /H\�GH�5HIRUPD�8QLYHUVLWDULD: http://www.mec.es../inf/comoinfo/e-1-2.htm �&HQWURV�GH�3URIHVRUHV�H�5HFXUVRV�GH�*DOLFLD��CPR de Vigo: http://www.arrakis.es/~cefovigo/ CPR de Ferrol: http://www.cefocop.org/ferrol/index.htm 5HYLVWDV��&RPXQLGDG�(VFRODU��http://comunidad-escolar.pntic.mec.es &XDGHUQRV�GH�'RFXPHQWDFLyQ�0XOWLPHGLD��http://www.ucm.es/info/multidoc/multidoc/revista/ &XDGHUQRV�GH�3HGDJRJtD��http://www.cisspraxis.es/educacion/ .LNLULNt��http://www.cooperacioneducativa.com/ (GXWHF: (Revista Electrónica de Tecnología Educativa) http://www.uib.es/depart/gte/revelec.html�(VFXHOD�(VSDxROD��


47

http://www.cisspraxis.es/educacion/escuela/ +HXUHVLV: (Revista Electrónica de Investigación Curricular e Educativa) http://www.uca.es/HEURESIS�3t[HO�%LW�(Revista de Medios y Educación) http://www.us.es/pixelbit/pixelbit.htm 4XDGHUQV�'LJLWDOV�(Revista de Nuevas Tecnologías en la Educación):�www.quadernsdigitals.net 5HYLVWD�GH�(GXFDFLyQ��http://www.ince.mec.es/revedu/ �5(0$��5HYLVWD�(OHFWUyQLFD�GH�0HWRGRORJtD�$SOLFDGD�D�OD�,QYHVWLJDFLyQ��http://www.uniovi.es/~Psi/REMA/ �5,(��5HYLVWD�GH�,QYHVWLJDFLyQ�(GXFDWLYD��http://www.um.es/~depmide/RIE/ 5HYLVWD�*DOHJD�GR�(QVLQR��http://www.xunta.es/conselle/ceoug/dxpl/rge.html 5HYLVWD�*DOHJD�GH�(GXFDFLyQ��http://www.xerais.es/html/coleccions/revista_galega_de_educacion/indice.html 5HYLVWD�,EHURDPHULFDQD�GH�)RUPDFLyQ�D�'LVWDQFLD: http://www.iued.uned.es/iued/Ried.htm �3i[LQDV�3HUVRDLV��Manuel Área Moreira: www.ull.es/departamentos/didinv/tecnologiaeducativa http://webpages.ull.es/users/manarea/ http://www.ull.es/publicaciones/tecinfedu/indice.htm http://nti.educa.rcanaria.es/adultos/modulos/formacion/Curso/INICIO.htm Antonio Bartolomé Pina: http://www.doe.d5.ub.es/users/bartolom/index.html Julio Cabero Almenara: http://tecnologiaedu.us.es Pere Marqués: http://www.xtec.es/~pmarques/tecnoedu.htm http://dewey.uab.es/pmarques/ CESGA 2.001

0DQXDOGDV$XODV GH7HOH(QVLQR˛ -...

Documents

Transcript of 0DQXDOGDV$XODV GH7HOH(QVLQR˛ -...