1 HEZKUNTZA LEHEN Euskara - Santillana
Transcript of 1 HEZKUNTZA LEHEN Euskara - Santillana
Lehen Hezkuntzako 1. mailarako Arin-arin irakaslearen liburua oharrekin Zubia Editoriala, S.L.ren eta Santillana Educación, S. L.ren Hezkuntza Argitalpenetarako Sailean Joseba Santxo Uriarteren eta Teresa Grence Ruizen zuzendaritzapean sortu, taxutu eta gauzaturiko talde-lana da.
Liburu honen prestatze- eta argitaratze-lanean honako talde honek esku hartu du:
TESTUA Idoia Aranberri
IRUDIAK Alex Fernández Paul Caballero
EDIZIOA Ainhoa Basterretxea
PROIEKTUAREN ZUZENDARITZA Joseba SantxoMaite López-Sáez
1LEH
EN
HEZ
KU
NTZ
A
Euskara
Irakaslearen liburua oharrekin
Proiektuaren aurkezpena
Egiten Jakin proiektuak lau urte bete ditu. Proiektu arrakastatsua da, baina hezkuntzaren errealitatea etengabe aldatzen ari denez, iritsi zaio eguneratzeko unea. Hori dela eta sortu da Egiten Jakin Zurekin.
Egiten Jakin Zurekin proiektuak irakasleek beren hezkuntza-jardunerako eskatu dizkiguten berrikuntza metodologiko eta pedagogiko garrantzitsuak hartzen ditu barnean, eta hortik datorkio izena. Proiektuaren helburu nagusia da ikasleei laguntzea XXI. mendeko herritarrek ezinbesteko izango dituzten gaitasunak garatzen.
Komunikazio-trebetasunak
Komunikazioa funtsezko ardatza da proiektu honetan. Hori dela eta, arlo guztietan landuko dira komunikazio-trebetasunak, zenbait programaren bitartez:
– Hitz egiteko gogoz. Mintzamena.
– Irakurtzeko gogoz. Irakurmena.
– Idazteko gogoz. Idazmena.
Pentsamendu-abileziak
Pentsatzen ikastea eta arrazoibide logikoa garatzea dira Egiten Jakin Zurekin proiektuaren beste bi ardatz garrantzitsu. Horretarako, ikaskuntza autonomoa eta eraginkorra lortzeko behar diren estrategiak eta errutinak lantzen dira, eta horiei esker, ikasleek goi-mailako pentsamendua lortzeko trebetasunak eskuratuko dituzte:
– Ulermena indartzea eta ideia garrantzitsuenak laburbiltzea.
– Informazioa barneratzea eta gogoratzea.
– Ezagutzak elkarrekin lotzea.
Estrategia eta errutina horiek barneratzea lagungarria izango da pentsamendua kontrolatzeko eta ezagutza berriak eraginkortasun handiagoz aplikatzeko. Unitateetan, bada pentsamendua lantzeko atal bat, eta kapela urdin baten irudia erabili da atal hori nabarmentzeko.
Adimen emozionala
Emozioen hezkuntza ezinbestekoa da ikasleak osotasunean hezteko. Egiten Jakin Zurekin proiektuan proposatzen diren oinarrizko helburuetan, alderdi hauek jorratzen dira:
– Norberaren eta besteen emozioak identifikatzea.
– Emozioen autokudeaketa eta erregulazioa.
– Emozioak adieraztea.
– Gizarte-trebetasunak eta enpatia.
Proiektu honetan, kapela gorri baten irudia erabili da adimen emozionala berariaz garatzeko prestatu diren jarduerak eta proposamenak nabarmentzeko.
EGITEN JAKIN
zurekin
Sormena
Irudimen bizia izatea da sormena, gai izatea testuinguru desberdinetara egokitzeko, bai eta ezusteko egoeren eta arazoen aurrean erantzun originalak emateko ere. Sormena garatze aldera, gure liburuetan, funtsean, gaitasun hauek lantzen dira:
– Estrategia pertsonalak eta berritzaileak bilatzeko gaitasuna.
– Adierazpenerako molde sortzaileak erabiltzeko gaitasuna.
Proiektu honetako materialetan, kapela berde batez daude nabarmenduta bereziki sormena lantzera bideratuta dauden jarduerak.
Lan kooperatiboa
Proiektu honetan, zenbait jarduera proposatzen dira ikasleak lankidetzan aritu daitezen eta, helburu bera lortzeko asmoz, elkarrekin lan egiteko gaitasunak gara ditzaten. Jarduera horiek egiteko, zenbait talde mota osatu beharko dituzte ikasleek:
– Bikoteak.
– Taldetxoak.
– Ikastalde osoa.
Jarduera horiek adierazteko, zenbait ikono erabili dira.
Horrez gain, hiruhileko bakoitzaren amaieran, proiektu txiki bat erantsi dugu, Elkarlanean izenekoa. Atal horretan, ikaskuntza kooperatiboko zenbait teknika baliatzen dira.
Ikaskuntzaren autorregulazioa
Egiten Jakin Zurekin proiektuan, ikasleek eginkizun aktiboa dute ikasteko prozesuan, eta horretarako, norberak ikasitakoari buruzko gogoeta sustatu nahi dugu; hala, nork bere burua hobeto ezagutuko du, eta bere indarguneak eta ahulguneak hautemango ditu.
Unitateetan, errubrika labur batzuk daude. Errubrika horien bitartez, ikasleak zer ikasi duten ohartuko dira, eta hori nola egin duten ebaluatuko dute.
Azkenik, neurozientziaren azken aurrerapenak kontuan hartuta, Egiten Jakin Zurekin proiektuan GAMIFIKAZIO-proposamen bat dago, ikasleen emozioa eta jakin-mina pizteko; izan ere, garrantzitsuak dira ikaskuntza indartzeko elementu horiek. Proiektuan, jolasaren berezko dinamikak eskaintzen dira, eta horiei esker, ikasgela eraldatuko dugu, giro estimulatzailea eta motibatzailea sortuko baitugu.
Has gaitezen! .......................................................... 9
1. unitatea. Lehen mailan ...................................... 17
2. unitatea. Kalean zehar ...................................... 31
3. unitatea. Gabonak ............................................. 45
Elkarlanean ............................................................. 58
4. unitatea. Gorputza mugitzen ............................. 61
5. unitatea. Lan eta lan ......................................... 75
6. unitatea. Eguzki ala euri? .................................. 89
Elkarlanean ........................................................... 102
7. unitatea. Animaliak lagun ............................... 105
8. unitatea. Landare artean ................................. 119
9. unitatea. Uda sasoian ...................................... 133
Elkarlanean ........................................................... 146
Aurkibidea
GaiakHitz egiteko gogoz
Irakurtzeko gogoz
Hiztegitxoa Egiten jakin
Has gaitezen! Oporretatik bueltan
1. Lehen mailan • Ongi etorri lehen mailara!
• Amaia eta Ibai
Lehoi bat eskolan Jolastokian Zerrendak
2. Kalean zehar • Plazan • Amaren zain
Ezusteko txangoa Dendan Oharrak
3. Gabonak • Gabonetako jaialdia • Agertokira!
Lagun berria Familia Olentzeroren gutuna
4. Gorputza mugitzen
• Zaku-lasterketa • Galtzaile txarra
Baratxuri Pertsonen ezaugarriak Egitaraua
5. Lan eta lan • Dentistarenera • Dentistaren lana
Raluk eta hartza Lanbideak eta tresnak Gonbidapena
6. Eguzki ala euri?
• Egun euritsua • Euripean
Euria eta igelak Urtaroak Tokien deskribapena
7. Animaliak lagun
• Animalen babeslekua
• Babeslekuko animaliak
Belea eta azeria Etxabereak Iragarkia
8. Landare artean • Aitonaren ortuan • Nekazarien lana
Filotea Zelaian Jarraibideak
9. Uda sasoian • Donostiako aquariumean
• Aquariumeko marrazoak
Erro olagarroa Udako jantziak Posta-txartela
Edukien mapa
6
GaiakHitz egiteko gogoz
Irakurtzeko gogoz
Hiztegitxoa Egiten jakin
Has gaitezen! Oporretatik bueltan
1. Lehen mailan • Ongi etorri lehen mailara!
• Amaia eta Ibai
Lehoi bat eskolan Jolastokian Zerrendak
2. Kalean zehar • Plazan • Amaren zain
Ezusteko txangoa Dendan Oharrak
3. Gabonak • Gabonetako jaialdia • Agertokira!
Lagun berria Familia Olentzeroren gutuna
4. Gorputza mugitzen
• Zaku-lasterketa • Galtzaile txarra
Baratxuri Pertsonen ezaugarriak Egitaraua
5. Lan eta lan • Dentistarenera • Dentistaren lana
Raluk eta hartza Lanbideak eta tresnak Gonbidapena
6. Eguzki ala euri?
• Egun euritsua • Euripean
Euria eta igelak Urtaroak Tokien deskribapena
7. Animaliak lagun
• Animalen babeslekua
• Babeslekuko animaliak
Belea eta azeria Etxabereak Iragarkia
8. Landare artean • Aitonaren ortuan • Nekazarien lana
Filotea Zelaian Jarraibideak
9. Uda sasoian • Donostiako aquariumean
• Aquariumeko marrazoak
Erro olagarroa Udako jantziak Posta-txartela
Idazteko gogoz
Entzuteko gogozIrakurtzen jarraitzeko gogoz
Aurrera noa! ENTZUNGAIA ABESTIA
Oporrei buruzko jarduerak
• Lotara • Agurtzeko erak
• Goizean goiz • Eskolako
autobusa
Ongi etorri ikastolara!
Testu errimatua: Akabo bakea!
• Kaixo, aspaldiko! • Autoebaluazioa
• Gozoki-dendan • Nahiak
adieraztea
• Ezusteko jaia • Jaia prestatzen
Bagoaz azokara Azalpen-testua: Peio mendian
• Erosketak egiten• Autoebaluazioa
• Zuhaitza apaintzen
• Gizalegez eskatzea
• Olentzeroren lanbidea
• Olentzeroren laguntzaileak
Olentzeroren ska Testu errimatua: Gabon-gauean
• Hitz magikoa • Autoebaluazioa
• Kaleko inkesta• Gustuak
adieraztea
• Auzoko jaietan • Kalejira
Munduko dantzak Testu errimatua: Sokasaltoan
• Sara alferra • Autoebaluazioa
• Informazio eske • Informazioa
eskatzea eta ematea
• Amaia handitan • Ibai handitan
Lanbideak Txistea: Idazlana
• Baietz igarri! • Autoebaluazioa
• Zuk zer uste duzu?
• Usteak adieraztea
• Trumoiak eta tximistak
• Ekaitzen sorlekua
Ekaitza Testu errimatua: Marigorringo, gona gorringo
• Urtaro onena • Autoebaluazioa
• Animalien lasterketa
• Konparazioak egitea
• Aitonaren erlauntza
• Zer ematen dute erleek?
Erleak Testu errimatuak: Igarkizunak
• Oiloa eta azeria • Autoebaluazioa
• Aitaren aginduak
• Aginduak ematea
• Kometa hegalaria • Arazo latza
Haize harroputz Olerkia: Sagarrarena
• Sagarrak lapurtzen
• Autoebaluazioa
• Zuk zer asmo duzu?
• Asmoak adieraztea
• Laster oporrak • Oporretarako
planak
Ondo ibili oporretan
Hitz-jokoa: Eguzki amandrea
• Maleta galdua • Autoebaluazioa
Idazteko gogoz
Entzuteko gogozIrakurtzen jarraitzeko gogoz
Aurrera noa! ENTZUNGAIA ABESTIA
Oporrei buruzko jarduerak
• Lotara • Agurtzeko erak
• Goizean goiz • Eskolako
autobusa
Ongi etorri ikastolara!
Testu errimatua: Akabo bakea!
• Kaixo, aspaldiko! • Autoebaluazioa
• Gozoki-dendan • Nahiak
adieraztea
• Ezusteko jaia • Jaia prestatzen
Bagoaz azokara Azalpen-testua: Peio mendian
• Erosketak egiten• Autoebaluazioa
• Zuhaitza apaintzen
• Gizalegez eskatzea
• Olentzeroren lanbidea
• Olentzeroren laguntzaileak
Olentzeroren ska Testu errimatua: Gabon-gauean
• Hitz magikoa • Autoebaluazioa
• Kaleko inkesta• Gustuak
adieraztea
• Auzoko jaietan • Kalejira
Munduko dantzak Testu errimatua: Sokasaltoan
• Sara alferra • Autoebaluazioa
• Informazio eske • Informazioa
eskatzea eta ematea
• Amaia handitan • Ibai handitan
Lanbideak Txistea: Idazlana
• Baietz igarri! • Autoebaluazioa
• Zuk zer uste duzu?
• Usteak adieraztea
• Trumoiak eta tximistak
• Ekaitzen sorlekua
Ekaitza Testu errimatua: Marigorringo, gona gorringo
• Urtaro onena • Autoebaluazioa
• Animalien lasterketa
• Konparazioak egitea
• Aitonaren erlauntza
• Zer ematen dute erleek?
Erleak Testu errimatuak: Igarkizunak
• Oiloa eta azeria • Autoebaluazioa
• Aitaren aginduak
• Aginduak ematea
• Kometa hegalaria • Arazo latza
Haize harroputz Olerkia: Sagarrarena
• Sagarrak lapurtzen
• Autoebaluazioa
• Zuk zer asmo duzu?
• Asmoak adieraztea
• Laster oporrak • Oporretarako
planak
Ondo ibili oporretan
Hitz-jokoa: Eguzki amandrea
• Maleta galdua • Autoebaluazioa
7
Liburuan erabili diren ikurrak
Koloretako kapelak
Ikur honek adierazten du jarduera horiek ikaskidearekin egin beharko dituzula.
Jarduera horiek egiteko, talde-lanean jardun beharko duzu.
Jarduera egin aurretik, entzungaia aditu behar duzula adierazten du ikur honek.
Pentsamenduaren kapela da. Hausnartzeko eta ondorioak ateratzeko jantziko duzu.
Sormenaren kapela da. Kapela horrekin zure irudimena baliatuko duzu, ideia originalak proposatzeko.
Emozioen kapela da. Zer sentitzen duzun adierazteko eta besteen lekuan jartzeko erabiliko duzu.
PENTSAMENDUA
SORMENA
EMOZIOAK
Eman konponbidea
E¬z ditut nire ikaskide guztiak ezagutzen. Z¬er egingo dut?
Gainidatzi
1 Lehen mailan
EGITEN JAKIN
Z¬errendak idazten ikasiko dut.
ONGI ETORRI!
E. L.
17
MedialiburuaJarduera interaktiboa: Eskolako jarduerak identifikatzea.
Hitz egiteko gogoz
Orain, erantzun
Z¬ertan ari dira ikasleak eta andereñoa?
I¬kasgela horrek ba al du zurearen antzik?
PENTSAMENDUA
Z¬er galdetzen diot neure buruari?
Z¬er pentsatzen dut?
Z¬er ikusten dut?
E. L.
18
Ikasgelarako materialakHorma-irudia.
MedialiburuaJarduera interaktiboa: Hiztegia.
1
4 A¬zaldu.
Gogoko al dituzue ipuinak?
Z¬er -nolako ipuinak gustatzen zaizkizue?
3 A¬urkeztu zeure burua ikaskideei.
Nola duzu izena? Non bizi zara? Z¬er duzu gustuko?
2 E¬ntzun eta lotu. Z¬er dute gustuko?
1 E¬ntzun eta inguratu. Z¬er egingo dute eskolan A¬maiak eta I¬baik?
mahaia
umea
atea
bat
batuketa
ebaki
E. L.
E. L.
19
1 CDa2. pista
1CDa3. pista
MedialiburuaJarduera interaktiboa: Ulermen-ariketa.
MedialiburuaJarduera interaktiboa: Ulermen-ariketa.
Lehoi bat eskolan
Irakurtzeko gogoz
E¬z, ez, eskolara ez!
A¬i, ama! A zer beldurra!
Orain bai pozik eskolan!
H¬ara, lehoia! Bƒazatoz eskolara?
H¬asieran, I ¬rati… E¬gun batean…
E¬skolan… A¬zkenean…
1 2
3 4
20
1 CDa4. pista
MedialiburuaIpuin-kontalaria: Lehoi bat eskolan.
MedialiburuaIpuin interaktiboa.
1
2 I¬datzi 1, 2 eta 3. A¬zaldu. Z¬er gertatu zen?
1 M¬argotu. Non topatu zuen lehoia I¬ratik?
3 I¬nguratu. Nor zen gaiztoa ipuin honetan?
1 23
21
MedialiburuaJarduera interaktiboa: Ulermen-ariketa
IradokIzunakAprobetxatu eskolako indarkeria-egoerei buruz hausnartzeko.
Hiztegitxoa
1 I¬tsatsi eranskailuak irudi egokietan.
3 A¬zaldu. Z¬ein joko edo jolas egiten dituzue jolastokian?
Jolastokian
saskibaloian jolasteko da.Z¬abua kulunkan ibiltzeko da.
bertatik jaisteko da. golak sartzeko da.
2 Osatu esaldiak goiko hitzekin.
•
•
•
•
Saskia
Saskia
Atea
AteaZabua
Txirrista
Txirrista
E. L.
22
MedialiburuaJarduera interaktiboa: Hiztegia.
1EGITEN JAKIN
1 I¬nguratu eskolako tresnak eta idatzi beheko zerrendan.
borragoma arkatza
pilota koadernoa
kromoak panpina
margoak liburua
karpeta ziba
Zerrendak
borragomamargoakkarpetaarkatza
koadernoaliburua
23
MedialiburuaJarduera interaktiboa: Zerrendak osatzea.
1 E¬ntzun eta idatzi. Z¬er dio bakoitzak?
2 K¬opiatu leku egokian.
Idazteko gogoz
Bƒihar arte.Ondo lo egin.
Gau on! E¬gun on!A¬rratsalde on!
Bihar arte.
Ondo lo egin.
Egun on!
Arratsalde on!
Gau on!
24
MedialiburuaEntzungai animatua
1 CDa5. pista
13 K¬opiatu elkarrizketa.
4 I¬datzi. Z¬er esango zenuke zuk?
K¬aixo, A¬iora! Z¬er moduz zaude?
K¬aixo, Unai. Ni ondo, eta zu?
Ni ere bai. Tira, banoa. A¬gur!
A¬gur. H¬urrengora arte!
Goizean, eskolara heltzean…
E¬skolatik irtetean…
K¬aixo!
Egun on!
Agur. Bihar arte!
Kaixo, Aiora! Zer moduz zaude?
Kaixo, Unai. Ni ondo, eta zu?
Ni ere bai. Tira, banoa. Agur!
Agur. Hurrengora arte!
E. E.
25
IradokIzunakHau erantzun eredua da, ikasleek antzeko zerbait erantzun behar dute.
MedialiburuaJarduera interaktiboa: Agurtzeko erak.
1 E¬ntzun.
Entzuteko gogoz
Goizean goiz joaten gara eskolara.
M¬arkatu. Nor ari da aharrausika?
2 E¬ntzun eta inguratu. Nola joaten dira A¬maia eta I¬bai eskolara?
3 A¬zaldu. Nola joaten zara zu eskolara? E. L.
26
Entzuteko gogoz
MedialiburuaEntzungaia.
1 CDa6. pista
1 CDa7. pista
14 Entzun abestia.
A¬ukeratu eta osatu irudia. Nola joaten naiz eskolara?
Ongi etorri ikastolara!
K¬aixo, egun on, A¬maia eta I¬bai. K¬aixo, M¬aialen eta Unai. K¬aixo, egun on, andereño eta maisu, denontzat dakartzat mila musu.
27
MedialiburuaAbestia.
1 CDa8. pista
IradokIzunakMintzatu ikasleen esperientziei buruz.
Irakurtzen jarraitzeko gogoz
Akabo bakea!
K¬atuak, miau! Bƒehiak, muuu! A¬hateak, kua-kua! K¬ukuak, ku-ku! E¬ta aitak oihu: «akabo bakea!».
1 I¬datzi animalien hotsak irudian. Nola egiten du animalia bakoitzak?
2 I¬datzi testutxoan aipatzen diren animalien izenak.
Ku-ku!
Muuu!
Miau!
Kua-kua!
behia
katua
kukua
ahatea
28
MedialiburuaJarduera interaktiboa: Baliabide askotarikoa.
MedialiburuaOlerkia: Akabo bakea!
MedialiburuaJarduera interaktiboa: Animalien hotsak.
1
ama aita
3 A¬ukeratu. Familiako nor aipatzen da testuan?
4 A¬ukeratu eta idatzi. Z¬er oihukatu du aitak?
Bƒiba bakea!
A¬kabo bakea!
PENTSAMENDUAM¬argotu. Z¬ein da zuzena? Z¬ergatik?
Akabo bakea!
29
IradokIzunakSortu eztabaida, erantzunak baliatuta.
1 E¬ntzun eta margotu irudi zuzena. Z¬er egingo du Nahiak?
2 M¬arkatu eskolako tresnak eta idatzi zerrendan.
IKASITAKOA. M¬argotu , edo .
E¬ntzungaiak ulertu ditut.
Z¬errendak ongi eta txukun idatzi ditut.
AURRERA NOA!
borragoma arkatza panpina liburua ziba
borragomaarkatzaliburua
30
1 CDa9. pista
MedialiburuaEntzungaia.