11. GAIA: ENPRESAREN EGITURA EKONOMIKO-FINANTZARIOA

Kodea: 5203

Lizentziatura:

Ekonomia

Maila: 4.a

Lerro kurricularra:

Derrigorrezkoa

Lauhilekoa: 2.a

Kredituak: 6

Ekoizlea

Kontsumitzailea

Ekoizlea

Kontsumitzailea

Ekoizlea

Ekoizlea

Kontsumitzailea

Xehekaria

Kontsumitzailea

Xehekaria

Handizkaria

Xehekaria

Handizkaria

Agentea

Facultad de Ciencias Económicas y Empresariales

Ekonomi eta Enpresa-Zientzien Fakultatea

ENPRESA EKONOMIA

Finantzaketa eta Merkaturaketa

Ikasgaiak

2006-2007

4. maila

Ekonomian Lizentziatura

Derrigorrezko irakasgaia

Finantza Ekonomia II Saila

(Enpresa Ekonomia eta Merkaturaketa)

IRAKASLEAK:

Jon Landeta Rodríguez

Yolanda Chica Páez

ENPRESA ECONOMÍA

Ikasgaiaren Helburua:

1. Zuzendaritza estrategikoaren prozesuaren puntu teoriko garrantzitsuen barnerapena eragitea

2. Enpresa baliabide sistema bat bezala ikus eraztea, antolaketaren helburuak lortzeko burutua ingurune lehiakor baten barnean

3. Finantza azpisitemaren funtzioak eta erantzunkizunak aurkeztea eta enpresaren helburu eta estrategia orokorrekin egokiagoak diren finantza estrategiak aukeratzeko ikaslearen gaitasuna garatu.

4. Giza baliabideen azpisitemaren funtzioak eta erantzunkizunak aurkeztea eta enpresaren helburu eta estrategia orokorrekin egokiagoak diren giza baliabideen estrategiak aukeratzeko ikaslearen gaitasuna garatu.

5. Merkatal azpisitemaren funtzioak eta erantzunkizunak aurkeztea eta enpresaren helburu eta estrategia orokorrekin egokiagoak diren merkatal estrategiak aukeratzeko ikaslearen gaitasuna garatu.

6. Benetazko antolaketen errealite konplexua aztertzeko eta bere aldagai garrantzitsuetan adierazteko ikaslearen gaitasuna garatu

7. Taldeka lan egiteko eta lanak jendearen aurrean azaltzeko ikaslearen gaitasuna garatu

AURKIBIDEA

0.gaia: Empresaren zuzendaritza estrategikoa

0.1. Zuzendaritza estrategikoa: Definizioa eta eskema

0.2. Xedea

0.3. Helburuak, estrategi korporatiboak, kompetitiboak eta funtzionalak

1go gaia: Finantza funtzioa: Sarrera

1.1. Funtzio fnantziarioaren kontzeptua

1.2. Enpresaren jardueraren zikloak eta batazbesteko heltze-aroa

1.3. Finantza merkatuak

2.gaia: Inbertsio prozesua empresan

2.1 Inbertsioaren kontzeptua eta elementuak

2.2 Kutxa-fluxuen kalkulua

2.3 Inbertsioen klasifikapena

2.4 Inbertsioak aukeratzeko metodo estatikoak

2.5 Inbertsioak aukeratzeko metodo dinamikoak

3.gaia: Enpresaren finantzaketa

3.1. Finantzaketaren kontzeptua eta sailkapena

3.2. Barrutiko finantzaketa edo autofinantzaketa

3.3. Kanpo finantzaketa

4.gaia: Enpresaren egitura ekonomiko-finantzario eta bere analisia

4.1. Enpresaren egitura ekonomiko-finantzarioa

4.2. Finantza oreka; hastapenak

4.3. Analisi ekonomiko-finantzarioa: kaudimena eta finantzaketa

4.4. Analisi ekonomiko-finantzarioa: errentagarritasuna.

5.gaia: Giza-baliabideen zuzendaritza

5.1. Giza baliabideak enpresan

5.2. Giza baliabideen funtzioa

5.3. Giza baliabideen plangintza

5.4. Promozioa

5.5. Kanpotiko bilketa eta aukeraketa

5.6. Hezkuntza

5.7. Ordainketen administrazioa

6.gaia: Merkatal azpisistema

6.1. Merkatal funtzioa eta bere orientabideak

6.2. Marketing: filosofia eta iharduerak

6.3. Merkatal zuzendaritza

6.4. Merkatal azpisistema

7.gaia: Merkatu eta kontsumitzailearen azterketa

7.1. Merkatu eta merkatal sistema

7.2. Kontsumitzailearen joeraren azterketa

7.3. Merkatal informazio sistema eta merkatu ikerkuntza

7.4. Merkatuen segmentazioa

8.gaia: Produktu politika

8.1. Produktua

8.2. Produktu politika

8.3 Produktu gama

8.4. Produktuaren bizitza zikloa

9.gaia: Prezio política

9.1. Sarrera

9.2. Prezio politika baten helburuak

9.3. Prezioen finkapena

9.4. Prezio-politika eta produktuen bizitza-zikloa

10.gaia: Banakuntza politika

10.1. Sarrera

10.2. Banakuntza funtzioak

10.3. Banakuntza kanalen estructura

10.4. Banakuntza kanalen aukeraketa

10.5. Xehekarien sailkapena

10.6. Banakuntza politika eta produktuaren bizitza zikloa

11.gaia: Komunikazio politika

11.1. Komunikazioaren kontzeptua eta beharra

11.2. Komunikazio politikaren helburuak

11.3. Komunikazioaren tresnak

0. GAIA: ENPRESAREN ZUZENDARITZA ESTRATEGIKOA

0.1 Zuzendaritza estrategikoa: definizioa eta eskema.

0.2 Xedea

0.3 Helburuak, estrategi korporatibo, konpetitibo eta funtzionalak.

0.1 Zuzendaritza estrategikoa: definizioa eta eskema.

Enpresaren zuzendaritza estrategikoak bere ingurunearekin baterakotasun egokia bilatzen du, enpresa bizitzen jarraitzeko eta bere helburuak lortzeko asmoz.

Zentzu honetan, zuzendaritza estrategikoak galdera desberdinen erantzunak bilatzen ditu, hala nola:

Enpresak zergaitik dira diferenteak eta zergaitik lortzen dituzte emaitza desberdinak?, zeren menpean dago enpresaren nazioarteko arrakasta?

Planteamendu honetatik eratorrita erabaki eredu edo prozesu bat garatu da, enpresaren xedeak eta helburuak finkatzen dituena, baita hauek lortzeko politika eta plangintzak ere, zein produktu eta merkatutan jokatu nahi duen, zelako antolaketa nahi duen eta nola aritu nahi duen lehian erabaki ondoren. Hau da, erabaki estrategikoen analisia, aukeraketa eta ezarpena, erabaki estrategikoak enpresaren orainaldian eta etorkizuna itxuratzen dituenak izanik.

Gaur egun, ikasgai hau ahalegin handiak egiten ari da zuzendaritza estrategikoaren prozesua ingurunearen etengabeko aldaketa sakonei aurre egiteko gai izan dadin lortzeko. Horretarako merkatuan sortzen diren eten ekonomikoak eta aukerak arin detektatu behar ditu, enpresa bertan modu faboragarri baten kokatu ahal izateko eta bere barne egitura antzeko abiadura batez egokitzeko.

Arlo honetan, barne gaitasunetan oinarritzen den etengabeko abantail konpetitiboa bilatzen ari da nagusiki (berrikuntzan, giza baliabideetan, antolaketan, barne prozesuetan, e.a).

Zuzendaritza estrategikoa plangintza estrategiko prozesu baten gauzatzen da. Hau da, enpresari inguruneak aurkezten dizkion aukera eta mehatxuen analisi sistematikoa, kanpo diagnostiko horri hoberen egokitzen zaion estrategi multzoa aukeratu ahal izateko eta modu honetan bere helburuak eraginkorki lortu ahal izateko. Prozesu hau, laburki, ondorengo eskeman islada daiteke:

Xedea

eta

helburuak

Kanpo

analisia

Barne

Analisia

Aukera

estrategikoen

diseinua

Estrategien

ebaluaketa/

aukeraketa

Estrategien

ezarpena

Kontrola

Zuzendaritza

estrategikoaren

prozesua

Enpresaren

norabide

nagusia

Diagnostikoa:

Aukerak,

mahatxuak,

puntu

ahulak

eta

sendoak

Estrategia

korporatiboak,

konpetitiboak

eta

funtzionalak

Egokitasuna,

bideragarritasuna,

onargarritasuna

Euskarriak,

plangintzak,

estrategi

funtzionalen

ezarpena

Prozesuaren

berrikuspena

ANALISI ESTRATEGIKOA

ESTRATEGIEN

FORMULAZIOA

ESTRATEGIEN EZARPENA

0.2 Xedea

Enpresa izatearen arrazoi nagusia da. Epe luzean enpresak zer izan nahi duen, non, zein bezerori zerbitzatu nahi dion eta zein asmoarekin agertzen duen adierazpena da. Positiboa, motibagarria eta argikusgarria izan behar du. Helburu zehatzagoetarako antolaketaren partaide guztien konpromezua lortzeko balio behar du. Enpresaren norabide nagusia marraztu eta adostu behar du.

Ez dago xede mota edo eredu orokorki onarturik, baina ondorengo elementuak, denak edo haietako bakar batzuk, enpresa zehatz baten xedean ager daitezke:

- Bezeroak

- Produktuak edo zerbitzuak

- Merkatuak

- Teknologia

- Interes nagusiak (errentagarritasuna, hazkundea...)

- Enpresaren abantail edo desberdintzapen nagusia

- Balore nagusiak

- Erantzunkizun soziala

- Langileekiko jarrera eta konpromezua

0.3 Helburu orokorrak eta estrategiak

0.3.1 Helburu orokorrak

Enpresak, orokorrean eta epe luzean, lortu nahi dituen helburuak, bere inguruneak eta xedeak baldintzaturik. Egile eta antolaketen arabera desberdinak diren arren, ikasgai honetan, Meyerri jarraituz, honako helburu orokor hauek proposatuko ditugu: errentagarritasuna, hazkundea, autonomia eta segurtasuna.

Helburu orokorrak maila funtzionalean helburu operatiboetan zehazten dira.

0.3.2 Estrategia korporatiboak

Enpresak parte hartu nahi ditueneko negozioak aukeratzea eta hautatutako negozio ezberdinen artean balioa sortarazteko baliabide banaketa egokia asignatzea helburutzat duten estrategiak dira.

Estrategia korporatiboak hiru ekintza arlo ezberdinetan plantea daitezke:

a) Produktu arloan: merkatu mugatu batean edota produktu edo gama labur batean espezializatzea , edo produktu-merkatu desberdinetarantz dibertsifikatzea..

b) Geografia arloan: merkatu geografikoa non enpresak bere jarduerak burutu nahi dituen. Herrialdekoa, nazionala edo nazioartekoa izan daiteke.

c) Enpresa arloan: Integrazio bertikal maila, Hau da, enpresak bereganatzen dituen faseak produktuen sorkuntza, fabrikazio eta banakuntza prozesuan. Fase berriak hartzeak enpresaren integrazio bertikal maila handitzea suposatzen du, eta ordurarte egiten ziren ekintzak kanpoko beste batzuk enpresari egin diezazkioten, ekintzak kanporatzea da.

0.3.3 Estrategi konpetitiboak

Enpresak negozio zehatz batean lehian aritzen deneko era definitzen dute.

Abantail konpetitibo mantenigarriak lortzea bilatzen dute. Poter-ren ustez, enpresa batek sektore baten irauteko eta bere helburuak lortzeko bi estrategi konpetitibo nagusi jarrai ditzake:

a) Kosteetan lidergoa: lehiakideek baino kostu (eta prezio) txikiagoak izan, batez ere esperientzia efektu eta eskala ekonomiaren bidez.

b) Produktuaren desberdintzapena: merkatuak bakar bezala ikusten duen zerbait sortzea. Adibidez: diseinua, irudia, teknologia, zerbitzua, kalitatea, arintasuna, malgutasuna, e.a.

0.3.4 Estrategi funtzionalak

Politikak ere deitzen dira. Produkzio, finantzaketa, gizabaliabideak, teknologia eta I+G, merkatal estrategiak izan daitezke. Enpresaren funtzio ezberdinek abantail konpetitiboa lortzen lagunduko duteneko oinarriak finkatzen dituzte, baita beraien artean erlazionatuko diren moduak ere.

0.3.5 Lankidetza akordioak: aliantza estrategikoak

Enpresak bere estrategi korporatibo eta konpetitibo bakarka aurrera eraman ditzake edo zenbait ekintza beste enpresa batzukin batera burutzeko ahalegina egin dezake. Lankidetza akordio ezberdinen bidez (bateratzeak, joint ventureak, erosketak, talde estrategikoak) lankidetza maila diferenteak lor daitezke ondorio ezberdinekin ere.

eman ta zabal zazu

Universidad del País Vasco

Euskal Herriko Unibertsitatea

ZUZENDARITZA ESTRATEGIKOA: PLANTEAMENDU OROKORRAREN ESKEMA

1. GAIA: FINANTZA FUNTZIOA: SARRERA

1.1 Funtzio finantziarioaren kontzeptua.

1.2 Enpresaren jardueraren zikloak eta batezbesteko heltze-aroa.

1.3 Finantza merkatuak.

1.1 Funtzio finantzarioaren kontzeptua.

Enpresa, denboran zehar ematen diren inbertsio eta finantzaketa proiektuen multzoa bezala defini daiteke. Enpresaren existentziaren arrazoia, kontsumitzaileen beharren asetzea da. Horretarako, enpresak inbertsio ezberdinak egin beharko ditu. Enpresak egiten dituen inbertsioak nolabait finantzatu egin behar dira; hortaz, inbertsio prozesu eta finantzaketa prozesuen artean egon behar duen osagarritasuna.

FINANTZA FUNTZIOAK finantzaketa eta inbertsio aktibitate guztiak biltzen ditu, beraz enpresarako kapitalen lorpenaz, gestioaz eta kontrolaz arduratzen den enpresal jarduera da.

Beraz, finantza arloak honako jardueraz arduratzen da:

1 - Kostu, epe, arrisku eta kantitate baldintza egokietan beharrezkoak diren errekurtso finantzarioak lortzea. Eginkizun honek, enpresa diru merkatuarekin harremanetan jartzera behartu egiten du (epe laburreko fondoak lortzeko) eta baita ere kapital merkatuarekin (epe luzeko fondoak jasotzeko). Honez gain, pasiboaren estruktura egokiaz arduratu beharko da.

2 - Zenbat eta zertan inbertitu (aktiboaren bolumena eta estruktura definitzea). Inbertsio proiektuen planifikazio, analisi eta kontrola hartzea. Hau da, errentagarritasun, segurtasun eta likidezi baldintzarik egokienak dauzkaten inbertsio proiektuak aukeratzea.

3 - Diruzaintzaren gestioa: Kobrantza eta ordainketen fluxuen kontrola.

4 - Zergen gestioa: ordaindu beharreko zergek enpresan ahalik eta eragin ekonomiko faboragarriena izan dezaten saiatzea

5 - Segurtasuna: Aseguruak, pentsio fondoak e.a. gestionatzea

6- Dibidendoen politika

Aurreko arazo guzti hauek; baliabideen eskuratzea eta inbertsioen erabaki hartzeak eginkizun osagarriak dira, eta beraz, une oro egin beharreko inbertsio, eta hauek finantzatzeko bidearen arteko egokitasun maximoa bilatuko da. Finantza arloan hartzen diren erabakiak erlazionaturik egon ohi dira elkarren artean eta enpresaren beste azpisistemakoen artean ere.

Finantza erabakiak ondo hartu ahal izateko enpresaren finantza helburu nagusia ezagutu behar da. Gaurko teori finantzarioak hiru kontzeptu nagusi (errentagarritasun, arrisku eta mozkina) biltzen ditu helburu modura:

Enpresaren gaurko balioaren maximotzea, jasaten den arrisku mailaren eta etorkizunean espero diren mozkin guztien arabera. Hau da, merkatuan enpresaren merkatu balioa maximotzea, edo bere akzioen balioa maximotzea.

1.2 Enpresaren jarduera zikloak eta batezbesteko heltze-aroa

Zikloa: denboraldika errepikatzen diren pausuen segida da.

Enpresaren jarduera ekonomikoan ziklo nagusi bi ezberdintzen dira:

a) Ziklo luzea, amortizazio zikloa edo aktiboen berriztapen zikloa

b) Ustiapeneko zikloa, ziklo laburra edo diru-salgaiak zikloa

1.2.1 Ziklo luzea edo aktiboen berriztapeneko zikloa

Ziklo luzea: aktibo finkoetan inbertituriko dirua berreskuratzeko behar den denbora, aktibo horien bidez fabrikatu diren produktuen salmentaren bitartez.

Inbertsio horien berreskurapena gradualki egiten da, amortizazio kostuen bidez. Hau da, edozein produkturen fabrikazio kostuaren zati bat bera egiteko eta banatzeko erabili diren aktiboen depreziazioari dagokio, honen kontabilitate-agerpena amortizazioak izanik. Hortaz, ziklo luzearen iraupena aktibo finkoaren bizitza erabilgarriaren araberakoa izango da.

Adibidez: Hamar urtez erabiliko dugun makina bat erosten badugu, 10 miloi € bilio duena, eta beraren bidez urtero miloi bat artikulu ekoiztea aurrikusten badugu, artikulu bakoitzari 1€ egokituko zaio, amortizazio kostua dela eta: 10 miloi € /(1miloi artikulu x 10 urte) = 1€

1.2.2 Ziklo laburra edo ustiapeneko zikloa

Enpresaren produktuak egin, saldu eta kobratzen den baikoitzean burutzen den zikloa ustiapeneko zikloa da. Pausuz pausu honako urratsak bete ohi dira: material inbentagarriak eskuratu (lehengaiak eta lagungarriak), transformazio prozesuan sartu arte biltegiratu, fabrikazioa egin, produktu bukatuak lortu (hauek ere biltegira daitezke), saldu eta kobratu.

kostuak

kostuak kostuak kostuak

material

inbentagarriak biltegiratu transformatu biltegiratu

eskuratu

(lehengaiak...)

(pr. bukatuak)

Soberakinak:

- Interesak

kobratu

saldu

- Zergak

- Mozkinak

kostuak

kostuak

Amortizazioak

Ziklo honen iraupenari heltze-aroa deitzen zaio, eta iraupen ezberdinak izan ditzakeenez, batezbesteko iraupenari batezbesteko heltze-aroa deitu ohi zaio (BHA).

Grafikan ikus daitekeneez, batezbesteko heltze-aroak zebait azpi heltze-arok osatzen dute:

1. Batezbesteko biltegiratze-aroa: batezbestez, lehengaiak eta lagungarriak biltegian egoten diren egunak (m1).

2. Batezbesteko fabrikazio-aroa: batezbestez, lehengaiek produkzio-prozezuan irauten dituzten egunak (m2).

3. Batezbesteko salmenta-aroa: batezbestez, produktuak bukatzen direnetik saltzen diren arte pasatzen diren egunak (m3).

4. Batezbesteko kobratze-aroa: batezbestez, produktuak edo zerbitzuak saltzen direnetik kobratzen diren arte pasatzen diren egunak (m4).

5. Batezbesteko ordainketa-aroa: batezbestez, lehengaiak erosten direnetik ordaintzen diren arte pasatzen diren egunak (m5).

Azpi heltze-aroak ezaguturik, bi batezbesteko heltze-aro ezberdin ditzakegu:

BHA ekonomikoa: inbertitutako moneta-unitate bat berreskuratzeko behar den denbora

BHAE = BHAb + BHAf + BHAs + BHAk = m1+m2+m3+m4

BHA finantzarioa: ordaindutako moneta-unitate bat berreskuratzeko behar den denbora. Honek esan nahi du hornitzaileek BHAaren zati bat finantza dezaketela

BHAF = BHAb + BHAf + BHAs + BHAk -BHAo = m1+m2+m3+m4-m5

BHA laburra, edo gero eta laburragoa izateak zenbait abantaila dauzka enpresarentzat:

- Aktiboa (inbertsioa) txikiagoa eta, beraz, finantzaketa gutxiago.

- Malgutasun gehiago.

- Arrisku gutxiago.

- Zerbitzu arinagoa.

- e.a.

1.3 Finantza merkatuak

Merkatu ekonomia batean finantza sistemak aurreztaileen soberakinak mailegari publiko edo pribatuetarantz bideratzen ditu, gero ahalik eta aurrezki gehien inbertsiorako erabilgarri egon dadin, finantza espezialisteen bidez, alde bientzako baldintza onenetan.

Finantza merkatua: finantza aktiboen trukea eta beraien prezio ezarpena garatzen deneko esparrua da. Honez gain, likidezia eskeintzen du finantza aktiboetarako eta artekaritza kostuak eta epeak murrizten ditu.

Sailkapenak:

a) Lehen eta bigarren mailako merkatuak: Lehen mailako merkatuetan aktibo sortu berriak negoziatzen dira (zor publikoaren jaulkipenak, akzioen jaulkipenak, e.a.). Bigarren mailako merkatuetan existitzen diren finantza aktiboak eskuz aldatzen dira (Burtsa).

b) Moneta eta kapital merkatuak: Moneta merkatuak fondo likido edo erdilikidoak banatzeko eta erabiltzeko sortzen dira. Epe laburreko diruaz arduratzen dira. Kapital merkatua epe luzeko jarpen eta finantzaketa operazioez arduratzen da.

Adibidea:

05/12/31Balantzea

06/12/31Balantzea

AKTIBOA

PASIBOA

AKTIBOA

PASIBOA

Lehengaien Izakinak

1000

1100

Bideango produkutuen Izakinak

500

490

Produkutu bukatuen izakinak

600

550

Hornitzaileak

400

420

Bezeroak

400

350

Datu osagarriak:

2006ko lehengaien kontsumoa = 5000

Urte osoko produkzioaren kostua = 6000

Urte osoko salmenten kostua = 7000

Salmenta osoak (‘Fakturazioa’) = 8000

Lehengaien erosketa osoa = 5100

BHAekonomikoa eta finantzarioa kalkulatu.

2. GAIA: INBERTSIO PROZESUA ENPRESAN

2.1 Inbertsioaren kontzeptua eta elementuak.

2.2 Kutxa-fluxuen kalkulua.

2.3 Inbertsioen klasifikapena.

2.4 Inbertsio proiektuen aukeraketa.

2.5 Inbertsioak aukeratzeko metodo estitikoak.

2.6 Kapitalaren kostua

2.7 Inbertsioak aukeratzeko metodo dinamikoak.

2.1 Inbertsioaren kontzeptua eta elementuak.

Inbertsioa, oraingo unean berehalako kontsumo ziurrari uko egitea da, etorkizunean itxarondako errendimendu batzuk lortzeko.

Edozein inbertsiotan hurrengo elementuak agertzen dira:

+ Inbertitzailea, inbertsioa aurrera eramateko beharrezkoak diren fondoak ipintzen dituena.

+ Objektua, inbertitzen deneko proiektua.

+ Aukera kostua, inbertsio proiektu bat burutzean berehalako mozkin bati uko egiten zaio. Kontutan izan behar dugu baita ere, inbertsio proiektu ezberdinen artean erabaki beharra dagoela, eta batean inbertitzean, besteetan lor genezakeena irabazteari uzten diogula.

Inbertsio proiektu baten errentagarritasuna kalkulatzeko eguneratze tasa erabiliko dugu. Eguneratze tasa gaurko kontsumoari uko egiteagatik etorkizunean eskatuko diren mozkinen neurgailua izango da, beraz, aukera kostuaren agerbidea da. Gaurko kontsumorako preferentzia balego, honi uko egiteko etorkizunean mozkinen maila altu bat eskatuko litzateke, beraz, eguneratze tasak altua izan beharko luke.

+ Saria, edo lortutako mozkina.

+ Kutxa-fluxu garbiak (Qt ).

2.2 Kutxa-fluxuen kalkulua.

Ikuspuntu ekonomiko batetik, inbertsio baten aztergairik garrantzitsuenak errentagarritasuna eta arriskua dira, errentagarritasuna honako aldagaiek definitzen dutelarik: inbertsioak eskatzen duen hasierako ordainketak, etorkizunean inbertsioak ekarriko dituen kutxa fluxu garbiek eta horiek lortzea espero deneko uneak.

Grafikoki, inbertsio baten bizitza hau da:

-AQ1Q2Q3Q4

Qn

|------|-------|-------|-------|------------------------|

01234

n

A= Hasierako despoltsaketa

Qt= t uneko KUTXA FLUXU GARBIA, inbertsioaren eraginez t unean

sortarazitako kobrantza eta paguen arteko diferentzia da.

n= Epealdiak (urteak, normalean)

Kutxa fluxu garbiak kalkulatzerakoan hurrengo puntuak kontutan hartu behar dira:

( Kutxa fluxu garbi eta mozkinen arteko bereizketa egin beharra dago. Inbertsioak aukeratzerakoan KFGak hartuko dira kontuan, eta ez mozkinak (kontabilitatekoak)

Kutxa Fluxu Garbia = Kobruak - Ordainketak

Mozkina = Sarrerak - Gastuak

Kalkulurako hipotesiak:

( Errazteko, kobruak eta sarrerak berdinak direla suposatuko da, eta ordainketak eta gastuak (amortizazioak izan ezik) ere. Biak urte bakoitzaren amaieran ematen direla suposatuko da ere.

Beraz, KFGt = Mozkinat + Amortizazioat

( Diru sarrera eta irteerak ekitaldi bakoitzaren amaieran ematen dira.

( BEZ-ik ez dagoela suposatzen da, jasandako BEZ-a deduzigarria delako eta eragindako BEZ-a aurretik jasan egin delako.

( Zergak ere ekitaldi bakoitzaren amaieran ordaintzen dira.

( Diruak denboran zehar balio ezberdina dauka. Inbertsio batetik espero den gutxiengo erretagarritasuna bertan erabili den diruaren kostuarena da.

( Inbertsio proiektu bat aztertzerakoan kontutan izan beharreko kobru eta ordainketak inbertsio proiektutik zuzenki eratorritakoak besterik ez dira.

( Ikerketa errazteko, inflaziorik ez dagoela suposatuko da.

KFG-en kalkulua:

Inbertsio prozesu guztietan, lehenik kalkulatu behar duguna, Kutxa Fluxu Garbiak dira:

1) Haserako ordainketa (-A ).

Proiektua funtzionamenduan jarri arte eginiko pagu guztiak barneratu behar ditu. Beste batzuen artean, honako hauek izango ditugu:

· Aktiboak erosteko egindako ordainketak, normalean ibelgetuari dagozkionak (I)

· Inbertsio proiektuak sorturiko hasierako gastuak, ekitaldiko gastu bezela kontabilizatuko ditugu. Hauek zerga-kenkariak izango dituzte (G* (1-T) (.

· Inbertsio proiektua egiteagatik Errotazio Fondoan egoniko aldakuntza jaso behar dugu ( ( (EF ).

· Inbertsio proiektua burutzeko enpresak jasotzen dituen subentzioek, honen hasierako ordainketa murriztu egingo dute ( S ).

A = I + G (1-T) ( (EF – S

2) t urteko Kutxa Fluxu Garbia ( Qt ).

t urtean inbertsio proiektuaren ondorioz, kobru eta ordainketen artean egoniko diferentzia da, t = 1, 2, ..., n-1 izanik.

Kutxa Fluxu Garbia diru sarrera eta irteeren arteko diferentzia izango da. Zerga moduan enpresak pagatzen duena kontuan izan beharko dugu.

Qt = Kt - Ot - ( Kt- Ot - At ) x T

Kt = t. urteko kobruak

Pt = t. urteko ordainketak

3) n. urteko Kutxa Fluxu Garbia.

Beste ekitaldietako Kutxa Fluxu Garbiekiko berezitasun txikiren bat izan arren, hauek kalkulatzeko jarraitu beharreko printzipioa bera erabiltzen da, hau da, “n”. urteko kobruei urte bereko ordainketak kenduta kalkulatzen da.

Hala ere, beste edozein urtetan egiten den kalkuloari zerbait gehitu behar zaio:

· EFan inbertitutako kantitatea berreskura daiteke. Hau da, 0 unean (inbertsioaren hasieran) inbertsio bat zena -diru irteera bat- orain diru sarrera bat izan daiteke (edo alderantziz).

( (EF

· Horrez gain, inbertsioan erabili diren ondasunen salmenta balioa Sb (hauek salduko balira) sarrera moduan kontabilizatu behar dugu, ken mozkin horren kontura (salmenta balio - kontabilitate balioa) ordaindu beharreko zerga.

Sb - (Sb-Kb)T

Qn = (Prn x qn -(Kan x qn + Kfn)(x(1 - T) + An x T ( (EF + Sb -(Sb-Kb) T

2.3 Inbertsioen klasifikapena.

1) Inbertsioen funtzioaren arabera:

* Berriztapen edo ordezkapen inbertsioak, ekipo edo elementu produktibo zaharrak, kapazitate eta prestazio berak dauzkan berri bategatik ordezkatzerakoan. Kasu honetan, enpresak bere ahalmen produktiboa mantentzen jarraituko du.

* Hedapen inbertsioak, eskari gorakor bati aurre egiteko burutzen dira. Enpresaren ahalmen produktiboa handitzea bilatzen dute.

* Eraberritze edo eguneratze inbertsioak, enpresak egiten dituen produktuak hobatzeko edo produktu berriak eratu eta merkaturatzeko egiten diren inbertsioak.

* Inbertsio estrategikoak, enpresak merkatuan daukan posizioa berrindartzea edo hobatzea bilatzen duten inbertsioak. Honela, konpetentziaren hedapenaren eragina eta aurrerapen teknologikoaren arriskuak murriztea daukate helburu bezala, merkatuan konpetentziarekiko posizioak irabazteko.

2) Inbertsioaren objektuaren arabera:

* Inbertsio finantzarioak, hau da, aktibo finantzarioetan egindako inbertsioak.

* Inbertsio produktiboak, produkzio prozesuan erabiliko diren aktiboetan inbertitzen denean.

* Kontsumo iraunkorreko ondasunetan egindako inbertsioak.

3) Inbertsio ezberdinen arteko erlazioen arabera:

* Inbertsio independenteak: beste inbertsioengandik eraginik jasotzen ez dutenak, ezta eraginik sortu ere.

* Inbertsio osagarriak, eragin positiboak edo sinergiak sortzen direnean inbertsioen artean, hau da, inbertsio bat beste bat burutzeko lagungarri denean.

* Inbertsio ordezkatzaileak, inbertsio bat aurrera eramaten denean, beste inbertsio bat burutzea ezinezkoa edo kaltegarria denean.

4) KFGen arabera:

* Inbertsio sinpleak: KFG negatibo bakar bat (hasierako despoltsaketa) eta KFG positibo bat ala batzuk.

* Inbertsio konplexuak: KFG negatibo batzuk eta KFG positibo bat ala batzuk.

2.4 Inbertsio proiektuen aukeraketarako pausuak.

Inbertsio proiektu bat aurrera eraman aurretik bere bideragarritasuna ikertu behar da.

Lehenik, Inbertsio Proiektu Posibleak identifikatu.

Ondoren, hauen artean, Inbertsio Proiektu Onargarrriak mugatu, hortarako, hurrengo irizpideak jarraituko dira:

Irizpide estrategikoak ( Inbertsio proiektu horiek enpresaren epe luzerako helburuekin bat datozen ikusi.

Errentagarritasun irizpideak ( Inbertsio proiektuek errentagarritasun maila onargarriak lortzen dituzten begiratu.

Arrisku irizpideak ( Errentagarritasunaz gain, enpresak proiektu bat aurrera eramateagatik jasaten duen arriskua kontutan hartu behar da.

Finantza baliabideak urriak direnez eta inbertsio proiektuen artean eman daitezkeen erlazioak kontutan izanda, Inbertsio Proiektu Optimoak aukeratu.

Behin proiektu optimoen multzoa izanda, hauek martxan jarri eta hauen burutzapenari kontrol sistema bat ezarriko zaio.

2.5 Inbertsioak aukeratzeko metodo estatikoak

Erabiliko ditugun metodoak (estatistikoak zein dinamikoak) hipotesi batzuetan oinarritzen dira:

* 1. hipotesia ( Analisia ziurtasun baldintzetan egingo da, beraz, inbertsio proiektuei dagozkien kutxa fluxu garbiak ezagunak izango dira.

* 2. hipotesia ( Kapitalen merkatu perfektua existitzen da, hortaz, eguneratze tasa bakarra izango da. Honek hurrengo baldintzak bete behar direla esan nahi du:

· Inbertitzaile bakoitzak negoziatzen duen diru kantitatea merkatu osoarekin konparatuta oso txikia da: ezinezkoa duela honen prezioan eraginik sortzea.

· Ez dago transakzio kosturik.

· Informazio gardentasuna ematen da, informazioa lortu nahi duenak ez du kosturik.

· Ez dago kapitalen murrizketarik ezta mugarik ere.

· Baliabide finantzarioak mugagabeak dira.

Metodo estatikoak

Metodo hauek izen hau hartzen dute kutxa fluxu garbien eta hasierako despoltsaketaren artean dagoen aldia kontuan hartzen ez dutelako. Hau da, ez dute kontuan izango diruak denboran zehar daukan balio ezberdina. Metodo hauen artean, aipagarriena PAY-BACK edo “Berreskuratze epea” dugu.

* Berreskuratze epea edo PAY-BACK:

Inbertsio baten ondorioz eratorritako diru irteera guztiei aurre egiteko beharrezkoak diren diru sarrerak lortzeko beharrezkoa den denborari Berreskuratze epea edo Pay-Back-a esaten zaio. Hau da, inbertitutako kapitala berreskuratzeko behar den denbora.

Erabaki erregela: likidezi handiagoa duten inbertsio proiektuak aukeratuko dira, hau da, egindako ordainketak ahalik eta arinen berreskuratzen dituztenak.

Ez du proiektuak alboratzeko balio, ordenatzeko baizik.

- Eragozpenak:

· Diruak denboran zehar daukan balio ezberdina ez du kontuan izango (ez du gaurko kontsumoarengatiko lehentasuna adierazten, ez du eguneratze tasa erabiltzen).

· Inbertitutako kapitala berreskuratu ondoren izaten diren kutxa fluxu garbiak ez ditu kontuan izaten.

· Errentagarritasun irizpidea baino, likidezi irizpidea kontsideratzen du.

· Ez du proiektuak baztertzeko balio.

- Abantailak:

· Kalkulurako erreztasuna eta ulerterraza.

· Beste metodoen (metodo dinamikoen) osagarri modura oso erabilia izaten da.

· Likedezia garrantzitsua den uneetan metodo aproposa da.

2.6 Kapitalaren kostua

Enpresak finantza baliabideak lortzeko eta erabiltzeko ordaindu behar duen prezioa.

Kostu kontzeptu ezberdin bi daude:

· Baliabide propioen kostua (r): akziodunen eskatzen duten gutxiengo errentagarritasuna beren dirua enpresan uzteagatik (kapital sozial eta erreserbetan). Dibidendoekin identifika daiteke.

· Zorraren kostua (d): hartzekodunek eskatzen duten prezioa utzitako diruagatik (interes tasa). Kostu hau fiskalki kengarria da.

Beraz, kapitalaren kostua Kapital propio eta kapital ajenoaren arteko batazbesteko kostu ponderatua izango da (BKKP).

BKKP: Balibide propioak x r + Zorrak x d (1-T)

Pasiboa Pasiboa

Besterik esaten ez bada, hau izango da erabiliko dugun eguneratze tasa

2.7 Inbertsioak aukeratzeko metodo dinamikoak

Inbertsioen aukeraketarako ohizko metodo klasikoek izaera dinamikoa daukate, hau da, beraien analisian denbora faktorea barneratzen dute, beraz, diruak momentu ezberdinetan daukan balio desberdina kontuan hartzen dute. Denboran zehar diruak daukan balio aldakor hori eguneratze tasak adierazten digu.

A) Eguneratutako Balio Garbia (EBG)

Inbertsio baten Eguneratutako Balio Garbia inbertsio horren kutxa fluxu garbi guztien balio eguneratua da:

EBG = -A0 + KFG1 + KFG2 + KFG3 + ... + KFGn

(1 + k1) (1+k1)x(1+k2) (1+k1)x(1+k2)x(1+k3) (1+k1)x(1+k2)x...x(1+kn)

si k1 = k2= ...= kn= k

EBG = - Ao + KFG1 + KFG2 + KFG3 + ... + KFGn

(1 + k) (1 + k)2 (1 + k)3 (1 + k)n

EBG = - Ao +

å

=

+

n

i

i

i

k

KFG

1

)

1

(

Proiektua bizirik irauten duen n urte horietan sortzen diren kutxa fluxu garbiak hasierako unera eramatean datza. Hauei hasierako ordainketa deskontatu behar zaie.

Erabaki erregela: EBG ( 0.

EBG-a positiboa izateak honakoa suposatzen du:

- Inbertitzaileak bere inbertsioaren balioa berreskuratzen du.

- Inbertitutako kapitalengatik “k” interes tasa eskuratzen du.

- EBG-ak adierazten duen balioagatiko irabazi bat lortzen da, hau da, enpresak egindako inbertsio horrekin bere aberastasun netoa kopuru hortan handitzen du.

EBG-ak errentagarritasun absolutu netoa neurtzen du.

- Abantailak:

• Denboran zehar diruak daukan balio ezberdina kontuan hartzen du.

• Enpresaren helburu finantzario nagusiarekin bat dator: akziodunaren aberastasuna handieneratzea.

Baina metodo honek bere desabantailak ere agertzen ditu:

- Eragozpenak:

· Interes tasa zein den zehaztea zaila izaten da.

· Errentagarritasuna modu absolutuan neurtzen du.

· Berrinbertsio hipotesia.

B) Barne Errrendimendu Tasa (Bet)

Barne Errendimendu Tasa edo Itzultze Tasa, Eguneratutako Balio Garbia zerora berdintzen duen deskontu-tasa da. Suposatuz epealdi guztietan r berdina dela:

BEG = 0 = - Ao + KFG1 + KFG2 + KFG3 + ... + KFGn

(1 + r) (1 + r)2 (1 + r)3 (1 + r)n

Irizpide honen bitartez, inbertsio proiektu posible ezberdinen barne errendimenduaren tasak konparatzen dira.

Erabaki erregela: r ( k

Beraz, enpresa batentzako merkatuan dagoen interes tasa ( k ) baino BET altuagoa daukaten proiektuak interesgarriak izango dira. Betekizun hau kunplitzen duten proiektuen kopurua handia denean, edo sailkatu behar direnean, barne errendimendu altuagoa duena aukeratuko dugu. Metodo honek, jarritako kapitalarekiko, termino erlatibotan lortzen den diru kantitatea adierazten digu.

BET-ak neurtzen duen errentagarritasuna, urterokoa, gordina eta erlatiboa da.

Urterokoa, urte bakoitzaren hasieran ibilgeturik dirauen kapital kopuruari dagokiolako (ez proiektuaren hasieran egiten den ordainketari).

Gordina, inbertitutako baliabide finantzarioei egindako ordainketak barneratzen dituelako.

Erlatiboa, termino erlatibotan neurtzen delako, hau da, ehunekotan.

EBGak ez bezala, urtero lortzen dugun errentagarritasunaren portzentaia bat adierazten digu, ez proiektuarekin lortutako aberastasun orokorra.

- Abantailak:

• Ulertzeko erraztasuna

• Kalkulatzeko ez da behar enpresaren finantza egitura ezagutzea

- Eragozpenak:

• Kalkulatzeko zailtasuna (baina edozein kalkulu horri baten bidez erraz kalkula daiteke).

• Proiektu bat onartzeko ala alboratzeko, k ezagutu beharra dago.

• Inbertsio konplexuetan inkonsistentziak gerta daitezke, n erro edo erantzun erreal eta positibo daudenean. Hau suertatzen da kutxa fluxuetan zeinu aldaketa bat baino gehiago dagoenean (Descartes-en erregela)

• Erizpide honek kutxa fluxuen berrinbertsioa, r interes tasa lortuz. Hau, errealitatean ezinezkoa izaten da, batez ere r oso altua ba.

BEG eta BET-aren arteko konparaketa.

Bakoitzak errentagarritasunaren neurri ezberdina ematen digu:

EBGak ( absolutu garbia.

BETak ( urterokoa, erlatiboa eta gordina.

Baina horrek ez du esan nahi bi metodo hauek elkar baztertzaileak direnik. Proiektuen selekziorako osagarriak izango dira. Hori bai, inbertsio proiektuen errentagarritasunaren kontzeptu ezberdinak neurtzerakoan, hauen hierarkizazioak ere ezberdinak izan daitezke.

Proiektu bat onargarritzat hartu edo alboratzeko unean bi metodoak bat datoz, BET baino txikiagoa den edozein “i”-rentzako EBG 0 baino altuagoa izango baita.

BET(r) = k + p

- Baldin eta p ( 0, BET ( k.

r baino tasa txikiago batean eguneratzen baditugu kutxa fluxu garbiak, EBG ( 0

- Baldin eta p ( 0, BET( k eta, k tasara eguneratuta, EBG ( 0 .

- Bi metodoen eragozpenak:

· Ez dute likidezia kontuan izaten.

· Arrisku baldintzetan, eguneratze tasak arrisku hau jaso edo barneratu beharko luke.

· Arrisku baldintzetan zaila da KFGen kalkulua.

3. GAIA: ENPRESAREN FINANTZAKETA

3.1 Finantzaketaren kontzeptua eta sailkapena

3.2. Barrutiko finantzaketa edo autofinantzaketa.

3.2.1 Mantentzeko autofinantzaketa (amortizazioak).

3.2.2Aberasteko autofinantzaketa (atxekitutako mozkinak).

3.2.3 Autofinantzaketaren abantailak eta eragozpenak.

3.3Kanpo finantzaketa

3.3.1 Kanpo finantzaketa propioa

3.3.2 Besteen kanpo finantzaketa

3.1 Finantzaketa. Kontzeptua eta Sailkapena

Inbertsioak egiteko behar diren baliabideak lortzeari finantzaketa deritzo. Baliabide horiek lortzeko erabil daitekeen modu edo aukera bakoitzari finantza iturria deitzen zaio.

Kasu bakoitzean finantza iturri egokiena aukeratzeko enpresaren helburuak, baldintzak eta beharrak kontuan hartuko dira, iturri hauen kostua, arriskua, epeak eta beste ezaugarri batzuk ezaguturik.

Finantza iturri hauek sailkatzeko hiru erizpide nagusi erabili ohi dira:

a) Jatorriaren arabera:

- Barrutiko finantzaketa

- Kanpotiko finantzaketa

b) Iraupenaren (galdagarritasunaren) arabera

- Epe laburreko finantzaketa

- Epe luzeko finantzaketa

c) Jabetzaren arabera

- Finantzaketa propioa

- Besteen finantzaketa

Eskematikoki:

BarrutikoMozkinak atxikitu (aberazteko autof.) (propioa eta epe lz.)

finantzaketa

Amortizazioak (mantentzeko autof.) (propioa eta epe lz.)

PropioaAkzio jaukipenak (epe luzekoa)

Kanpotiko

Jesapenak (epe luzekoa)

finantzaketa

Epe lz. maileguak (epe luzekoa)

Leasing (epe luzekoa)

Besteena

Merkatal kreditua, alokairuak,

F. Publikoa, As. S. (epe laburra)

Epe lb. kredituak (epe laburra)

Efektu-deskontua(epe laburra)

Factoring (epe laburra)

3.2 Barrutiko Finantzaketa (Autofinantzaketa)

Barne finantzaketa, enpresaren barnetik datorrena da, hau da, beronen aktibitatearen emaitzetatik. Enpresan bi barne iturri nagusi ditugu: aktiboak berrizteko metatzen ari garen fondoak (amortizazioak) eta mozkinetatik atxekitzen ditugun kantitateak (erreserbak).

3.2.1 Mantentzeko autofinantzaketa.

Mantenimendu autofinantzaketa barruan, batez ere amortizazio teknikoak izango ditugu, nahiz eta, kasuren batzutan ere beste partidaren bat ere agertu (zuzkidurak adibidez).

( AMORTIZAZIO TEKNIKOA, aktibo finkoan dauden ondasunen baliogaleraren adierazpen kontablea da, baita ere “depreziazio” edo “baliogalera” deitua.

Ibilgeturik dauden ondasunek, denbora pasa ahala, eta baita ziklo ekonomikoan ematen zaien erabilpenagatik ere, balioa galtzen dute. Amortizazioek fondo bat eratzen dute (amortizazio metatua) behar den momentuan aktibo zaharra aktibo berri batez ordezkatzeko. Beraz, amortizazioen helburua, depreziazio hori ondasunen produkzio kostuan erantsiz, egindako inbertsio horiek berreskuratzearena da.

Depreziazio edo baliogalera mota ezberdinak daude:

· Baliogalera fisikoa: erabilpenagatik edo, nahiz eta erabili ez, denbora pasa hutsagatik ematen dena. Depreziazio hau kontserbazio on batekin murriz daiteke baina ezinezkoa da guztiz eliminatzea.

· Zaharkitzapenagatiko baliogalera: teknikoki aurreratuago dauden makinen agerpenagatik (zaharkitzapen teknologikoa), eskarian ematen diren aldaketek ekipo produktiboetan ekar dezaketen inaktibitateagatik, edo gure ibilgetu horien erabilpenerako garrantzi handia daukan edozein faktore produktiboaren kostua handitzeagatik ematen dena.

· Agortze edo iraungikortasunagatiko baliogalera: aktiboek balioa galtzen dute ustiatzen ari diren lehengaia edo materialea amaitzen denean (mehategiak , autopisten kontzesioak...).

AMORTIZAZIOAREN kontzeptuak esanahi ezberdinak dauzka:

- ikuspuntu ekonomiko batetatik, produkzio prozesuan erabiltzen diren aktiboen depreziazioa dela eta, kostuei egindako egozketa adierazten du.

- ikuspuntu tekniko batetatik, aktibo horrek produkzio prozesuan esku hartzeko daukan kapazitatearen murrizketa adierazten digu.

- finantza ikuspututik, amortizazioa, aktiboak berriztatzeko metodo sistematikoa da. Aktiboaren baliogaleraren arrazoia edozein delarik ere, honen antzinako balioa birjar dezakegu. Era honetan, erabiltzen ari garen aktiboa erabilezina suertatzen denean, hau berritu ahal izango dugu. Dena den, aktibo horren berritze data heldu arte, amortizazio teknikoan oinarritzen diren finantza fondo horiek ez dira errendimendurik atera gabe gordetzen, erabili egiten dira finantzatzeko aproposak diren inbertsioak. Finatza iturri bat dira enpresarako.

Beraz, aktibo finkoak birjarri arte, enpresak ekoiztutako produktuen salmentaren bidez berreskuratutako aktibo finkoen zatiak bere finantza beharrak betetzeko erabiltzen ditu; errekurtsoak sortu ahala inbertitzen dira. Hau da amortizazioen finantza funtzioa.

Amortizazio metodo ugari daude: beste batzuen artean, lineala, zenbaki digitu gorakorra ala beherakorra, edo aktiboaren erabilpenean oinarritutakoa.

( AMORTIZAZIO FINANTZARIOA, amortizazio teknikoaz esandakoarekin kontrajartzen da. Amortizazio finantzarioa, mailegu bezela lortutako kapitalaren itzultze zatikatua da eta, amortizazio teknikoak ez bezala, diru irteera bat suposatuko du enpresarentzat.

3.2.2 Aberasteko autofinantzaketa.

Honen bitartez ondare garbiaren gehikuntza lortzen da (mantentzeko amortizazioak berriz, ondarea mantendu besterik ez du egiten).

Aberaste autofinantzaketan, enpresak lortutako mozkinen parte bat atxikitu egiten du eta erreserbatara destinatu, bazkideei banatu beharrean.

Honela, lortutako errekurtsoak enpresak denborari buruzko kezkarik gabe erabil ditzake (ad infinitum).

3.2.3 Autofinantzaketaren abantailak eta eragozpenak.

Abantailak:

- Autofinantzaketak, hirugarrenek edo akziodunek beraiek egindako ekarpenek baino askatasun eta autonomia handiago ematen die enpresako zuzendariei.

- Enpresaren zorpetze ratioa hobatzen lagun dezake, kaudimena hobatuz eta horrela efektu biderkatzailea izan kanpo finantzaketa berria lortzeko.

- Potere publikoek mota honetako finantzaketa bultzatzen dute neurri fiskalen bitartez.

- Erreserben balioa handitzean, akzioen balioa handitu egiten da.

- Erreserbek ordaindu behar ez den iturria eratzen dute.

- Enpresa txiki eta ertainentzako askotan finantza iturri bakarra izaten da.

Eragozpenak:

- Akziodunarentzat, mozkinen atxikipenak dibidenduen murrizketa suposatuko du. Egoera hau ez da akziodunen gustokoa izaten eta gainera mesfidantza giroa sor dezake.

- Enpresarentzat: finantzaketa lortzeko bide hau nahiko geldoa da eta inbertsio aukera onei aurre ez egitea ekar lezake -inbertsio proiektu errentagarriak aurrera ez eraman une konkretu batean fondoen faltagatik-, edo, aldiz, errentagarritasun gutxiko inbertsioak egitea- fondo hoiek enpresarentzako kosturik ez daukatela pentsatzerakoan.

Bestalde, enpresari ere dibidenduak murrizteak kalte egiten dio, era honetan akzioek inbertitzaileentzako daukaten erakargarritasuna murrizten baita.

3.3 Kanpotiko Finantzaketa

Kanpo finantzaketa iturrien artean, kanpo finantza iturri propio eta enpresaren hartzekodunena bereiztu behar ditugu.

Beste alde batetik, luzaro (epe luzean) enpresa iraunduko duen finantzaketa eta epe laburrean itzuli behar dena ere bereiztu behar dira.

3.3.1 Kanpo finantzaketa propioa: Kapital Soziala zabaltzea.

Kapital Soziala zabaltzea kanpotik finantzatzeko iturri propio bakarra da. Kapital Soziala bazkideek eginiko ekarpenek eratzen dute. Elkarte Anonimo batean, Kapital Sozialaren kopurua, akzioek agertarazten dituzten parte alikuotatan banatua dago. Hauen jabeek eskubide ekonomiko eta politikoak izango dituzte.

Akziodunek jasotzen dituzten ordainketak ez dira finkoak izaten, hauek hartutako dibidendu eta tituluen birbaliopenek adierazten dute ordainsari hori.

Hasierako Kapital Sozialaren zifra alda daiteke, denboran zehar igo ala jeitsi daiteke.

Akzioak izendunak ala eramaleari ordaintzekoak izan daitezke, eta, parean, parekoaz gain ala azpitik jaulki daitezke.

Finantza iturri mota honen onurak, bere segurtasun eta autonomia finantzarioa, eta zorpetze ahalmenaren gehikuntza dira. Eta finantzaketa Kapital Sozialaren zabaltzearen bitartez datorrenean, planteiatzen diren desabantail nabarmenenak, akziodunen boto-eskubidearen ondorioz etor daitekeen gestioaren automi galera, eta etorkizun batean dibidenduen ordainketa behar horrek ekar dezakeen zama.

3.3.2 Besteen kanpo finantzaketa.

Hauek, kanpo finantza baliabide propioen (Kapital Soziala) aurrean, dauzkaten abantailak honako hauek dira:

- Hartzekodunek botu-eskubiderik ez dutenez sozietatearen gestioan ez da interferentziarik sortzen.

- Bestalde, hauen kostua hasiera batetatik ezaguna izango da, ez da enpresaren emaitzen menpekoa izango (honako hau abantail zein desabantail izan daiteke, kostua ezaguna eta finkoa da, baina pagua derrigorrez egin behar da).

- Azkenik, hirugarrenen finantza iturrien erabilpenaren ondorioz eratorritako gastu finantzarioek aurrezpen fiskala sortarazten dute.

Aurreko gaian aipatu bezela, talde honen barnean, epe luzeko epemuga eta epe laburrekoa daukaten finantza iturriak dauzkagu, lehenengoek ìfinantzaketa kredituakî izena hartzen dute, eta besteak ìfuntzionamendu kredituakî deituko ditugu.

Finantzaketa kredituen artean, obligazioak, epe luzeko bankuen finantzaketa eta leasing-a azpimarratuko ditugu. Funtzionamendu kredituen artean berriz, merkatal kreditua, epe laburreko bankuen finantzaketa eta factoring-a.

3.3.2.1 Finantzaketa kredituak

a) Obligazio eta bonoak.

Sozietatearen zordunketaren parte alikuotak dira. Zorra zordun askoren artean banatzen da. Obligazio (>5 años) eta bono (< 5 años, normalean) guztiek balio nominal bera daukate eta interes berdina ematen dute (normalean finkoa da eta ìkupoiî izena ematen zaio). Titulu hauek eskuz alda daitezke eta kontratuan adierazitako baldintzen arabera, pagu batean ala gehiagotan itzuli ahal dira. Normalean obligaziodunak jasoko dituen irabaziak ez dute zertan enpresaren emaitzekin bat etorri behar.

Titulu hauen igorpenaren abantaila nagusiena: erakar dezaketen fondo bolumen handia da.

Desabantaila garrantzitsuena: fondoak irudi, prestigio eta tamaina handiko enpresek bakarrik lor ditzakete bide hau jarraiturik.

b) Epe luzeko bankuen finantzaketa.

Kreditua, orokorrean, kapital baten aurreratzea da, etorkizunean egingo diren interesen ordainketa eta kapitalaren itzulketaren truke (pagu bakar batean ala gehiagotan).

Epe luzeko banku kreditu erabilienetarikoa, epe luzerako mailegua da.

Finantza iturri honek daukan abantaila, enpresa txiki eta ertainek erabil dezaketela da.

Desabantaila, fondo ugari lortu ezin daitezkeela, eta bere lorpenak, berme pertsonalak edo errealak exigitzen dituela.

c) Leasing-a.

Leasing-a edo errentamendu finantzarioko kontratuaren bitartez, enpresak aktibo batzuen erabilpenerako eskubidea lortzen du errentamendu periodiko batzuen ordainez (kontratua indarrean dagoen bitartean). Kontratuaren bukaeran enpresak leasing-aren bitartez finantzaturiko ondasun hori erosteko aukera izango du.

Iturri honen bidez enpresak aktiboa erabil dezake, berea izan gabe eta erosteko beste diru izan gabe. Gainera, batzuetan, zaharkitzapen arriskua ekiditzen du eta abantaila fiskalan izaten ditu.

Bere kostua handiagoa izaten da beste finantza aukera batzuena baino eta ezin da edozein aktibo eskuratu finantza iturri honen bidez.

Bi motatako leasing-ak: operatiboa eta finantzarioa. Operatiboan, errentzailea ekoizke edo banatzaile bat izaten da, leasing finantzarioan, aldiz, errentatzailea finantza enpresa bat edo leasing enpresa bat izaten da (banku baten filiala, gehienetan). Leasing operatiboan errentan dagoen enpresak kontratoa apur dezake eta beste aktibo baten ordez aldatu. Errentatzaileak beste bezero bati alokatuko dio aktibo hori (fotokopiagiluak, ordenagailuak, e.a.). Leasing finantzarioan, aldiz, kontratua ezin da apurtu, eta zahartze arriskua erabiltzailearen gainean dago.

3.3.2.2 Funtzionamendurako kredituak

a) Hornitzaileen finantzaketa.

Merkatal kreditua, hornitzailearen finantzaketa mota bat da, hornitzaileek beraien bezeroei eskeinitako pagu erraztasunak ala hauen geroratzeak dira. Hauek kostu bat izan dezakete (nahiz eta hasera baten kosturik ez daukatela iruditu), kalkulatzeko erraza dena “goiz ordaintzeagatiko deskontua” egiten digutenean. Normalean ez datoz negoziazio prozesu baten ondorioz, automatikoki ematen dira.

Atal honetan langileen alokairuen gerorapena sar daiteke. Langileek hilearen amaieran kobratzen badute, batezbesteko atzerapena 15 egunekoa da. Aldi horretan langileek irabazitakoa enpresak bere beharrak finantzatzeko erabil dezake.

Ogasun Publikoa eta Gizarte Asegurantzarekin enpresak dauzkan zorrak kategoria honetan sar daitezke.

b) Epe laburreko bankuen finantzaketa.

Maileguak, deskontu lerroak (merkatal efektuen kobratzeko kantitateak bankuak aurreratzen dizkio enpresari, muga kopuru bateraino), kreditu lerroak (bankuak bezeroaren erabilpenarako kantitate bat baimentzen du eta honek bertatik bere beharren arabera dirua hartuko du, hartutakoaren gainean soilik interesak ordainduz), etab. izan daitezke. Guztietan negoziazio prozesu bat ematen da eta bankuek garantia edo abalak eska ditzakete.

c) Factoring-a.

Factoring-a, “Factor” izena hartzen duen enpresa espezializatu bati, enpresaren kobrantza eskubideen salmentan datza. Enpresa hauek, zerbitzu finantzarioaz at, bezeriaren kontrola eta kontabilitate eta administrari izaerako beste zerbitzu batzuk ere eskeintzen dituzte.

Enpresa “factor” hauek kaudimengabezi arriskua jasaten dute; hau da, merkatal eragiketaren epemugan, kobrantza eskubidea zeukan enpresaren zordunak (orain “factor” enpresa da bere hartzekodun) ordaintzen ez badu, enpresa factoreak ezin izango dio bere bezeroari ezer erreklamatu (errekurtsorik gabeko factoring-a). Kasu honetan, kobrantza geroratua daukan merkataritza eragiketa bat, berehalako likidezia daukan eragiketan bihurtzen da. Honela, salmenta egiten den unetik, kobrantza unerarte eman daitezkeen gorabehera guztiak bazter daitezke. Hori bai, “factor” enpresak operazio horren arriskua jasateagatik diru bat eskatu egingo digu (geneukan kobrantza eskubidea baino kopuru baxuago bat emango digu normalean).

Errekurtsoa duen factoring-a ere egin daiteke, merkeagoa izanik. Hau da, beraz, factoring errekurtsoduna, non zordunak ez ordaintzekotan enpresa factoreak bezeroari erreklama diezaiokeen.

4. GAIA: ENPRESAREN EGITURA EKONOMIKO-FINANTZARIOA ETA BERE ANALISIA

4.1. Enpresaren egitura ekonomiko-finantzarioa.

4.2. Finantza oreka; hastapenak

4.3. Analisi ekonomiko-finantzarioa: kaudimena eta finantzaketa.

4.3.1Maniobra fondoa

4.3.2Finantzaketaren ratioak

4.3.3Kaudimenaren ratioak

4.4. Analisi ekonomiko-finantzarioa: errentagarritasuna

4.4.1. Ekonomi errentagarritasuna

4.4.2. Finantza errentagarritasuna

4.4.3. Balankamendu finantzarioa

4.4.4. Lokagunea eta balankamendu operatiboa

4.1. Enpresaren egitura ekonomiko-finantzarioa.

Enpresak, sortzen den unetik, behar finantzarioak dakartza. Enpresal aktibitate edo prozesu orok, lehengaiak, giza baliabideak, makineria eta prozesuan sorturiko beste edozein gastu ordaintzeko baliabide finantzarioen beharra dauka.

Orokorrean Finantza funtzioaren edukina bi azpifuntziotan banatzen da: funtzio finantzarioa zentzu hertsian, hau da, kapitala lortzearena alde batetik eta inbertsio funtzioa bestalde.

Bi funtzioen ondorioak enpresaren balantzean isladatzen dira. Bertan agertzen dira inbertsioak, alde batetik, eta finantza iturriak, bestetik. Hau da, dirua nondik lortu den (iturriak, pasiboa) eta zertan aplikatu den (inbertsioak, aktiboa).

Enpresaren egitura ekonomiko-finantzarioa, beraz, Egoera Balantzearen ikerketan oinarritzen da.

4.1.1 Enpresaren egitura ekonomikoa: Aktiboa

Enpresaren AKTIBOAN enpresak egindako inbertsioak biltzen dira. Honen barruan bi talde bereizten dira:

* Aktibo finkoa, egitura sendoa, ibilgetua, kapital produktiboa edo epe luzerako inbertsioak deiturikoa. Honen barnean ibilgetu materialak, inmaterialak eta finantzarioak kokatzen dira.

* Aktibo zirkulatzailea, funtzionamendurako kapitala edo epe laburreko inbertsioak deiturikoa. Honen barruan stockak edo izakinak, aktibo bihurgarriak (bezero, zordun eta kobratzeko merkatal efektuak) eta aktibo erabilgarriak (diruzaintza) sartzen dira

Enpresaren aktiboa LIKIDEZI MAILAREN arabera ordenaturik agertzen da enpresaren balantzean.

4.1.2. Enpresaren egitura finantzarioa: pasiboa.

Inbertsioak finantzatzeko erari dagokionez, enpresaren Egoera Balantzearen PASIBOAN enpresak bere inbertsioak egiteko lortzen dituen finantza baliabideak biltzen dira.

-Enpresaren balantzearen pasiboan azaltzen diren finantza baliabide horiek ordenatzeko jarraitzen den erizpidea ESKAGARRITASUN MAILARENA da (eskagarritasun maila txikien duenetik handien duenera). Honela, Balantzean Pasiboa ordenatzeko jarraitzen den erizpide honen arabera, finantza baliabideak honela sailkatzen dira:

* Pasibo finkoa, epe luzekoa edo baliabide finantzario iraunkorrak deiturikoa: talde honen barrruan epe luzean irauten duten (urte bat baino gehiago) baliabide finantzarioak dauzkagu. Pasibo hauek propioak (kapital sozial eta erreserbak) edo besteenak izan daitezke (e/lz. maileguak, jesapenak).

* Pasibo zirkulatzaile edo epe laburreko pasiboan urte bete baino epe laburrago batean irauten duten finantza baliabideak izango ditugu.

4.2. Finantza oreka; hastapenak

Balantzean agertzen den informazioak eta bera ordenatzeko jarraitzen den erizpideak garrantzi handia daukate oreka finantzarioa lortzeko, beharrezkoa den argibidea ematen digutelako. Aktiboen likideziaren mailaren eta pasiboen galdagarritasunaren mailaren artean korrespondentzia bat eman behar da beti. Honetarako arau batzuk ezarri dira:

Lehenengoa, gutxienezko finantza orekaren erregela da:

Edozein ondasun edo aktibo finantzatzeko erabiltzen diren kapitalak, finantzatutako aktiboak baino epe luzeago batez egon behar dute enpresaren esku (behintzat iraupen bera izango dute). Hau da, zorraren itzulketa eta inbertsioaren berreskuratze epea paraleloak izan behar dira.

Hau da, baliabide finantzarioen lorpena, berauei emango zaien erabilpenak baldintzaturik egongo da.

Inbertsio bakoitzaren ezaugarriek (diru beharra, iraupena,...) finantzazio mota ezberdinak erabiltzea eskatuko dute, hauek ere epe, kostu, malgutasun,... baldintza ezberdinak dituztelarik. Esandako arau orokorretik ondorengoa deduzi daiteke:

Epe laburreko galdagarriak ez du inoiz aktibo finkorik finantzatu behar, bestela enpresa pasiboak etengabeki berriztu beharrean egongo litzateke.

Aurreko baldintza betetzea ez da nahikoa izaten enpresaren finantza egoera osasuntsua bermatzeko eta honek kaudimen finantzarioaren oinarrizko erregelaren agerpena justifikatzen du. Honen arabera,

Kapital iraunkorrek aktibo finkoa finantzatzeaz gain, aktibo zirkulatzailearen parte bat ere finantzatzeko gai izan behar dute.

Aktibo finkoaren gainetik, kapital iraunkorrek daukaten soberakin horri errotazio fondoa edo maniobra fondoa deitzen zaio. Honen bitartez, hustiapen zikloan kobrantza eta paguen artean eman daitezkeen denbora-desbideraketak estali ahal izango dira.

4.3. Analisi ekonomiko-finantzarioa; kaudimena eta finantzaketa.

Enpresak bere konpromezu finantzarioei aurre egiteko daukan ahalmenari kaudimena deitzen zaio. Emandako erregelek (Gutxienezko finantza orekarena eta kaudimen finantzarioena) behar den kaudimen hori lortzen laguntzen dute.

Enpresak duen kaudimena zehatzago neurtzeko, egitura erizpidea segituz, ondorengo tresnez baliatzen da:

a) Maniobra-fondoa

Esan dugunez, kapital iraunkorrez finantzatutako aktibo zirkulatzailaren zatia da.

Beraz, bera kalkulatzeko bi modu izango ditugu:

MF= Pasibo Finkoa - Aktibo Finkoa, edo

MF= Aktibo Zirkulatzailea - Pasibo Zirkulatzailea

Normalean, MF > 0 izan behar da, stocka estaltzeko beste (orokorrean)

Zenbat eta handiago izan, gero eta kaudimen hobea, baina handiegia bada horrek esan nahiko du kapital iraukor gehiegi erabiltzen direla (garestiagoak dira eta beharra desagertzen denean erabili gabe geldintzen dira).

Dena dela, maniobra-fondoaren magnitudea eta zeinua faktore ezberdinek baldintzatzen dute:

- Negozioaren izaera,

- Aktibitate produktiboaren tamainua,

- Zirkulatzailearen gestioan eramandako politika (hornitzaileen kredituak, bezeroei emandako kredituak, stocken gestioa. Aspektu hauek guztiak batazbesteko ordaintze epea, batazbesteko kobrantza epea eta batazbesteko biltegiratze epearekin erlazionaturik daude).

b) Ratioak

Ratioak magnitudeen arteko kozienteak dira, kasu honetan kontabilitatean oinarritutakoak.

Ratio hauek analisirako tresnak besterik ez dira. Helburutzat finkatutako ratioekin, iraganean izandako ratioekin edo beste enpresa batzuen ratioekin gonbaratu behar dira ondorioak ateratzeko. Momentu bateko ratioa baino, momentu desberdinetako ratioen joera aztertzea adierazgarriagoa da.

b.1) Finantzaketaren ratioak

Finantzaketan baliabide propio eta ajenoen arteko proportzioa zaindu egin behar da. Oso zorpetuta dagoen enpresa batek autonomia finantzario gutxi daukalako, kaudimen gutxi eta arrisku handi erakusten duelako. Proportzio hau neurtzeko erabiltzen den ratio bat zorpetze ratioa da:

E/lab. eta E/luz. zorrak

Zorpetze ratioa = -------------------------------

Baliabide propioak

b.2) Kaudimenaren ratioak

Aktibo Garbi Erreal Totala

Epe luzeko kaudimenaren ratioa = ----------------------------------------

E/lab. eta E/luz zorrak

Aktibo zirkulatzailea

Zirkulatzailearen ratioa = -----------------------------

Pasibo zirkulatzailea

Bihurgarria (bezeroak eta zordunak) + erabilgarria

Likidezi ratioa = ------------------------------------------------------------------

Pasibo zirkulatzailea

Erabilgarria

Berehalako likidezi ratioa = -----------------------

P. zirkulatzailea

· Azkenez, analisian, egitura erizpideaz gain, analisi erizpidea ere jarraitu beharra dago, finantza iturri bakoitzaren ezaugarriak aztertzeko eta hauen kostua eta kalitatea (epea, erabilgarritasuna,...) konkretuki baloratzeko. Kasu honetan, kostu baxuenarekin kalitaterik hoberena eskeintzen duen finantza iturria izango da egokiena.

4.4. Analisi ekonomiko-finantzarioa; errentagarritasuna

4.4.1. Errentagarritasun ekonomikoa

Errentagarritasuna (lortutako eta inbertitutakoaren artean dagoen erlazioa) neurtzeko modu ezberdinak daude, kasu guztietan termino erlatiboetan. Lehengo errentagarritasun ekonomikoa dugu:

Errentagarritasun orokorra edo ekonomikoa inbertitutako kapitaletik lortzen dena da, inbertsio hauek finantzatzeko era (propio edo besteena) edozein delarik. Mozkin ekonomikoa (edo mozkin gordina edo ustiapeneko mozkina) eta finantza baliabide guztien (propio + besteena) arteko zatiduraren bidez lortzen da.

Mozkin ekonomikoa

EE = ---------------------------------------------------

Aktibo osoa (BAGO)

Ratio honek enpresak errekurtsoak sortzeko daukan ahalmena neurtzen digu.

Aurreko adierazpena biderkatzen eta zatitzen bada salmentekin:

EE = ME x Salmentak = Margena x Errotazioa

Salmentak Aktibo O.

Honek esan nahi du ekonomi errentagarritasuna bi faktorek baldintzatzen dutela:

· zenbat irabazten den saltzen den unititate bakoitzeko (margena) eta

· zenbat saltzen den, hau da, zenbat aldiz saltzen den enpresaren aktiboen balioa (errotazioa)

4.4.2 Errentagarritasun finantzarioa edo errekurtso propioena

Hau akziodunei dagokien errentagarritasuna da, hau da, akziodunak enpresan inbertitutako dirutik lortzen duen errentagarritasuna.

Finantza gastuak kontuan harturik kalkulatzen den mozkinaren eta baliabide propioen arteko zatidura da.

Mozkin garbia

FE = ------------------------------------------------------------------

Baliabide propioak

Mozkina finantza gastuen eta zergen osteko mozkina ere izan daiteke (mozkin likidoa), enpresak sozietateen zerga ordaindu beharko balu. Kasu honetan:

Mozkin likidoa

FE = ------------------------------------------------------------------

Baliabide propioak

4.4.3 Balankamendu finantzarioaren efektua

Enpresaren egitura finantzarioak baliabide propioen errentagarritasunaren gainean daukan eragina erakusten du. Gure zorren kostuaren eta enpresaren errentagarritasun ekonomikoaren artean dagoen erlazioaren arabera, akzionistek azken hau baino errentagarritasun altuago edo txikiagoa lortuko dute.

Konkretuki, balankamendu finantzarioa positiboa izango da zorren kostua enpresaren errentagarritasun ekonomikoa baino baxuagoa denean. Gainera, zorpetzea zenbat eta handiagoa izan zorrak errentagarritasun finantzarioaren gain sortutako eragin positiboa altuagoa izango da.

Kontrako kasuan, balankamendu finantzarioa negatiboa denean, akziodunak zor hori erabiltzean kalteturik suertatzen dira, zorraren kostua enpresaren errentagarritasun globala baino altuagoa delako.

Errentagarritasun desberdinen artean hurrengo erlazioa betetzen da:

Besteen baliabideak

FE = EE + (EE - ZK) x ---------------------------------

Baliabide propioak

FE: Finantza errentagarritasuna

EE: Ekonomi errentagarritasuna

ZK: Zorraren kostua

Emandako formularen garapena ondokoa da:

Beraz, finantza errentagarritasunen ikuspuntutik, besteen errekurtsoen kostua baino ekonomi errentagarritasun handiagoa espero bada, zenbat eta zorpetuago egon enpresa hobeto.

Zehazki esanda, balankamendu finantzarioa honako hau da: Mozkin garbiak jasotzen duen aldaketa erlatiboa Mozkin ekonomikoaren aldaketa erlatibo baten ondorioz.

4.4.4 Lokagunea eta balankamendu operatiboa

Lokagunea, puntu hila edo errentagarritasun atalasea unitate fisikoetan kalkulatutako salmenta kopuru bat da, mozkin ekonomiko edo operatiboa zero egitea lortzen duena. Hau da, salmenta kopurua lokagunea baino handiagoa bada enpresak mozkinak izango ditu, eta baxuagoa bada galerak.

Mozkin operatiboa da ohizko enpresal iharduerarekin lortzen dena, honela:

MO = (Ps - Ka) q - Kf

non

Ps = Produktu unitate baten salmenta prezioa

Ka = Produktu unitate baten kostu aldakorra (erosketa prezioa edo fabrikazio kostua)

q

= Saldutako kantitatea (unitate fisikoak)

Kf

= Kostu finkoak

Beraz, lokagunea q* ondoko formulatik ateratzen da:

Salmenta prezio eta unite kostu aldakorraren arteko diferentzia unitate margen gordina deitzen da. Grafikoki:

Kostuak

q.Ps

Sarrerak

q.Ka+Kf

Kf

q*

kantitatea

Hortaz, q > q* => MO > 0

q < q* => MO < 0

Balankamendu operatiboa, zehazki, honako hau da: Mozkin operatiboak (MO) lortzen duen gehikuntza erlatiboa produkzio (y) mailaren gehikuntza erlatibo baten ondorioz.

BO = MOren aldaketa/MO = 1 + KF

Y ren aldaketa/Y MO

Beraz, balankamendu operatibo handiak dauzkan enpresa batentzat (kostu finko handiak, erlatiboki) produkzio gehikuntza batek mozkinaren gainean daukan ondorio positiboak biderkatzen dira, eta produkzio murrizketa batek dakarren ondorio negatiboak ere.

Hau dela eta, egitura ekonomikoa aukeratzeko orduan (aktibo finko eta kostu finkoen pisua kostu osoen gainean) kontuan hartu behar da:

· Espero den produkzio maila (altua bada kostu finko gehiago onar daitezke)

· Onartzen den arrisku operatiboa (espero den baino gutxiago produzitzeko eta saltzeko arrisku bizia bada, hobe da balankamendu txikiarekin lan egitea. Hau da, eskaria oso aldakorra denean hobe estruktura finko txikia eduki)

· Nahi den malgutasuna (estruktura finkoak malgutasun gutxiagokoak dira)

5. GAIA: GIZA-BALIABIDEEN ZUZENDARITZA

5.1. Giza baliabideak enpresan.

5.2. Giza baliabideen funtzioa

5.2.1. Xedea

5.2.2. Helburuak

5.2.3. Politikak

5.2.4. Antolaketa.

5.3. Gizabaliabideen plangintza

5.3.1. Kontzeptua, garrantzia eta plangintza orokorrarekiko erlazioa

5.3.2. Etapak

5.4 Promozioa

5.4.1 Kontzeptua eta baldintzak

5.4.2 Erizpideak

5.5 Kanpotiko bilketa eta aukeraketa

5.5.1 Kontzeptua eta garrantzia

5.5.2 Prozesua

5.6 Hezkuntza

5.6.1 Kontzeptua

5.6.2 Prozesua

5.7 Ordainketen administrazioa

5.7.1 Kontzeptua, politika eta ordainketa egitura

5.7.2 Alokairu maila orokorra

5.7.3 Alokailu maila indibiduala

5.7.4 Lanaren balorapena

5.7.5 Pertsonen balorapena

5.1. Giza-baliabideak enpresan.

Enpresa guztiek beraien aktibitatea garatzeko baliabide batzuk behar dituzte. Gai fisiko, diru eta teknologiarekin batera, enpresek pertsonak behar dituzte; bai zuzendaritza lana edo erabaki maila burutzeko eta bai maila operatiboan aritzeko, erakundearen funtzionamendua posible egiteko azken finean.

Giza baliabideek ezaugarri berezi batzuk dituzte, enpresako beste baliabideek dituztenekin konparatuz ezberdinak direnak:

· Berezko interesak eta helburuak dituzte.

· Eragina eta boterea dute.

· Koste altua suposatzen dute.

· Beraiek administratzen dute beren kontribuzioa enpresaren interesetara. Enpresaren motore eragilea, bere aktibo garrantzitsuena eta konkurrentziarekiko elementu desberdintzailea izan daitezke. Baina beste batzutan, enpresak garatzen duen proiektuari kasurik ez egitea gerta daiteke eta enpresaren gainbehera eragin dezakete.

Berezitasun hauek guztiek erakundean pertsonak kudeatzerako orduan arreta handia jartzeari eragiten diote. Interesen oreka bat bilatzea beharrezkoa da, horrela enpresaren helburuak (efizientzia ekonomikoa) eta langileenak ere (gizarte efizientzia) lortu ahal izateko.

5.2. Giza baliabideen funtzioa.

5.2.1. Xedea.

Giza baliabideen funtzioaren eta, hedapenagatik, giza baliabideen zuzendaritzaren oinarrizko xedea ondorengoa da: erakundeak behar duen lan indar eta gaitasun nahikoaz (beharrezkoa den pertsona kantitatea izatea eskatutako kualifikazioarekin) eta efizienteaz (bere gaitasuna enpresan praktikan jartzen duena) hornitzea, egokia den momentuan eta ekonomikotasun prinzipiopean.

Horretarako, giza baliabideen zuzendaritzak egokiak diren erabakiak hartu behar ditu perfilak eta langileen kantitate zuzenak lortzeko, garatzeko, ebaluatzeko, erabiltzeko eta eusteko, bai efizientzia ekonomikoa eta bai gizarte efizientzia lortu ahal izateko.

Helburu bikoitz honek gainera hainbat erantzunkizun hartzeari eragiten dio: enpresako partehartzaileen motibazio, komunikazio eta partaidetzaz, gizarte aldaketa eta kudeaketa kulturalaz, erakundeak behar duen giza taldea eduki ahal izateko, gaitasunei, ezaguerei eta jarrerei dagokienez. Hau da, langileek erakundeari interesatzen zaion norabidean ikas, parte har eta aurrera egin dezaten, norabide hau bateragarria izanik langileen berezko interesekin.

erakarpena

lorpena

Lan indar NAHIKOA ebaluazioa ekonomi

(gai diren Giza garapena efizientzia

Baliabideen

ordainketa

zenbaki egokia) eustea

kanporaketa

Lan indar EFIZIENTEA motibazioa gizarte

( dakitena eta ahal komunikazioa efizientzia

dutena praktikan

partaidetza

jartzen duten Gbak)

integrazioa

5.2.2. Giza baliabideen zuzendaritzaren helburuak.

Giza baliabideen funtzioaren xedetik (aurreko zatian azaldua) giza baliabideen zuzendaritzaren oinarrizko helburuak ondoriozta daitezke.

Giza baliabideen zuzendaritzak bere aktibitate orokorra garatuko du oinarrizko helburu batzuk kontuan hartuz, hiru helburutan bildu daitezkeenak: efikazia ekonomikoa, gizarte efikazia eta integrazio edo adostasuna.

1. Efikazia ekonomikoak giza baliabideen arloan enpresa baten errendimendu materialaren programen (ondasun eta zerbitzuen produkzioa eta banakuntza) langileen ekarpen fisiko eta intelektualen bidez betetzea inplikatzen du, lanaren produktibitate (errendimendu eta faktoreen erabilpenaren arteko erlazio hoberena) eta ekonomizitate (errendimendurik altuena kostu txikienekin) printzipiopean. Efikazia ekonomikoak kalitate helburu batzuen lorpena (indibiduoen ekarpenetan, erakundean eta kanporako irudian) eta erakundearen efikazian eta efizientzian era jarraian aritzeko beharrezkoak diren malgutasun eta moldamen mailen lorpena ere bereganatzen ditu.

2. Gizarte efikaziak langileen espektatiben, beharren eta interesen burutzapena bilatzen du. Honek ondorioak ekarriko ditu erakundearekin langileek duten konpromezu eta identifikazio mailan, hauen satisfazioan, motibazioan eta erakundeari eginiko ekarpen eraginkorrean (produtibitatea eta moldamena).

3. Integrazio helburuak aipatzen duena zera da:

· Giza baliabideen politikak enpresaren gainontzeko politikekin ados egotearen beharra, edo beste era batera esanda, une bakoitzean lortu nahi den lan indarra eta lortu nahi den modua, erakundeak bere estrategiak eta helburu orokorrak garatzeko behar duenarekin bat etor daitezen.

· Giza baliabideen politika ezberdinen arteko behar bezalako adostasuna lortzearen beharra (aukeraketa, prestakuntza, ordainketa,...)

· Helburu honek efikazia ekonomiko eta gizarte efikaziaren baterako bilaketari eragiten dio, erakundearen eta bere partehartzaileen helburuak integratuz.

5.2.3. Giza Baliabideen politikak.

Erlazionaturiko helburuak lortzeko giza baliabideen zuzendaritzak prozesu eta aktibitate batzuk garatzen ditu, hurrengoak nabarmenenak direlarik:

· Giza baliabideen plangintza prozesua.

· Pertsonalaren bilketa eta aukeraketa prozesua.

· Plantilen murrizketa prozesua.

· Karreren promozio eta plangintza prozesua.

· Pertsonen garapen eta prestakuntza prozesua.

· Lanpostuen analisi eta balorapen prozesua.

· Giza baliabideen balorapen prozesua.

· Ordainketa prozesua.

· Gatazken negoziaketa eta konpontze prozesua.

· Komunikazio eta partaidetza prozesuak.

· Antolaketaren aldaketa eta garapen prozesua.

Prozesu hauek normalean era berean, eta xede xehatz batzuekin, aurrera eramaten direnean, giza baliabideen politikak dira.

5.2.4. Giza baliabideen sailaren antolaketa.

Giza Baliabideen funtzioaren interesen azaltzeko modua zuzendaritza organoetan enpresaren tamainaren menpe dago neurri handi batean.

Enpresa txikietan giza baliabideen funtzioa zuzendariaren ardura izan ohi da, batez ere Pertsonal Politikari buruzko oinarrizko printzipioei dagokienez. Kontu administrarioak zeregin mota hauen arduradunak diren enpresako pertsonei besterenganatzen zaizkie.

Garatuagoak dauden enpresetan Giza Baliabideen sail propioa izatea gomendagarria da teknikoak eta administrarioak diren giza baliabideen funtzioak burutzeko. Giza baliabideen Politikaren funtsezko erabakiak Zuzendaritza Kontseiluko kide ez espezializatu batek hartu ohi ditu, orokorrean zuzendari administrarioak edo zuzendari orokorrak.

Enpresa ertain eta handientzat komenigarria da ondo definitutako Giza Baliabideen Saila izatea. Sail honen zuzendariak funtzio honen interesak erakundearen gainontzeko zuzendarien hierarkia maila berdinean aurkeztuko ditu, horrela, erakundearen helburuak zehazteko prozesuan enpresa eta langileen interesen arteko oreka bat lortzen lagundu ahal izango du.

Orokorrean, enpresa dimentsio zehatz batetik aurrera, lantaldearen %1-%3a giza baliabideen kudeaketari buruzko aktibitateak garatzen aritzen da eta gainera joera hau beherantza doa.

Giza baliabideen funtzioaren adierazpen organikoan enpresaren tamainaz aparte, kultura eta sektorea edo aktibitate printzipala ere kontsideratu behar dira: normalean pertsonak baliabide estrategikotzat dauzkaten enpresek (aholkularitzek, aseguru etxeek, bankak, behin behineko lan enpresek,...) funtzio eta sail honi garrantzia handiagoa ematen diote.

Antolaketa egitura era ezberdinak daude, Giza Baliabideen Sailak dituen zereginen betekizuna bermatzen dutenak, sailak bete behar dituen funtzio ezberdinen arabera egituratzea erabiliena delarik.

Adibidez (enpresa handi batentzat):

GIZA BALIABIDEEN

ZUZENDARITZA

IDAZKARITZA

ORDAINKETEN GIZA BALIABIDEEN LAN HARREMANAK PERTSONALAREN

KUDEAKETA KUDEAKETA BURUZAGITZA

IDAZKARITZA

PLAN- BILKETA ETA GIZARTE PRESTAKUNTZA PERTSONALAREN GIZARTE MEDIK ZERBITZU GINTZA HAUTAPENA PSIKO- ETA ADMINISTRAZIOA MOZKINAK ETA SEGUR- OROKO-

LOGIA GARAPENA TASUNA RRAK

Enpresaren egitura orokorraren barnean, Giza Baliabideen Sailak bere funtzioak era ezberdinetako antolaketa erlazioen bidez garatzen ditu:

· “Lerro erlazioa”, sailaren berezko lantaldearen gainean.

· “Staff edo aholkularitza erlazioa”, doazkion harreman eta politiken aholkulari bezala.

· “Erlazio Funtzionala”, enpresako sektore guztietan gerentziatik isuritako politikak izaera orokor eta nahitaez esleitzeko erizpide tekniko eta uniformeekin. Erlazio funtzional honek Giza Baliabideen Saila enpresaren egituraren beste arloen gainean proiektatu ahalko dela esan nahi du, bere hierarkiaren menpean ez daudenak, ezarritako mugen barne eta egokitutako bideetatik, egotziak izan zaizkion funzioenpean.

Azken harreman honek sail honi “prozesuen barne-aholkularitza” bezala jokatzen uzten dio, hau da, lerroaz baliatzen den organo espezializatu bat bezala. Lerroaren elementuek (agintariek) organo espezializatu honen jokabide egokiak aurrera eramango dituzte eta honen aurrean funtzionalki erantzungo dute. Gainera, jokabideak era koherente eta aproposean esleitzeko hezkuntza eta prestakuntza egokiak izan ditzakete.

5.3. Giza baliabideen plangintza

5.3.1. Kontzeptua, garrantzia eta enpresaren plangintza orokorrarekiko harremana.

Enpresaren giza baliabideen plangintza, plangintza zuzendaritza azpiprozesuaren kasu berezi bat da. Honako eran defini daiteke: enpresak denboran zehar behar dituen pertsonak eta gaitasunak lanpostu aproposetan eta behar diren unean ziurtazeko burutzen duen aktibitatea da, bere beharrak eraginkorki eta ekonomikoki betetzeko asmoz. Beraz, orainaldian prestatutako erabaki eta ekintza prozesu egoki bat geroaldian lan beharrak garaiz eta efizienteki estali ahal izateko.

Giza baliabideek erakundean garatzen duten funtzioa zenbat eta garrantzitsuagoa eta giza baliabideak lortzeko eta ordezkatzeko zenbat eta zailagoa izan, hainbat eta beharrezkoa izango da enpresan bere partizipazioa aseguratzea eta egokitzea bilatzen duen plangintza burutzea, denbora egokian eta ekonomizitate erizpideekin. Orobat, GBP-ren garrantzia antolaketaren tamaina eta murgildurik aurkitzen deneko aldaketaren abiadurarekin haziko da.

Giza baliabideen plangintzak enpresaren zuzendaritzatik (enpresaren helburu eta politiketatik) seinalaturiko jokabideak errespetatu behar ditu eta, enpresaren gainontzeko arloen plangintza funtzionaletik etortzen diren pertsonalaren oraingo eta etorkizuneko beharren eta baliabideen estimazioak kontuan hartuz, GBP-k beharrak eta baliabideak denboran egokitzeko beharrezkoak diren ekintzak zehazten ditu.

5.3.2. Giza baliabideen plangintza prozesuan dauden faseak.

Eskematikoki, giza baliabideen plangintza prozesua hurrengo eran adierazia izan daiteke:

Enpresaren

helburu eta

estrategiak

Pertsonal arloa-

ren helburuak

(oraingoak eta

gerokoak)

Gizabaliabideen

berezko

eboluzioaren

aurrikuspena

Gizabaliabideen

oraingo egoera

Lankidego poli-

tika eta planak:

hezkuntza,kanpo-

tiko bilketa,

promozioa...

Gizabaliabideen

beharren

aurrikuspena,

gordinak eta

garbiak

Oraingo

egoeraren

diagnostikoa

Kontrola

Fase hauek hurrengoak dira:

1) Orainaldiko egoeraren azterketa. Honako galdera erantzuteari eragiten dio: non aurkitzen gara orain? Hau da, oraingo antolaketa egituraren eta lan egituraren ezagupena, kantitate, konposaketa eta enplegu terminuetan.

2) Helburu eta estrategia orokorretatik eratorritako pertsonalaren orainaldiko eta etorkizuneko helburuen finkapena: nora iritsi nahi dugu? Zentzu honetan, normalena eskatutako amaierako emaitza lantalde zehatza kantitatean eta kalitatean lortzea da. Hau pertsonalaren gehikuntza, mantenimendu, berregituraketa edo murrizketetan edo aldaketa kualitatiboetan (prestakuntzan, motibazioan) gauzatzen da. Adibidez, alokairu gastuaren murrizketak, errotazio edo lan absentismo maila laburtzea, gizarte giroa hobetzea edo enpresaren irudia ez kaltetzea ere proposa daitezke. Ahal den neurrian helburu hauek kuantifikatzea eta ondo definitzea (bere betetzeko epearekin eta betetzearen neurtzeko erarekin) desiragarria da.

3) Oraingo egoeraren diagnostikoa. Pauso honek honako galderaren erantzuna bilatzen du: non egon beharko ginateke orain? Hau da, oraingo egoera erreala desiratutakoarekin konparatzea, horretarako enpresaren antolaketa egiturari, pertsonak lanpostuei egindako asignazioari eta lanpostuek duten lan zamen egokierari arreta handia ematen zaie.

4) Giza baliabideen erabilgarritasunen bilakaeraren aurrikustea. Fase honetan enpresako giza baliabideen bilakaera gertagarria (eman daitekeena) aurrikusitako aldaketa, baja eta altetatik eratorria (oporrak, aldatzeak, erretiroak,...) zein den estimatu nahi da, beregain inolako neurririk hartu aurretik. Hau da, nora joango ginateke ezer egingo ez bagenu? galderaren erantzuna bilatzea.

5) Giza baliabide beharren aurrikustea, lantaldearen berezko bilakaera etorkizuneko helburuekin kontrastatuz. Fase honetan etorkizunean zenbat langile beharko diren eta zer egiteko zehaztu nahi da. Erantzun beharreko galdera hurrengoa da: non egon beharko ginateke etorkizunean?

6) Pertsonalaren egitasmo ekintzen zehazpena. Egitasmo egokien definizioa. Hauek oraingo giza baliabideen multzoa gidatuko dute une bakoitzeko behar kuantitatibo eta kualitatiboentzat aproposa den etorkizuneko lantaldera, eta hau guztia ekonomizitate erizpide baten azpian. Hau da, hurrengo galdera erantzun nahi da: zer egin behar dugu heldu nahi garen lekura iristeko? Horretarako aztertutako denbora une bakoitzerako giza baliabideen antolaketa beharren (eskariaren) eta lantaldearen berezko bilakaeraren (eskaintzaren) arteko kontrastetik abiatu beharra dago. Aipatutako aldaraketatik lan eskariak eskaintza gainditzen duen, eskaintza eskaria baino handiagoa den edo biak antzekoak diren nahiz ondorioztatu beharko da, era sintetikoan adieraziz. Konparaketa hauek ez dira bakarrik kuantitatiboak izan behar, gaitasunak, adinak, kosteen mailak eta beste faktore batzuk ere aztertu beharko dira. Gainera, ezin izango ditugu kontrastatu erakunde osorako, enpresako atalez atal eta kategoriaz categoría baizik.

Lehenengo kasuan, non beharrak erabilgarritasunak baino handiagoak diren, aldez aurretik pentsatutako diferentzia kentzeko egitasmo ekintza ezberdinetaz balia daiteke: prestakuntza eta birziklapena, jarraipen egitasmoak, promozioak, kanpoko bilketa, azpikontratazioak, ordu extren enplegua,...

Erabilgarritasunak (eskaintza) beharrak (eskaria) baino handiagoak direnean, enpresak hurrengo aukerak ditu: alokairu murrizketak, lanaldiaren murrizketa, lanaren banaketa, lantaldea laburtzea (aurreratutako erretiroak, kaleratzeak, deskontratazioen piztea, pizgarridun bajak,...).

Eskari eta eskaintza antzekoen aurrean erakundeak komunztadura hori mantentzea bilatuko du, kanpoko bilketekin emango diren bajen ordezkapenen, lan egituraren doikuntza jarraiarekin (aldatze, prestakuntza, jarraipen eta karrera egitasmoen bidez), malgutasunaren gehikuntza lanean eta antolaketa giroaren hobekuntzaren bidez.

Beste aldetik, jokabide hauek bere baitan prozesuak dira, honek ekartzen du une egokian desiratutako ondorioak produzitzeko behar bezala planifikatuak egon behar direla, pausuak eta bere garapenaren iraupena aurrikusiz.

7) Emaitzen kontrola. Dena doa aldez aurretik pentsatu bezala? Kontrol hau aurrikusitako aldagaien estimazioengain egiten da, eta batez ere diseinaturiko egitasmo partzialen denbora bilakaera eta emaitzengain.

8) Pertsonal kosteen plangintza. Prozesua pertsonal arloaren eta arlo finantzarioaren artean egon behar den informazio elkartrukerekin amaitzen da, GBP-tik eratorritako egitasmoek era egokian finantzatu behar den kostua baitute (plangintza finantzarioa). Zenbat kostatuko zaigu desiratutako lantaldea izatea?

5.4. Promozioa

6.4.1. Promoziorako kontzeptua eta beharrezko baldintzak.

Promozioa aurreikusitako antolaketa beharrak betetzea da barneko langileak maila altuago batera pasatzea suposatzen duen lanpostuz aldatuz edo garatzen dituzten funtzioen aldaketa baten bidez (igoera baten antzekoa da).

Pertsonalaren promozioak bi helburu jarraitzen ditu:

· Pertsonalaren behar garrantzitsuenetariko batzuk asetzea, adibidez, lanpostuan segurtasuna, estatusa, onespena,... bere motibazioa handitzeko eta enpresaren gizarte efizientzia handiagoa lortzeko.

· Enpresaren jomugen betetzea erraztea enpresako unitate eta funtzio ezberdinetan pertsona aproposak eta gai direnen kokapenari esker.

Promozio batek bi helburu hauek betetzeko gutxienezko baldintza batzuk bete behar ditu:

· Promoziorako antolaketa aukerak edo promoziorako aukera profesionalak izatea.

· Erakundearen barnean beharrezko potentziala duten pertsonak existitzea promozionatuak izateko eta hau ezaguna izatea.

· Pertsona horiek promozionatuak izatea nahi.

· Langile horien prestakuntza eta hezkuntza egokia egitea etorkizuneko promozioarako.

· Promoziorako borondatea existitzea.

Baldintza horiek ematen ez badira hobe da kanpo bilketara jotzea.

5.4.2. Promoziorako erizpideak.

Promozionatua izango den pertsonaren hautapenerako erabili behar den oinarrizko erizpidea promozioa garatuko den lanpostu eta ingururako egokitasunarena da, baina erizpide honek operatiboagoak diren beste erizpide batzuk behar ditu funtzionamenduan jartzeko. Normalean konbinatzen eta ponderatzen diren erizpideak hurrengoak dira:

· Orainaldirarte erakutsitako errendimendua.

· Enpresan aintzinatasuna.

· Helburu den lanpostuaren materia eta edukinen ezaguera, azterketa edo oposizio eran neurtuak.

· Potentziala, hau da, hezkuntza egokiaren ondoren helburu den lanpostuaren betebeharrak eraginkortasunez egitea baimenduko duten lortutako edo berezko pertsonal ezaugarriak orainaldian edukitzea.

· Kandidatuarenganako itxarondako konfidantza eta fideltasuna.

· Beste batzuk.

6.5. Bilketa eta aukeraketa prozesua

6.5.1.Kontzeptua eta garrantzia.

Lanpostuan interesaturik dagoen eta sortzetiko ezaugarriak, nortasuna, esperientzia, ezagupen eta gaitasunak dauzkan pertsona aurkitzea, ondorengorako gauza dena:

a)Bete nahi diren lanpostuen aktibitate edo funtzioak era egokian egiteko.

b) Berarekin egongo den lantaldeari egokitzeko.

c) Enpresaren antolaketa kultura onartzeko eta konpartitzeko.

Eta gainera hautapenaren momentuan enpresak lortu nahi dituen helburuen betetzea baimentzen edo errazten duena

Gainera, pertsona hau momentu egokian hautatua izan behar du, ekonomizitate erizpidearekin eta prozesua Giza Baliabideen kudeaketa estrategiko baten barruan kokatuz.

6.5.2. Bilketa eta hautapen prozesu.

Hau guztiagatik prozesu erlatiboki konplexu eta garestia da, inbertsio bat bezala hartu behar dena (eta ez gastu bat bezala), hautaketa oker (edo egoki) baten ondorio latzak kontutan izanda. Prozesu honen faseak hurrengoak dira:

Etapetan bananduak izan daitezkeen lau fase nagusi bereiz ditzakegu.

a) Aldez aurreko fasea.

a.1. Funtzioen deskribapena: Lanpostuaren edo betebeharreko funtzioen aldez aurreko analisia.

a.2. Profesiogramaren elaborazioa: Lanpostua beteko duen pertsonak izan behar dituen ezaugarriak, ezagupenak, gaitasunak eta esperientzia determinatzea, postuaren betebeharren eta integratuko den giza taldearen arabera.

a.3. Beharrezkoa den pertsonalaren zehazpena eta justifikazioa.

b) Bilketa fasea.

Bilketa, printzipioz lanpostuaren betebeharretarako beharrezkoak diren ezaugarriak dituzten kandidatu zenbateko nahikoa lortzen saiatzen den prozesua da.

b.1). Bilketa iturrien hautaketa. Iturri hauek izan daitezke:

a) Barnekoak: enpresa barneko pertsonala.

a1)Barne promozioa. Promozioaren abantailak aurreko puntu batean aipatu ditugu.

a2)Lekualdatze horizontala: lanpostuz aldatzea, kategoria eta soldata hazkunderik gabe.

a3)Remozioa, edo maila baxuagoko funtzioak egitera pasatzea, normatiba legala errespetatuz (E.T.).

b) Kanpokoak: Asko dira. Bere hautaketarako desiratutako kandidatu zenbatekoa eta izaera, bere espezializazioa eta formazioa, bilketagatik ordaintzeko prest dagoen kostua, enpresaren politika eta ingurunearen aukerak kontutan izango dira. Erabilienak hauek dira: iragarkiak, eskarien artxiboa, ikastegiak: (unibertsitateak, goi eskolak eta fakultateak, L.H. zentruak), INEM-aren enplegu bulegoak, Enpleguaren Euskal Zerbitzua: LANGAI, enpresa lehiakideak, enpresa aholkulariak, ikastetxe profesionalak, langileak, formakuntza programak, behin-behineko laneko enpresak, sindikatuak eta interneta.

b.2) Erantzunen edo eskaintzaileen aurreaukeraketa. Jasotako eskutitz, curriculum eta formularioen analisian datza, eskatutako hasierako ezaugarriak betetzen ez dituztenak baztertuz. Egokitasun taldeka klasifika daitezke. Baztertutakoei eskutitz bat bidaliko zaie beraien eskaintza deklinatuz. Azken akzio hau ondorengo etapetan errepikatu beharko da baztertzen diren kandidatuekin.

c) Hautapen fasea. Fase hau, betebeharreko lanpostuarekiko kandidatuen egokitasun maila neurtzeko zenbait frogaz eta elkarrizketaz osatuta egongo da. Ohizkoenak diren frogak hauek dira:

c1) Froga psikoteknikoak. Adimen, nortasun, gaitasun, ezagupen eta interesen testak dira. Beraien erabilera eta balioa oso eztabaidatua da, nahiko onartuak egon arren. Gaian espezialistak direnek egin behar dituzte eta bereziki langilegai gazte eta aldez aurreko esperientzia profesionalik gabeko pertsonalaren hautapenerako gomendagarriak dira .

c2) Froga profesionalak. Formazio eta ikaskuntza, hartutako ezagupenak eta lanpostu baten eginbeharren gaineko menperatze maila aztertzea bilatzen duten ariketak dira, eta zeharka, gaitasunak, jarrerak eta nortasuna aztertzea ere.

c3) Beste froga mota batzuk: grafologia, informazio biografikoaren inbentarioak, ariketa situazionalak edo enpresa jokuak.

c4) Hautapen elkarrizketak. Hautapen teknikarik hedatuena da eta kasu gehienetan ordezkaezina kontsideratzen da. Hautapen elkarrizketa batek bere helburua betetzeko, hau da, baliogarria eta fidagarria izateko, ondo definituriko fokatze metodologiko bat jarraitu beharko du eta esperientzia eta behaketa dohainak dituen profesional batek prestatu eta gauzatu beharko du.

Hautapen fase honen barruan erreferentzien konprobazioa, azterketa medikoa eta azken erabakia hartzea ere barnera daitezke. Azken e