1992 - UAB Barcelona

Num.6

Abriu

1992

REVISTA MESADÈRA DETH C.N.L. DERA VAL D'ARAN

.; .. ...

. Entrevista

V.que,

Informacions

•

AG d'Aran - Toti. Revista Messadèra Deth CNL Dera Val d'Aran (Vielha) 00/04/1992 - Página 1

Comercant! Otelèr! Hè conéisher ,

eth tòn establiment en tot

amassà-te ara campanha de

normalisacion lingiiistica der

aranés per miei de: Pannèus,

papèrs de sucre, bosses de

crompa, listat de prètzi, cartes

de menú, targetes, aubarans,

eca, eca.

Es vòsti clients ac demoren, e

era Val d'Aran tanben!

Aranés òc, brembà-te 'n!


REVISTA MI!SJ.DÈRA DI!TR C.N. L. DF:RA VAL D'ARAN

CONSELH GENERAU D'ARAN

DIRECCION GENERAU DE POLITlCA LINGUISTlCA

DERA GENERALITAT

DE CATALONHA

EDlTE C.N.L. dera Val d'Aran Çò de Saforcada sin Tel.: 640092 25530 Vielha DIRECCION Frederic Vergès Bartau CONSELH DE REDA CCIQN Manuela Ané 8rilo lovita Ané Sanz loan Leja Cadena ESTAMPE Copinart el eastèth, sIn 25530 Vielha COLLABÒREN Xavier Lamuela. Revista Muface PORTADA Era Carrèra de Les ath tom des ans vint DEPAUS LEGAU L·I092·1991

Era Direccion e eth COllSe/h de Redaccion IlOn s 'identiftquen pas tostemp damb es opin;ons e artic/es que vie" siglladi.

SOMARI---~

EDITORlAU 3 ENTREVISTA 4 COLLABORAelONS 6 OPINION 7 CARTES ATH DlRECTOR 9 INFORMACIONS IO CORN~R LITERARI 13 ESVAGAMENTS 14

EDITORIAU A mesura qu'auançam en aguesta nòsta vida vidanta, a plaser,

mès d 'un biais plan assolidat , elh ciutadan d 'a pèd 'aguesta planeta nomentada Tèrra, se n'encuede a uelhs vedents a quin nivèu e grad de desprestigi e destintatge des objectius e fins a qu 'an arribat quauqui organismes intemacionaus, hèm rapòrt ad aqueth organisme aperat ONU que de quauqu i ans entà deçà sonque respon d 'ua sòrta descarada enes sues resolucions as interèsi des sòns cinc estats o de quauqui uns des madeishi qu 'an elh dret de ' 'vet" en Conselh de Seguretat, resolucions aguestes, segon es interès i en jòc, contundentes e rap ides e aprovades pera màger part des auti estats membres en sòn papèr de monaques en aguesta pantomima que mos a tocat de vfuer.

Podem parlar dera sua actuacion ena trista, vergonhosa e irracionau guèrra delh Gòlf (qualifi catius entà totes es guèrres per descompdat e d'ignominia entad aqueri que les ah;squen e prebotgen), ena que sonque compdaue er interès d'Occident peth petròli, donc se Kuwait auesse solet estat que ua planhèra de sable, les i aurien deishat poirir; dera ingeréncia enes ahèrs intèrns d 'estats que non son pas delh shautedes estats tamb dret de " vet", podem hèr rapòrt en aguest cas, ar embargament economic decretat contra Libia, e podem perlongar tamb un long eca. Mès per contra aguest organisme non a hèt pas complir jamès per cap de miei, ne per embargament ne pera R>rça, es sues resolucions còntra er estat d ' Israèu pes sues agressions ath pòble palest in ; tanpòc a hèt ne hè cap d'accion de fb rça entà arturar e balhar fin ara sagnanta guèrra civ ila delh despareishut estat iogoslau; ne tanpòc ara accion terrorista d 'agents secrèts der estat francés qu 'ahonsèren un batèu dera associacion internacionau Green Peace en Naua Zelanda a on moric un periodista portugués que protestaue pes pròves nucleares

franceses en Pacific; tanpòc botgèc un dit per envadirnent der estat delh Panamà pes E.E.U.U. a o un compatriòta nòste period ista siguec aucit; tanpòc a botjat un dit entà arturar elh comunhat genocidi d'ans e ans delh pòble Kurd a mans der estat turc, e aciu laguens d 'Euròpa sonque un estat a Ih euat era votz entà denoncia' c: Alemanha; toti es auti . era vergonha non la conei shen pas! Tanpòc botgèc un dit pr 'amor deth bombardament d 'av ions americans dera ciutat de Tripoli (Libia) tamb era consequenta mòrt de gent civila, e arribats aciu. {.per qué non liuren pas ar estat de Libia aguesti pilòts entà èster jutjats pera sua agression e mòrts provocades? Atau dilhèu non i aurie pas lòc a comentar sus era extrad icion que se demane des dus supausats terroristes libis, e que semble èster non ei pas vertat segon quaque diari ameri canl

Ath deuant de tot açò un demore tan perplèxe e estonat que quinsevolh dia cre que pòt vedé-se bombardat a mans d'aguest organisme internacionau sonque per parlar de Gibraltar.

Rebrembem ath madeish temps que era ancessor dera ONU. era Societat de Nacions barrèc pòrtes en 1947 pr'amor des interès i d 'uns e d'auti des sòns estats membres.

Toti 3


Era entrevista Xavièr Lamuela ei professor

de lingilislica romanica e de [engua calalana ena Universitat Autonòma de Barcelona. El" sòn trabalh de cèrca s'a adra/lrat en/ur estudi dera evo/ucion fonetica des lengues romaniques, sus era quau a publicat bèri urtides, e des procès; de planificacioTl Iingiiistica, coma ei ' 'C%là. occità, friúlà: lIengaes subordinades i planificació 1i1lgt1(st;ca", " Teoria de la I/engua literària sego1ls Fabra" . en col/aboracion lamb Josep Murgades. Tanben a auut escadença d'intervier ella redaedon des . " Nòrmes ortografiques der aranés" e com autor de •. Regulis orlografichis de /enghefur/ane e sie/te des/ormis grama/lcals dal furlan comun " . Plan junhut afO

causa aranesa e occitana de hè longtemps, aui ba{he classes d 'aranés-occitan ena Universitat de Lilèida.

- Com entrèc er ensenhament der occitan eoa Universitat de Lhèida?

a auerer ensenhament der occitan , centrat ena varietat aranesa. Aquelh interès i ère pr'amor que pensen qu'era Universitat de Lhèida a ua responsabilitat sociau envèrs eth territòri dera circomscripcion administratiua dera vila e tanben per'mor qu'er estudi der occitan represente ua dubertura de cap tara tradicion culturau d 'aguesta lengua e decap ath contèxte sòcioculturau deth sud der Estat francés. Ei logic qu' esestudiants aranesi de filologia que i age poguen estudiar era sua lengua ena universitat e qu 'es estudiants catalans que dempús seràn professors de segon ensenhament agen accès a ua rea1itat plan vesia tada eri e tàs sòns futurs escolans. E tanben volem qu' en futur er ensenhament

actiuitats de promocion dera lengua ena Val d'Aran e damb es diferentes universitats occitanes.

Hè ja fòrça temp s qu'ena universitat de Lhèida se hège cada an un seminarid'aranés aonauem participat en diuèrses ocasions Jacme Taupiac, tu e jo madeish . Aquerò ac cau considerar un precedentdeth corsd 'occitan, que comencèc era annada passada.

-Com estèc recebut aquerò pes estudiants e era rèsta des professors?

Ja sò dit qu'es professors de lengua e literatura catalanes auien plan d'in terès per ensenhament der occitan. Es professors de bèra auta seccion de Filologia an

Es professors dera seccion de catalan e eth director actuau dera comission gestora dera naua Univer-

Xm'ièr úunue/a pendent ua clarsa de lengua occitana (ara flés) ena Uni\'f!rsital de Lhèida

sitat de Lhèida, Víctor Siurana, tostemp auien auut plan d'interès

der aranés sigue era ocasion de contactes sistematics damb es

Toti 4

acuelhut era nautat damb un shinhau d'estonament , mès toti an


acceptat ben era naua matèria . Per çò qu'ei des estudiants, se pòt parlar d ' un vertadèr succès; enes duesannadesd'ensenhamentèauut ua trentia longa de persones matriculades, qu 'an seguit er estudi de r aranés damb tot eth profit que se pòt demorar d'un cors generau d ' introduccion . Entà apreciar corrèc taments eth nombre d 'estudiants, cau díder que trenta pòt èster er equivalent deth nombre totau d' estudiants des dus corsi d 'especiaJi tat d 'ua seccion equ 'en cors d 'aranés i a estudiants de totes es seccions de Filologia.

-Quini son es contengufs deth tbn cors e quini materiaus utilises?

Assagi d' assegurar era coneishença passiua der aranés e qu 'es estudiants agen es nocions scientifiques generaus dera sua caracteri sacion ath laguens der occ itan e entre es lengíies romaniques. Quan acaben eth cors an de saber tran scríuer foneticament er aranés, que vò(u) díde r que saben ce com se pro n6nc ie, e an de poder compréner lèxtes aranesi.

Co ma materiaus t ie rn es publicacions araneses qu 'existissen, qu 'auem, en ua pa rt plan importanta, gràcies ara collaborac ion deth Centre de Norma1isacion Lingíiistica dera Val d' Aran (Conselh Generau d ' Aran): es Nòrmes ortografiques, eth volum deth Concors literari, eth Petit di ccionari , Racondes bracs, Arrepervèris, ... Alh delà d ' ul ilisar tot aquerò e de reméter ara lectura de bibliografia mès especialisada sober eth gascon eer occitan en generau, com es 1ibes

de Rohlfs, de Bec ede Coromines, auem tanben materiaus especifics que jo è premanit: esquèmes de g rama ti ca, era transcripcion fonetica de bèth tèxteeera version en grafia norma1isada de quauqui tèxtes de Mossen Condò. Eth cors se desvolope sobertot coma lectura e comentari de tèxtes.

-Quini problèmes te pause er ensenhament der aranés ena universitat?

Pròpriaments non me semble qu 'ajacap deproblèma. Mès pensi qu'eth tipe. d 'ensenhament que hèsquijo , ath despiet d'èster fòrça practic, aurie decompletà-se damb un ensenhament orientat ara coneishença actiua dera lengua , mès aquerò demanarie aumens era existéncia de dus corsi successuiu d'aranés.

-Quin vejaire n'an es estudiants, des corsi d'aranés?

Me se mble qu'aquerò ei quauquarren qu'aurien d'arresp6nereri madeishi . Totun, s'era dusau annada n'è auut un nombre parion ath dera prumèra, aquerò vò(u) díder que i a un interès vertadèr e non cap simpla curiositat e qu'era manèra de hèr es causes aumens les satis .hè pro.

-Per qué an prenut aguesta matèria?

Te tomi a díder çò de madeish : qu'ac calerie demanar ada eri. A jo me semble qu'es estudiants de Lhè ida an ua grana curiositat scienti fica. Enguan hèsqui un seminari sober eth friolan e è catorze o quinze estudiants, e en

Toti 5

generau, enes corsi senti er interès qu'an pes explicacions. E dempús, en cas der aranés , è era impression que cornpden tanben tada eri es madeishes rasons que hèn qu'er ensenhament dera lengua occitana sigue present ena Universi tat de Lhèida.

I a d'autes universitats catalanes a on s'ensenhe er occitan?

Era litera tura des trobadors s' ensenhe pertot. En Lhèida madeish i é era professora lsabel Grifol! qu'ac hè. En Tarragona i trabalhe Josep M. Pujol que coneish ben er occitan -participèc ena comission que discutic es nòrmes ortografiques-, mès non me semble que hèsque cap de cors de lengua rnod è rna. Ena UniversitatAutonòma TeresaJuvé auie hèt, temps endarrèr, un cors de lengua e literatura occitana e jo madeish , prumèrena Autonòmae ara en Lhèida, sò hèt tostemp ua presentacion pro complèta deth lengadocian en cors generau de Lingíiistica Romanica.

• Com aranesi e coma occitans

vos mercejam a tu e a toti es tòns companhs IIniversitaris peth prètzhèt qll 'amiatz enrà dellQnr en pro de hèr conéisher era nòsta /engllQ e cU/fUra occitana. Plan mercès.

Frederic Vergts Banau.

•••


Collaboracion Vaques Cossent damb un ucàs (I) dera

e .E., Espanha 3Urà d'aucir miei milhon (500,000) de vaques, çò qu'equivau a ua quatau part dera nòsta ' , cabana l , , per suberpassar en milhon e miei de tones era quòta leitèra qu'aguesti tot potents mossurs fixen . Enquiaaué, aguest país taurèr auie respectat es doces e amansides vaques leitères. Açò s'acabèc. Mos calerà procedir a ua in mensa ecatòmbecossent damb eth " dictat" d'aguesli europèus que s'esglasien d'orror pera sang escampilhada enes rondèus des places de taures.

Un notable novellista deth sègle passat aué lèu totaument desbrembat e desvalorat, Arman· do Palacio Valdés, descriu en •. Eth vilatge perdut " , era tragedia d 'ua idillica val a on i peishien es vaques, que perdec era sua verdor pr'amor qu'es aigiies comencèren de baishar neres peth povàs deth carbon . Aquera artiga deishèc d'èster idillica e bèra per un imperatiu economic. Aué un aute imperatiu economic exigís eLh barratge d'aguestes mines de carbon. Mès, (.Qui poirà tomar deja ara val era sua idi11ica beresa perduda? (.E que serà dera idi11ica beresa d'aqueres vals dera nòsta Espanha umida s' en eri es vaques dèishen de pèisher?

(Ena nòsta Val d' Aran, mal urosament ja sabem ce qu'ei açò, prats e tèrres barètes, plies d'arrominguères e espiarrons, camins barrats d'espessuJièrs e auem de béuer era lèit de dehòra, e ad açò ne diden un pais toristic! creigui que la nomenten " Era petita So'issa", polida ironia!

Quan liegí aguest tipe de

disposicions dera e.E. e veigui ena television aqueri mainalges africans tamb es sues camonhesde hiu de hèr , e es sòns vrentes holats coma bOlS e es sòns uelhs neri subergessents pera agonia, non posqui pas sonque de pensar aquerò que fòrça pensen a despiet de que arrés sage a escríuer, mès que

que pogue justi ficar era limi tacion d'aliments en un mond ahamiat n 'era des.hèta deth miei ambient e era desertisacion dera planeta en guardes a interèsi ego'istes. E aguesl madeish sens comun me ditz que s'aguesta pèga, capborda e ninòt sciéncia a descurbit qu'aguest ei eth unic mejan entà queeth sistèma

Guardatz.-lll ben , donc lèu serà istòria. (Hlira det" 8 d 'octobre de Vielha)

totun vam a escríuer ara: Me'n foli-desencusatz-me- dera e. E .. Me'n fOli d'aguesta Euròpa des rics que sauve/embarre en sòn laguens bosses cada viatge mès nombroses de praubetat , e qu'atèrmie era produccion d 'a1iments en un mond en que eth 70 % dera sua populacion se moTÍs de hame. Me'n foti d'aqueri arriangos de financèrs, d'aqueri monopò lis multinacionaus, d'aqueri tecnocrates qu'atempten ath sens comun en nòm dera mès pèga, capborda des sciències. 10 non mestregi pas era sciéncia economica, aDiu balhi mercés, donc açò me permet sauvar eth sens comun . Eaguest sens comun me ditz que non i a a pas sciéncia

Toti 6

foncione, çò de melhor qu'ei acabar tamb eth sistèma plan que un sistèma atau non merite pas subsistir.

D'aciu qu'era mia indignacion ath liégerqueesarriangos financèrs e es burocrates dera e.E. an determinat exterminar es vaques. Plan un aute serie eth mèn estat d'anim s'es vaques auessen eth poder a 'avalir ad aguesti madeishi burocrates e arriangos.

A.MartÍnez Menchen

P.D. Arregmim ara Revista MufJCe pera penru$Íoo OOJhadaentà publicarllf.'UeSt tèxte.

( I) Edicte deth Zar. Fig . Decisioll auJorifl}ria.


Opinion QUO V ADIS V AL

D'ARAN?

Hè plan longtemps queera nòsta tèrra demore en un estat d'a1etargament, d'un dromilhon drogadicte que non la dèishe pas esbedilhar e prénerconciéncia dera sua rea1itat.

5'a era impression de que aciu èm en país de ' , Jauja" d'a on toti podem e tiram de " beta' I des pròpris recorsi, autant naturaus com a umans a talh e galh, sense mesura, tamb era faussa, prauba e mesquinamentalitatqu'açòei " ili

eremum"; mès non, açò non ei pas vertat, i a mès dies que langoYsses, e un país en qu'eth motor economic vire ath torn deth sector toristic non pòt pas ne deu (e per d'auti imperatius) seguir atau, donc lèu mos traparam en ua carrèra bòmia ena que quauqu' uns ja se i trapen laguens.

Credem plan modestament que era imatge que aué s'a dera Val d' Aran dehòra (exceptat aquera , 'rara avis" qu'ei propietària d 'ua , ' dusau residéncia' '), ei ua imatge de renda, dera que nosati vam molhent e que non respon pas bric ara realitat crua, blossa e simpJa dera madeisha.

Un producte se ven pr'amor qu'aufrís ues qualitats, ues caracteristiques.que d 'auti non les possedissen pas, mès entà seguir vené-lo en mercat e per tant acceptat peth public cau que segu i sq ue au frint aqueres qual itats, e non sonque açò , senon ath delà tanben amelhorà-Ies. Tamb aguest ponin incís, demanam:

Qu'aufrim ad aguest torisme? e a nosati madeishi e as nòsti hilhs que vien ath darrèr? Paisatge? quin? Tèrres e prats barèts, desprovedits de bestiar e plei de sègues e arrominguères!

Imatges bucoliques des pbbles? quines? Pòbles desnatura1isats e despersonalisats per ua bastenda que sonqu'a responut e respon as interèsi dera bèstia especuladora e, non pas a ua bastenda sociau, donc, demanatz ad aqueri joeni matrimònis o gojats que sagen maridà-se e non artenhen pas a poder gaudir d'un larèr pròpri pr'amor des nauti e desmesuradi prètzi, e non parlem pas des loguèrs que se cruben! açò ei Pedralbes!

Bòsqui? quini? Hètz lèu d' enguardà-Ies abantes que aquelh talhapèth aperat ' ' processionària" se chape es pinarres.

Patz e tranquilitat? quina? Montanhes e bòsqui horadats e cosuts de pistes forestaus que era màger part non responen pas a cap d'interès de profitament e espleita racionau des bòsqui, alavetz didetz-me, entà qué?

Fauna? quina? S'es praubes bestionhes non les demore pas un trist cornèr nèdio a on poder desvolopar en sòn miei (mitan) fisic es procèsi e cicles dera sua existéncia en patz, donc tamb es innombrables pistes e era hòrta motorisacion permeten eth mès lord e hastiau braconatge e comercialisacion des pèc es obtengudes, e qu 'ei illegau, e aciu non passe pas arren!

Monuments? quini? Hetz un tom pes glèises e campanaus dera Val

Toti 7

d'Aran, e guairi tets/losats des madeishi vos traparatz en tot mercar roeina, mès ÒC, ath torista se l'empiporne e remplís de prospèctes deth nòste morent romanic!

Lengua e cultura? quina? Quan en bèth ajuntament mos trapam elejuts (còssos) que non an pas eth mès mendre respècte e vergonha per aquerò qu'ei mès sacrat d'un pòble, e ath delà deth sòn madeish cargue empachen e obstaculisen era normalisacion dera lengua pròpria d'aguesta tèrra, e per tant era sua actitud ei anticonstitucionau, antiestatutària, anti-Lei sus eth Regim Especiau dera Val d' Aran e anticivica, donc non son sonque uns estrafalaris e uns lops eaperadi tamb pèth de oelha!

Problèmes sociaus? quini? pòt n'i a pas cap!

Panatòrisque se multipliquen de cada diaen quinsevolh endret dera Val d'Aran, E drògues? Eth sòn trafic e consum semble èster que non existís entàs nòstes autoritats! mès era trista e crua realitat ei era vertadèra imatge d'aguesta tèrra nòsta que flaire a poiridor, eija un poirimèr! e se bèth estrafalari ac remís, sonque loremeti as victimes que cra drogadiccion s'a crubat aciu en casa nòsta, cna nòsta tèrra, ja era mòrt non ei en Barcelona o Madrid, l 'auem ja aciu, en casa nòsta!

Mès non, acJU non passe pas arren!, adu sonque mos cau que campar entath cèu (coma es garies quan beuen) se què o non què eth , , manà" O guardar entàs nau deth ser eth part metereologic de TV e


hèr virar tota era nòsta prauba e infantila convèrsa tamb es amics e vesins ath torn deth temps (que brembatz-vo'n qu'ei pèrder eth temps!) E mos succedi rà coma era faula des dus conilhs, es quaus acaçats pes cans s'arturèren entà batalhar se quina raça de cans èren aqueri qu'anauen ath sòn darrèr, se lebrèrs o se labrits, e que en aguestes arribèren es cans e se les chapèren. E açò succedi rà aciu ena Val d' Aran ath deuant des cambis prigonds que s'aprèssen e

non se valerà alavetz de planhé-se e pagaram toti eth nòste ego·isme, era nòsta deishadesa, era nòsta irresponsabilitat istorica, mès, atencion! dilhèu tanben arribarà eth còp de passar compdes, e alavetz serà eth croishir de uassi e eth carrinc1ar de dents!

Desvelhem d'aguest faus sòn e non sigam pas mès per aguest camin horaviat e non hem pas dia e vida com elh soldat. S' açò madeish auessen hèt es nòsti pairs-

sénhers, es nòsti pairs , que mos aurien deishat? 13mb que mos trapariem aué? Mès nosati, que vam adeishar asque vien ath nòste darrèr?

Sonque ua causa: un país ipotecat, venut a lops e arrianglos e en tot vedé-se es nòsti hilhs estrangèrs e mossardets ena sua pròpria tèrra!

Frederic Vergés Banau

Otèl - Restaurant Supermercat

Codina casalèra

Carretèra de França, s/num. Telefon : 64 08 86

PÒNT D' ARRÒS (Marc",",")

UNmco (Çò d'Alexandra)

CI Major, 18 el Anglada

el Pas d'Arr6 Telefon: 64 00 57

VIELHA (Cas,ièro)

Restaurant Articles de Present Rebrembes

Codina casalèra

PasStg dera Libtrlat s/nlJm . TtI .: 973 - 64 16 23

25530 VIELIIA (Castilro)

Toti 8

( Çò des de Manuèl)

Passeg dera Libertat, 12 Telefon: 64 02 32

VIELHA (Cas,ièro)


Carles ath director Sr. Director,

En tot arregraiT plan especiaument era oportunital que me balhe entà exprimí-me en ua des planes dera sua publicacion, voleria hèr public un fòrça personau e sinzèr reconeishement entà ues persones de grana categoria professionau e umana.

Eth dia 29 deth passat mes de març, auec Jòc un accident d'automobileoa carretèra N-230 en remau comprenut eoter Vielha e Arròs , que tanplan auesse podut crubà-se es vides de 5 joeni d'apuprètz 18 ans, toti eri vesins de Les.

Enter en se i trapaue eth mèn hilh. Gràcies a Diu e encara que damb lesions plan importantes, finauments toti en se'n gesseren damb vida de

çò que podec aueT estat un gran mal ur. Aguesti joeni sigueren visti en prumèr Jòc pes Mossos d'Esquadra Que passèren per aquiu as pògues minutes

de produsí-se er accident. Eri, amassa damb es pompièrs de Vielha e Bossòst que realisèren eth traslat entar espitau de Vielha , compliren perfèctament damb eth sòn mestièr. Vage donques , des d'aguestes linhes, eth mèn prigond arregrai'ment pera sua responsabla actuacion.

Un arregratmen t que desiri hèr extensiu, e aguest ei eth motiu princi pau dera mia carta, a tot eth personau deth nornentat espitau , autant mètges com personau d'infirmieria queaqueth dia se trobaue de guàrdia, as quaus voi felicitar peth sòn comportament, eficàcia e bon tracte balhat, autan t as joeni accidentats com as pairs que en aqueri preocupants e rnali moments aqu iu mos trapàuem.

Tres des gojats demorèren ingressats en centre espitalari damb diferentes lesions. Eth tractament recebut pendent aguesti dies d 'internament siguec tanben excellent e , ède reconéisherque fòrça professionau eath viatge uman.

Coma persona involucrada dirèctament enes hèts e tanben com vesin d'Aran, voi exprimi rr aciu eth mèn reconeishement entad aguestes persones que hèn deth sòn trabalh ua vertadèra vocacion.

Gràcies un aute còp en nòm pròpri een de toti es que mos auem vist calats en aguest ahèr Goeni e pai rs). Jamès poiram demorar tranquilli, mès au mens òc qu 'auem era seguretat dera sua plan grana responsabi litat, eficàcia, sentit deth déuer e deth servici a toti es que viuem en aguesta val.

Sgt. Jus~p Amò"j Busquets Riart. (Vesin de Les).

(Çò des de Banièr)

Esdejuars - Aperitius

Plaça Sanl Aurenç, I

Tclcfon: 64 22 87 VIELHA (Casli èro)

Toti 9

BAR

<çò des de Basteret)

Minjars - Aperitius - Porets rostits

CI Major , 12 Teleron : 64 07 14

VIELHA (Castièro)


Informacions

Les, mai 1992

BenvolulS senhors:

Eth motiu dera presenta carta ei demanà-Ies era pub1icacion cna sua revista deT anonci dera Vau. CORSA POPULARA D ' ARAN .

Com ei abituau enes darrèri ans, era Escòla d'Oteleria de LES organise eth pròp lèu dia 24 de Mai entàs 10 ores era Cincau edicion d'aguesta Corsa Populara. Se tracte d'ua mieja maraton non pas omologada cnteT es vi les de V IELHA e LES en un encastre incomparable laguens dera Val d'Aran .

Era gessuda se darà cna Plaça dera Glèisa de Vielha , seguirà un coen recarrut urban entà a contunhacion préner era Carretèra Nacionau 230 en direccion França. enquiara vila de LES, Jòc a on serà plaçada cra mèta.

Es inscripcions poiràn realisà-se eth madeish dia dera pròva, enquia mieja ora abantes de començà-se aguesta. Ena edicion d'enguan demoram compdar apuprètz damb 125 participants, a tati es quaus les balharam un diplòma, ua midalha e ua samarreta com rebrembes dera sua participacion, atau com trofèus entàs corredors melhor classificats.

Coma nautat importanta enguan volem nomentar que eth Campion Absolut receberà , ath delà deth trofèu , UA SETMANA D' ESTADA , ENTA DUES PERSONES EN BENIDORM . Tanben eth Prumèr classificat de cadua des autes categories abtierà UA DIMENJADA, ENTA DUES PERSONES , tanben en BENIDORM .

Se pòden auançar es inscripcions (çò que harà mès facila era bona arganisacion) en telefon dera Escòla d'Oteleria 973.647242

lndependentament der article que poguen confeccionardamb elh contengutdera presenta , les adjunhem es bases dera pròva entara sua divulgacion entre es

Vau. CORSA POPULARA D'ARAN VIELHA-LES 21 Km.

Informacion 64 72 42

DIMENGE 24 DE MAI DE

1992 ENT ÀS 10,00 ORES

ORGANISE:

fl.ij." ESCÒLA OTELERIA ~~j DE LES

sòns liegedors, enter es quaus auem eth plaser de compdà-mos-i.

Alentament

Sgt. Susana POMARES CAMPELLO Directora dera Escòla d 'Oteleria

Toti IO


Informacions REGLAMENT DERA 5au. CORSA D'ARAN

1. - Era pròva se celebrarà elh dia 24 de mai de 1992, tàs IO ores delh maitin.

2.- Era distància a recórrer ei de 21 Kms. per carretèra enteT Vielha e Les, damb gessuda ena plaça dera glèisa de Sant Miquèu de Vielha e arribada en enclaus d'Es Banhs de Les.

3.- Era inscripcion serà de 300 ptas. tàatlètes des dus sèxes, mèsgrani de 14 ans. Ena inscripcion , es partícipants deueràn acompanhar documentacion (D.N .1.) Que pròve era sua edat e identitat. Era organisacion establís sonque quate categories en foncion dera edat:

-Juveni ls, neishuls de 1975 alh 1978 (14 a 18 ans) -Seniors, neishuls de 1957 alh 1974 (19 a 35 ans) -Veterans, neishuts abantes de 1956 (36 ans e mès) -Hemnes.

4. - Es dorsaus seràn recuelhudi pes participants en madeish punt de gessuda enteT es 9 e 9.45 ores deth dia dera pròva. Auràn d 'èster plaçats, ben visibles, ara nautada deth piech. En conta-ròtle de linha d'arribada se daràn ara organisacion.

S. - S'establissen en trajècte tres zònes d 'avitalhament plan com cau senhalisadeseque seràn plaçades en Aubèrt , Es Bòrdes e Bossòst.

6.- Es participants correràn exclusivament pera via dreta dera carretèra. Se proibís elh seguiment dera pròva en ve'iculs a motor que non formen part dera organisacion . Era Guardia Civil de Tràtic se n 'encuedarà en tot moment dera seguretat viau.

7.- Era organisacion se sauve eth dret de moditicar er itinerari e de neutrali sar tota o part dera Corsa s'es ci rconstàncies atau ac recomanen.

8.- Se demane a toti es atlètes respectar ath maxim ua perfècta etica esportiua, en tot efectuar eth recorrut ena sua totalitat , e sense acceptar ajudes que poguen supausà-Ies era sua desqualificacion.

9.- Era organisacion non se hè pas responsabla des maus autant moraus coma fisics que poguen patir es parti cipants pendentera pròva o posteriorament. Totun, secompdaràdamberacolJaboracion des' • Pompièrs dera Val d ' Aran" e der equip mètge der Espi!au_Comarcau que poiràn ordenar. segon tes eth sòn critèri , era non participacion o retirada d ' un corredor en mau estat ti sic.

10.- Eth campion absolul aurà coma prèmi un trotèu e UA SETMANA DE DEMORANÇA , ENTA DUES PERSONES EN BENIDORM . Atau madeish elh prumèr c1assi fical de cada ua des calegories restanles aurà a mès delh lrotèu UA DlMENGADA , ENTA DUES PERSONES , tanben en BENlDORM.

11 .- TOli es corredors que passen era linha d'arribada auràn un diplòma acreditatiu dera sua participacion, ua midalha e ua samarreta. I aurà tTofèus entàs participants melhor classiticats.

12 .- Damb era signatura en huelheton d' inscripcion es atlètes dan era sua conformitat ad aguest reglament , e se comprometen ara plea acceptacion d'aguesti articles.

TOli II


Informacions ERA NAUA TAULA DER I.R. P.F.

Eth B.O.E. deth darrèr 31 de deseme publiquèc elh Reglament deT Impòst sus era Renda des Persones Fisiques, atau coma era taula de percentatges de retenguda des rendes deth trabalh qu 'includim en taulèr adjunh.

Coma nautat mès subergessenta cau remercar qu'a campdar deT 1 de gèr sonque se practiquen retengudes a compdar de rendes salariaus a compdar d'I milion de pessetes, deuant es 927.IXXJ pta . qu'aplicauen anteriorament.

En generau e tamb era madeisha renda reau, ei a díder en tot considerar es acreishements salariaus per convengut o conveni, es retengudes a compde semn peth dejós d'un 2% as vigentes tamb anterioritat. En ua prumeria se produsís un acreishement net de 2 punts que non a pas de confoné-se tamb guanhança salariau per'mar que ath hèr era declaracion de renda i aurà mens possibilitats de Que eth resultat sigue a tomar tamb çò Que elh nivèu salariau se manten e dilhèu amendrisque (desmereishe) en poder de crompa, donc er 1. Y .A. en sòn tipe normau a pujat deth 12% ath 13% e redusfs atau era capacitat aquisitiua.

Existís ua di sposicion ena Lei 18/ 1991 der Impòst sus era Renda des Persones Fisiques que non a estat pas sufisentament escampilhada e Qu'a un certan interès enlàs afilhats a sindicats. Er article 28 dera nomentada Lei , referenta a despenes dedusibles, remèrque que meritaràn aguest concèpte es cotises ara Seguretat $ociau o a mutualitats generaus obligatòries de foncionaris e as desviaments per drets passius e cotises enlàs collègis d'orfanèus o a institucions parières, atau com es quòtes satisfètes a sindicats

Nombre de h ilhs e d' aut i redescendents Impòrt rendement annau

pessetes O I 2 3 4 5 6 7 8 9 IO I I

Enquia 1.000.000 O O O O O O O O O O O O Mès de 1.000.000 2 O O O O O O O O O O O Mès de 1.100.000 3 I I O O O O O O O O O Mès de 1.200.000 6 4 3 I O O O O O O O O Mès de 1.300.000 7 6 4 3 I I I O O O O O Mès de 1.400.000 8 7 5 3 3 2 I I O O O O Mès de 1.600.000 IO 9 7 6 5 4 3 I I O O O Mès de 1.800.000 12 II IO 9 8 6 5 4 3 1 O O Mès de 2.000.000 13 12 II IO 9 8 7 6 5 4 3 I Mès de 2.200.000 14 13 12 II IO 9 8 7 7 6 5 3 Mès de 2.500.000 16 14 14 13 12 II IO 9 9 8 7 5 Mès de 2.800.000 17 16 15 14 13 12 12 I I IO 10 9 7 Mès de 3.200.000 18 17 16 16 15 14 13 13 12 11 IO 9 Mès de 3.600.000 19 18 18 17 16 16 15 14 14 13 12 I I Mès de 4.000.000 20 19 19 19 18 18 17 16 15 14 12 I I Mès de 4.600.000 21 21 21 20 20 19 18 17 17 16 15 14 Mès de 5.200.000 23 23 23 22 22 21 20 19 18 17 16 15 Mès de 6.000.000 24 24 24 23 23 23 22 21 21 20 19 18 Mès de 7.000.000 26 26 26 25 24 24 24 24 23 23 22 21 Mès de 8.000.000 28 28 28 27 27 26 26 25 24 22 22 21 Mès de 9.000.000 30 30 30 29 29 28 28 27 26 25 24 23 Mès de 10.000.000 32 32 32 32 31 31 30 30 30 30 30 29 Mès de 12.000.000 35 35 35 35 35 34 34 34 33 33 33 32 Mès de 14.000.000 38 38 38 38 38 37 36 36 35 35 35 34 Mès de 16.000.000 40 39 39 39 39 38 37 37 36 36 36 35 Mès de 18.000.000 42 42 42 42 41 41 41 41 40 40 40 40 Mès de 20.000.000 43 43 43 43 43 43 43 42 42 42 42 42

Toli 12 AG d'Aran - Toti. Revista Messadèra Deth CNL Dera Val d'Aran (Vielha) 00/04/1992 - Página 12

Cornèr literari

PRIMAUERA ARANESA

Aqueri auderons que ena trencada deth dia ena capuchina me vien a cantar. damb es sòns cants me hèn a desvelhar, ei era primauera qu'acabe d'arribar.

Eth solei ath cap dera serra

eth morra comence a campar damb era claror e era rosada semble que son pèrles çò que i a sus era prada.

O ra silenciosa en qué era primauera

cansada de tota era net era verdor e es flors hè possar; semble que en tot dromir un aule poli t dia vò hèr florir.

D es prats arrlbe eth perfum a èrba dalhada,

eth cocut ja torne a cantar, es flors son tan beròies que semblen díder. venguetz-me a amassar!

Era Garona es sues aigíies hè baishar. contentes, sense arturà-se entà França les portarà, ei nhèu delida des montanhes que d 'auti endrets banharà.

E ra verdor e beresa ei tan grana que es paraules non la pòden expressar, ce qu lei era primauera ena Val d' Aran!!

Hereuèr, 1979 ERBECA ErnesfO Becerro Cabasés (Hilh de Les, mòrt en març de 1992)

Toti 13


Esvagaments A B C D E F

1

2

3

4

5

6

7

G CROTZAMENT DE MOTS Nurr1. 6

1.- Populararnent , aqueth que sage d'èster agradiu serv ilament, entà guanhà-se era sua voJentat.

2.- Era part mès prima deth braç a tocar tamb era man,

3.- Bòsc de pin. 4.- Vocala. Capvirat, hè socs ena tèrra tamb er

arair. 5,- Qu'a cornelut un tòrt, colpable. Mèrca d'ua

lèit. 6. -Capvirat, narma juridica de caractèr generau

e obligatòria dictada pes òrgans deth poder legislatiu . Consonantes.

7. - Bohet, teca ... Sigles d 'un partit naciona1ista basca.

A.- Cinquanta. Peti t d'un audèth , especiaument deth polh o garia. 8. - Capvirat , gèu en anglés. Vocales. C .- Colièr de husta, (que hè es foncions d'un cadiat) entà estacar ath cant dera gripia eth bestiar. D.- Bot jà-se en tot passar d'un lòc a un au le en ua vi rada determinada. Cent. E. - Capvirat, hec socs ena tèrra tamb er arair. F.- Injúria, escòrna, mau. G. - Sòrta de cebeta tenguda entà codinar.

Solucions as esvagaments deth Toti num 5 ENDONVIETES

T G E S D A N A R A C S R A E E S C A R E R S A 1.- Qu'a dues agulhes D R E T O N H O S T A L e jamès non cos. R D T C A L 1 E S P A E p A B E D O T E R N "Qu'ei? A U P 1 T N H C

R D E S u È T e A A

U A U A J 2.- Blanc la lanci È D O R E

e auri6 que què. R 1 N G R L E S A Q u I N E S G A N E

A R E R A E S B Q u i,Qu 'ei?

E G U E S T P A E I S

N E R I D E iDs s E P A S A R R E N P E R A Q U E U R O Solucion as endonvietes

MA G R A D E T A N T E A T R U T deth Toti numerò 5:

CYI MA S S A) E P O T P A S I ièra.: Es dils dera man 2au. : Elh nos.

Toti 14


EDlCIONS DETH C.N.L. DERA VAL D'ARAN

CONDES (Cofleccioll "Era Gabarra" Editorial/ Era Galèra):

J.- Era legellda de GI/ilhèm Tèlh (*) 2.- Era AI/co d'Òr (0)

3.- Ero Gargolha sabellla (*J 4. - Elh anhèlh nere (0) 5.- Era eSlèla verda (0) 6. - Eih pinror deth venr (0) 7. - Açò el arrots compdars (*) 8.- Elh monard Chimino (*) 9. - Era hèsra en humarau. JO.- Eth shanllant explorador. 1 J. - Eth diable presomil. i 2. - Es aventures de Flor e de MoSqueta. 13. - El/a barca de Pare. 14.- Es cartes de Còia. 15.- Bernat erh vèmze. 16. - Ero rata Rita. 17. - Nòa. 18.- Era viroleta e era camisa de dromir. 19. - Aurelhes de cOllilh. 20.- Era susmaUla desjoguets. 21. - Agues!; dies refresque pes tordes.

Eth prètz per unitat ei de 225 pta. e 3 exemplal'1 600 pl.a.

COMICS (Editoriau Nabau, Barcelona) PINOCHO (Aranés-Catalall) (0) HEIDI (Arallés-Catalall) (*) AL! BABA TOMSAWYER ROBIN HOOD

Elh prètz ci de 600 PUI.

(*) Non demorçn ex.:mpl.n d'18ualòl; 1;10111

PUBLICACIONS

CORS D'ARANÉS 1.000 P\.a .

ESCRÍUER ARANÉS 300 PI.a.

ARAN PES CAMINS DERA NÒSTA ISTÒRIA 600 l'ta.

FORMULARIS ADMINISTRA TIUS 300 P\.a .

V ACANCES EN ARANÉS 225 ..... .

MUSICA D' ARAN 1.0IXl PuI .

PETIT DICCIONARI

Ièr. CONCORS UfERARI DE NARRAOON 1990 <00 Pu .

- 1000 ARREPERVÈRIS COMENTATS. 1200 ~ •.

- RACONDES BRACS 900 ~ •.

- 450 MOTS 300 .....

PUBLICACIONS A GÉSSER:

- Recuelh des òbres corresponentes ath 2au Concors Literari 1.991

COMICS (Ediroriau Naball)

- ROBINSON CRUSOE

HUELHETONS:

- TOTI, Noticiari Aranés. Col1eccioll de 93 numeròs.

- ERA CODINA ARANESA , Recèptes tradicionaus.

- TRJPTIC: Es drels lillgiJislics des ciutadans ella Val

d'Anm.

CONTRIBUÍS ARA CAMPANHA DE

SENSIBILISACION DAMB: - Samarre/es. - Pega-solets. - Para-soleis /alh coche. - Calendaris.

MATERIAU INFORMATIC:

- VORA (Verijicador Ortografic der Arallés)

Toti 15


ESCOTATZ E GUARDATZ

TVJ' TI" ... "G GI .. .. , ~ . ..

r TELEVISIÓ DE ~

~ ~ CATALUNYA, S.A. C>~ ~"

c>;-~

Toti es diuendres entàs 14,00 ores.

Liegetz

REVISTA MESADÈRA DETH C.N.L. DERA VAL D 'ARAN

Soscri ue-te-i! collabòra damb toti eri.


1992 - UAB Barcelona

Documents

Transcript of 1992 - UAB Barcelona