1ccnn11.harriak

NATURA ZIENTZIAK, DBH 1 Harriak

HASI ESKEMA BALIABIDEAK INTERNET JARDUERA

IRTENAURREKOA

IRAKURGAIA

ESKEMA

BALIABIDEAK

INTERNET

JARDUERA


Edukien eskema

Harriak

Ezaugarriak


Harri sedimentarioak

EzaugarriakEratzeko prozesuaSailkapenaFosilak

Harri magmatikoak

Eratzeko prozesuaSailkapena

Harri metamorfikoak

Eratzeko prozesuaSailkapena

Harrien zikloa

Prozesuak

Zertan erabiltzen dira harriak?

Ustiapena HASI

IRTENAURREKOA


Las Médulas (León)


Irakurgaia

«Aberastasun-gosea Lurraren zainetan arakatzen ibili zen, izugarri gordea zena ilunpean bilatzeko; gure aurrekoek, itxaropenak bultzatuta, mendiak erorarazi zituzten eta beren onurarako, gero, denak eraitsita utzi. Zer premiak makurrarazi zuen gizakia, eta urrea ateratzeko Lurraren sakon-sakonean lurperatu, hura bilatzea haren jabe izatea bezain arriskutsua bada, izan ere?».Seneka, K.o. I. mendean, hala mintzatu zen Las Médulasko (Leon) ustiategiari buruz, erromatarrek, mende bat lehenago ere, urrea erauzi baitzuten han, ruina montium (mendiak eraistea) zeritzoten sistema erabiliz. Sistema hari jarraituz, hainbat tunel egiten zituzten erromatarrek –bertikalak eta horizontalak, ezponda baten maldarekiko paraleloak–, eta gero, denak urez bete. Presioaren eraginez, lur-jausi izaugarriak gertatzen ziren, urre-mea zegoen hareharrian. Eta ondoren, hondakinak garbituta, metal baliotsua berreskuratu ahal izan zuten.

IRTENAURREKOA

Urrezko belarritakoa



HASI

Unitatearen azalpenerako baliabideak

IRTENAURREKOA

Harrien eraketa prozesua

Harrien identifikazioa

Harrien ezaugarriak

Harri sedimentarioen ezaugarriak

Harri sedimentarioak eratzeko prozesua

Harri sedimentarioen sailkapena

Fosilak Harri magmatikoak eratzeko prozesua

Harri magmatikoen sailkapena

Harri metamorfikoen sailkapena

Harri metamorfikoak eratzeko prozesua

Harrien zikloa Zertan erabiltzen dira harriak?

Estekak


Harrien ezaugarriak


IRTENAURREKOA

Elkarri lotutako pikor mineralak

Granitoa

Zenbait mineralez osatuta dago

Harri mineralbakarrak:mineral bakar batez osatuta daude

Kuartzo-kristalak (minerala)

Kuartzita

Harri motak:

- Sedimentarioak- Magmatikoak- Metamorfikoak

IKUS HARRI MINERALBAKAR

GEHIAGO


Harrien ezaugarriak


IRTENAURREKOA

Elkarri lotutako pikor mineralak

Granitoa

Zenbait mineralez osatutakoa

Kuartzita

Harri motak:

- Sedimentarioak- Magmatikoak- Metamorfikoak

Harri mineralbakarrak

Minerala Harria

Igeltsua Igeltsua

Gatzarria(halita) Gatza

Kaltzita Kareharria ATZERA


Harri sedimentarioen ezaugarriak


IRTENAURREKOA

Geruzatan egoten dira

Ezpondak, labarrak eta mendien hegalak

Harri sedimentario motak

Detritikoak

Kareharriak

Ebaporitikoak

Organikoak


Harriak eratzeko prozesua


IRTENAURREKOA



Harri sedimentarioak eratzeko prozesua

IRTENAURREKOA

HARRI SEDIMENTARIO EBAPORITIKOAK ERATZEKO PROZESUA

HARRI SEDIMENTARIO DETRITIKOAK ERATZEKO PROZESUA

HARRI SEDIMENTARIO ORGANIKOAK ERATZEKO PROZESUA

KAREHARRI SEDIMENTARIOAK ERATZEKO PROZESUA



Harri sedimentario detritikoak eratzeko prozesua

IRTENAURREKOA

Jalkitze-arroak

Geruzak eratzea

Materialak garraiatzea

TrinkotzeaZementazioa

Harri sedimentario detritikoak

ATZERA

Sedimentuak metatzea



Kareharri sedimentarioak eratzeko prozesua

IRTENAURREKOA

Kaltzio karbonatoa hauspetzea

Estalaktitak

Kaltzitazko oskola

ATZERA

Izaki bizidunen oskolen eta eskeletoen metatzea


Harri sedimentario ebaporitikoak eratzeko prozesua


IRTENAURREKOA

Klima lehorra eta beroa

Padurak eta itsasertzeko urmaelak

Lurruntzea

Hauspeatzea

Halita mineralaren kristalak metatzearen

ondorioz

Gatza

Igeltsu mineralaren kristalak

metatzearen ondorioz

Igeltsua

ATZERA


Ikatza

Harri sedimentario organikoak eratzeko prozesua


IRTENAURREKOA

ATZERA

Ekoizpen industriala

Landare-materien metatzea

Itsas planktonaren

metatzeaPetrolioa Arte-egurra

Duela 300 milioi urte



Fosilak

IRTENAURREKOA

Izaki bizidunen hondarrak eta arrastoak, harri bihurtutakoak

Dactiloceras

Trilobiteak Priscacara

Ophiopetra

Carya zuhaitzaren hostoak

Archaeopterix

Amoniteak

Hostoen eta enborren fosilak


Harri sedimentarioen sailkapena


IRTENAURREKOA

Organikoak

Ikatza

Eskuak eta papera beltzez zikintzen ditu

Petrolioa

Likidoa da, beltzaxka eta lodia

Detritikoak

Konglomeratua

Harri zatiz osatua

Hareharria Buztina

Harea pikor txiki-txikiz osatua

Buztin trinkotuz osatua. Kolore

askotakoa

Kareharriak

Bioklastikoa

Izaki bizidunen oskolen metatzea

Trabertinoak Tobak

Estalaktitak eta estalagmitak

Porotsuak, arinak. Landare-

hondarren arrastoak dituzte.

Ebaporitikoak

Igeltsua

Azazkalez marratzen da

Gatza

Zapore gazia du



Harri magmatikoak eratzeko prozesua

IRTENAURREKOA

MAGMA

Laba

Harri bolkanikoak

Harri plutonikoak

Harri urtuaren eta gasen nahastea



Harri magmatikoen sailkapena

IRTENAURREKOA

Plutonikoak

Granitoa

Kuartzoz, feldespatoz, mika zuriz eta mika beltzez osatua

Sienita Pegmatita

Feldespato arrosaz eta mika beltzez osatua

Kuartzoz, feldespatoz, mikaz eta beste mineral batzuez osatua

Volcánicas

Basaltoa

Astuna eta gogorra, kolore beltza edo iluna. Batzuetan zulotxoak ditu

Pumita edo apar-harria Obsidiana

Oso arina eta uretan flotatu egiten du. Oso harroa eta kolore ugarikoa

Beltza da; beira zati bat dirudi



Harri metamorfikoak eratzeko prozesua

IRTENAURREKOA

Presio eta tenperatura altuen eraginpean dauden

harriak

METAMORFISMOA

Harri metamorfi-

koak

Laminarrak

Kristalinoak



Harri metamorfikoen sailkapena

IRTENAURREKOA

Laminarrak

Arbela

Kolore askotakoa. Azalak distira du. Orri mehetan bereizten da

Eskistoa Gneisa

Mika ugari duenez, distiratsua da. Orri desitxuratuak sortzen zaizkio

Zerrenda desitxuratuak eta irregularrak ditu. Feldespato-

kristalak ikusten zaizkio

Kristalinoak

Marmola

Kolore askotakoa. Azidoren bat botaz gero, erreakzionatu eta CO2.-ko burbuilak sortzen dira

Kuartzita

Kolore askotakoa. Azidoekin ez du erreakzionatzen. Gogorra eta hauskaitza



Harrien zikloa

IRTENAURREKOA

Lurrazala zanpatzen duten indarrak

+Tenperatura altuak

Tenperatura altuak

Lurraren gainazalaren beheratzea

Sedimentu-geruzen metaketa

Harriak hautsi egiten dira ura harrien arrailetan sartzearen eta

izoztearen eraginez

Harri sedimentarioak

PISUA

Harri metamorfikoak

METAMORFISMOA

URTZEA

Sumendi-jarduera

Harri magmatikoak

Harri zatiak txikitu egiten dira garraiatzearen eraginez



Zertan erabiltzen dira harriak?

IRTENAURREKOA

Eraikuntzako material gisa

Apaingarriak egiteko

Marmola

Ontziak egiteko Erregai gisa Industria kimikoa

PlastikoakPetrolioaBuztina

Hormigoia, metala, beiraZementua, igeltsua, eskaiolaGranitozko blokeakGranitozko eta hareharrizko blokeak



Estekak

HASI

IRTENAURREKOA

Harriak

SARTU WEB ORRI HONETARA

Lur-zientziak

SARTU WEBORRI HONETARA



HASI

IRTENAURREKOA

1ccnn11.harriak

Documents

Transcript of 1ccnn11.harriak