· 2014-02-04 · 6 INDICE...

TOMO I: DIAGNÓSTICO TERMAL

3

4

TOMO I

DIAGNÓSTICO TERMAL: OURENSE, PROVINCIA TERMAL


5

Xunta de Galicia

Deputación de Ourense

Crecente Asociados

Todas as imaxes pertencen a Crecente Asociados, agás aquelas nas que se indica outra fonte

6

INDICE ANTECEDENTES......................................................................................................... 10

1 INVENTARIO DO PATRIMONIO BALNEARIO............................................................... 12

1.1 Hoteis Balneario........................................................................................... 20

1.2 Balnearios..................................................................................................... 34

1.3 Novos Proxectos Termais............................................................................... 52

1.4. Casas de Baños............................................................................................. 62

1.5. Pozas……………………………………………………………………………………………. 76

1.6. Mananciais/Fontes......................................................................................... 88

2 INVENTARIO DE RECURSOS NATURAIS, CULTURAIS E TURÍSTICOS COMPLEMENTARIOS.....................................................................................................

146

2.1 Espazos Naturais de Interese ………………………………………………………........ 147

2.2 Bens de Interese Cultural……………………………………………………………………. 151

2.3 Camiño de Santiago ……………………………………………………......................... 156

2.4 Outras rutas culturais e de peregrinación ……………………………………………. 159

2.5 Sendeirismo……………………………………………………………………………………… 160

2.6 Museos e Centros de Interpretación ………………………………………………...... 161

2.7 Festas de Interese Turístico, feiras e mercados.....………………………………… 165

2.8 Actividades deportivas e recreativas …………………………………………………... 168

2.9 Oferta turística …………………………………………………………………................... 170

3 INVENTARIO DE AXENTES TERMAIS………………………………………………………………… 176

3.1 Axentes directos …………………………………………………………......................... 177

3.2 Axentes indirectos......................................................................................... 185

3.3 Axentes institucionais.................................................................................... 202

4 INVENTARIO DE PRODUTOS TURÍSTICOS………………………………………………………… 210

4.1 Paquetes turísticos ……………………………………………………………………......... 211

4.2 Turismo Senior ……………………………............................................................. 222


7

5 DIAGNÓSTICO TERMAL PROVINCIAL………………………………………………………………. 230

5.1 As Augas minero-medicinais: características, distribución e beneficios para a saúde ………………………………………………………..................................

232

5.2 Tipoloxías do Patrimonio Balneario e actividade............................................ 241

5.3 Axentes Termais ……………………………………………………................................ 250

5.4 Produtos turísticos ……………………………………………...................................... 251

5.5 Prazas hoteleiras, demanda e perfil do turista ternal en Ourense................. 252

5.6. Acontecementos históricos……………………………………………………………… 256

6 ESCENARIO TURÍSTICO TERMAL………………….…………………………………………………. 260

6.1 Escenario Turístico Mundial …………………………………………………………........ 261

6.2 Escenario Turístico Europeo.......................................................................... 272

6.3 Escenario Turístico Español........................................................................... 280

6.4 Escenario Turístico Galego............................................................................ 287

6.5 Síntese............................................................................................................ 294

7 ENTREVISTAS CUALIFICADAS…………………………………………………………………………. 296

7.1 Entrevistas Individuais ……………………………………………………………………..... 297

7.2 Mesa de Traballlo 1: Balnearios e Augas Envasadas …………………………….. 298

7.3 Mesa de Traballo 2: Innovadores Termais..................................................... 299

8 DESTINOS E PRODUTOS COMPETIDORES……………………………………………………….. 302

8.1 Vila Real......................................................................................................... 303

8.2 Barcelona....................................................................................................... 309

8.3 Badajoz........................................................................................................... 319

9 DAFO............................................................................................................................ 325

10 DEFINICIÓN DE LIÑAS ESTRATÉXICAS DE ACTUACIÓN............................................ 332

ANEXOS (VER CD)


9

10

ANTECEDENTES

No contexto socioeconómico actual, a sensibilidade ambiental, a preocupación pola saúde e os

bos resultados do turismo (1.000 millóns de turistas no ano 2012), fan que o Turismo Termal se

consolide como unha das industrias con mellores perspectivas.

Ourense conta cun abundante número de augas minero medicinais, que foron a orixe histórica de

moitos núcleos de poboación, como a capital “Auriense” ou Baños de Molgas, entre outros.

Imaxes históricas do Balnearios de Cortegada, de Balneario de Molgas e de Cabreiroá.

Fonte: O Lecer das Augas (Alonso, Lindoso e Vilar, 2011)

Ao longo da historia estas augas aproveitáronse de formas moi diversas. Ademais do seu uso

como fontes e mananciais de uso tradicional, casas de baños, balnearios ou hoteis balneario; nos

últimos anos apareceron novas tipoloxías de infraestruturas, na fronteira entre o termal e o lúdico.

A todas estas instalacións, activas ou inactivas, hai que engadir a cultura popular, as

investigacións terapéuticas, os eventos en torno á auga ou a oferta turística asociada, sen

esquecer fabricantes, xestores e investigadores termais.

Recentemente, desenvolvéronse experiencias de valorización dese pasado termal. Entre elas,

cabe salientar a creación coa colaboración do Concello de Ourense da Asociación Europea de

Cidades Históricas Termais, a partires dos Encontros de Cidades Termais Europeas de

Termatalia. Asimesmo, abríronse museos e centros de interpretación asociados a esta

actividade, como é o Centro de Interpretación de As Burgas.

Por último, cómpre engadir as innovadoras formas de arte e negocio asociadas á auga. Entre

elas, atopamos a liña de cosmética Aqua Auriensis, elaborada integramente en Ourense a partir

de augas termais e ouro.

En suma, entendemos o Turismo Termal como unha actividade complexa, coa mesma potencia

que a propia auga para abrirse camiños. Agradecemos a posibilidade brindada de poder

contribuír a establecer as pautas para perfilar Ourense como un destino turístico termal e

formulamos a proposta “Ourense, Provincia Termal”


11

12

1. INVENTARIO DO PATRIMONIO BALNEARIO

Co fin de recoller sistemáticamente toda a información que vai repercutir na elaboración do

Diagnóstico Termal Provincial, no establecemento de liñas estratéxicas e na formulación de

propostas, confecciónanse como punto de partida fichas-resumo que permitan valorar a

situación individual de cada recurso. Estas fichas aportan datos referentes a diversos aspectos:

No referente á INFORMACIÓN BÁSICA:

Nome do recurso

Código: identificación numérica asignada ao recurso.

Imaxes

Localización: Concello no que se atopa o recurso, indicando se é membro da asociación

española Villas Termales.

Coordenadas GPS

Contacto. Enderezo, teléfono, web e correo electrónico.

Tipo de recurso: Na recollida de datos, detectouse a existencia de recursos moi

diferentes e o reto de intentar clasificalos. No Diagnóstico Termal Provincial profundarase

máis neste tema, pero en resumo a clasificación establecida para a confección das fichas

responde aos seguintes criterios:

Manancial/Fonte: recurso básico, vinculado fundamentalmente ao uso veciñal.

Poza: piscina de auga termal, xeralmente de iniciativa pública e uso gratuíto.

Casa de baños: instalación frecuente no Ourense dos séculos XIX e comezos de XX,

así denominada nalgunhas das guías galegas de balnearios de maior difusión.

Novos proxectos termais: instalacións turístico termais de explotación privada e cuxo

uso está suxeito ao pago da entrada, pero que non están clasificados como balnearios de

acordo á lexislación vixente. O termo “novos proxectos termais” é a denominación que

aparece na guía “Auga para os sentidos” da Xunta de Galicia en alusión tanto a este tipo de

instalacións como a novos balnearios que aínda non están operativos.

Balneario: establecemento que utiliza as aguas minero-medicinais declaradas de

utilidade pública con fins terapéuticos, recoñecido como centro sanitario polo Servizo

Galego de Saúde (Sergas) e suxeito ao disposto na normativa.

Hotel Balneario: establecemento que, reunindo os requisitos esixidos aos hoteis, conta

con instalacións balnearias, de acordo coa definición de balneario establecida na normativa

sectorial autonómica.

Ano de fundación: segundo a información contida en “O Lecer das Augas” (2011)

Actividade: segundo o recurso estea activo, inactivo ou pendente de apertura.

Usos industriais das augas: cosmética, enerxía, planta de envasado ou outros.

Asociacións: pertenza ás asociacións Balnearios de Galicia e Balnearios de España.


13

No referente ás propiedades e indicacións das AUGAS:

Tipo de auga: composición das augas, segundo os datos da Asociación Balnearios de

Galicia. Para aqueles recursos sobre os que a antedita Asociación non recolle datos, se

recorre, por esta orde de consulta, ás seguintes fontes bibliográficas: Guía de Balnearios e

Fontes de Galicia (Ares e Vila, 1997), manual “As Augas Minerais en Galicia” (Xunta de

Galicia, 1995), web da Asociación Villas Termales e publicacións da Axencia de Turismo

de Galicia, do Instituto Ourensán de Desenvolvemento Económico (Inorde) ou do propio

recurso/concello.

Caudal: a fonte bibliográfica base é o manual “As Augas Minerais en Galicia”,

completando a información (naqueles casos en que non proporciona os datos) a partir das

publicacións da Axencia de Turismo de Galicia, do Inorde e da “Guía de Balnearios e

Fontes de Galicia”.

Temperatura de surxencia: se empregan as mesmas fontes de consulta que para o

caudal. En función da temperatura e, seguindo ao IGME, as augas poden ser:

Frías: menos de 20ºC e sinaladas con cor azul na ficha

Hipotermais: de 21 a 35ºC e con cor amarela na ficha

Mesotermais: de 36 a 45ºC e sinaladas con cor laranxa na ficha

Hipertermais: máis de 46ºC e sinaladas con cor vermella na ficha

Indicacións: seguindo á clasificación establecida pola Asociación Balnearios de Galicia,

establécense 12 tipos de indicacións. Os datos que non recolle esta Asociación, obtéñense

da consulta dos manuais “Guía de Balnearios e Fontes de Galicia” e “As Augas Minerais en

Galicia” ou das publicacións da Axencia de Turismo de Galicia, do Inorde ou do propio

recurso/concello.

Aplicacións: a partir da reagrupación das aplicacións que recolle a Asociación de

Balnearios de Galicia establecéronse 20 tipos de tratamentos. En concreto, fusionáronse

os tipos de baños (hidromasaxe/vapor/burbiullas/Niágara/jacuzzi) e os tipos de duchas

(circular/ escocesa/vichy/nasal) nos apartados xenéricos de “baños” e “duchas”

respectivamente. Os datos están elaborados a partir da información ofrecida na web da

Asociación de Balnearios de Galicia e na Guía de Balnearios e Fontes de Galicia.

14

No referente ao APROVEITAMENTO TURÍSTICO:

Categoría do aloxamento: clasificación de acordo ao número de estrelas.

Capacidade do aloxamento: cuartos e prazas das que dispón o hotel, segundo o

Rexistro de Empresas e Actividades Turísticas (REAT).

Inscrición no REAT: información sobre se o recurso ou non figura inscrito neste Rexistro,

como se verá, só os hoteis balneario posúen esta inscrición.

Distintivos de calidade: establecemento recoñecido coa marca Q, segundo a

información dispoñible na páxina web do Instituto para a Calidade Turística Española (ICTE)

Servizos: instalacións e servizos complementarios á estancia e á actividade termal.

Programas: tratamentos termais ofertados polo establecemento e enfocados a un

segmento específico da demanda.

Termalismo Social: Participación do establecemento nos programas de Termalismo

Social do IMSERSO, a Xunta ou a Deputación de Ourense.

Nota: No Anexo 06 recóllense unha táboa coa información recompilada a partir da consulta do REAT.

No referente aos DATOS INDUSTRIAIS (Inventario da Dirección Xeral de Enerxía e Minas)

Número-Nome

Estado: situación actual dos dereitos de aproveitamento (outorgados ou solicitados, se é o

caso).

Titular: persoa física ou xurídica que posúe os dereitos de aproveitamento das augas

minero medicinais.

Nota: No Anexo 07recóllense unha táboa coa información recompilada a partir do Inventario

facilitado pola D.X. Enerxía e Minas e no anexo 08 un inventario elaborado a partir do Censo

Catastral Mineiro da Cámara Oficial Mineira de Galicia.

No referente ao REXISTRO DE CENTROS, SERVIZOS E ESTABLECEMENTOS SANITARIOS

Número – Nome

Vixencia: Data de caducidade do recoñecemento como establecemento sanitario.

Oferta asistencial: tipos de servizos sanitarios recoñecidos ao balneario.

Nota: No Anexo 05 recóllense unha táboa coa información recompilada a partir dos datos

dispoñibles na web do Servizo Galefo de Saúde.

De modo complementario no anexo 09 inclúese unha comparativa dos datos destes 3 inventarios

e no anexo 10 datos das sondaxes realizadas nos últimos anos.

Por último, todo este labor de recollida de datos, completouse con traballo de campo para

contrastar a información in situ. Neste sentido salientan os anexos 12 e 13 sobre fontes.

Unha vez explicado o contido a analizar, preséntase nas seguintes páxinas o modelo de ficha.


15

NOME DO RECURSO

CÓDIGO

DATOS XERAIS

CONCELLO Vila Termal CONTACTO Enderezo

Teléfono Web Correo electrónico

LOCALIZACIÓN GPS TIPO Manancial/Fonte Poza Casa de baños Novo proxecto termal Balneario Hotel Balneario ANO FUNDACIÓN ACTIVIDADE Activo Inactivo Pendente de apertura USOS INDUSTRIAIS Cosmético Enerxético Planta de envasado Outros ASOCIACIÓNS Balnearios de Galicia Balnearios de España AUGAS TIPO Caudal (l/seg) Temperatura de surxencia (ºC) INDICACIÓNS Cardioloxía e deporte Dermatoloxía Hepato-dixestivas Neuroloxía Pediatría Renais e urinarias Respiratorias Reumatoloxía Traumatoloxía e deporte Vida cotiá Xeriatría Xinecoloxía APLICACIÓNS Algaterapia Asento térmico Baño Cabina de xeo Chorros Ducha Electroterapia Fisioterapia/Rehabilitación Inxesta Inhalacións/Pulverizacións Maniluvios/Pediluvios Masaxe/Masoterapia Peloides/ Parafangos Piscina termal Presoterapia Sauna Termoterapia Terrarium Ultratone Vaporario

16

TURISMO CATEGORÍA ALOXAMENTO * ** *** **** ***** CAPACIDADE ALOXAMENTO Cuartos Prazas INSCRICIÓN REAT Si Non CALIDADE Q SERVIZOS Actividades no entorno Aluguer de material deportivo Golf Instalacións deportivas Piscina Restaurante Reunións/Congresos Vodas / Eventos Xardíns Ximnasio PROGRAMAS Enfermos crónicos Empresa Enolóxico Estética Familiar Gastronómico Parella Peregrinos Saúde/Relaxación Senior Xóvenes Outros TERMALISMO SOCIAL Imserso Deputación Xunta Outros INVENTARIO DE AUGAS MINERO.MEDICINAIS E TERMAIS (D.X. ENERXÍA E MINAS) NÚMERO - NOME ESTADO Outorgado aproveitamento Outorgada declaración Solicitado aproveitamento Solicitada declaración TITULAR REXISTRO DE CENTROS, SERVIZOS E ESTABLECEMENTOS SANITARIOS NÚMERO - NOME VIXENCIA OFERTA ASISTENCIAL Enfermería xeral Fisioterapia Hidroloxía Medicina xeral / de familia OBSERVACIÓNS


17

Como paso previo á exposición das fichas, inclúese un listado dos recursos analizados. Están

seleccionados a partir da relación de fontes incluída no manual “As Augas Minerais en Galicia”

(Xunta de Galicia, 1995) e completados e actualizados con novos recursos detectados a través

da consulta dos inventarios industriais, dos manuais turísticos e de notas de prensa.

CÓD. NOME CONCELLO TIPO

001 Balneario de Arnoia Arnoia Hotel Balneario

002 Baños de Molgas Baños de Molgas Hotel Balneario

003 Balneario de Laias Cenlle Hotel Balneario

004 Balneario de Lobios Lobios Hotel Balneario

005 Hotel Balneario de Cabreiroá Verín Hotel Balneario

006 Balneario de Requeixo/ Augas de Vilaza Monterrei Hotel Balneario

007 Balneario do Carballiño O Carballño Balneario

008 Balneario de Cortegada Cortegada Balneario

009 Balneario de Berán Leiro Balneario

010 Caldas de Partovia O Carballño Balneario

011 Balneario de Caldeliñas Verín Balneario

012 Augas de Fontenova Verín Balneario

013 Balneario de Bembibre Viana do Bolo Balneario

014 Balneario de Porteiro Xunqueira de Ambía Balneario

015 Termas de Outariz Ourense Novo Proxecto Termal

016 Termas da Chavasqueira Ourense Novo Proxecto Termal

017 Piscina termal As Burgas Ourense Novo Proxecto Termal

018 Termas de Prexigueiro Ribadavia Novo Proxecto Termal

019 Baños do Monte Cortegada Casa de Baños

020 Baños de Outeiro Ourense Casa de Baños

021 Baños de Mende Ourense Casa de Baños

022 A Moderna Casa de Baños Ourense Casa de Baños

023 Balneario Caldas de Santiago Ourense Casa de Baños

024 Fonte Bañiño Xunqueira de Ambía Casa de Baños

025 Baños de Bande Bande Poza

026 Área termal de Barbantes Cenlle Poza

027 Pozas de Outariz Ourense Poza

028 Pozas da Chavasqueira Ourense Poza

029 Burga do Muíño Ourense Poza

18


030 A Regueira A Rúa Manancial/Fonte

031 Caldas de Brués Boborás Manancial/Fonte

032 Fonte Ponterriza Boborás Manancial/Fonte

033 Fonte da Veiga Castro Caldelas Manancial/Fonte

034 Fonte da Ponte Castro Caldelas Manancial/Fonte

035 Fonte Piñeira Castro Caldelas Manancial/Fonte

036 Bañadoiro Cortegada Manancial/Fonte

037 Augas S. Pedro de Rocas Esgos Manancial/Fonte

038 Fonte de Montefurado Larouco Manancial/Fonte

039 Fonte Alto do Rodicio Maceda Manancial/Fonte

040 Fonte Rañoa Maside Manancial/Fonte

041 Fonte Manzos Maside Manancial/Fonte

042 Fonte Santas Augas Melón Manancial/Fonte

043 Fonte San Bieito Melón Manancial/Fonte

044 Fonte Cesures O Barco de Valdeorras Manancial/Fonte

045 Fonte de Xagoaza O Barco de Valdeorras Manancial/Fonte

046 Bañiño de Arcos O Carballiño Manancial/Fonte

047 As Burgas (B.de Arriba, B.de Abaixo e Fervedoiro) Ourense Manancial/Fonte

048 Fonte do Tinteiro Ourense Manancial/Fonte

049 Augas de Santa Lucía Ourense Manancial/Fonte

050 Fonte de Quintas Punxín Manancial/Fonte

051 Bañiño de Quintas Punxín Manancial/Fonte

052 Fonte do Lavadoiro Punxín Manancial/Fonte

053 Poza dos Terreos Ribadavia Manancial/Fonte

054 Auga de Sousas Verín Manancial/Fonte

055 Manancial de Cabreiroá Verín Manancial/Fonte

056 Fonte do Sapo Verín Manancial/Fonte

057 Fonte de Abaixo Viana do Bolo Manancial/Fonte


19

INVENTARIO DO PATRIMONIO BALNEARIO

20

1.1. Hoteis Balneario


001 Balneario de Arnoia Arnoia Hotel Balneario

002 Baños de Molgas Baños de Molgas Hotel Balneario

003 Balneario de Laias Cenlle Hotel Balneario

004 Balneario de Lobios Lobios Hotel Balneario

005 Hotel Balneario de Cabreiroá Verín Hotel Balneario

006 Balneario de Requeixo/ Augas de Vilaza Monterrei Hotel Balneario


21

BALNEARIO DE ARNOIA

001

DATOS XERAIS

CONCELLO Arnoia Vila Termal CONTACTO C/ Vila Termal, 1 32417 Arnoia

988 492 400 www.caldaria.es [email protected] / [email protected]

LOCALIZACIÓN GPS 15´ 36,6”N - 8º 9´ 13,3”O TIPO Manancial/Fonte Poza Casa de baños Novo proxecto termal Balneario Hotel Balneario ANO FUNDACIÓN 1995 ACTIVIDADE Activo Inactivo Pendente de apertura USOS INDUSTRIAIS Cosmético Enerxético Planta de envasado Outros ASOCIACIÓNS Balnearios de Galicia Balnearios de España AUGAS TIPO Bicarbonatadas, radiactivas, sulfuradas 4,2 Caudal (l/seg) 16 Temperatura de surxencia (ºC) INDICACIÓNS Cardioloxía e deporte Dermatoloxía Hepato-dixestivas Neuroloxía Pediatría Renais e urinarias Respiratorias Reumatoloxía Traumatoloxía e deporte Vida cotiá Xeriatría Xinecoloxía APLICACIÓNS Algaterapia Asento térmico Baño Cabina de xeo Chorros Ducha Electroterapia Fisioterapia/Rehabilitación Inxesta Inhalacións/Pulverizacións Maniluvios/Pediluvios Masaxe/Masoterapia Peloides/ Parafangos Piscina termal Presoterapia Sauna Termoterapia Terrarium Ultratone Vaporario

22

TURISMO CATEGORÍA ALOXAMENTO * ** *** **** ***** CAPACIDADE ALOXAMENTO 50 Cuartos 95 Prazas INSCRICIÓN REAT Si Non CALIDADE Q SERVIZOS Actividades no entorno Aluguer de material deportivo Golf Instalacións deportivas Piscina Restaurante / Bar Reunións/Congresos Vodas / Eventos Xardíns Ximnasio PROGRAMAS Enfermos crónicos Empresa Enolóxico Estética Familiar Gastronómico Parella Peregrinos Saúde/Relaxación Senior Xóvenes Outros TERMALISMO SOCIAL Imserso Deputación Xunta Outros INVENTARIO DE AUGAS MINERO.MEDICINAIS E TERMAIS (D.X. ENERXÍA E MINAS) NÚMERO - NOME OU/B/00046 A Veiga 1 - OU/B/00047 A Veiga 2 ESTADO Outorgado aproveitamento (2) Outorgada declaración Solicitado aproveitamento Solicitada declaración TITULAR Caldaria Termal, S.L.U (2) REXISTRO DE CENTROS, SERVIZOS E ESTABLECEMENTOS SANITARIOS NÚMERO - NOME C-32-000276 Servizo Sanitario Balneario de Arnoia VIXENCIA 09.03.2018 OFERTA ASISTENCIAL Enfermería xeral Fisioterapia Hidroloxía Medicina xeral / de familia OBSERVACIÓNS


23

BAÑOS DE MOLGAS

002

DATOS XERAIS

CONCELLO Baños de Molgas Vila Termal CONTACTO C/ Samuel González Movilla, 26

32701 Baños de Molgas 988 430 246 [email protected]

LOCALIZACIÓN GPS 42º14'33,99"N 7º40'18,04"O TIPO Manancial/Fonte Poza Casa de baños Novo proxecto termal Balneario Hotel Balneario ANO FUNDACIÓN 1876 ACTIVIDADE Activo Inactivo Pendente de apertura USOS INDUSTRIAIS Cosmético Enerxético Planta de envasado Outros ASOCIACIÓNS Balnearios de Galicia Balnearios de España AUGAS TIPO Bicarbonatadas, radiactivas, oligometálicas 0,1 Caudal (l/seg) 40 Temperatura de surxencia (ºC) INDICACIÓNS Cardioloxía e deporte Dermatoloxía Hepato-dixestivas Neuroloxía Pediatría Renais e urinarias Respiratorias Reumatoloxía Traumatoloxía e deporte Vida cotiá Xeriatría Xinecoloxía APLICACIÓNS Algaterapia Asento térmico Baño Cabina de xeo Chorros Ducha Electroterapia Fisioterapia/Rehabilitación Inxesta Inhalacións/Pulverizacións Maniluvios/Pediluvios Masaxe/Masoterapia Peloides/ Parafangos Piscina termal Presoterapia Sauna Termoterapia Terrarium Ultratone Vaporario

24

TURISMO CATEGORÍA ALOXAMENTO * ** *** **** ***** CAPACIDADE ALOXAMENTO 29 Cuartos 48 Prazas INSCRICIÓN REAT Si Non CALIDADE Q SERVIZOS Actividades no entorno Aluguer de material deportivo Golf Instalacións deportivas Piscina Restaurante / Bar Reunións/Congresos Vodas / Eventos Xardíns Ximnasio PROGRAMAS Enfermos crónicos Empresa Enolóxico Estética Familiar Gastronómico Parella Peregrinos Saúde/Relaxación Senior Xóvenes Outros TERMALISMO SOCIAL Imserso Deputación Xunta Outros INVENTARIO DE AUGAS MINERO.MEDICINAIS E TERMAIS (D.X. ENERXÍA E MINAS) NÚMERO - NOME OU/B/00064 Fuente Caliente (Balneario Baños de Molgas) ESTADO Outorgado aproveitamento Outorgada declaración Solicitado aproveitamento Solicitada declaración TITULAR Baños de Molgas, S.L. REXISTRO DE CENTROS, SERVIZOS E ESTABLECEMENTOS SANITARIOS NÚMERO - NOME C-32-000353 Servizo Sanitario Balneario Baños de Molgas VIXENCIA 18.09.2020 OFERTA ASISTENCIAL Enfermería xeral Fisioterapia Hidroloxía Medicina xeral / de familia OBSERVACIÓNS


25

BALNEARIO DE LAIAS

003

DATOS XERAIS

CONCELLO Cenlle Vila Termal CONTACTO 32459 Laias - Cenlle

988 280 409 / 988 280 488 www.caldaria.es [email protected] [email protected] - comunicació[email protected]

LOCALIZACIÓN GPS 42º19’34.21”N - 8º1’44.92”O TIPO Manancial/Fonte Poza Casa de baños Novo proxecto termal Balneario Hotel Balneario ANO FUNDACIÓN 2001 ACTIVIDADE Activo Inactivo Pendente de apertura USOS INDUSTRIAIS Cosmético Enerxético Planta de envasado Outros ASOCIACIÓNS Balnearios de Galicia Balnearios de España AUGAS TIPO Bicarbonatadas, radiactivas, sulfuradas 3 Caudal (l/seg) 50 Temperatura de surxencia (ºC) INDICACIÓNS Cardioloxía e deporte Dermatoloxía Hepato-dixestivas Neuroloxía Pediatría Renais e urinarias Respiratorias Reumatoloxía Traumatoloxía e deporte Vida cotiá Xeriatría Xinecoloxía APLICACIÓNS Algaterapia Asento térmico Baño Cabina de xeo Chorros Ducha Electroterapia Fisioterapia/Rehabilitación Inxesta Inhalacións/Pulverizacións Maniluvios/Pediluvios Masaxe/Masoterapia Peloides/ Parafangos Piscina termal Presoterapia Sauna Termoterapia Terrarium Ultratone Vaporario

26

TURISMO CATEGORÍA ALOXAMENTO * ** *** **** ***** CAPACIDADE ALOXAMENTO 98 Cuartos 196 Prazas INSCRICIÓN REAT Si Non CALIDADE Q SERVIZOS Actividades no entorno Aluguer de material deportivo Golf Instalacións deportivas Piscina Restaurante/Bar Reunións/Congresos Vodas / Eventos Xardíns Ximnasio PROGRAMAS Enfermos crónicos Empresa Enolóxico Estética Familiar Gastronómico Parella Peregrinos Saúde/Relaxación Senior Xóvenes Outros TERMALISMO SOCIAL Imserso Deputación Xunta Outros INVENTARIO DE AUGAS MINERO.MEDICINAIS E TERMAIS (D.X. ENERXÍA E MINAS) NÚMERO - NOME OU/B/00038 - Laias ESTADO Outorgado aproveitamento Outorgada declaración Solicitado aproveitamento Solicitada declaración TITULAR Caldaria Termal S.L.U REXISTRO DE CENTROS, SERVIZOS E ESTABLECEMENTOS SANITARIOS NÚMERO - NOME C-32-000247 – Servizo Sanitario Balneario de Laias VIXENCIA 09.03.2018 OFERTA ASISTENCIAL Enfermería xeral Fisioterapia Hidroloxía Medicina xeral / de familia OBSERVACIÓNS


27

BALNEARIO DE LOBIOS

004

DATOS XERAIS

CONCELLO Lobios Vila Termal CONTACTO Riocaldo, s/n 32870 Lobios

988 448 440 www.caldaria.es [email protected] [email protected]

LOCALIZACIÓN GPS 51’4.44”N - 8º06’27.57”O TIPO Manancial/Fonte Poza Casa de baños Novo proxecto termal Balneario Hotel Balneario ANO FUNDACIÓN 2002 ACTIVIDADE Activo Inactivo Pendente de apertura USOS INDUSTRIAIS Cosmético Enerxético Planta de envasado Outros ASOCIACIÓNS Balnearios de Galicia Balnearios de España AUGAS TIPO Cloruradas, bicarbonatadas 17 Caudal (l/seg) 60 Temperatura de surxencia (ºC) INDICACIÓNS Cardioloxía e deporte Dermatoloxía Hepato-dixestivas Neuroloxía Pediatría Renais e urinarias Respiratorias Reumatoloxía Traumatoloxía e deporte Vida cotiá Xeriatría Xinecoloxía APLICACIÓNS Algaterapia Asento térmico Baño Cabina de xeo Chorros Ducha Electroterapia Fisioterapia/Rehabilitación Inxesta Inhalacións/Pulverizacións Maniluvios/Pediluvios Masaxe/Masoterapia Peloides/ Parafangos Piscina termal Presoterapia Sauna Termoterapia Terrarium Ultratone Vaporario

28

TURISMO CATEGORÍA ALOXAMENTO * ** *** **** ***** CAPACIDADE ALOXAMENTO 85 Cuartos 150 Prazas INSCRICIÓN REAT Si Non CALIDADE Q SERVIZOS Actividades no entorno Aluguer de material deportivo Golf Instalacións deportivas Piscina Restaurante/Bar Reunións/Congresos Vodas / Eventos Xardíns Ximnasio PROGRAMAS Enfermos crónicos Empresa Enolóxico Estética Familiar Gastronómico Parella Peregrinos Saúde/Relaxación Senior Xóvenes Outros TERMALISMO SOCIAL Imserso Deputación Xunta Outros INVENTARIO DE AUGAS MINERO.MEDICINAIS E TERMAIS (D.X. ENERXÍA E MINAS) NÚMERO - NOME OU/B/00060 – Río Caldo ESTADO Outorgado aproveitamento Outorgada declaración Solicitado aproveitamento Solicitada declaración TITULAR Caldaria Termal S.L.U REXISTRO DE CENTROS, SERVIZOS E ESTABLECEMENTOS SANITARIOS NÚMERO - NOME C-32-000247 – Servizo Sanitario Balneario de Laias VIXENCIA 12.06.2020 OFERTA ASISTENCIAL Enfermería xeral Fisioterapia Hidroloxía Medicina xeral / de familia OBSERVACIÓNS Imaxe obtida de turgalicia.com


29

HOTEL BALNEARIO DE CABREIROÁ

005

DATOS XERAIS

CONCELLO Verín Vila Termal CONTACTO Acceso Balneario de Cabreiroa - Cabreiroá – 32600 Verín

988 590 015 http://cabreiroa.es [email protected]

LOCALIZACIÓN GPS 630856 - 4643074 TIPO Manancial/Fonte Poza Casa de baños Novo proxecto termal Balneario Hotel Balneario ANO FUNDACIÓN c. 1908 ACTIVIDADE Activo Inactivo Pendente de apertura USOS INDUSTRIAIS Cosmético Enerxético Planta de envasado Outros ASOCIACIÓNS Balnearios de Galicia Balnearios de España AUGAS TIPO Bicarbonatado-sódicas, litínicas, acídulas 2 Caudal (l/seg) 18 Temperatura de surxencia (ºC) INDICACIÓNS Cardioloxía e deporte Dermatoloxía Hepato-dixestivas Neuroloxía Pediatría Renais e urinarias Respiratorias Reumatoloxía Traumatoloxía e deporte Vida cotiá Xeriatría Xinecoloxía APLICACIÓNS Algaterapia Asento térmico Baño Cabina de xeo Chorros Ducha Electroterapia Fisioterapia/Rehabilitación Inxesta Inhalacións/Pulverizacións Maniluvios/Pediluvios Masaxe/Masoterapia Peloides/ Parafangos Piscina termal Presoterapia Sauna Termoterapia Terrarium Ultratone Vaporario

30

TURISMO CATEGORÍA ALOXAMENTO * ** *** **** ***** CAPACIDADE ALOXAMENTO Cuartos Prazas INSCRICIÓN REAT Si Non CALIDADE Q SERVIZOS Actividades no entorno Aluguer de material deportivo Golf Instalacións deportivas Piscina Restaurante/Bar Reunións/Congresos Vodas / Eventos Xardíns Ximnasio PROGRAMAS Enfermos crónicos Empresa Enolóxico Estética Familiar Gastronómico Parella Peregrinos Saúde/Relaxación Senior Xóvenes Outros TERMALISMO SOCIAL Imserso Deputación Xunta Outros INVENTARIO DE AUGAS MINERO.MEDICINAIS E TERMAIS (D.X. ENERXÍA E MINAS) NÚMERO - NOME OU/B/00002 Cabreiroá Principal – OU/B/00016 Cabreiroá nº2

OU/B/00086 Cabreiroá 3 ESTADO Outorgado aproveitamento (3) Outorgada declaración Solicitado aproveitamento Solicitada declaración TITULAR Aguas de Cabreiroá, S.A. (3) REXISTRO DE CENTROS, SERVIZOS E ESTABLECEMENTOS SANITARIOS NÚMERO - NOME VIXENCIA OFERTA ASISTENCIAL Enfermería xeral Fisioterapia Hidroloxía Medicina xeral / de familia OBSERVACIÓNS Ver ficha 054 relativa ao manancial


31

BALNEARIO DE REQUEIXO/AUGAS DE VILAZA

006

DATOS XERAIS

CONCELLO Monterrei Vila Termal CONTACTO Requeixo - Monterrei LOCALIZACIÓN GPS TIPO Manancial/Fonte Poza Casa de baños Novo proxecto termal Balneario Hotel Balneario ANO FUNDACIÓN ACTIVIDADE Activo Inactivo Pendente de apertura USOS INDUSTRIAIS Cosmético Enerxético Planta de envasado (pechada) Outros ASOCIACIÓNS Balnearios de Galicia Balnearios de España AUGAS TIPO Bicarbonatado-sódicas, litínicas, fluoradas, sulfuradas 1,4 Caudal (l/seg) 20 Temperatura de surxencia (ºC) INDICACIÓNS Cardioloxía e deporte Dermatoloxía Hepato-dixestivas Neuroloxía Pediatría Renais e urinarias Respiratorias Reumatoloxía Traumatoloxía e deporte Vida cotiá Xeriatría Xinecoloxía APLICACIÓNS Algaterapia Asento térmico Baño Cabina de xeo Chorros Ducha Electroterapia Fisioterapia/Rehabilitación Inxesta Inhalacións/Pulverizacións Maniluvios/Pediluvios Masaxe/Masoterapia Peloides/ Parafangos Piscina termal Presoterapia Sauna Termoterapia Terrarium Ultratone Vaporario

32

TURISMO CATEGORÍA ALOXAMENTO * ** *** **** ***** CAPACIDADE ALOXAMENTO Cuartos Prazas INSCRICIÓN REAT Si Non CALIDADE Q SERVIZOS Actividades no entorno Aluguer de material deportivo Golf Instalacións deportivas Piscina Restaurante/Bar Reunións/Congresos Vodas / Eventos Xardíns Ximnasio PROGRAMAS Enfermos crónicos Empresa Enolóxico Estética Familiar Gastronómico Parella Peregrinos Saúde/Relaxación Senior Xóvenes Outros TERMALISMO SOCIAL Imserso Deputación Xunta Outros

INVENTARIO DE AUGAS MINERO.MEDICINAIS E TERMAIS (D.X. ENERXÍA E MINAS) NÚMERO - NOME ESTADO Outorgado aproveitamento Outorgada declaración Solicitado aproveitamento Solicitada declaración TITULAR REXISTRO DE CENTROS, SERVIZOS E ESTABLECEMENTOS SANITARIOS NÚMERO - NOME VIXENCIA OFERTA ASISTENCIAL Enfermería xeral Fisioterapia Hidroloxía Medicina xeral / de familia OBSERVACIÓNS Houbo unha planta de envasado, inactiva desde 1961.Quedan restos dos seus xardíns e instalacións, en estado de abandono. Os veciños acuden a abastecerse da auga que brota por unha billa de ferro. Imaxe obtida de www.laregion.es


33

34

1.2. Balnearios


007 Balneario do Carballiño O Carballño Balneario

008 Balneario de Cortegada Cortegada Balneario

009 Balneario de Berán Leiro Balneario

010 Caldas de Partovia O Carballño Balneario

011 Balneario de Caldeliñas Verín Balneario

012 Augas de Fontenova Verín Balneario

013 Balneario de Bembibre Viana do Bolo Balneario

014 Balneario de Porteiro Xunqueira de Ambía Balneario


35

BALNEARIO DO CARBALLIÑO

007

DATOS XERAIS

CONCELLO O Carballiño Vila Termal CONTACTO Avda. do Balneario /sn

32500 O Carballiño 988 270 926 / 988 273 332 http://www.arrakis.es/~balnegal/gal/d_carballino.htm

LOCALIZACIÓN GPS TIPO Manancial/Fonte Poza Casa de baños Novo proxecto termal Balneario Hotel Balneario ANO FUNDACIÓN 1900 ACTIVIDADE Activo Inactivo Pendente de apertura USOS INDUSTRIAIS Cosmético Enerxético Planta de envasado Outros ASOCIACIÓNS Balnearios de Galicia Balnearios de España AUGAS TIPO Radiactivas, sulfuradas 12 Caudal (l/seg) 23 Temperatura de surxencia (ºC) INDICACIÓNS Cardioloxía e deporte Dermatoloxía Hepato-dixestivas Neuroloxía Pediatría Renais e urinarias Respiratorias Reumatoloxía Traumatoloxía e deporte Vida cotiá Xeriatría Xinecoloxía APLICACIÓNS Algaterapia Asento térmico Baño Cabina de xeo Chorros Ducha Electroterapia Fisioterapia/Rehabilitación Inxesta Inhalacións/Pulverizacións Maniluvios/Pediluvios Masaxe/Masoterapia Peloides/ Parafangos Piscina termal Presoterapia Sauna Termoterapia Terrarium Ultratone Vaporario

36

TURISMO CATEGORÍA ALOXAMENTO * ** *** **** ***** CAPACIDADE ALOXAMENTO Cuartos Prazas INSCRICIÓN REAT Si Non CALIDADE Q SERVIZOS Actividades no entorno Aluguer de material deportivo Golf Instalacións deportivas Piscina Restaurante / Bar Reunións/Congresos Vodas / Eventos Xardíns Ximnasio PROGRAMAS Enfermos crónicos Empresa Enolóxico Estética Familiar Gastronómico Parella Peregrinos Saúde/Relaxación Senior Xóvenes Outros TERMALISMO SOCIAL Imserso Deputación Xunta Outros INVENTARIO DE AUGAS MINERO.MEDICINAIS E TERMAIS (D.X. ENERXÍA E MINAS) NÚMERO - NOME OU/B/00072 Xardín do Carballiño - OU/B/00085 Baños de Carballiño

Parque S1,S2,S3 ESTADO Outorgado aproveitamento (OU/B/00085) Outorgada declaración (OU/B/00072) Solicitado aprov. Solicitada decl. (Parque S1,S2,S3) TITULAR Alaidono Amaro Breno (OU/B/00072) -Covaqui, S.L. (OU/B/00085)

Concello de Carballiño (Parque S1,S2,S3) REXISTRO DE CENTROS, SERVIZOS E ESTABLECEMENTOS SANITARIOS NÚMERO - NOME C-32-000698 Servizo Sanitario Gran Balneario de Carballiño VIXENCIA 17.11.2017 OFERTA ASISTENCIAL Enfermería xeral Fisioterapia Hidroloxía Medicina xeral / de familia OBSERVACIÓNS


37

BALNEARIO DE CORTEGADA

008

DATOS XERAIS

CONCELLO Cortegada Vila Termal CONTACTO Fundación Balneario de Cortegada

R/ Calle Otero Novas s/n 639 389 095

LOCALIZACIÓN GPS TIPO Manancial/Fonte Poza Casa de baños Novo proxecto termal Balneario Hotel Balneario ANO FUNDACIÓN Balneario novo – pendente de apertura

1937: Balneario vello ACTIVIDADE Activo Inactivo Pendente de apertura USOS INDUSTRIAIS Cosmético Enerxético Planta de envasado Outros ASOCIACIÓNS Balnearios de Galicia Balnearios de España AUGAS TIPO Sulfuradas, bicarbonatado-sódicas 0,5 - 2 Caudal (l/seg) 40-44 Temperatura de surxencia (ºC) INDICACIÓNS Cardioloxía e deporte Dermatoloxía Hepato-dixestivas Neuroloxía Pediatría Renais e urinarias Respiratorias Reumatoloxía Traumatoloxía e deporte Vida cotiá Xeriatría Xinecoloxía APLICACIÓNS Algaterapia Asento térmico Baño Cabina de xeo Chorros Ducha Electroterapia Fisioterapia/Rehabilitación Inxesta Inhalacións/Pulverizacións Maniluvios/Pediluvios Masaxe/Masoterapia Peloides/ Parafangos Piscina termal Presoterapia Sauna Termoterapia Terrarium Ultratone Vaporario

38

TURISMO CATEGORÍA ALOXAMENTO * ** *** **** ***** CAPACIDADE ALOXAMENTO Cuartos Prazas INSCRICIÓN REAT Si Non CALIDADE Q SERVIZOS Actividades no entorno Aluguer de material deportivo Golf Instalacións deportivas Piscina Restaurante/Bar Reunións/Congresos Vodas / Eventos Xardíns Ximnasio PROGRAMAS Enfermos crónicos Empresa Enolóxico Estética Familiar Gastronómico Parella Peregrinos Saúde/Relaxación Senior Xóvenes Outros TERMALISMO SOCIAL Imserso Deputación Xunta Outros INVENTARIO DE AUGAS MINERO.MEDICINAIS E TERMAIS (D.X. ENERXÍA E MINAS) NÚMERO - NOME Balneario de Cortegada 1

Balneario de Cortegada 2 ESTADO Outorgado aproveitamento Outorgada declaración Solicitado aproveitamento Solicitada declaración (2) TITULAR Fundación Balneario de Cortegada (2) REXISTRO DE CENTROS, SERVIZOS E ESTABLECEMENTOS SANITARIOS NÚMERO - NOME VIXENCIA OFERTA ASISTENCIAL Enfermería xeral Fisioterapia Hidroloxía Medicina xeral / de familia OBSERVACIÓNS A apertura está pendente de completar o equipamento do balneario. Os datos de caudal e temperatura corresponden aos facilitados pola Fundación Balneario de Cortegada


39

BALNEARIO DE BERÁN

009

DATOS XERAIS

CONCELLO Leiro Vila Termal CONTACTO Caldelas – Berán - Leiro

988 488 000 (Concello de Leiro) www.concellodeleiro.com [email protected]

LOCALIZACIÓN GPS TIPO Manancial/Fonte Poza Casa de baños Novo proxecto termal Balneario Hotel Balneario ANO FUNDACIÓN Pendente de apertura ACTIVIDADE Activo Inactivo Pendente de apertura USOS INDUSTRIAIS Cosmético Enerxético Planta de envasado Outros ASOCIACIÓNS Balnearios de Galicia Balnearios de España AUGAS TIPO Sulfurado-sódicas, bicarbonatadas, cloruradas, cálcicas, silicatadas Caudal (l/seg) 28 Temperatura de surxencia (ºC) INDICACIÓNS Cardioloxía e deporte Dermatoloxía Hepato-dixestivas Neuroloxía Pediatría Renais e urinarias Respiratorias Reumatoloxía Traumatoloxía e deporte Vida cotiá Xeriatría Xinecoloxía APLICACIÓNS Algaterapia Asento térmico Baño Cabina de xeo Chorros Ducha Electroterapia Fisioterapia/Rehabilitación Inxesta Inhalacións/Pulverizacións Maniluvios/Pediluvios Masaxe/Masoterapia Peloides/ Parafangos Piscina termal Presoterapia Sauna Termoterapia Terrarium Ultratone Vaporario

40

TURISMO CATEGORÍA ALOXAMENTO * ** *** **** ***** CAPACIDADE ALOXAMENTO Cuartos Prazas INSCRICIÓN REAT Si Non CALIDADE Q SERVIZOS Actividades no entorno Aluguer de material deportivo Golf Instalacións deportivas Piscina Restaurante/Bar Reunións/Congresos Vodas / Eventos Xardíns Ximnasio PROGRAMAS Enfermos crónicos Empresa Enolóxico Estética Familiar Gastronómico Parella Peregrinos Saúde/Relaxación Senior Xóvenes Outros TERMALISMO SOCIAL Imserso Deputación Xunta Outros INVENTARIO DE AUGAS MINERO.MEDICINAIS E TERMAIS (D.X. ENERXÍA E MINAS) NÚMERO - NOME OU/B/00031 Alumbramiento principal (Balneario de Berán) ESTADO Outorgado aproveitamento Outorgada declaración Solicitado aproveitamento Solicitada declaración TITULAR Entidade Menor de Berán REXISTRO DE CENTROS, SERVIZOS E ESTABLECEMENTOS SANITARIOS NÚMERO - NOME VIXENCIA OFERTA ASISTENCIAL Enfermería xeral Fisioterapia Hidroloxía Medicina xeral / de familia OBSERVACIÓNS O novo balneario está xa construido e pendente de concurso de xestión para a súa explotación


41

CALDAS DE PARTOVIA

010

DATOS XERAIS

CONCELLO O Carballiño Vila Termal CONTACTO Lg. Las Caldas – Partovia 32515 Carballiño

988 273 057 [email protected]

LOCALIZACIÓN GPS TIPO Manancial/Fonte Poza Casa de baños Novo proxecto termal Balneario Hotel Balneario ANO FUNDACIÓN Década de 1840 ACTIVIDADE Activo Inactivo Pendente de apertura USOS INDUSTRIAIS Cosmético Enerxético Planta de envasado Outros ASOCIACIÓNS Balnearios de Galicia Balnearios de España AUGAS TIPO Radiactivas, sulfuradas 5,05 Caudal (l/seg) 34 Temperatura de surxencia (ºC) INDICACIÓNS Cardioloxía e deporte Dermatoloxía Hepato-dixestivas Neuroloxía Pediatría Renais e urinarias Respiratorias Reumatoloxía Traumatoloxía e deporte Vida cotiá Xeriatría Xinecoloxía APLICACIÓNS Algaterapia Asento térmico Baño Cabina de xeo Chorros Ducha Electroterapia Fisioterapia/Rehabilitación Inxesta Inhalacións/Pulverizacións Maniluvios/Pediluvios Masaxe/Masoterapia Peloides/ Parafangos Piscina termal Presoterapia Sauna Termoterapia Terrarium Ultratone Vaporario Traumatoloxía e deporte Vida cotiá

42

TURISMO CATEGORÍA ALOXAMENTO * ** *** **** ***** CAPACIDADE ALOXAMENTO Cuartos Prazas INSCRICIÓN REAT Si Non CALIDADE Q SERVIZOS Actividades no entorno Aluguer de material deportivo Golf Instalacións deportivas Piscina Restaurante/Bar Reunións/Congresos Vodas / Eventos Xardíns Ximnasio PROGRAMAS Enfermos crónicos Empresa Enolóxico Estética Familiar Gastronómico Parella Peregrinos Saúde/Relaxación Senior Xóvenes Outros TERMALISMO SOCIAL Imserso Deputación Xunta Outros INVENTARIO DE AUGAS MINERO.MEDICINAIS E TERMAIS (D.X. ENERXÍA E MINAS) NÚMERO - NOME OU/B/00005 Fuente del Prado - OU/B/00006 Fuente del Interior -

OU/B/00007 Fuente de los Baños ESTADO Outorgado aproveitamento (3) Outorgada declaración Solicitado aproveitamento Solicitada declaración TITULAR Garriga e Hijos, S.L. (3) REXISTRO DE CENTROS, SERVIZOS E ESTABLECEMENTOS SANITARIOS NÚMERO - NOME VIXENCIA OFERTA ASISTENCIAL Enfermería xeral Fisioterapia Hidroloxía Medicina xeral / de familia OBSERVACIÓNS Tras a demolición do vello balneario, ten comezado xa o proceso de edificación dun novo. Imaxe obtida de balnegal.com


43

BALNEARIO DE CALDELIÑAS

011

DATOS XERAIS

CONCELLO Verín Vila Termal CONTACTO Caldeliñas - Verín

988 411 896 (Concello de Verín)

LOCALIZACIÓN GPS 630273 - 4646733 TIPO Manancial/Fonte Poza Casa de baños Novo proxecto termal Balneario Hotel Balneario ANO FUNDACIÓN Finais do século XIX ACTIVIDADE Activo Inactivo Pendente de apertura USOS INDUSTRIAIS Cosmético Enerxético Planta de envasado Outros ASOCIACIÓNS Balnearios de Galicia Balnearios de España AUGAS TIPO Bicarbonatado-sódicas, litínicas, fluoradas, salinas, alcalinas Caudal (l/seg) 23 Temperatura de surxencia (ºC) INDICACIÓNS Cardioloxía e deporte Dermatoloxía Hepato-dixestivas Neuroloxía Pediatría Renais e urinarias Respiratorias Reumatoloxía Traumatoloxía e deporte Vida cotiá Xeriatría Xinecoloxía APLICACIÓNS Algaterapia Asento térmico Baño Cabina de xeo Chorros Ducha Electroterapia Fisioterapia/Rehabilitación Inxesta Inhalacións/Pulverizacións Maniluvios/Pediluvios Masaxe/Masoterapia Peloides/ Parafangos Piscina termal Presoterapia Sauna Termoterapia Terrarium Ultratone Vaporario

44

TURISMO CATEGORÍA ALOXAMENTO * ** *** **** ***** CAPACIDADE ALOXAMENTO Cuartos Prazas INSCRICIÓN REAT Si Non CALIDADE Q SERVIZOS Actividades no entorno Aluguer de material deportivo Golf Instalacións deportivas Piscina Restaurante/Bar Reunións/Congresos Vodas / Eventos Xardíns Ximnasio PROGRAMAS Enfermos crónicos Empresa Enolóxico Estética Familiar Gastronómico Parella Peregrinos Saúde/Relaxación Senior Xóvenes Outros TERMALISMO SOCIAL Imserso Deputación Xunta Outros INVENTARIO DE AUGAS MINERO.MEDICINAIS E TERMAIS (D.X. ENERXÍA E MINAS) NÚMERO - NOME Balneario Caldeliñas ESTADO Outorgado aproveitamento Outorgada declaración Solicitado aproveitamento Solicitada declaración TITULAR Concello de Verín REXISTRO DE CENTROS, SERVIZOS E ESTABLECEMENTOS SANITARIOS NÚMERO - NOME VIXENCIA OFERTA ASISTENCIAL Enfermería xeral Fisioterapia Hidroloxía Medicina xeral / de familia OBSERVACIÓNS Pechou as súas portas en 1960 e actualmente está en estado de ruína


45

AUGAS DE FONTENOVA

012

DATOS XERAIS

CONCELLO Verín Vila Termal CONTACTO Av de Sousas, 32600 Verín

988 410 087

LOCALIZACIÓN GPS 630300 - 4644336 TIPO Manancial/Fonte Poza Casa de baños Novo proxecto termal Balneario Hotel Balneario ANO FUNDACIÓN c. 1907 ACTIVIDADE Activo Inactivo Pendente de apertura USOS INDUSTRIAIS Cosmético Enerxético Planta de envasado Outros ASOCIACIÓNS Balnearios de Galicia Balnearios de España AUGAS TIPO Bicarbonatado-sódicas, carbónicas, fluoradas, litínicas 2,7 Caudal (l/seg) 20 Temperatura de surxencia (ºC) INDICACIÓNS Cardioloxía e deporte Dermatoloxía Hepato-dixestivas Neuroloxía Pediatría Renais e urinarias Respiratorias Reumatoloxía Traumatoloxía e deporte Vida cotiá Xeriatría Xinecoloxía APLICACIÓNS Algaterapia Asento térmico Baño Cabina de xeo Chorros Ducha Electroterapia Fisioterapia/Rehabilitación Inxesta Inhalacións/Pulverizacións Maniluvios/Pediluvios Masaxe/Masoterapia Peloides/ Parafangos Piscina termal Presoterapia Sauna Termoterapia Terrarium Ultratone Vaporario

46

TURISMO CATEGORÍA ALOXAMENTO * ** *** **** ***** CAPACIDADE ALOXAMENTO Cuartos Prazas INSCRICIÓN REAT Si Non CALIDADE Q SERVIZOS Actividades no entorno Aluguer de material deportivo Golf Instalacións deportivas Piscina Restaurante/Bar Reunións/Congresos Vodas / Eventos Xardíns Ximnasio PROGRAMAS Enfermos crónicos Empresa Enolóxico Estética Familiar Gastronómico Parella Peregrinos Saúde/Relaxación Senior Xóvenes Outros TERMALISMO SOCIAL Imserso Deputación Xunta Outros INVENTARIO DE AUGAS MINERO.MEDICINAIS E TERMAIS (D.X. ENERXÍA E MINAS) NÚMERO - NOME OU/B/00001 Fontenova Manantial Principal

Manantial nº2 – Manantial nº 11 ESTADO Outorgado aproveitamento (OU/B/00001) Outorgada declaración Solicitado aprov. (Manant nº.2 /Manant nº 11) Solicitada declaración TITULAR Aguas de Fontenova,S.A. (3) REXISTRO DE CENTROS, SERVIZOS E ESTABLECEMENTOS SANITARIOS NÚMERO - NOME VIXENCIA OFERTA ASISTENCIAL Enfermería xeral Fisioterapia Hidroloxía Medicina xeral / de familia OBSERVACIÓNS O balneario pechou en 1962 e a planta de envasado ten diminuído o seu ritmo de produción.


47

BALNEARIO DE BEMBIBRE

013

DATOS XERAIS

CONCELLO Viana do Bolo Vila Termal CONTACTO Bembibre – Viana do Bolo

LOCALIZACIÓN GPS TIPO Manancial/Fonte Poza Casa de baños Novo proxecto termal Balneario Hotel Balneario ANO FUNDACIÓN Finais do século XIX ACTIVIDADE Activo Inactivo Pendente de apertura USOS INDUSTRIAIS Cosmético Enerxético Planta de envasado Outros ASOCIACIÓNS Balnearios de Galicia Balnearios de España AUGAS TIPO Alcalinas, bicarbonatado-sódicas, litínicas, fluoradas, lixeiramente

sulfuradas 0,2 Caudal (l/seg) 15 Temperatura de surxencia (ºC) INDICACIÓNS Cardioloxía e deporte Dermatoloxía Hepato-dixestivas Neuroloxía Pediatría Renais e urinarias Respiratorias Reumatoloxía Traumatoloxía e deporte Vida cotiá Xeriatría Xinecoloxía APLICACIÓNS Algaterapia Asento térmico Baño Cabina de xeo Chorros Ducha Electroterapia Fisioterapia/Rehabilitación Inxesta Inhalacións/Pulverizacións Maniluvios/Pediluvios Masaxe/Masoterapia Peloides/ Parafangos Piscina termal Presoterapia Sauna Termoterapia Terrarium Ultratone Vaporario

48

TURISMO CATEGORÍA ALOXAMENTO * ** *** **** ***** CAPACIDADE ALOXAMENTO Cuartos Prazas INSCRICIÓN REAT Si Non CALIDADE Q SERVIZOS Actividades no entorno Aluguer de material deportivo Golf Instalacións deportivas Piscina Restaurante/Bar Reunións/Congresos Vodas / Eventos Xardíns Ximnasio PROGRAMAS Enfermos crónicos Empresa Enolóxico Estética Familiar Gastronómico Parella Peregrinos Saúde/Relaxación Senior Xóvenes Outros TERMALISMO SOCIAL Imserso Deputación Xunta Outros INVENTARIO DE AUGAS MINERO.MEDICINAIS E TERMAIS (D.X. ENERXÍA E MINAS) NÚMERO - NOME ESTADO Outorgado aproveitamento Outorgada declaración Solicitado aproveitamento Solicitada declaración TITULAR REXISTRO DE CENTROS, SERVIZOS E ESTABLECEMENTOS SANITARIOS NÚMERO - NOME VIXENCIA OFERTA ASISTENCIAL Enfermería xeral Fisioterapia Hidroloxía Medicina xeral / de familia OBSERVACIÓNS De propiedade particular, permanece pechado desde mediados do século XX


49

BALNEARIO DE PORTEIRO

014

DATOS XERAIS

CONCELLO Xunqueira de Ambia Vila Termal CONTACTO Porteiro – Xunqueira de Ambia

LOCALIZACIÓN GPS TIPO Manancial/Fonte Poza Casa de baños Novo proxecto termal Balneario Hotel Balneario ANO FUNDACIÓN 1941 ACTIVIDADE Activo Inactivo Pendente de apertura USOS INDUSTRIAIS Cosmético Enerxético Planta de envasado Outros ASOCIACIÓNS Balnearios de Galicia Balnearios de España AUGAS TIPO Bicarbonatado-sódicas, fluoradas Caudal (l/seg) 12 Temperatura de surxencia (ºC) INDICACIÓNS Cardioloxía e deporte Dermatoloxía Hepato-dixestivas Neuroloxía Pediatría Renais e urinarias Respiratorias Reumatoloxía Traumatoloxía e deporte Vida cotiá Xeriatría Xinecoloxía APLICACIÓNS Algaterapia Asento térmico Baño Cabina de xeo Chorros Ducha Electroterapia Fisioterapia/Rehabilitación Inxesta Inhalacións/Pulverizacións Maniluvios/Pediluvios Masaxe/Masoterapia Peloides/ Parafangos Piscina termal Presoterapia Sauna Termoterapia Terrarium Ultratone Vaporario

50

TURISMO CATEGORÍA ALOXAMENTO * ** *** **** ***** CAPACIDADE ALOXAMENTO Cuartos Prazas INSCRICIÓN REAT Si Non CALIDADE Q SERVIZOS Actividades no entorno Aluguer de material deportivo Golf Instalacións deportivas Piscina Restaurante/Bar Reunións/Congresos Vodas / Eventos Xardíns Ximnasio PROGRAMAS Enfermos crónicos Empresa Enolóxico Estética Familiar Gastronómico Parella Peregrinos Saúde/Relaxación Senior Xóvenes Outros TERMALISMO SOCIAL Imserso Deputación Xunta Outros INVENTARIO DE AUGAS MINERO.MEDICINAIS E TERMAIS (D.X. ENERXÍA E MINAS) NÚMERO - NOME ESTADO Outorgado aproveitamento Outorgada declaración Solicitado aproveitamento Solicitada declaración TITULAR REXISTRO DE CENTROS, SERVIZOS E ESTABLECEMENTOS SANITARIOS NÚMERO - NOME VIXENCIA OFERTA ASISTENCIAL Enfermería xeral Fisioterapia Hidroloxía Medicina xeral / de familia OBSERVACIÓNS As augas foron descubertas no século XIX. Nun primeiro momento as instalacións consistían nun pilón de capacidade para dez persoas. O balneario foi aberto posteriormente, en 1941, e pechou en 1968. Trátabase dun pequeño edificio rectangular de planta baixa con fonte e cabinas de baños. Hoxe está en ruínas.


51

52

1.3. Novos Proxectos Termais


015 Termas de Outariz Ourense Novo Proxecto Termal

016 Termas da Chavasqueira Ourense Novo Proxecto Termal

017 Piscina termal As Burgas Ourense Novo Proxecto Termal

018 Termas de Prexigueiro Ribadavia Novo Proxecto Termal


53

TERMAS DE OUTARIZ

015

DATOS XERAIS

CONCELLO Ourense Vila Termal CONTACTO Lugar de Outariz, s/n – 32001 Ourense

988.36.46.50 www.termasoutariz.com [email protected]

LOCALIZACIÓN GPS 42.349624ºN 7.915006º O TIPO Manancial/Fonte Poza Casa de baños Novo proxecto termal Balneario Hotel Balneario ANO FUNDACIÓN 2008 ACTIVIDADE Activo Inactivo Pendente de apertura USOS INDUSTRIAIS Cosmético Enerxético Planta de envasado Outros ASOCIACIÓNS Balnearios de Galicia Balnearios de España AUGAS TIPO Bicarbonatado-sódica, fluorada, sulfurada 14 Caudal (l/seg) 60 Temperatura de surxencia (ºC) INDICACIÓNS Cardioloxía e deporte Dermatoloxía Hepato-dixestivas Neuroloxía Pediatría Renais e urinarias Respiratorias Reumatoloxía Traumatoloxía e deporte Vida cotiá Xeriatría Xinecoloxía APLICACIÓNS Algaterapia Asento térmico Baño Cabina de xeo Chorros Ducha Electroterapia Fisioterapia/Rehabilitación Inxesta Inhalacións/Pulverizacións Maniluvios/Pediluvios Masaxe/Masoterapia Peloides/ Parafangos Piscina termal Presoterapia Sauna Termoterapia Terrarium Ultratone Vaporario

54

TURISMO CATEGORÍA ALOXAMENTO * ** *** **** ***** CAPACIDADE ALOXAMENTO Cuartos Prazas INSCRICIÓN REAT Si Non CALIDADE Q SERVIZOS Actividades no entorno Aluguer de material deportivo Golf Instalacións deportivas Piscina Restaurante / Bar Reunións/Congresos Vodas / Eventos Xardíns Ximnasio PROGRAMAS Enfermos crónicos Empresa Enolóxico Estética Familiar Gastronómico Parella Peregrinos Saúde/Relaxación Senior Xóvenes Outros TERMALISMO SOCIAL Imserso Deputación Xunta Outros INVENTARIO DE AUGAS MINERO.MEDICINAIS E TERMAIS (D.X. ENERXÍA E MINAS) NÚMERO - NOME OU/B/00077 Outariz - OU/B/00083 Outariz Nº1, Nº2 ESTADO Outorgado aproveitamento (OU/B/00083) Outorgada declaración (OU/B/00077) Solicitado aproveitamento Solicitada declaración TITULAR Concello de Ourense (2) REXISTRO DE CENTROS, SERVIZOS E ESTABLECEMENTOS SANITARIOS NÚMERO - NOME VIXENCIA OFERTA ASISTENCIAL Enfermería xeral Fisioterapia Hidroloxía Medicina xeral / de familia OBSERVACIÓNS


55

TERMAS DA CHAVASQUEIRA

016

DATOS XERAIS

CONCELLO Ourense Vila Termal CONTACTO Mercado da Feira, s/n - 32005 Ourense

988 214 821 www.termaschavasqueira.com

LOCALIZACIÓN GPS 42.34744º N 7.87848º O TIPO Manancial/Fonte Poza Casa de baños Novo proxecto termal Balneario Hotel Balneario ANO FUNDACIÓN 2001 ACTIVIDADE Activo Inactivo Pendente de apertura USOS INDUSTRIAIS Cosmético Enerxético Planta de envasado Outros ASOCIACIÓNS Balnearios de Galicia Balnearios de España AUGAS TIPO Bicarbonatado-sódicas, fluoradas, litínicas, sulfuradas 2 Caudal (l/seg) 60 Temperatura de surxencia (ºC) INDICACIÓNS Cardioloxía e deporte Dermatoloxía Hepato-dixestivas Neuroloxía Pediatría Renais e urinarias Respiratorias Reumatoloxía Traumatoloxía e deporte Vida cotiá Xeriatría Xinecoloxía APLICACIÓNS Algaterapia Asento térmico Baño Cabina de xeo Chorros Ducha Electroterapia Fisioterapia/Rehabilitación Inxesta Inhalacións/Pulverizacións Maniluvios/Pediluvios Masaxe/Masoterapia Peloides/ Parafangos Piscina termal Presoterapia Sauna Termoterapia Terrarium Ultratone Vaporario

56

TURISMO CATEGORÍA ALOXAMENTO * ** *** **** ***** CAPACIDADE ALOXAMENTO Cuartos Prazas INSCRICIÓN REAT Si Non CALIDADE Q SERVIZOS Actividades no entorno Aluguer de material deportivo Golf Instalacións deportivas Piscina Restaurante / Bar Reunións/Congresos Vodas / Eventos Xardíns Ximnasio PROGRAMAS Enfermos crónicos Empresa Enolóxico Estética Familiar Gastronómico Parella Peregrinos Saúde/Relaxación Senior Xóvenes Outros TERMALISMO SOCIAL Imserso Deputación Xunta Outros INVENTARIO DE AUGAS MINERO.MEDICINAIS E TERMAIS (D.X. ENERXÍA E MINAS) NÚMERO - NOME OU/B/00070 Caldas do Bispo ESTADO Outorgado aproveitamento Outorgada declaración Solicitado aproveitamento Solicitada declaración TITULAR Concello de Ourense REXISTRO DE CENTROS, SERVIZOS E ESTABLECEMENTOS SANITARIOS NÚMERO - NOME VIXENCIA OFERTA ASISTENCIAL Enfermería xeral Fisioterapia Hidroloxía Medicina xeral / de familia OBSERVACIÓNS


57

PISCINA TERMAL AS BURGAS

017

DATOS XERAIS

CONCELLO Ourense Vila Termal CONTACTO Praza das Burgas, s/n

988388108 (Concellería de Termalismo de Ourense) [email protected]

LOCALIZACIÓN GPS 42.33463º N 7.86517º O TIPO Manancial/Fonte Poza Casa de baños Novo proxecto termal Balneario Hotel Balneario ANO FUNDACIÓN 2010 ACTIVIDADE Activo Inactivo Pendente de apertura USOS INDUSTRIAIS Cosmético Enerxético Planta de envasado Outros ASOCIACIÓNS Balnearios de Galicia Balnearios de España AUGAS TIPO Alcalinas, bicarbonatado-sódicas, fluoradas, litínicas 10 Caudal (l/seg) 64 Temperatura de surxencia (ºC) INDICACIÓNS Cardioloxía e deporte Dermatoloxía Hepato-dixestivas Neuroloxía Pediatría Renais e urinarias Respiratorias Reumatoloxía Traumatoloxía e deporte Vida cotiá Xeriatría Xinecoloxía APLICACIÓNS Algaterapia Asento térmico Baño Cabina de xeo Chorros Ducha Electroterapia Fisioterapia/Rehabilitación Inxesta Inhalacións/Pulverizacións Maniluvios/Pediluvios Masaxe/Masoterapia Peloides/ Parafangos Piscina termal Presoterapia Sauna Termoterapia Terrarium Ultratone Vaporario

58

TURISMO CATEGORÍA ALOXAMENTO * ** *** **** ***** CAPACIDADE ALOXAMENTO Cuartos Prazas INSCRICIÓN REAT Si Non CALIDADE Q SERVIZOS Actividades no entorno Aluguer de material deportivo Golf Instalacións deportivas Piscina Restaurante/Bar Reunións/Congresos Vodas / Eventos Xardíns Ximnasio PROGRAMAS Enfermos crónicos Empresa Enolóxico Estética Familiar Gastronómico Parella Peregrinos Saúde/Relaxación Senior Xóvenes Outros TERMALISMO SOCIAL Imserso Deputación Xunta Outros INVENTARIO DE AUGAS MINERO.MEDICINAIS E TERMAIS (D.X. ENERXÍA E MINAS) NÚMERO - NOME OU/B/00075.1 Burgas de Arriba - OU/B/00075.2 Burgas de Abaixo ESTADO Outorgado aproveitamento Outorgada declaración (2) Solicitado aproveitamento Solicitada declaración TITULAR Concello de Ourense REXISTRO DE CENTROS, SERVIZOS E ESTABLECEMENTOS SANITARIOS NÚMERO - NOME VIXENCIA OFERTA ASISTENCIAL Enfermería xeral Fisioterapia Hidroloxía Medicina xeral / de familia OBSERVACIÓNS A temperatura de baño é de entre 37 e 38 graos Ver ficha 046 correspondente ás fontes


59

TERMAS DE PREXIGUEIRO

018

DATOS XERAIS

CONCELLO Ribadavia Vila Termal CONTACTO Lugar de Prexigueiro

32418 Ribadavia (Ourense) 988 47 09 50 http://www.termasprexigueiro.com [email protected]

LOCALIZACIÓN GPS 42.253585 N 8.167484 O TIPO Manancial/Fonte Poza Casa de baños Novo proxecto termal Balneario Hotel Balneario ANO FUNDACIÓN 2010 ACTIVIDADE Activo Inactivo Pendente de apertura USOS INDUSTRIAIS Cosmético Enerxético Planta de envasado Outros ASOCIACIÓNS Balnearios de Galicia Balnearios de España AUGAS TIPO Bicarbontadado-sódicas, sulfuradas 2 Caudal (l/seg) 41 Temperatura de surxencia (ºC) INDICACIÓNS Cardioloxía e deporte Dermatoloxía Hepato-dixestivas Neuroloxía Pediatría Renais e urinarias Respiratorias Reumatoloxía Traumatoloxía e deporte Vida cotiá Xeriatría Xinecoloxía APLICACIÓNS Algaterapia Asento térmico Baño Cabina de xeo Chorros Ducha Electroterapia Fisioterapia/Rehabilitación Inxesta Inhalacións/Pulverizacións Maniluvios/Pediluvios Masaxe/Masoterapia Peloides/ Parafangos Piscina termal Presoterapia Sauna Termoterapia Terrarium Ultratone Vaporario

60

TURISMO CATEGORÍA ALOXAMENTO * ** *** **** ***** CAPACIDADE ALOXAMENTO Cuartos Prazas INSCRICIÓN REAT Si Non CALIDADE Q SERVIZOS Actividades no entorno Aluguer de material deportivo Golf Instalacións deportivas Piscina Restaurante/Bar Reunións/Congresos Vodas / Eventos Xardíns Ximnasio PROGRAMAS Enfermos crónicos Empresa Enolóxico Estética Familiar Gastronómico Parella Peregrinos Saúde/Relaxación Senior Xóvenes Outros TERMALISMO SOCIAL Imserso Deputación Xunta Outros INVENTARIO DE AUGAS MINERO.MEDICINAIS E TERMAIS (D.X. ENERXÍA E MINAS) NÚMERO - NOME Prexigueiro ESTADO Outorgado aproveitamento Outorgada declaración Solicitado aproveitamento Solicitada declaración TITULAR Ternas de Prexigueiro, S.L. REXISTRO DE CENTROS, SERVIZOS E ESTABLECEMENTOS SANITARIOS NÚMERO - NOME VIXENCIA OFERTA ASISTENCIAL Enfermería xeral Fisioterapia Hidroloxía Medicina xeral / de familia OBSERVACIÓNS


61

62

1.4. Casas de Baños


019 Baños do Monte Cortegada Casa de Baños

020 Baños de Outeiro Ourense Casa de Baños

021 Baños de Mende Ourense Casa de Baños

022 A Moderna Casa de Baños Ourense Casa de Baños

023 Caldas de Santiago Ourense Casa de Baños

024 Fonte Bañiño Xunqueira de Ambía Casa de Baños


63

BAÑOS DO MONTE

019

DATOS XERAIS

CONCELLO Cortegada Vila Termal CONTACTO Rúa Otero Novas nº 1, 32200

www.cortegada.es 988 483 001 / 606 708 891 [email protected]

LOCALIZACIÓN GPS TIPO Manancial/Fonte Poza Casa de baños Novo proxecto termal Balneario Hotel Balneario ANO FUNDACIÓN ACTIVIDADE Activo Inactivo Pendente de apertura USOS INDUSTRIAIS Cosmético Enerxético Planta de envasado Outros ASOCIACIÓNS Balnearios de Galicia Balnearios de España AUGAS TIPO Sulfurado, bicarbonatado-sódicas 0,5 Caudal (l/seg) 36 Temperatura de surxencia (ºC) INDICACIÓNS Cardioloxía e deporte Dermatoloxía Hepato-dixestivas Neuroloxía Pediatría Renais e urinarias Respiratorias Reumatoloxía Traumatoloxía e deporte Vida cotiá Xeriatría Xinecoloxía APLICACIÓNS Algaterapia Asento térmico Baño Cabina de xeo Chorros Ducha Electroterapia Fisioterapia/Rehabilitación Inxesta Inhalacións/Pulverizacións Maniluvios/Pediluvios Masaxe/Masoterapia Peloides/ Parafangos Piscina termal Presoterapia Sauna Termoterapia Terrarium Ultratone Vaporario

64

TURISMO CATEGORÍA ALOXAMENTO * ** *** **** ***** CAPACIDADE ALOXAMENTO Cuartos Prazas INSCRICIÓN REAT Si Non CALIDADE Q SERVIZOS Actividades no entorno Aluguer de material deportivo Golf Instalacións deportivas Piscina Restaurante/Bar Reunións/Congresos Vodas / Eventos Xardíns Ximnasio PROGRAMAS Enfermos crónicos Empresa Enolóxico Estética Familiar Gastronómico Parella Peregrinos Saúde/Relaxación Senior Xóvenes Outros TERMALISMO SOCIAL Imserso Deputación Xunta Outros INVENTARIO DE AUGAS MINERO.MEDICINAIS E TERMAIS (D.X. ENERXÍA E MINAS) NÚMERO - NOME ESTADO Outorgado aproveitamento Outorgada declaración Solicitado aproveitamento Solicitada declaración TITULAR REXISTRO DE CENTROS, SERVIZOS E ESTABLECEMENTOS SANITARIOS NÚMERO - NOME VIXENCIA OFERTA ASISTENCIAL Enfermería xeral Fisioterapia Hidroloxía Medicina xeral / de familia OBSERVACIÓNS


65

BAÑOS DE OUTEIRO

020

DATOS XERAIS

CONCELLO Ourense Vila Termal CONTACTO R/Baixada do Outeiro 32005 Ourense

988 388 100 (Concello) LOCALIZACIÓN GPS Último terzo do século XIX TIPO Manancial/Fonte Poza Casa de baños Novo proxecto termal Balneario Hotel Balneario ANO FUNDACIÓN ACTIVIDADE Activo Inactivo Pendente de apertura USOS INDUSTRIAIS Cosmético Enerxético Planta de envasado Outros ASOCIACIÓNS Balnearios de Galicia Balnearios de España AUGAS TIPO Alcalinas, bicarbonatado-sódicas, fluoradas, litínicas 0,25 Caudal (l/seg) 39 Temperatura de surxencia (ºC) INDICACIÓNS Cardioloxía e deporte Dermatoloxía Hepato-dixestivas Neuroloxía Pediatría Renais e urinarias Respiratorias Reumatoloxía Traumatoloxía e deporte Vida cotiá Xeriatría Xinecoloxía APLICACIÓNS Algaterapia Asento térmico Baño Cabina de xeo Chorros Ducha Electroterapia Fisioterapia/Rehabilitación Inxesta Inhalacións/Pulverizacións Maniluvios/Pediluvios Masaxe/Masoterapia Peloides/ Parafangos Piscina termal Presoterapia Sauna Termoterapia Terrarium Ultratone Vaporario

66

TURISMO CATEGORÍA ALOXAMENTO * ** *** **** ***** CAPACIDADE ALOXAMENTO Cuartos Prazas INSCRICIÓN REAT Si Non CALIDADE Q SERVIZOS Actividades no entorno Aluguer de material deportivo Golf Instalacións deportivas Piscina Restaurante/Bar Reunións/Congresos Vodas / Eventos Xardíns Ximnasio PROGRAMAS Enfermos crónicos Empresa Enolóxico Estética Familiar Gastronómico Parella Peregrinos Saúde/Relaxación Senior Xóvenes Outros TERMALISMO SOCIAL Imserso Deputación Xunta Outros INVENTARIO DE AUGAS MINERO.MEDICINAIS E TERMAIS (D.X. ENERXÍA E MINAS) NÚMERO - NOME OU/B/00073 (Baños de Outeiro) ESTADO Outorgado aproveitamento Outorgada declaración Solicitado aproveitamento Solicitada declaración TITULAR Comunidad de herederos de Emilio Santamaría Vilariño REXISTRO DE CENTROS, SERVIZOS E ESTABLECEMENTOS SANITARIOS NÚMERO - NOME VIXENCIA OFERTA ASISTENCIAL Enfermería xeral Fisioterapia Hidroloxía Medicina xeral / de familia OBSERVACIÓNS


67

BAÑOS DE MENDE

021

DATOS XERAIS

CONCELLO Ourense Vila Termal CONTACTO A Lonia - Ourense

988 388 100 (Concello) LOCALIZACIÓN GPS TIPO Manancial/Fonte Poza Casa de baños Novo proxecto termal Balneario Hotel Balneario ANO FUNDACIÓN Mediados do século XIX ACTIVIDADE Activo Inactivo Pendente de apertura USOS INDUSTRIAIS Cosmético Enerxético Planta de envasado Outros ASOCIACIÓNS Balnearios de Galicia Balnearios de España AUGAS TIPO Alcalinas, bicarbonatado-sódicas, fluoradas, litínicas, silicatadas,

lixeiramente sulfurosas 3 Caudal (l/seg) 28 Temperatura de surxencia (ºC) INDICACIÓNS Cardioloxía e deporte Dermatoloxía Hepato-dixestivas Neuroloxía Pediatría Renais e urinarias Respiratorias Reumatoloxía Traumatoloxía e deporte Vida cotiá Xeriatría Xinecoloxía APLICACIÓNS Algaterapia Asento térmico Baño Cabina de xeo Chorros Ducha Electroterapia Fisioterapia/Rehabilitación Inxesta Inhalacións/Pulverizacións Maniluvios/Pediluvios Masaxe/Masoterapia Peloides/ Parafangos Piscina termal Presoterapia Sauna Termoterapia Terrarium Ultratone Vaporario

68

TURISMO CATEGORÍA ALOXAMENTO * ** *** **** ***** CAPACIDADE ALOXAMENTO Cuartos Prazas INSCRICIÓN REAT Si Non CALIDADE Q SERVIZOS Actividades no entorno Aluguer de material deportivo Golf Instalacións deportivas Piscina Restaurante/Bar Reunións/Congresos Vodas / Eventos Xardíns Ximnasio PROGRAMAS Enfermos crónicos Empresa Enolóxico Estética Familiar Gastronómico Parella Peregrinos Saúde/Relaxación Senior Xóvenes Outros TERMALISMO SOCIAL Imserso Deputación Xunta Outros INVENTARIO DE AUGAS MINERO.MEDICINAIS E TERMAIS (D.X. ENERXÍA E MINAS) NÚMERO - NOME ESTADO Outorgado aproveitamento Outorgada declaración Solicitado aproveitamento Solicitada declaración TITULAR REXISTRO DE CENTROS, SERVIZOS E ESTABLECEMENTOS SANITARIOS NÚMERO - NOME VIXENCIA OFERTA ASISTENCIAL Enfermería xeral Fisioterapia Hidroloxía Medicina xeral / de familia OBSERVACIÓNS Imaxe tomada de As Augas Minerais en Galicia, hoxe é de uso privado.


69

A MODERNA

022

DATOS XERAIS

CONCELLO Ourense Vila Termal CONTACTO 988 388 100 (Concello) LOCALIZACIÓN GPS TIPO Manancial/Fonte Poza Casa de baños Novo proxecto termal Balneario Hotel Balneario ANO FUNDACIÓN ACTIVIDADE Activo Inactivo Pendente de apertura USOS INDUSTRIAIS Cosmético Enerxético Planta de envasado Outros ASOCIACIÓNS Balnearios de Galicia Balnearios de España AUGAS TIPO Bicarbonatado-sódicas, fluoradas, litínicas, silicatadas 2 Caudal (l/seg) 49 Temperatura de surxencia (ºC) INDICACIÓNS Cardioloxía e deporte Dermatoloxía Hepato-dixestivas Neuroloxía Pediatría Renais e urinarias Respiratorias Reumatoloxía Traumatoloxía e deporte Vida cotiá Xeriatría Xinecoloxía APLICACIÓNS Algaterapia Asento térmico Baño Cabina de xeo Chorros Ducha Electroterapia Fisioterapia/Rehabilitación Inxesta Inhalacións/Pulverizacións Maniluvios/Pediluvios Masaxe/Masoterapia Peloides/ Parafangos Piscina termal Presoterapia Sauna Termoterapia Terrarium Ultratone Vaporario

70

TURISMO CATEGORÍA ALOXAMENTO * ** *** **** ***** CAPACIDADE ALOXAMENTO Cuartos Prazas INSCRICIÓN REAT Si Non CALIDADE Q SERVIZOS Actividades no entorno Aluguer de material deportivo Golf Instalacións deportivas Piscina Restaurante/Bar Reunións/Congresos Vodas / Eventos Xardíns Ximnasio PROGRAMAS Enfermos crónicos Empresa Enolóxico Estética Familiar Gastronómico Parella Peregrinos Saúde/Relaxación Senior Xóvenes Outros TERMALISMO SOCIAL Imserso Deputación Xunta Outros INVENTARIO DE AUGAS MINERO.MEDICINAIS E TERMAIS (D.X. ENERXÍA E MINAS) NÚMERO - NOME ESTADO Outorgado aproveitamento Outorgada declaración Solicitado aproveitamento Solicitada declaración TITULAR REXISTRO DE CENTROS, SERVIZOS E ESTABLECEMENTOS SANITARIOS NÚMERO - NOME VIXENCIA OFERTA ASISTENCIAL Enfermería xeral Fisioterapia Hidroloxía Medicina xeral / de familia OBSERVACIÓNS Imaxe da esquerda tomada de http://ourensenotempo.blogspot.com.es A casa de baños non se conserva, as imaxes corresponden a edificación que existiu no seu momento


71

BALNEARIO CALDAS DE SANTIAGO

023

DATOS XERAIS

CONCELLO Ourense Vila Termal CONTACTO Canedo - Ourense

988 388 100 (Concello) LOCALIZACIÓN GPS TIPO Manancial/Fonte Poza Casa de baños Novo proxecto termal Balneario Hotel Balneario ANO FUNDACIÓN Último terzo do século XIX ACTIVIDADE Activo Inactivo Pendente de apertura USOS INDUSTRIAIS Cosmético Enerxético Planta de envasado Outros ASOCIACIÓNS Balnearios de Galicia Balnearios de España AUGAS TIPO Alcalinas, silicatadas, sulfhídricas 0,20 Caudal (l/seg) 39 Temperatura de surxencia (ºC) INDICACIÓNS Cardioloxía e deporte Dermatoloxía Hepato-dixestivas Neuroloxía Pediatría Renais e urinarias Respiratorias Reumatoloxía Traumatoloxía e deporte Vida cotiá Xeriatría Xinecoloxía APLICACIÓNS Algaterapia Asento térmico Baño Cabina de xeo Chorros Ducha Electroterapia Fisioterapia/Rehabilitación Inxesta Inhalacións/Pulverizacións Maniluvios/Pediluvios Masaxe/Masoterapia Peloides/ Parafangos Piscina termal Presoterapia Sauna Termoterapia Terrarium Ultratone Vaporario

72

TURISMO CATEGORÍA ALOXAMENTO * ** *** **** ***** CAPACIDADE ALOXAMENTO Cuartos Prazas INSCRICIÓN REAT Si Non CALIDADE Q SERVIZOS Actividades no entorno Aluguer de material deportivo Golf Instalacións deportivas Piscina Restaurante Reunións/Congresos Vodas / Eventos Xardíns Ximnasio PROGRAMAS Enfermos crónicos Empresa Enolóxico Estética Familiar Gastronómico Parella Peregrinos Saúde/Relaxación Senior Xóvenes Outros TERMALISMO SOCIAL Imserso Deputación Xunta Outros INVENTARIO DE AUGAS MINERO.MEDICINAIS E TERMAIS (D.X. ENERXÍA E MINAS) NÚMERO - NOME ESTADO Outorgado aproveitamento Outorgada declaración Solicitado aproveitamento Solicitada declaración TITULAR REXISTRO DE CENTROS, SERVIZOS E ESTABLECEMENTOS SANITARIOS NÚMERO - NOME VIXENCIA OFERTA ASISTENCIAL Enfermería xeral Fisioterapia Hidroloxía Medicina xeral / de familia OBSERVACIÓNS Existiu unha casa de baños, pero na actualidade non se conserva


73

FONTE BAÑIÑO

024

DATOS XERAIS

CONCELLO Xunqueira de Ambia Vila Termal CONTACTO Corvo (Vilariño) – Xunqueira de Ambia

988436069 (Concello) LOCALIZACIÓN GPS TIPO Manancial/Fonte Poza Casa de baños Novo proxecto termal Balneario Hotel Balneario ANO FUNDACIÓN ACTIVIDADE Activo Inactivo Pendente de apertura USOS INDUSTRIAIS Cosmético Enerxético Planta de envasado Outros ASOCIACIÓNS Balnearios de Galicia Balnearios de España AUGAS TIPO Bicarbonatado-sódicas, fluoradas 0,5 Caudal (l/seg) 23 Temperatura de surxencia (ºC) INDICACIÓNS Cardioloxía e deporte Dermatoloxía Hepato-dixestivas Neuroloxía Pediatría Renais e urinarias Respiratorias Reumatoloxía Traumatoloxía e deporte Vida cotiá Xeriatría Xinecoloxía APLICACIÓNS Algaterapia Asento térmico Baño Cabina de xeo Chorros Ducha Electroterapia Fisioterapia/Rehabilitación Inxesta Inhalacións/Pulverizacións Maniluvios/Pediluvios Masaxe/Masoterapia Peloides/ Parafangos Piscina termal Presoterapia Sauna Termoterapia Terrarium Ultratone Vaporario

74

TURISMO CATEGORÍA ALOXAMENTO * ** *** **** ***** CAPACIDADE ALOXAMENTO Cuartos Prazas INSCRICIÓN REAT Si Non CALIDADE Q SERVIZOS Actividades no entorno Aluguer de material deportivo Golf Instalacións deportivas Piscina Restaurante Reunións/Congresos Vodas / Eventos Xardíns Ximnasio PROGRAMAS Enfermos crónicos Empresa Enolóxico Estética Familiar Gastronómico Parella Peregrinos Saúde/Relaxación Senior Xóvenes Outros TERMALISMO SOCIAL Imserso Deputación Xunta Outros INVENTARIO DE AUGAS MINERO.MEDICINAIS E TERMAIS (D.X. ENERXÍA E MINAS) NÚMERO - NOME ESTADO Outorgado aproveitamento Outorgada declaración Solicitado aproveitamento Solicitada declaración TITULAR REXISTRO DE CENTROS, SERVIZOS E ESTABLECEMENTOS SANITARIOS NÚMERO - NOME VIXENCIA OFERTA ASISTENCIAL Enfermería xeral Fisioterapia Hidroloxía Medicina xeral / de familia OBSERVACIÓNS Imaxe tomada de Guía de Balnearios e Fontes de Galicia As instalacións consistían nunha pequena construción na que estaban o manancial e tres pías para baño. Hoxe en día quedan ruínas, aínda que houbo proxectos de recuperación.


75

76

1.5. Pozas


025 Baños de Bande Bande Poza

026 Área termal de Barbantes Cenlle Poza

027 Pozas de Outariz Ourense Poza

028 Pozas da Chavasqueira Ourense Poza

029 Burga do Muíño Ourense Poza


77

BAÑOS DE BANDE

025

DATOS XERAIS

CONCELLO Bande Vila Termal CONTACTO Baños de Bande

988 443 001 (Concello) LOCALIZACIÓN GPS TIPO Manancial/Fonte Poza Casa de baños Novo proxecto termal Balneario Hotel Balneario ANO FUNDACIÓN 2009 ACTIVIDADE Activo Inactivo Pendente de apertura USOS INDUSTRIAIS Cosmético Enerxético Planta de envasado Outros ASOCIACIÓNS Balnearios de Galicia Balnearios de España AUGAS TIPO Bicarbonatado-sódicas, fluoradas, litínicas 14 Caudal (l/seg) 46 Temperatura de surxencia (ºC) INDICACIÓNS Cardioloxía e deporte Dermatoloxía Hepato-dixestivas Neuroloxía Pediatría Renais e urinarias Respiratorias Reumatoloxía Traumatoloxía e deporte Vida cotiá Xeriatría Xinecoloxía APLICACIÓNS Algaterapia Asento térmico Baño Cabina de xeo Chorros Ducha Electroterapia Fisioterapia/Rehabilitación Inxesta Inhalacións/Pulverizacións Maniluvios/Pediluvios Masaxe/Masoterapia Peloides/ Parafangos Piscina termal Presoterapia Sauna Termoterapia Terrarium Ultratone Vaporario

78

TURISMO CATEGORÍA ALOXAMENTO * ** *** **** ***** CAPACIDADE ALOXAMENTO Cuartos Prazas INSCRICIÓN REAT Si Non CALIDADE Q SERVIZOS Actividades no entorno Aluguer de material deportivo Golf Instalacións deportivas Piscina Restaurante/Bar Reunións/Congresos Vodas / Eventos Xardíns Ximnasio PROGRAMAS Enfermos crónicos Empresa Enolóxico Estética Familiar Gastronómico Parella Peregrinos Saúde/Relaxación Senior Xóvenes Outros TERMALISMO SOCIAL Imserso Deputación Xunta Outros INVENTARIO DE AUGAS MINERO.MEDICINAIS E TERMAIS (D.X. ENERXÍA E MINAS) NÚMERO - NOME ESTADO Outorgado aproveitamento Outorgada declaración Solicitado aproveitamento Solicitada declaración TITULAR REXISTRO DE CENTROS, SERVIZOS E ESTABLECEMENTOS SANITARIOS NÚMERO - NOME VIXENCIA OFERTA ASISTENCIAL Enfermería xeral Fisioterapia Hidroloxía Medicina xeral / de familia OBSERVACIÓNS O uso das augas remóntase aos romanos


79

ÁREA TERMAL DE BARBANTES

026

DATOS XERAIS

CONCELLO Cenlle Vila Termal CONTACTO Barbantes Estación – Cenlle

LOCALIZACIÓN GPS TIPO Manancial/Fonte Poza Casa de baños Novos proxecto termal Balneario Hotel Balneario ACTIVIDADE Activo Inactivo Pendente de apertura ANO FUNDACIÓN 2013 USOS INDUSTRIAIS Cosmético Enerxético Planta de envasado Outros ASOCIACIÓNS Balnearios de Galicia Balnearios de España AUGAS TIPO Caudal (l/seg) Temperatura de surxencia (ºC) INDICACIÓNS Cardioloxía e deporte Dermatoloxía Hepato-dixestivas Neuroloxía Pediatría Renais e urinarias Respiratorias Reumatoloxía Traumatoloxía e deporte Vida cotiá Xeriatría Xinecoloxía APLICACIÓNS Algaterapia Asento térmico Baño Cabina de xeo Chorros Ducha Electroterapia Fisioterapia/Rehabilitación Inxesta Inhalacións/Pulverizacións Maniluvios/Pediluvios Masaxe/Masoterapia Peloides/ Parafangos Piscina termal Presoterapia Sauna Termoterapia Terrarium Ultratone Vaporario

80

TURISMO CATEGORÍA ALOXAMENTO * ** *** **** ***** CAPACIDADE ALOXAMENTO Cuartos Prazas INSCRICIÓN REAT Si Non CALIDADE Q SERVIZOS Actividades no entorno Aluguer de material deportivo Golf Instalacións deportivas Piscina Restaurante/Bar Reunións/Congresos Vodas / Eventos Xardíns Ximnasio PROGRAMAS Enfermos crónicos Empresa Enolóxico Estética Familiar Gastronómico Parella Peregrinos Saúde/Relaxación Senior Xóvenes Outros TERMALISMO SOCIAL Imserso Deputación Xunta Outros INVENTARIO DE AUGAS MINERO.MEDICINAIS E TERMAIS (D.X. ENERXÍA E MINAS) NÚMERO - NOME Os Penedos ESTADO Outorgado aproveitamento Outorgada declaración Solicitado aproveitamento Solicitada declaración TITULAR Concello de Cenlle REXISTRO DE CENTROS, SERVIZOS E ESTABLECEMENTOS SANITARIOS NÚMERO - NOME VIXENCIA OFERTA ASISTENCIAL Enfermería xeral Fisioterapia Hidroloxía Medicina xeral / de familia OBSERVACIÓNS


81

POZAS DE OUTARIZ

027

DATOS XERAIS

CONCELLO Ourense Vila Termal CONTACTO Outariz – Canedo – Ourense

988 388 100 (Concello de Ourense)

LOCALIZACIÓN GPS 42.34817º N 7.91240º O TIPO Manancial/Fonte Poza Casa de baños Novo proxecto termal Balneario Hotel Balneario ACTIVIDADE Activo Inactivo Pendente de apertura ANO FUNDACIÓN 2006 USOS INDUSTRIAIS Cosmético Enerxético Planta de envasado Outros ASOCIACIÓNS Balnearios de Galicia Balnearios de España AUGAS TIPO Bicarbonatadas, alcalinas, fluoradas, silicatadas. 14 Caudal (l/seg) 60 Temperatura de surxencia (ºC) INDICACIÓNS Cardioloxía e deporte Dermatoloxía Hepato-dixestivas Neuroloxía Pediatría Renais e urinarias Respiratorias Reumatoloxía Traumatoloxía e deporte Vida cotiá Xeriatría Xinecoloxía APLICACIÓNS Algaterapia Asento térmico Baño Cabina de xeo Chorros Ducha Electroterapia Fisioterapia/Rehabilitación Inxesta Inhalacións/Pulverizacións Maniluvios/Pediluvios Masaxe/Masoterapia Peloides/ Parafangos Piscina termal Presoterapia Sauna Termoterapia Terrarium Ultratone Vaporario

82

TURISMO CATEGORÍA ALOXAMENTO * ** *** **** ***** CAPACIDADE ALOXAMENTO Cuartos Prazas INSCRICIÓN REAT Si Non CALIDADE Q SERVIZOS Actividades no entorno Aluguer de material deportivo Golf Instalacións deportivas Piscina Restaurante/Bar Reunións/Congresos Vodas / Eventos Xardíns Ximnasio PROGRAMAS Enfermos crónicos Empresa Enolóxico Estética Familiar Gastronómico Parella Peregrinos Saúde/Relaxación Senior Xóvenes Outros TERMALISMO SOCIAL Imserso Deputación Xunta Outros INVENTARIO DE AUGAS MINERO.MEDICINAIS E TERMAIS (D.X. ENERXÍA E MINAS) NÚMERO - NOME OU/B/00077 OUTARIZ - OU/B/00083 OUTARIZ Nº1, Nº2 ESTADO Outorgado aproveitamento (OU/B/00083) Outorgada declaración (OU/B/00077) Solicitado aproveitamento Solicitada declaración TITULAR Concello de Ourense (2) REXISTRO DE CENTROS, SERVIZOS E ESTABLECEMENTOS SANITARIOS NÚMERO - NOME VIXENCIA OFERTA ASISTENCIAL Enfermería xeral Fisioterapia Hidroloxía Medicina xeral / de familia OBSERVACIÓNS

Consta de dúas partes, na superior están as "Pozas de Outariz" e na inferior as "Pozas de Canedo"


83

POZAS DA CHAVASQUEIRA

028

DATOS XERAIS

CONCELLO Vila Termal CONTACTO A Chavasqueira - Ourense


LOCALIZACIÓN GPS 42.34744º N 7.87848º O TIPO Manancial/Fonte Poza Casa de baños Novo proxecto termal Balneario Hotel Balneario ACTIVIDADE Activo Inactivo Pendente de apertura ANO FUNDACIÓN 2001 USOS INDUSTRIAIS Cosmético Enerxético Planta de envasado Outros ASOCIACIÓNS Balnearios de Galicia Balnearios de España AUGAS TIPO Bicarbonatado-sódicas, fluoradas, litínicas, sulfuradas 2 Caudal (l/seg) 60 Temperatura de surxencia (ºC) INDICACIÓNS Cardioloxía e deporte Dermatoloxía Hepato-dixestivas Neuroloxía Pediatría Renais e urinarias Respiratorias Reumatoloxía Traumatoloxía e deporte Vida cotiá Xeriatría Xinecoloxía APLICACIÓNS Algaterapia Asento térmico Baño Cabina de xeo Chorros Ducha Electroterapia Fisioterapia/Rehabilitación Inxesta Inhalacións/Pulverizacións Maniluvios/Pediluvios Masaxe/Masoterapia Peloides/ Parafangos Piscina termal Presoterapia Sauna Termoterapia Terrarium Ultratone Vaporario

84

TURISMO CATEGORÍA ALOXAMENTO * ** *** **** ***** CAPACIDADE ALOXAMENTO Cuartos Prazas INSCRICIÓN REAT Si Non CALIDADE Q SERVIZOS Actividades no entorno Aluguer de material deportivo Golf Instalacións deportivas Piscina Restaurante/Bar Reunións/Congresos Vodas / Eventos Xardíns Ximnasio PROGRAMAS Enfermos crónicos Empresa Enolóxico Estética Familiar Gastronómico Parella Peregrinos Saúde/Relaxación Senior Xóvenes Outros TERMALISMO SOCIAL Imserso Deputación Xunta Outros INVENTARIO DE AUGAS MINERO.MEDICINAIS E TERMAIS (D.X. ENERXÍA E MINAS) NÚMERO - NOME OU/B/00070 Caldas do Bispo ESTADO Outorgado aproveitamento Outorgada declaración Solicitado aproveitamento Solicitada declaración TITULAR Concello de Ourense REXISTRO DE CENTROS, SERVIZOS E ESTABLECEMENTOS SANITARIOS NÚMERO - NOME VIXENCIA OFERTA ASISTENCIAL Enfermería xeral Fisioterapia Hidroloxía Medicina xeral / de familia OBSERVACIÓNS A temperatura de baño é de 43 ºC Imaxe obtida de farodevigo.es


85

BURGA DO MUÍÑO

029

DATOS XERAIS

CONCELLO Ourense Vila Termal CONTACTO Quintela de Canedo


LOCALIZACIÓN GPS 42.35165º N 7.90044º O TIPO Manancial/Fonte Poza Casa de baños Novo proxecto termal Balneario Hotel Balneario ANO FUNDACIÓN 2006 ACTIVIDADE Activo Inactivo Pendente de apertura USOS INDUSTRIAIS Cosmético Enerxético Planta de envasado Outros ASOCIACIÓNS Balnearios de Galicia Balnearios de España AUGAS TIPO Bicarbonatado-sódicas, fluoradas, sulfuradas 20 Caudal (l/seg) 61 Temperatura de surxencia (ºC) INDICACIÓNS Cardioloxía e deporte Dermatoloxía Hepato-dixestivas Neuroloxía Pediatría Renais e urinarias Respiratorias Reumatoloxía Traumatoloxía e deporte Vida cotiá Xeriatría Xinecoloxía APLICACIÓNS Algaterapia Asento térmico Baño Cabina de xeo Chorros Ducha Electroterapia Fisioterapia/Rehabilitación Inxesta Inhalacións/Pulverizacións Maniluvios/Pediluvios Masaxe/Masoterapia Peloides/ Parafangos Piscina termal Presoterapia Sauna Termoterapia Terrarium Ultratone Vaporario

86

TURISMO CATEGORÍA ALOXAMENTO * ** *** **** ***** CAPACIDADE ALOXAMENTO Cuartos Prazas INSCRICIÓN REAT Si Non CALIDADE Q SERVIZOS Actividades no entorno Aluguer de material deportivo Golf Instalacións deportivas Piscina Restaurante/Bar Reunións/Congresos Vodas / Eventos Xardíns Ximnasio PROGRAMAS Enfermos crónicos Empresa Enolóxico Estética Familiar Gastronómico Parella Peregrinos Saúde/Relaxación Senior Xóvenes Outros TERMALISMO SOCIAL Imserso Deputación Xunta Outros INVENTARIO DE AUGAS MINERO.MEDICINAIS E TERMAIS (D.X. ENERXÍA E MINAS) NÚMERO - NOME O Muíño Eiras Verdes ESTADO Outorgado aproveitamento Outorgada declaración Solicitado aproveitamento Solicitada declaración TITULAR Concello de Ourense REXISTRO DE CENTROS, SERVIZOS E ESTABLECEMENTOS SANITARIOS NÚMERO - NOME VIXENCIA OFERTA ASISTENCIAL Enfermería xeral Fisioterapia Hidroloxía Medicina xeral / de familia OBSERVACIÓNS


87

88

1.5. Mananciais / Fontes


030 A Regueira A Rúa Manancial/Fonte

031 Caldas de Brués Boborás Manancial/Fonte

032 Fonte Ponterriza Boborás Manancial/Fonte

033 Fonte da Veiga Castro Caldelas Manancial/Fonte

034 Fonte da Ponte Castro Caldelas Manancial/Fonte

035 Fonte Piñeira Castro Caldelas Manancial/Fonte

036 Bañadoiro Cortegada Manancial/Fonte

037 Augas S. Pedro de Rocas Esgos Manancial/Fonte

038 Fonte de Montefurado Larouco Manancial/Fonte

039 Fonte Alto do Rodicio Maceda Manancial/Fonte

040 Fonte Rañoa Maside Manancial/Fonte

041 Fonte Manzos Maside Manancial/Fonte

042 Fonte Santas Augas Melón Manancial/Fonte

043 Fonte San Bieito Melón Manancial/Fonte

044 Fonte Cesures O Barco de Valdeorras Manancial/Fonte

045 Fonte de Xagoaza O Barco de Valdeorras Manancial/Fonte

046 Bañiño de Arcos O Carballiño Manancial/Fonte

047 As Burgas (B.de Arriba, B.de Abaixo e Fervedoiro) Ourense Manancial/Fonte

048 Fonte do Tinteiro Ourense Manancial/Fonte

049 Augas de Santa Lucía Ourense Manancial/Fonte

050 Fonte de Quintas Punxín Manancial/Fonte

051 Bañiño de Quintas Punxín Manancial/Fonte

052 Fonte do Lavadoiro Punxín Manancial/Fonte

053 Poza dos Terreos Ribadavia Manancial/Fonte

054 Auga de Sousas Verín Manancial/Fonte

055 Manancial de Cabreiroá Verín Manancial/Fonte

056 Fonte do Sapo Verín Manancial/Fonte

057 Fonte de Abaixo Viana do Bolo Manancial/Fonte


89

A REGUEIRA

030

DATOS XERAIS

CONCELLO A Rúa Vila Termal CONTACTO A Rúa

988 310 116 (Concello)

LOCALIZACIÓN GPS TIPO Manancial/Fonte Poza Casa de baños Novo proxecto termal Balneario Hotel Balneario ANO FUNDACIÓN ACTIVIDADE Activo Inactivo Pendente de apertura USOS INDUSTRIAIS Cosmético Enerxético Planta de envasado Outros ASOCIACIÓNS Balnearios de Galicia Balnearios de España AUGAS TIPO 0,02 Caudal (l/seg) 13 Temperatura de surxencia (ºC) INDICACIÓNS Cardioloxía e deporte Dermatoloxía Hepato-dixestivas Neuroloxía Pediatría Renais e urinarias Respiratorias Reumatoloxía Traumatoloxía e deporte Vida cotiá Xeriatría Xinecoloxía APLICACIÓNS Algaterapia Asento térmico Baño Cabina de xeo Chorros Ducha Electroterapia Fisioterapia/Rehabilitación Inxesta Inhalacións/Pulverizacións Maniluvios/Pediluvios Masaxe/Masoterapia Peloides/ Parafangos Piscina termal Presoterapia Sauna Termoterapia Terrarium Ultratone Vaporario

90

TURISMO CATEGORÍA ALOXAMENTO * ** *** **** ***** CAPACIDADE ALOXAMENTO Cuartos Prazas INSCRICIÓN REAT Si Non CALIDADE Q SERVIZOS Actividades no entorno Aluguer de material deportivo Golf Instalacións deportivas Piscina Restaurante Reunións/Congresos Vodas / Eventos Xardíns Ximnasio PROGRAMAS Enfermos crónicos Empresa Enolóxico Estética Familiar Gastronómico Parella Peregrinos Saúde/Relaxación Senior Xóvenes Outros TERMALISMO SOCIAL Imserso Deputación Xunta Outros INVENTARIO DE AUGAS MINERO.MEDICINAIS E TERMAIS (D.X. ENERXÍA E MINAS) NÚMERO - NOME ESTADO Outorgado aproveitamento Outorgada declaración Solicitado aproveitamento Solicitada declaración TITULAR REXISTRO DE CENTROS, SERVIZOS E ESTABLECEMENTOS SANITARIOS NÚMERO - NOME VIXENCIA OFERTA ASISTENCIAL Enfermería xeral Fisioterapia Hidroloxía Medicina xeral / de familia OBSERVACIÓNS Aínda que se constatou durante o traballo de campo a existencia de dúas fontes neste concello, non se pudo averiguar se algunha delas é a fonte minero medicinal de A Regueira (ver anexos 12 e 13).


91

CALDAS DE BRUÉS

031

DATOS XERAIS

CONCELLO Boborás Vila Termal CONTACTO Brués (San Fiz) -Lugar de A Teixeira - 32521 Boborás

988 402 008 (Concello) LOCALIZACIÓN GPS N 42º 26.561´ O 008º 09.463´ TIPO Manancial/Fonte Poza Casa de baños Novo proxecto termal Balneario Hotel Balneario ANO FUNDACIÓN ACTIVIDADE Activo Inactivo Pendente de apertura USOS INDUSTRIAIS Cosmético Enerxético Planta de envasado Outros ASOCIACIÓNS Balnearios de Galicia Balnearios de España AUGAS TIPO Sulfurado-sódicas, bicarbonatadas, fluoradas 4 Caudal (l/seg) 27 Temperatura de surxencia (ºC) INDICACIÓNS Cardioloxía e deporte Dermatoloxía Hepato-dixestivas Neuroloxía Pediatría Renais e urinarias Respiratorias Reumatoloxía Traumatoloxía e deporte Vida cotiá Xeriatría Xinecoloxía APLICACIÓNS Algaterapia Asento térmico Baño Cabina de xeo Chorros Ducha Electroterapia Fisioterapia/Rehabilitación Inxesta Inhalacións/Pulverizacións Maniluvios/Pediluvios Masaxe/Masoterapia Peloides/ Parafangos Piscina termal Presoterapia Sauna Termoterapia Terrarium Ultratone Vaporario

92

TURISMO CATEGORÍA ALOXAMENTO * ** *** **** ***** CAPACIDADE ALOXAMENTO Cuartos Prazas INSCRICIÓN REAT Si Non CALIDADE Q SERVIZOS Actividades no entorno Aluguer de material deportivo Golf Instalacións deportivas Piscina Restaurante Reunións/Congresos Vodas / Eventos Xardíns Ximnasio PROGRAMAS Enfermos crónicos Empresa Enolóxico Estética Familiar Gastronómico Parella Peregrinos Saúde/Relaxación Senior Xóvenes Outros TERMALISMO SOCIAL Imserso Deputación Xunta Outros INVENTARIO DE AUGAS MINERO.MEDICINAIS E TERMAIS (D.X. ENERXÍA E MINAS) NÚMERO - NOME ESTADO Outorgado aproveitamento Outorgada declaración Solicitado aproveitamento Solicitada declaración TITULAR REXISTRO DE CENTROS, SERVIZOS E ESTABLECEMENTOS SANITARIOS NÚMERO - NOME VIXENCIA OFERTA ASISTENCIAL Enfermería xeral Fisioterapia Hidroloxía Medicina xeral / de familia OBSERVACIÓNS En verán ten afluencia de visitas.


93

FONTE PONTERRIZA

032

DATOS XERAIS

CONCELLO Boborás Vila Termal CONTACTO Lugar de Ponterriza - Moldes (San Mamede)

988 402 008 (Concello)

LOCALIZACIÓN GPS N 42º 25.261´ O 008º 07.135´ TIPO Manancial/Fonte Poza Casa de baños Novo proxecto termal Balneario Hotel Balneario ANO FUNDACIÓN ACTIVIDADE Activo Inactivo Pendente de apertura USOS INDUSTRIAIS Cosmético Enerxético Planta de envasado Outros ASOCIACIÓNS Balnearios de Galicia Balnearios de España AUGAS TIPO Sulfuradas, fluoradas 0, 03 Caudal (l/seg) 16 Temperatura de surxencia (ºC) INDICACIÓNS Cardioloxía e deporte Dermatoloxía Hepato-dixestivas Neuroloxía Pediatría Renais e urinarias Respiratorias Reumatoloxía Traumatoloxía e deporte Vida cotiá Xeriatría Xinecoloxía APLICACIÓNS Algaterapia Asento térmico Baño Cabina de xeo Chorros Ducha Electroterapia Fisioterapia/Rehabilitación Inxesta Inhalacións/Pulverizacións Maniluvios/Pediluvios Masaxe/Masoterapia Peloides/ Parafangos Piscina termal Presoterapia Sauna Termoterapia Terrarium Ultratone Vaporario

94



95

FONTE DA VEIGA

033

DATOS XERAIS

CONCELLO Castro Caldelas Vila Termal CONTACTO Sas de Penelas – Castro Caldelas

988 203 000 (Concello)

LOCALIZACIÓN GPS N 42 21.878´O 007º 21.592´ TIPO Manancial/Fonte Poza Casa de baños Novo proxecto termal Balneario Hotel Balneario ANO FUNDACIÓN ACTIVIDADE Activo Inactivo Pendente de apertura USOS INDUSTRIAIS Cosmético Enerxético Planta de envasado Outros ASOCIACIÓNS Balnearios de Galicia Balnearios de España AUGAS TIPO 0,33 Caudal (l/seg) 14 Temperatura de surxencia (ºC) INDICACIÓNS Cardioloxía e deporte Dermatoloxía Hepato-dixestivas Neuroloxía Pediatría Renais e urinarias Respiratorias Reumatoloxía Traumatoloxía e deporte Vida cotiá Xeriatría Xinecoloxía APLICACIÓNS Algaterapia Asento térmico Baño Cabina de xeo Chorros Ducha Electroterapia Fisioterapia/Rehabilitación Inxesta Inhalacións/Pulverizacións Maniluvios/Pediluvios Masaxe/Masoterapia Peloides/ Parafangos Piscina termal Presoterapia Sauna Termoterapia Terrarium Ultratone Vaporario

96



97

FONTE DA PONTE

034

DATOS XERAIS

CONCELLO Castro Caldelas Vila Termal CONTACTO Sas de Penelas – Castro Caldelas

988 203 000 (Concello)

LOCALIZACIÓN GPS N 42º 22.450´- O OO7º 24.367´ TIPO Manancial/Fonte Poza Casa de baños Novo proxecto termal Balneario Hotel Balneario ANO FUNDACIÓN ACTIVIDADE Activo Inactivo Pendente de apertura USOS INDUSTRIAIS Cosmético Enerxético Planta de envasado Outros ASOCIACIÓNS Balnearios de Galicia Balnearios de España AUGAS TIPO C 0,33 Caudal (l/seg) 10 Temperatura de surxencia (ºC) INDICACIÓNS Cardioloxía e deporte Dermatoloxía Hepato-dixestivas Neuroloxía Pediatría Renais e urinarias Respiratorias Reumatoloxía Traumatoloxía e deporte Vida cotiá Xeriatría Xinecoloxía APLICACIÓNS Algaterapia Asento térmico Baño Cabina de xeo Chorros Ducha Electroterapia Fisioterapia/Rehabilitación Inxesta Inhalacións/Pulverizacións Maniluvios/Pediluvios Masaxe/Masoterapia Peloides/ Parafangos Piscina termal Presoterapia Sauna Termoterapia Terrarium Ultratone Vaporario

98

TURISMO CATEGORÍA ALOXAMENTO * ** *** **** ***** CAPACIDADE ALOXAMENTO Cuartos Prazas INSCRICIÓN REAT Si Non CALIDADE Q SERVIZOS Actividades no entorno Aluguer de material deportivo Golf Instalacións deportivas Piscina Restaurante Reunións/Congresos Vodas / Eventos Xardíns Ximnasio PROGRAMAS Enfermos crónicos Empresa Enolóxico Estética Familiar Gastronómico Parella Peregrinos Saúde/Relaxación Senior Xóvenes Outros TERMALISMO SOCIAL Imserso Deputación Xunta Outros INVENTARIO DE AUGAS MINERO.MEDICINAIS E TERMAIS (D.X. ENERXÍA E MINAS) NÚMERO - NOME ESTADO Outorgado aproveitamento Outorgada declaración Solicitado aproveitamento Solicitada declaración TITULAR REXISTRO DE CENTROS, SERVIZOS E ESTABLECEMENTOS SANITARIOS NÚMERO - NOME VIXENCIA OFERTA ASISTENCIAL Enfermería xeral Fisioterapia OBSERVACIÓNS Segundo informan os veciños antes esta auga empregábase para lavar, pero desde hai 2 ou 3 anos debido á construción dunha nova central, xa non é accesible.


99

FONTE PIÑEIRA

035

DATOS XERAIS

CONCELLO Castro Caldelas Vila Termal CONTACTO O Burgo – Castro Caldelas

988 203 000 (Concello)

LOCALIZACIÓN GPS N 42º 21.536´O - O O7º 24.029´ TIPO Manancial/Fonte Poza Casa de baños Novo proxecto termal Balneario Hotel Balneario ANO FUNDACIÓN ACTIVIDADE Activo Inactivo Pendente de apertura USOS INDUSTRIAIS Cosmético Enerxético Planta de envasado Outros ASOCIACIÓNS Balnearios de Galicia Balnearios de España AUGAS TIPO 0,01 Caudal (l/seg) 12 Temperatura de surxencia (ºC) INDICACIÓNS Cardioloxía e deporte Dermatoloxía Hepato-dixestivas Neuroloxía Pediatría Renais e urinarias Respiratorias Reumatoloxía Traumatoloxía e deporte Vida cotiá Xeriatría Xinecoloxía APLICACIÓNS Algaterapia Asento térmico Baño Cabina de xeo Chorros Ducha Electroterapia Fisioterapia/Rehabilitación Inxesta Inhalacións/Pulverizacións Maniluvios/Pediluvios Masaxe/Masoterapia Peloides/ Parafangos Piscina termal Presoterapia Sauna Termoterapia Terrarium Ultratone Vaporario

100



101

BAÑADOIRO

036

DATOS XERAIS

CONCELLO Cortegada Vila Termal CONTACTO Vilanova da Barca - Cortegada

988 483 001 (Concello) LOCALIZACIÓN GPS N 42º 12.060´ O 008º 10.469´ TIPO Manancial/Fonte Poza Casa de baños Novo proxecto termal Balneario Hotel Balneario ANO FUNDACIÓN ACTIVIDADE Activo Inactivo Pendente de apertura USOS INDUSTRIAIS Cosmético Enerxético Planta de envasado Outros ASOCIACIÓNS Balnearios de Galicia Balnearios de España AUGAS TIPO 0,25 Caudal (l/seg) 17 Temperatura de surxencia (ºC) INDICACIÓNS Cardioloxía e deporte Dermatoloxía Hepato-dixestivas Neuroloxía Pediatría Renais e urinarias Respiratorias Reumatoloxía Traumatoloxía e deporte Vida cotiá Xeriatría Xinecoloxía APLICACIÓNS Algaterapia Asento térmico Baño Cabina de xeo Chorros Ducha Electroterapia Fisioterapia/Rehabilitación Inxesta Inhalacións/Pulverizacións Maniluvios/Pediluvios Masaxe/Masoterapia Peloides/ Parafangos Piscina termal Presoterapia Sauna Termoterapia Terrarium Ultratone Vaporario

102



103

AUGAS S.PEDRO DE ROCAS

037

DATOS XERAIS

CONCELLO Esgos Vila Termal CONTACTO Rocas – Esgos

988 29 00 00 (Concello)

LOCALIZACIÓN GPS N 42º 20.460 ´O OO7º 42.992´ TIPO Manancial/Fonte Poza Casa de baños Novo proxecto termal Balneario Hotel Balneario ANO FUNDACIÓN ACTIVIDADE Activo Inactivo Pendente de apertura USOS INDUSTRIAIS Cosmético Enerxético Planta de envasado Outros ASOCIACIÓNS Balnearios de Galicia Balnearios de España AUGAS TIPO 0,25 Caudal (l/seg) 10 Temperatura de surxencia (ºC) INDICACIÓNS Cardioloxía e deporte Dermatoloxía Hepato-dixestivas Neuroloxía Pediatría Renais e urinarias Respiratorias Reumatoloxía Traumatoloxía e deporte Vida cotiá Xeriatría Xinecoloxía APLICACIÓNS Algaterapia Asento térmico Baño Cabina de xeo Chorros Ducha Electroterapia Fisioterapia/Rehabilitación Inxesta Inhalacións/Pulverizacións Maniluvios/Pediluvios Masaxe/Masoterapia Peloides/ Parafangos Piscina termal Presoterapia Sauna Termoterapia Terrarium Ultratone Vaporario

104

TURISMO CATEGORÍA ALOXAMENTO * ** *** **** ***** CAPACIDADE ALOXAMENTO Cuartos Prazas INSCRICIÓN REAT Si Non CALIDADE Q SERVIZOS Actividades no entorno Aluguer de material deportivo Golf Instalacións deportivas Piscina Restaurante Reunións/Congresos Vodas / Eventos Xardíns Ximnasio PROGRAMAS Enfermos crónicos Empresa Enolóxico Estética Familiar Gastronómico Parella Peregrinos Saúde/Relaxación Senior Xóvenes Outros TERMALISMO SOCIAL Imserso Deputación Xunta Outros INVENTARIO DE AUGAS MINERO.MEDICINAIS E TERMAIS (D.X. ENERXÍA E MINAS) NÚMERO - NOME ESTADO Outorgado aproveitamento Outorgada declaración Solicitado aproveitamento Solicitada declaración TITULAR REXISTRO DE CENTROS, SERVIZOS E ESTABLECEMENTOS SANITARIOS NÚMERO - NOME VIXENCIA OFERTA ASISTENCIAL Enfermería xeral Fisioterapia Hidroloxía Medicina xeral / de familia OBSERVACIÓNS Imaxes tomadas de www.turgalicia.es


105

FONTE DE MONTEFURADO

038

DATOS XERAIS

CONCELLO Larouco Vila Termal CONTACTO Seadur - Larouco

88 34 80 02 (Concello) LOCALIZACIÓN GPS TIPO Manancial/Fonte Poza Casa de baños Novo proxecto termal Balneario Hotel Balneario ANO FUNDACIÓN ACTIVIDADE Activo Inactivo Pendente de apertura USOS INDUSTRIAIS Cosmético Enerxético Planta de envasado Outros ASOCIACIÓNS Balnearios de Galicia Balnearios de España AUGAS TIPO 0,50 Caudal (l/seg) 12 Temperatura de surxencia (ºC) INDICACIÓNS Cardioloxía e deporte Dermatoloxía Hepato-dixestivas Neuroloxía Pediatría Renais e urinarias Respiratorias Reumatoloxía Traumatoloxía e deporte Vida cotiá Xeriatría Xinecoloxía APLICACIÓNS Algaterapia Asento térmico Baño Cabina de xeo Chorros Ducha Electroterapia Fisioterapia/Rehabilitación Inxesta Inhalacións/Pulverizacións Maniluvios/Pediluvios Masaxe/Masoterapia Peloides/ Parafangos Piscina termal Presoterapia Sauna Termoterapia Terrarium Ultratone Vaporario

106

TURISMO CATEGORÍA ALOXAMENTO * ** *** **** ***** CAPACIDADE ALOXAMENTO Cuartos Prazas INSCRICIÓN REAT Si Non CALIDADE Q SERVIZOS Actividades no entorno Aluguer de material deportivo Golf Instalacións deportivas Piscina Restaurante Reunións/Congresos Vodas / Eventos Xardíns Ximnasio PROGRAMAS Enfermos crónicos Empresa Enolóxico Estética Familiar Gastronómico Parella Peregrinos Saúde/Relaxación Senior Xóvenes Outros TERMALISMO SOCIAL Imserso Deputación Xunta Outros INVENTARIO DE AUGAS MINERO.MEDICINAIS E TERMAIS (D.X. ENERXÍA E MINAS) NÚMERO - NOME ESTADO Outorgado aproveitamento Outorgada declaración Solicitado aproveitamento Solicitada declaración TITULAR REXISTRO DE CENTROS, SERVIZOS E ESTABLECEMENTOS SANITARIOS NÚMERO - NOME VIXENCIA OFERTA ASISTENCIAL Enfermería xeral Fisioterapia Hidroloxía Medicina xeral / de familia OBSERVACIÓNS Non se conseguiu localizar esta fonte durante o traballo de campo (ver anexos 12 e 13).


107

FONTE ALTO DO RODICIO

039

DATOS XERAIS

CONCELLO Maceda Vila Termal CONTACTO Alto do Rodicio - Maceda

988 463 001 (Concello)

LOCALIZACIÓN GPS N 42º 18.027´ O OO7º 36.228´ TIPO Manancial/Fonte Poza Casa de baños Novo proxecto termal Balneario Hotel Balneario ANO FUNDACIÓN ACTIVIDADE Activo Inactivo Pendente de apertura USOS INDUSTRIAIS Cosmético Enerxético Planta de envasado Outros ASOCIACIÓNS Balnearios de Galicia Balnearios de España AUGAS TIPO 0,05 Caudal (l/seg) 10 Temperatura de surxencia (ºC) INDICACIÓNS Cardioloxía e deporte Dermatoloxía Hepato-dixestivas Neuroloxía Pediatría Renais e urinarias Respiratorias Reumatoloxía Traumatoloxía e deporte Vida cotiá Xeriatría Xinecoloxía APLICACIÓNS Algaterapia Asento térmico Baño Cabina de xeo Chorros Ducha Electroterapia Fisioterapia/Rehabilitación Inxesta Inhalacións/Pulverizacións Maniluvios/Pediluvios Masaxe/Masoterapia Peloides/ Parafangos Piscina termal Presoterapia Sauna Termoterapia Terrarium Ultratone Vaporario

108



109

FONTE RAÑOA

040

DATOS XERAIS

CONCELLO Maside Vila Termal CONTACTO Lugar de Maside 32570 Maside

988 28 89 52 (Concello)

LOCALIZACIÓN GPS 42º 25.041´ O 008º 01.209´ TIPO Manancial/Fonte Poza Casa de baños Novo proxecto termal Balneario Hotel Balneario ANO FUNDACIÓN ACTIVIDADE Activo Inactivo Pendente de apertura USOS INDUSTRIAIS Cosmético Enerxético Planta de envasado Outros ASOCIACIÓNS Balnearios de Galicia Balnearios de España AUGAS TIPO Sulfuradas, alcalinas, fluoradas, boricatadas 0,10 Caudal (l/seg) 20 Temperatura de surxencia (ºC) INDICACIÓNS Cardioloxía e deporte Dermatoloxía Hepato-dixestivas Neuroloxía Pediatría Renais e urinarias Respiratorias Reumatoloxía Traumatoloxía e deporte Vida cotiá Xeriatría Xinecoloxía APLICACIÓNS Algaterapia Asento térmico Baño Cabina de xeo Chorros Ducha Electroterapia Fisioterapia/Rehabilitación Inxesta Inhalacións/Pulverizacións Maniluvios/Pediluvios Masaxe/Masoterapia Peloides/ Parafangos Piscina termal Presoterapia Sauna Termoterapia Terrarium Ultratone Vaporario

110

TURISMO CATEGORÍA ALOXAMENTO * ** *** **** ***** CAPACIDADE ALOXAMENTO Cuartos Prazas INSCRICIÓN REAT Si Non CALIDADE Q SERVIZOS Actividades no entorno Aluguer de material deportivo Golf Instalacións deportivas Piscina Restaurante Reunións/Congresos Vodas / Eventos Xardíns Ximnasio PROGRAMAS Enfermos crónicos Empresa Enolóxico Estética Familiar Gastronómico Parella Peregrinos Saúde/Relaxación Senior Xóvenes Outros TERMALISMO SOCIAL Imserso Deputación Xunta Outros INVENTARIO DE AUGAS MINERO.MEDICINAIS E TERMAIS (D.X. ENERXÍA E MINAS) NÚMERO - NOME A Rañoa ESTADO Outorgado aproveitamento Outorgada declaración Solicitado aproveitamento Solicitada declaración TITULAR Concello de Maside REXISTRO DE CENTROS, SERVIZOS E ESTABLECEMENTOS SANITARIOS NÚMERO - NOME VIXENCIA OFERTA ASISTENCIAL Enfermería xeral Fisioterapia Hidroloxía Medicina xeral / de familia OBSERVACIÓNS Hoxe en día forma parte do Parque de A Rañoa, dotada de zona de esparcimento, piscinas e árbores. Antigamente o pilón de cantería permitía que tomasen o baño simultáneamente ata 12 persoas


111

FONTE MANZÓS

041

DATOS XERAIS

CONCELLO Maside Vila Termal CONTACTO Manzós – Louredo- Maside

988 28 89 52 (Concello)

LOCALIZACIÓN GPS N 42 º 25.789´ - O 007º 58.594´ TIPO Manancial/Fonte Poza Casa de baños Novo proxecto termal Balneario Hotel Balneario ANO FUNDACIÓN ACTIVIDADE Activo Inactivo Pendente de apertura USOS INDUSTRIAIS Cosmético Enerxético Planta de envasado Outros ASOCIACIÓNS Balnearios de Galicia Balnearios de España AUGAS TIPO 0,20 Caudal (l/seg) 17 Temperatura de surxencia (ºC) INDICACIÓNS Cardioloxía e deporte Dermatoloxía Hepato-dixestivas Neuroloxía Pediatría Renais e urinarias Respiratorias Reumatoloxía Traumatoloxía e deporte Vida cotiá Xeriatría Xinecoloxía APLICACIÓNS Algaterapia Asento térmico Baño Cabina de xeo Chorros Ducha Electroterapia Fisioterapia/Rehabilitación Inxesta Inhalacións/Pulverizacións Maniluvios/Pediluvios Masaxe/Masoterapia Peloides/ Parafangos Piscina termal Presoterapia Sauna Termoterapia Terrarium Ultratone Vaporario

112



113

FONTE SANTAS AUGAS

042

DATOS XERAIS

CONCELLO Melón Vila Termal CONTACTO Lugar de O Retiro

988 481 620 (Concello) LOCALIZACIÓN GPS N 42º 14.000´ O 008º 13.825´ TIPO Manancial/Fonte Poza Casa de baños Novo proxecto termal Balneario Hotel Balneario ANO FUNDACIÓN ACTIVIDADE Activo Inactivo Pendente de apertura USOS INDUSTRIAIS Cosmético Enerxético Planta de envasado Outros ASOCIACIÓNS Balnearios de Galicia Balnearios de España AUGAS TIPO 0,25 Caudal (l/seg) 10 Temperatura de surxencia (ºC) INDICACIÓNS Cardioloxía e deporte Dermatoloxía Hepato-dixestivas Neuroloxía Pediatría Renais e urinarias Respiratorias Reumatoloxía Traumatoloxía e deporte Vida cotiá Xeriatría Xinecoloxía APLICACIÓNS Algaterapia Asento térmico Baño Cabina de xeo Chorros Ducha Electroterapia Fisioterapia/Rehabilitación Inxesta Inhalacións/Pulverizacións Maniluvios/Pediluvios Masaxe/Masoterapia Peloides/ Parafangos Piscina termal Presoterapia Sauna Termoterapia Terrarium Ultratone Vaporario

114



115

FONTE SAN BIEITO

043

DATOS XERAIS

CONCELLO Melón Vila Termal CONTACTO Calvo Sotelo 1

988 481620 (Concello)

LOCALIZACIÓN GPS N 42º 14.013´ O 008º 13.755 TIPO Manancial/Fonte Poza Casa de baños Novo proxecto termal Balneario Hotel Balneario ANO FUNDACIÓN ACTIVIDADE Activo Inactivo Pendente de apertura USOS INDUSTRIAIS Cosmético Enerxético Planta de envasado Outros ASOCIACIÓNS Balnearios de Galicia Balnearios de España AUGAS TIPO 0,04 Caudal (l/seg) 11 Temperatura de surxencia (ºC) INDICACIÓNS Cardioloxía e deporte Dermatoloxía Hepato-dixestivas Neuroloxía Pediatría Renais e urinarias Respiratorias Reumatoloxía Traumatoloxía e deporte Vida cotiá Xeriatría Xinecoloxía APLICACIÓNS Algaterapia Asento térmico Baño Cabina de xeo Chorros Ducha Electroterapia Fisioterapia/Rehabilitación Inxesta Inhalacións/Pulverizacións Maniluvios/Pediluvios Masaxe/Masoterapia Peloides/ Parafangos Piscina termal Presoterapia Sauna Termoterapia Terrarium Ultratone Vaporario

116



117

FONTE CESURES

044

DATOS XERAIS

CONCELLO O Barco de Valdeorras Vila Termal CONTACTO Cesures- O Barco de Valdeorras

988 320 202 (Concello)

LOCALIZACIÓN GPS N 42º 24.051´ O 007º 00.954´ TIPO Manancial/Fonte Poza Casa de baños Novo proxecto termal Balneario Hotel Balneario ANO FUNDACIÓN ACTIVIDADE Activo Inactivo Pendente de apertura USOS INDUSTRIAIS Cosmético Enerxético Planta de envasado Outros ASOCIACIÓNS Balnearios de Galicia Balnearios de España AUGAS TIPO 0, 14 Caudal (l/seg) 10 Temperatura de surxencia (ºC) INDICACIÓNS Cardioloxía e deporte Dermatoloxía Hepato-dixestivas Neuroloxía Pediatría Renais e urinarias Respiratorias Reumatoloxía Traumatoloxía e deporte Vida cotiá Xeriatría Xinecoloxía APLICACIÓNS Algaterapia Asento térmico Baño Cabina de xeo Chorros Ducha Electroterapia Fisioterapia/Rehabilitación Inxesta Inhalacións/Pulverizacións Maniluvios/Pediluvios Masaxe/Masoterapia Peloides/ Parafangos Piscina termal Presoterapia Sauna Termoterapia Terrarium Ultratone Vaporario

118



119

FONTE XAGOAZA

045

DATOS XERAIS

CONCELLO O Barco de Valdeorras Vila Termal CONTACTO Seadur - O Barco de Valdeorras

988 320 202 (Concello)

LOCALIZACIÓN GPS TIPO Manancial/Fonte Poza Casa de baños Novo proxecto termal Balneario Hotel Balneario ANO FUNDACIÓN ACTIVIDADE Activo Inactivo Pendente de apertura USOS INDUSTRIAIS Cosmético Enerxético Planta de envasado Outros ASOCIACIÓNS Balnearios de Galicia Balnearios de España AUGAS TIPO 0, 01 Caudal (l/seg) 12 Temperatura de surxencia (ºC) INDICACIÓNS Cardioloxía e deporte Dermatoloxía Hepato-dixestivas Neuroloxía Pediatría Renais e urinarias Respiratorias Reumatoloxía Traumatoloxía e deporte Vida cotiá Xeriatría Xinecoloxía APLICACIÓNS Algaterapia Asento térmico Baño Cabina de xeo Chorros Ducha Electroterapia Fisioterapia/Rehabilitación Inxesta Inhalacións/Pulverizacións Maniluvios/Pediluvios Masaxe/Masoterapia Peloides/ Parafangos Piscina termal Presoterapia Sauna Termoterapia Terrarium Ultratone Vaporario

120

TURISMO CATEGORÍA ALOXAMENTO * ** *** **** ***** CAPACIDADE ALOXAMENTO Cuartos Prazas INSCRICIÓN REAT Si Non CALIDADE Q SERVIZOS Actividades no entorno Aluguer de material deportivo Golf Instalacións deportivas Piscina Restaurante Reunións/Congresos Vodas / Eventos Xardíns Ximnasio PROGRAMAS Enfermos crónicos Empresa Enolóxico Estética Familiar Gastronómico Parella Peregrinos Saúde/Relaxación Senior Xóvenes Outros TERMALISMO SOCIAL Imserso Deputación Xunta Outros INVENTARIO DE AUGAS MINERO.MEDICINAIS E TERMAIS (D.X. ENERXÍA E MINAS) NÚMERO - NOME ESTADO Outorgado aproveitamento Outorgada declaración Solicitado aproveitamento Solicitada declaración TITULAR REXISTRO DE CENTROS, SERVIZOS E ESTABLECEMENTOS SANITARIOS NÚMERO - NOME VIXENCIA OFERTA ASISTENCIAL Enfermería xeral Fisioterapia Hidroloxía Medicina xeral / de familia OBSERVACIÓNS Non se conseguiu localizar esta fonte durante o traballo de campo (ver anexos 12 e 13).


121

BAÑIÑO DE ARCOS

046

DATOS XERAIS

CONCELLO O Carballiño Vila Termal CONTACTO Arcos – O Carballiño

988 53 00 07 (Concello) LOCALIZACIÓN GPS N 42º 26.672´ O 008º 04.382´ TIPO Manancial/Fonte Poza Casa de baños Novo proxecto termal Balneario Hotel Balneario ANO FUNDACIÓN ACTIVIDADE Activo Inactivo Pendente de apertura USOS INDUSTRIAIS Cosmético Enerxético Planta de envasado Outros ASOCIACIÓNS Balnearios de Galicia Balnearios de España AUGAS TIPO Sulfuradas, bicarbonatadas, fluoradas 0,03 Caudal (l/seg) 20 Temperatura de surxencia (ºC) INDICACIÓNS Cardioloxía e deporte Dermatoloxía Hepato-dixestivas Neuroloxía Pediatría Renais e urinarias Respiratorias Reumatoloxía Traumatoloxía e deporte Vida cotiá Xeriatría Xinecoloxía APLICACIÓNS Algaterapia Asento térmico Baño Cabina de xeo Chorros Ducha Electroterapia Fisioterapia/Rehabilitación Inxesta Inhalacións/Pulverizacións Maniluvios/Pediluvios Masaxe/Masoterapia Peloides/ Parafangos Piscina termal Presoterapia Sauna Termoterapia Terrarium Ultratone Vaporario

122

TURISMO CATEGORÍA ALOXAMENTO * ** *** **** ***** CAPACIDADE ALOXAMENTO Cuartos Prazas INSCRICIÓN REAT Si Non CALIDADE Q SERVIZOS Actividades no entorno Aluguer de material deportivo Golf Instalacións deportivas Piscina Restaurante Reunións/Congresos Vodas / Eventos Xardíns Ximnasio PROGRAMAS Enfermos crónicos Empresa Enolóxico Estética Familiar Gastronómico Parella Peregrinos Saúde/Relaxación Senior Xóvenes Outros TERMALISMO SOCIAL Imserso Deputación Xunta Outros INVENTARIO DE AUGAS MINERO.MEDICINAIS E TERMAIS (D.X. ENERXÍA E MINAS) NÚMERO - NOME O Baniño ESTADO Outorgado aproveitamento Outorgada declaración Solicitado aproveitamento Solicitada declaración TITULAR María Amparo Quiroga Quiroga REXISTRO DE CENTROS, SERVIZOS E ESTABLECEMENTOS SANITARIOS NÚMERO - NOME VIXENCIA OFERTA ASISTENCIAL Enfermería xeral Fisioterapia Hidroloxía Medicina xeral / de familia OBSERVACIÓNS En 1997 a primeira escola taller municipal acometeu a construcción dun tellado e un pequeño estanque de recollida de augas do manancial e creou un área de recreo no entorno. No último ano detectaronse vertidos no río Arenteiro ao seu paso por Arcos, procedentes dunha fosa séptica.


123

AS BURGAS (B. DE ARRIBA, B. DE ABAIXO E FERVEDOIRO)

047

DATOS XERAIS

CONCELLO Ourense Vila Termal CONTACTO Praza das Burgas, s/n

988388108 (Concellería de Termalismo de Ourense) [email protected]

LOCALIZACIÓN GPS 42.334822 N -7.8650107 O TIPO Manancial/Fonte Poza Casa de baños Novo proxecto termal Balneario Hotel Balneario ANO FUNDACIÓN Segunda metade do século XVII (Burga de Arriba)

Mediados do sécudo XIX (Burga de Abaixo) ACTIVIDADE Activo Inactivo Pendente de apertura USOS INDUSTRIAIS Cosmético Enerxético Planta de envasado Outros ASOCIACIÓNS Balnearios de Galicia Balnearios de España AUGAS TIPO Alcalinas, bicarbonatado-sódicas, fluoradas, litínicas 10 Caudal (l/seg) 64 Temperatura de surxencia (ºC) INDICACIÓNS Cardioloxía e deporte Dermatoloxía Hepato-dixestivas Neuroloxía Pediatría Renais e urinarias Respiratorias Reumatoloxía Traumatoloxía e deporte Vida cotiá Xeriatría Xinecoloxía APLICACIÓNS Algaterapia Asento térmico Baño Cabina de xeo Chorros Ducha Electroterapia Fisioterapia/Rehabilitación Inxesta Inhalacións/Pulverizacións Maniluvios/Pediluvios Masaxe/Masoterapia Peloides/ Parafangos Piscina termal Presoterapia Sauna Termoterapia Terrarium Ultratone Vaporario

124

TURISMO CATEGORÍA ALOXAMENTO * ** *** **** ***** CAPACIDADE ALOXAMENTO Cuartos Prazas INSCRICIÓN REAT Si Non CALIDADE Q SERVIZOS Actividades no entorno Aluguer de material deportivo Golf Instalacións deportivas Piscina Restaurante/Bar Reunións/Congresos Vodas / Eventos Xardíns Ximnasio PROGRAMAS Enfermos crónicos Empresa Enolóxico Estética Familiar Gastronómico Parella Peregrinos Saúde/Relaxación Senior Xóvenes Outros TERMALISMO SOCIAL Imserso Deputación Xunta Outros INVENTARIO DE AUGAS MINERO.MEDICINAIS E TERMAIS (D.X. ENERXÍA E MINAS) NÚMERO - NOME OU/B/00075.1 Burgas de Arriba - OU/B/00075.2 Burgas de Abaixo ESTADO Outorgado aproveitamento Outorgada declaración (2) Solicitado aproveitamento Solicitada declaración TITULAR Concello de Ourense REXISTRO DE CENTROS, SERVIZOS E ESTABLECEMENTOS SANITARIOS NÚMERO - NOME VIXENCIA OFERTA ASISTENCIAL Enfermería xeral Fisioterapia Hidroloxía Medicina xeral / de familia OBSERVACIÓNS Na ficha 017 expónse o caso da Piscina Termal


125

FONTE DO TINTEIRO

048

DATOS XERAIS

CONCELLO Ourense Vila Termal CONTACTO 988 388 100 (Concello) LOCALIZACIÓN GPS TIPO Manancial/Fonte Poza Casa de baños Novo proxecto termal Balneario Hotel Balneario ANO FUNDACIÓN ACTIVIDADE Activo Inactivo Pendente de apertura USOS INDUSTRIAIS Cosmético Enerxético Planta de envasado Outros ASOCIACIÓNS Balnearios de Galicia Balnearios de España AUGAS TIPO Bicarbonatado-sódicas, fluoradas, sulfuradas 0,02 Caudal (l/seg) 43 Temperatura de surxencia (ºC) INDICACIÓNS Cardioloxía e deporte Dermatoloxía Hepato-dixestivas Neuroloxía Pediatría Renais e urinarias Respiratorias Reumatoloxía Traumatoloxía e deporte Vida cotiá Xeriatría Xinecoloxía APLICACIÓNS Algaterapia Asento térmico Baño Cabina de xeo Chorros Ducha Electroterapia Fisioterapia/Rehabilitación Inxesta Inhalacións/Pulverizacións Maniluvios/Pediluvios Masaxe/Masoterapia Peloides/ Parafangos Piscina termal Presoterapia Sauna Termoterapia Terrarium Ultratone Vaporario

126

TURISMO CATEGORÍA ALOXAMENTO * ** *** **** ***** CAPACIDADE ALOXAMENTO Cuartos Prazas INSCRICIÓN REAT Si Non CALIDADE Q SERVIZOS Actividades no entorno Aluguer de material deportivo Golf Instalacións deportivas Piscina Restaurante Reunións/Congresos Vodas / Eventos Xardíns Ximnasio PROGRAMAS Enfermos crónicos Empresa Enolóxico Estética Familiar Gastronómico Parella Peregrinos Saúde/Relaxación Senior Xóvenes Outros TERMALISMO SOCIAL Imserso Deputación Xunta Outros INVENTARIO DE AUGAS MINERO.MEDICINAIS E TERMAIS (D.X. ENERXÍA E MINAS) NÚMERO - NOME O Tinteiro ESTADO Outorgado aproveitamento Outorgada declaración Solicitado aproveitamento Solicitada declaración TITULAR Concello de Ourense REXISTRO DE CENTROS, SERVIZOS E ESTABLECEMENTOS SANITARIOS NÚMERO - NOME VIXENCIA OFERTA ASISTENCIAL Enfermería xeral Fisioterapia Hidroloxía Medicina xeral / de familia OBSERVACIÓNS Fonte termal a carón do río recentemente rehabilitada


127

AUGAS DE SANTA LUCÍA

049

DATOS XERAIS

CONCELLO Ourense Vila Termal CONTACTO Reza - Ourense

988 388 100 (Concello)

LOCALIZACIÓN GPS N 42º 19.059´O 007º 50.775´ TIPO Manancial/Fonte Poza Casa de baños Novo proxecto termal Balneario Hotel Balneario ANO FUNDACIÓN ACTIVIDADE Activo Inactivo Pendente de apertura USOS INDUSTRIAIS Cosmético Enerxético Planta de envasado Outros ASOCIACIÓNS Balnearios de Galicia Balnearios de España AUGAS TIPO 0,02 Caudal (l/seg) 29 Temperatura de surxencia (ºC) INDICACIÓNS Cardioloxía e deporte Dermatoloxía Hepato-dixestivas Neuroloxía Pediatría Renais e urinarias Respiratorias Reumatoloxía Traumatoloxía e deporte Vida cotiá Xeriatría Xinecoloxía APLICACIÓNS Algaterapia Asento térmico Baño Cabina de xeo Chorros Ducha Electroterapia Fisioterapia/Rehabilitación Inxesta Inhalacións/Pulverizacións Maniluvios/Pediluvios Masaxe/Masoterapia Peloides/ Parafangos Piscina termal Presoterapia Sauna Termoterapia Terrarium Ultratone Vaporario

128



129

FONTE DE QUINTAS

050

DATOS XERAIS

CONCELLO Punxín Vila Termal CONTACTO Quintas-Punxin

LOCALIZACIÓN GPS N 42º 22.181´ O 007º 59.837´ TIPO Manancial/Fonte Poza Casa de baños Novo proxecto termal Balneario Hotel Balneario ANO FUNDACIÓN ACTIVIDADE Activo Inactivo Pendente de apertura USOS INDUSTRIAIS Cosmético Enerxético Planta de envasado Outros ASOCIACIÓNS Balnearios de Galicia Balnearios de España AUGAS TIPO 0,04 Caudal (l/seg) 17 Temperatura de surxencia (ºC) INDICACIÓNS Cardioloxía e deporte Dermatoloxía Hepato-dixestivas Neuroloxía Pediatría Renais e urinarias Respiratorias Reumatoloxía Traumatoloxía e deporte Vida cotiá Xeriatría Xinecoloxía APLICACIÓNS Algaterapia Asento térmico Baño Cabina de xeo Chorros Ducha Electroterapia Fisioterapia/Rehabilitación Inxesta Inhalacións/Pulverizacións Maniluvios/Pediluvios Masaxe/Masoterapia Peloides/ Parafangos Piscina termal Presoterapia Sauna Termoterapia Terrarium Ultratone Vaporario

130

TURISMO CATEGORÍA ALOXAMENTO * ** *** **** ***** CAPACIDADE ALOXAMENTO Cuartos Prazas INSCRICIÓN REAT Si Non CALIDADE Q SERVIZOS Actividades no entorno Aluguer de material deportivo Golf Instalacións deportivas Piscina Restaurante Reunións/Congresos Vodas / Eventos Xardíns Ximnasio PROGRAMAS Enfermos crónicos Empresa Enolóxico Estética Familiar Gastronómico Parella Peregrinos Saúde/Relaxación Senior Xóvenes Outros TERMALISMO SOCIAL Imserso Deputación Xunta Outros INVENTARIO DE AUGAS MINERO.MEDICINAIS E TERMAIS (D.X. ENERXÍA E MINAS) NÚMERO - NOME ESTADO Outorgado aproveitamento Outorgada declaración Solicitado aproveitamento Solicitada declaración TITULAR REXISTRO DE CENTROS, SERVIZOS E ESTABLECEMENTOS SANITARIOS NÚMERO - NOME VIXENCIA OFERTA ASISTENCIAL Enfermería xeral Fisioterapia Hidroloxía Medicina xeral / de familia OBSERVACIÓNS Ao parecer a fonte foi tapada durante traballos de asfaltado.


131

BAÑIÑO DE QUINTAS

051

DATOS XERAIS

CONCELLO Punxín Vila Termal CONTACTO Quintas-Punxín. LOCALIZACIÓN GPS N 42º 22.210´ O OO7º 59.825´ TIPO Manancial/Fonte Poza Casa de baños Novo proxecto termal Balneario Hotel Balneario ANO FUNDACIÓN ACTIVIDADE Activo Inactivo Pendente de apertura USOS INDUSTRIAIS Cosmético Enerxético Planta de envasado Outros ASOCIACIÓNS Balnearios de Galicia Balnearios de España AUGAS TIPO 0,33 Caudal (l/seg) 22 Temperatura de surxencia (ºC) INDICACIÓNS Cardioloxía e deporte Dermatoloxía Hepato-dixestivas Neuroloxía Pediatría Renais e urinarias Respiratorias Reumatoloxía Traumatoloxía e deporte Vida cotiá Xeriatría Xinecoloxía APLICACIÓNS Algaterapia Asento térmico Baño Cabina de xeo Chorros Ducha Electroterapia Fisioterapia/Rehabilitación Inxesta Inhalacións/Pulverizacións Maniluvios/Pediluvios Masaxe/Masoterapia Peloides/ Parafangos Piscina termal Presoterapia Sauna Termoterapia Terrarium Ultratone Vaporario

132

TURISMO CATEGORÍA ALOXAMENTO * ** *** **** ***** CAPACIDADE ALOXAMENTO Cuartos Prazas INSCRICIÓN REAT Si Non CALIDADE Q SERVIZOS Actividades no entorno Aluguer de material deportivo Golf Instalacións deportivas Piscina Restaurante Reunións/Congresos Vodas / Eventos Xardíns Ximnasio PROGRAMAS Enfermos crónicos Empresa Enolóxico Estética Familiar Gastronómico Parella Peregrinos Saúde/Relaxación Senior Xóvenes Outros TERMALISMO SOCIAL Imserso Deputación Xunta Outros INVENTARIO DE AUGAS MINERO.MEDICINAIS E TERMAIS (D.X. ENERXÍA E MINAS) NÚMERO - NOME O Baniño ESTADO Outorgado aproveitamento Outorgada declaración Solicitado aproveitamento Solicitada declaración TITULAR Concello de Punxín REXISTRO DE CENTROS, SERVIZOS E ESTABLECEMENTOS SANITARIOS NÚMERO - NOME VIXENCIA OFERTA ASISTENCIAL Enfermería xeral Fisioterapia Hidroloxía Medicina xeral / de familia OBSERVACIÓNS Houbo un proxecto de construción dun enclave termal pero quedou paralizado.


133

FONTE DO LAVADOIRO

052

DATOS XERAIS

CONCELLO Punxín Vila Termal CONTACTO Quintas-Punxin LOCALIZACIÓN GPS N 42º 22.132´ O 007º 59.815 TIPO Manancial/Fonte Poza Casa de baños Novo proxecto termal Balneario Hotel Balneario ANO FUNDACIÓN ACTIVIDADE Activo Inactivo Pendente de apertura USOS INDUSTRIAIS Cosmético Enerxético Planta de envasado Outros ASOCIACIÓNS Balnearios de Galicia Balnearios de España AUGAS TIPO 2,00 Caudal (l/seg) 23 Temperatura de surxencia (ºC) INDICACIÓNS Cardioloxía e deporte Dermatoloxía Hepato-dixestivas Neuroloxía Pediatría Renais e urinarias Respiratorias Reumatoloxía Traumatoloxía e deporte Vida cotiá Xeriatría Xinecoloxía APLICACIÓNS Algaterapia Asento térmico Baño Cabina de xeo Chorros Ducha Electroterapia Fisioterapia/Rehabilitación Inxesta Inhalacións/Pulverizacións Maniluvios/Pediluvios Masaxe/Masoterapia Peloides/ Parafangos Piscina termal Presoterapia Sauna Termoterapia Terrarium Ultratone Vaporario

134



135

POZA DOS TERREOS

053

DATOS XERAIS

CONCELLO Ribadavia Vila Termal CONTACTO Francelos - Ribadavia

988 47 61 87 (Concello) LOCALIZACIÓN GPS N 42º 16.673´ - O 008º 09.080´ TIPO Manancial/Fonte Poza Casa de baños Novo proxecto termal Balneario Hotel Balneario ANO FUNDACIÓN ACTIVIDADE Activo Inactivo Pendente de apertura USOS INDUSTRIAIS Cosmético Enerxético Planta de envasado Outros ASOCIACIÓNS Balnearios de Galicia Balnearios de España AUGAS TIPO 0,01 Caudal (l/seg) 17 Temperatura de surxencia (ºC) TIPO INDICACIÓNS Cardioloxía e deporte Dermatoloxía Hepato-dixestivas Neuroloxía Pediatría Renais e urinarias Respiratorias Reumatoloxía Traumatoloxía e deporte Vida cotiá Xeriatría Xinecoloxía APLICACIÓNS Algaterapia Asento térmico Baño Cabina de xeo Chorros Ducha Electroterapia Fisioterapia/Rehabilitación Inxesta Inhalacións/Pulverizacións Maniluvios/Pediluvios Masaxe/Masoterapia Peloides/ Parafangos Piscina termal Presoterapia Sauna Termoterapia Terrarium Ultratone Vaporario

136

TURISMO CATEGORÍA ALOXAMENTO * ** *** **** ***** CAPACIDADE ALOXAMENTO Cuartos Prazas INSCRICIÓN REAT Si Non CALIDADE Q SERVIZOS Actividades no entorno Aluguer de material deportivo Golf Instalacións deportivas Piscina Restaurante Reunións/Congresos Vodas / Eventos Xardíns Ximnasio PROGRAMAS Enfermos crónicos Empresa Enolóxico Estética Familiar Gastronómico Parella Peregrinos Saúde/Relaxación Senior Xóvenes Outros TERMALISMO SOCIAL Imserso Deputación Xunta Outros INVENTARIO DE AUGAS MINERO.MEDICINAIS E TERMAIS (D.X. ENERXÍA E MINAS) NÚMERO - NOME ESTADO Outorgado aproveitamento Outorgada declaración Solicitado aproveitamento Solicitada declaración TITULAR REXISTRO DE CENTROS, SERVIZOS E ESTABLECEMENTOS SANITARIOS NÚMERO - NOME VIXENCIA OFERTA ASISTENCIAL Enfermería xeral Fisioterapia Hidroloxía Medicina xeral / de familia OBSERVACIÓNS Recurso difícil de localziar e sen sinalización. É necesario atravesar unha vía de tren


137

AUGA DE SOUSAS

054

DATOS XERAIS

CONCELLO Verín Vila Termal CONTACTO Sousas - Verín

Euroinversiones Aguas de Sousas s.l.u. 988 510 304 [email protected]

LOCALIZACIÓN GPS 630946 - 464438 TIPO Manancial/Fonte Poza Casa de baños Novo proxecto termal Balneario Hotel Balneario ANO FUNDACIÓN ACTIVIDADE Activo Inactivo Pendente de apertura USOS INDUSTRIAIS Cosmético Enerxético Planta de envasado Outros ASOCIACIÓNS Balnearios de Galicia Balnearios de España AUGAS TIPO Bicarbonatado-sódicas, litínicas, fluoradas 7,5 Caudal (l/seg) 20 Temperatura de surxencia (ºC) INDICACIÓNS Cardioloxía e deporte Dermatoloxía Hepato-dixestivas Neuroloxía Pediatría Renais e urinarias Respiratorias Reumatoloxía Traumatoloxía e deporte Vida cotiá Xeriatría Xinecoloxía APLICACIÓNS Algaterapia Asento térmico Baño Cabina de xeo Chorros Ducha Electroterapia Fisioterapia/Rehabilitación Inxesta Inhalacións/Pulverizacións Maniluvios/Pediluvios Masaxe/Masoterapia Peloides/ Parafangos Piscina termal Presoterapia Sauna Termoterapia Terrarium Ultratone Vaporario

138

TURISMO CATEGORÍA ALOXAMENTO * ** *** **** ***** CAPACIDADE ALOXAMENTO Cuartos Prazas INSCRICIÓN REAT Si Non CALIDADE Q SERVIZOS Actividades no entorno Aluguer de material deportivo Golf Instalacións deportivas Piscina Restaurante Reunións/Congresos Vodas / Eventos Xardíns Ximnasio PROGRAMAS Enfermos crónicos Empresa Enolóxico Estética Familiar Gastronómico Parella Peregrinos Saúde/Relaxación Senior Xóvenes Outros TERMALISMO SOCIAL Imserso Deputación Xunta Outros INVENTARIO DE AUGAS MINERO.MEDICINAIS E TERMAIS (D.X. ENERXÍA E MINAS) NÚMERO - NOME OU/B/00003 Sousas - OU/B/00055 Sousas II ESTADO Outorgado aproveitamento (2) Outorgada declaración Solicitado aproveitamento Solicitada declaración TITULAR Euroinversiones Augas de Sousas, S.L.U. (2) REXISTRO DE CENTROS, SERVIZOS E ESTABLECEMENTOS SANITARIOS NÚMERO - NOME VIXENCIA OFERTA ASISTENCIAL Enfermería xeral Fisioterapia Hidroloxía Medicina xeral / de familia OBSERVACIÓNS


139

MANANCIAL DE CABREIROÁ

055

DATOS XERAIS

CONCELLO Verín Vila Termal CONTACTO Acceso Balneario de Cabreiroa - Cabreiroá – 32600 Verín

988 590 015 http://cabreiroa.es [email protected]

LOCALIZACIÓN GPS 630856 - 4643074 TIPO Manancial/Fonte Poza Casa de baños Novo proxecto termal Balneario Hotel Balneario ANO FUNDACIÓN Comezos do século XX ACTIVIDADE Activo Inactivo Pendente de apertura USOS INDUSTRIAIS Cosmético Enerxético Planta de envasado Outros ASOCIACIÓNS Balnearios de Galicia Balnearios de España AUGAS TIPO Bicarbonatado-sódicas, litínicas, acídulas 2 Caudal (l/seg) 18 Temperatura de surxencia (ºC) INDICACIÓNS Cardioloxía e deporte Dermatoloxía Hepato-dixestivas Neuroloxía Pediatría Renais e urinarias Respiratorias Reumatoloxía Traumatoloxía e deporte Vida cotiá Xeriatría Xinecoloxía APLICACIÓNS Algaterapia Asento térmico Baño Cabina de xeo Chorros Ducha Electroterapia Fisioterapia/Rehabilitación Inxesta Inhalacións/Pulverizacións Maniluvios/Pediluvios Masaxe/Masoterapia Peloides/ Parafangos Piscina termal Presoterapia Sauna Termoterapia Terrarium Ultratone Vaporario

140

TURISMO CATEGORÍA ALOXAMENTO * ** *** **** ***** CAPACIDADE ALOXAMENTO Cuartos Prazas INSCRICIÓN REAT Si Non CALIDADE Q SERVIZOS Actividades no entorno Aluguer de material deportivo Golf Instalacións deportivas Piscina Restaurante/Bar Reunións/Congresos Vodas / Eventos Xardíns Ximnasio PROGRAMAS Enfermos crónicos Empresa Enolóxico Estética Familiar Gastronómico Parella Peregrinos Saúde/Relaxación Senior Xóvenes Outros TERMALISMO SOCIAL Imserso Deputación Xunta Outros INVENTARIO DE AUGAS MINERO.MEDICINAIS E TERMAIS (D.X. ENERXÍA E MINAS) NÚMERO - NOME OU/B/00002 Cabreiroá Principal – OU/B/00016 Cabreiroá nº2

OU/B/00086 Cabreiroá 3 ESTADO Outorgado aproveitamento (3) Outorgada declaración Solicitado aproveitamento Solicitada declaración TITULAR Aguas de Cabreiroá, S.A. (3) REXISTRO DE CENTROS, SERVIZOS E ESTABLECEMENTOS SANITARIOS NÚMERO - NOME VIXENCIA OFERTA ASISTENCIAL Enfermería xeral Fisioterapia Hidroloxía Medicina xeral / de familia OBSERVACIÓNS Ver ficha 005 relativa ao hotel balneario


141

FONTE DO SAPO

056

DATOS XERAIS

CONCELLO Verín Vila Termal CONTACTO Basela - Verín

988 41 18 96 (Concello)

LOCALIZACIÓN GPS 631618 - 4645669 TIPO Manancial/Fonte Poza Casa de baños Novo proxecto termal Balneario Hotel Balneario ANO FUNDACIÓN ACTIVIDADE Activo Inactivo Pendente de apertura USOS INDUSTRIAIS Cosmético Enerxético Planta de envasado Outros ASOCIACIÓNS Balnearios de Galicia Balnearios de España AUGAS TIPO 0,02 Caudal (l/seg) 16 Temperatura de surxencia (ºC) INDICACIÓNS Cardioloxía e deporte Dermatoloxía Hepato-dixestivas Neuroloxía Pediatría Renais e urinarias Respiratorias Reumatoloxía Traumatoloxía e deporte Vida cotiá Xeriatría Xinecoloxía Caudal (l/seg) Temperatura de surxencia (ºC) APLICACIÓNS Algaterapia Asento térmico Baño Cabina de xeo Chorros Ducha Electroterapia Fisioterapia/Rehabilitación Inxesta Inhalacións/Pulverizacións Maniluvios/Pediluvios Masaxe/Masoterapia Peloides/ Parafangos Piscina termal Presoterapia Sauna Termoterapia Terrarium Ultratone Vaporario

142



143

FONTE DE ABAIXO

057

DATOS XERAIS

CONCELLO Viana do Bolo Vila Termal CONTACTO Bembibre – Viana do Bolo

988 340 120 (Concello)

LOCALIZACIÓN GPS N 42º 10.885´ - O 007º 06.797 TIPO Manancial/Fonte Poza Casa de baños Novo proxecto termal Balneario Hotel Balneario ANO FUNDACIÓN ACTIVIDADE Activo Inactivo Pendente de apertura USOS INDUSTRIAIS Cosmético Enerxético Planta de envasado Outros ASOCIACIÓNS Balnearios de Galicia Balnearios de España AUGAS TIPO 0,07 Caudal (l/seg) 10 Temperatura de surxencia (ºC) INDICACIÓNS Cardioloxía e deporte Dermatoloxía Hepato-dixestivas Neuroloxía Pediatría Renais e urinarias Respiratorias Reumatoloxía Traumatoloxía e deporte Vida cotiá Xeriatría Xinecoloxía APLICACIÓNS Algaterapia Asento térmico Baño Cabina de xeo Chorros Ducha Electroterapia Fisioterapia/Rehabilitación Inxesta Inhalacións/Pulverizacións Maniluvios/Pediluvios Masaxe/Masoterapia Peloides/ Parafangos Piscina termal Presoterapia Sauna Termoterapia Terrarium Ultratone Vaporario

144



145

146

2. INVENTARIO DE RECURSOS NATURAIS, CULTURAIS E TURÍSTICOS

COMPLEMENTARIOS

O Patrimonio Balneario precisa de recursos complementarios para a creación de produto. Un dos

esforzos deste Plan pasará por propoñer novos produtos turísticos sustentados no valor

diferencial das augas termais e combinalos con outros recursos naturais, culturais ou inmateriais.

Para poder levar ese proceso de proposta e deseño é imprescindible analizar con que atractivos

conta a provincia, así como coñecer a oferta turística existente no territorio. Para iso, inclúese

neste punto unha relación dos seguintes tipos de recursos:

2.1. Espazos Naturais de Interese

2.2. Bens de Interese Cultural

2.3. Camiño de Santiago

2.4. Outras rutas culturais e de peregrinación

2.5. Sendeirismo

2.6. Museos e Centros de Interpretación

2.7. Festas de Interese Turístico, feiras e mercados

2.8. Actividades deportivas e recreativas

- Catamaráns

- Golf

- Hípica

- Centros BTT

2.9. Oferta turística

₋ Aloxamentos

₋ Spas

₋ Restauración e bares

₋ Empresas de Turismo Activo

₋ Servizos Culturais: Rutas e Visitas

₋ Q calidade

Deste modo, chegarase a ter unha visión global da realidade natural, cultural e turística de

Ourense e poderase abordar a creación de produto con unha visión global e innovadora.


147

2.1. Espazos Naturais de Interese

O coñecemento dos espazos naturais presentes nun territorio, especialmente daqueles

recoñecidos por unha figura de protección, é clave desde tres puntos de vista: medioambiental,

urbanístico e turístico. Co fin de recompilar todos os atractivos naturais da provincia de Ourense,

analizáronse as seguintes fontes de información:

Rede Galega de Espazos Protexidos

Áreas protexidas por instrumentos internacionais

Sitios clasificados por Turgalicia como “sitios naturais de interese turístico”.

Rede Galega de Espazos Protexidos

A Rede Galega de Espazos Protexidos, desenvolvida no marco da Lei 9/2001 clasifica no seu

artigo 9 os bens e valores a protexer nas seguintes categorías: reserva natural, parque nacional,

parque natural, monumento natural, humedal protexido, paisaxe protexida, zona de especial

protección dos valores naturais, espazo natural de interese local e espazo privado de interese

natural. Neste mesmo artigo especifica que nun espazo natural poden coexistir distintas

categorías de protección se así o esixen as características do mesmo.

Cabe sinalar que no artigo 16, defínese o concepto de zona de especial protección dos valores

naturais, indicando que nesta categoría “incluiranse tamén as zonas especiais de conservación

que conforman a Rede Natura 2000, creada ao amparo das directivas CEE 79/409 e 92/43, e que

non posúan outra figura de protección das contempladas na presente lei”. Por ese motivo, non se

realiza neste inventario unha alusión específica á Rede Natura.

En concreto, e a partir da análise da información dispoñible no Instituto Galego de Estatística,

identificáronse os seguintes elementos protexidos na provincia de Ourense.

148

Elementos da Rede Galega de Espazos Protexidos na provincia de Ourense

NOME CONCELLO HECTÁREAS

PARQUES NATURAIS

Baixa Limia-Serra do Xurés Bande, Lobeira, Entrimo, Lobios, Muiños e Calvos de Randín

29345

O Invernadeiro Vilariño de Conso 5722

Serra da Enciña da Lastra Rubiá 3152

MONUMENTOS NATURAIS

O Souto de Rozabales Manzaneda 2

A Carballa da Rocha Rairiz de Veiga 1

A Pena Corneira Leiro, Carballeda de Avia e Avión 998

PAISAXES PROTEXIDAS

Val do río Navea Pobra de Trives e San Xoán de Rio 691

ZONAS DE ESPECIAL PROTECCIÓN DOS VALORES NATURAIS (ZEPVN)

A Limia Porqueira, Rairiz de Veiga, Sandiás, Sarreaus, Trasmiras, Vilar de Barrio, Vilar de Santos, Xinzo de Limia e Xunqueira de Ambia

6939

Baixa Limia Quintela de Leirado, Verea, Bande, Lobeira, Entrimo, Lobios, Muíños, Calvos de Randín e Padrenda

33920

Bidueiral de Montederramo Montederramo e Vilar de Barrio 1984

Canón do Sil Pantón, Sober, Nogueira de Ramuín e Parada de Sil

5914 *

Macizo Central O Bolo, Chandrexa de Queixa, Laza, Manzaneda, A Pobra de Trives, Viana do Bolo, Vilariño de Conso, Quiroga, Larouco. Montederramo e Castrelo do Val

45829

Pena Maseira A Gudiña e A Mezquita 5715

Pena Trevinca Carballeda de Valdeorras, A Veiga, Viana do Bolo, Manzaneda e O Bolo

24894

Pena Veidosa Carballedo e San Cristovo de Cea 2321 *

Río Támega Verín, Castrelo do Val, Laza, Oímbra e Monterrei 630

Serra da Enciña da Lastra Rubiá 1742

Serra do Candán Forcarei, Lalín, Silleda, Beariz e O Irixo 10699 *

Serra do Cando Cerdedo, Cotobade, Forcarei, A Lama e Beariz 5458 (2)

Veiga de Ponteliñarea Rairiz de Veiga e A Porqueira 160

ESPAZOS NATURAIS DE INTERESE LOCAL **

Voutureira San Cibrao das Viñas 184

Puzo do Lago Maside 31

* Suma total da superficie protexida, incluíndo hectáreas noutras provincias ou países

** Non incluídos dentro da Rede Galega de Espazos Protexidos

Fonte: Elaboración propia a partir de Instituto Galego de Estatística


149

Áreas protexidas por instrumentos internacionais

De acordo co artigo 49 da lei 42/2007, de 13 de decembro, do Patrimonio Natural e da

Biodiversidade, “terán a consideración de áreas protexidas por instrumentos internacionais todos

aqueles espazos naturais que sexan formalmente designados de conformidade con disposto nos

Convenios e Acordos internacionais dos que sexa parte España”.

Dentro do conxunto de tipos de áreas que cita nese mesmo artigo, en Galicia é posible atopar

humidais de Importancia Internacional, Areas Mariñas Protexidas do Convenio OSPAR e Reservas

da Biosfera.

En concreto, na provincia de Ourense foron identificados dúas reservas da biosfera.

Áreas protexidas por instrumentos internacionais na provincia de Ourense

NOME CONCELLO HECTÁREAS

RESERVAS DA BIOSFERA

Área de Allariz Allariz, A Bola, Rairiz de Veiga e Vilar de Santos 21.842

Gerês-Xurés

Lobios, Entrimo, Muiños, Lobeira, Calvos de Randín, Bande, Melgaço, Arcos de Valdevez, Ponte da Barca, Terras de Bouro e Montalegre 267.958*

*Suma total da superficie protexida, incluíndo hectáreas noutras provincias ou países

Fonte: Elaboración propia a partir de www.areadeallariz.com e www.reservabiosferageresxures.com

150

Sitios naturais de interese turístico

A pesares de non estar recollidos en ningún dos listados anteriores, teñen un especial atractivo

para o visitante, por iso Turgalicia os recolle na súa web.

Sitios naturais de interese turístico na provincia de Ourense

NOME CONCELLO

Lagoa da Serpe A Veiga

Lagoa de Ocelo A Veiga

Fonte: Elaboración propia a partir de Turgalicia


151

2.2. Bens de Interese Cultural

En virtude do artigo 1 da lei 8/1995, de 30 de outubro, de Patrimonio Cultural da Comunidade

Autónoma de Galicia, “o patrimonio cultural de Galicia está constituído por tódolos bens materiais

e inmateriais que, polo seu recoñecido valor propio, haxan de ser considerados como de interese

relevante para a permanencia e identidade da cultura galega a través do tempo”.

Por conseguinte, tanto para garantir a súa preservación como para deseñar produtos e

experiencias turísticas, faise necesario neste Diagnóstico coñecer aqueles elementos que gozan

deste recoñecemento.

A tal fin inclúese como punto de partida o listado de elementos catalogados como Bens de

Interese Cultural, coas súas correspondentes localizacións, clasificacións, disposicións legais e

data das mesmas.

Bens de Interese Cultural na provincia de Ourense

CONCELLO BIC CLASIFICACIÓN DISPOSICIÓN

LEGAL

DATA

DISPOSICIÓN

Allariz Igrexa de San Martiño de Pazó Monumento

histórico-artístico Decreto

3 de xuño de

1931

Allariz Igrexa de Santa Mariña de Augas Santas Monumento


3 de xuño de

1931

Allariz igrexa de Santiago Monumento


3 de xuño de

1931

Allariz Basílica da Asunción ("Forno da Santa")e castro

de Armea en Santa Mariña de Augas Santas

Conxunto

monumental

histórico-artístico

Decreto

1281/1963

16 de maio de

1963

Allariz

Seguintes zonas da vila: 1ª- Igrexa de

Santiago e toda a zona que comprende

as prazas e rúas que a rodean, 2ª-

Igrexa de San Estevo co seu atrio e as

rúas que o rodean, 3ª Convento Santa

Clara, Santuario de San Bieito e Campo

da Barreira, 4ª- Igrexa de San Pedro,

praza Juan Bosco e as súas entradas,

5ª- Rúa Xardín (antiga muralla

medieval), 6ª- Zona que comprende as

casas e balcón de Amoeiro, 7ª- Ponte e

Igrexa ( Santa María) de Vilanova co seu

alcance da vista sobre o río, 8ª- Acea

Rica, Paseo de Arnado e Alameda

Conxunto


Decreto

1319/1971

20 de maio de

1971

Allariz Igrexa de San Martiño de Pazó Contorno Decreto

41/1998

30 de xaneiro

de 1998

152


LEGAL

DATA

DISPOSICIÓN

Bande Igrexa de Santa Comba o San Torcuato de

Bande

Monumento

nacional Real Orden

11 de agosto

de 1921

Bande / Lobeira Ponte romana "Ponte Pedriña" Monumento


31 de maio de

1944

Baños de

Molgas Capela de Santa Eufemia de Ambía

Monumento


3 de xuño de

1931

Barco de

Valdeorras, O Fortaleza do Castro Monumento Decreto

22 de abril de

1949

Boborás Igrexa de San Mamede de Moldes Monumento


5 de abril de

1946

Boborás Igrexa de San Xulián de Astureses Monumento


29 de marzo de

1946

Boborás Pobo dos Pazos de Arenteiro

Conxunto

histórico -

artístico

Decreto

2639/1973

17 de agosto

de 1973

Boborás Muíño de San Mamede de Moldes Monumento

histórico-artístico Orden

30 de

novembro de

1976

Bolo, O

/Manzaneda Santuario da Nosa Señora das Ermidas Monumento

Decreto

75/2006

20 de abril de

2006

Carballeda de

Avia Torre Nova Monumento Decreto

22 de abril de

1949

Carballiño, O Templo de Vera Cruz Monumento


Decreto

285/1995

5 de outubro de

1995

Cartelle Fortaleza de Sande Monumento Decreto 22 de abril de

1949

Castro Caldelas Fortaleza de Castro Caldelas Monumento Decreto 22 de abril de

1949

Castro Caldelas Núcleo antigo da Vila Conxunto

histórico

Decreto

30/1998

2 de xaneiro de

1998

Celanova Fortaleza de Vilanova Monumento Decreto 22 de abril de

1949

Celanova Mosteiro de Celanova Monumento


3 de xuño de

1931

Celanova Casa de Curros, na que naceu o poeta

Manuel Curros Enríquez

Monumento

histórico-artístico orden

25 de febreiro

de 1976

Celanova Capela de San Miguel Monumento

nacional Real Orden

12 de abril de

1923

Cualedro Castro de Seceda Monumento Decreto

58/2011

10 de marzo de

2011

Esgos Igrexa de San Pedro de Rocas Contorno Decreto

49/1999

18 de febreiro

de 1999


153


LEGAL

DATA

DISPOSICIÓN

Esgos Igrexa de San Pedro de Rocas

Monumento

arquitectónico-

artístico

Real Orden 20 de setembro

de 1923

Leiro Mosteiro de San Clodio e a súa ponte medieval Contorno decreto

24/2001

25 de xaneiro

de 2001

Leiro Mosteiro de San Clodio e a súa ponte medieval Monumento


Real Decreto

1198/1981

8 de maio de

1981

Lobeira Mámoa nº1 da Serra das Motas Zona

arqueolóxica

Artigo 40º.2

da Lei

16/1985 do

patrimonio

histórico

español

Resolución da

Dirección

Xeral de

Patrimonio

Cultural

25 de xuño de

1985

15 de marzo de

2011

Maceda Fortaleza de Maceda Monumento Decreto 22 de abril de

1949

Manzaneda Fortaleza de Manzaneda Monumento Decreto 22 de abril de

1949

Melón Mosteiro de Melón Monumento


3 de xuño de

1931

Merca, A Igrexa de San Pedro da Mezquita Monumento


3 de xuño de

1931

Montederramo Mosteiro de Montederramo Monumento


16 de marzo de

1951

Monterrei Castelo de Monterrei Monumento


3 de xuño de

1931

Muíños Torre de defensa Monumento Decreto 22 de abril de

1949

Nogueira de

Ramuín Mosteiro de San Estevo de Ribas de Sil

Monumento

nacional Real Orden

12 de abril de

1923

Ourense Catedral de San Martiño Monumento


3 de xuño de

1931

Ourense Igrexa de San Francisco Monumento


16 de febreiro

de 1951

Ourense Pazo Episcopal Monumento


3 de xuño de

1931

Ourense Conxunto das fontes termais das Burgas Sitio Histórico Decreto

17/2007

8 de febreiro de

2007

Ourense Pazo dos Oca-Valladares (Liceo ) Monumento Decreto

222/2002

20 de xuño de

2002

154


LEGAL

DATA

DISPOSICIÓN

Ourense Casco antigo da cidade

Conxunto

histórico -

artístico

Decreto

2505/1975

12 de setembro

de 1975

Ourense Cemiterio San Francisco Monumento Decreto

31/2000

11 de febreiro

de 2000

Ourense Museo Arqueolóxico Monumento


Decreto

474/4962

1 de marzo de

1962

Ourense Conxunto formado pola Ponte Vella e a capela da

Nosa Señora dos Remedios Decreto 647/1961

6 de abril de

1961

Ourense Claustro do convento de San Francisco Monumento

histórico-artístico Real Orden

20 de setembro

de 1923

Parada de Sil Mosteiro de Santa Cristina en Ribas de Sil Monumento Decreto

78/2009

2 de abril de

2009

Pereiro de

Aguiar Torre en Pereiro de Aguiar Monumento Decreto

22 de abril de

1949

Peroxa, A Castelo de Cinconogueiras Monumento Decreto 22 de abril de

1949

Peroxa, A Castelo de Fontearcada Monumento Decreto 22 de abril de

1949

Peroxa, A Castelo de Peroxa (A) Monumento Decreto 22 de abril de

1949

Pobra de Trives,

A Ponte de Bibei

Monumento


3 de xuño de

1931

Porqueira Torre de Fiberda Monumento Decreto 22 de abril de

1949

Rairiz de Veiga Castelo de Saínza Monumento Decreto 23 de abril de

1949

Ribadavia Convento de Santo Domingo de Ribadavia Monumento


3 de xuño de

1931

Ribadavia Igrexa de San Xes de Francelos Monumento


20 de abril de

1951

Ribadavia Vila de Ribadavia

Conxunto

monumental e

artístico

Decreto 17 de outubro

de 1947

San Cristovo de

Cea

Mosteiro de Oseira: igrexa, sala capitular e

claustro gótico

Monumento

nacional Real Orden

12 de abril de

1923

Sandiás Fortaleza de Sandiás Monumento Decreto 22 de abril de

1949

Sarreaus/Vilar

de

Barrio/Xunqueira

de Ambía

pedra Alta de Cortegada ou Pedra Grande Ambía Zona arqueolóxica

Artigo 40º.2 da

Lei 16/1985 do

patrimonio

histórico español

Resolución da

Dirección Xeral

de Patrimonio

Cultural

25 de xuño de

1985

15 de marzo de

2011


155


LEGAL

DATA

DISPOSICIÓN

Taboadela Torre de Toran Monumento Decreto 22 de abril de

1949

Verea Mota Grande nº 1 Zona

arqueolóxica

Artigo 40º.2 da

Lei 16/1985 do

patrimonio

histórico

español

Resolución da

Dirección Xeral

de Patrimonio

Cultural

25 de xuño de

1985

15 de marzo de

2011

Viana do Bolo Torre da homenaxe Monumento Decreto 22 de abril de

1949

Vilar de

Barrio/Xunqueira

de

Ambía/Sarreaus

pedra Alta de Cortegada ou Pedra Grande Ambía Zona

arqueolóxica

Artigo 40º.2 da

Lei 16/1985 do

patrimonio

histórico

español

Resolución da

Dirección Xeral

de Patrimonio

Cultural

25 de xuño de

1985

15 de marzo de

2011

Xinzo de Limia Fortaleza da Pena Monumento Decreto 22 de abril de

1949

Xunqueira de

Ambía Igrexa ex-colexiata de Santa María

Monumento


3 de xuño de

1931

Xunqueira de

Ambía/Vilar de

Barrio/Sarreaus

pedra Alta de Cortegada ou Pedra Grande Ambía Zona

arqueolóxica

Artigo 40º.2 da

Lei 16/1985 do

patrimonio

histórico

español

Resolución da

Dirección Xeral

de Patrimonio

Cultural

25 de xuño de

1985

15 de marzo de

2011

Xunqueira de

Espadañedo Igrexa de Santa María Contorno

Decreto

28/1998

22 de xaneiro

de 1998

Xunqueira de

Espadañedo Igrexa de Santa María

Monumento


Real Decreto

3049/1980

12 de

decembro de

1980

Fonte: Elaboración propia a partir de Dirección Xeral do Patrimonio Cultural

156

2.3. Camiño de Santiago

Dous son as rutas de pregrinación a Santiago que atravesan a provincia de Ourense O Camiño

do Sueste ou Vía da Prata e o Camiño de Inverno. Aínda que o seu grao de desenvolvemento e

recoñecemento é diferente, constitúen un patrimonio a ter en conta no futuro turístico da

provincia ourensá.

O camiño do sueste entra en Galicia por A Mezquita, pasa por Ourense e diríxese a Santiago;

sendo por tanto, o camiño xacobeo de maior percorrido en territorio galego.

A ruta presenta dous itinerarios desde A Gudiña ata a cidade de Ourense: a Verea Sur que

transcorre por Laza e a que vai polo val de Monterrei ata Verín. Estas dúas alternativas figuran

recollidas no seguinte mapa.


157

A continuación amósanse os albergues de peregrinos que se atopan na parte ourensá do

Camiño do Sueste.

Albergues de peregrinos no Camiño do Sueste ao seu paso por Ourense

CONCELLO ALBERGUE PRAZAS

A Gudiña Albergue da Gudiña 24

Laza Albergue de Laza 36

Vilar de Barrio Albergue de Vilar de Barrio

24

Xunqueira de Ambía Albergue de Xunqueira de Asenmbía

24

Ourense Albergue de Ourense 46

Verín Albergue de Verín 26

Trasmirás Albergue de Viladerrei

30

Sandiás Albergue de Sandiás

24

San Cristovo de Cea Albergue de San Cristovo de Cea 42

Fonte: Elaboración propia a partir de www.xacobeo.es

158

O Camiño de Inverno ten a súa orixe nunha vía romana que conectaba As Médulas coa vía XVIII

do Itinerario Antonino.

O coñecemento deste itinerario é aínda moi inferior ao das outras rutas, carecendo polo

momento dunha rede hospitalaria ampla e precisando facer uso de casas de turismo rural ou

establecementos hoteleiros da zona. Na seguinte táboa recóllense albergues localizados nas

localidades polas que transcorre esta ruta.

Albergues de peregrinos no Camiño de Inverno ao seu paso por Ourense

CONCELLO ALBERGUE PRAZAS

Villamartín de Valdeorras Albergue de Vilamartín 30

O Barco Albergue de Xagoaza 20

Quiroga Albergue de Quiroga 150

A Rúa Casa da Solaina

Fonte: Elaboración propia a partir de http://caminodeinvierno.es


159

2.4. Outras rutas culturais e de peregrinación

Ademais das rutas asociadas ao Camiño de Santiago, existen outras rutas de interese

patrimonial ou paisaxística con potencial para dinamizar o sector turístico. No anexo 01

preséntase a información práctica que proporciona o Instituto Ourensán de Desenvolvemento

Económico (INORDE) na web de turismo da provincia.

Raihna Santa

Alfonso X El Sabio

Vía Romana

Vía Nova

O Ribeiro

Oriente Ourensán

Cidade de Ourense

Ribeira Sacra

160

2.5. Sendeirismo

Outro dos aspectos a ter en conta é a posibilidade de practicar actividades en contacto coa

natureza. Na seguinte táboa recóllense as principais rutas de sendeirismo na provincia de

Ourense.

Rutas de sendeirismo na provincia de Ourense

CONCELLO NOME

Vilariño de Conso PR-G118 ROTA DOS SOUTOS

Entrimo PR-G128 ROTA DO PAN

Manzaneda PR-G137 ROTA DOS SOUTOS DE CESURIS

Manzaneda PR-G138 ROTA VAL DO GLACIAR DE PRADA

PR-G143 ROTEIRO DO RÍO ARNOIA

Rubiá PR-G144 ROTA NATURAL DOS CASTROS A NIVIEIRA

Entrimo PR-G27 ROTA DE QUEGUAS

Lobios PR-G28 ROTA DE PADRENDO

Esgos PR-G4 CAMIÑO REAL DE SAN PEDRO DE ROCAS

PR-G7 ROTA DO FARO

Parada de Sil PR-G98 CANÓN DO SIL-SANTA CRISTINA



161

2.6. Museos e Centros de Interpretación

Neste apartado inclúese unha relación dos museos, centros de interpretación e casas museos

distribuídos polo territorio ourensá, pois poden ser un activo de valor para complementar a

actividade termal. Salientan, entre outros, o Centro de Interpretación das Burgas e o Centro de

Interpretación "Aquae Querquennae Via Nova".

Museos e Centros de Interpretación na provincia de Ourense

CONCELLO MUSEO /CENTRO INTERPRETACIÓN CONTACTO

A Gudiña Área Panorámica de A Gudiña Av. Beato Sebastián de Aparicio s/n 988594003 administracion@concellogudiña.org

A Pobra de Trives

Centro de Interpretación Histórico Cultural

Santa Leonor. As Terras de Trives

Eumenio Ancochea 15 988330967 [email protected] http://www.turtrives.net

A Pobra de Trives

Museo da Escola e a Infancia Eumenio Ancochea 15 988330967 [email protected] http://www.turtrives.net

Allariz Fundación Vicente Risco Rúa San Lorenzo 3 988440859 [email protected] http://www.fundacionvicenterisco.com

Allariz Museo de Arte Sacro de Santa Clara de

Allariz

Real Mosteiro de Santa Clara. Campo da Feira 14 988440702 34 627062473

Allariz Museo Galego do Xoguete Rúa O Portelo 4 988440859 [email protected] http://www.allariz.com

Allariz Museo Iconográfico "Fundación Aser Seara"

Rúa Castelao 10 988440859 [email protected] http://www.allariz.com

Amoeiro Casa Museo Otero Pedrayo

Cima de Vila 69 988281139 [email protected] http://fundacionoteropedrayo.org/

Baltar Casa da Cultura. Museo Nelson Zumel Avda. Sargento Seoane, 1 988466503 [email protected]

Bande Centro de Interpretación "Aquae

Querquennae Via Nova"

988444401 [email protected]

Bande Museo de Iconos 988443285 606060836

162


Baños de Molgas

Museo de "Devanceiros"

Santuario dos Milagres 988463176 [email protected] http://www.santuariomilagros.com

Baños de Molgas

Museo Moncho Borrajo. Estación de

Ferrocarril

Estación de Ferrocarril s/n 988437538 [email protected] http://www.inorde.com

Castrelo do Val Centro de Interpretación do Patrimonio de

Castrelo do Val

Toural 3 988594003 administració[email protected] http://www.castrelodoval.org

Castro Caldelas Museo Arqueolóxico e Etnográfico Praza da Torre s/n 988203358 [email protected]

Celanova Casa dos Poetas

Curros Enríquez 37 988451176 [email protected] http://www.currosenriquez.es

Chandrexa de Queixa

Centro de Identidade Galega

Celeiros s/n 988334000 [email protected] http://www.concellodequeixa.org

Cualedro Centro de Interpretación dos Castros

Avda. de Portugal 35 988424004 [email protected] http://www.cualedro.es

Esgos Monasterio de San Pedro de Rocas. Centro

de Interpretación da Ribeira Sacra

Estrada Esgos - Luintra, km3 661208729 http://www.concellodeesgos.com

Lobios Museo Numismático Estrada de Portugal 27 988488000 [email protected] http://www.lobios.org

Manzaneda Museo do Liño de San Miguel de Bidueira 988333043 [email protected]

Monterrei Centro de Interpretación do Viño de

Monterrei

Estrada de Albarellos 34 988418002 [email protected]

O Bolo Torre-Castelo do Bolo

Raíña Dona Urraca s/n 988323030 639300001 [email protected]

O Carballiño Exposición Permanente da Emigración na

Comarca do Carballiño

C.C. do Carballiño. Avda. Pontevedra, km. 27 988530252 [email protected]

O Pereiro de Aguiar

Museo Oleico de Loñoá 988259385 [email protected]

Ourense Centro de Interpretación das Burgas Rúa do Vilar, 8 988 388 100

Ourense Colección de Trenes Fernández Pacheco

Outeiriño

Rúa Progreso 30 2º 988385212 [email protected] http://www.depourense.es


163


Ourense Espazo Expositivo Arturo Baltar Praza de San Cosme e Damián 988388100

Ourense Museo Arqueolóxico Provincial de Ourense Rúa Obispo Carrascosa. s/n 988223884 [email protected] http://www.musarqourense.xunta.es

Ourense Museo Catedralicio de Ourense Praza do Trigo, s/n 988220992 http://www.diocesisourense.com

Ourense Museo Internacional de Cornamusas Campus Universitario-As Lagoas 988227300 [email protected] http://www.realbanda.com

Ourense Museo Municipal de Ourense Rúa Lepanto, 8 988248970 [email protected] http://www.ourense.es

Material divulgativo do Centro de Interpretación das Burgas

164


Ribadavia Centro de Información Xudía de Galicia

Praza Maior 7 988471275 [email protected] http://www.ribadavia.com

Ribadavia Museo Etnolóxico

Rúa de Santiago 10 988471843 / +34 988471352 [email protected] http://museoetnoloxico.ribadavia-blog.xunta.es

Riós Centro de Interpretación da Castaña 988427690 [email protected] http://www.concelloderios.es

San Cristovo de Cea

Lapidarium del Monasterio de Oseira Mosteiro de Oseira s/n 988282004 [email protected] http://www.mosteirodeoseira.org

Teixeira Casa do Viño A Peñiza 988207400

Verín Centro de Interpretación Museística

Edificio Casa da Xuventude. Avda. de Portugal 11 988414776 [email protected] http://www.cidadesdixitais.org

Viana do Bolo Museo Etnográfico - Torre do Castelo Rúa da Constitución s/n 988340120

Vilamarín Pazo de Vilamarín 988286026

Vilar de Santos Museo Etnográfico da Limia Rúa Celanova 63 988465872 [email protected] http://www.museodalimia.com

Vilariño de Conso

Museo Etnográfico de Vilariño de Conso Rúa do Museo, nº 3 988340302 [email protected] http://www.vilarinodeconso.es/

Vilardevós Centro de Interpretación do Contrabando Rúa Xacinto Santiago 23 988417232 [email protected]



165

2.7. Festas de Interese Turístico, feiras e mercados

Unha das manifestacións culturais a considerar no deseño de produto, son as festas, tanto polo

seu poder de convocatoria como pola súa repercusión á hora de planificar outras propostas nas

datas e espazos dá súa celebración. O seguinte calendario recolle as datas orientativas das

Festas Interese Turístico Nacional (en negrita) e das Festas de Galicia de Interese Turístico.

Calendario de celebración de Festas de Interese Turistico na provincia de Ourense

XANEIRO/FEBREIRO/MARZO (ENTROIDO) Entroido de Verín

Entroido de Xinzo de Limia Entroido de Laza

Festa da Androlla e o Entroido de Viana do Bolo Folión Tradicional do Entroido de Manzaneda

ABRIL MAIO

1ª SEMANA 2ªSEMANA 3ª SEMANA 4ª SEMANA

Festa dos Maios (Ourense) Feira exposición exaltación do viño da zona do Ribeiro

(Ribadavia)

Romaría Etnográfica Raigame de Vilanova

(Celanova)

Festa do Peixe (Bande) *

*Opción xuño Posibilidade Festa do Boi (Allariz)*

*durante o Corpus XUÑO

Festa do Peixe (Bande) * *Opción maio

Posibilidade Festa do Boi (Allariz)*

*durante o Corpus XULLO

1ª SEMANA 2ªSEMANA 3ª SEMANA 4ª SEMANA Festa de Exaltación do Pan

de Cea (S.Cristovo de Cea)

AGOSTO 1ª SEMANA 2ªSEMANA 3ª SEMANA 4ª SEMANA

Feira do Pemento (Oímbra) Festa do Pemento (Arnoia)

Festa do Polbo (O Carballiño)

Festa "da Istoria" (Ribadavia)

SETEMBRO 1ª SEMANA 2ªSEMANA 3ª SEMANA 4ª SEMANA

Romaría de A Saínza (Rairiz de Veiga)

OUTUBRO NOVEMBRO

1ª SEMANA 2ªSEMANA 3ª SEMANA 4ª SEMANA Festa da Castaña e do

Cogomelo (Riós) Festa do Magosto

(Ourense)

DECEMBRO


166

Do mesmo xeito, inclúese unha relación de feiras e mercados que teñen lugar na provincia,

indicando a súa distribución xeográfica e temporal.

Feiras e mercados na provincia de Ourense

FEIRAS ESPECIALIZADAS CONCELLO NOME DATA

A Gudiña Feira Forestal e Agroalimentaria Provincial

último fin de semana de outubro ou primeiro de novembro

A Rúa Feira do Viño de Valdeorras terceiro fin de semana de agosto Allariz Mercado de Artesanía "Arte de Man" segundo domingo de setembro Allariz Feira de Outono Segundo fin de semana de noviembro Allariz Feira do Doce Amendoado e Melindre primeiro fin de semana de setembro Castrelo de Miño Feira de Castrelo de Miño último domingo de cada mes Entrimo Feira de Entrimo primeiro domingo de cada mes Leiro Mercado artesanal último domingo de agosto Leiro Festa da Vendimia último domingo de agosto Montederramo Feira da Carne 12 de octubre Oímbra Feira do Pemento Primeiro domingo de agosto Ourense Termatalia FIn de semana setembro ou outubro Ourense Mercado das Flores Primeiro sábado de cada m es Ourense Funergal 22 e 23 de xaneiro

Ourense Galisenior - Salón Galego das Persoas Maiores 19 e 20 de novembro

Rairiz de Veiga Feria da Pereira primeiro domingo de agosto

Ribadavia Mercado Artesanal da Festa da Historia

último fin de semana de agosto ou primeiro de setembro

Ribadavia Feira do Viño de Ribeiro último fin de semana de abril ou primeiro de maio

Xinzo de Limia Salón Monográfico da Pataca Outubro (bianual) MOSTRAS

CONCELLO NOME DATA A Veiga Feira "Trevenatio" terceiro fin de semana de xullo Bande Feira Mostra de Produtos Endóxenos 12 e 13 de agosto

Ourense IMAXE - Salón de Perruquería e Estética 6 e 7 de novembro

Ourense Mostra da Oportunidade Do 5 ao 7 de febreiro

Ourense Vinis Terrae - Salón do Viño e Licores Galegos de Calidade 7 e 8 de xuño

Ourense Xantar - Salón Galego de Gastronomía e Turismo do 3 ao 7 de marzo

Ribadavia Mostra Internacional de Teatro segunda quincena de xullo MERCADOS SINGULARES

CONCELLO NOME DATA Ourense Feira de Antigüidades primeiro domingo de cada mes

Ourense Mercado Medieval última semana de xuño

FEIRA-MERCADO RURAL CONCELLO NOME DATA

Baños de Molgas Feira Rural de Baños de Molgas día 2 de cada mes Beariz Feira de Doade día 9 de cada mes Calvos de Randín Feira de Calvos día 2 de cada mes Cartelle Mercado de Cartelle días 4 e 18 de cada mes Castro Caldelas Feira de Castro Caldelas días 3 e 18 de cada mes Maceda Feria de Maceda días 4 e 20 de cada mes O Carballiño Feira de O Carballiño día 16 e último día de cada mes Verín Feira e Mercado Rural de Verín 3, 11 e 23 de cada mes Viana do Bolo Feira de Viana do Bolo 13 e 28 de cada mes Xinzo de Limia Feira Tradicional de Xinzo de Limia 14 e 27 de cada mes


167

MERCADOS CONCELLO NOME DATA

A Pobra de Trives Mercado da Pobra de Trives días 1 e 15 de cada mes A Veiga Mercado da Veiga días 9, 17 e 29 de cada mes A Gudiña Mercado de A Gudiña día 10 de cada mes A Merca Mercado de A Merca día 26 de cada mes A Mezquita Mercado de A Mezquita días 5 e 19 de cada mes A Peroxa Mercado de A Peroxa días 13 e 27 de cada mes A Rúa Mercado de A Rúa día 7 de cada mes e 30 de novembro Allariz Mercado de Allariz 1 e 15 de cada mes Amoeiro Mercado de Amoeiro día 14 de cada mes Avión Mercado de Avión días 12 e 22 de cada mes Baltar Mercado de Baltar día 8 de cada mes Bande Mercado de Bande días 13 e 28 de cada mes Beariz Mercado de Beariz día 19 de cada mes Vilamarín Mercado de Bouzas día 28 de cada mes. Carballeda de Avia Mercado de Carballeda de Avia día 5 de cada mes Carballeda de Valdeorras Mercado de Carballeda de Valdeorras días 10 e 20 de cada mes Celanova Mercado de Celanova todos os xoves Chandrexa de Queixa Mercado de Chandrexa de Queixa días 5 e 24 de cada mes Cortegada Mercado de Cortegada primeiro domingo de cada mes Muíños Mercado de Couso de Salas día 4 de cada mes Cualedro Mercado de Cualedro 5 e 18 de cada mes Larouco Mercado de Larouco día 14 de cada mes. Lobios Mercado de Lobios segundo domingo de cada mes O Pereiro de Aguiar Mercado de Loñoá primeiro domingo de cada mes Maside Mercado de Maside día 9 de cada mes Melón Mercado de Melón primeiro domingo de cada mes Montederramo Mercado de Montederramo días 12 e 28 de cada mes Muíños Mercado de Muguemeis día 3 de cada mes Nogueira de Ramuín Mercado de Nogueira de Ramuín día 25 de cada mes O Barco de Valdeorras Mercado de O Barco de Valdeorras día 6 de cada mes O Bolo Mercado de O Bolo días 8 e 26 de cada mes Ourense Mercado de Ourense días 7, 17 e 26 de cada mes Parada de Sil Mercado de Parada de Sil día 5 de cada mes Petín Mercado de Petín día 21 de cada mes Porqueira Mercado de Porqueira primeiro sábado de cada mes Porqueirós Mercado de Porqueirós día 4 de cada mes Ramirás Mercado de Ramirás terceiro domingo de cada mes Manzaneda Mercado de Reigada día 8 de cada mes Ribadavia Mercado de Ribadavia días 10 e 25 de cada mes Paderne de Allariz Mercado de Rioseco día 13 de cada mes

San Amaro Mercado de San Amaro cada 3 meses, ou domingo seguinte ao cambio de estación

San Cristovo de Cea Mercado de San Cristovo de Cea días 6 e 22 de cada mes San Xoán de Río Mercado de San Xoán de Río día 30 de cada mes Sarreaus Mercado de Sarreaus día 6 de cada mes Trasmiras Mercado de Trasmiras día 17 de cada mes Vilamarín Mercado de Vilamarín día 2 de cada mes Vilamartín de Valdeorras Mercado de Vilamartín de Valdeorras día 9 de cada mes Vilar de Barrio Mercado de Vilar de Barrio día 9 de cada mes Vilariño de Conso Mercado de Vilariño de Conso día 4 de cada mes Xunqueira de Ambía Mercado de Xunqueira de Ambía día 24 de cada mes Xunqueira de Espadanedo Mercado de Xunqueira de Espadanedo día 9 de cada mes Esgos Feira Agroalimentaria do Pinto primeiro fin de semana de agosto Manzaneda Feira de Manzaneda día 22 de cada mes


168

2.8. Actividades deportivas e recreativas

A provincia de Ourense conta con oferta de actividades de aventura, tres campos de golf, catro

clubes de hípica, tres empresas que ofrecen rutas en catamarán (unha delas con sede en Lugo)

e un centro BTT. Este último foi recentemente inaugurado e conta cun total de 12 percorridos de

diferente dificultade, que suman 244 km, nos municipios de A Gudiña, A Mezquita, Riós, Viana do

Bolo e Vilariño de Conso.

Actividades deportivas, de aventura e recreativas na provincia de Ourense

GOLF

CONCELLO NOME CONTACTO

San Amaro Golf Pazo Da Touza (Pitch and Putt: 18)

690 684 182 [email protected] www.cimagolf.com

Ourense Montealegre Club De Golf (Campo de Golf: 18)

988 256 118 [email protected] www.montealegreclubdegolf.com

Maside Pozo Do Lago Golf (Pitch and Putt: 9)

606 365 535 -676 903 785 [email protected] www.pozodolago.com

CATAMARÁNS


Castrelo de Miño Catamarán CAstrelo de Miño 647 212 228 - 988 493 000 www.castrelo.travel/index.php?id=238

Ourense Viajes Pardo Juan XXIII, 1 988 21 51 00 www.riosil.com

Lugo Rutas polo río Sil Viajes Hemisferios

Praza da Constitución, 2 982 25 45 45 www.hemisferios.es

HÍPICA


Coles Club Hípico De Coles C.H.C A Barra (carretera de Santiago), s/n 607 73 96 07 www.clubhipicocoles.com

Allariz Hípica Os Invernadoiros Carretera de Celanova, s/n 988 44 20 06/ 988 44 01 26

Verín Club Hípico Monterrei Lugar As Poulas, s/n 619 472 646 - 626 055 161 www.hipicamonterrey.com

Cartelle Club Hípico O MUNDIL Nogueiró, s/n 988 49 11 11 www.omundil.com

CENTROS BTT

LOCALIZACIÓN NOME

Verín-Viana Portas de Galicia


169

TURISMO ACTIVO DEPORTIVO E EXPERIENCIAL


A Pobra de Trives Estación de Montaña Manzaneda

988 309 080 [email protected] www.manzaneda.com

Castrelo de Miño Escuela de Vela e Clube Nautico Castrelo De Miño

Avda. Alejandro Ferrer s/n 676 484 150/ 988 493 114 www.clubnauticocastrelo.es

Cenlle Gaels Centro de Ocio Baixada do Balneario, 32-Laias 627 922 265 www.gaels.es

Coles Paintball Cotogrande Paradela 649 67 11 16 www.paintballcotogrande.com

Cortegada Paintball Madness R/Bouza Brei, 5 , 1º 606 416 507 / 630 920 372 www.paintballmadness.es

Couso Sarreaus Paintball Couso

Aldea Couso Galán 988 302 845 /665 098 109 www.ruralmais.es/paintballcouso www.cousogalan.com

Esgos Ambulare Os Pensos 635 814 753 / 691 533 035 www.ambulare.es

Lobios Xuresactivo Lugar da Pontaxe, 9 988 448 138 / 697 689 635 www.xuresactivo.es

Monterrei Godocar Karting SL 988 259 537 / 619 760 492 www.godocar.com

Nogueira de Ramuín Acibros Parador de Santo Estevo, s/n 636 274 225 / 627 424 962 www.acibros.es

O Barco de Valdeorras Enoturismo Galicia O Barco de Valdeorras 676 101 649 http://www.enoturismogalicia.es

O Bolo Multiaventura Celavente S.L. Celavente, 42 696 704 861 / 649 061 995 www.celaventura.com

Ourense Lakatos Paintball Seixalvo, s/n 660 701 280 www.lakatospaintball.com

Ourense Aventurocio de Galicia

Av. Buenos Aires, 19 local 35 627 451 119 [email protected] www.aventurocio.net

Ourense Reserva natural privada Montes de Leboreirón

Avda. Buenos Aires, 110 Baixo 669 384 553 www.cazagalicia.es

Ourense Montaña y Acción Praza do Couto, 1 - 1º izqd. 609 110 066

Ourense "Bilurico Bike" C/ Ribeiriño 5, 616 667 446 www.bilurico.com

Xunqueria de Ambia Espadana Aventura O Barrio 647 764 402 / 616 204 809 www.paintballespadana.es

Fonte: Elaboración propia a partir de Turgalicia e Inorde

170

2.9. Oferta turística

Aloxamentos turísticos e restauración

A oferta hoteleira da provincia de Ourense conta con 315 establecementos e 8.940 prazas de

aloxamento, repartidas segundo amosa a seguinte táboa.

Aloxamentos turísticos na provincia de Ourense

TIPO CATEGORÍA ESTABLECEMENTOS CUARTOS PRAZAS

HOTEIS

5 estrelas 0 0 0

4 estrelas 10 649 1204

3 estrelas 10 354 730

2 estrelas 19 438 806

1 estrela 49 919 1601

PENSIÓNS 133 1337 2328

TURISMO RURAL 86 543 1064

CAMPAMENTOS DE TURISMO 8 - 1207


Salientan no caso dos aloxamentos, a presencia de dous paradores na provincia: Santo Estevo e

Verín.

Por outra banda, segundo datos publicados en 2013 no anuario La Caixa, a provincia de Ourense

conta con 2.206 restaurantes e bares. Salientan os establecementos certificados coa marca Q de

calidade, recollidos na parte final deste apartado.

Como complemento, no anexo 02 inclúese a relación de aloxamentos, empresas de

intermediación e de restauración, segundo os datos dispoñibles no REAT.


171

Aloxamentos con spa e spas urbalnos

Dada a súa especial relación co obxecto deste estudo, ofrécese a continuación un listado dos

aloxamentos dotados de spa e os spas urbanos da provincia.

Aloxamentos con spa e spas urbanos na provincia de Ourense

NOME TIPO CONTACTO

Allariz AC Villa de Allariz Hotel ****

Paseo do Arnado 1 988 554 040 [email protected] www.marriott.com/hotels/travel/vgoal-ac-hotel-vila-de-allariz/

A Pobra de Trivs As Maceiras Hotel **

988 331 027 988 330 034 988 332 497 [email protected] www.asmaceiras.es

Viana do Bolo Hacienda Airabella Hotel * 659 524 133 [email protected] www.haciendaairabella.es

Ourense NH Ourense Hotel ****

Celso Emilio Ferreiro 24 988601111 [email protected] www.nh-hoteles.es/nh/es/hoteles/espana/ourense/nh-ourense.html

Nogueira de Ramuín Parador de Santo Estevo Hotel **** 988 010 110 [email protected] www.parador.es

O Barco de Valdeorras

Pazo do Castro Hotel **** 988 347 423 / 650 492 654 [email protected] www.pazodocastro.com

A Mezquita Spa Vilavella Hotel **** 988 594 242 [email protected] www.hotelspavilavella.es

Ourense Seoane´ss Spa Urbano Spa Urbano Rúa Samuel Eijan, 7 988 370 744

Ourense Aqua – Sport Trabazos - Spa Spa Urbano Celso Emilio Ferreiro, 28 988 234 813

Fonte: Elaboración propia a partir de Turgalicia e Inorde

172

Turismo cultural: rutas e visitas

Na seguinte táboa recóllense as empresas que prestan servizos de visitas guiadas en Ourense.


Allariz Reatur Portelo, 4 988 44 20 06

Allariz Xeitura: Xestión Integral do Patrimonio Cultural Rúa do Hospital 10 Baixo 651 01 74 16 http://xeitura.com

Allariz Fundación Ramón González Ferreiro Lugar de Paciños, 2 988 43 61 82 www.fundacionrgf.org

Celanova Fundación Curros Enríquez Curros Enríquez, 37 988 45 11 76 www.currosenriquez.es

Ribadavia Entretempos Praza Maior n°11 988 47 09 02 http://descubreribeiro.blogspot.com

Visit Ourense 675 55 85 45 www.visitourense.es

Padrón (A Coruña)

RUTAS MEIGAS

Lugar do Barco, 1 15917 Padrón A Coruña 659 38 03 26 www.rutasmeigas.com

Vigo (Pontevedra)

SENDEROS DE GALICIA

C/Barcelona, 33 Entresuelo 3 6203 Vigo Pontevedra 986 41 07 06 www.senderosdegalicia.com

Fonte: Elaboración propia a partir de Inorde


173

Q calidade

Como complemento ofrécese unha relación dos establecementos certificados coa marca Q de

calidade, entre os que se atopan os 3 balnearios do grupo Caldaria.

CATEGORÍA CONCELLO ESTABLECEMENTO

Aloxamentos rurais Piñor Casarellos

O Barco de Valdeorras Pazo do Castro

Balnearios

Arnoia Balneario Arnoia

Cenlle Balneario Laias

Lobios Balneario Lobios

Hoteis e

apartamentos

turísticos

Arnoia Hotel Balneario Arnoia

Cenlle Hotel Balneario Laias

Lobios Hotel Balneario Lobios

Leiro Hotel Monasterio de San Clodio

Nogueira de Ramuin Parador de Santo Estevo

Verín Parador de Verín

Servizos de

Restauración

Ourense A Taberna

Ourense Adega do Emilio

Ourense Mcdonalds Ourense Pontevella

Maside O Barazal

Servizos Turísticos

de intermediación

Ourense Viajes Airbus Galicia (Sucursal Celso Emilio

Ferreiro)

Ourense Viajes Pardo S.A

Turismo Activo Pobra de Trives Estación de Montaña de Manzaneda

Turismo Industrial Beade Terra do Castelo

Ribadavia Viña Costeira

Fonte: Elaboración propia a partir de ICTE


175

176

3. INVENTARIO DE AXENTES TERMAIS

Despois de analizar o Patrimonio Balneario de Ourense e de recompilar datos xerais sobre recursos e

oferta complementaria, é necesario saber que axentes desempeñan actualmente actividades

relacionadas coas augas termais. A tipoloxía destes axentes é moi variada, polo que se propón a

clasificación recollida no gráfico inferior para facilitar a recollida de datos e a extracción de conclusións.

Nun primeiro lugar atópanse aqueles axentes relacionados de modo directo co fenómeno turístico-

termal, é dicir, os xestores de produtos e recursos que motivan o desprazamento do turista termal.

En segundo lugar están os axentes que teñen unha relación de tipo indirecto, que pode ser de carácter

industrial ou de carácter científico/académico.

Os axentes industriais, nos se dedican directamente ao turismo, pero ou ben se nutren das augas

minero-medicinais para o seu obxecto empresarial (envasado de augas minerais, xeotermia,

cosmética), ou ben abastecen de produtos e servizos aos axentes turísticos (construción). Salienta o

dobre carácter provedor/transformador de boa parte deste grupo. Por exemplo, se ben a cosmética

termal é transformadora de augas, tamén constitúe un provedor de liñas de produtos para balnearios.

Dentro do grupo dos axentes científicos e académicos, salientan as Universidades e as ensinanzas

medias, que se ocupan da profesionalización do sector, e as iniciativas de investigación (industrial,

turística, termal ou médica) que permiten desenvolver novos produtos e servizos.

Por último, e de modo paralelo a todos estes axentes, están as institucións e as asociacións, con

capacidade de influír directa e indirectamente nos resultados dos axentes directos e indirectos a través

de decisión e estratexias de planificación.

INDIRECTOS

AXENTES TURISMO TERMAL

DIRECTOS

Balnerarios/Hoteis Balneario

Novos proxectos termais

Eventos

Comercializadores

INDUSTRIAIS

INSTITUCIONAIS

CIENTÍFICOS E

ACADÉMICOS

Envasado augas

Xeotermia

Construción

Cosmética ‐ Moda


177

3.1. Axentes directos

En primeiro lugar se ofrece información de cada un dos axentes relacionados directamente co

turismo termal. Entre estes atópanse os xestores de balnearios, hoteis balneario e novos

proxectos termais; os eventos en torno ao termalismo, dos que o máximo expoñente é na

actualidade a Feira Internacional Termatalia; e os axentes de viaxes que ofertan paquetes

turísticos de contido termal.

Nas seguintes páxinas exponse unha breve presentación de cada un destes axentes e da súa

situación actual.

No caso de balnearios, hoteis balneario e novos proxectos termais, inclúense soamente aqueles

que están actualmente en funcionamento. A estes habería que engadir, cando abran as súas

portas, os establecementos que están en proceso construtivo (Caldas de Partovia, Balneario de

Berán e Balneario de Cortegada).

No caso dos comercializadores, inclúese unha selección daqueles nos que se detectou a oferta

de produtos turísticos que inclúen actividades termais. Os datos refírense só a organización que

teñen a súa sede en Ourense, se ben constatouse a presencia de axencias de viaxes doutras

provincias que ofertas paquetes turísticos con contido termal. En calquera caso, é conveniente

valorar o papel que poderían ter outros comercializadores no deseño e venta de novos produtos

turísticos. A tal fin, recoméndase a consulta do anexo 02, onde figuran todos os intermediarios

turísticos da provincia; posto que segundo o elemento do Patrimonio Balneario a dinamizar,

podería ser interesante a colaboración de axencias localizadas nos municipios onde se atopa dito

Patrimonio.

178

O grupo Caldaria posúe os dereitos de aproveitamento dos mananciais de Laias, Río Caldo e A

Veiga 1 e a Veiga 2; este dous últimos correspondentes ao balneario de Arnoia. Ademais de

contar con 3 hoteis balneario, posúe un aloxamento de Turismo Rural tamén na provincia (Abadía

Caldaria).

Os seus establecementos termais participan nos programas de termalismo social estatais,

autonómicos e provinciais, ao tempo que deseñan e xestionan programas específicos para o mercado

libre; uns e outros son analizados no apartado “Inventario de Produtos Turísticos”. Paralelamente posúe

unha marca de cosmética termal, “De Balneis” e completa os seus servizos con infraestruturas para

reunións. Segundo a información contida no Informe Ardan de 2011, contaba nese ano cun total

de 179 empregados.

De acordo aos datos facilitados por Caldaria, durante os 9 primeiros meses de 2013, entre os

tres balnearios rexistraron un total de 21.516 habitacións ocupadas e 40.430 pernoctacións,

cunha ocupación media do 34,95%. O principal cliente provén de Galicia (65,64%), seguido de

Madrid (12,63%), Castela e León (7,94%), Asturias (5,15%), e Portugal (1,76%). A forma de reserva

predominante segue a ser a reserva directa (68,89%), seguida da reserva mediante axencia

(18,99%), internet (9,98%) e empresas (2,50%).

Recentemente o grupo Caldaria foi noticia por anunciar o peche temporal dos establecementos

de Arnoia e Lobios durante os meses de tempada baixa. Ao mesmo tempo, tamén foi

protagonista das noticias de prensa polo proxecto de construción do primeiro hotel-balneario de

Ourense. Segundo o xornal La Región este grupo hoteleiro posuiría xa o 60% da propiedade e o

proxecto materializaríase nun hotel balneario de 4 ou 5 estrelas.

Caldaria Arnoia Caldaria Laias Caldaria

Lobios Caldaria Abadía Caldaria www.caldaria.es



179

O Balneario de Baños de Molgas conta co dereito de aproveitamento do manancial de Fuente

Caliente e dispón de aloxamento hoteleiro clasificado con unha estrela, e dotado de 29 cuartos

con capacidade para 48 persoas.

Aínda que participa nos programas de termalismo social do Imserso, da Xunta e da Deputación,

non se detectou a existencia de paquetes e programas deseñados polo propio Balneario para

atraer segmentos específicos da demanda.

Balneario de Baños de Molgas Baños de Molgas

988 430 246 www.balneariodemolgas.com

[email protected]

180

O Gran Balneario de O Carballiño, fundado en 1900, posúe os dereitos de aproveitamento do

manancial de Baños de Carballiño. Ao longo súa historia pasaron polas súas instalacións

personaxes ilustres, como a escritora Emilia Pardo Bazán.

Ademais do propio edificio e da súa historia, o atractivo deste Balneario reside no entorno,

marcado pola presencia de dous parques: o do Balneario e un parque municipal de 32 ha que

rodea ao río Arenteiro.

Este establecemento carece de aloxamento propio, pero existe oferta hoteleira na vila. O Gran

Balneario participa en todos os programas de Turismo Social analizados (Imserso, Xunta,

Deputación) pero non oferta produtos e programas de estancia propios.

Balneario de O Carballiño Avda. del Balneario s/n – 32500 O Carballiño

988270926 www.arrakis.es/~balnegal/gal/d_carballino.htm

[email protected]


181

Ibernisha é unha empresa de xestión e enxeñería termal dirixida por Pablo Villuendas, que

xestiona actualmente 3 instalacións en Ourense: Termas de Outariz, Termas da Chavasqueira e

Termas de Prexigueiro. A sociedade Termas de Prexigueiro S.L. ten solicitado os dereitos de

aproveitamento do Manancial de Prexigueiro; mentres que Pablo Villuendas, como persona física,

ten solicitado Augas Quentes.

A súa historia dentro do turismo termal ourensán comeza en 2001, cando o Concello de Ourense

inaugurou as Termas da Chavasqueira, inspiradas na tradición termal xaponesa. A súa xestión

saíu a concurso, resultando Ibernisha a empresa seleccionada e outorgándolle unha concesión

administrativa por 20 anos. En 2008 e tras a boa acollida deste primeiro proxecto, o Concello

inaugurou as Termas de Outariz, coa mesma filosofía oriental e cuxa xestión recaeu novamente

en Ibernisha.

A oferta termal de características xaponesas segue medrando na provincia. En 2006 a fundación

que rexía ata esa data o antigo balneario de Prexigueiro (integrada por representantes da

corporación de Ribadavia e do núcleo de Prexigueiro) cede a concesión á empresa Ibernisha.

Tras diversas intervencións, en 2010 inauguráronse as Termas de Prexigueiro, que desenvolven a

modesta remodelación efectuada en 1998 e dotan ao complexo dunha edificación ecolóxica que

aproveita a enerxía xeotérmica. Unha das innovacións mais interesantes é a incorporación da

viñoterapia nos seus tratamentos, a partir de uva mencía e treixadura. Non obstante, o proxecto

de Prexigueiro inicial aínda non está finalizado, prevéndose a construción dun balneario e dun

aloxamento.

Os datos facilitados, correspondentes ás cifras das Termas da Chavasqueira e de Outariz apuntan a un

total de 96.000 clientes (64.000 en Outariz e 32.000 en Chavasqueira). O tipo de cliente maioritario ten

entre 35 e 45 años, diferenciándose nos fins de semana un cliente de perfil máis familiar e xove e

durante a semana un cliente de maior idade.

Ibernisha Co.Ltd Termas da Chavasqueira: 988 214 821

Termas de Outariz: 988 364 650 Termas de Prexigueiro: 988 47 09 50

[email protected] [email protected]

182

Na cidade de Ourense ten lugar a celebración de Termatalia (Feira Internacional de Turismo

Termal, Termalismo, Talasoterapia e Spa). Ademais da servir como presentación de novos

produtos e servizos, é un punto de encontro para profesionais, grazas a accións como

workshops, famtrips, xornadas, premios ou foros de inversores.

Trátase da única feira de turismo termal de España e dunha das catro feiras turísticas de nivel

internacional, o que supón unha clara fortaleza para Ourense. En 2013 participaron 327

expositores procedentes de 31 países e de 4 continentes.

Segundo os datos publicados no xornal 20 minutos a media de visitantes en edicións anteriores

oscilaba entre os 12.000 e os 15.000, mentres que o diario La Región cifra o número de

asistentes á edición de 2013 en 10.000 visitantes.

Segundo datos do xornal La Región, a organización da feira Termatalia (tendo en conta as

actividades que se organizan durante o ano) ten un orzamento que ascende a 300.000 euros: a

Xunta aporta 70.000 €, o concello aporta 24.000 € e a Deputación Provincial 10.500 €.

A próxima edición ten prevista a súa celebración en Arxentina, segundo se anunciou

reentemente.

Termatalia - Fundación Feiras e Exposicións Ourense Finca Sevilla S/N 32005 – Ourense

988 366 030 www.termatalia.com

[email protected]


183

Entretempos é unha axencia especializada en enoturismo na comarca do Ribeiro. Organiza

paquetes turísticos nos que se inclúen actividades como visitas a adegas, xantares entre viñedos,

degustacións ou rutas polo Ribeiro; combinadas nalgunhas ocasións co termalismo.

Ademais da súa actividade como axencia de viaxes, organiza obradoiros, cursos de cata, cenas

temáticas ou experiencias en familia. De modo complementario a esta actividade, posúe un

punto de venta de cosmética ecolóxica feita en Ribadavia, da marca “Naturavia”.

Imaxes tomadas de www.entretempos.com

Entretempos Pza. Maior 11 - 38400 Ribadavia

988.470 .902 / 699.062.427 www.entretempos.com

[email protected]

184

Monemú é un portal web inaugurado en 2012 que comercializada de modo online experiencias e

escapadas en Galicia. Ademais de ter orientación ao turismo de curta distancia, os paquetes que

vende están concibidos como bonos-regalo. Neste sentido teñen un prazo limitado desde o

momento da compra para proceder ao desfrute da actividade (de entre 3 meses e 1 ano).

Imaxes tomadas de www.monemu.com

Monemú 618 149 683

www.monemu.com [email protected]


185

3.2. Axentes indirectos

Axentes indirectos industrias

Desde o enfoque adoptado neste estudo, entre os axentes industriais atopamos aquelas

organizacións que se benefician da auga minero-medicinal de modo non turístico.

Por tanto, estarían aquelas iniciativas empresariais que empregan as augas minero-medicinais

para ofrecer produtos de consumo ao mercado (augas envasadas, cosmética termal) e aquelas

que empregan os seus beneficios como fonte de enerxía (xeotermia). Unhas e outras poden ser

definidas como “axentes transformadores”.

Doutra banda, están os “axentes provedores” dos axentes directos, que gardan

fundamentalmente relación coa construción e a enxeñaría. A apertura dun establecemento

termal require, entre moitas actuacións, sondaxes previas e traballos de análise de augas. Unha

vez tomada a decisión de abrir un establecemento, hai numerosas necesidades construtivas e de

dotación de equipamentos específicas, como son, entre outros, bañeiras, chorros, cabinas,

piscinas ou mobiliario. Todo iso sen descoidar os traballos de control das augas e de mellora

continua.

O desexable é que todo o que se obtén a través da transformación das augas se converta nun

servizo ou produto que poida ser aproveitado pola oferta turística, pola demanda turística ou por

ambas. Por exemplo, que o aproveitamento xeotérmico das augas poida reducir os custos dos

establecementos balnearios; que a investigación en cosmética termal poida dotar aos

establecementos termais de produtos que comercializar; que o o éxito e a experiencia das

envasadoras de augas poidan contribuír ao prestixio das instalacións turísticas e así ata abarcar

ao máximo número de sectores posible.

Neste sentido, Ourense conta con empresas de referencia no mundo, fundamentalmente no

téxtil, que se inclúen neste estudo posto que poderían supor un camiño a explorar, como xa se

propoñía no PETOU en 2007 ou como se deduce do “Ourense Thermal Spa & Fashion Meeting”,

celebrado con motivo de Termatalia 2013.

186

Os beneficios para a saúde do manancial de Cabreiroá son coñecidos desde finais do século XIX.

Froito da fama das súas augas e tras o pulo recibido a partir da certificación das súas

propiedades por parte de Ramón y Cajal, abriuse a planta de envasado en 1906. Un ano máis

tarde da apertura da embotelladora, iniciouse a construción dun hotel-balneario que estaría

operativo ata 1936. Se ben este servizo pechou as súas portas, a actividade de envasado

continua activa hoxe en día, sendo propiedade de Hijos de Rivera desde 2006.

A clasificación de Cabreiroá como axente indirecto vén motivada polo súa situación actual, pero

debería converterse en axente directo, dadas as súas condicións históricas e patrimoniais e as

súas infraestruturas.

Da análise previa efectuada do inventario da Dirección Xeral de Minas, confírmase que Cabreiroá

ten outorgados os dereitos do Manancial Principal, do Manancial número 2 e do Manancial

número 3. Segundo datos do Ardan de 2011, Aguas de Cabreiroá proporciona emprego a 44

traballadores e, atendendo aos ingresos de explotación, sitúase como a quinta empresa do

sector galego de fabricación de bebidas non alcohólicas e a terceira na produción de augas

minerais (ver anexo 03)

Aguas de Cabreiroá, S.A. Cm de Cabreiroá, s/n - 32600 Verín

902117597 http://cabreiroa.es

[email protected]


187

Euroinversiones Aguas de Sousas S.L.U é titular dos dereitos de aproveitamento das augas do

manancial Sousas e do manancial Sousas II.

Na planta hai actualmente 4 liñas de envasado que proporcionan capacidade para 75.000

botellas/hora e permiten dar emprego, segundo datos do Ardan de 2011, a 46 persoas.

Atendendo aos resultados do Informe do Ardan sobre o sector galego de produción de bebidas

refrescantes non alcohólicas e augas minerais, Euroinversiones Aguas de Sousas é a sétima

empresa por ingresos de explotación, a quinta se contabilizamos só as adicadas a augas

minerais (ver anexo 03)

Euroinversionaes Aguas de Sousas S.L.U.

Avd de Sousas, 126- 32600 Verín 988 410 230

www.aguasdesousas.com [email protected]

188

Agua de Fontenova posúe os dereitos de aproveitamento das augas do Manancial Principal de

Fontenova e ten solicitada os mananciais número 2 e número 11.

En 2006 segundo a información recollida no Ardan, Fontenova S.A. posuía 15 traballadores;

nembargantes, se atendemos a información publicada no diario La Región a data 05 outubro de

2013, na actualidade conta con 5 traballadores e o seu ritmo de produción ten descendido.

En 1935 construíuse un balneario, que permaneceu activo ata a década dos 70. Desde entón, e

aínda que posúe protección especial dentro do plan de urbanismo do concello de Verín,

permanece pechado. Houbo un intento de cesión por parte do Concello pero non prosperou.

Agua de Fontenova S.A. Avd de los Balnearios, s/n 32600 Verín

988 410 155


189

Unha das principais empresas españolas en deseño e equipamento de establecementos termais,

balnearios, talasoterapia e spas é a ourensá Súbita, que conta cunha traxectoria de máis de 30

anos. Entre as súas referencias salientan en Ourense as Vilas Termais de Arnoia, Lobios e Laias.

Ademais conta con clientes no resto de Galicia (Terma de Cuntis, Balneario de Lugo, Hotel Carlos

I – Sanxenxo-, Mondariz), en España e en Portugal.

Imaxes tomadas de www.subita.es

Subita S.L. Balnearios, Spa y Wellness Carretera de Vigo nº88- 32001 Ourense

988 213 350 www.subita.es [email protected]

190

Xeoaquis é unha empresa fundada en 2007 e adicada á xeotermia, á hidroloxía e ao termalismo.

Xeoaquis ofrece, entre outros servizos, a realización de estudios hidroxeolóxicos en xacementos

termais, prospección de augas termais, análise de augas, estudos isotópicos ou proxectos de

aproveitamento e de perímetros de protección de augas termais.

Entre outros traballos, teñen realizado melloras da captación termal de Outariz, traballos de instalación

de 3 equipos de monitoreo en tempo real das propiedades de tres fontes termais ourensás ou servizos

de dirección facultativa de prospección hidrotermal en Barbantes.

Imaxe dereita tomada de www.xeoaquis.com

Xeoaquis Avda. Buenos Aires, 17 Entresuelo, Oficina 4 - 32004 Ourense

988 101 280 www.xeoaquis.com

[email protected]


191

INGEO é unha empresa creada en 2007 e especializada en enerxía xeotérmica, incluíndo

enxeñería de deseño e optimización de campos de captación, testificación de propiedades

xeotérmicas, control de calidade e outros servizos similares. Desde o comezo das súas

andaduras ten deseñado máis de 80 instalacións e está considerada unha das 5 maiores

empresas do sector de Europa.

Forma parte de diversas asociacións e ten participado en varios proxectos, tanto en calidade de

xestor principal como en calidade de socio tecnolóxico. Na actualidade é representante para

Europa Occidental do Joint Committee EGEC, Consello Europeo de Enerxía Xeotérmica, e EHPA,

Asociación Europea de Produtores de Bombas de Calor. Ademais colabora na redacción de

estándares de normalización e é socio fundador de ACLUXEGA, a Asociación Clúster da

Xeotérmica Galega.

Imaxes tomadas de www.ingeo.es

Ingeo S.L. Parque Tecnolóxico de Galicia.

Tecnópole I - Local 11 San Cibrao das Viñas – 32901

988 368 193 - 647 495 785 - 647 495 795 www.ingeo.es

[email protected]

192

Iuvenor Lab é unha empresa con sede en O Carballiño, adicada ao desenvolvemento, fabricación,

envasado e comercialización de produtos dietéticos, cosméticos, fitoterapéuticos e de nutrición.

Entre os seus produtos salienta, para este estudo, a liña de cosmética Aqua Auriensis, promovida polo

Padroado Provincial de Turismo de Ourense e elaborada a base de auga termal e arxilas auríferas. En

concreto a liña se compón polo momento de dous produtos: “Auga Termal”, un vaporizador de augas

termais, e “Crema Oro”, elaborada a partir de aceite de casca de arroz, aceite de sémola de uva e

aceite de Rosa mosqueta.

Iuvenor Lab (cosmética) Polígono de Uceira - Parcela 11. 32500 O Carballiño

988 101 288 http://www.iuvenor.com.mx

[email protected]


193

Sybaria de Amandi é unha firma de cosmética que emprega nas súas fórmulas os beneficios

antioxidantes e nutritivos da uva mencía de Rectoral de Amandi e o poder hidratante da auga mineral

natural Sousas.

Conta con distribuidores en Burela e Viveiro (Lugo), Fuengirola (Málaga). Zamora, Ourense, Palma de

Mallorca e Boiro (A Coruña).

Imaxes tomadas de www.sybaria.es

Laboratorios Sybaria S.L Santa Cruz de Arrabaldo 49, 32990 Ourense

988 384 200 www.sybaria.es [email protected]

194

Adolfo Domínguez comezou a súa andadura en 1973 e desenvolveuse velozmente a partir dos

80, década na que aparece o slogan “la arruga es bella”. Os 90 son anos de internacionalización,

no que se abren tanto tendas propias como franquías. Actualmente está presente en 33 países e,

segundo informa o Ardan, contaba en 2011 con 1.766 traballadores.

Recentemente Adolfo Domínguez ten declarado que o termalismo é un dos referentes da cidade

de Ourense, chegando a afirmar que “A moda é unha segunda pel que coidamos como nos

axudan a coidarnos a primeira de nosas peles, as termas». Polo tanto, considérase o binomio

termalismo-moda como unha canle a explorar no futuro termal da provincia.

Imaxes tomadas de http://www.biuky.es (esquerda) e de www.adolfodominguez.com (dereita)

Adolfo Domínguez Avda. Buenos Aires, 17 Entresuelo, Oficina 4 - 32004

Ourense 988 101 280

www.adolfodominguez.com [email protected]


195

A marca Roberto Verino nace en 1982 cando o seu fundador crea a súa primeira colección Pret-

à-Porter femenina. Só un ano máis tarde abre a súa primeira boutique en París e durante os

seguintes anos continúa a expansión ao tempo que recibe diversos recoñecementos.

En 1996 expande a súa actividade ao fundar unha adega, Terra do Gargalo, na que se elaboran

viños da denominación de orixe Monterrei, proxecto ao que seguiría o deseño de revestimentos

do fogar para a marca SALONI e o lanzamento dunha liña de fragrancias.

Imaxe tomada de www.robertoverino.com

Roberto Verino Pontevedra, 2-4 - Parque Tecnoloxico de Galicia -

32900 San Cibrao das Viñas www.robertoverino.com

[email protected]

196

A Sociedade Textil Lonia, foi constituída en 1997 por dous irmáns de Adolfo Domínguez. A súa

sede está na localidade de Pereiro de Aguiar e agrupa ás firmas Carolina Herrera e Purificación

García. En 2011 proporcionaba emprego a 1.750 traballadores, atendendo aos datos dispoñibles

no Ardan.

Segundo a información publicada en xullo de 2012 en www.economiadigital.es Textil Lonia

superou no exercicio de 2011 os 300 millóns de facturación e os 600 puntos de venta. O seu éxito

en épocas de crise, segundo afirma esta publicación, radica en gran medida na aposta pola

internacionalización.

Imaxe tomada de /www.perfumesmilano.com

Sociedad Textil Lonia Pa Empresarial Pereiro de Aguiar, s/n –

32900 Pereiro de Aguiar 988519444


197

Axentes indirectos: científicos e académicos

Os axentes científicos e académicos son outro dos piares estratéxicos para o desenvolvemento

do turismo termal. Ademais da importancia da investigación para o coñecemento e a eficiente

aplicación das augas, os estudos científicos son o motor clave para a innovación, fundamental

para configurar un sector termal punteiro e de referencia.

Asociada á investigación está a capacitación e a formación de profesionais competentes nas

materias asociadas ao termalismo. Ademais de bos equipamentos, é importante contar con

expertos en hidroterapia e xestores turísticos que satisfagan as expectativas do turista termal e

garantan a viabilidade das instalacións. Neste sentido a Universidade é un axente fundamental,

especialmente tendo en conta que en Ourense se imparten varios estudos e titulacións

asociados a esta materia.

198

En canto a formación, no Campus Universitario As Lagoas (Ourense) impártese un Máster

Universitario en Dirección e Planificación do Turismo Interior e de Saúde. Trátase dunha titulación

con validez en todo o Espazo Europeo de Educación Superior que aspira a consolidarse como

unha referencia internacional.

O Máster está dirixido a titulados universitarios, especialmente a aqueles que teñen unha

formación ou experiencia previa en materia de Turismo e que desexen adquirir ou ampliar as

súas competencias no campo da planificación, coordinación e xestión das modalidades de

Turismo Interior e de Saúde.

O profesorado está formado por académicos, investigadores e profesionais do turismo coa

finalidade de ofrecer unha visión multidisciplinar do fenómeno turístico, que permita formar ao

alumnado de acordo ás esixencias actuais do mercado laboral. A duración do Máster é dun ano

académico, que pode ser cursado de modo presencial ou semipresencial. Ás materias

impartidas, súmase a redacción dun Proxecto Fin de Máster e a realización de prácticas en

empresas/entidades do sector turístico.

Imaxes tomadas de http://masterturismoourense.blogspot.com.es

Máster en Dirección e Planificación do Turismo Interior e de Saúde Campus Universitario As Lagoas s/n · 32004 Ourense

988 368 865 · 988 368 700 www.masterturismoourense.es/ [email protected]


199

O obxectivo central do Grado en Turismo é a formación de profesionais da xestión empresarial e do aproveitamento

turístico dos recursos naturais e culturais. Este Grao, que comezou a impartirse no curso 2009‐2010, é a evolución da

Diplomatura en Turismo impartida desde 2003 como consecuencia da adaptación ao Espazo Europeo de Educación

Superior.

De acordo aos datos publicados polo xornal La Voz de Galicia en febreiro de 2013, se ben durante os últimos 12 anos

as Facultades de Ourense experimentaron un descenso global do 38% no número de matriculados, a Facultade de

Empresariais e Turismo rompe a tónica e rexistra un lixeiro incremento, pasando de 1.086 alumnos (curso 2011‐

2012) a 1.094 (curso 2012‐2013).

Imaxe tomada de ww.fectou.uvigo.es

Grao en Turismo Facultade de Ciencias Empresariais e Turismo

Campus Universitario As Lagoas s/n ‐ 32004 Ourense 988 368 700

www.fcetou.uvigo.es [email protected]

200

A Escola de Arte e Superior de deseño “Antonio Failde” é un centro público dependente da

Consellería de Educación da Xunta, que imparte titulacións de carácter oficial. A súa oferta

educativa componse de ensinanzas superiores de deseño e de ciclos formativos. Entre as

ensinanzas superiores atópase a formación en Deseño Gráfico e a titulación de Deseño de

Interiores. Pola súa banda, os ciclos dispoñibles versan sobre fotografía, ilustración e ebanistería.

Nos últimos tempos contémplase a posibilidade de ampliar a oferta educativa, onde podería ter

cabida algunha especialización vinculada co termalismo.

Imaxe tomada de www.ourense.es

Escola de Arte e Superior de Deseño “Antonio Faílde” Avda. da Universidade, nº 18 ‐ 32005 A Cuña – Ourense

988 238 365 / 988 391 073 www.escolarte.com [email protected]


201

Dentro das ensinanza medias impartidas na cidade de Ourense, ten especial relevancia o Gran

Superior en estética Integral e Benestar que se oferta no IES 12 de Outubro. Esta titulación permite

formar man de obra cualificada para a aplicación de determinadas técnicas hidrotermais.

Imaxe tomada de www.edu.xunta.es

Grao superior en estética integral e benestar IES 12 de Outubro


202

3.3. Axentes institucionais

Ademais dos axentes directos e indirectos expostos nas páxinas anteriores, existen unha serie de

axentes institucionais con influencia transversal na actividade termal. Os plans, políticas e as

decisións públicas poden influír tanto nos recursos, como nos axentes.

Neste apartado analizaremos os axentes que teñen actuacións específicas en materia de

planificación e turismo termal, con especial referencia a aquelas que están en curso no momento

de redacción deste Plan.


203

A Axencia de Turismo de Galicia ten entre outras funcións a planificación da política de

ordenación e inspección, fomento e competitividade do turismo en Galicia.

Todas estas decisións de actuación van repercutir no sector turístico en xeral e na actividade

termal en particular, cando as medidas afecten ao Patrimonio Balneario. Sen ir mais lonxe, o

presente Plan, froito do esforzo conxunto da Axencia de Turismo de Galicia e Deputación de

Ourense, é unha mostra da capacidade de planificación desta entidade.

Outras iniciativas a ter en conta e que están a desenvolverse no momento actual, son o Clube de

Produto Turístico da Auga e o Plan Integral de Turismo de Galicia, analizados no apartado

“Escenario Turístico”.

Axencia de Turismo de Galicia Praza de Mazarelos, 15

15703 Santiago de Compostela 981 546 358

http://turismo.xunta.es [email protected]

204

A Deputación de Ourense responsable, xunto coa Axencia de Turismo de Galicia, do deseño

deste Plan é un dos axentes clave para o sector das augas minero-medicinais en Ourense.

En concreto, dúas son as áreas que maior relación gardan desde a perspectiva deste estudo: o

Instituto Ourensán de Desenvolvemento Económico (Inorde) polas súas competencias en Turismo

e a Área de Benestar, polo seu papel nos programas de Termalismo Social.

Deputación Provincial de Ourense Rúa do Progreso, 32 – Ourense

988 385 100 www.depourense.es [email protected]


205

A Eurocidade Chaves-Verín ten como meta “proporcionar unha mellor calidade de vida á

poboación dos municipios de Chaves e de Verín a través da promoción do desenvolvemento

sostible”. Para isto, aposta por un novo modelo de cooperación que permita a posta en común

dos recursos, a través do planeamento e da xestión conxunta de servizos e equipamentos.

Entre os seus proxectos en curso están os seguintes, entre os que salienta o segundo:

Eurocidade Chaves-Verín II: Este proxecto aspira á “o funcionamento de unha ventá da

Eurocidade para prestación de servizos; oferta única de actividades deportivas, culturais e de ocio; aumento

dos tránsitos internos na Eurocidade; mellora da calidade de vida”.

Euro-Rexión Termal e da Auga: ten por obxectivo “consolidar unha estratexia

transfronteiriza común para o desenrolo coordinado da formación e investigación do sector

do turismo termal e da auga na Euro-Rexión Galicia-Norte de Portugal, como polo de

referencia da oferta termal de alta calidade de Europa”. A tal fin, entre as súas accións

contempla a creación dun Centro de Formación Turístico Termal e de Investigación da

Auga para o desenrolo da formación de calidade, así como a investigación e promoción de

Galicia-Norte de Portugal como destino de Saúde e Benestar.

Rede Ibérica de Entidades Transfronteiriças.: Ten por obxectivo “apoiar a posta en marcha

e consolidación dunha rede de entidades transfronteirizas en toda a fronteira luso-

española, que permita a obtención de sinerxías, o intercambio de boas prácticas e o

análise prospectivo e maior visibilidade da cooperación en Europa”. Algunhas das súas

actuacións son: a creación dun observatorio da fronteira, a constitución dun centro de

documentación transfronteiriza e a organización dun congreso.

Eurocidade Chaves-Verín Antiga Aduana Española

Avda. Portugal, Feces de Abaixo32699 Verín 988 416 017- 608 913 048

http://gl.eurocidadechavesverin.eu [email protected]

206

Os concellos, representados neste estudo de modo global pola Federación Galega de Municipios

e Provincias son outros dos axentes con competencias que teñen influencia directa sobre a

actividade termal.

Para facer unha aproximación aos concellos que na actualidade teñen unha maior iniciativa ternal

recorremos aos referidos no inventario da Dirección de Minas. O concello con maior presencia

neste rexistro é o de Ourense, que ten outorgada a declaración dos mananciais de Caldas do

Bispo, Burgas de Arriba, Burgas de Abaixo, Outariz e Outariz nº1, nº2 e solicitada a declaración

de O Tinteiro e O Muíño Eiras Verdes. O outro concello que ten outorgada algunha declaración é

Baños de Molgas (A Burga).

Ademáis existen concellos que teñen solicitadas declaracións, este é o caso de Muíños,

Xunqueira de Ambía, Verín, O Carballiño, Punxín, Maside e Cenlle.

A todos eles hai que engadir á Entidade Menor de Berán, que ten outorgado o aproveitamento de

“Alumbramiento Principal (Balneario de Berán)”.

Federación Galega de Municipios e Provincias Rúa Varsovia 4C, 6º andar - Área Central

15707 Santiago de Compostela 981 555 999

/www.fegamp.org [email protected]


207

Por último, existen unha serie de asociacións a diversa escala (municipal, comarcal, provincial,

rexional, nacional ou internacional) cuxas decisións e estratexias de cooperación tamén inciden

no termalismo. A modo ilustrativo salientamos as recollidas na parte superior.

Ourense está representado en todas estas asociacións e entidades con diverso grao de presenza

e compromiso que, como comentaremos en apartados posteriores, se debe reforzar.

Asociación Gallega de la Propiedad Balnearia

Ramón Cabanillas, 14 - 1. Oficina 1 -Santiago de Compostela 981 598 221

www.balneariosdegalicia.com [email protected]

European Historic Thermal Towns Association

City of Acqui Terme Tourist Board Piazza Levi 12 15011 Acqui Terme (AL) ITALY

+39 0144 770240 www.ehtta.eu

[email protected]

Agrupación Empresarial Termal Innovadora de Galicia Ramón Cabanillas, 14 - 1º.Oficina 1-Santiago de Compostela

981 598 221 www.termaldegalicia.com [email protected]

Villas Termales Federación Española de Municipios y Provincias

Dirección de Accion Territorial C/ Nuncio, 8- 28005 Madrid

91 3643700 www.villastermales.com

[email protected]

Asociación Nacional de Balnearios (ANBAL) R/Rodríguez San Pedro, 56-3º Izda, 28015 Madrid

902 11 76 22 www.balnearios.org


209

210

4. INVENTARIO DE PRODUTOS TURÍSTICOS

Tras a análise dos produtos turísticos deseñados en torno ás augas minero-medicinais de

Ourense, constátase a existencia de dúas liñas na oferta de produtos: Paquetes Turísticos e

Turismo Senior. A seguinte figura clasifica os paquetes e ofertas que se poden atopar dentro de

cada unha delas.

Dentro dos Paquetes Turísticos diferéncianse tres tipos, segundo quen sexa o responsable da

súa oferta e coordinación. En primeiro lugar, atopamos aqueles que figuran na web de Turgalicia;

cómpre sinalar que o labor deste organismo limítase á promoción, sendo a responsable a

axencia de viaxes que os deseñou. En segundo lugar, os produtos ofrecidos polos balnearios e

organizados por eles directamente; neste apartado, só se atoparon ofertas nos establecementos

de Caldaria. E, en terceiro lugar, os paquetes turísticos ofrecidos por comercializadores

ourensáns que, se ben non figuran na web de Turgalicia, inclúen actividades relacionadas co uso

lúdico ou terapéutico das augas minero-medicinais provinciais.

No Turismo Senior incluímos aqueles programas en balnearios, impulsados por Administracións

Públicas, tanto con estancia como sen ela, nas que o obxectivo é facer partícipes dos beneficios

do termalismo a determinados sectores da poboación.

PRODUTOS DE TURISMO TERMAL

CALDARIA COMERCIALIZADORES OURENSÁNS

TURGALICIA

PAQUETES TURÍSTICOS TURISMO SENIOR

IMSERSO XUNTA DEPUTACIÓN


211

4.1. Paquetes turísticos

Os paquetes turísticos que o cliente potencial pode atopar a día de hoxe no mercado figuran

resumidos no seguinte cadro-resumo e desenvolvidos nas seguintes páxinas.

NOME RESPONSABLE PREZO BÁSICO TURGALICIA

Augas Termais e Viños do Ribeiro Viajes Viloria, S.A. 160 €

Laias e os Viños do Ribeiro Viajes Viloria, S.A. 160 € Priorado do Ribeiro Viajes Viloria, S.A. 123 € De viños pola Vía da Prata Viajes Viloria, S.A. 670 €

Auga e aventura no Parque do Xurés Viajes Viloria, S.A. 172 € CALDARIA

Estancias de Saúde Terapéuticas Caldaria 693 €

Estancias de Saúde Preventivas Caldaria 345 €

Estancias de Saúde Reparadoras Caldaria 345 € Programa Antiestrés 3 noites Caldaria 103,43 € /persoa/noite Programa Antiestrés 2 noites Caldaria 107 € /persoa/noite Maiores de 55 Caldaria 309 €

Xóvenes (18-35 anos) Caldaria 44 € / noite Peregrinos 1 noite Caldaria 69 €

Peregrinos 2 noites Caldaria 159 €

Turismo Termal Familiar (2 noites) Caldaria 43,10 € / adulto / noite Turismo Termal Familiar (1 noite) Caldaria 49,25 € / adulto / noite

Turismo Termal Familiar (Sen estancia) Caldaria 55 € / familia (xantar)

40 € / familia (merenda) Programas para empresa Caldaria Consultar Programas e Tratamentos de 1 día Caldaria Consultar Bono Regalo 52 Caldaria 52 €

COMERCIALIZADORES OURENSÁNS Especial 2 noches. Ribeiro de Sefarad Entretempos 155,00 €

Especial Pensión Completa. Ribeiro de Sefarad Entretempos 120,00 € Alojamiento + Viñobus + Bodega Entretempos 35,00 € Boni 1: Descanso e relax Entretempos 110,00 €

Bono 2: Relax e benestar Entretempos 753,00 € Bono 3: Paseos de relax Entretempos 85,00 € Termas, visita a bodegas, cata de vinos, 1 noche en Pazo de Esposende Monemú 35,00 €

Siente y vive una experiencia de 2 noches en Pazo da Almuzara y unas modernas termas japonesas ¡relájate!

Monemú 71,50 €

Fonte: Elaboración propia

212

Turgalicia

Na páxina web de Turgalicia existe un apartado chamado “experiencias únicas” no que se

recompilan produtos turísticos e se facilita a súa busca por xeodestinos ou por prezo. Ademais,

estes mesmos produtos contan cunha ligazón desde o apartado “goza destas experiencias”, no

que se presentan os recursos cabeceira de Galicia (Camiño de Santiago, faros e praias salvaxes,

paseando entre viñedos, mananciais, ruta da camelia, turismo mariñeiro, patrimonio oculto,

bosques, santuarios máxicos e lugares únicos).

Os 5 paquetes rexistrados durante a Análise xiran en torno aos establecementos do grupo

Caldaria, incluíndo pernoctacións nos seus aloxamentos (Laias, Abadía ou Lobios) e teñen como

axencia comercializadora a Viajes Viloria (a través das súa Destination Management Company

Galicia Incoming Services).

Salienta o papel do viño e as adegas do Ribeiro como complemento á actividade termal, estando

presentes as augas minero-medicinais e as visitas a adegas en 4 dos 5 paquetes. Nesta liña

merece unha mención especial o produto “De viños pola Vía da Prata”, no que nin o viño nin o

termalismo son o eixo central, senón que ambos complementan a outra experiencia (a

peregrinación a Santiago de Compostela).

Por último, o caso de “Aventura no Parque do Xurés” é a excepción a esta maridaxe de de viños

e augas termais, pois neste caso o binomio pasa a ser augas termais-rotas a cabalo.

Nas seguintes páxinas exponse unha ficha coa información básica sobre cada un destes

produtos.


213

Estancia de 3 días / 2 noites no Balneario de Laias en réxime de media pensión (almorzo e cea)

Tratamento termal:

- 1 peeling corporal de sal e uva

- 1 ducha circular

- acceso libre e ilimitado ás piscinas de auga mineiromedicinal (2 interiores e 1 exterior)

Visita e cata á adega Viña Meín.

Prezo: 160 €/ persoa en cuarto dobre. Suplemento de 42 € en cuarto individual

Todo o ano (excepto Semana Santa, pontes e festivos)

Número mínimo de 2 persoas

Mais información: 902190160 [email protected] www.galiciaincoming.com

Estancia de 3 días / 2 noites no Balneario de Laias en réxime de media pensión (almorzo e cea)

Tratamento termal:


- 1 ducha circular

- acceso libre e ilimitado ás piscinas de auga mineiromedicinal (2 interiores e 1 exterior)

Visita e cata á adega Viña Meín.

Prezo: 160 €/ persoa en cuarto dobre. Suplemento de 42 € en cuarto individual

Todo o ano (excepto Semana Santa, pontes e festivos)



Augas termais e viños do Ribeiro

Laias e os viños do Ribeiro

214

Estancia de 3 días / 2 noites na Abadía Caldaria en réxime de media pensión (almorzo e cea)

Tratamento termal:

- acceso de 2 horas diarias á zona termal Alvea


- acceso libre e ilimitado a dúas piscinas interiores de auga mineiro-medicinal

Visita e cata nas adegas Pazo Casanova e Viña Meín

Prezo: 123 € / persoa en cuarto dobre. Suplemento de 39 € en cuarto individual

Número mínimo de 15 persoas. Número máximo de 32


2 noites de aloxamento en Verín/Ourense en media pensión

2 noites en Balneario de Laias en media pensión con 1 acceso ao circuíto termal

2 noites en hotel de 4* en Santiago (1 noite con almorzo incluído + 1 noite en media pensión)

Visitas e catas ás adegas Tapias Mariñán, Vía Arxéntea, Pazo Casanova, Viña Meín e Castro Brey

5 xantares en restaurantes (4 no Camiño + 1 en Santiago)

1 guía oficial para visita guiada de Santiago

Visita ás cubertas da Catedral de Santiago

Seguro turístico

Traslados en microbús a disposición durante o programa do Camiño ata a chegada a Santiago

Prezo: 820 € (mínimo 15 persoas) / 730 € (mínimo 20 persoas) / 670 € (mínimo 25 persoas)

Suplemento de 150 € dn cuarto individual

Número mínimo de 15 persoas para a realización da actividade


Priorado do Ribeiro

De viños pola Vía da Prata


215

Estancia de 3 días / 2 noites no Balneario Lobios en réxime de media pensión (almorzo e cea)

Tratamento termal:

-1 chorro descontracturante.

-1 masaxe cuello / hombros).

- acceso libre e ilimitado a la piscina interior de auga mineiro medicinal

Ruta a cabalo

Prezo: 172 €/persoa. Suplemento de 42 € en cuarto individual



Auga e aventura no parque do Xurés

216

Caldaria

Nos establecementos do grupo Caldaria ofrécense paquetes temáticos ao cliente orientados a

segmentos específicos da demanda. En concreto identificouse a seguinte oferta:

NOME ESTANCIA PREZO BASE*

Estancias de Saúde Terapéuticas 9 noites 693 €

Estancias de Saúde Preventivas 5 noites 345 €

Estancias de Saúde Reparadoras 5 noites 345 €

Programa Antiestrés 3 noites 3 noites 103,43 € /persoa/noite

Programa Antiestrés 2 noites 2 noites 107 € /persoa/noite

Maiores de 55 5 noites 309 €

Xóvenes (18-35 anos) 2 noites 44 € / noite

Peregrinos 1 noite 1 noite 69 €

Peregrinos 2 noites 2 noites 159 €

Turismo Termal Familiar (2 noites)** 2 noites 43,10 € / adulto / noite

Turismo Termal Familiar (1 noite)** 1 noite 49,25 € / adulto / noite

Turismo Termal Familiar (Sen estancia)** - 55 € / familia (xantar)

40 € / familia (merenda)

Programas para empresa - Consultar

Programas e Tratamentos de 1 día - Consultar

Bono Regalo 52 - 52 €

* O prezo pode variar segundo o Balneario no que se desfrute o programa, recóllese o prezo máis baixo

ofertado. Algúns paquetes teñen suplementos por habitación indivual ou descontos para acompañantes. ** Os programa de Turismo Termal Familiar están pensados para 2 adultos e 2 nenos. Consultar outras condicións


217

A maiores das ofertas presentadas na páxina anterior, ofértanse paquetes especiais de tempada

(Navidade, Fin de Ano, festivos ou similares) entre os que se atopan os seguintes:

o Pontes de outono

o Outono gastronómico

o Escapadas de outono

o Paquete fin de ano/Estancias de Nadal/ Cena de Reis

218

Comercializadores ourensáns

Se ben tense constatado a existencia doutros comercializadores (autonómicos ou nacionai) de

paquetes e produtos turísticos de contido termal en Ourense, expóñense só aqueles que nacen

na propia provincia.


219

2 noites en Pazo de Esposende/Pazo dos Ulloa (aloxamento e almorzo)

Menú Especial Sefardí (xantar ou cea, a escoller) nos establecementos “rasgo” ("Vinoteca" e“O Birrán”)

Visita a un viñedo de sefarad e degustación de viño ribeiro

Acceso de 90 minutos ao circuíto das Termas de Prexigueiro

Prezo: 155 €

Máis información: 988 470 902 / 699 062 427 / [email protected]

1 noite en Pazo Carballo/Pazo de Esposende/Pazo dos Ulloa (aloxamento e almorzo)

Menú Especial Sefardí nos establecementos “rasgo” ("Vinoteca" e“O Birrán”)

Visita a un viñedo de sefarad e degustación de viño ribeiro


Prezo: 120 €


1 noite nun pazo do Ribeiro

Visita panorámica ao Ribeiro en autobús, guía oficial e paradas nos principais monumentos

Degustación de viños en Ribadavia

Visita a unha adega, explicación en viña, degustación de viño e comida de vendima

Acceso de 90 minutos ao circuíto das Termas de Prexigueiro (actividade opcional)

Esta actividade ten prazas e datas limitadas. Necesaria reserva

Prezo: 35 € (incluíndo entrada a Termas de Prexigueiro)/ 30 € (sen acceso a Termas de Prexigueiro)

Suplemento habitación individual: 29,90€


Especial 2 noches. Ribeiro de Sefarad

Especial Pensión Completa. Ribeiro de Sefarad

Alojamiento + Viñobus + Bodega

220

1 noite en Casa Grande do Ribeiro/Pazo de Esposende/Casa dos Ulloa/Casa da Solaina (con almorzo)

Tratamento nas termas de Prexigueiro:

₋ Masaxe relaxante completo (50 min)

₋ Acceso de 90 minutos ao circuíto das Termas de Prexigueiro

Prezo: 110,00 €


6 noites en Balneario de Laias (cuarto dobre, media pensión)

Tratamento Termal: 2 ou 3 técnicas diarias de hidroterapia segundo prescrición médica

Uso libre das Piscinas termais

Prezo: 753,00 €


1 noite en Casa Grande do Ribeiro/Pazo de Esposende/Casa dos Ulloa/ Casa da Solaina (con almorzo)


Visita a adega

Prezo: 85,00 €


Bono 1: Descanso e relax

Bono 2: Relax e benestar

Bono3: Paseos de relax


221

1 noite en Pazo de Esposende (en cuarto dobre, inclúe almorzo)

Entrada ás Termas de Prexigueiro

Visita dúas adegas da zona do Ribeiro con cata de viños

Prezo: 35 €

Máis información: Monemú - 618 149 683 - www.monemu.com - [email protected]

2 noites en Pazo Almuzara (en cuarto dobre, inclúe almorzos)

Sesión termal nas Termas da Chavasqueira: ircuito de contraste térmico e Ofuro

Regalo dun estuche de cosmética artesá natural

Prezo. 71,50

Máis información: Monemú - 618 149 683 - www.monemu.com - [email protected]

Termas, visita a bodegas, cata de vinos, 1 noche en Pazo de Esposende

Siente y vive una experiencia de 2 noches en Pazo da Almuzara y unas modernas termas japonesas ¡relájate!

222

4.2. Turismo Senior

Nos últimos anos, da man da expansión do estado de benestar cobraron pulo os programas de

termalismo impulsados polas diferentes Administracións. No caso de Ourense atópanse iniciativas

promovidas polas Administracións Nacional, Autonómica e Provincial.

En concreto os produtos de Turismo Senior identificados en Ourense, son os que figuran recollidos

na seguinte táboa.

NOME PRAZAS OURENSE DURACIÓN PREZO BÁSICO

Programa de

Termalismo Social

(IMSERSO)

8773 (2007)

10 días 224,79 € – 328,98 €

12 días 272,66 € - 399,97 €

Benestar en

Balnearios

(XUNTA)

327 (2012) 10 días 316,64 € – 398,61 €

Programa Provincial

de Termalismo

Saudable

(DEUTACIÓN)

1353 (2013) 6 días 170 € -200 €

A continuación exponse unha breve descrición dos mesmos, insistindo no peso relativo do

Turismo Senior de Ourense dentro do panorama xeral nacional (Imserso) e autonómico (Xunta) e

comparando os diferentes programas provincias en Galicia (Deputacións).

No Anexo 04 información sobre cada un dos programas analizados.


223

IMSERSO

O Programa está dirixo aos pensionistas da Seguridade Social polos conceptos de xubilación e

invalidez, en todo caso, e por concepto de viuvez ou doutras pensións para aqueles casos nos

que o solicitante supere os 60 anos de idade. En calquera suposto o solicitante ten que poder

valerse por si só para o desenvolvemento das actividades da vida cotiá e non posuír alteracións

de conduta que impidan a convivencia nun centro residencial nin enfermidade infecto contaxiosa.

Do mesmo xeito, poden participar os cónxugues sen esixencia de pensión nin idade.

Este Programa inclúe manutención en réxime de pensión completa, aloxamento en cuartos

dobres de uso compartido, tratamentos termais básicos (prescrición, tratamento e seguimento

médico), actividades de animación e seguro turístico (póliza colectiva).

Na temporada 2013 ofértanse estadías en quendas de 12 días/11 noites ou de 10 días/9 noites.

En 2013 participaron un total de 105 balnearios, distribuídos por Comunidades Autónomas como

amosa o seguinte gráfico. Cómpre sinalar que Ourense é unha das provincias de España con

máis balnearios participantes. En concreto, en canto a número de participantes encabezan a lista

Cáceres, Cantabria e Pontevedra (con 7 establecementos cada unha) seguidos por Granada,

Ourense, Zaragoza (con 6 establecementos participantes). No caso de Ourense,

establecementos contabilizados son: Arnoia, Molgas (H. Balneario), Molgas (H. Ansuiña),

Carballiño, Laias e Lobios.

Balnearios participantes no programa de Termalismo Social do IMSERSO por

Comunidades Autónomas (2013)

Fonte: Elaboración propia a partir de www.imserso.es

224

Ao tratar de contabilizar a distribución provincial das prazas, o último dato accesible é o do ano

2007, publicado no BOE número 306 do día 23 de decembro de 2006.

A partir dese dato, e mediante a división do número total de prazas por Comunidade Autónoma

entre o número total de establecementos participantes nesa Comunidade, obténse o número

medio de prazas por balneario, recollido no seguinte gráfico.

Distribución por Comunidades Autónomas do número medio de prazas por Balneario

do programa de Termalismo Social do IMSERSO por Comunidades Autónomas (2007)

Fonte: Elaboración propia a partir de Boletín Oficial do Estado


225

Xunta: Benestar en Balnearios

O Programa está dirixido a maiores de 65 anos ou a maiores de 60 en condición de pensionista

durante o prazo da solicitude. É requisito imprescindible que o solicitante resida en Galicia e que

se atope en condicións de participar no programa, pudendo valerse por si mesmo para as

actividades da vida cotiá. Ademais non poderá padecer enfermidades infecto-contaxiosas

activas nin trastornos mentais ou de conduta, non compensados, que poidan alterar a

convivencia durante o Programa. Outra das condicións é que precise de tratamento termal, sen

que exista contraindicación médica, e que realice todo o proceso de petición e adxudicación de

forma correcta (presentación da solicitude e documentación oportuna dentro do prazo, obtención

da puntuación necesaria para acceder ao destino solicitado e aceptación da praza e pago do

prezo nos prazos establecidos).

Na convocatoria de 2013 a duración da estadía é de 10 días/9 noites e participan un total de

trece balnearios, recollidos no gráfico da páxina seguinte con indicación das prazas por

establecemento. Ourense situase con 327 prazas e 5 establecementos, como a provincia con

máis oferta.

Benestar en Balnearios: balnearios participante e prazas por balneario (2012)

Fonte: Elaboración propia a partir de http://benestar.xunta.es

226

Deputacións

No caso de Ourense, a Deputación ofrece en 2013 dous tipos de programas en Balnearios entre os

meses de xullo e novembro :

Estancia en Balnearios: inclúe estancia de 6 días/5 noites, pensión completa, animación,

recoñecemento médico á chegada (voluntario) e 10 técnicas de balneario. Os balnearios nos

que se oferta esta modalidade, cos seus prezos correspondentes, son os seguintes:

o Balneario do Carballiño: 170 €/persoa

o Balneario-Hotel Baños de Molgas: 170 €/persoa

o Balneario Arnoia Caldaria: 190 €/persoa

o Balneario Laias Caldaria: 200 €/persoa

o Balneario Lobios Caldaria: 200 €/persoa

Tratamento en Balneario: 5 días e 10 técnicas de balneario nalgún dos seguintes

establecementos:

o Balneario do Carballiño: 60 €/persoa

o Balneario-Hotel Baños de Molgas: 60 €/persoa

Ámbalas dúas iniciativas están dirixidas a persoas empadroadas nalgún municipio da provincia,

maiores de 50 anos, válidas para as actividades da vida cotiá e que poidan recibir os tratamentos

balnearios sen contraindicacións médicas. Do mesmo xeito, poden beneficiarse dos programas os

seus acompañantes, aínda que non reúnan as condicións expostas. Os trámites para a inscrición

realízanse de forma virtual e os criterios de adxudicación veñen determinados pola idade e os

ingresos do solicitante.

Na seguinte páxina ofrécese un comparativo entre os programas con estancia organizados polas

distintas Deputacións de Galicia (todos de 6 días/5 noites). De modo complementario, no Anexo 04

ofrécese as condicións específicas para os Programas de cada Deputación, incluíndo as variantes

sen estancia.


227

Comparativa dos programas galegos de Turismo Senior das deputacións (2013):

Establecementos e prazas

Comparativa dos programas galegos de Turismo Senior das deputacións (2013): Prezos

***Pontevedra:

Traslados en concellos con 10 o máis participantes

Opción a que os concellos se adhiran e aporten 10 euros

**

* Pontevedra: oferta *1 balneario +7 hoteis spa/ talasos

*

*

**

** Lugo: Na cifra de prazas inclúense as destinadas a tratamentos sen estancia


229

230

5. DIAGNÓSTICO TERMAL PROVINCIAL

Os recursos termais de Ourense e as súas posibilidades de contribución ao desenvolvemento

socioeconómico en xeral e turístico en particular non son unha materia nova de análise. Xa no material

documental da 1º Exposición sobre as posibilidades turísticas "Descubra Ourense" celebrada en 1965,

atópase unha referencia ás fontes minero-medicinais da provincia e aos seus beneficios terapéuticos.


231

Posteriormente, estas posibilidades foron obxecto de estudo de diversos plans e proxectos, entre os

que salientamos o Plan de Acción e Fomento da Actividade Turística Ourensá, que incluía o termalismo

dentro da área estratéxica "Recursos Naturais" e o Plan Estratéxico 2010 no que Ourense Termal e

contemplado como un proxecto dinamizador.

232

5.1. As Augas minero-medicinais: características, distribución e beneficios para a saúde

Se comparamos a temperatura dos recursos termais de Ourense, fronte á das outras provincias

galegas, atendendo ao manual “As Augas minerais de Galicia”, Ourense é a provincia con maior

termalidade.

Se ben Lugo é a provincia con máis recursos, o grao medio de temperatura das augas de Ourense

(25,81 ºC) é superior ao de Pontevedra (17,82ºC), A Coruña (14,83 ºC) e Lugo (11,26ªC). Deste modo

Ourense é a única provincia galega cuxa temperatura media se sitúa por enriba dos 20ºC (temperatura

a partir da que as augas deixan de considerarse frías).

Distribución provincial das augas minero-medicinais galegas segundo a súa temperatura

Fonte: Elaboración propia a partir de “As Augas Minerais en Galicia” (Consellería de Industria e Comercio, 1995)


233

Atendendo ao caudal das augas galegas de máis de 35º C (mesotermais e hipertermais), vemos que

Ourense, cun total de 85,07 l/s é a provincia galega que produce por segundo un maior volume de

auga de termalidade elevada.

Caudal total das augas mesotermais e hipertermais galegas por provincia


No conxunto da provincia xérase un total de 7.350.048 litros ao día de augas mesotermais e

hipertermais e un total de 11.547.360 litros de augas minero-medicinais con independencia da

temperatura.

Esta cifra é só unha referencia, a ela habería que engadir os resultados obtidos a partir de sondaxes

(como os recollidos no Anexo 10) e de estudos, como os realizados polo Doutor en Xeoloxía Pedro

Araujo con motivo do Plan Estratéxico de Turismo de Ourense. En ditos estudos, recollidos no Anexo 20

detectáronse 48 “anomalías xeotérmicas”, ou puntos nos que se presentan surxencias de auga termal

ou mineiro medicinal na cidade de Ourense, fronte aos 11 inventariados pola Consellería de Industria.

Sumando as 51 fontes que figuran no manual As Augas Minerais en Galicia”, as 37 novas anomalías

detectadas nos devanditos estudos do Doutor Araujo e as 27 sondaxes que recolle o Anexo 10,

estamos ante un total mínimo coñecido de 115 recursos de interese para o presente estudo.

A CORUÑA LUGO OURENSE PONTEVEDRA

Hipertermais

Mesotermais

8,8 l/s

2,5 l/s

85,07 l/s

16,11 l/s

234

Para facer unha aproximación análoga a anterior da situación de Ourense no marco español, tómase

como fonte bibliográfica o manual “Vademécum de Aguas Mineromedicinales Españolas” editado

polo Instituto de Salud Carlos III. Neste manual realízase unha análise de 94 augas de España,

distribuídas como amosa o seguinte mapa.

Aproximación á distribución das augas minero-medicinais en España

Fonte: Elaboración propia a partir de Vademécum de Aguas Mineromedicinales Españolas

Á vista da figura anterior, conclúese que Galicia (neste caso, con Pontevedra á cabeza) é a

comunidade que lidera o panorama nacional en canto a número de augas termais.


235

Se analizamos a temperatura, en base ao citado manual, das augas españolas de máis de 45 ºC

(hipertermais), Barcelona é a provincia con máis recursos, seguida de Ourense e Pontevedra,

como amosa o seguinte gráfico.

Aproximación á distribución provincial das augas hipertermais en España

Fonte: Elaboración propia a partir de Vademécum de Aguas Mineromedicinales Españolas

O gráfico anterior vén confirmar a termalidade de Ourense, que concentra unha sexta parte da

totalidade das augas hipertermais analizadas no Vademécum. Un dato a salientar é que Lobios,

a cuxas augas este manual atribúe unha temperatura de 76,5ºC é quen ostenta a temperatura

máis elevada a nivel nacional.

236

Como complemento ao anterior, aportamos unha táboa resumo sobre caudais e temperaturas

estimadas da cidade de Ourense e doutras cidades termais de Europa.

Comparativa de superficie, temperaturas e caudais (l/día) de cidades termais de Europa

CIDADE KM 2 TEMPERATURA CAUDAL l/día

Ourense 84,5 + 66 3.000.000

Chaves 590,42 73 144.000

Caldas da Rainha 255,87 27 2.040.000

Dax 20 62 4.109.589

Aix-Les-Bains 12,62 70 1.800.000

Abano Terme/ Montegrottto 36 87 ?

Montecatini 17 33,5 2.592.000

Baden Baden 140,18 50-68 800,41

Budapest 525,16 21-78 70.000.000

Spa 39,85 32 ?

Bath 29 46ºC 1.106.400

Fonte: Plan Estratéxico do Termalismo de Ourense

Á vista dos datos expostos, Ourense conta cun caudal moi notable, superado só por Budapest e

ocupa o quinto posto en canto a grao de temperatura das augas, por detrás de Abano Terme,

Budapest; Chaves, Aix-Les-Bains e Baden Baden.

Ademáis, cómpre ter en conta que o dato de 3.000.000 l/día é superado na actualidade, grazas

aos estudos realizados recentemente polo Doctor Pedro Araujo.


237

Na seguinte táboa ofrecese un listado das augas minero-medicinais de Ourense, obtida a partir

dos datos recompilados nas fichas e extraídos de As Augas Minerais en Galicia.

Comparativa de caudais das augas minero-medicinais de Ourense

NOME CONCELLO CAUDAL Burga do Muíño Ourense 20 Balneario de Lobios Lobios 17 Termas de Outariz Ourense 14 Pozas de Outariz Ourense 14 Baños de Bande Bande 14 Balneario do Carballiño O Carballiño 12 As Burgas (B. de Arriba, B. de Abaixo e Fervedoiro) Ourense 10 Piscina termal As Burgas Ourense 10 Auga de Sousas Verín 7,5 Caldas de Partovia O Carballiño 5,05 Caldas de Brués Boborás 4 Balneario de Arnoia Arnoia 4,2 Balneario de Laias Cenlle 3 Baños de Mende Ourense 3 Augas de Fontenova Verín 2,7 Manancial de Cabreiroá Verín 2 Hotel Balneario de Cabreiroá Verín 2 Fonte do Lavadoiro Punxín 2 A Moderna Casa de Baños Ourense 2 Pozas da Chavasqueira Ourense 2 Termas da Chavasqueira Ourense 2 Termas de Prexigueiro Ribadavia 2 Balneario de Cortegada Cortegada 0,5 - 2 Balneario de Requeixo Monterrei 1,4 Fonte de Montefurado Larouco 0,50 Baños do Monte Cortegada 0,5 Fonte Bañiño Xunqueira de Ambía 0,50 Bañiño de Quintas Punxín 0,33 Fonte da Veiga Castro Caldelas 0,33 Fonte da Ponte Castro Caldelas 0,33 Baños de Outeiro Ourense 0,25 Bañadoiro Cortegada 0,25 Augas S. Pedro de Rocas Esgos 0,25 Fonte Santas Augas Melón 0,25 Balneario de Bembibre Viana do Bolo 0,2 Balneario Caldas de Santiago Ourense 0,20 Fonte Manzos Maside 0,20 Fonte Cesures O Barco de Valdeorras 0,14 Baños de Molgas Baños de Molgas 0,1 Fonte Rañoa Maside 0,10 Fonte de Abaixo Viana do Bolo 0,07 Fonte Alto do Rodicio Maceda 0,05 Fonte de Quintas Punxín 0,04 Fonte San Bieito Melón 0,04 Fonte Ponterriza Boborás 0,03 Bañiño de Arcos O Carballiño 0,03 A Regueira A Rúa 0,02 Fonte do Tinteiro Ourense 0,02 Augas de Santa Lucía Ourense 0,02 Fonte do Sapo Verín 0,02 Fonte Piñeira Castro Caldelas 0,01 Fonte de Xagoaza O Barco de Valdeorras 0,01 Poza dos Terreos Ribadavia 0,01 Balneario de Berán Leiro - Balneario de Caldeliñas Verín - Balneario de Porteiro Xunqueira de Ambía - Área termal de Barbantes Cenlle -


238

Do mesmo modo, ofrécense a continuación os datos referentes á temperatura.

Comparativa de temperaturas das augas minero-medicinais de Ourense

NOME CONCELLO TEMPERATURA As Burgas (B. de Arriba, B. de Abaixo e Fervedoiro) Ourense 64 Piscina termal As Burgas Ourense 64 Burga do Muíño Ourense 61 Balneario de Lobios Lobios 60 Pozas da Chavasqueira Ourense 60 Termas de Outariz Ourense 60 Termas da Chavasqueira Ourense 60 Pozas de Outariz Ourense 60 Balneario de Laias Cenlle 50 A Moderna Casa de Baños Ourense 49 Baños de Bande Bande 46 Balneario de Cortegada Cortegada 40-44 Fonte do Tinteiro Ourense 43 Termas de Prexigueiro Ribadavia 41 Baños de Molgas Baños de Molgas 40 Baños de Outeiro Ourense 39 Balneario Caldas de Santiago Ourense 39 Baños do Monte Cortegada 36 Caldas de Partovia O Carballiño 34 Augas de Santa Lucía Ourense 29 Balneario de Berán Leiro 28 Baños de Mende Ourense 28 Caldas de Brués Boborás 27 Fonte do Lavadoiro Punxín 23 Balneario do Carballiño O Carballño 23 Balneario de Caldeliñas Verín 23 Fonte Bañiño Xunqueira de Ambía 23 Bañiño de Quintas Punxín 22 Augas de Fontenova Verín 20 Balneario de Requeixo Monterrei 20 Fonte Rañoa Maside 20 Bañiño de Arcos O Carballiño 20 Auga de Sousas Verín 20 Manancial de Cabreiroá Verín 18 Hotel Balneario de Cabreiroá Verín 18 Bañadoiro Cortegada 17 Fonte Manzos Maside 17 Fonte de Quintas Punxín 17 Poza dos Terreos Ribadavia 17 Balneario de Arnoia Arnoia 16 Fonte do Sapo Verín 16 Fonte Ponterriza Boborás 16 Balneario de Bembibre Viana do Bolo 15 A Regueira A Rúa 13 Balneario de Porteiro Xunqueira de Ambía 12 Fonte de Xagoaza O Barco de Valdeorras 12 Fonte da Veiga Castro Caldelas 14 Fonte de Montefurado Larouco 12 Fonte Piñeira Castro Caldelas 12 Fonte San Bieito Melón 11 Augas S. Pedro de Rocas Esgos 10 Fonte Alto do Rodicio Maceda 10 Fonte Santas Augas Melón 10 Fonte Cesures O Barco de Valdeorras 10 Fonte de Abaixo Viana do Bolo 10 Fonte da Ponte Castro Caldelas 10 Área termal de Barbantes Cenlle -



239

Unha vez constatada a termalidade da provincia de Ourense, é necesario analizar a distribución

territorial das augas minero-medicinais.

A primeira conclusión extraída da fase de inventario do Patrimonio Balneario, é que as augas

mesotermais e hipertermais de Ourense atópanse fundamentalmente na metade oeste da provincia.

Dentro desa metade, poderían diferenciarse dúas subzonas: unha vinculada ao curso do Río Miño (o

Ribeiro e a cidade de Ourense) e outra vinculada ao espazo natural de Lobios.

En canto ás augas minero-medicinais frías, existe unha zona de especial interese pola cantidade,

calidade e historia das augas, que é Verín e o seu entorno, na que se atopan asemade, as augas

hipotermais de Caldeliñas (23ºC)

No resto da provincia, atópanse mananciais de interese e, como casos illados, infraestruturas turístico-

termais abandonados que poderían ser a base de futuras iniciativas (por exemplo, Bembibre en Viana

do Bolo).

Principais focos das augas minero-medicinais en Ourense segundo a súa temperatura


240

Ao longo da provincia de Ourense atópanse augas minero-medicinais que en conxunto permiten

cubrir, desde o punto de vista das súas indicacións médicas, a totalidade das categorías de doenzas

establecidas pola asociación Balnearios de Galicia.

En canto aos beneficios para a saúde, as indicacións máis frecuentes das augas de Ourense son as

dermatolóxicas, reumatolóxicas e hepato-dixestivas; seguidas nun segundo plano das indicacións

respiratorias, renais e contra os problemas da vida cotiá. Tamén se atopan na provincia, aínda que en

menor cantidade, augas indicadas para trastornos cardiolóxicos, pediátricos, traumatolóxicos,

xeriátricos, neurolóxicos e xinecolóxicos.

Debido á súa especial importancia, por tratarse de establecementos sanitarios recoñecidos polo

Sergas, exponse a continuación un cadro-resumo dos beneficios das augas dos balnearios de

Ourense.

Indicacións das augas dos balnearios activos de Ourense

Arnoia B.de Molgas Laias Lobios O Carballiño

Cardioloxía e deporte

Dermatoloxía

Hepato-dixestivas

Neuroloxía

Pediatría

Renais e urinarias

Respiratorias

Reumatoloxía

Traumatoloxía e deporte

Vida cotiá

Xeriatría

Xinecoloxía

Augas indicadas Augas sen indicacións

Fonte: Elaboración propia a partir de Balnearios de Galicia


241

5.2. Tipoloxías do Patrimonio Balneario e actividade

Atendendo á tipoloxía dos recursos inventariados, póñense de manifesto as diferentes formas de

explotación turístico-termal das augas minero-medicinais. Os tipos de recursos inventariados na

provincia de Ourense resúmense no seguinte gráfico.

Recursos minero-medicinais de Ourense segundo ao tipo de aproveitamento turístico


242

A categoría máis común son as fontes e mananciais, que non xeran negocio nin desprazamentos

turísticos significativos. Nembargantes, as súas augas teñen valor termal e en moitas ocasións, están

asociadas a lendas, tradicións ou rituais que sobreviven no imaxinario colectivo. Asemade poden ser

consideradas unha reserva para o futuro, se contemplamos estas fontes como recursos que dinamizar

a partir de novas instalacións e servizos.


243

Deixando a un lado esta categoría, aparecen outras tipoloxías: casas de baños, pozas, novos produtos

turísticos, balnearios e hoteis balneario. Non obstante, desde un punto de vista xurídico, as únicas

figuras que aparecen recollidas na lei e reguladas son os balnearios (anexo 05 sobre establecementos

sanitarios recoñecidos polo Servizo Galego de Saúde) e os hoteis balneario (anexo 06 sobre hoteis

balneario recollidos no Rexistro de Empresas e Actividades Turísticas).

Por unha banda, a Lei 5/1995, de 7 de xuño, de regulación das augas minerais, termais, de manancial

e dos establecementos balnearios da Comunidade Autónoma de Galicia define do seguinte modo os

balnearios no seu artigo 22:

“1. Os establecementos balnearios son aqueles que, estando dotados dos medios axeitados,

utilizan as aguas minero-medicinais declaradas de utilidade pública con fins terapéuticos e

preventivos para a saúde. Consideraranse establecementos sanitarios e, como tales, quedan

suxeitos ao disposto na lexislación sanitaria.

2. Corresponde á Consellería competente en materia de sanidade a competencia para

establecer os requisitos técnicos e as condicións sanitarias mínimas de apertura de balnearios,

así como o procedemento para outorgar a autorización sanitaria previa en canto á súa

creación, modificación ou peche.

Para os efectos da presente lei, as instalación que non cumpran os requisitos establecidos non

poderán ter a denominación de balneario.

3. Estes establecementos poderán dispoñer de instalacións de complemento turístico, de lecer

e industriais, que quedarán sometidas ás súas normativas específicas.”

Balneario de O Carballiño

244

Pola súa parte, a Lei 7/2011, do 27 de outubro, do turismo de Galicia, sinala no seu artigo 60:

“Son hoteis balneario aqueles establecementos que, reunindo os requisitos esixidos aos hoteis,

conten, ademais, con instalacións balnearias, de acordo coa definición de balneario

establecida na normativa sectorial autonómica.

Unicamente as empresas e os establecementos que, estando autorizados como

establecementos sanitarios, cumpran as condicións legalmente esixidas para exercer o dereito

de aproveitamento das augas mineromedicinais ou termais de Galicia poderán empregar na

súa denominación e oferta de servizos as palabras «balneario», «termas» e os seus derivados.”


245

Tras examinar o rexistro de establecementos sanitarios e comprobar que só 5 establecementos están

contemplados pola lexislación sanitaria, constátase a existencia dun baleiro legal en canto a unha serie

de tipoloxías que se repiten na provincia.

Nun primeiro lugar están as casas de baños. Ningún dos recursos desta tipoloxía está activo na

actualidade, senón que se trata de formas de aproveitamento propias de finais do século XIX e

comezos de XX que aparecen recollidas baixo esta denominación nalgunhas das guías de balnearios

de maior difusión de Galicia e que viron caducar o seu modelo co paso dos anos.

246

Alén das casas de baños, existen outras dúas tipoloxías que son as que máis están a medrar na

xeografía ourensá nos últimos tempos e que non responden a ningunha categoría de aproveitamento

turístico-termal definida nas normativas turística nin sanitaria. Se trata das “pozas” e “novos proxectos

termais”, así denominados en moitas publicación turísticas.

Por pozas entendemos aquelas piscina de auga termal localizadas xeralmente en espazos

axardinados e cuxa implantación responde normalmente á iniciativa pública, sendo o seu uso

gratuíto.

Pozas de Cenlle (imaxe suoerior) e Bande (imaxe inferior)


247

O termo “Novos Proxectos Termais” figura na guía “Auga para os sentidos” da Xunta de Galicia. Baixo

este termo a guía presenta infraestruturas diversas, desde balnearios aínda sen operar ata instalacións

privadas. Debido á falta dun termo que poder empregar para clasificar estes recursos, adóptase esta

denominación para este Diagnóstico. O problema de adxudicar un nome a estas instalacións

acrecentase cando se atende á parte final do antedito artigo da Lei de Turismo no que se establece

que ”unicamente as empresas e os establecementos que, estando autorizados como establecementos

sanitarios…poderán empregar na súa denominación e oferta de servizos as palabras «balneario», «termas» e os

seus derivados”.

Fonte: Guía “Auga para os sentidos” (Xunta de Galicia)

248

Tras coñecer a tipoloxía das instalacións existentes na provincia, o seguinte paso é diferenciar cales

destas infraestruturas están activas e cales carecen de uso. O seguinte gráfico sintetiza os resultados

ao respecto.

Recursos minero-medicinais da provincia de Ourense segundo a súa tipoloxia de

aproveitamento e a súa actividade


O gráfico anterior constata a caducidade do modelo “casa de baños” e ao abandono de instalacións

balnearias sen aloxamento. Nembargantes, a presencia de 3 novos proxectos pendentes de apertura

(Berán, Caldas de Partovia e Cortegada) abren un novo horizonte ao futuro dos balnearios en Ourense.

En canto aos hoteis balneario, a excepción do caso de Cabreiroá e de Requeixo, están todos

operativos. Non obstante, a recente introdución de peches temporais nalgúns deles, fai necesaria a

introdución de estratexias empresariais que aseguren a súa viabilidade.


249

Deixando a un lado as fontes, o perfil da instalación termal activa na actualidade (2013) responde ás

seguintes premisas.

Instalación nova: no 78% dos casos a súa inauguración é posterior ao ano 2000.

A forma de aproveitamento responde a novas tipoloxías: No 64% dos casos as instalacións

pertencenn ao modelo de pozas ou novos proxectos termais.

As súas augas son de caudal abundante: No 50% dos casos é igual ou superior a 10 l/s

As súas augas son de temperatura moi significativa: No 64% dos casos as augas son

hipertemais e no 14% dos casos, mesotermais.

250

5.3. Axentes Termais

Os axentes son unha das claras oportunidades de Ourense, tanto pola variedade dos campos

profesionais que abarcan como, sobre todo, polo prestixio e capacidade de repercusión de moitos

deles.

Entre os axentes turísticos, mención especial merece Termatalia. O mérito desta Feira Internacional é

incuestionable e axuda a posicionar Ourense no mapa mundial do Turismo Termal. Ademáis conta cun

elevado número de expositores, o que é unha clara oportunidade. Por todo iso, hai que traballar en

mellorar continuamente este evento e sacarlle o máximo partido.

No referente aos axentes indirectos, a provincia de Ourense conta con importantes envasadoras de

auga, como Cabreiroá ou Sousas (ver anexo 03). Este é un campo estratéxico pola relación directa de

augas envasadas e balnearios coa crecente concienciación social da importancia dunha alimentación

saúdable. Neste sentido, e aínda que non aparece recollido no Inventario de Axentes, non se pode

esquecer o papel doutras empresas do sector alimentario como Coren.

Seguindo co análise dos axentes industriais, a provincia conta con iniciativas innovadoras e con

grandes grupos empresarias de renome mundial. No mundo téxtil, atopamos representantes tan

sobranceiros como Lonia Téxtil, Adolfo Domínguez ou Roberto Verino. Paralelamente, existen

fabricantes de cosmética que empregan recursos termais e que comezan a consolidarse no mercado

(Iuvenor ou Sybaria). Todo isto, sen esquecer a xeotermia, a construción e a enxeñería, da man de

empresas de referencia no ámbito nacional e internacional como Xeoaquis, Subita ou Ingeo.

Outro dos axentes estratéxicos de Ourense é a Universidade e, en concreto o Campus da Auga que se

está a implantar. Esta iniciativa abre un camiño cara a innovación e a profesionalización que poderá

dotar de contido científico ao desenvolvemento termal de Ourense.

Finalmente, as institucións, por parte das que se observa un compromiso coa cultura termal, como

exemplifican a elaboración deste estudo, o Clube de Produto Turístico da Auga, a creación da

Eurocidade da Auga ou a implantación de novos programas de Termalismo Social. A estas hai que

engadir as asociacións que, se ben teñen resultados moi dispares en canto ao seu funcionamento,

constitúen un substrato importante para o intercambio de experiencias e o deseño de propostas.


251

5.4. Produtos turísticos

Da análise comparada do Inventario de Produtos Turísticos e de Recursos Complementarios a

conclusión fundamental é que falta produto.

Se ben existen intermediarios (ver anexo 02), a oferta de paquetes turísticos que inclúan experiencias

termais é moi limitada. Nunha primeira aproximación ao motivo desta falta de paquetización, semella

que podería deberse á falta de entendemento entre axencias de viaxes e balnearios. O reto pasa por

afondar nesta cuestión e averiguar como facer interesante o turismo termal para ambos subsectores

e, por suposto, para o cliente final.

Por outra banda, os paquetes ofertados, incluíndo nesta conclusión tamén aos paquetes publicitados

na páxina web de Turgalicia, están moi vinculados ao viño. É unha boa estratexia, xa que a cultura do

viño é característica de Ourense (ten autenticidade), pero estanse a descoidar a diversificación e a

posta en valor doutros recursos que, como se viu no punto 1.2. poderían complementar e enriquecer o

produto (festas, rutas, turismo activo ou natureza, entre outras posibilidades).

En canto aos paquetes que ofrecen os propios establecementos balnearios, obsérvase que só o grupo

empresarial Caldaria é activo nesta cuestión. Non obstante, os servizos incluídos nos seus programas

préstanse fundamentalmente no propio balneario. Tal vez falta colaboración con outras empresas, do

entorno para ofrecer experiencias máis completas que se traduzan nunha maior satisfacción do

usuario e que axuden a crear visión de destino entre os axentes. De modo complementario ofrécense

unha táboa cos prezos de acceso aos circuítos termais.

INSTALACIÓN TERMAL

ACCESO

CIRCUITOS TERMAIS

(prezos por persoa en €)

BALNEARIO DE ARNOIA 15,70

BALNEARIO DE LAIAS 15,70

BALNEARIO DE LOBIOS 15,70

BAÑOS DE MOLGAS 15,00

TERMAS OUTARIZ 5,15

TERMAS PREXIGUEIRO 5,15

TERMAS CHAVASQUEIRA 3,80

BALNEARIO DE O CARBALLIÑO (non dispón deste servizo)

Por último, atendendo á situación do Turismo Senior, tanto os balnearios de Galicia en xeral, como os

de Ourense en particular, sitúanse por debaixo da media nacional en canto a prazas asignadas por

establecemento (segundo os últimos datos dispoñibles, correspondentes ao ano 2007). Esta situación

sálvase parcialmente polos programas de Termalismo Social da Xunta e das Deputacións. Neste

sentido cómpre salientar o recén estreado programa de Termalismo Saudable da Deputación de

Ourense que, se ben non chegou a ter o grao de participación desexable, simboliza unha firme aposta

polo termalismo por parte da Administración Provincial.

252

5.5. Prazas hoteleiras, demanda e perfil do turista termal en Ourense

Antes de analizar a demanda de turismo termal, ofrécese un gráfico sobre a distribución das prazas

dos establecementos hoteleiros de Ourense, diferenciando entre balnearios e outros hoteis.

Distribución das prazas de aloxamento en balnearios e noutros establecementos hoteleiros

(Ourense)

Aínda que só 4 dos 88 establecementos hoteleiros de Ourense son Hoteis Balneario, aglutinan o 12,7%

do total de prazas; o que da idea do seu elevado tamaño medio. O anexo 02 recolle a información

detallada sobre as prazas e cuartos en cada un deles, de acordo co Rexistro de Empresas e

Actividades Turísticas.


253

Co fin de facer unha aproximación á demanda nos establecementos balnearios de Ourense,

recorremos as cifras facilitadas por Caldaria referidas ao total de clientes aloxados nos seus hoteis-

balneario durante os primeiros nove meses de 2013. Eses datos son contrastados co total de

pernoctacións rexistradas na provincia de Ourense neste mesmo período, segundo datos do Instituto

Nacional de Estadística. Cómpre sinalar que o grupo Caldaria representa a 3 dos 4 hoteis balneario da

provincia, polo que as conclusións extraídas son bastante cercanas á situación real.

Comparativa Pernoctacións Caldaria /Establecementos Hoteleiros (xan-set 2013)

CALDARIA TOTAL PROVINCIA %

XANEIRO 1.066 25.918 4,1

FEBREIRO 2.412 31.465 7,7

MARZO 6.510 41.647 15,6

ABRIL 4.992 36.857 13,5

MAIO 4.962 43.138 11,5

XUÑO 5.159 44.911 11,5

XULLO 3.661 43.565 8,4

AGOSTO 5.534 63.285 8,7

SETEMBRO 6.134 49.553 12,4

TOTAL 40.430 380.339 10,6

Fonte: Elaboración propia a partir de Caldaria e Instituto Nacional de Estatística

Á vista da táboa anterior, máis dun 10,6% dos turistas aloxados en establecementos hoteleiros de

Ourense (a porcentaxe aumenta se temos en conta os hóspedes de Baños de Molgas), elixiron hoteis

balneario como aloxamento. O interese por aloxarse en balnearios acentúase na primavera (entre

marzo e xuño) e no mes de setembro; o que confirma o papel do termalismo como foco de atracción

en períodos diferentes dos meses de xullo e agosto.

Contrastando estes datos co gráfico anterior, no hai un gran desequilibrio entre oferta e demanda. O

12,7% das prazas hoteleiras se concentran en balnearios, e teñen un nivel de demanda aproximado de

cerca do 11% (dato que aumentaría se tivesemos en conta os hóspedes de Baños de Molgas).

De modo complementario, e aínda que non inclúen pernoctas, as cifras das Termas da Chavasqueira

e de Outariz apuntan a un total de 96.000 clientes (64.000 en s Outariz e 32.000 en Chavasqueira).

254

Atendendo aos datos proporcionandos polo Inorde na Feira Termatalia 2013, o visitante de

Ourense responde ao seguinte perfil: en máis do 80% dos casos viaxa en familia ou en parella,

reside en núcleos urbanos, prefire Internet para organizar as súas viaxes e ten como motivacións

fundamentais o descanso e a tranquilidade. Na súa maioría, estes visitantes teñen entre 19-50

anos (máis do 75%), empregan o vehículo propio (máis do 70%), interésalles coñecer o medio e

os costumes (máis do 65%) e practican turismo itinerante (máis do 50%).

Da antedita preferencia polos desprazamentos en vehículo propio e en consonancia con diversos

estudos e estadísticas, establécese a área de influencia de Ourense como destino turístico, ao

espazo circundante que está a un máximo de 3 horas en automóbil.

Área de influencia turística do destino Ourense.



255

O interese polo termalismo nos visitantes que se achegan ás oficinas de turismo de Ourense, segundo

os datos facilitados polo Servizo Provincial de Turismo da Xunta de Galicia vai en aumento desde

mediados de 2012.

Evolución das consultas totais e termais na oficina de turismo da área provincial de Ourense

Fonte: Elaboración propia a partir de datos faclitados polo Servizo Provincial de Turismo da Xunta de Galicia

Este crecente interese polo termalismo podería deberse, se analizamos as notas de prensa

dispoñibles na web do Concello de Ourense ás accións de promoción emprendidas no Plan de

Marketing do Termalismo que desenvolveu o Concello en colaboración co Instituto de Turismo de

España entre o 22 de outubro e o 30 de decembro de 2012.

Cómpre sinalar que, aínda que esa campaña fose a impulsora, o interese polos recursos termais non

desapareu unha vez rematada a campaña; posto que, como amosa o gráfico anterior, as consultas

termais continúan con valores elevados ata o fin da serie de datos (setembro 2013).

Consultas totais

Consultas termais

256

5.6. Acontecementos históricos

Froito do manexo de diversas fontes de información para a redacción deste Diagnóstico e do informe

arqueolóxico (ver anexo 28) xurde este epígrafe dedicado aos principais acontecementos históricos do

termalismo en Ourense e aos seus protagonistas e impulsores.

Os principais datos aparecen recollidos na seguinte táboa

ANO ACONTECEMENTO

1208 Primeiras referencias á utilización das augas termais en balnearios na cidade de Ourense

1699 Nacemento de Pedro Gómez de Bedoya, médico e hidrólogo

1763 Nacemento de Francisco da Silveira Pinto da Fonseca Teixeira, conde de Amarante e impulsor da Fonte de Sousas

1765 Manuscrito “Descripción de 54 fuentes minerales del Reyno de Galicia” (Pedro Gómez de Bedoya)

1773 Construción dunha pequena casa de baños en Riocaldo

1776 Defunción de Pedro Gómez de Bedoya, médico e hidrólogo

1815 Construción da Fonte en Sousas por orde de Silveira (Conde de Amarante) , quen tomara as augas en 1810 para curar unha doenza urinaria

1816 Real Decreto do 29 de xuño de 1816, primeira norma de aplicación xeral aos mananciais de augas minerais de España, na que se ordena o establecemento dun médico director en cada sitio termal importante do reino

1817 Regulamento de 28 de marzo de “Aguas y Baños Minerales” baseado no Real Decreto de 1816

1818 Construción dunhas piscinas para o baño no manancial do Campo e no da Pedra (Cortegada)

1821 Defunción de Francisco da Silveira Pinto da Fonseca Teixeira, conde de Amarante e impulsor da Fonte de Sousas

1828 Regulamento de 7 de outubro que actualiza a normativa de 1817

1831 Nacemento en Verín de José García Barbón, mecenas e empresario

1834 Regulamento de 3 de febreiro que senta as bases da organización balnearia en España, en especial no referente á intervención do Estado na conservación e explotación dos mananciais

1841 Cóbrense e péchanse as piscinas de Cortegada e constrúense catro casetas no interior

1842 O Concello Constitucional de O Carballiño constrúe o primitivo edificio do balneario de Caldas de Partovia

1859 Augas de Sousas declaradas de Utilidade Pública por iniciativa do concello

1859 Augas de Caldeliñas declaradas de Utilidade Pública

1866 Creación dunha “Liga de los Propietarios”

1867 Hermenegildo Guitián (Gobernador de Ourense) manda facer o paseo ata a fonte de Sousas

1869 Nacemento en Beariz de Daniel Vázquez-Gulías Martínez, arquitecto

1871 Un grupo de capitalistas crea unha “Asociación Nacional de la Propiedad Balnearia” (presidida polo vizconde Rías)

1871 Creación dun “Anuario Oficial de las Aguas Minerales de España”

1873 Comeza a construción do actual Balneario de Baños de Molgas

1874 Augas de Baños de Molgas declaradas de utilidade pública

1874 Regulamento de 12 de maio que modifica ao de 1834

1876 Creación da Sociedad Española de Hidrología Médica

1876 Inauguración do Balneario Baños de Molgas

1878 Primeiro número da “Revista de la Sociedad Española de Hidrología Médica”

1887 Nacemento do arquitecto Manuel Conde Fidalgo

1889 Real Orde de 18 de xullo que recoñece o dereito dos veciños ao uso gratuíto das augas mineromedicinais de Sousas e Caldeliñas

1892 Construción do pavillón de augas de Sousas


257

1900 Edición da “Gaceta Balneológica” pola “Asociación Nacional de la Propiedad Balnearia”

1900 Inauguración do actual Balneario O Carballiño

1900 Augas do manancial de Vilaza declaradas de utilidade pública

1904 García Barbón encarga informes sobre as augas de Cabreiroá e adquire fonte e terreos

1904 Augas de Fontenova declaradas de utilidade pública

1906 Aprobación dos estatutos da asociación definitiva

1906 Augas de Cabeiroá declaradas de utilidade pública

1906 Construción do Balneario de Cabreiroá

1906 Remátase a construción das instalacións de Vilaza

1907 Apertura do Balneario de Fontenova

1907 Vilaza medalla de ouro Exposición Nacional Madrid

1908 Modificacións importantes en Baños de Molgas

1908 Apertura do Balneario de Cabreiroá

1909 Defunción en Vigo de José García Barbón, mecenas e empresario

1912 Dotación dunha cátedra en Hidroloxía Médica na Universidade de Madrid

1913 Vilaza Gran Medalla de Ouro na exposición anexa ao “IX Congreso Internacional de Hidrología e Higiene” (Madrid)

1914 Vilaza Diploma de Gran Premio con medalla de ouro na “Exposición Internacional de Industrias Modernas, Alimentación y productos varios” (Londres)

1914 Vilaza Diploma de Gran Premio con medalla de ouro na “Exposición Internacional de Industrias, Agricultura y Comercio e Higiene” (Barcelona)

1914 Deseño do xardín da Burga de Abaixo

1924 Constitución da Entidade Local Menor de Berán

1926 Remodelación Baños de Molgas

1928 “Estatuto sobre Explotación de Manantiales de Aguas Mineromedicinales”, que sería ata 1973 a norma básica

1932 Nacemento en Santiago de Compostela de Luis Rodríguez Míguez, médico, escritor e profesor universitario

1935 Construción do Balneario de Fontenova

1936 Último número da “Revista de la Sociedad Española de Hidrología Médica”

1937 Construción do edificio do Balneario de Cortegada

1937 Defunción en A Coruña de Daniel Vázquez-Gulías Martínez, arquitecto

1941 Apertura do Balneario de Porteiro

1941 Balneario de Berán declarado de utilidade pública

1960 Peche do Balneario de Fontenova

1960 Peche do Balneario de Requeixo e da planta engarrafadora

1961 Peche do Balneario de Cabreiroá

1963 Construción da edificación tradicional do Balneario de Berán

1968 Peche do Balneario de Porteiro

1970 Construción do embalse de Frieira e peche do Balneario de Cortegada

1973 A Lexislación de Minas deroga (excepto nos aspectos sanitarios) a norma de 1928

1977 Escavacións nas que se achou unha piscina rectangular rodeada de 7 bañeiras na zona do Tinteiro

1982 Demolición da arqueta que albergaba o manancial de Sousas e construción dun pequeno pozo de pedra, cuberto de cristal

1984 Defunción do arquitecto Manuel Conde Fidalgo

1985 Constitución da Asociación Galega da Propiedade Balnearia

1987 Augas de Fontenova e de Vilaza adquiridas por José de Sousa Cintra

1989 Primeiros programas de axuda ao termalismo social a través do Imserso

258

1995 Lei 5/1995, de 7 de xuño, de regulación das augas minerais, termais, de manancial e dos establecementos balnearios da Comunidade Autónoma de Galicia

1995 Inauguración do Balneario de Arnoia

1995 Reapertura do Balneario de Cortegada

2000 Creación da Fundación Balneario de Cortegada

2001 Inauguración do Balneario de Laias

2001 Inauguración das Termas da Chavasqueira

2006 Hijos de Rivera, S.A. adquiriu o 100% de Augas de Cabreiroá, S.A.

2008 Inauguración das Termas de Outariz

2010 Inauguración da Piscina termal de As Burgas

2010 Inauguración das Termas de Prexigueiro


259

260

6. ESCENARIO TURÍSTICO TERMAL

Consideracións previas

Unha das principais problemáticas á hora de analizar o tema do turismo asociado aos recursos

minero-medicinais é a denominación. Segundo o país, a lexislación e o enfoque de estudo

atópanse os termos Turismo Termal, Turismo de Saúde, Turismo Médico e Turismo de Benestar

ou Wellness Tourism, entre outros. Estas diferentes concepcións dificultan o contraste de datos

cuantitativos a diferentes escalas.

Dado que se manexarán en moitos casos datos relativos ao Wellness, cómpre sinalar que o

informe The Global Wellness Tourism Economy, publicado en 2013 por SRI establece que o Spa

Tourism supón o 41% do Wellness Tourism, mentres que o 59% restante correspóndese, entre

outras actividades, con estancias en healthy hotels, fitness, yoga, viaxes a parques ou reservas

naturais ou gastos en restaurantes de comida orgánica.

Ademais desta dificultade na denominación, existe unha diferencia entre o significado do termo

“spa” na lingua inglesa e na galega que convén aclarar antes de afondar na análise do escenario

turístico.

En lingua inglesa spa significa “balneario” e procede da cidade homónima belga, famosa polos

seus baños.

En galego, segundo a Real Academia Galega, enténdese denominase “balneario” ao

“establecemento público onde se poden tomar baños de auga con propiedades medicinais ou

beber augas medicinais”. Deste modo, trátase dunha infraestrutura dotada de augas minero-

medicinais declaradas de utilidade pública e de instalacións nas que realizar tratamentos.

Pola súa banda, un spa é un centro con instalacións de hidroterapia, na que a auga carece de

propiedades minero medicinais e adoita ser aquecida de modo artificial.


261

6.1. Escenario Turístico Mundial

Introdución

No panorama mundial as cifras do turismo veñen alentadas pola boa nova dos 1.000 millóns de

turistas internacionais, acadados o 13 de decembro 2012. O dato é máis alentador se se observa

a evolución do turismo internacional durante os últimos anos. Tan só 22 anos atrás, en 1990, a

cifra de turistas anuais internacionais era menos das metade da que temos hoxe en día.

Fonte: Organización Mundial do Turismo

O seguinte gráfico (tomado da OMT) sintetiza as tendencias do turismo internacional. Mentres

Europa continúa a ser o principal emisor e o principal receptor, cobran pulo as viaxes a

economías emerxentes. Para o ámbito deste Diagnóstico, salienta o feito de que a motivación

visita familia/amigos/saúde/outros, na que se encadraría o turismo termal, é a segunda, cun 27%.

Fonte: Organización Mundial do Turismo

262

Análise cuantitativo: oferta, demanda, emprego e facturación

Como se apuntou anteriormente, é difícil obter datos globais que se poidan manexar con

exactitude. Os distintos enfoques sobre conceptos como “Wellness”, “Turismo de Saúde”,

“Turismo Termal” ou “Turismo Médico” e as distintas tipoloxías de infraestruturas e servizos,

asociadas ás diferentes culturas, dificultan a comparación no eido internacional.

Unha vez explicado este hándicap, ofrécense os datos recompilados no informe The Global Spa

Economy elaborado en 2007 por SRI en canto a oferta. Como aclaración previa, cómpre recordar

a diferencia exposta na Introdución entre o diferente significado de “spa” entre o galego ou

castelán e o inglés.

O informe The Global Spa Economy elaborado en 2007 por SRI cifra a oferta mundial de “spas”

en 71.672. Non obstante, diferencia 5 categorías (day/club/salon spas, hotel/resort spas/

destination spas & health resorts, medical spas e other spas). Na seguinte táboa figuran os datos

por rexións e por tipos de establecemento.

Oferta mundial de Spas por rexións

Número

estimado

de Spas

Europa Asia-

Pacífico

Norte

Améric

a

Oriente

Medio-Norte

de África

Latinoaméri

caCaribe África

Day / Club / Salon Spas 45.113 14.933 10.805 15.355 440 3.381 199

Hotel / Resort Spas 11.489 4.297 2.944 2.090 441 1.539 178

Destination Spas & Health Resorts 1.485 1.202 82 138 7 48 8

Medical Spas 4.274 913 939 2.081 26 313 2

Other Spas 9.310 1.262 6.796 998 99 154 2

Total 71.672 22.607 21.566 20.662 1.014 5.435 389

Fonte: Elaboración propia a partir de The Global Spa Economy, 2007 (SRI)


263

A distribución xeográfica da demanda do Wellness Tourism aparece representada no seguinte

mapa. Europa encabeza o listado en canto a número de viaxes (con 203 millóns de

desprazamentos), sen embargo en canto ao gasto é Norte América quen lidera a clasificación

(181.000.000.000 $).

Segundo o informe The Global Wellness Tourism Economy, publicado en 2013 por SRI, no destino

Estados Unidos os turistas Wellness gastan un 130% máis con respecto ao gasto turístico medio.

En concreto, un turista internacional wellness gasta un 65% máis e un turista wellness nacional un

150% máis.

No caso de Estados Unidos, o turismo doméstico non só supera ao internacional en gasto, senón

que tamén o fai en número de viaxeiros. Segundo o antedito estudo de SRI, o 84% dos turistas

wellness proceden do propio país.

Fonte: The Global Wellness Tourism Economy, 2013 (SRI)

264

O estudo The Global Wellness Tourism Economy de SRI International (2013) sinala que o

Wellness tourism xera 11,7 millóns de empregos no mundo. Segundo o informe The Global Spa

Economy elaborado en 2007 tamén por SRI, o emprego xerado específicamente a partir da

industria dos Spa ascendía nese ano a 1.223.510 postos de traballo. Como se explicou con

anterioridade, esta cifra engloba actividades de diferente categoría, tal e como recolle a seguinte

táboa.

Emprego mundial en Spas por rexións

Número

estimado

de Spas

Europa Asia-

Pacífico

Norte

América

Oriente

Medio-Norte

de África

Latinoaméri

caCaribe África

Day / Club / Salon Spas 659.106 237.473 162.733 201.272 6.259 48.480 2.891

Hotel / Resort Spas 269.363 84.117 80.162 61.945 12.554 26.571 4.014

Destination Spas & Health Resorts 112.239 91.962 3.937 11.281 1.300 3.426 333

Medical Spas 51.843 9.248 12.430 26.332 331 3.478 25

Other Spas 130.958 18.927 104.387 6.400 494 740 10

Total 1.223.510 441.727 363.648 307.229 20.938 82.694 7.273

Fonte: Elaboración propia a partir de The Global Spa Economy, 2007 (SRI)


265

A facturación do Wellness Tourism no seu conxunto é de 430.000.000.000 $, distribuídos de

acordo ao seguinte esquema. A hospedaxe (93.400.000.000 $) supón, xunto ao transporte

(91.800.000.000 $) a actividade á que se destina unha maior parte do gasto turístico.


266

Análise cualitativa: tendencias

Desde unha perspectiva global, preséntanse a continuación as principais tendencias desta

actividade no plano internacional. Neste sentido, tal e como ilustra o seguinte gráfico obsérvase

unha crecente preocupación polos problemas da saúde e do benestar, desde a perspectiva dos

individuos, das actividades empresariais e dos gobernos.



267

Gasto sanitario e envellecemento

Desde o punto de vista turístico, son dous os aspectos do gráfico anterior que máis relación

gardan co turismo termal.

Por unha banda, o feito de que estea a medrar o gasto en saúde nos países da OCDE,

prevéndose a súa triplicación entre 2002-2020. O recoñecemento médico dos beneficios do

termalismo podería verse favorecido por este incremento no gasto sanitario.

Por outra banda, o dato de que en 2050 o número de maiores de 60 anos duplicarase dota dun

potente nicho de mercado para ao turismo termal.

O recentemente publicado artigo La Silver Économie, une opportunité de croissance pour la

France de Claire Bernard, Sanaa Hallal e Jean-Paul Nicolaï, da conta de que hoxe en día existen

no mundo 900 millóns maiores e de que en 2035 un de cada tres franceses será maior de 60

anos. Nesta liña reflexiona sobre como este envellecemento poboacional poderá ser aproveitado

por sectores como as tecnoloxías avanzadas, a robótica ou a domótica.

Este fenómeno, denominado, “La Silver Économie” ou economía de prata pode suporá nos

próximos anos un incremento do gasto en benestar, en adaptación e seguridade no fogar, en

transporte, en ocio e en saúde. De acordo aos datos de demanda manexados, o principal cliente

do turismo termal pertence ao segmento de maiores de 50 anos. En consonancia, é significativo

que na provincia de Ourense, máis da metade da poboación supera xa os 50 anos, polo que a

demanda potencial para as actividades turístico-termais é moi ampla.

Fonte: Elaboración propia a partir de datos do Instituto Nacional de Estatística

268

Complementariedade de actividades

Tanto se falamos de Turismo Termal como se falamos de Wellness Tourism (e en xeral, falando

de calquera tipoloxía de Turismo), é necesario ter presente que a súa planificación require

atender a outros recursos complementarios (gastronomía, cultura, deporte…). O turista ten cada

vez máis inquietudes e máis flexibilidade na organización das súas viaxes, polo que cómpre

facilitarlle actividades que poidan dinamizar a súa estancia. O seguinte gráfico ilustra aqueles

outros subsectores que se entrelazan co Turismo de Benestar/Wellness Tourism.


Polo tanto, á vista do esquema anterior, o Wellness Tourism conecta con: ecoturismo,

agroturismo, turismo deportivo, turismo de aventura, turismo gastronómico, turismo cultural e

turismo de voluntariado. Mención aparte merecen a conexión co turismo médico, pois ven a

reafirmar o valor médico das augas, e o carácter conectivo do turismo espiritual, polas

oportunidades que supón para Ourense a súa vinculación co Camiño de Santiago.

A fin de facilitar o manexo da información sobre os recursos provinciais de Ourense que poden

servir como complemento, inclúese no apartado 2 un inventario de recursos.


269

Diversificación da oferta

Volvendo de novo ao gráfico empregado para analizar a facturación, obsérvase que aporta datos

útiles para descifrar o concepto anglosaxón de “Wellness Tourism”. Mentres na metade esquerda

sitúanse tipos de empresas e actividades turísticas xenéricas (compañías aéreas, aluguer de

automóbiles, axencias de viaxes, hoteis, restaurantes, souvenirs…), na metade dereita sitúanse

actividades específicas do wellness.


Deste modo, crece a preocupación polas novas modalidades de aloxamento que facilitan o retiro

e a relaxación (“ashrams” e “retreats”), pola cociña de alto nivel, saúdable e ecolóxica (“spa

cuisine”, “healthy cuisine” e “organic cuisine”), así como por outros aspectos, entre os que

salientan a meditación, o fitness, o coaching ou a vestimenta deportiva. Paralelamente, o estudo

Top 10 Global Spa & Wellness Trends Forecast elaborado po SpaFinder Wellness sinala a

tendencia a emprender estratexias de branding e rebranding baseadas no benestar.

270

Diversificación da demanda e novas tecnoloxías

Detrás das características específicas do “wellness” analizadas no punto anterior, e cruzándoas

coas conclusións obtidas a partir do manexo de diversas fontes, extráense unha serie de

conclusións sobre as tendencias globais do turismo en cando a oferta e demanda.

En xeral, as tendencias xerais do turismo avanzan cara a busca de experienciais máis individuais

e auténticas. Termos como “autenticidade”, “espiritualidade”, “relaxación”, “sostibilidade”,

“accesibilidade” ou “natureza”, son os que máis se repiten nos diversos estudos e publicacións.

Estas inquietudes da demanda conectan co que o estudo Top 10 Global Spa & Wellness Trends

Forecast denomina como “Earthing”, a necesidade de toma de contacto coa natureza.

Nesta busca de vivencias, crece de modo imparable a importancia das tecnoloxías na

planificación das viaxes, tanto na compra de produtos e servizos turísticos como na pescuda de

comentarios e recomendacións doutros viaxeiros en webs. Este uso das ferramentas

tecnolóxicas, non se limita ao momento previo á viaxe, senón que os móbiles facilitan a consulta

de información durante a estancia, segundo datos de Segitur 3 de cada 4 viaxeiros usa o

smartphone durante a súa estancia

O estudo de Mercado de Apps Turísticas elaborado por Segitur sinala as 20 aplicacións turísticas

máis descargadas do turismo, recollidas no seguinte gráfico.

Fonte: Estudio de mercado de Apps Turísticas (SEGITUR)

Á vista do gráfico anterior, conclúese que os recomendadores e buscadores de voos e hoteis son

as aplicacións de turismo máis demandadas. Salienta o feito de que as guías de turismo quedan

fóra dos 20 primeiros postos, sendo substituídas na súa misión polos recomendadores.


271

Calidade

Outro aspecto de interese para o Turismo Termal é a norma ISO/TC 228 sobre Turismo e Servizos

Relacionados, que ten a súa presidencia en España. Dentro desta normativa encádrase a ISO/TC

228/WG2 Health Tourism Services. O fin da mesma é o establecemento de estándares

internacionais de calidade, orientando o seu contido en base tres proxectos: “medical spas”,

“thalassotherapy services” e “wellness spas”. No seguinte esquema recóllense os principais

participantes no seu desenvolvemento.

272

6.2. Escenario Turístico Europeo

Introdución

Segundo a OMT, as chegadas de turistas internacionais en Europa medraron un 5% durante os 8

primeiros meses de 2013 en referencia ao mesmo período de 2012. Esta taxa é moi alentadora,

considerando que se trata dun destino xa maduro e da situación económica. O crecemento

estivo liderado por Europa Central e Oriental (10%) e, en menor medida, pola Europa Meridional e

Mediterránes (6%).

O informe“Attitudes of Europeans towards Tourism” elaborado por Conducted by TNS Political &

Social a petición da Comisión Europea, extrae conclusións sobre as motivacións dos viaxeiros

que pernoctaron un mínimo de 4 noites fóra da seu país de residencia durante 2012. Á vista do

seguinte gráfico, o benestar, os balnearios e os tratamentos de saúde son citados no 12% das

ocasións como unha das razóns para emprender a viaxe.

Fonte: “Attitudes of Europeans towards Tourism” (Conducted by TNS Political & Social)

Segundo este informe, os turistas que máis citan a motivación banestar/balnearios/tratamento de

saúde son os habitantes de Letonia (37% sinalan esta motivación), Macedonia e Islandia (ambos

con 35%). No outro extremo, esta motivación é só atractiva para un 3% dos malteses e dos

daneses.

En canto ao perfil da demanda, os maiores de 55 anos os que mencionan este tipo de

actividades como unha motivación turística (15%), en contraste ao grupo 15-24 anos (8%).


273


A situación de Europa está parcialmente definida cuantitativamente en canto a cifras no apartado

anterior, grazas á división que se facía dos datos por áreas xeográficas. Deste modo, o Informe

The Global Spa Economy elaborado en 2007 por SRI, cifraba en Europa o número de Destination

Spas & Health Resorts en 1.202, o emprego xerado en 91.962 postos de traballo e os viaxes en

203 millóns (esta última cifra é para o conxunto do sector Wellness e non específica do subsector

balnearios).

Para reflectir un panorama máis actualizado (xa que os de SRI son de 2007) e para abordar a

análise desde o enfoque europeo, expóñense as cifras do sector proporcionadas pola a European

Spas Association (ESPA) durante o Thermal European Meeting celebrado en novembro de 2013

na localidade francesa de Enghien-Les-Bains.

Balnearios (Spa Communities and health Resorts) 1.400

Empregos (directos e indirectos) 750.000

Pernoctacións 200.000.000

Facturación 45.000.000.000 €

Fonte: Elaboración propia a partir de ESPA (Thermal European Meeting)

Tentando facer unha aproximación ao número de usuarios de balnearios en Europa, os datos

recollidos no informe Health Benefits: The market opportunities for health tourism in Englan falan

dun total de 186 millóns de pernoctacións e dunha estancia media de 6 días, o que nos da unha

cifra anual aproximada de 31.000.000 clientes.

Neste mesmo encontro a ESPA ofreceu datos a nivel nacional, dos que se desprende que a

grandes rasgos é Alemaña (seguida de Francia e Italia) quen lidera o sector. De feito, no país

xermano sitúase a actividade asociada aos balnearios como a terceira que máis contribúe ao

produto interior bruto; só por detrás dos automóbiles e o Turismo en termos xerais.

274

Análise cualitativa: tendencias

As tendencias do Turismo de Saúde seguen as pautas xerais das tendencias mundiais, pero

presenta algunhas características específicas, derivadas de iniciativas en marcha.

En primeiro lugar, a concepción do Turismo Senior e do Turismo para Todos como unha

estratexia de desestacionalización e con estudos recentes de casos concretos de boas prácticas.

En segundo lugar, as recentemente creadas European Innovation Partnership, con liñas

específicas de innovación no campo da auga e en envellecemento. E, en terceiro lugar, as

oportunidades que supón a nova Directiva de Asistencia Sanitaria Transfronteiriza (DAST).

Nas seguintes páxinas recóllense as principais características de cada unha destas iniciativas.


275

Turismo Senior e Turismo para Todos

En setembro de 2013, o Centre for Strategy & Evaluation Services publicou o informe “Enhancing

the Competitiveness of Tourism in the EU. An Evaluation Approach to Establishing 20 Cases of

Innovation and Good Practice”. Este documento analiza a situación turística da Unión Europea,

con especial atención a casos de boas prácticas, e arroxa pistas sobre os aspectos a ter

presentes na planificación e na innovación turísticas.

Entre todas as conclusións que se poden extraer da súa lectura salienta a ampliación da

participación, a través do Turismo Senior e o Turismo para Todos, como unha das estratexias

clave para a desestacionalización e a diversificación do Turismo.

276

European Innovation Partnership

Trátase dun novo camiño para facer fronte aos grandes retos sociais a partir da innovación e

servíndose da cooperación entre todos os actores (públicos e privados) e a todos os niveis

(comunitario, nacional e rexional). Existen cinco liñas de traballo, recollidas no seguintes

esquema.

As liñas de innovación en envellecemento activo e na auga, están estreitamente vinculadas ao

sector do turismo termal e á un amplo número de actividades asociadas.

O prazo de solicitude para formar parte dos grupos de acción da EIP on Water está aberto ata ao

31 de decembro de 2013. Nas seguintes táboas figuran as áreas prioritarias para esta EIP e os

tipos de actores que poderían participar na experiencia.

Recentemente, o 21 de novembro celebrouse a EIP Water Annual Conference 2013, na que dun

total de 502 participantes, detectáronse 84 de nacionalidade española, sendo o número de

participantes relacionados con Galicia moi limitado.


277


279

Directiva 2011/24/UE relativa á aplicación dos dereitos dos pacientes na asistencia

sanitaria transfronteiriza (DAST)

O 9 de marzo de 2011 foi publicada a Directiva 2011/24/UE relativa á aplicación dos dereitos dos

pacientes na asistencia sanitaria transfronteiriza (Anexo 14) e que ten por obxectivo facilitar o

acceso a unha asistencia sanitaria segura e de calidade, garantir a mobilidade intracomunitaria

dos pacientes e favorecer á cooperación entre os estados membro en materia sanitaria. O

seguinte gráfico sintetiza os piares sobre os que se sustenta iniciativa.

Fonte: Maravillas Izquierdo Martínez (Termatalia, 2013)

As prestacións sanitarias incluídas son todas aquelas que estean na carteira de servizos do país

de afiliación (isto é, o país emisor), con independencia do modelo de financiamento.

Esta Directiva que entrou en vigor o 25 de outubro, dá a oportunidade aos cidadáns dos países

europeos que si teñen incorporada esta directiva a solicitar atención sanitaria en España.

Desde un punto de vista termal, a situación para os países europeos está condicionada polo

recoñecemento do termalismo por parte do sistema de saúde.

280

6.3. Escenario Turístico Español

Introdución

Segundo os datos manexados polo Instituto de Estudos Turísticos, as perspectivas do turismo en

España para este ano 2013 son positivas. Durante os nove primeiros meses de 2013

rexistráronse 10.169.165 viaxeiros estranxeiros (un crecemento do 1,9% respecto ao mesmo

período do ano anterior). Ademais, o gasto turístico total incrementouse nun 7,1%, chegando aos

7.183 millóns de euros, cun incremento do 5,1% nos resultados do gasto turístico medio por

persoa (707 €) e do 2,1 % do gasto medio por día (116 €).

De acordo a estes datos, e segundo información publicada no diario El País, o ministro de

Industria, Enerxía e Turismo, D. José Manuel Soria, España podería rematar 2013 como terceiro

país en recepción de turistas internacionais; subindo unha posición e arrebatando o posto a

China.


281


No referente ao número de balnearios no panorama nacional, o Observatorio do Termalismo

recolle a existencia de 113 balnearios en España, localizándose 5 en Ourense.

Desde o punto de vista da demanda, o motor principal de busca para a organización das

estancias en España é o portal de Turespaña (www.spain.info). Neste páxina web, dentro do

apartado “salud y belleza” existe un buscador de balnearios no que localizar a oferta por

Comunidades Autónomas. Os resultados que aquí se ofrecen varían con respecto aos do

Observatorio do Termalismo, indicando a existencia de 8 balnearios en Ourense e convertendo

así a esta provincia en líder nacional, xunto a Barcelona.

Imaxe tomada de www.spain.info

282

A seguinte figura expón o número de balnearios por provincia recollidos nas devanditas fontes

Distribución provincial dos balnearios en España

Fonte: Elaboración propia a partir de www.observatoriotermalismo.org e www.spain.info


283

En canto ás vilas termais, Ourense é a provincia con máis municipios que contan con esta

declaración, tanto a escala autonómica como a escala nacional. En concreto, son 10 as vilas

termais ourensás: Arnoia, Bande, Baños de Molgas, Boborás, Carballiño, Cortegada, Lobios,

Leiro, Ourense e Verín.

Distribución provincial de vilas termais en España

Fonte: Elaboración propia a partir de www.villastermales.com

A pesar desta boa posición de Ourense en canto a Vilas termais, é importante reflexionar sobre a

definición de “vila termal”. Nas Normas de Organización y Funcionamiento de la Sección de

Entidades Locales con Aguas Minerales y Termales, se recolle que:

“Artículo 6. Requisitos:

Para ser miembro de la Sección de Entidades Locales con Aguas Minerales y Termales, las entidades

locales interesadas deberán reunir los siguientes requisitos:

a) Tratarse de una entidad local asociada a la FEMP.

b) Disponer en su territorio de aguas declaradas o que se pretendan declarar como aguas

minerales o termales.

c) Disponer en su territorio de establecimientos balnearios o de plantas de envasado de aguas

minerales naturales, en funcionamiento o en proyecto de construcción.”

Da reflexión dos requisitos nace a dúbida de se estes servirán para caracterizar con claridade o

que debe entenderse por Vila Termal e xurde a proposta de reformar o artigo para esixir ás vilas

que conten con balneario, tres tipos de aloxamento, cinco técnicas e actividade

complementarias.

284

Ademais do número de balnearios e vilas termais é importante coñecer a oferta hoteleira

vinculada e os seus beneficios en termos de emprego e de demanda.

A asociación Balnearios de España, cifraba en 2010 o número aproximado de prazas hoteleiras

directas en 19.250 e o número de aproximado de prazas hoteleiras indirectas en 3.550; sumando

un total de 22.800 prazas. O emprego creado ascendía a 5.600 postos de traballo, mentres que o

número de clientes e de pernoctacións foron de 1.010.000 e 4.455.000, respectivamente. O

resultado final desde o punto de vista económico traduciuse nunha cifra global de facturación de

283 millóns de euros.

De acordo ao estudo de produto turístico Turismo de Salud (Instituto de Turismo de España,

2009) analiza a procedencia dos turistas internacionais que teñen por motivación principal a

saúde/wellness, e conclúe que os principais emisores son Reino Unido (30,3%) e Alemaña (29,8%)

seguidos moi de lonxe por Holanda, Irlanda, Bélxica, Francia, Suíza, Austria e Italia.


285

Análisis cualitativo: tendencias

Entre as iniciativas máis recentes salientan as novas oportunidades xurdidas a consecuencia da

Directiva de Asistencia Sanitaria Transfronteiriza.

286

Mercado de Turismo Sanitario

En canto ás novas posibilidades que se abren no marco sanitario europeo, merece unha mención

especial o Cluster de Turismo de Saúde creado en España en 2013. Nesta agrupación,

representantes da saúde e do turismo suman as súas forzas para facer de España un referente

en turismo sanitario.

Recentemente publicouse o informe Turismo de Salud en España, elaborado pola Escuela de

Organización Industrial e no que se sinalan como principais focos de turismo de saúde os que

aparecen recollidos na seguinte factura.

Esta selección de zonas nas que se concentra a oferta de Turismo de Saúde xustificase do

seguinte modo:

- Zonas consolidadas de turismo, nas que a demanda internacional xerou unha masa crítica

de centros de asistencia sanitaria: Mallorca, Alacante e Costa do Sol

- Grandes urbes: Madrid e Barcelona

- Zonas próximas a fronteiras naturais: Badajoz

- Especializados en determinados tratamentos: Navarra, Asturias.

Desde o punto de vista da demanda, o devandito estudo sinala os seguintes mercados como os

principais emisores:

Fonte: Turismo de Salud en España ( Escuela de Organización Industrial)


287

6.4. Escenario Turístico Galego

Introdución

Con motivo da redacción do Plan Integral de Turismo de Galicia 2013/2016, presentouse

recentemente a seguinte situación xeral do sector turístico.

288

O número de viaxeiros aloxados en establecementos hoteleiros (tipoloxía na que se enmarcan,

entre outros, os hoteis balneario) en Galicia, presenta a seguinte evolución provincial.

Evolución provincial dos viaxeiros aloxados en establecementos hoteleiros


Á vista dos datos anteriores, conclúese que a tendencia ao descenso de viaxeiros é común ás

catro provincias galegas desde o 2007. O ano 2010, Ano Santo Xacobeo, significou unha mellora

na cifra de viaxeiros en establecementos hoteleiros en todas as provincias (agás Pontevedra).

Este repunte dos datos non tería continuidade nos resultados do ano seguinte. Neste punto,

cómpre sinalar que en 2011 só Lugo e Ourense lograron mellorar as cifras rexistradas en 2009.


289

A caída no numero de viaxeiros vén acompañada tamén dunha caída no número das pernoctacións.

Deixando a un lado o caso do Ano Santo 2010, todas as provincias viven un proceso de baixada

constante. Lugo é a provincia que máis estables logrou manter os resultados entre 2007-2011, se ben

en 2012 experimentou unha forte caída.

No caso de Ourense, o repunte no número de viaxeiros detectado en 2011 non estivo acompañado

dun repunte no número de pernoctacións, como se deduce do gráfico seguinte.

Evolución provincial das pernoctacións en establecementos hoteleiros


A pesar do retroceso experimentado, tanto en viaxeiros como en pernoctacións, os datos de 2012

referentes á estadía media en establecementos hoteleiros de Ourense son os segundos máis elevados

a nivel autonómico, só por detrás de A Coruña.

Estadía media nos establecementos hoteleiros en 2012 por provincias


A CORUÑA LUGO OURENSE PONTEVEDRA

290


Segundo os últimos datos presentados pola Axencia de Turismo de Galicia en Termatalia 2013,

en Galicia existen 21 balnearios que posúen un total de 2.862 prazas (o 52,3% en

establecementos hoteleiros de 4 estrelas e o 14,7% en establecementos hoteleiros de 5 estrelas)

e xeran un total de 1.400 empregos directos.

Os 21 balnearios galegos reciben cada ano ao redor de 150.000 usuarios, o que converte a

Galicia en primeiro destino de España, seguida por Cataluña e Aragón. Na actualidade os

ingresos anuais estimados do sector dos balnearios en Galicia estímase en 60 millóns de euros.

Segundo a memoria de Turgalicia de 2008, os aloxados en balnearios durante esa anualidade

gastaron 49,56 € no aloxamento (o maior gasto en aloxamentos) e 96,49 € en total de gastos por

persoa e día.

As expectativas para este 2013 son positivas, segundo datos da Asociación de Balnearios de

Galicia os establecementos aos que esta representa alcanzaron unha ocupación do 70% no mes

de xullo, o 75% en agosto e o 80% en setembro. O principal cliente dos balnearios de Galicia é o

propio galego (40%), seguido do turista procedente de Madrid (19%), Castela e León (12%),

Asturias (10%) e Cataluña (8%); pola súa banda, o visitante estranxeiro representa só o 6% do

total.


291

Análisis cualitativo: tendencias

O panorama futuro do termalismo en Galicia, terá que estar integrado no marco xeral do Plan

Integral de Turismo de Galicia 2013/2016 e terá que contemplar as novas estratexias, entre as

que salienta o Clube de Produto Turístico da Auga.

Neste punto cómpre lembrar que Ourense salienta polos seus recursos termais, pero tamén

polos seus encoros. Neste sentido, e atendendo á información dispoñible en

http://sig.magrama.es/ , Ourense é a provincia galega con máis encoros, contando actualmente

con 43.

292

O Plan Integral de Turismo de Galicia

O Plan Integral de Turismo de Galicia atópase en fase de redacción, del sairán as liñas de acción

e plans de traballo. Os retos identificados para Galicia figuran recollidos na seguinte imaxe, que

vén confirmar a importancia do turismo experiencial, sostible e innovador.


293

O Clube de Produto Turístico da Auga

Os obxectivos desta iniciativa son concienciar ao sector sobre a importancia do coidado do

recurso “auga”, articular unha oferta atractiva de experiencias relacionadas coa auga e impulsar

ao sector para acadar a mellora no uso, consumo e o aproveitamento sostible da auga.

Sobre esta base propón o seguinte modelo de xestión

294

6.5. Síntese

A seguinte táboa resumo facilita o manexo da información recollida nesta contextualización do

escenario turístico e a extracción de conclusións.

Balnearios 1.400 113 21 5

Prazas 238.000 * 19.250 2.862 489

Facturación 45.000.000.000 283.000.000 60.000.000

Demanda 31.000.000 1.010.000 150.000 50.000 *

Emprego directo 91.962 5.600 1.400 280*

Envasadoras 1.916 100 10 3

Produción augas envasadas (litros)

50.000.000.000 5.027.000.000 400.000.000 115.000.000*

* Estimación


295

296

7. ENTREVISTAS CUALIFICADAS

Durante a fase de redacción do proxecto Ourense Provincia Termal, mantivéronse entrevistas con

axentes relacionados co sector mediante vínculos de diversa índole. En total foron 45 os axentes

entrevistados, a través de entrevistas individualizadas e da organización de dúas mesas de

traballo.

Os datos facilitados durante estas entrevistas están incorporados nos diferentes apartados do

Diagnóstico e as conclusións xerais extraídas serven para orientar a formulación de liñas

estratéxicas e o contido das propostas.

Nas seguintes páxinas ofrécense datos xerais sobre as sesións mantidas1.

1 Desde estas páxinas quixéramos agradecer a todas elas e a todos eles a súa colaboración desinteresada.


297

7.1. Entrevistas Individuais

Os axentes entrevistados de xeito individualizado figuran recollidos na seguinte táboa. Cómpre

sinalar que algúns foron entrevistados en máis dunha ocasión ou invitados ás Mesas de Traballo,

cando así se considerou oportuno.

NOME CARGO/INTERESE EN OUPT Nava Castro Directora da Axencia de Turismo de Galicia Manuel Baltar Presidente da Deputación de Ourense Rosendo Fernández Vicepresidente da Deputación de Ourense Carmen Pardo Deputada Autonómica José Manuel Rodríguez Xerente Inorde Javier Rodríguez Novoa Deputación - Planificación e Seguimento do Investimento Jose Juan Cerdeira Deputación Servizos Sociais Santiago López Piñeiro Xefe de Área de Turismo de Deporte e Natureza de Turespaña María del Carmen Yáñez Alcaldesa Lobios e Presidenta da Asociación de Villas Termales Agustín Fernández Alcalde de Ourense Argimiro Marnotes Fernández Alcalde O Carballiño Juan Manuel Jiménez Morán Alcalde de Verín José Ángel Vázquez Barquero Director Xeral de Emprego e Promoción Económica do Concello de Ourense Áurea Soto Concelleira de Urbanismo do Conello de Ourense Benigno Amor Xerente de Balnearios de Galicia Salustiano Mato de la Iglesia Reitor U. Vigo Alejandro Rubín Director Xerente Expourense Javier Soto Xerente Caldaria Pablo Villuendas Xerente Ibernisha Xoán Carlos Nóvoa Rodríguez Comisario de Augas da Confederación Hidrográfica do Miño - Sil Luis Rodríguez Míguez Profesor e escritor Ana Luisa Ladeiras Directora de CNS Consultores Roberto Verino Deseñador de moda José Luis Suárez Gutiérrez Copasa Jordi Gurri Aqualia Hotels Leopoldo Rodríguez Puga Portavoz BNG José Ignacio Gómez Díez Portavoz PSOE

298

7.2. Mesa de Traballlo 1: Balnearios e Augas Envasadas

De modo complementario ás entrevistas individualizadas, celebráronse dúas mesas de traballo.

A primeira, enfocada a Balnearios e Augas Envasadas, celebrouse no Hotel Balneario de Laias o

día 30 de outubro de 2013 a partir das 11:00 h. Aínda que houbo máis convidados, os axentes

que finalmente puideron participar son os recollidos na seguinte táboa.

PARTICIPANTE ENTIDADE REPRESENTADA

Antonio Garaloces Balnearios de Galicia

José Luis Gavela Fundación San Rosendo

Javier Soto Caldaria

Rafael Luaña Caldaria

Eduardo Laherran Balneario de Baños de Molgas

Manuel Fernández Balneario de Baños de Molgas

Carlos Garriga Caldas de Partovia

Avelino Luis de Francisco Fundación Balneario de Cortegada

Pablo Rivera Balneario de Caldeliñas


299

7.3. Mesa de Traballo 2: Innovadores Termais

A segunda mesa de traballo tivo lugar o día 6 de novembro de 2013 a partir das 17:00 h nun dos

últimos pisos da Torre de Ourense. Á sesión, á que estaban invitados os axentes innovadores,

acudiron finalmente os seguintes participantes.

NOME CARGO/ENTIDADE REPRESENTADA

Elisa Alén Facultade Ciencias Empresariais e Turismo

José Antonio Fraiz Brea Máster en Dirección e Planificación do Turismo de Ourense

Javier Rodríguez Novoa Deputación - Planificación e Seguimento do Investimento

Almudena Sánchez Zapata Balnearios de Galicia

Manuela Penín López Xefa Servizo Turismo Ourense

Emma González Termatalia

Emilio Cuíñas Turismo de Ourense

Nita Torres Termalismo Ourense

Chon Lorenzo Turismo de Verín

José Manuel González Subita

Alfredo Fernández Ingeo

José Ángel Cid Xeoaquis

Pablo Villuendas Ibernisha

Andrea Vázquez Iuvenor

María del Pilar Selas Viaxes Entretempos

María Elena Castro García E.C.IN ITINERE S.L

José María Eguileta Arqueólogo

Manuel Vecoña Arquitecto. D.X. Patrimonio Cultural

Elvira Carregado Arquitecta Municipal de Ourense

María Dolores Álvarez Bertólez Arquitecta

Rosa Suárez González Aparelladora municipal Celanova

Elena Repetskaya Fotógrafa


301

302

8. DESTINOS E PRODUTOS COMPETIDORES

Unha vez presentados os recursos, os axentes, os produtos e as tendencias xerais da actividade

turística e termal, cómpre saber que están a facer outros territorios termais, antes de formular

propostas eficaces.

Para a selección dos destinos competidores a analizar seguiuse o razoamento que recolle a

seguinte táboa

OURENSE COMO…. CASO DE ANÁLISE

Provincia de augas minero-medicinais abundantes e de elevada termalidade Barcelona

Destino de turismo de saúde do Noroeste peninsular Vila Real

Destino termal de interior e de fronteira Badajoz

Unha vez seleccionados os destinos, non se trata de realizar un inventario minero-medicinal de

cada un deles, senón de plasmar o que os caracteriza. A tal fin, selecciónanse os

establecementos de maior tradición ou aqueles máis innovadores e expóñense as experiencias

que están a desenvolver, con referencia aos paquetes e produtos turísticos que ofertan. Todo

isto servirá para completar e exemplificar as tendencias expostas no apartado “Escenario

Turístico” e para poder efectuar unha reflexión máis completa sobre a situación real do

termalismo en Ourense na fase DAFO.


303

8.1. Vila Real

O primeiro destino a analizar é Vila Real, distrito portugués limítrofe con Ourense que goza dun

importante pasado termal e no que se están a rehabilitar e implantar novas infraestruturas. O

límite entre se este destino é competidor ou complementario de Ourense é difuso e dependerá

do enfoque tomado, en todo caso perfílase como o primeiro caso de estudo seleccionado.

No distrito de Vila Real a asociación Termas de Portugal sitúa os establecementos de Pedras

Salgadas, Vidago, Chaves e Caldas Santas de Carvalhelhos, analizados individualmente nas

seguintes páxinas.

Como nota aclaratoria, é necesario indicar que na zona norte de Portugal e tamén moi próximos

a Ourense hai outros establecementos de grande importancia, como Melgaço (que acometeu

recentemente un proceso de restauración) ou Águas do Gerês, moi próximo a Lobios e situado

no Parque Nacional de Peneda-Gerês. Tanto estas instalacións como outras, poderían ter sido

analizadas como “Produtos Competidores”, pero optouse por afondar no distrito de Vila Real.

Distribución de Termas de Portugal

(Imaxe tomada de www.termasdeportugal.pt)

Melgaço antes da rehabilitación

Melgaço despois da rehabilitación

304

Vidago

O hotel de Vidago, construído a comezos do século XX, é un dos referentes do termalismo e da

hotelería na Península Ibérica. Se ben cara a mediados do século XX viu decaer a súa gloria, nos

últimos anos as aportacións do grupo Unicer permitiron devolverlle o esplendor.

O resultado é un conxunto que aposta por manter o espírito da época dourada do termalismo

europeo sen renunciar aos avances do século XXI. AsÍ, no complexo atópase un edificio

maxestoso que alberga un sofisticado hotel (nomeado recentemente membro da "Leading Spa of

the World), campo de golf, un xardín e, por suposto, as instalacións termais.

O SPA conta con 20 salas de tratamentos e as súas augas benefÍcianse das firmas Clarins e

Aromatherapy Associates. Estas compañías, combinan as augas termais de Vidago coas súas

fórmulas, dando como resultado unha exclusiva carta de tratamentos.


305

Pedras Salgadas Spa & Nature Park

Aínda que os beneficios das augas de Pedras Salgadas eran xa coñecidos con anterioridade, a

apertura das Termas data de 1879, converténdose nun destino de visita para as personalidades

portuguesas da época.

Recentemente tense producido unha gran transformación da man do grupo Unicer. Este grupo

de bebidas refrescantes é propietario da marca Auga de Pedras, captada en Pedras Salgadas e

caracterizada por ser auga con gas 100% natural (característica que só posúen o 0,5% das augas

envasadas a nivel mundial). A aposta da marca é o seu valor natural, xa que na propia web do

complexo turístico se fala de “unha clara asociación dos atributos da marca no universo dos

sentidos e no pracer de beber auga con vida”.

Froito desta filosofía naceu un esforzo de recualificación das instalacións e do entorno.

Remodeláronse o histórico edificio das Termas e o casino e inauguráronse as “eco-houses” e as

síntese dun conxunto turístico de 4 estrelas que se presenta na súa páxina web como un destino

para “un retiro familiar ou profesional, pleno de pureza e dun ambiente relaxante que rompe co

estrés cotiá”.

A oferta completase con 8 km de percorridos ao longo das 12 ha do Parque, con minigolf, paseos

en barca e coa posibilidade de celebrar eventos no casino para o que se conta coa colaboración

do servizo de catering do Vidago Palace e coa capela próxima.

Imaxes tomadas de www.pedrassalgadaspark.com

Ofrece paquetes para familias, parellas, escapadas ou especiais (Nadal, Fin de ano ou similares).

Ademais, e xa cun carácter máis específico, ofrece os paquetes “5 sentidos, 7 noites,”, “aventura

& emoción”, “natureza & benestar”, “Pedras en BTT” ou “Pedras Salgadas&Vidago Golf”.

306

Termas de Chaves

As Termas de Chaves, onde o uso da auga se remonta as Romanos (Aquae Flaviae) están

integradas no centro urbano e aproveitan a riqueza paisaxística do seu entorno para crear

produto. Estas instalacións atraen anualmente, segundo consta na súa web, a 5.000 usuarios

grazas a unha augas que nacen a 73ºC; sendo, non só as augas máis quentes da Península

Ibérica, senón tamén as augas bicarbonatado-sódicas máis quentes de Europa.

Trátase dun conxunto de edificios de dúas alturas, nos que se prescriben e realizan os

tratamentos. No exterior do recinto, atópanse a bouvete “Fonte das Colunas”, onde se efectúan a

cura mediante inxesta e a “Fonte do Povo” na que se recolle habitualmente a auga para uso particular.

O complexo non conta con aloxamento propio, pero, en colaboración con algúns hoteis de 3 ou 4

estrelas das proximidades, oferta os paquetes “Fins de Semana Saudáveis”, nos que por un

prezo único se ofrece aloxamento e 2 prácticas termais. Son os hoteis quen xestionan as reservas.

Recentemente as Termas de Chaves pecharon para emprender traballos de remodelación, tal e

como informa a ventá emerxente que se abre ao acceder á súa páxina web (reproducida máis

abaixo). Segundo o previsto, o proxecto terá un custo de 3,5 millóns de euros, e o complexo

volverán a abrir ao público no verán de 2014.

Imaxes tomadas de www.termasdechaves.com

Desde o punto de vista da innovación, a empresa Inovapotek-Pharmaceutical Research elaborou

en 2013 uha avaliación das augas termais de Chaves para a creación de produtos cosméticos. O

proxecto está financiado nun 75% por fondos comunitarios. Actualmente estase a traballar, por

exemplo, sobre as primeiras mostras de locións, cremas reparadoras ou cremas reafirmantes.

Entre as últimas estratexias de comercialización turística, salienta o lanzamento da “Campaña de

Primavera”, a través da cal o usuario podía beneficiarse entre o 18 de febreiro e o 31 de marzo

de 2013 de descontos de ata o 50% sobre os prezos dos tratamentos.


307

Caldas Santas de Carvalhelhos

Trátase dun pequeno conxunto termal que se atopa nun parque de piñeiros e carballos, próximo

á planta engarrafadora de Água de Carvalhelhos. Hai un aloxamento, con 10 cuartos no edifico

principal e outros 10 nun edifico anexo, e nas inmediacións unha bouvete e un pequeno

balneario.

As Termas de Carvalhelhos abren entre xullo e setembro, estando indicada para enfermidades

da pel, das mucosas e dos aparellos dixestivo e renal. Contan con un médico que prescribe os

tratamentos oportunos en cada caso, en forma de inxesta ou de baño.

De acordo Segundo www.visitportugal.com a temperatura das augas é de 22ºC. Pese a estas

pequenas infraestruturas turístico-termais, a actividade principal na actualidade é o

engarrafamento de augas.

Imaxes tomadas de www.aguas.ics.ul.pt/ (esquerda) e www.carvalhelhos.pt (dereita)

308

Vila Real: Conclusións

O aproveitamento dos beneficios das augas deste distrito remóntase xa aos Romanos e

vinculase durante o século pasado ao máximo esplendor do termalismo.

Desde unha perspectiva actual e, concretamente desde a óptica deste estudo, o realmente

diferenciador deste destino é o seu labor de reinvención. Na actualidade, varias das Termas

analizadas, realizaron un notable esforzo para volver a poñer en valor a importancia do recurso (a

auga), renovando as instalacións e orientándose, non só ao turismo de saúde que busca os

beneficios terapéuticos das augas, senón tamén a un segmento máis preocupado pola

relaxación, a natureza e o benestar global.

Todas esta reformulación é posible grazas aos fondos europeos e á contribución económica dos

grandes grupos empresariais. En concreto, aos proxectos impulsados por un grupo portugués de

bebida refrescantes, posuidor de marcas de auga engarrafada que brotan dos mananciais do

lugar.

Aplicando estas conclusións ao caso de Ourense, os camiños de reflexión que se abren son os

seguintes:

¿Cal é, e cal debería ser o compromiso dos grupos empresarias co termalismo?

¿Como modernizar, reinventar e enfocar a oferta termal cara a novos segmentos de

demanda?

¿Que papel poden xogar os fondos europeos para o financiamento de propostas?


309

8.2. Barcelona

A provincia de Barcelona conta cun importante Patrimonio Balneario, non só pola súa cantidade,

senón tamén pola súa temperatura. Recordando a información recollida nos apartados de

Diagnóstico Termal Provincial e de Escenario Turístico, esta provincia catalá conta coa maior

cantidade de augas hipertermais de España (segundo o Vademécum de Aguas Minero

Medicinales de España) e co número máis alto de Balnearios (segundo o Observatorio do

Termalismo).

Ademais, nas diversas publicacións analizadas (estudo de produto turístico Turismo de Salud de

Turespaña, caso da cidade de Barcelona no informe sobre Turismo de Salud en España da EOI

ou diversas notas de prensa) aparece habitualmente citado como un dos principais destinos de

España para o Turismo Termal/Médico/de Saúde.

Tendo en conta que Ourense é unha das provincias que seguen a Barcelona en número de augas

hipertermais, e que, segundo a fonte de consulta, incluso supera a esta en número de balnearios

(en concreto, se consultamos o portal web de Turespaña); parece que Barcelona é un dos

destinos competidores de Ourense máis claros.

310

Hotel Balneario Broquetas e Balneario Vila de Caldes

Neste balneario, detéctase un amplo número de paquetes turísticos. Deste xeito, oferta tanto

paquetes especiais (Nadal, pontes, Fin de ano), como paquetes de estancias (para xoves, para

parellas, para familias ou ofertas de última hora). De entre todos eles, salientan as seguintes dúas

ofertas

Imaxes tomadas de www.balnearibroquetas.com

Ademais, da peculiaridade das iniciativas, salienta o feito de que indica que se inclúe nos

servizos actividades como “golf”, “excursións e saídas culturais” ou “mountain-bikes”, o que

indica unha certo grao de colaboración con outras empresas para a dinamización do sector.

Pola súa banda, o Balneario Vila de Caldes pertence ao mesmo grupo empresarial que Balneario

Broquetas (o grupo Broquetas), contando con paquetes turísticos das mesmas características,

aínda que con menor variedade.


311

Balneari Termes Victoria

Entre os tratamentos, ademais de técnicas de hidroterapia, atópanse tratamentos e“tratamentos

sensacións”. Entre últimos sinalan unha clara adopción das tendencias do wellness analizadas no

apartado “Escenario Turístico Termal”.

Imaxe tomada de www.termesvictoria.com

Conta con ofertas para o público xeral (beleza, adelgazamento, circuítos termais, noite termal,

escapada romántica, maiores de 55, forfait romántico&relax), pero tamén conta con oferta

específicas para empresas (packs de media xornada, de xornada completa, de reunión e

descanso ou de reunión e habitación).

312

Banys Municipals Caldes D´Estrac

Localizados no centro do núcleo de poboación, os baños termais datan do século XIX e son os

únicos de Cataluña de titularidade pública. Aínda que o acceso está suxeito ao pago de entrada

(ver imaxe inferior), os habitantes de Caldes d'Estrac poden acceder de forma libre ao uso da

piscina.

Imaxes tomadas de www.balnearicaldetes.cat


313

Hotel Colón Thalasso-Termal

Este hotel ten unhas condicións particulares, xa que combina auga termal e talasoterapia; sendo

o único de Cataluña con esta duplicidade. Nas súas ofertas inclúe técnicas de ambos tipos,

ademais de paquetes de oferta de bonos-agasallo, con ou sen aloxamento.

Imaxes tomadas de www.hotel-colon.net

314

Gran Hotel Balneario Blancafort

O Gran Hotel Balneario Blancafort oferta paquetes para escapadas, saúde e beleza, longa

estancia e bonos-agasallo, con e sen aloxamento; os produtos máis innovadores que se detectan

da análise da súa páxina web son os incluídos dentro do apartado “Pack Emociones”. Polo de

agora o único produto ofertado dentro desta liña é o “velocidad&sensaciones”, que, como amosa

a seguinte imaxe, combina termalismo coa posibilidade de conducir un Ferrari no circuito de

Cataluña.

Imaxe tomada de http://balnearioblancafort.com

Por outra banda organiza excursións e ofrece actividades no entorno, en colaboración con outros

recursos da zona. En concreto oferta a posibilidade de practicar golf e tiro con arco, realizar

excursións en quad, rutas en bici, saídas a cabalo, visitas a viñas e adegas, viaxes en globo, e

servizo de chófer ata a Costa Brava. Nalgunhas destas actividades é o propio persoal do hotel o

que se encarga do transporte dos hóspedes.

Finalmente conta cun calendario de actividades dentro do propio hotel, como clases de

aquagym, cocktails ou shows, que se poden consultar desde a propia web.


315

Termes La Garriga

Se ben o Observatorio do Termalismo contempa este establecemento no seu listado, o balneario

ten pechado a súas portas en agosto de 2012. Segundo a información publicada no xornal La

Vanguardia, o grupo Perelada (propietario do establecemento) anunciou o peche do hotel-

balneario en agosto dese mesmo ano alegando razóns económicas.

Atendendo aos datos publicados en www.revistadelvalles.com o descenso da facturación non foi

tan acusado na hotelería e restauración como no estrictamente balneario. Houbo unha tentativa

de reconvertelo a outro tipo de negocio, pero o réxime administrativo baixo o que operan os

balnearios complicou a estratexia.

Imaxe tomada de www.lavanguardia.com

316

Balneari Codina

Actualmente este balneario é o único que ofrece os seus servizos na localidade de Tona,

municipio que chegou a ter ata catro establecementos balnearios. O centro non conta con

aloxamento propio pero oferta paquetes con hoteis das proximidades.

Como particularidade, ofrece cursos de preparación de partos na auga; actividades para o

desenvolvemento das capacidades físicas, psíquicas e motrices dos bebés; e kiwat (unha

variante do masaxe reiki). Desde o punto de vista estético, ofrece peelings exfoliantes de lava

volcánica e peelings de figos e mel con hidromasaxe de leite e masaxe con crema de cacao.

Ademais de empregar o chocolate en baños, tamén o aplica en baños e mascarillas corporais.


317

Barcelona: Turismo Médico

O interese polo Turismo Médico é unha das cuestións máis debatidas nos últimos anos.

Nembargantes, en lugares como a cidade Barcelona esta non é unha cuestión nova. O Barcelona

Centre Médic creouse en 1986 e agrupa unha importante oferta de médicos e centros sanitarios

co obxectivo de captar pacientes internacionais. A tal fin axudan ao enfermo na organización das

súas viaxes.

Outra iniciativa de Turismo Médico é MedicalStayBcn, cuxos servizos ao paciente van máis alá

das prestacións clínicas, dos desprazamentos e do aloxamento; pois ofrecen intérpretes de

idiomas e percorridos turísticos.

Como resultado destes esforzos, Turisme de Barcelona estima que no ano 2011 houbo 65.000

viaxeiros por saúde ou estética; salientando a presencia de rusos.

318

Barcelona: Conclusións

Na provincia de Barcelona obsérvase, como ocorre en Ourense, a existencia de establecementos

balnearios inactivos desde hai décadas. Ademais, ten experimentado recentemente novos

peches, como é caso de La Garriga.

Nese contexto, os Balnearios que permanecen activos realizan unha aposta clara polo produto

turístico e a segmentación; tratando de introducir experiencias innovadoras (tanto turísticas como

clínicas) e explorando novas posibilidades na creación de paquetes turísticos (cursos de parto na

auga, termalismo+automobilismo, balnearios como lugar de residencia ou termalismo nocturno).

Por outra banda, o campo do Turismo Médico, xa con certa tradición na cidade de Barcelona. Ao

seu amparo organízase todo un sector que está recollendo os seus frutos; por tanto, este turismo

é unha realidade. Sen embargo, nas iniciativas analizadas non se observan referencias

específicas ao termalismo.

Aplicando estas conclusións ao caso de Ourense, ábrense os seguintes camiños de reflexión:

¿Con que recursos podería ser atrativo combinar o termalismo no caso de Ourense?

¿Estase a realizar unha adecuada segmentación da demanda?

¿Ten sentido explorar novos campos, como partos na auga, motricidade na infancia ou o

papel dos balnearios como lugar de residencia?

¿É o Turismo Médico unha oportunidade real para Ourense?


319

8.3. Badajoz

Ao igual que Ourense, Badajoz é un destino de interior e de fronteira. Segundo o informe

“Turismo de Salud en España” elaborado polo Escuela de Organización Industrial e comentando

no epígrafe de “Escenario Turístico”, Badajoz é un dos destinos nacionais con máis posibilidades

para o Turismo Médico.

O recente interese por esta variante do turismo, motiva a elección de Badajoz como caso de

estudo. A análise efectuada, permitirá coñecer que proxectos se poden lanzar neste campo e

que papel podería xogar Ourense en Turismo Médico. Ademáis, analízanse as estratexias

seguidas polos dous balnearios que sitúa o Observatorio do Termalismo nesta provincia.

320

Badajoz: Turismo Médico e Retorno da Emigración

Segundo explica o informe Turismo de Salud da EOI, as especialidades que motivan a demanda

de turistas portugueses a esta provincia estremeña son a oftalmoloxía, o maxilofacial e a

reprodución asistida; non obstante, os desprazamentos non adoitan xerar estancias.

En 2009 creouse no eido do Turismo Médico, a plataforma Badajoz Centro Médico, que ten entre

os seus fins a comercialización do Turismo de Saúde. Esta rede integra a diversas organizacións

sanitarias, que comparten unha clara orientación ao mercado do país veciño, a cal queda

patente ao comprobar á tradución das súas páxinas web ao portugués, a existencia de acordos

con aseguradoras dese país ou a implantación de campañas de promoción.

Imaxe tomada de www.badajozcentromedico.com

Por outra banda, esta mesma fonte (EOI) informa no seu estudo da importancia que está a ter o

retorno de estremeños emigrados á rexión tras a xubilación. Desde o punto de vista médico,

supoñen outra oportunidade, pois asociado á súa idade está a demanda de servizos

relacionados coa dependencia. Neste informe, advírtese de que aínda que este non pode ser

considerado un turista estranxeiro, a oferta de saúde creada como consecuencia, pode ser

enfocada ao turismo internacional.


321

Estación Termal de Alange

A orixe deste Balneario atópase na época dos romanos, tras atravesar diversos períodos de éxito

e esquecemento, durante os anos 70 o balneario vive un importante despegue, da man da

actualización de instalacións e servizos e do seu recoñecemento como Patrimonio da

Humanidade pola UNESCO (1993). Ademais de ampliarse os xardíns, construíuse o hotel Serena

(1989) e o Gran Hotel Aqualange (2006).

Actualmente integra construcións romanas e modernas infraestruturas e ofrece tanto

tratamentos tradicionais como terapias innovadoras de wellness e hidroterapia.

Imaxes tomadas de www.balneariodealange.com

Desde o punto de vista natural, salienta a flora dos xardíns, ao que na web adícase un apartado

específico. Entre a oferta de tratamentos inclúe, como amosan as seguintes imaxes, tratamentos

de ocio e médicos.

Imaxes tomadas de www.balneariodealange.com

322

Balneario El Raposo

O Balneario El Raposo está especializado na aplicación de lodos naturais, e salienta polo seu

compromiso coa innovación e a calidade. En 2008 certificouse coa marca Q de calidade. En

2010, xunto á Universidade de Vigo, presentouse un proxecto de I+D sobre a mellora tecnolóxica

dos peloides do Balneario El Raposo. Nese mesmo ano, presentouse ao CDTi, xunto a outras 3

empresas e 1 centro tecnolóxico agroalimentario, un proxecto sobre investigación de novos usos

alimenticios dos aceites esenciais na industria cárnica e vinícola. En 2011, certificouse co

Sistema de Xestión Ambiental ISO 14001 e co de Seguridade da Información (ISO 27001).

Desde o punto de vista de produto turístico, ofrece na súa web información sobre diversos

programas. Ademais dos relacionados con estancias de beleza, de saúde, de parella, de

descanso ou similares; salientan programas para doenzas específicas (en concreto para costas

e para pernas cansadas) e o programa Turismo Ecuestre, cuxo contido reprodúcese na seguinte

imaxe.

Imaxe tomada de www.balneario.net


323

Badajoz: Conclusións

A provincia de Badajoz garda estreitas semellanzas con Ourense polo seu carácter fronteirizo e

pola emigración. Posúe establecementos termais de referencia, nos que se observa un

compromiso coa vertente termal máis terapéutica a partir de programas deseñados para

doenzas específicas. Por outra banda, teñen participado en experiencias innovadoras e adoptado

normas ISO.

Ademais, as clínicas e establecementos sanitarios da saúde implantan iniciativas para o fomento

do Turismo Médico de orixe portugués, como a plataforma Badajoz Centro Médico, se ben polo

de agora non se traducen en estancias turísticas significativas. En estreita relación, estase a

tomar conciencia da oportunidade que supoñen os emigrantes retornados desde o punto de vista

da industria sanitaria.

Aplicando estas conclusións ao caso de Ourense, ábrense os seguintes camiños de reflexión:

¿Como aproveitar o factor “fronteira”?

¿Sería apropiada unha maior especialización terapéutica dos tratamentos en Balnearios?

¿Cal debe de ser o papel dos balnearios en I+D?

¿A emigración pode ser unha oportunidade a aproveitar? ¿en que forma pode beneficiar ao

Turismo Termal?


325

9. DAFO

FRÍO

Oferta termal pouco especializada, desde o puntos de vista terapéutico e turístico.

Inexistencia dunha infraestrutura de referencia que identifique á cidade de Ourense coa

“capital termal” de Galicia

Falta de cultura termal e perda do patrimonio balneario (natural –mananciais perdidos -,

arquitectónico e inmaterial - lendas e usos tradicionais)

Normativa desactualizada e moi enfocada aos entornos rurais, proliferación de modelos de

aproveitamento sen regulación (pozas e furos) e conseguinte sensación de desprotección

xurídica

Número reducido de produtos turísticos, derivado da falta de colaboración dos axentes e da

debilidade dos transportes públicos.

Descoñecemento dos recursos termais de Ourense en parte do mercado nacional e no

mercado internacional

Escasa presenza nas redes, o que dificulta o intercambio de experiencias a innovación e o

financiamento

326

Infraestruturas sen concluír por problemas burocráticos, financeiros ou de xestión (Berán,

Prexegueiro, Cortegada)

Baixa coordinación entre os axentes privados e falta de coordinación pública a distintas

escalas.

Xestión dispersa e inconsistente das iniciativas (PET.OU) ou abandono das mesmas (marcas

turísticas, proxectos sen executar)

Impactos medioambientais e falta de integración das infraestruturas termais no entorno.

Falta de financiamento público e privado , derivado da actual situación de crise e desanimo

do sector .

Competencia global

Debilidade de conexión aéreas internacionais

Desconfianza nos beneficios terapéuticos das augas por parte do sector sanitario.

Índice de desemprego e ausencia de alternativas que fixen á poboación local ao seu territorio.


327

QUENTE

Abundancia de recursos termais de calidade.

O Río Miño é o mar de Ourense

Alta Velocidade ferroviaria

Entorno saudable e con valor natural e cultural (arquitectónico, festivo, gastronómico)

Situación xeográfica de Ourense, como cruce de camiños e como destino de fronteira.

Novas accesibilidades rodadas por estrada (como é o caso de Celanova)

Axentes industriais con experiencia exportadora e imaxe de marca (plantas de envasado de

augas, sector téxtil, sector alimentario)

Potencialidade da xeotermia para o aproveitamento sostible das infraestruturas turístico

termais.

Novos segmentos da demanda, novas motivacións

Fragmentación das vacacións

Presidencia da Asociación española de Villas Termales

328

Aprobación da Directiva Asistencia Sanitaria Transfronteiriza

Nicho de mercado Turismo Senior na propia poboación local (campioa en Seniors), que pode

ser un nicho de mercado para o turismo pero tamén para outras actividades (residencias,

investigación médica, tecnoloxías accesibles, alimentación equilibrada…)

Auxe do Turismo de Retirement

Poboación de orixe ourensá na emigración que pode actuar como cliente potencial durante as

súas visitas pero tamén como prescritor de Ourense nos seus países de residencia.

Campus da Auga, cun Mestrado propio en Turismo Termal e de Interior, que contribúe a

profesionalización e á investigación.

Poder desestacionalizador do Turismo Termal

Eurocidade da Auga Verín-Chaves

Novo programa FEDER 2014/20


329

OBXECTIVO

Á vista do DAFO anterior e tendo en conta a información manexada durante o Diagnóstico, este

Plan fíxase o seguinte OBXECTIVO CENTRAL:

“Poñer en valor turístico os recursos naturais e culturais de Ourense, estruturando a oferta, os

recursos e os servizos de tal xeito que conduzan á creación do destino OURENSE, PROVINCIA

TERMAL”

O obxectivo central, desagrégase en 3 OBXECTIVOS ESPECÍFICOS, e estes a súa vez nunha

serie de ámbitos a desenvolver mediante a adopción de actuacións concretas.

Obxectivo 1. Poñer en valor turístico os recursos naturais e culturais da provincia de

Ourense, coa sustentabilidade como criterio clave para acadar unha mellor calidade

de vida, a recuperación e preservación dos recursos naturais, e a contribución ao

desenvolvemento socioeconómico

Obxectivo 2. Articular os recursos, servizos e oferta termais como Produtos turísticos

competitivos, innovadores e desestacionalizadores.

Obxectivo 3. Crear o DESTINO OURENSE PROVINCIA TERMAL.


331

332

10. DEFINICIÓN DE LIÑAS ESTRATÉXICAS DE ACTUACIÓN

Para conquerir estes obxectivos propóñense 5 liñas estratéxicas:

LIÑA ESTRATÉXICA 1: PLANIFICACIÓN TERMAL

LEXISLACIÓN, PLANIFICACIÓN, E XESTIÓN INTEGRADA QUE ACOLLA A TODOS OS AXENTES E

ORDENE A COOPERACIÓN PUBLICO PRIVADA.

LIÑA ESTRATÉXICA 2: INFRAESTRUTURAS TERMAIS

MELLORA, DIVERSIFICACIÓN E CREACIÓN DE INFRAESTRUTURAS TERMAIS QUE

CARACTERICEN AO DESTINO, ADAPTADAS AOS SEUS ENTORNOS E CONTEMPLANDO AS

SÚAS ACCESIBILIDADES.

LIÑA ESTRATÉXICA 3: PRODUTOS TERMAIS

DESEÑO E INTEGRACIÓN DE PRODUTOS TURÍSTICOS DE BASE TERMAL QUE ENGLOBEN

TODOS OS POTENCIAIS RECURSOS OURENSÁNS, ENFOCADOS AOS DIVERSOS SEGMENTOS

DA DEMANDA.

LIÑA ESTRATÉXICA 4: COÑECEMENTO TERMAL

CULTURA, INVESTIGACIÓN E DESENVOLVEMENTO TERMAL.

LIÑA ESTRATÉXICA 5: PROMOCIÓN TERMAL

MARCA, IMAXE, COMERCIALIZACIÓN, E PARTICIPACIÓN EN REDES.

Cada unha destas liñas estratéxicas, articúlase nunha serie de liñas de actuación, que se

presentan nas seguintes páxinas, e en torno ás que se desenvolven as propostas.


333

LIÑA ESTRATÉXICA 1: PLANIFICACIÓN TERMAL

LEXISLACIÓN, PLANIFICACIÓN, E XESTIÓN INTEGRADA QUE ACOLLA A TODOS OS AXENTES E

ORDENE A COOPERACIÓN PUBLICO PRIVADA.

Un destino turístico e o froito dun marco legal apropiado, da planificación das actuacións e da

cooperación integrada do público e do privado (public–private partnership - PPP).

1.1. Adecuación do marco lexislativo

1.2. Planificación Territorial

1.3. Planificación Sectorial

1.4. Valorización Patrimonial dos Recursos

1.5. Finalización e posta en marcha de proxectos inacabados

1.6. Coordinación na xestión do Turismo Termal

334

LIÑA ESTRATÉXICA 2: INFRAESTRUTURAS TERMAIS

MELLORA, DIVERSIFICACIÓN E CREACIÓN DE INFRAESTRUTURAS TERMAIS QUE

CARACTERICEN AO DESTINO, ADAPTADAS AOS SEUS ENTORNOS E CONTEMPLANDO AS

SÚAS ACCESIBILIDADES.

Os produtos turísticos e a súa comercialización precisan ter como substrato infraestrutras

diferenciadas, localizadas en entornos atractivos e accesibles.

2.1. Rehabilitación e adecuación de infraestruturas existentes

2.2. Creación de novas infraestruturas sostibles

2.3. Acondicionamento dos entornos das infraestruturas termais

2.4. Mobilidade Sostible


335

LIÑA ESTRATÉXICA 3: PRODUTOS TERMAIS

DESEÑO E INTEGRACIÓN DE PRODUTOS TURÍSTICOS DE BASE TERMAL QUE ENGLOBEN

TODOS OS POTENCIAIS RECURSOS OURENSÁNS, ENFOCADOS AOS DIVERSOS SEGMENTOS

DA DEMANDA.

Os produtos turísticos de base termal combínanse con outros atractivos naturais ou patrimoniais

do entorno e teñen en conta a segmentación da demanda.

3.1. Deseño de produtos turísticos a desenvolver no curto prazo

3.1.1. A Auga coida de ti

3.1.2. A Auga divírtete

3.1.3. Auga é patrimonio

3.1.4. A Auga fonte de vida

3.1.5. Galicia baixo a chuvia

3.2. Proposta de produtos turísticos a desenvolver no medio/longo prazo

336

LIÑA ESTRATÉXICA 4: COÑECEMENTO TERMAL

CULTURA, INVESTIGACIÓN E DESENVOLVEMENTO TERMAL

A formación xunto coa investigación, tanto do futuro como do pasado termal, facilitan o fomento

da innovación e a conservación e difusión do Patrimonio Balneario e da Cultura Termal.

4.1. Formación

4.2.. Investigación

4.3. Innovación

4.4. Difusión da cultura termal


337

LIÑA ESTRATÉXICA 5: PROMOCIÓN TERMAL

MARCA, IMAXE, COMERCIALIZACIÓN, E PARTICIPACIÓN EN REDES

A marca e as estratexias de comercialización son claves para que todo o esforzo realizado nos

ámbitos do planeamento, as instalacións, o produto, a formación, a investigación e a innovación

sexan correctamente transmitidos e cheguen aos públicos obxectivos de modo claro e atractivo.

5.1. Marca

5.2.. Comercialización do destino Ourense Provincia Termal

5.3. Comercialización de novos produtos industriais que creen imaxe de destino

5.4. Participación en redes e establecemento de alianzas


339

· 2014-02-04 · 6 INDICE...

Documents

Transcript of · 2014-02-04 · 6 INDICE...