47175085 Eukera 5 Lan Koadernoa

7/22/2019 47175085 Eukera 5 Lan Koadernoa

http://slidepdf.com/reader/full/47175085-eukera-5-lan-koadernoa 1/40

euskarari

Adi-Adi

koadernoa

Lehen hiruhilekoa

LEHENHEZKUNTZA5



Aurkibidea

Irakurgaia: Kortxeleko mamuak

Lexikoa: Atzizkiak. Esaera zaharrak

Gramatika: Perpausaren osagaiak:

izen-sintagma eta aditz-sintagma

Ortografia: Txistukariak: s, x, z, ts, tx, tz

Idazketa-tailerra: Informazio-iturriak

1 UNITATEA 4. or.

Irakurgaia: Zuhaitzak landatzen zituen gizona

Lexikoa: Sinonimoak / antonimoak. Esapideak

Gramatika: Izena: definizioa eta motak

Ortografia: Txistukariak: s, x, z. H letra

Idazketa-tailerra: Burmuinean arakatzen: mapak edo sareak

2 UNITATEA 10. or.

3 UNITATEA 16. or.

Irakurgaia: Jakintsuek ere jan egiten dute

Lexikoa: Jakien arlo semantikoa. Esaera zaharrak

Gramatika: Izenordaina: definizioa eta motak

Ortografia: H letra. Zenbakien idazkera

Idazketa-tailerra: Burmuinean arakatzen: ideia-jasa



Irakurgaia: Mamu gizagaixo haiek

Lexikoa: Hitz sinonimoak. Hitz elkartuak. Esamoldeak

Gramatika: Determinatzaileak I: mugatzailea

Ortografia: Puntuazio-markak. H letra. Txistukariak: ts, tx, tz Idazketa-tailerra: Planifikatzea: helburua finkatu eta ideiak

aukeratzea

4 UNITATEA 22. or.

Irakurgaia: On egin eta Urte Berri on

Lexikoa: Hitz elkartuak. Hitz antonimoak. Esapideak

Gramatika: Determinatzaileak II: zenbatzaileak

Ortografia: a itsatsia

Idazketa-tailerra: Idazlan bat egiteko teknikak berrikustea

5 UNITATEA 28. or.

34. or. Autoebaluazioa

36. or. Aditz laguntzailea



P

ertsona karata edo zubera al zara? Mamuengan snesten al duzu?

Ikusko dugu…

Badra Ondarroan, Andre Mararen elzako kortelean edo telatuan,kortxeleko mamuak zeneko harrzko gza rud batzuk. Estatua horek

Erd Aroko handk batzuen rudak dra, eta Ondarroako esaera baten

arabera, bederatzetako kanpaak jo ondoren elzaren nguruan

korteleko mamuak bltzen dra.

Zer? Ez zarela mamuen beldur? Ondarroako Leokad ere ez.

leokadiren iSTorioa

egu btz, l pustu g zu gu: btz guz hu but g z

guu. Htztut u hu, t zt gzt hg but. Hbt, zt h tzu z. Btzu butu g z t g zut.

Bg but gt z, t-hts g tzu ztuzt. izutu t

h g zut gh; z, , l, b pustu bz h u sgtu

btzu.

Hug but mtu u, tx zug tzu z... Bhmu, z

zg l st. H b z j z, s uz bt bst z

zut tptu hm btt ztz. et g bgtz, h us zut l,

ttu, tx mmu t h bhutu. et , h g.

Ondarroara bazoazte, ez galdu Andre Mararen elza bstatzeko aukera. Eta ez zan hango mamuen

beldur, azken batean estatuak bano ez batra… Ala ez?

Kortxeleko mamuak

1 Adierazi esaldi hauek egia (E) ala gezurra (G) diren.

• Ondaoaak nahiko esona belduiak dia.

• Leokadi ez zen auen beldu.

• Gaze bazuk ilunzean joan zien elizaa.

• Elizaen inguuko bigaen buelan, kae-hos ozenak enzun zien.

• Koxeleko auek Leokadi haaau zuen.

2 Bilatu testuan hitz hauen sinonimo bana.

• Dilindan ▶ • Zalaaa ▶

• Bia ▶ • Loaz ▶

• Bilakau ▶ • Gaasi ▶

1

G

E

E

E

E

zintzilik

buelta

bihurtu

zarata

arrasto

txilio



3 Azpimarratu irakurgaiko hitz atzizkidunak.

■ Beeizi ea idazi aziaauako hizak, adibidean bezala.

• ikaa + -i = ikarati

• + -bea =

• + -ki =

• esan + =

• ikaau + =

• + -gai =

4 Idatzi atzizki hauek dituzten launa hitz.

• -i: beldurti

• -bea: egosbera

• -ki: gizaki

• -gai:

• -(k)ea:

5 Osatu zerrenda hauek.

• Izaki beldugaiak: mamuak,

• Belduak eagindako eeakzioak: hanka egin,

6 Markatu esaera zahar bakoitzaren esanahi egokia.

A) Belduak oinean hegalak jazen diu.

Beldu gaenean, hobe da kiol-oineako ainak janzea.

Beldu gaenean, ain baino ainago egin dezakegu laseka.

B) Belduik ez, buuik ez.

Zuhuak belduzen dia; zenzugabeak, odea, ez.

Buugabeko auek ikaazen gaiuze.

■ Idazi. Iakugaiko ze asaeekin lo daiezke goiko bi esaeak?

A)

B)

izutu

handi

izubera

handiki

esaera-era

ikaragarri-garri

izutu izugarri

bihozbera

ederki

harrigarri

jozkera

ikusgarri

zabalera

lotsati

sentibera

negarti

sinesbera

leunki

maitagarri

amaiera

basati

txerriki

liluragarri

hasiera

sorginak, piztiak,

dar-dar egin, oihukatu, urduritu.

herensugeak.

izutu,

Bigarren bueltan, kate-hots ikaragarriak

Leokadik apustua irabazi nahian

entzun ziren eta hanka egin zuten gehienek.

aurrera segitu zuen.



Gramatika

1 Irakurri testua.

PATATA, LUR AZPIKO ALTXORRA

Amerketatk ekarrtako produktua da patata. Munduosoko bztanleek jaten duten elkagark nagusetako bat

da egun. Elkagarra, merkea eta landatzeko erraza za-

teak ahalbdetu du bere hedapena. Globala eta eznbes-

teko bhurtu den elkaga honek, ordea, storo luzea

ezkutatzen du sustraen artean.

Solanum tuberosum zenekoa xvi. mendean rts zen

Europara. Espanar kolonzatzaleek ekarr zuten Perutk.

Nekazarek pozotsutzat hartu zuten hasera batean, eta

arstokratek, ordea, landarearen loreak mresten baz-

tuzten ere, sustraak pobreen janartzat hartzen ztuzten.xviii. mendean, goseteen ondoroz, onarrzko produktu

bhurtu zen. Gaur egun, patata munduan gehen kontsu-

mtzen den laugarren elkagaa da.

2 Biribildu testuko aditz nagusiak.

3 Azpimarratu urdinez testuko perpausetako subjektuak, eta gorriz, predikatuak.

4Aukeratu testuko hiru perpaus, eta bereizi izen-sintagmak eta aditz-sintagmak.•

•

•

5 Berridatzi perpausak, perpaus hauetako osagaiak ordenatuz.

• ikasleei / Iakasleak / die / bee / egin / eiea.

•

• zion / bai / kaeladunak / eskale /Gizon / sua / eskau.

•

• Aneen / geniuen / jaexean / gozoak / jaki / dasau.

•

• aguu / ezke-eskuinea / nau / xaela / kalean / Aizolek / ugiuz.

•

[Ameriketatik ekarritako produktua da] [patata]

[Mundu osoko biztanleek] [jaten duten elikagairik nagusietako bat da]

[Elikagarria, merkea eta landatzeko erraza izateak] [ahalbidetu du bere hedapena]

AS

AS

AS

IS

IS

IS

Aitzolek txapela ezker-eskuinera mugituz agurtu nau.

Aneren jatetxean jaki gozoak dastatu genituen.

Gizon kapeladunak sua eskatu zion eskale bati.

Irakasleak bere ikasleei errieta egin die.



ea ko jan i edeak

i aen diu oinean,

ne kailak nie i uakoak dia

o oo en dienean.

6 Osatu perpausak, subjektua edo predikatua asmatuz.

• Auen dauzkagun iakasleek

• oso akesak dia ubolean jolasen.

• Naaoako endiak

• eskulauak janzen diuze laneako.

•

Andoaingo Idoiai beldu eaen diee.• Biha bilduko gaa udalexeaen auean.

• nahiago due gaaio ublikoan bidaiau.

7 Irakurri egitura hauek eta lotu egitura bakoitza dagokion perpausarekin.

a) Subjekua + Osagai Zuzena+ Adiza

b) Subjekua + Osagai Zuzena + Adiza + Zeha Osagaia

c) Subjekua + Zeha Osagaia + Adiza + Osagai Zuzena + Adizlaguna

d) Subjekua + Osagai Zuzena + Adiza + Adizondoa

1. Ikasleek oaia egien dioe iakasleai. 2. maideek ea Naiaak gozokiak eosi ziuzen ozik.

3. mienek Ikei asazen dio iloa akean.

4. Xabieek xiseak konazen diu.

5. Izaoen lehengusuak odenagailua zeukan.

6. Andeek loeia eosi dio aaen lagun bai.

1 Osatu igarkizunak, s, x, z, ts, tx eta tz idatziz. Gero, asmatu.

a i gu ien gaineik

e du i aen nekeik,

hodei gu ien a iik

ibili ohi da aieik.

ugaaudikoak

e agunak a aldiik.

• •

2 Idatzi letraz zenbaki hauek.

• 13:

• 68:

• 387:

• 6.542:

Ortografia

azterketa zailak jarriko dizkigute.

Nire lagunak

ezagutzen ditudan politenak dira.

Jatetxeetan

mamuek

langile guztiak

Aiton-amonek

B

C

D

A

A

B

ss z

z z

z z

Z

z s

tzzz

sz

txs

tzz

sorgina maitagarria

Hamahiru

Hirurogeita zortzi

Hirurehun eta laurogeita zazpi

Sei mila bostehun eta berrogeita bi



1 Irakurri laukiko informazioa.

2 Irakurri eta erantzun, x batez markatuz.

• Deagun aainen anaskeai buuzko lana edo idazlana egin beha duzula.

Ze egin duzu oain ae?

Buua eoi zaidan lehenengo gauza idazi, oia bee ae.

Gaiai buuzko inoazioa bilau ea lana laniikau.

Lagun baen idazlana koiau ea izenbuua aldau.

3 Irakurri eta osatu zerrenda.

• Badakigu lana laniikazeko lehen uasa inoazioa bilzea dela.

Egin galdea hau zeue buuai: Ze daki nik aainei buuz?

• Uean bizi dia.

• Koloeakoak izan daiezke.

• Labean eea gozo-gozo daude…

•

•

•

•

■ Egin duzun zeendan, inoazio nahikoa dago aainen anaskeai buuz idazeko?

Aazoiu.

4 Irakurri eta osatu informazio-iturrien taula hau.

■ Nola du izena gau egungo undu-ailako inoazio-saeik handienak?

Idazketa-tailerra

pLANIfIKAtZEA EtA INfOrmAZIOA BILtZEA

Ondo idazi nahi badugu, idazeko eknikak ezaguu beha diugu.Edozein gaii ekieko ea idazlan xukuna idazeko, ezinbesekoa da lana

laniikazea. planiikazio hoean inoazioa bilzea oso gaanzisua da.

LIBURUAK PRENTSA ERAKUNDEAK ETA ELKARTEAK PERTSONAK

testu-liburuak aldizkariak kontsumitzailearen bulegoa irakaslea

hiztegiak

Mota askotakoak daude.

Batzuk ur gezekoak dira eta beste

batzuk ur gazikoak.

Internet



5 Irakurri eta erantzun,

Ineneea jo dugu ea Google bilazaileai aainen anaskea hizak bilazeko eskau diogu.

Hona heen zenbai eaiza.

• Guziek balio digue beha dugun inoazioa lozeko?

• Zue usez, zein da inoazio gehien duen eaiza?

• Non egin beha da klik inoazio guzia ikuseko?

6 Irakurri egoera hauek eta idatzi gako-hitzak interneten bilatzeko.

Konuan izan gako-hizak bizahiu edo gehienez lau izaen diela.

• Guasoek ea aiona-aonek xikian denboa asazeko ea

jolaseko eabilzen ziuzen esnak: antzinako jolasak.

• Daoen asebuua asazeko leku asegina ea ekea, oso uun

ez dagoena ea auobusez joan gaiezkeena:

• Anzina gue heian edo inguuan Sana Agaa egunean ea

Gabon-gauean abesen zien kanak:

• Anzinako izaki bizidunek (landaeak ea anialiak) haian uziako azanak,

gau egun useo askoan ikusgai daudenak:

• tena noiz, non ea zegaik sou zen, ea no izan zen asazailea:

Webgunea Irudiak Taldeak Gida

arrainen arnasketa Bilatu

Bilatu: Sarean Espainia herrialdeko orriak

Webgunea 1 - 10 emaitzak (guztira 45 inguru) arrainen arnasketa bilatzean. (0,28 segundo)

[PDF] CAF-Elhuyar X. sariak

Formatua: PDF/Adobe Acrobat - HTML bertsioaornogabeen eta arrainen dibertsitatea, ugaritasuna eta nagusitasuna aztertuziren. ... atal ditu: ekoizpen primarioa eta arnasketa. Oxigenoa ...www.zientzia.net/informazioa/ elhuyar/2004/195/pdf/A195-001-31-pdf - Antzeko orriak [www.zientzia.net domeinuan emaitza gehiago]

[DOC] 4añosFormatua: Microsoft Word 6 - HTML bertsioaUra arrainen ingurune naturala bada ere, bertan beste animalia batzuk aurki ...Azpimarratu zein garrantzitsua den saio bakoitzaren ondoren arnasketa eta ...www.indexnet.santillana.es/rcs/-archivos/Infantil/baulrecursos/programaciones/eskai3.7.doc -Antzeko orriak [www.indexnet.santillana.es domeinuan emaitza gehiago]

revista.consumer.es ::: Hondartzaz gozatzea: Eguzkia eta itsasoa ...

... hamaika ezbehar eta ezuste (intsolazioak, intsektu eta arrainen ziztadak, etc.

... Hondarrak haren bularrean eragiten duen kargak, arnasketa galarazita, ...revista.consumer.es/discapacitados/ eu/20030701/actualidad/informe1/ -24k - Katxean - Antzeko orriak

http://www.google.es/search?hl=eu&q=arraien+arnesketa&btnG=Google+Bilaketa

&m Kontuan sartu

Ez.

Elhuyarrekoa.

Tituluan.

autobusez egiteko bidaiak

Santa Agata eguneko eta Gabon-gaueko kantak.

Antzinako aztarnak.

Trenaren historia.



1 Bilatu hiztegian irakurgaiko hitz hauen esanahiak.

• antzu:

• elkor:

• haga:

• olo:

• zekale:

• adore:

2 Ordenatu zenbaki bidez esaldi hauek denboraren hurrenkeran.

Elzéardek 65 urte zituela, basoa 11 km luze zen.

1945. urtean, Proventzako lurralde hura leku zoragarria zen.

Nire hirugarren bisitan, zuhaitzak 7 metro garai ziren.

Gerraren aurretik, lurralde hura basamortua zen.

2

Zuhaitzak landatzen zituen gizona

fruiturik, umerik edo dagokiona ematen ez duena.

lurrari buruz, idorra, antzua.

zurezko pieza zuzena, eskuz erabil daitekeena.

zurtoin zutikorra eta lerro-formako hostoak dituena.

gramineoen familiako landare urterokoa.

kemena, bizidunen indarra.

1

3

4

2



urri

nagi

naromaratz

emankor

idor

makal

indartsu

ezereznahasgabe

alferhanka-sartze

peto

3 Kokatu hitz bakoitza zutabe egokian. Kontuan hartu zer adiera duten irakurgaian.

sinonimoak antonimoak

• lehor

• bizkor

• langile

• oparo

4 Berridatzi esaldiak, huts hitzaren ordez antzeko esanahia dutenak jarriz.

•

Gure koadrilan euskaldun hutsak gara guztiok.• Askotan, nahi gabe, huts asko egiten ditugu.

• Mundua hutsetik sortu al zen?

• Aitonak kafe hutsa hartzen du gosaltzeko.

• Ez kasurik egin dioenari. Hitz hutsak baino ez dira.

■ Zer esan nahi du esaldi honek? Azaldu.

Botika horren eragina hutsaren hurrengoa omen da.

5 Osatu hitzak, izenei zain erantsiz, eta eman definizioak.

• baso + zain = ➜

• orratz + ➜

• lore + ➜

• ardi + ➜

• herri + ➜

6 Markatu. Zer esan nahi dute nabarmendutako esapideek?

• Bere maiteñoak kasu egin ziola-eta, ahuntzaren lorean zegoen zure laguna.

zoratuta egon pozik egon

• Saiatu arren, ezin diot sustraia atera irakasleak azaldu duenari.

zerbait ulertu zerbait entzun

• Ez da harritzekoa min hartzea, beti sasirik baso dabil-eta!

luzamendutan ibili leku desegokietan ibili

urri

nagi

naromaratz

emankor

idor

makal

indartsu

ezereznahasgabe

alferhanka-sartze

peto

emankor

makal

nagi

urri

idor

indartsu

maratz

naro

petohanka-sa

ezerez

nahasgabe

alfe

basoa zaintzen duena.

orratzak zaintzen dituena.

loreak zaintzen dituena.

ardiak zaintzen dituena.

herria zaintzen duena.

basozain

orratz-zain

lorezain

artzain

herrizain

Botika horrek kalte asko eragiten du.



uraesnea

irina minasua harea

belarra

esperantzapena

denbora

Gramatika

1 Irakurri testua eta inguratu izen bereziak.

Blts eot bee lb Buld lsto ue bhutze

zuel zoe. Gof eege eote lb gztelu e

zue et lstoz beteto gel bte stu zue, uee getut usteo.

Nes gxo, egez zel, potx bt getu ztzo.

No lgutz es zo et tue, Bulde lehe

hu estu zo. Otu zue gzte. Bhue, gel

uez bete uste, jutxo ese ezodu ze.

Utebete pstu odoe, hu ede bt z zue eeg, et beo getu ztzo potx zo

obtzeot. Eege ege huldu eg zute ltzue bhotz, et huxe popostu zo:

«Hu egueo epe e ze stze bduzu, beto desgetuo z». Odu, gxo

eeuo bzte guztet bdl ztue dt ze bl.

Huge egue, o getu zee, eeg ze zeed luze u zo, b ez zue

stu. Aze zee heltze, sto hostu zue: «Ru-pels-tlts-». Bee ze etzu bez

lste, lue osto jo et beto desgetu ze potx.

Grimm anaiak (oldtu)

2 Lotu zenbakiz irakurgaiko pertsonaien izen bereziak eta arruntak.

1. Baltasar 3. Rumpelstiltskin

2. Gofan 4. Brunilda

■ Erantzun. Zein da inoiz entzun duzun pertsona-izenik bitxiena? Eta leku-izenik bitxiena?

• •

3 Sailkatu irakurgaiko izen hauek.

• Izen zenbakarriak:

• Izen zenbakaitzak:

■ Erantzun. Goiko izen zenbakaitzetatik, zein dira neurgarriak, eta zein, neurgaitzak?

• Izen neurgarriak:

• Izen neurgaitzak:

4 Inguratu gorriz izen neurgarriak, eta azpimarratu urdinez, neurgaitzak.

I p ot x s a l t ok ari a

errotaria

nanoa ipotxaerregea

ama erregina

jauntxoa

egun urre lasto zor bihotz negar

uraesnea

irina minasua harea

belarra

esperantzapena

denbora

errotaria

nanoa ipotxaerregea

ama erregina

jauntxoa

egun urre lasto zor bihotz negar

urrea eta lastoa.

negarra.

egun, zor, bihotz.

urre, lasto, negar.

1 4 4

3233



5 Markatu aukera zuzena kasu bakoitzean.

• Baltasarrek gezur esaten zituen, eta ordukoan ere gezur esan zuen.

• Errotariaren alabak, Brunildak, atsekabe sentitu zuen ipotxa ikustean.

•

Mandatariek bide ibili ondoren itzuli ziren gaztelura.

• Ipotxak bere izena entzutean, kolpe jo zuen lurrean eta desagertu egin zen.

6 Markatu x batez izen bakoitzaren ezaugarriak.

1 Irakurri definizioak eta egin hitz gurutzatuak.

1. Erroa, lurrean finkatzen den atala.

2. Zurtoin eta adarretan hazten den orria.

3. Argi egiteko erabiltzen den zurezko makila.

4. Sastraka.

5. Ernamuina, biziaren jatorria.

6. Pinuaren antzeko zuhaitza.

■ Hitz horietatik zeinek dute zerikusia

landareekin?

Ortografia

asko

batzuk

asko

handia

handia

asko

asko

luzeagehiago

gogorra

B I Z I D U N A

B I Z I G A B E A

B E R E Z I A

A R R U N T A

Z E N B A K A R R I A

Z E N B A K A I T Z A

N E U R G A R R I A

N E U R G A I T Z A

haizea

ipotxa

olioa

Gofan

6▼

1▼

2 ▼

3 ▼

4 ▼

5 ▼

H O S T O A

Z U R R A

S A S I A

T

R

H A Z I A

I Z

A E

I

A

Hostoa, sustraia,

hazia.



kirolak

• • • • • • •

gabonak

• • • • • • •

garbituelikatu

dutxatu

euri gutxi

laborantza

aurreztu

URA

animaliakkutsadura

beharrezkoa


2 Begiratu eskemari eta markatu erantzun zuzena x batez.

• Zer itxura du goiko eskemak? sare itxura ez du ezeren itxurarik

• Zer da erdian dagoen hitza? edozein hitz gai nagusia

• Zeren bidez lotu ditugu hitzak beren artean? marra bidez gezi bidez

•

Zergatik daude lotuta euri gutxi eta aurreztu ideiak?sinonimoak direlako beren artean zerikusia dutelako

• Zergatik ateratzen dira garbitu eta elikatu hitzak beharrezkoa hitzetik?

aditzak direlako beharrezkoa ideiaren azalpena direlako

• Zein da ideia-sare horretako gai nagusia?

3 Irakurri hitzak eta sailkatu gaiaren arabera.

elkartu taldeka oporrak eskolan osasuntsua urtero xakea ospatu

familia telebistatik profesionalak oparitu erlijioa gimnasioa

Idazketa-tailerra

BURMUINEAN ARAKATZEN: mapak edo sareak

Gerta daiteke, idazten hasteko, entziklopediarik, libururik, egunkaririk...

eskura ez edukitzea. Nondik abiatuko gara, bada?

Ez larritu, burmuinean datu nahiko daukagu ia edozein gairi ekiteko.

Hurrengo teknika oso baliagarria izango zaigu burmuineko datu guztiei

irteten laguntzeko eta, horrela, informazioa biltzeko.

taldeka

eskolan

osasuntsua

xakea

telebistatik

pro fesionalak

gimnasioa

elkar tu

opor r ak

ur ter o

ospatu

f amilia

opar itu

er li jioa

URA



gaia k

• Zinema

• Gaueko lanbideak

• Zuk nahi duzuna

astronauta

etxean

hiztegia

atera behar

TXAKURRA

usaina

jabea

arazoak

zarata

ekonomia

zikinkeria

zaunka

4 Begiratu adi ideia-sare hauei eta idatzi erdian gai nagusia.

■ Erantzun. Non sartuko zenituzke euliak eta eltxoak ideiak?

■ Idatzi hutsik dauden hutsuneetan ideiaren bat. Lotu marraz dagokion ideiarekin.

5 Irakurri hitzak eta lotu marra bidez gaiarekin zerikusia dutenak.

■ Erantzun. Lotuko al zenuke ideiaren bat besteren batekin? Zein? Zergatik?

6 Aukeratu zerrendako gaietako bat eta osatu ideia-sarea.

kumeak

argitasuna

izadia

loreak

alergiak

berdetu

zomorroa

spiderman

sarea

zortzi

ehiztaria

beldurraARMIARMA UDABERRIA

zaunkaka ibiltzean zarata sortzen dute. Txakurrek usaina ematen dute eta

zikinkeria sor dezakete.



Jaktuak, ztzar arlk aurkkutza hadak g dtuzt

gz-makumak, lburu arta buru-blarr, labratg bata d

arbl bat zbak btxz zrrmarratz majatz dtugu bt, kp-

tlu, rrbarr gtk, jatk d txatxtarak atrk gab. Baa,

jaktuak, jaktu zada r, gzakak dra ta badakt bztzaz

gzatz. Irakurr, btla, zr g zu Rbrt Kh almaar da-

glak, tubrkular ta klrar bazlak aurktu ztu gzak.

Bhla, labratga, lagutzal batk ku zu la Kh dktra

prmtu tza zg zrbat makla batk ahat ar

z. Hurbldu ta haux galdtu z:

–Baktrak hazt, ala?

–Saatuta r, z zuk z garrk zrta ar az –ratzu z

jaktuak. Jakguraz rrta, hla k z lagutzalak:

–Bazlak zag dra, rdua.

Kh dktrak ztz adraz z buruark, ta lagutzalak, lh ba ar jak-m

hadagz, haux galdtu z atzra:

–Ez bazlak, zta baktrak r? Etaflkkak zag dra, bada.

Barrar z utrk, lagutzalak amr ma zula kuta, haux a z jaktuak:

–Saltxtxak dra, altxtxa gzak! Dtu Jha ta zatzt rk jatra.

Jntue ee jn eten dute

1 Inguratu aukera zuzena kasu bakoitzean.

• Jakintsuek

• Koch doktorea

• Laguntzaileak

• Koch doktoreak

2 Bilatu hiztegian eta eman esapide hauen ordainak.

• Buru-belarri:

• Jakinguraz erreta egon:

• Amore eman:

3

a) ez dute inoiz txantxetarako astirik izaten.

b) txantxetarako astirik ez dutela pentsatu ohi dugu.

a) laborategian esperimentuak egiten jarduten zen.

b) tuberkulosiaren eta koleraren bakterioen aurkitzailea izan zen.

a) uste zuen Koch doktorea adarra jotzen ari zitzaiola.b) uste zuen Koch doktorea esperimentu bat egiten ari zela.

a) barre egin zion laguntzaileari zertan ari zen ez zekielako.

b) barre egin zuen laguntzaileak ezin zuelako igarri zertan zebilen.

zerbaitetan jo ta ke aritu.

jakin-nahia izan.

errenditu.



R M I N G O S T U A

H U R E S T A T E P

A P R T U D L E H D

T R E I K A T R I O

E F O N A N Z G I U

F R I T O L T O H D

L I Z U N D U Z U L

I S O T S T U A X E

U O N I E B R T U T

A G F A O N D U P S

F E Z U I X O M S U

jatun jakintsu

jakitoki jaki

belarjale jakinduria

jakingura

orojakile

3 Sailkatu hitzak. Zein aditzetatik datoz?

JAN aditzetik JAKIN aditzetik

• •

• •

• •

• •

4 Bilatu aditzak letra-zopan eta kopiatu bakoitza zerrenda egokian.

jakiek berez egiten dute guk egiten dugu jakiekin

• lizundu •

• • egosi

• heldu •

• • erre

5 Bete esaldietako hutsuneak goiko aditz egokiekin.

• Upeleko ardoa egin da eta ozpin bihurtu da.

• Bota azukrea, bota beldurrik gabe, kafea ongi .

• Astebete etxetik kanpo ibili eta itzultzean ogia zegoen, eta fruta .

• Entsaladak gatzez, olioz eta ozpinez dira.

■ Zer beste adiera ditu erre aditzak? Idatzi esaldi bana, adiera horiek erabiliz.

•

•

6 Ordenatu hitzak, idatzi esaera zaharra eta markatu esanahia.

•

Jakintsuak ez dira jatunak. Asko jakiteak ez du traba egiten; kontrakoa.

JATENOGIRIK

DU

JAKITEAK

EZ

jakintsu

orojakile

jakingura

jakinduria

jatun

jaki

belarjale

jakitoki

usteldu

ondu

mingostu

gozatu

mingostu

gozatu

lizunduta

ontzen

ustelduta

Eguzkiak asko erretzen du.

Etxea erre zitzaion.

Jakiteak ez du ogirik jaten.



Gramatika

1 Irakurri testua eta bilatu argazkian Nikolas eta haren lagunak.

Eskolako argazkia

N lurra rta g, Alztr alba.

Nr lagua Alzt ptla ta jatua da.

Marmladaz d hrtutak g-xrra jat ar z

ta, ah gab, alkadra zkdu zu. Hrrgatk

adrñak azkk lara jartzk a z.

Nrbatk lkua utz bhar z, baa Eudk z z

utz ah ta lkarrk brrka ha zr bak.

Eudk ukablkada j z Alztr udurra, ta

hark, brrz, tka j ah za z. Baa, Eud

ara dz, makurtu ta tka ja zua Aga

za z. Btaurrkrk z du lku bata ja zu,

zrz; baa, hala r, garrz ha z.Adrña, zugarr harr, zgrrak jartz ha z zkr-ku. Og jarr ta rrbarr g

gu a dk. Agak, baa, garrz jarratu zu, ta Eudk harr, br buruark,

adrñark ta gu guztk.

René Goscinny, Nkla Txk (mldatua)

2 Azpimarratu testuko izenordainak eta sailkatu.

• Pertsona-izenordainak:

• Izenordain zehaztugabeak:

• Izenordain bihurkariak:

• Izenordain elkarkariak:

3 Markatu aukera zuzena kasu bakoitzean.

• Argazkia ez genuen egin. modu egokian jarri baino ez genuen egin.

• pozik nengoen, ez nengoen inola ere haserre buruarekin.

• «Errua izan da!», esan zigun andereñoak, haserre bizian.

4 Asmatu esaldi hauen bukaerak.

• Nik neure buruari

• Zu zeure buruarekin

• Hark bere buruarengan

guk

geuk

Guk

Geuk

NiNeu

nireneure

zuena

zeuena

guri

geuri

ni, hark, gu.

norbaitek.

bere buruarekin.

elkarrekin.

galdera asko egiten dizkiot.

haserre zaude.

konfidantza du.



• Edonoiz lag un tzeko pres t izang o nauzu

.

• Ez du t ezer t xarrik eg ing o.

• Ez dio t inori adarra joko.

• Edonon t xin t xo por ta tuko naiz.

• Ez du t inoiz g ezurrik esang o.

• Noizbai t g eldirik eg ong o naiz.

• • • • • •

• • • • • • • •

5 Bete esaldietako hutsuneak, izenordain elkarkari egokiak erabiliz.

• Sasoi hartan Nikolasek eta biok ez genuen ezagutzen.

• ikusi bezain laster, hurbildu ziren neba-arrebak.

• Haserretu ginenetik, ez diogu hitz egiten.

• Luzaroan paseatu ondoren, ondoan eseri ginen parkeko eserlekuan.

•

Hobe da lan egitea, lehian ibiltzea baino.• Aitak eta amak ezagutu, maitemindu, eta bizitzen hasi ziren.

6 Eman baiezko esaldiak ezezka, eta alderantziz.

■ Erantzun. Zer motatako izenordainak ageri dira esaldietan?

Ortografia

1 Berridatzi h letra behar duten hitzak.

artu, leoia, leiala,

Aia, oina, oea,

autatu, leioa, aukeratu,

aia, oiala, leia,

doainik, doan, doilorra,

oore, loi, amairu, arria,

oloa, armairua, aurra

oiana, auspez

2 Idatzi letraz zenbaki hauek.

• 123.613:

• 33.123:

• 599.767:

elkar

Elkar elkarri

elkarri

elkarrekin elkarren

elkarrekin elkarrekiko

elkar elkarrekiko elkarrekin

Ez nauzu inoiz lag untzeko pr est izang o.

Zer bait txar r a eg ing o dut.Nor baiti adar r a joko diot.Inon ez naiz txintxo por tatuko.Noizbait g ezur r ak esang o ditut.Inoiz ez naiz g eldir ik eg ong o.

zehaztugabeak.

har tu, lehoia,

ohea, hautatu,

leihoa, oihala, lehia, dohainik, ohor e,

hamahir u, har r ia, haur r a, oihana.

ehun eta hogeita hiru mila seirehun eta hamahiru.

hogeita hamahiru mila ehun eta hogeita hiru.

bostehun eta laurogeita hemeretzi mila zazpiehun eta hirurogeita zazpi.



E g u r a l d i a

1 . E g g u s a a . ( H s a ? ) 2 . E u r s p g a r r M g d . 3 . N e a r a b e h a r . 4 . E u r , g , l a g , p ... ( E , h a z ) 5 . E a k n l j a r a t . 6 . E u r a r i u s , h o a m d a u h l a . 7 . E g a g e m a b b e h a . 8 . A l a m a t . E g u a l d z o . 9 . B g - f e t ! ! ! 1 0 . U a g h b .1 1 .

A a u t u a p a r a .1 2 . E u r , o t r a ... ...

Idazketa-tailerra

BURMUINEAN ARAKATZEN: ideia-jasa edo brainstorminga

Ideia-jasa informazioa biltzeko beste teknika bat da, eta gai bati buruz

bururatzen zaizkigun ideia guztiak idaztean datza.

Ideia-jasa udako ekaitz bortitz eta labur baten modukoa da, 5-10 minutu

bitartean iraun dezake, eta tarte horretan burura datozkigun ideia guztiak

idatziko ditugu, onak ala txarrak diren pentsatzen gelditu gabe, eta ahal

bada, hitz gutxi erabiliz.


2 Irakurri adi eguraldiari buruzko ideia-jasa hau.

■ Idatzi egia (E) ala gezurra (G) diren.

Goiko esaldietako batzuek ez dute aditzik.

Ideia batzuk baztertzekoak dira.

Ideiak ordenaturik daude.

Dena txukun eta garbi idatzita dago.

3 Idatzi eguraldiaren zerrendako zer ideia baztertuko zenituzkeen.

•

•

•

■ Hona hemen ideiak baztertzeko arrazoiak. Idatzi ideia baztertu bakoitzari dagokion zenbakia.

1. Ez du gaiarekin zerikusirik. 3. Etekin gutxiko ideia da.

2. Beste ideia bat errepikatzen du. 4. Esaldi zoroa da.

G

G

E

E

Eguzkitan egoteko krema babesa behar.

Aterkia apurtuta azken zaparradan.

Udan eguzkia hobe.

4

3

1



Mamu gizagaixo haiek

1 Esan esaldi hauek egia (E) ala gezurra (G) diren eta zuzendu gezurrak.

Borteko jendea oso aurrerakoia zen eta ez zen edozergatik beldurtzen.

Borteko fantasmak Bort planetan jarraitzea erabaki zuten.

Picchio planetako biztanleak txakur ausartak ziren.

Bortiarrak adarra jotzen zieten mamuei.

Borteko mamuak oso gustura bizi izan ziren Picchio planetan.

2 Idatzi hitz hauen definizioa, zeure hitzekin azalduz.

• Biharamun:

• Teilatupe:

• Lotsaturik:

• Aurri:

4

B

t plet mmu sk bz ze. Leku guztetk

mmuk bezl, lezezulet, gztelu zhe uet,

e btuet, teltupeet… bz ze.Gue, gelekuettk te et Bt plet zeh

bte et beste bltze ze, betk bztlek

belutu hz.

B btk ez ze belutze. Os jee ue-

k ze hg et ez zute mmuet seste. Mmu-

k kuste bzute, jtze zte et ltstuk

hes eg beh zte zute skt mmuek.

Egu bte mmuk zhek et jktsuek

htz eg zue:

–Ju-ek –es zue bee z bk bt-tze z btte–, ez ugu gehg btk belu-

tzek ltuk. Alfek . Ale eg beh ugu. Et b-

kt ge guetzk plet egk: Lu plet

he ze. Htxe behe g. Bh bet, luu

bez zk teg g.

Bhmu gue lgk getze hs b lehe,

Btek mmuk l j ze, zk stu ztuz-

te… et Lue be btu ze espz zeh.

Mmuk zhe zh g b l getu ze et,

Lu plet bzk, Pcch plet helu ze. Igel

belut btzuk ze betk bztlek. Et, eg es,

mee btzuet, behtzt, hk gustu bz z

ze h Btek mmuk.

Gianni Rodari, Jolas egiteko ipuinak (mltu)

E

E

G

G

E

Lur planetara abiatu ziren.

igel beldurtiak ziren.

aipatzen den egunaren hurrengo eguna.

eraikin baten goiko eta kanpoko atala.

lotsa sentitzen denean.

teilatua eta kanpoko lau hormak dituen etxea.



3 Lotu hitz bakoitza bere definizioarekin.

jakintsu • • Lur planetan bizi dena.

lurtar • • Toki batean bizi dena.

beldurti • • Erraz beldurtzen dena.

aurrerakoi • • Jakinduria daukana.

adabaki • • Aurrerabidearen aldekoa.

biztanle • • Urratuari eransten zaion zatia.

■ Erantzun. Goiko zein hitzen sinonimo dira hurrengoak? Idatzi esaldi bana.

• txaplata:

• izuti:

• aditu:

• bizilagun:

4 Azpimarratu irakurgaiko hitz elkartuak.

■ Bereizi eta idatzi azpimarratutako hitzak adibidean bezala.

• gau + erdi = gauerdi

• + =

• + =

• + =

• + =

5 Bilatu letra-zopan bost planeten izena.

6 Lotu esamoldeak esanahiarekin.

Zur eta lur geratu.

Zura eta lurra landu. Guztiz harritu. Zura lurrean finkatu.

Lur jota egon.

Lurraren kontra kolpea jo. Lurrean etzanda egon. Etsita egon.

A R T I Z A R R A

I B A T T L X I P

D F S A T U R N O

E S K A I R Z G D

K F U S O R B I T

J L M U B A P X A

A O I R U K R E M

B M A R T E T Z J

adabaki

beldurti

jakintsu

biztanle

leizezulo

gordeleku

jaun-andre

gizagaixo

zulo

leku

andre

gaixo

leize

gorde

jaun

giza



Gramatika

1 Irakurri elkarrizketa eta erantzun.

AukerA gozoA

–Egun on, dendari jauna. Zera nahi nuke, pailazoek

elkarri bota ohi dioten gauza horietako bat.–Bai. Eta nolakoa nahi duzu?–Hori gustatzen zait.–Hauxe? Sagarrezkoa?– Ez. Lehorregia da. Nahiago dut merengezko hura. Itxura ona du.–Itxura ona du, bai, baina ez da gozoena. Txokolatezko hau da gozoena.–Berdin zait. Ez dut jateko nahi.

• Zer nahi du bezeroak?

• Zein eskatu dio bezeroak lehenik?

• Zein da gozoena?

• Zertarako nahi du tarta bezeroak?

2 Irakurri elkarrizketa berriz eta egin jarduera hauek.

• Azpimarratu artikuluak.

• Idatzi elkarrizketan ageri diren erakusleak:

3 Bete laukia emandako hitzekin.

4 Osatu testua, beharrezkoak diren artikuluak idatziz.

Zirkuko.... lehen emanaldi.... eskaini aurretik, desfile.... egin zuten.

Herritar.... kale.... bete genituen ikuskizun.... ongi ikusteko. Aurrean,

aurkezle.... zihoan, bozgorailu.... eskuan zuela. Ondoren, gainerako

artista.... eta animalia.... zihoazen: tigre...., lehoi...., elefante....... Ti-

gre.... eta lehoi.... beldur ematen zuten. Atzean, pailazo.... zetozen.

Pailazo.... pailazokeria.... egiten pasatu zuten desfile oso.....

Nor

mago

Nork

..............

Mugagabea

Nor

..............

Nork

..............

Singularra

Nor

..............

Nork

..............

.............. .............. .............. trapezistak .............. ..............

.............. .............. pailazoa .............. .............. ..............

.............. .............. .............. .............. .............. aurkezleek

.............. hezlek .............. .............. .............. ..............

orekari .............. .............. .............. .............. ..............

Plurala

BADATOR ZIRKUABADATOR ZIRKUA

trapezista

pailazo

aurkezle

hezle

magoek

trapezistek

pailazoek

hezleek

orekariek

magoak

trapezistak

pailazoak

aurkezleak

hezleak

orekariak

magoak

pailazoak

aurkezleak

hezleak

orekariak

magoa

trapezista

aurkezlea

hezlea

orekaria

magok

trapezistak

pailazok

aukezlek

orekarik

tarta bat

merengezkoa

txokolatezkoa

norbaiti botatzeko

hori, hauxe, hura, hark

a aaakok

aa

k k ak ak ak

akakek

akk a



5 Idatzi erakusle egokiak hutsuneetan.

• Eskuan daukadan orri marraztuta dago.

• Atzo etorri zen mutil oso altua zen.

• Duela bi egun erositako pastel

ez ziren batere gozoak.

•

Alboan ditudan ume nire lagunak dira.• Hartu hemengo margo zuretzat

eta ekarri niri horko .

6 Ordenatu esaldietako hitzak eta berridatzi.

• dira/lagun/jatorrak/zuen/horiek/oso

• hau/dute/zahar/garesti/etxe/saldu

•genuen/zen/hura/atzo/auzokoa/ikusi/nire/gizon

1 Irakurri testua eta jarri behar diren puntuazio-markak.

ETBgira Munduan zehar

Laster hasiko da berriro Euskal Telebistan Munduan zehar programa. Hil honen 23an,

hain zuzen, esan digutenez eta seguru aski ordubete iraungo du. Lan-taldea honako hauekosatuko dute: Mikel Urretabizkaia, lehen ere saioaz arduratzen zena, Felipe Etxebarria eta

Ana Aizpirik. Azken honek egingo du saioaren aurkezpena.

2 Osatu hutsuneak tz edo ts letrekin.

• Haizeak atea ixtean ho….. handia egin du.

• Ez e…..i, zure laguna e…..i etorriko da berriro eta.

• Zertan ibili zara ha…..ak horren zikin izateko?

• Bulegoan dirua eba……i dutenez, alarma bat jartzea eba…..i dute.

3 Elkarrizketa honetan hainbat letra larri eta h letra falta dira. Seinalatu non.

–Kaixo, Haizea! Denbora asko nire zain?

–Ez, oraintxe bertan heldu naiz.

–Nola etorri zara?

–Hamarretako autobusa hartu dut Gernikan eta Xabierrekin hitz egiteko asmoz etorri naiz.

–Ondo da! Orduan, lehenengo Xabierren bila joango gara eta, gero, Laidara, hondartzara.

–Ados?

–Ados.

Ortografia

hau

hura

haiek

hauek

hauek

horiek

Atzo ikusi genuen gizon hura nire auzokoa zen.

Etxe zahar hau garesti saldu dute.

Zuen lagun horiek oso jatorrak dira.

tz

ts tz

tz

ts tz




2 Irakurri egoera hau. Ondoren, lotu zenbakiz beheko helburu bakoitza dagokion testu motarekin.

• EGOERA: Goiko auzokideak espezie babestu bateko loro tropikala

dauka balkoian. Loroak gauero zarata izugarria ateratzen du.

Gainera, loroak balkoian esekitzen duzuen arropa garbia zikintzen

dizue. Auzokideak ez dizue kasurik egiten eta jada egoera

eramanezina da. Idazki bat egitea erabaki duzue.

helburu komunikAtiboAk:

Beste auzokideak konbentzitu,

egoera konpontzen laguntzeko.

Herriko egunkarian zure arazoazinformatu.

Kanpoan bizi den lagun bati

kontatu.

Loroaren jabeari animalia zaintzeko

argibideak eman.

Udaltzaingoan egoera salatu.

3 Irakurri testu zati hauek eta idatzi bakoitzari dagokion testu motako zenbakia.

• Bai, motel, loro madarikatuak zarataka pasatzen du gaua eta guk begirik bildu ezinik...

.

• Animalia hauek haize-lasterretatik babestu behar dira.

Udaberrian, lumak aldatzean bitaminak behar dituzte kolorea biziagotzeko...

• Nire egoera ernegagarria da, hirugarren solairuko

auzokideak loroa ekarri duenetik ezin dut lorik egin, zuen laguntza...

■ Idatzi testu zati bakoitzaren azpian nolako tonua erabiltzen den, formala ala lagunartekoa.

Idazketa-tailerra

PLANIFIKATZEA: HELBURUA FINKATZEA, IDEIAK AUKERATZEA ETA

ANTOLATZEA

Informazioa eta ideiak behin bilduz gero, informazio hori eta ideia horiek

aukeratzea eta antolatzea dator; hots, zer ideia erabiliko ditugun

erabakitzea eta testuaren zer ataletan (sarreran, mamian ala amaieran)

joango diren zehaztea.

Lan hori egiteko, oso kontuan izango dugu zer lortu nahi dugun gure

idazkiarekin; hots, zein den gure helburua eta baita irakurlea nor izango

den ere.

testu motAk:

1. Loro tropikalen gida

2. Salaketa (inprimakia)

3. Gutuna (zirkularra)

4. Artikulua

5. Lagunarteko gutuna

2

1

5

4

3

5

1

3

Formala

Formala

Lagunartekoa



L O R O G O G A I K A R R I A

1 . L d g r a . 2 . E x a i d r i g i . 3 . P i p i - z a a d . 4 . A z V a b d a l

. 5 . A z k d e g u n . 6 . N i h l b d . 7 . G i o a i r a m u n s t . 8 . 9 .

1 0 . .1 1 . 1 2 .

4 Osatu ideia-sarea eta ideia-jasa.

■ Ezabatu zure ustez gaiarekin zerikusirik ez duten ideiak.

5 Irakurri galdera-gida eta kontuan izan, ideiak aukeratu aurretik.

■ Demagun eskolarako idazlana egin behar duzula. Aukeratu eta antolatu goiko ideiak eskeman.

HELBURUA ➜ Zer lortu nahi dut?

informatu, txunditu, laguntza lortu…

IRAKURLEA ➜ Nor da?

Zer daki gaiari buruz?

IDAZKIA ➜ Luzea ala laburra?

Zenbat atal izango ditu?

e s k e m A

Non bizi naizen.

Zer daukagun goiko solairuan.

maa:

aaa/da:

gaa

a:

ba:

zikinkeria

LOROA

zarata

auzokidea

espezie babestua

arazoak

lo egin ezin

IDAZLEA ➜ Zer tonu erabili nahi dut?

Formala, lagunartekoa…(Zu zeu)



Dorreko erlojua gaueko hamabiak jotzekotan dago. Etxean halako

urduritasuna edo zirrara berezia nabari da gaurkoan. Telebistari

adi-adi, kanpai-hotsa noiz entzungo zain gaude denok. Hasi da! Bat...,

glaust! Bi...., glaust!... Horrela hasten dugu urtea Euskal Herriko etxeaskotan, mahats aleak ahoan, kontrako eztarritik joan beharrean.

Agidanez, urte berriari jakiren batekin ongietorria emateko ohitura

ez da atzo goizekoa. Erromatarren garaian eztia, datilak eta pikuak

jaten zituzten, hastear zegoen urtea elikagai horiek bezain gozoa

izateko eta aurreko urteko une garratzak betiko ahazteko. Ohitura

hori Europa osora hedatu zen, Erromatar Inperioarekin batera, eta

egundaino bizirik iraun du leku askotan.

Alabaina, Gabon zahar gauean mahatsak jateko ohitura, usadio

zaharrean oinarrituta egon arren, berri samarra da, eta Espainiakoa

soilik. Ziurrenik, 1909.urtean hasi zen, urte hartan

mahats-uzta ikaragarria izan

zen-eta, soberakoa. Hainbeste

mahatsekin zer egin ez zekitela, urte berria hasteko

zortearen mahatsak jatea otu zitzaien zenbait nekazari

burutsuri. Pentsatu eta egin. Harrezkeroztik, kanpai-hots

bakoitzeko mahats ale bat irenstea urte berria ondo hasi

eta hobeto bukatuko dugun seinale bilakatu da. Itolarririk

sartzen ez bazaigu, behintzat.

On egin eta Urte Berri on

1 Erantzun galderei.

• Noizkoa da urte berriari jakiren batekin ongietorria emateko ohitura?

• Zertan datza ohitura zahar hori?

• Noiz eta zergatik sortu zen Gabon zahar gauean mahatsak jateko ohitura?

• Nola hasten duzue urtea zure etxean?

2 Azaldu noiz erabiltzen diren eta zer esan nahi duten esapide hauek.

• Kontrako eztarritik joan ▶

• Pentsatu eta egin ▶

• Ondo hasi eta hobeto bukatu ▶

5

1909. urtean, mahats-uzta gehiegi zegoenez, urte berrian mahatsak jatea pentsatu zuten.

Urtea eztia, datilak eta pikuak jaten hasten zuten.

Erromatarren garaikoa.

jaki bat eztarrian gelditzen denean.

gauza bat egitea, pentsatu eta berehala egin.

zerbait ondo hastea eta askoz hobeto bukatzea.



3 Irakurri definizioak eta bilatu testuan haiei dagozkien hitzak.

• Erleek loreen nektarretik sortutako elikagaia:

• Zerbaitek eragindako sentimendu bizia:

• Lurrak Eguzkiaren inguruan bira osoa emateko behar duen denbora:

• Arnasa hartzeko eragozpen nabaria:

•

Orotariko fruituak biltzea:

4 Elkartu emandako hitzak, hitz berriak osatzeko.

• urte + aro = • aste + egun =

• urte + muga = • jaio + egun =

• urte + adar = • lan + egun =

• urte + betetze = • jai + egun =

5 Kokatu hitz hauek egutegiko orrien azpian.

gaur

6 Lotu kontrako esanahia dutenak.

goiz • • egun eta eguzki

antzina • • ostean

gutxitan • • arestian

inoiz ez • • belu

aurrean • • txitean-pitean

7 Aukeratu esapide bakoitzaren esanahi zuzena.

• Atzo goizekoa ez izan:

• Urak bide egin:

• Aldia eman:

berandukoa izan.

aspaldikoa izan.

denbora alferrik ez igaro.

denbora azkar-azkar igaro.

denbora-pasa egon.

bolada txarra izan.

1 4

ABENDUA

1 9

AB E N D U A

18

ABENDUA

16

ABENDUA

17

ABENDUA

15

ABENDUA

bihar etzi atzoherenegun etzidamu

eztia

zirrara

urtea

itolarria

uzta

urtaro

urtemuga

urtadar

urtebetetze

astegun

jaiotegun

lanegun

jaiegun

etzidamuetzibiharatzoherenegun



Gramatika

1 Bete testuko hutsuneak alboko hitzekin eta erantzun.

GABON-USADIOA

Azken urteotan, ohitura bitxia hartu dugu etxekook

Gabon-gaua eta Eguberri-eguna pasatzeko. Urik eta argindarrik ezduen mendiko borda . joaten gara, egun

horiek igarotzeko. Egunsentian abiatu eta ia goiz behar

dugu hara heltzeko. Sartzean, beti bezala aurkitzen dugu :

aulki eta zurezko mahaia, besaulki zahar ,

sukaldetxoa eta beheko su handia. Familiako kide parte

hartzen dugu borda txukuntzen eta afaria prestatzen. Afaldutakoan,

gauza kontatzen dizkiogu elkarri.

• Zer dira hitz horiek?

2 Sailkatu aurreko ariketan idatzitako hitzak.

• ZehaZtuak :

• ZehaZtugabeak :

• OrOkOrrak :

3 Idatzi izenak irudien ordez. Kontuan izan mugatuak ala mugagabeak diren.

• Mendian lau ikusi ditut. Lau ez zuten jaberik.

•

Goizean aurkitu dituzun bi galduta zebiltzan.

• Bidean hiru zeuden. Bi burua falta zitzaien.

• Gure auzoan bost daude. Lau jendea bizi da.

• Etxe inguruan hiru ditugu. Ni haietako bi igo naiz.

4 Lotu esanahi bera duten zenbatzaile zehaztugabeak.

mordo bat • • pixka bat

pittin bat •

•

nahikoaaski • • makina bat

5 Bete esaldietako hutsuneak, aurreko ariketako zenbatzaileak zuzen erabiliz.

• Gaur jende etorri da pilotalekura. Bete-beteta dago!

• Emango al didazu azukre , mesedez?

• Gaurkoz arroz-esne jan duzu. Utzi biharko.

• Lagun elkartu ginen liburutegian.

• Baditut arrazoi zurekin haserre egoteko, baina ez dizkizut esango.

g u z t i o k

b i

batzuk

asko

dena

zenbaithiru

osoa

b a t e r a

hiru

batera bi

osoa

dena

batzuk

guztiok

zenbait

asko

zenbatzaileak

hiru, bi.

zenbait, batzuk, asko.

guztiok, dena, osoa, batera.

ahuntz ahuntzek

mendizale

txorimalo txorimaloi

baserri baserritan

mendi menditara

makina bat

pittin bat

nahikoa

mordoa

nahikoa

pixka bat



• G a l t z e r d i a k : d o z e n a - e r d i .

• P r a k a k : b i p a r e .• B o t a k : p a r e b a t .• P o s p o l o a k : h i r u k u t x a .

• I n t x a u r r a k : p o l t s a b e t e .

• S o k a : l a u m e t r o .

6 Idatzi ohar bat, mendira eramango dituzun gauzen berri bilduz.

Ama, aita:

Bihar mendira noa lagunekin, eta gauza hauek hartu ditutbizkar-zorroan eramateko:

7 Markatu aukera zuzena esaldi bakoitzean.

• Munduko mutil ez dira berdinak.

• falta da oporretarako.

• Geratzen zen azukre bota diot esneari.

• Mikeli ematen dio barregura.

1 Bilatu irudian a itsatsia duten hitzak eta idatzi.

• Arropa,

2 Aukeratu a itsatsia duten hitzak.

itxura haria dardara kondaira arnasa kapela

izara izotza jela ipuina txanoa abiadura

Ortografia

denak

guztiak

Astebete

Aste oso

osoa

guztia

denak

osoak

dozena-erdi galtzerdi, bi praka pare, bota

pare bat, hiru poxpolo kutsa, poltsa beteintxaur eta lau metroko soka.

eskailera, ezpata, kaxa.




2 Bilatu informazioa Euskal Herriko Gabonei buruz, informazio-iturriren bat erabiliz.

• Noiztik ditugu Gabonak?

• Euskal Herriko Gabon-jaietako pertsonaia berezia.

• Gabonetako jaki tipikoak.

• Gabonetako ohiturak.

3 Bete Gabonei buruzko ideia-sare hau eta erantsi ideia gehiago.

Idazketa-tailerra

IDAZLAN BAT EGITEKO TEKNIKAK BERRIKUSTEA

1. Informazioa biltzea (liburuak, prentsa, pertsonak, internet…).2. Norberak bere buruan dituen datuekin informazioa biltzea.

3. Ideia-jasa osatzea (denbora tarte laburrean burura datozkigun

ideiak jasotzea).

4. Ideiak antolatzea eskema batean (sarrera, mamia eta amaiera).

bidaiatu

GABONAK

elurra

familia

Olentzero



4 Orain, osatu neguko jaiei buruzko ideia gehiago, ideia-jasaren teknika erabiliz.

√ Gogoratu ideia guztiak idatziko dituzula eta hitz gutxirekin.

■ Azaldu zerrendako zer ideia baztertuko zenituzkeen eta arrazoitu zure erantzuna.

5 Irakurri testua arretaz eta osatu eskema.

San Tomas eguna errenta-eguna zen. Maiz-

terrek egun horretan ordaindu ohi baitzioten

nagusiari urteko errenta. Familia osoa goiz-goiztik baserritik jaitsi eta, azokan salerosketak

egin ondoren, nagusi jaunaren etxera joaten

ziren bazkaltzera, beti ere opariren bat era-

manez (normalean kapoi pare bat). Ohiko me-

nuan hauexek zeuden: zopa, eltzekoa, gisatua,

bixigua, gazta eta gaztainak; ardoa, kafea eta

pattarrak lagunduta. Bazkalondoan, errenta or-

daindu eta alde egiteko ordua iristen zenean,

etxekoandreak opari bana ematen zien ema-

kume baserritarrei: libra bat txokolate eta ba-kailao puska bat.

N E G U K O J A I A K

1 . N b d 2 1 h a s . 2 . G b k s p t

d i . 3 . O n t E r g e u k ! ! ! 4 . E l u r h o h d . 5 . I u r k !! m z r k ! ! 6 . 7 . 8 . 9 .

1 0 . .1 1 . .1 2 . .

SAN TOMAS EGUNA

Sarrera: .

Mamia: .

Bukaera: .{

urdinez

gorriz

berdez



• Ikasi duzua zuk zeuk eutu ahal izag duzu.

Makatu laukitxak esaldiaeki ads zaudeea.

G R A M A T I K A

O R T O G R A F I A

I D A Z K E

T A - T A I L E R R A

1. UNITATEA 2. UNITATEA

• Gauza aiz pepausbatea aditz-sitagma

eta ize-sitagmabeeiztek.

• Badakit pepaus bateasubjektua, sagaizuzea, zeha-sagaia,aditza eta adizlaguabeeizte.

• Gauza aiz ize autaketa beeziak beeiztek.

• Badakit zebatu daitezkeeizeak zebakaiak diela.

• Ikasi dut ize zebakaitzbatzuk eu daitezkeela.

• Ikasi dut s, x eta z letakdituzte zebait hitz.

• Gauza aiz ts, tx eta tz dituzte haibat hitz zuzeidaztek.

• Ikasi dut h leta dutehaibat hitz.

• Gauza aiz s, x eta z letak dituzte zebaithitz beeiztek.

• Uletu dut idatzi auetikplaifikazi-laa egi

beha dela.

• Badakit edzei idazkiieki auetik ifmaziabiltzea ezibesteka dela.

• Ikasi ditut h letaduhitz beiak.

• Gauza aiz h letadute hitzak etah-ik gabeak beeiztek.

Autoebaluazioa



Adi-Adi Euskarari 5.1 koadernoa

3. UNITATEA 4. UNITATEA 5. UNITATEA

• Badakit izedaiekizeak dezkatze

dituztela.

• Gauza aiz petsa-izedaiak,izedai zehaztugabeak,bihukaiak etaelkakaiak beeizteketa zuze eabiltzek.

• Ikasi ditut h letaduhitz beiak.

• Gauza aiz h letadute hitzak etah-ik gabeakbeeiztek.

• Badakit zeta deideia-jasae tekika.

• Gauza aiz gai jakibati buuzk ideia-jasa

satzek.

• Ikasi dutdetemiatzaileak

ize eta izedekieabiltze diela.

• Gai aiz atikulua etaeakuslea beeiztek.

• Gauza aiz ts eta tz dituzte zebait hitzbeeiztek.

• Ikasi dut h leta dutehitzak d idazte.

• Badakit helbuueaabea testuadesbedia izadaitekeela.

• Gauza aiz gai jakibati buuzk eskemaideiak atlatzek etabaatzek.

• Badakit zebatzaileakdetemiatzaile mta

bat diela.

• Gauza aiz zebatzailezehaztuak etazehaztugabeakbeeiztek.

• Ikasi dut zebatzailekek ez dutelakpuuik adieazte.

• Ikasi ditut a itsatsiadute haibat hitz.

• Badakit idazla bategi auetikifmazia bildubeha dela.

• Gauza aiz gai batibuuzk ideia-jasasatzek eta eskemabatea ideiak atlatzek.



Aditz laguntzailea

nor norIbaitz ba nin tzai t (da)

bahitz ba hin tzai k /n

balitz ba li tzai o

bagia ba gin tzai zki gu

bazia ba zin tzai zki zu

baziete ba zin tzai zki zue tebalia ba li tzai zki e

itzateke nin tzai da kehitzateke hin tzai a /na kelitzateke li tzai o kegiateke gin tzai zki gu keziateke zin tzai zki zu keziatekete zin tzai zki zue ke teliateke li tzai zki e ke

itzatekee nin tzai da ke en

hitzatekee hin tzai a /na ke en

zatekee zi tzai o ke en

giatekee gin tzai zki gu ke en

ziatekee zin tzai zki zu ke en

ziatekete zin tzai zki zue ke te en

ziatekee zi tzai zki e ke en

nor norIaiz na tzai t (da)

haiz ha tzai k /n

da zai o

gaa ga tzai zki gu

zaa za tzai zki zu

zaete za tzai zki zue tedia zai zki e

nor norIitze nin tzai da n

hitze hin tzai a /na n

ze zi tzai o n

gie gin tzai zki gu n

zie zin tzai zki zu n

ziete zin tzai zki zue te n

zie zi tzai zki e n

NOR NOR-NORI

O R A I N

A L D I A

L E H

E N A L D I A

A L E G I A Z K O A

I R A G A N A

O N D O R

I O A

B A L D I N T Z A Z K O A K

I N D I K A T I B O A

B

A L D I N T Z A



INDIKATIBOA

nor norI norK t (da) t

k /n (a /na) k /n

o –

d i (zki) gu gu

zu zu

zue zue

e te

nor norK na u t

ha u k /n

d u –

ga it u gu

za it u zu

za it u zte zue

d it u (z)te

nor norK nind u da (e)nhind u a /na (e)n( ) – (e)ngint u gu (e)nzint u zu (e)nzint u zte zue (e)n( ) (z)te (e)n

norK nor norIn da n

h a /na n

z o n

gen i(zki) gu n

zen zu n

zen zue te n

z e te n

ba nind u t

ba hind u k /n

( ) –

ba gint u gu

ba zint u zu

ba zint u zte zue

( ) (z)te

ba n t (da)

ba h k /n

ba l o

ba gen i(zki) gu

ba zen zu

ba zen zue teba l e te

nind u ke t

hind u ke k /n

( ) –

gint u z ke gu

zint u z ke zu

zint u z ke te zue

( ) te

n da keh a /na kel o kegen i(zki) gu kezen zu kezen zue ke tel e ke te

nind u ke da (e)nhind u ke a /na (e)n( ) – (e)ngint u z ke gu (e)nzint u z ke zu (e)nzint u z ke te zue (e)n( ) te (e)n

n da ke en

h a /na ke en

z o ke en

gen i(zki) gu ke en

zen zu ke en

zen zue ke te en

z e ke te en

NOR-NORK NOR-NORI-NORK

ue ituehue hituezue zituegeue geitue

zeue zeituezeute zeituztezute zituzte

bau baitubahu bahitubalu balitubageu bageitubazeu bazeitu

bazeute bazeituztebalute balituzte

uke ituzkehuke hituzkeluke lituzkegeuke geituzkezeuke zeituzkezeukete zeituzketelukete lituzkete

ukee ituzkeehukee hituzkeezukee zituzkeegeukee geituzkeezeukee zeituzkeezeukete zeituzketezukete zituzkete

NOR 3. pertsonahura haiek



Aditz laguntzailea

aiteke na ki da kehaiteke ha ki a /na kedaiteke da ki o kegaitezke ga ki zki gu kezaitezke za ki zki zu kezaitezkete za ki zki zue ke tedaitezke da ki zki e ke

itekee nen ki da ke en

hitekee hen ki a /na ke en

zitekee ze ki o ke en

gitezkee gen ki zki gu ke en

zitezkee zen ki zki zu ke en

zitezkete zen ki zki zue ke te en

zitezkee ze ki zki e ke en

iteke nen ki da kehiteke hen ki a /na keliteke le ki o kegitezke gen ki zki gu kezitezke zen ki zki zu kezitezkete zen ki zki zue ke telitezke le ki zki e ke

( ) ( ) t (da)

hadi ha ki k /n

bedi be ki o

( ) ( ) gu

zaitez za ki zki zu

zaitezte za ki zki zue tebitez be ki zki e

adi na ki da n

hadi ha ki a /na n

dadi da ki o n

gaiteze ga ki zki gu n

zaiteze za ki zki zu n

zaitezte za ki zki zue te n

daiteze da ki zki e n

edi nen ki da n

hedi hen ki a /na n

zedi ze ki o n

giteze gen ki zki gu n

ziteze zen ki zki zu n

zitezte zen ki zki zue te n

ziteze ze ki zki e n

NOR NOR-NORI

O R A I N A

L D I A

L E H E N A L D I A

A L E G I A Z K O A

O R A I N A L D

I A

L E

H E N A L D I A

S U B J U N T I B O A

A G I N T E R A

A H A L E R A



AHALERA, SUBJUNTIBOA eta AGINTERA

da ke t

a /na ke k /n

io ke –

d ieza(zki) gu ke gu

zu ke zu

zue ke zue

ie ke te

na zake t

ha zake k /n

de zake –

ga it zake gu

za it zake zu

za it zake te zue

d it zake te

nint zake da en

hint zake a /na en

( ) – en

gint zake gu en

zint zake zu en

zint zake te zue en

( ) te en

n da ke en

h a /na ke en

z io ke en

gen ieza(zki) gu ke en

zen zu ke en

zen zue ke te en

z ie ke te en

nint zake t

hint zake k /n

( ) –

gint zake gu

zint zake zu

zint zake te zue

( ) te

n da keh a /na kel io kegen ieza(zki) gu kezen zu kezen zue ke tel ie ke te

na za da n

ha za a /na n

de za – n

ga it za gu n

za it za zu n

za it za te zue n

d it za te n

da da n

a /na a /na n

io – n

d ieza(zki) gu gu n

zu zu n

zue zue n

ie te n

na za ( )

k /n

be za –

ga it za ( )

zu

zue

b it za te

t (da) ( )

k /n (a /na) k /n

io –

(b ) ieza(zki) gu ( )

zu zu

zue zue

ie te

NOR-NORK NOR-NORI-NORK

ezakee itzakeehezakee hitzakeezezakee zitzakeegeezakee geitzakeezeezakee zeitzakeezeezakete zeitzakete

zezakete zitzaketeezake itzakehezake hitzakelezake litzakegeezake geitzakezeezake zeitzakezeezakete zeitzaketelezakete litzakete

– –

ezak/ itzak/– –

– –

ezazu itzazuezazue itzazue– –

NOR 3. pertsonahura haiek

nint za da n

hint za a /na n

( ) – n

gint za gu n

zint za zu n

zint za te zue n( ) te n

n da n

h a /na n

z io n

gen ieza(zki) gu n

zen zu n

zen zue te n

z ie te n

eza itzaheza hitzazeza zitzageeza geitzazeeza zeitza

zeezate zeitzatezezate zitzate



© 2009 by Zubia Editiala, S. L. / Satillaa Educació, S. L.Legizam pligaGipuzka kalea, 3148450 Etxebai (Bizkaia)

Ipimatzailea:

EK: 191379Lege-gdailua:

Lehe Hezkutzak bsgae mailaak Adi-Adi euskarari 5 Euskaa eta Liteatuaakkadea, lehe hiuhilekai dagkia, Zubia Editiala, S.L.e eta Satillaa Educació,S.L.e Lehe Hezkutzak Sailea JoSEBA SAnTXo urIArTEe eta JoSÉ toMAS hEnAoezuzedaitzapea stu, taxutu eta gauzatuik talde-laa da.

Testua: neea Ziauitz, Idia Aabei eta Kistia Bilba

Irudiak: Daiel Gilbet eta Alex obe

Edizioa: Aiha Basteetxea

Arte-zuzendaritza: Jsé Cesp

Proiektu grafikoa:

Azala: rsa Maí

Barrualdea: Mie Pelleje

Azaleko irudia: Emili Ubeuaga

Proiektu-burua: rsa Maí

Irudien koordinazioa: Mie Pelleje

Proiektuaren garapenerako arduraduna: Javie Tejeda

Garapen grafikoa: Mie Pelleje, Jsé Luis Gacía, raúl de Adés eta rsa Baiga

Zuzendaritza teknikoa: Ágel Gacía

Koordinazio teknikoa: Mie Pelleje eta Jsé Luis Vedasc

Konposaketa eta muntaketa: Maitae Baea eta Mie rdig

Argazkien aukeraketa eta dokumentazioa: Mie Pelleje eta Mecedes Baceilla

Argazkiak: J. Jaime; S. Eíquez; A. G. E. FoToSToCK / nASA/SPL, Maía Gmila; CoVEr/SYGMA / KEYSTonE; CorDon PrESS /CorBIS/reutes/ray Stubblebie, reutes/MaiAzui; CoVEr /CorBIS/Zefa/Ladislav Jaicek, Epa/Jaume Sellat, Phtwd Ic., MichelSetbu, Dea Cge, Bill rss, Chis Adews Publicatis/Chis Adews, Bettma,Elizabeth Whitig & Assciates/Elizabeth A. Whitig; I. Peysle; JoHn FoXX IMAGES;PAISAJES ESPAÑoLES; SErIDEC PHoToIMAGEnES CD; SAnTILLAnArEn ArTXIBoA

Hezkuntza, Unibertsitate eta

Ikerketa Sailak onetsia: 2009-03-27

47175085 Eukera 5 Lan Koadernoa

Documents

Transcript of 47175085 Eukera 5 Lan Koadernoa