76. zenbakia (2008ko urria)

aarrttzzaappee76. zenbakia - 2008ko urria

] MALKORBEKO ZUHAITZAK

ZORION PERFEKTUA FILMAREN GRABAKETA

GE

TAR

IAR

RO

NT

OP

AG

UN

EA

TXURIA, ZURIA, BELTZA, ILUNA

Askizuko txokoak

]]5/Inkesta:

Krisi ekonomikoa

]]6-7/Getarian zer berri?

Malkorbeko zuhaitzakZorion perfektua filmaren grabaketa

]]8-11/Erreportaia: Askizu

]]12 -13/Argazkien Txokoa:

Gaztetapeko V. Surf Txapelketa

]]14-15/Erreportajea: Surfisten txoko berria

]]19/Petrilaren harritarteetik

]]20/Historiaren katebegiak:

Getariako biztanleak Erromatar inperioan]]23/Akordatzen: Sareak lehortzen

artzape76. zenbakia

2008ko urria

“Noizko berriro?”

[argitaratzailea] Gure Txeru Elkartea [koordinazioa] Amaia Iribar eta Maider Ostolaza [lan taldea] Izaskun Larrañaga, Monika Uzkiza, Ane Azkue, Jon Illarramendi, Josune Urresti,Kepa Iribar, Imanol Iribar, Zigor Saizar, Amets Etxabe, Irantzu Ezenarro, Aitor Irigoien, Beñat Gereka,

Mikel Mugika [kolaboratzaileak] Joxi Erauskin, Gari Berasaluze, Xabier Alberdi eta Suso Perez [maketa-zio berria] Vicente Dávila [argazkiak] Artzape [publizitatea] Artzape

[inprimaketa] Gertu [tirada] 1.200 ale [lege gordailua] SS-504/01 [ISSN] 1578-469X

Getariako Udalak, Foru Aldundiak eta Eusko Jaurlaritzak diruz lagundutako aldizkaria

artzapeEskualtxeta kulturguneaKrixketaneko Iturrigaina

Tel.: 943 00 05 [email protected]

2008ko urria artzape-3

Gure Txeru Elkartea

adanik ia 6 urte pasa dira Estatu espainia-rrak Getarian Ezker Abertzalearen zerren-dak “legez” kanpo uztea erabaki zuenetik.25.920 bat egun igaro dira Getarian etaEuskal Herriko beste hainbat udaletanbazterketa egoera bultzatu eta udal ezdemokratikoak eratu zituztenetik.Espainiar polizia autonomikoaren presen-tzia ere ez da nolanahikoa izan. Gureherrian, ekitaldien debekuak, militanteenaurkako jazarpena eta adierazpen askata-sunaren kontrako erasoak ohikoak bihurtudira. Lurralde osoan, azken hilabeteetan,hamaika atxiloketa, tortura, Amnistiarenaldeko mugimendua, ANV eta EHAKrenilegalizazioak, manifestazioen suspen-tsioak, poliziaren indarkeria... burutudituzte PSOE eta PNVren agindupeandauden indar ezberdinek.Euskal Herriak salbuespen egoera bizi du.Alderdi Sozialistak Ezker Abertzalearekinamaitzeko apustua egin du. Bitarteko poli-tiko, juridiko, polizial eta komunikatiboguztiak martxan dituzte Ezker Abertzalea-ren iniziatiba politikoa baldintzatu eta,aldaketa politikoa oinarri demokratikoe-tan eman ez dadin. Azken 30 urte hauetan bezala, indepen-dentziari ateak itxi eta Euskal Herria zatitueta ukatzen duen marko zahar - berritu batbultzatu nahian dabiltza PSOE eta PNV.Eta lehen aipatutako gertaera desberdinekerakusten duten bezala, horretarako guz-tiak balio du aldaketa autodeterminazioeta lurraldetasunaren inguruan bultza-tzeko gai den eragile bakarrarekin amai-tzeko: Ezker Abertzaleren kontra, hain

zuzen ere.Baina alferrik ari dira, Getaria eta EuskalHerria, herritik herriarentzat eraikitzenjarraitzeko determinazio eta konpromisoosoz lanean jarraitzeko asmoa baitugu etanola ez, Euskal Herritar guztion eskubi-deak aitortuko lituzkeen marko demokra-tiko baten alde borrokatzen segituko bai-tugu.Getariako Ezker Abertzaleak, “Partido delNegocio Vasco” delakoaren proposamenatzerakoi eta zaharkituei, etxebizitza,Balentziaga, adierazpen – askatasuna,demokrazia, partehartzea, autodetermina-zioa, presoak, udal – tasak...-en inguruanalternatibak aurkezten eta bultzatzenaurrera egiteko asmoa du. Getaria berri bateraikitzera goaz eta ikasturte politikohonetan ere, urrats praktiko eta errealakegitera goaz.Aurrera bolie!

Nahia InzaGetariako Ezker Abertzalea

aizka Ezenarroren idatzia irakurri etabati burura etortzen zaion lehenengo sen-tsazioa oportunismo merkearena da.Harrigarria da egoera politikoarekin lotutadagoen ekintza bat kritikatu nahi izatekopipa azalak, txutxe poltsak eta zakurkakak paretetako paperekin nahastu beharizatea.Aipatutako oportunismo hori agerian geradadin pare bat kontu argitzea komeni da.Garbitasunaren inguruan ematen dituzun

lezioek errespetua eta heziketarekin zerikusia dute. Paretetako paperek ordea,nahiz eta zuri zaborra iruditu, adierazpenaskatasunarekin (“demokrazia” batenarima). Baina dirudienez, ez dizu axolaedozein aitzakia bilatzea batzuen aurkajoateko, ezta?Sentsazioekin jarraituz, hurrengoa zeraizan da, zure idatzia burla ironiko batezbetea dagoela. Argi eta garbi esan beha-rrean kartel eta orri informatiboak ipintze-aren aurka zaudela, ironikoki zaborrarengaiarekin nahasten duzu. Esan bezala,burla hutsa.Azkenik, zure idatzia arinkeria hutsa delairuditu zait. Soberan jakin beharko zenukeherri honetako sektore zabal batek siste-matikoki pairatzen duen sufrimendu etaeskubide urraketaz: ilegalizazioak, apart-heid-a, makro epaiketak (Jarrai, 18/98,Gestorak, Batasuna-herriko tabernak,Udalbiltza, Egunkaria…), dispertsioa (753preso politiko), errepresio poliziala, gerrazikina, “ad hoc” legeak, Parotdoktrina…Jarraitzea nahi? Baina horrekzuri zer inporta! Azken finean, sektoresozial eta politiko horri egun geratzenzaion esparru bakarra kalea izanik erezaborretara botatzea nahiago duzu!!!!!!

Aitzol Aristorena Arrieta

gutunak]

Zure gutuna Artzapen argitaratzea nahibaduzu, Txeruko postontzian utzi, Eskualtxetaraekarri edo [email protected] helbiderabidali zure izen-abizenekin. Gutunak gehienez200 hitz izan beharko ditu eta luzeagoak direnakmozteko eskubidea izango du Artzapek. Ez dugutestu iraingarririk onartuko eta Artzapek ez dubere gain hartuko argitaratzen diren iritziengaineko erantzukizunik.

J

G

ETENIK GABE, TINKO LANEAN

GETARIA, ALA DEMOKRAZIA TXUKUN?

Historia berriro irakurriz

inkesta Aitor Irigoien, Beñat Gereka eta Mikel Mugika ]]


Azkenaldian beste ezer ez da entzuten alde guztietan: krisi ekonomikoa gora, krisi finantzarioa behera. Dagoeneko hasi dira lehenondorioak atzematen: diru publikoaz osatutakolaguntzak banku handiei, langileen kaleratzeak,...Zer iritzi duzu honen inguruan? Zerk eragin du krisia? Nork pairatzen ditu gehien halako egoerak?

Errudun nagusia sistema kapitalista bera dela uste dut. Orain arteetekin itzelak lortzen aritu diren bankuak, bat-batean dirurikgabe geratu direla diote, eta gobernuek diru publikotik kantitateitzelak ematen dizkie banku hauei egoera gainditu dezaten. Dirupubliko hau kontrolatzeko inongo mekanismo edo neurririk ezda finkatu gainera, bankuek nahi dutena egingo dutelarikdenona den diru batekin. Honekin, banku hauek azkeneangobernuak ere kontrolatzen dituztela argi geratzen dela dirudi.Delako krisiaren ondorio negatiboak gutxien duenak pairatukoditu, hau da, langile jendeak.

Miguel Barreiros

Eragin nagusia, inongo zalantzarik gabe, gaur egungo sistemaekonomikoak, hots, kapitalismoak edo merkatu ekonomiak izandu. Sistema honetan berehalako etekin eta mozkinei eman ohi zaiegarrantzi gehien, beste balore eta beharrak albo batera utzita.Honen harira, espekulazioa izan da nagusi azken urteetan etaespekulazioaren gainean espekulatzeraino iritsi gara, azkeneansistemaren porrota, burbuilak eztanda egitea eragin arte. Horrenguztiaren ondorioak bereziki dirudun jendeak pairatuko ditu, hau

da, orain arte espekulatzera dedikatu direnek, herritar arruntak,espekulatzeko dirurik ez zuenak, betiko moduan larri ibiltzen jarrai-

tuko du. Azkenik, langileen kanporaketak ez zaizkit krisiaren ondorio iruditzen. Nireustez, urte onak izan dituzten enpresa handiak gero eta gehiago ari dira euren fabrika etaekoizpen unitateak kanpora eramaten, herrialde batzuetako eskulan merkea baliatzeko.Beraz, lana kanpora eramateko aitzakia bat izan da krisiarena eurentzat, krisia oihartzunhandia izaten ari den momentua baliatu dute aurretik pentsatutako erabakia gauzatzeko.

Balbino Inza

Nire iritziz krisiaren errua banketxeetako zuzendari eta goi kar-guena da, hauen lana erraztu duten zenbait politikari eta gober-narirekin batera. Bestalde, oso zaila da ulertzea nola egun batetikbestera, magia bailitzan, sortu den halako krisi ekonomiko-finan-tzarioa. Bankuak diru gabe geratu dira, eta honek zerbait gaizkiegin dela erakusten du. Nola ulertu bestela jendeak bere diruagordetzen duen entitate bat dirurik gabe geratzea? Non dago diruhori? Honen ondorioak, tristea bada ere, herritar arruntak sufri-tuko ditu beti bezala, eta bereziki baliabide gutxien dituztenek. Jesus Seoan

Gari Berasaluze

Artzapetik begira

Herri baten historiari buruz historialaribatek esan dezakeen konturik ausartenairakurri nion aldizkari honetan maiatzeanFernando Txuekari. Herriaren sorreraurtea ez dela hainbat aldiz batean eta bes-tean irakurri edo entzun izan duguna eta,zehatzago, Getaria ez zela sortu 1209an.Datorren urtean, beraz, ezin da ospatuherriaren sorreraren mendeurrena. Oroi-tzekotan, urteurren horren aitzakian, bestezerbait oroitu beharko litzateke, orain artekontatu diguten historia nork eta zergatikkontatutakoa den hausnartzen hasita.

Txuekaren esanei segika, historialarigetariarraren lana hobeto ezagutzekoaukera izan dut hilabeteotan. Honela,duela zenbait aste argitaratu duen Geta-riako erregearen balea eta Donostiako pro-bestua lana irakurrita, edota Antxon Agi-rreren Getaria, itsasoaren, zeruaren etamendiaren artean liburuan barrena usnakaibilita, nekez geratzen da lekurik zalantza-rentzat: Getaria, noizbait, Nafarroako Erre-sumaren portu garrantzitsuenetakoa izanzen. Antso Jakitunak sortu zuen XII. men-dearen amaiera aldera, data zehatzik eza-gutzen ez badugu ere. Geroago, 1200.urtean Gaztelak indarrez hartu zituenNafarroako Erresumaren zenbait lurralde,gaztelu eta hiribildu, eta haien artean baitaGetaria ere. Gaztelako errege AlfontsoVIII.ak 1209an Getariari berretsi egin zionNafarroako erregeak emandako sorrerakoforua, eta Getariako harresiak berreraiki-tzeko agindu zuen. Forua berresteak etaharresiak berreraikitzeko aginduak argierakusten dute 1209 baino lehen ere sor-tuta eta harresiz bilduta zegoela Getaria,urte askoan besterik uste izan bada ere.Gaur egun, Zarautz jauregiaren atariandauden indusketei buruzko paneletan ereirakur daiteke: ‘Hiribildua 1209an sortuondoren…’. Gezurra. Getaria lehenagosortu zen, Nafarroako Erresumaren baitan,gainera, gaztelarren eskutik iritsi zaigunhistoriak urte askoan hau isildu eta beste-rik esan digun arren.

Datorren urtean, beraz, ezer ospatubeharrean, aitzakia ederra daukagu Geta-riaren historia berrirakurtzeko, gaztelarrekmendeetan zehar ezkutatu diguten guztiaagerrarazteko, eta benetako historia oina-rrietatik idazteko.

Urriaren 13tik hasita, Sahatsaga kirol-degiak ordutegia zabaldu du, goizekoseietan zabaltzen baititu orain ateak.Beraz, neguko ordutegia hauxe izangoda: astelehenetik ostiralera goizez06:00etatik 08:00etara eta 09:00etatik12:30era, eta arratsaldez 16:00etatik22:00etara; larunbat eta igandetan,berriz, 09:00etatik 13:00etara.

Isilik mesedez… motorra… grabatzen… EKIN! Hala pasatu zuten eguna joanden urriaren 20an Getariako kaleetan barrena Zorion Perfektua filma grabatzenjardun zuten taldeko kideek. Pausokak ekoiztu eta Jabi Elortegik zuzendutakofilma, Anjel Lertxundiren eleberrian oinarrituta dago. Herriko zenbait kaletangai politikoei buruzko pintadak egin zituzten, eta, besteak beste, manifestazio etahileta bateko eszenak grabatu zituzten.

6-artzape @topagunea.com

] getarian zer berri?

Malkorbeko pasealekuarenitxuraldaketa

Kirola egitekoaitzakiarik ez!

HondakinenedukiontziberriakUrola Kostako Udal Elkartea hondaki-nak gaika biltzeko edukiontzi berriakjartzen ari da Getarian; edukiontzihoriek, papera eta kartoia biltzeko etaontzi arinak jasotzeko izango dira.

Dagoeneko zenbait zuhaitzen goiko zatia ebaki dituzte.

Filma grabaketaren une bat Tintaleku parean egin zuten. Pilota partidak abian dira.

Ekin! Gure Txeruk antolatutako HerrikoGazte eta Helduen VI. Pilota Txapelketaabian da urriaren 13az geroztik. Aur-tengo txapelketarako guztira 12 bikotekeman dute izena, iaz baino 8 gutxiagok.Hori dela eta, antolaketa zerbait aldatudute: partidak astelehenetik ostiralerajokatuko dira; partida bakoitzean,aurreko eguneko pilotari batek egingodu epaile lana. Bestalde, pilotariek halanahi izanez gero, partidaren ordua alda-tzeko aukera izango dute, ordu beteaurreratuz edo atzeratuz.

Pilota abian

Eusko Jaurlaritzak Malkorbe pasealekuan dauden 47 zuhaitzak botako ditu, etahorrek eztabaida sortu du, bai alderdi politikoen artean, baita herritarren arteanere. Jaurlaritzatik azaldu dutenez pasealekua seguruagoa egin nahi dute, zuhai-tzen sustraiek baldosak altzatzen baitituzte. Gipuzkoako Portuen Lurralde Zerbi-tzuak Udalean sartu duen idatziaren arabera, moztutako zuhaitzen ordez, portueremuan beste horrenbeste zuhaitz landatu ahal izango dira, edota eserlekuenalboan lorontziak jarri, eta azkenik, beste proposamen batzuetara irekita dagoelaaipatzen du idatziak.

Gaikako Bilketa


Etxebizitza gehienetako sukaldeakbeteta ditugu zaborra jasotzeko eduki-nontziekin: papera, beira, pilak, olioa,edukinontziak… Etxean egiten dugunahalegina zenbatean gauzatzen den jaki-teko kuriositatea izango zenuen behinbaino gehiagotan. Hemen laburbildukodugu Getariako udalerrian 2006 eta 2007urteetan izandako bilketen kopuruak.

2006 ekitaldia- Arropa 9.411 kilo- Beira 188.652 kilo- Olio begetala 11.811 litro- Ontzi arinak 33.352 kilo- Papera 77.251 kilo- Pilak 464 kilo- Zaborra 1.701.158 kilo

2007 ekitaldia- Arropa 10.201 kilo- Beira 155.282 kilo- Olio begetala 13.825 litro- Ontzi arinak 35.227 kilo- Papera 66.806 kilo- Pilak 539 kilo- Zaborra 1.434.610 kilo

Bi urteetan izandako datuen araberaikusten da udalerrian, bilketa selekti-boan behintzat, 2007. urtean orokorrean,papera eta beira kenduta, gehiago bildudela. Bestetik zabor normala gutxiagojaso denez, ondorioztatzen da 2007.urtean zabor gutxiago sortu dugula, etagehiago birziklatu dugula. Lerro hauen bidez animatu nahi zaituz-tegu jarrera berdinarekin jarraitzeko.

Informazio gehiago:Tel.: 943 896024

[email protected]

] bi hitzetan

Eguraldi ederraz gozatu zuten Urbiara joandako lagunek.

Iazko denboraldiko taldearen argazkia.

Hasiera bikaina KETAkoentzatDenboraldiari hasiera bikaina eman diote Ketakoek. Denboraldi aurreko parti-detan maila oso ona eman dute, Zestoako lehen taldeari irabaziz eta preferentemailako Zumaiako taldearekin 0-0 berdinduz. Ligari dagokionez, jokatutakolehen sei partidetatik denak irabazi dituzte, eta, ondorioz, liderrak dira eurenmultzoan. Bigarren erregional mailako 32 taldetik, bik bakarrik lortu dute lehensei partidak irabaztea: Lasarteko Ostadarrek eta Ketak. Gainera kategoria osoangol gutxien jaso duen taldea da Keta. 25 jokalariez gain, jokalari andana ari dataldearekin entrenatzen fitxa eduki ez arren, eta taldeko giroa aparta da.

Adolfo entrenatzaileak argi utzi duen bezala, lehen helburua, hasierako buel-tan lehen postuan amaitzea da, ondoren igoera fasean talde ona suertatzeko.Denboraldi osoko helburua berriz, igoera lortu eta klubak egonkortasuna lortzeada. Azken horri begira, herrian futbol zelaia egitea ezinbestekoa da, eta hori lor-tzeko herriaren laguntza beharrezkoa da. Orain arte bazkidetza kanpaina erearrakastatsua izaten ari da eta taldeak eskerrak eman nahi dizkie bazkide etazaletu guztiei.

Urbia udazkeneanUrbiako udazkeneko paisaiaz gozatzeko aukera izan zuten joan den urriaren26an bertara joatera animatu ziren 74 lagunek. Gure Txeruk urtero antolatzen duUrbiara mendi irteera, eta aurten, iaz bezala, eguraldi eta giro bikaina izan zuten.


Amaia Iribar] erreportajea

AskizuAzaroa, Askizu, Sanmartinak… Bat-batean elkarrekin datozen hitzak dira, banatu ezinak baitira. Askizu getaria-rrontzat aski ezaguna da, baina beti izaten dira hainbat istorio, leku… ezagutzen ez ditugunak, eta horri guztiariburuz jakin nahian, bertako seme den Emeterio Sorazurengana jo dugu.

Tourseko San Martin

Aurten ere lotura izango dute inoiz baino gehiago azaroaren11n, egun hori baita bertako zaindaria den Tourseko SanMartin (317-397) denaren ospakizun eguna. Nahiz Frantzian,nahiz gure lurraldean, bere izenean eraikitako hainbat elizaeta ermita dauzkagu: Gipuzkoan 80tik gora. Kristauentzatkaritatearen eta esku zabaltasunaren eredu da.

San Martin eliza, Erdi Aroko eliz zoragarria

XIV. mendetik hasita, Askizuk herri eta eliza nortasuna izan zuen, ber-tan zen hilerria; baita zimitorioa ere, auzotarrak bildu eta erabakiakhartzeko lekua. Beraz, XIX. mendearen azkenera arte, Askizu herri etaParroki bezala ezagutua izan zen; harrezkero, Getariako auzoa izan da.

Elizaren eraikuntza bi garaietakoa da: lehenengoa, txikiagoa, teila-tuzko eraikuntzaz estalia, gutxi gorabehera XIII. mendearen amaiera-koa; bigarrena, berriz, XVI/XVII. mendekoa da, eta Parroki izatekoeskubidea orduan hartu zuen. Elizak barruko hormak karez estaliakizan zituen mende batzuetan: izurrite garaian, eliz barnean hilobira-tzen ziren gorpuak, eta osasuna bermatzeko, aldiko hormak karez mar-gotzen zituzten. 1960ko eraberritze lanetan, barneko harria agirian utzizen. Elizaren zoruan Erdi Arotik hildakoen sepulturak zeuden, egunere ikus daitezke zoru berrian etxe bakoitzeko sepulturen zenbakiakidatzita.

Lekukotasuna

Erdi Arotik ezaguna da Askizu auzoa, eta bertatikbarrena Santiagorako bidean igarotzen ziren erromesagatik ezagunagoa da; hiru bide ezagutzendira erromes bidea egiteko, eta horietatik bat, Fran-tziatik, Irunera sartu eta itsas ertzeko herri etaauzoetatik pasatzen dena dugu, oinezkoena. Bidehau da jende gehienak erabilitakoa, baita behar-tsuen bidea ere.San Martin erretaula (Argazkia: Emeterio Sorazu)


] erreportajea] Askizu

Ospitaleko sarrera atea

Elizaren ondoan erromesak onartzeko ospitaleazegoen: sendatzeko, biderako gauzekin horni-tzeko…

Eskola

Eskola garai batean bertan bizi izandako Apaizetxean zegoen; behean baserri batekoak, ferratokiazuten, eta bertara ekartzen zituzten asto, behi etazaldiak perratzaileak bere lana egin ahalizateko.Eskola hori gerora soziedade izatera pasazen, eta eskola berria gaur egun Aterpea dagoenlekuan jarri zuten

Benta etxe

Izenak berak dioen bezala, bentarako lekua zen, bertan salgai jartzenzirelako erromesentzako hainbat janari, jantzi… Askotan herriaren irte-eran aurkitzen ziren Benta izeneko etxeak, batez ere erromes bidea iga-rotzen zen lekuetan. Etxe aurrealdean zurezko estruktura,eta Erdi Arokozenbait baserrien egitura dauka. Bestalde, Bentan perratokia luzaroanegon zen.

Iturriak

Santurutik jaitsi eta bi biderekin topatzen gara: ezkerrekoa, lehengo gal-tzara zaharra, eta eskuinekoa, berria. Ezkerrekoa aukeratuz gero, etaAziarregi errekatxoaren albotik aurrera jarraituz, iturri zahar batera iri-tsiko gara: bertan iturri dorrea (mendiko ur garbia) eta arropak garbi-tzeko erabiltzen zen lekua daukagu, eta bestea, ganaduak ura edatekoalberga. Gaur egun, ordea, ia ikusi ere ez da egiten belarrez estalita bai-tago..

Argazkia: Emeterio Sorazu



Pilota lekua

Bi pilota leku daudeauzoan: bata elizpea deri-tzana, eta bestea, estalgabea, garai batean hilerriazena.

Hainbat dira Askizuk eskaintzen dituen txoko etaleku interesgarriak, baina horietatik bi askizuarrekhobetu daitezkela uste dute:

- Bata, aipatutako frontoi berria litzateke: azken urtee-

tan auzotarrak behin baino gehiagotan egin dute eskaera

frontoia estaltzeko, izan ere, askotan hainbat ikuskizun

bertan behera gelditu dira eguraldiearen gora beheraga-

tik, baina egun, oraindik ez dute estali.

- Bigarrena, Errotako bidegurutzea litzateke: gaur egun

Askizura sartzeko 700 metrora dagoen bide aldaketara

joan behar izaten dute, debekatuta baitago zuzenean ber-

tatik gora hartzea, hala eginez gero, isuna eta gidatzeko

baimenean puntuak kentzeko arriskua dago eta. Duela

bizpahiru urte firmak biltzen ibili ziren, baina udaletxe-

koek ez zuten ezer egin.

Askizu izenaren esanahia

Askia belarrak eman dio izena Askizuri. Askizu belar askidun ugarizegoen lekua dugu: belar horrek lur azpiko zainak oso aski handikoakditu, oso lur jalea da eta hostoaren bi aldeak zorrotzak ditu. Belar motahau janaritarako egokia ez izan arren, gure arbasoek “sangriak” egitekoebaki-belar bezala erabili ohi zuten. Askiaren punta luzatzean lurreanitsasten da, eta goitik distiraduna eta azpitik latz-latza da, hori erabil-tzen zen zikinkeria ateratzeko.

ASKIZUKO MARTIN DEUNAREN JAIAK 2008

Azaroak 8, larunbata

Gaueko 9etan: BAILARAKOEZKONDUEN eta BIKOTEEN AFARIA.(izen emateko deitu 943 1400 43 edo 943 14 02 67 telefonoetara, azaroaren 5a baino lehen).

Ondoren ERROMERIA IZER etaALABIER-en eskutik.

Azaroak 10, astelehena

Gaueko 9etan. MUS TXAPELKETA.

Azaroak 11, asteartea, “MARTIN DEUNAREN EGUNA”Goizeko 11etan : MEZA NAGUSIA.

Ondoren PILOTA PARTIDUA etaAHARI JOKOA.

Gauean ERROMERIA ARKAITZALLUR eta MIREN ERRASTI-rekin.

Azaroak 15, larunbata

Gaueko 9etan: GAZTEEN AFARIAizango da. (izen emateko deitu 943 1400 43 edo 943 14 02 67 telefonoetara,azaroaren 12a baino lehen).

Bertan izando dira IZER eta ALABIER trikitilariak.

Azaroak 16, igandea

Goizeko 11etan: MEZA NAGUSIA.

Jarraian

HERRI KIROLAK izango dira,GETARIAKO ARRAUNLARIAKAIZARNAZABALKO GAZTE-enaurka neurtuko dituzte indarrak.

Ostean GORRITI eta bere animaliak.

Bertan izango dira giroa alaituzARATZ eta ALLUR trikitilariak.



Azaroaren 11n izango da egun handia, baina beste hainbat egunetan ere hainbat ekitaldi

izango dira, hala jakinarazi digute Askizuko jai batzordeko kideek; horrenbestez, horra pres-

tatu duten egitaraua:


Gaztetape Surf Elkarteak urriaren 11n antolatutako V. Surf Txa-pelketa Herrikoia arrakastatsua izan zen, izan ere, bai eguraldiaeta bai olatuak primerakoak izan ziren, eta parte hartzea ere han-dia izan zen: 55 lagunek hartu zuten parte, zortzi mailatan bana-tuta. Aurreko urtetan ez bezala, Txapelketa egun bakarreanamaitzea lortu zen, goizetik hasi eta iluntzera arte atsedenikhartu gabe. Gainera, aurten Udalak surfistei eta sorosleei eraiki-tako lokal berria erabiltzeko aukera izan zuten, nahiz eta orain-dik erabat egokituta egon ez.

Zortzi kategorietako irabazleak ondorengoak izan ziren:

- 12 urte azpiko surf mailan: Jon Barreiros- 14 urte azpiko body mailan: Lander Uzin- Body Open mailan: Iñigo Herrero- Longboard mailan: Iñaki Aizpurua- Master mailan: Mikel Muñoa- Open surf mailan: Andoni Ibarbia- 16 urte surf mailan: Manex Bikuña- Nesken mailan: Amaia Irazabal

Horiek guztiek sari original eta ederrak izan dituzte: ManuelFernandes margolariak margotutako Gaztetapeko errekarriak;pintura akrilikoarekin eta barniz matearekin egindako 32 harri.Guztiak ezberdinak egin dituela esan digu Manuelek: “Lehenik,harriaren aukeraketa egin nuen hondartzan, eta ondoren, irudiaharriari egokitzen saiatu naiz”.

Amaia Iribar eta Maider Ostolaza

Etxeko olatugainean gozatzen

Argazkia: Beñat Olaskoaga


Amaia Iribar] erreportajea

Getariako surfisten txoko berria

Gaztetapeko hondartzen biltzen direngetariar surflariek dagoeneko baduteelkartzeko leku bat: Gaztetape SurfTaldeko egoitza berria. Hiru urteeskatzen jardun eta gero, baimenalortu, eta egoitza eraiki ahal izan da.Izan ere, eta nahiz eta lurra Udalarenaizan, errepidea Gipuzkoako PortuenLurralde Zerbitzuarena da, eta bai-mena ematea nahitaezkoa zen.

2003ko udan hasi ziren elkartea sor-tzeko lehen urratsak ematen, eta2004ko otsailean ideia errealitatebihurtu zen, Gaztetape Surf Elkarteaizenarekin. Elkartea sortu ahal iza-teko hiru baldintza bete behar ziren:lokala izatea, Surf Federazioan fede-ratua egotea eta txapelketak antola-tzea.

Hasiera hartan, Getarian surfa bultza-tzea zuten helburu nagusia, eta aldiberean, herri mailako txapelketa etabestelako txapelketak antolatzeko egi-tasmoa zuten. Hasieran EuskalHerriko Surf Elkartearen babesa izan

zuten, eta Zarauzko klubak ere askolagundu zien lehen urrats haietan.Ibilbide horri 50 bat bazkidek ekinzioten, gehienak getariarrak; hasierankuota bat ordaintzen zuten, ikastaroe-tan erabili behar zen material ordain-

tzeko batik bat.

Dagoeneko lauzpabost urte pasa dira,eta elkartea, jada erabat errotutadago herrian. Hainbat kontu aldatudira sorrera hartatik: 70 bat bazkidek

gizonezkoentzat, dutxekin eta urberoarekin. Eskuinera jarraituz, surfoholak uzteko txokoa dago, eta azke-nik, aldamenean, bilerak eta ikastaro-etako oholak jasotzeko lekua dago.

Nahikoa omen da eta oso ondo dago-ela aipatu digu Surf Batzordekokideek: “Lekua oso ondo dago, nahi-koa da, izan ere, zenbat eta handiagoizan orduan eta traste gehiago ustendira”.

hotzari aurre egiteko leku bat.

Egoitza Udalak eraiki du Gaztetapehondartzan, surfistei eta baita soros-leei zuzenduta: lokalari aurrez aurrebegiratuz gero, ezkerreko atea soros-leentzako txokoa da; eskuinera,komunak daude (udako hiru hilabete-tan irekita egongo dira, eta neguan,surfistek giltza izango dute erabiliahal izateko), eta aldamenean, bialdagela daude, emakumezko eta


] erreportajea ] Surfisten txoko berria

Udalak surfistei eta sorosleei eraikitako egoitza. Surfistek oholak uzteko txokoa.

Egoitza berriaren dutxak eta aldagela.

osatzen dute elkartea, gehienak geta-riarrak (hasiera hasieratik badira biz-pahiru kanpotar); horrez gain, bazki-deak elkartean sartzeko ez duteurteko kuota ordaindu behar, bainaklubean sartzeko federatu izateaderrigorrezkoa da, istripuren bat iza-nez gero, komenigarria izaten baita.Bestalde, azken bi urtetan haurrei ezzaie ikastarorik eman, hondartza hai-tzez betea egonik arriskua baitago.

Txapelketak antolatzen jarraitzendute, urtean zehar lau bat izaten dira:herriko txapelketa, euskal zirkuitua-rekin lotura duten pare bat, eta ema-kumezkoen txapelketa (azken hau ezda aurten izan hondartzaren egoera-gatik). Txapelketa horietan partehartu ahal izateko gutxienez ondo-rengo hiru baldintzetatik bat betebehar da: Getarian bizi izatea, edosurf taldearen bazkide izatea, edogetariarra izatea.

Batzordeko kideren bat aldatu da,baina oro har hasierakoek jarraitzendute: Ganix Arakistain da elkartekolehendakaria, Ibon Udabe idazkariaeta Maider Arrieta diruzaina; horiekinbatera, beste hiru batzarkidek osatzendute surf batzordea. Horiek helburunagusi bat dute une honetan: egoitzaberria ongi kudeatzea. Elkartea sortuahal izateko baldintzetako bat egoitzaedukitzea zen, eta azkenean, hiru baturte pasa ondoren, badute neguko

] harritarten txutxupeka / herri eskola

16- artzape @topagunea.com16-artzape @topagunea.com

gelditu eta beraien armak eman zizkienEuskal Herrian ez zituzten espezien truke.Oraingo honetan Elkano kapitaina nolabihurtu zen kontatuko dugu. Ozeaniakobeste irla batean gertatu zen, indigenakberaiekin borrokatu egin ziren, orduanMagallanes kapitaina zena hil egin zuten,eta beste bat jarri zuten kapitain, bainaberak ezer ez zekienez Elkanok hartu zuenontziko ardura. Pasadizo hau hurrengoirlan gertatutakoa da, indigenak Elkanoreneta bere tripulazioaren lagun egin ziren etajanaldi batera gonbidatu zituzten. Guztiakjoan ziren Elkano ezik eta janaldian indige-nek eraso egin zieten. Jende asko hil zen etajende faltagatik beste ontzi bat erre eginzuten. Hiru ontzi besterik ez ziren gera-tzen. Etxera bueltatzeko Afrikatik igarobehar zuten, eta ontzi bat hondoratu eginzen. Bi ontzi geratzen ziren. Afrikako lurre-tatik pasatzeak beldurra ematen zieten,baina gosez ziren eta ondoko irla batean

Kaixo lagunok:

Gu 6. mailako ikasleak gara, eta Elkano era-kusketaren inguruan idatziko dizuegu.Erakusketa itxi baino lehenago, Irailaren18an, 5 eta 6. mailakoak ikustera joanginen.

Han Elkanok munduari bira nola emanzion azaldu ziguten, eta ze anekdota igarozituzten. Oso interesgarria izan zen, zerenguk ez genekien gauza asko irakatsi zizki-guten. Hona hemen horietako batzuk:

Jakina da San Lucar de Barrameda-tik bostontzi itsasoratu zirela baina… Hasi etapixka batera, bira ematen hasita zirela,lehenengo lurretara iritsi baino lehen per-tsona asko hil egin ziren gaixotasunenondorioz, ontzi batek buelta eman etaetxera itzuli zen. Beste bat ondorengo hauda, Ozeaniara iristean, hango irla batean

Elkanoren erakusketageratu eta ontzi bat laga zuten baina janariahartu ere bai. Azkenik, hiru urte igaroondoren San Lucar de Barramedara hama-zazpi tripulante eta Elkano iritsi ziren.

Jarraian metalez eginiko pertsonaiak ikusigenituen eta beraien aldamenean Elkanokekarritako espezieak (iltzea, kanela eta…)ikusi genituen. Ondoren Victoria ontziarenmaketa erakutsi eta alboan zituen Elorza-ren margolanak ikusi genituen. Jarraianlehorreratzeko arropak erakutsi zizkiguteneta arropa bakoitza nori dagokion azalduzigun. Bukatzeko gela batera sartu etaElkanoren bideoa jarri ziguten.

Oso polita izan zen dena eta honelaxeamaitu zen gure egonaldia Elkanoren era-kusketan.

6. maila

Euskal gizonen eskutitza, ber-dintasunaren alde eta emaku-meenganako indarkeriaren kon-tra

Eskutitz hau sinatzen dugungizonok badakigu gure gizar-tean ez dagoela berdintasunikemakumeen eta gizonen artean,ez harremanetan eta ez botere-banaketan, eta emakumeakgizonen menpe daudela. Ondo-rioz, gizonok hainbat pribilegiodauzkagu: aisialdirako denboragehiago daukagu; esparru publi-koan, politikan nahiz ekono-mian botere handiagoa dugu;eta emakumeen etxeko lanaz etazaintzaz gozatzen dugu. Aitzi-tik, gizartea antolatzeko moduhonek modu negatiboan eragi-ten digu, eta gure nortasunaeraikitzeko gizartean eredu izanden tradiziozko gizonen eredumatxistak ez gaitu asetzen, etagainera, gure izaera garatzekoprozesua baldintzatzen du.

Bidezkoa da egoera aldatzea,emakumeen eskubidea delako,

eta gizarte osoaren onerakoizango delako, egoera aldatzeaonuragarria izango baita gizo-nentzat ere.

Horregatik, eta sexismoak eragi-ten dizkigun kalteak gaindi-tzeko asmoz, berdintasuna oina-rri duen gizartea eraikitzekokonpromisoa hartuko dugu,banaka nahiz taldean, emaku-meek eta gizonek eskubide etaaukera berberak izan ditzagun,eta batzuon eta besteen ekarpe-nak eta beharrak modu bereanbalora daitezen. Horretarakokonpromiso hauek hartukoditugu:

- Emakumeek sexismoarenaurka egindako aldarrikapene-kin bat egingo dugu eta bazter-keta sexisten aurka egiten dutenborroka oro babestuko dugu, etabereziki, indarkeria matxistagaitzetsiko. Gainera, jendau-rrean eta modu aktiboan gaitze-tsiko ditugu halako bazterketa-jarrerak eta ez ditugu onartukogeure inguruan.

- Egoera, esperientzia eta jarreraguztiak haintzat hartuta, berdin-tasunik gabeko gizarte honi eus-ten dioten eguneroko balio etajarrerak berraztertuko ditugu,eta beste gizon batzuei lagun-tzen saiatuko gara, aldaketa pertsonalen eta gizarte-aldake-ten bide honekin bat egin deza-ten.

- Geure burua eta besteena zain-tzeaz arduratuko gara, pertso-nen osasunaren eta segurtasuna-ren aurkako arrisku-jarrerakbultzatu ordez.

- Etxeko lanak eta familiakoakzaintzeko lanak geuretzat har-tuko ditugu, baita gure izaeraeraikitzeko bide gisa ere, etabereziki, zaintzeko baimen,eszedentzia eta lanaldi murriz-ketez gozatuko dugu.

- Askotariko sexualitatea lortze-aren alde, egingo dugu, mitorikgabe, konparaziorik egin gabeeta ezer ezarri gabe, elkarrekingozatuz eta elkarri plazera ema-

] elan-euskadi

nez. Sexualitate librearen etasexu-aukera zein sexu-orienta-zio librearen aurkako jarreraororen aurka egingo dugu.

- Geure nortasuna libreki eraiki-tzen saiatuko gara, rolak etaestereotipoak alde batera utzita,geure emozioak eta sentimen-duak osorik garatzeko.

- Indarkeria ez dugu arazoakkonpontzeko zilegizko tresnagisa hartuko.

Baztertu egingo dugu eta bidebaketsuak eta elkarrizketa erabi-liko ditugu egoera korapilatsuakkonpontzeko.

Euskal gizonon konpromisoaberdintasunaren aldeko apustusendoa da. Beharrezkoa daherritar libre, autonomo, zuzeneta zoriontsuagoen gizartea erai-kitzeko.

Informazio gehiago:http://www.berdingune.eus-kadi.net/u89-congizo...

Euskal gizonen eskutitza, berdintasunaren alde etaemakumeenganako indarkeriaren kontra

Gezurra dirudi baina Euskal Herrian kanpotar sentitzendiren jendez inguraturik gaude oraindik. Eta dirudienezorain hasi dira batzuk jabetzen Euskal Herria badela, berehizkuntza eta kulturarekin. Alderdi batek atera berri dueneuskararen manifestua horren adibide. Horregatik areharrigarriago egiten da kanpora joan eta zure herriarenberri duen batekin topo egiten duzunean. Hori gertatuzitzaigun orain dela zenbait urte Estatu Batuetan, Kalifor-nian zehar. San Frantzisko hirian galdetu genion gizonbati ea zer aldetan zegoen Sausalito auzoa. Auzo honetaneuskal jatorriko jendea ere badago, iparraldekoak gehien-bat, eta ospeko jatetxeren baten edo besteren jabe gainera.Gizon hark non zegoen erakutsi ondoren, Golden Gatezubiaren beste aldean, hain zuen, galdegin zigun ea non-goak ginen. Euskalherritarrak ginela jakitean, ea Frantzia-ren menpekoak ala Espainiarren menpekoak ginen gal-detu zigun. Gu harritu egin ginen haren ezagutzaz. Etaesan beharra dago bera ez zela euskal jatorrikoa, baizik etaPhilip Roth edo Paul Austerren eleberrietan agertzendiren yanki peto-peto horietakoa. Bidaian aurrera jarrai-tuz antzeko zerbait gertatu zitzaigun, bai Floridan eta baiNew Yorken ere. Euskaldunak ginela esatean ez ginen ezezagunak haientzat, nahiz iparraldekoak, nahiz hegoal-dekoak izan. Jakina, euskal jatorriak han izan duen inda-rraren ondorioz ezagutzen gaituzte askok, baina naiz etatoki guztietan ezagunak ez izan, halere, leku askotan eza-gutzen dute gure arazoa. Eta garrantzitsuena, euskaldu-nak osotasunean ikusten gaituztela, inolako lurralde baz-terketarik gabe. Berdin zaie iparraldekoak, hegoaldekoakedo nafarrak izan, haientzat denok Euskal Herriko euskal-dunak gara. Urrutitik ez dute muga administratiborik ikusten. Mundu zabaleko euskal-etxeetan ere, nahiz ipa-rraldekoak, nafarrak edo hegoaldekoak izan, Zazpiak Batezkutuaren azpian elkarrekin biltzen dira, eta herri baten

parte sentitzen dira. Haientzat ere ez dago bereizketarik.

Gurera etorrita berriz, muga horien marrek pisu handiadute hemen oraindik. Garbi dago urrutitik begiratuz gero,muga hori lausoa dela, eta ez dela argi ikusten, baina gerturatzean, geroz eta nabarmenagoa egiten da. Halere,hori gauza bat da, eta bestea hemen bizi garenon horre-kiko jarrera. Lotsa ematen du ohartzean oraindikhemengo askok nola duen halako ezjakintasuna batzuk,eta konplexua beste zenbaitzuk Euskal Herria osorik ikus-teko eta irudikatzeko. Eta gainera lotsarik gabe esangodizute bi edo hiru kulturen jabe direla, horrek jakinduriagehiago emango balie bezala. Eta horren ondorioak garbiageri dira. Berehala justifikatzen dituzte inposatutakomuga administratiboak, eta tamalgarriena da ez dutelasinesten herri oso baten etorkizunaz. Azkenaldian, halere,esan beharra dago urrats garrantzitsuak eman direlamuga horiek ezabatzeko. Batez ere, jendeari dagokionezkontzientzia gehiago piztu da hiru lurraldeetan. Bainalehen esan bezala, muga horiek astunak dira oraindik etabidea urrun ikusten da. Pako Aristi idazleari ere entzunnion behin, nola hegoaldeko idazleek eta iparraldekoekapenas harremanik duten, eta nafarrekin ere zertxobaitgehiago izan arren, gutxi dutela. Berri honek ere askoharritu ninduen. Baina harritu baino gehiago kezka sor-tzen du. Zeren eta kultura kontzientzia beraren jabeizanda, ez bagara antolatzen, nola egin behar duguaurrera? Agian, muga administratiboak hausteak denboraluze joko du, baina kulturalki behintzat lotura handiagoaedukitzeko pausoak ematerik badago. Azkenik, honahemen kultura askoren jabe direla dioten sasijakintsueizuzenduriko Arthur Koestlerren esaera bat: erdizkako biegik ez dute egi bat egiten eta, bi kultura erdik ere ez dutekultura bat egiten.


]] Joxi Erauskin [[

Kultura baten muga administratiboak

ew Yorkeko Empire Stateetxe-orratzean kokatutazegoen enpresa batean bule-gari lanak egin zituen. Erreti-roa hartu zuenean Getariaraetorri zen bizitzera senarrare-kin. Azalak bere izenariomen egiten zion, zuri-zuriabaitzen. Emakumeak txikianzuena, bihotzaren tamainakordezkatzen zion.

Segituan egin zituen lagunakherrian eta horietako batensemea astean behin hartzenzuen etxean ingelesa erakus-teko. Ez zion gramatikarikerakusten, egunean zeharegiten ziren ohiko gauzenzerrenda alde batera uztenzuen, utikan lanbideak; aldiz,Blancak gaztearen interesekogaiak mahairatzen zituen.Horretarako harpidetutazegoen hainbat aldizkari ate-ratzen zizkion: National Geo-graphic, Time, Arizona High-way... Blancak gai ezberdineninguruan hitz egitea zuenasmoa, elkar komunikatzekoaitzakia izan gaztea eta bereartean; eta handik ateratzenziren hitz ezezagun eta esa-pide zuzenak ezagutarazizizkion.

Ingeleseko kalaka haietakobatean, gazteak Arizonaaldean zuen familiaren berrieman zion Blancari, aitarenlehengusu bat hara joanaomen zen artzain eta bertakobatekin ezkondu ondoren,seme-alabak ere ba omenzituen. Blancak hori jakinik18 urteko gaztea bertara joa-tera animatu zuen, atzerrikohizkuntzak jatorrizko herrial-deetan baino hobe ez baitira

inon ikasten.

Baina tximaluze hura, baka-rrik, urrutienera ez zenDonostiara joan, Pesa auto-busean sartu eta San Martinkalera; Urbietako geldiuneanhartu eta Getariara. Nola

ausartuko zen putzua pasa-tzera? Duela 19 urteko udaz-kenean aitak Norteko trengeltokira lagundu zuen,Madrilera zihoan gauekotrena har zezan. Madrilentaxia hartu eta Barajasekoaireportura joateko eskatuzion gidariari. 8 orduan NewYorken; 6 ordu geroago Phoe-nix-en (Arizona) eta azkenik5 ordu autoan joan ondoren,lehengusuen etxean, Eagerizeneko herrixka batean.Navajo eta Apache indioenerreserbak bertan; baita Colo-radoko Grand Canyon eza-guna ere.

Inguru haietan ibili zen lan

] petrilaren harritarteetik / Zigor Saizar

ezberdinetan sosa batzukatera nahian, nahiz etaEEBBko inmigrazio legearenarabera debekatuta izan. Ja,etorkina. Etorkin hispanoa.Ez, ez, bera euskalduna zela,Basque Country, BasqueCountry, loroa bezala errepi-

katuz. Basque Contry? Nonda hori? Mexiko aldame-nean? Ez, ez, Frantzia etaEspainia artean dagoennazioa (?) dela, Pirinio men-dikatearen mendebaldean,hizkuntza eta kultura pro-pioa duena... bla, bla, bla.Paretari hitz egitea bezala.

Egun batean, herrixka txikihartara Arizonako senatariaetorri zen bisitan. Gaztearenfamiliakoek laguna omenzuten eta aurkeztuko ziotela.Vietnaneko gudan borrokaegindakoa izan arren, gizonhiztuna eta irekia omen.Ondo ezagutzen zutela.Gizalegezko bostekoa eman

ondoren, gure gaztetxoa eus-kal enbaxadorea balitzbezala, Euskal Herriko egoe-raz hitz egiten hasi zitzaion:Francoren diktadura, euska-raren debekua, ETA, aber-tzale eta ez-abertzaleenarteko ulertu ezina, euskalkultura, autodeterminazioa,independentzia... Buru txuri-dun politikariak arretazentzun zuen, zuri-zuri,buruarekin baiezko imin-tzioak eginez. Noizean behingalderak ere egiten zizkioneta, egia esan, pazientziahandiz ordu-erdia bainogehiago eskaini zion gazte-ari.

19 urte pasa ondoren, hau-tsak hartutako argazki-libu-rua hartu du eskuetan etahara non ikusten duen, beraeta EEBBtako lehendakari-gai errepublikarra den JohnMcCain elkarri bostekoaematen. Bere golkorako dio:“Joe txikito, hi orain ere gal-tzailearekin”. Izan ere,inkesta guztien arabera, hau-tagai beltzaranak irabazikodu. Eta berak ere hala nahidu, zeren txuriak irabaztenbadu... dena ilun ilunajarriko zaigu. Agian orduanhitz ordua eskatuko dio,berriz ere Euskal Herriaztxapa emateko: ETA, aber-tzale eta ez-abertzaleenarteko ulertu ezina, euskalkultura, autodeterminazioa,independentzia, kontsulta...Bi hamarkada pasa dira, gaiberdinak, ez dugu ezer aurre-ratu. LET’S GO, BARACK!

Oharra: Thank you, Blanche,wherever you are.


Txuria, Zuria, Beltza, Iluna

N


] Historiaren katebegiak/ Xabier Alberdi eta Suso Perez

Oiasso (Irun) bezalako hiriak sortuzituztela, Pirinioen bi aldeak lotzenzituen bide nagusi bat (Iter 34) eta Medi-terraneo eta Kantauri itsasoen bazterraklotzen zituen beste bat bertatik igarotzenzirela, hau da Inperioaren euskarri zirenantolaketa ekonomiko eta politikokopartaide izatera pasa zirela. Zarautz Jau-regia bezalako aztarnategietan egindakoaurkikuntzei esker badakigu Inperioa-ren ekonomiaren ardatza ziren merkata-ritza harreman-sareetan murgilduakzeudela hemengo biztanleak. Gipuzko-ako kostaldeko biztanleei dagokienez,harreman-sare horietan nagusiena Biz-kaiko golkoaren barneko lurraldeenartean eraikitakoa zen, hau da Akita-niako kostaldea –Bordele ingurutikhasita Lapurdi artekoa- eta IberiarPenintsula ipar-ekialdeko kostaldea–Xixon ingurutik hasita Gipuzkoa arte-koa- batzen zituena. Bigarren mailakoakziren, adibidez, Penintsula barne aldekolurraldeekin (Araba, Errioxa, NafarroaErdia edo Ebroko Ibarra), Pirinioez bes-taldeko barnealdeko lurraldeekin, kos-

Aurreko artikuluetan Erromatar inpe-rioak Getarian izan zuen presentziazaritu gara; itsas jarduerek garai hartanizan zuten garapena eta erromatarrenohiturek hemengo biztanleen arteanizan zuten zabalkundea aipatu ditugu.Dena den, gure ondorengo historianhain eragin handia izan zuen erromatargaraiari idazki hauetan amaiera ema-teko, egun Getaria den honetan bizi zire-nak Inperio hartan zein toki zeukateneta zein paper betetzen zuten aipatukodugu.

Joandako artikuluan aipatzen zen erro-matar garaiaz ditugun ideiak eta usteaktopikoz josiak ditugula: batetik guredenboratik oso urrun gertatutako xele-brekeriaz betetako garai oso desberdinbat dela pentsatu ohi dugu; bestetik,ordukoen bizierak pelikuletan ikusi ohiditugunekin nahasteko joera dugu, edoaurkakoa, erromatar kulturak gureganinolako eraginik izan ez zuela pentsa-tzea. Topiko horiek behingoz bazter-tzeko eta artikulutxo honen helburuaklantzen hasteko zera aldarrikatzetik hasibehar dugu: egun Euskal Herrian duguneuskal zibilizazioaren hastapenak erro-matar garaikoak direla eta orduangaratu zenetik eratorria dela.

Azken urteetan ikerketa arkeologikoekgarapen handia izan duten arren, orain-dik ez dakigu garai hartan euskal lurre-tan bizi ziren tribuetako kideak nolasartu ziren Erromatar Inperioaren barne.Konkista edo batasuna izan, ez dakiguzer dela eta erromatarkuntza aurrekokulturaren zenbait funtsezko elementuk-adibidez denetan nagusienak, hizkun-tzak- Inperioaren barnean bizirik irauteanola lortu zuten. Badakigu duela bi milaurte inguru hemengo biztanleak etalurraldeak Inperioaren barne geratuzirela, bertan Pompaelo (Iruña) edo

talde Kantauriarreko mendebaldekolurraldeekin (Xixondik Galizia arterai-nokoekin) edo Bordeletik iparraldera-goko kostaldekoekin izandako harrema-nak, eta nola ez urrutiagokoekinizandakoak.

Antzinako hemengo biztanleen merka-taritza eta harreman-sare nagusiena edoohikoena eskualde mailakoa izateak ezdu esan nahi Inperio osora zabaltzenzirenetan parte hartzen ez zutenik.Horren lekuko hor ditugu, besteak besteIrunen aurkitutako jatorriz mediterra-niarrak diren anforak. Hemengo biztan-leak erromatar gudarostetan parte hartzen zutenaren berriak ere oso esanguratsuak dira, Inperio haren era-kundeetan izan zuten partaidetzaridagokionean. Caracalla enperadoreak212. urtean “Erromako hiritar” izaeraInperioko biztanle aske guztien onurarako hedatu zuen; beraz urtehorretatik aurrera hemengo biztanleaske guztiak Erromako hiritar izaterapasa ziren.

GETARIAKO BIZTANLEAKERROMATAR INPERIOAN5

IRUDIA: Zarautz Jauregian aurkitutako erromatar txanpona.

1997ko Irun Hiria LiteraturSaria irabazi ondoren argita-ratutako lana da honakohau. Lan honez gain,Yolanda Arrietak bestehamaika lan idatzi ditu,Lekurik bai? (1996) edoBadago ala ez dago? (1998),besteak beste.

Lan honen mamia, amabatek jaiotzear dagoen ala-bari kontatzen dizkion isto-rio-historiak dira. Historiaerreala dela badakigu, bainafikziozko istorioa eta antzi-nako historia uztartuz narra-zio lan hau argitaratu zigu-ten.

Liburuan, idazleak hainbatgaldera interesgarri egitendizkigu: “Zer gara? Berezgurekin datorrena ala bizi-tzan zehar egiten goazena?”Azken batez, idazleak zeraigorri digu: “Bizitza osoanzehar jaiotzeko unean ginen

literatur txokoa / Izaskun Larrañaga]] moniren errezeta [[

Idazlea: Yolanda Arrieta (Etxebarria, 1963)Argitaletxea: AlberdaniaArgitalpen urtea: 2001Orri kopurua: 155

Jostorratza eta haria

Osagaiak:

Tipula bat

3 porru

2 patata handi

3 perrexil adaxka

5 baso ur

Litro erdi esne gaingabetu

Koilarakada bat olio

Gatza

Piperra

Porru eta perexilkrema

Egiteko era

Tipula zuritu eta txikitu;porruak garbitu eta xerratanmoztu. Patatak zuritu, gar-bitu eta pusketetan moztu,eta bestetik, perrexila gar-bitu eta txikitu.

Lapiko batean tipula oliotanegin minutu batzuetan, etaporrua eta patata gehitu, etahorrela beste 5 minutueduki. Ura bota, baina denaestali gabe eta su hileanegosi 15 minutu. Perrexilagehitu eta gatza eta piperrabota; egosten utzi 5 minutu.

Dena birrindu irabiagailua-rekin, eta lodiegi gelditzenbada, ur gehiago bota, esneagehitu, nahastu eta beroazerbitzatu.

ON EGIN!!!

bezalakoak al gara? Alaurteak pasa ahala, bizitzazgozatu edo honek dituenalde txarrak pairatu ondo-ren, aldaketak jasaten alditugu?”

Guzti honetarako jostorratzaeta haria modu metaforikoanzein modu zuzenean erabil-tzen ditu idazleak. Ohitutagauden patroiekin hautsiegiten du. Zerbait jostendugunean, jostorratzak etahariak goitik beherako edobehetik gorako ibilbidea egi-ten dute maiz; bizitza erehalakoxea da. Josterakoan,ustekabeko korapiloak ereizaten dira gure egunerokobizitzan bezalaxe eta korapi-loak agertzeak zerbait gaizkiegin dugula adierazten digu.Korapiloak eginez ikasten dajosten, bizitzan huts egiteakeginez bezala. Metafora ani-tzeko lan ederra, asko irakatsdiezagukeena.

KULTURA SAILAK DIRUZ LAGUNDUTAKO HEDABIDEA

] azaroko agenda

FULDAIN farmaziaren zain-tza egunak: azaroaren 3tik

9ra (biak barne)

Udal bulegoa ....943 896 024Faxa ............943 140 190e-mail: [email protected]

Kiroldegia ........943 140 432Kirol-portua ......943 580 959Taxiak

Segundo ......607 720 242Jose Mari ....607 403 498

Udaltzaingoa ....943 896 146Liburutegia ......943 896 147Anbulatorioa ....943 140 653Botika ..............943 140 441 Herri Eskola.......943 140 729SOSdeiak ......................112Kofradia............943 140 200

artzape aldizkaria943 000 548

[email protected]

Telefono interesgarriak

GETARIAKO ABESBATZA-ren KONTZERTUAZuzendaria: Jazinto IsastiNoiz: 12:30ean Non: Salbatore Deunaren Elizan

[Azaroaren 29a, larunbata]KONTZERTUA: DONOS-TIAKO ORKESTRASINFONIKOKO HARI-LAUKOTEANoiz: 20:00etan, Non: Salbatore Deunaren ElizanAntolatzailea: Getariako Udala / Kutxa, Gizarte Ekintza

[Azaroaren 30a, igandea]Goiz eresia Getariako MusikaBandarekinNoiz: 09:30ean

[Azaroaren 30a, igandea]GETARIAKO MUSIKABANDAren KONTZERTUAZuzendaria: Aitor UriaNoiz: 12:30ean Non: Salbatore Deunaren Elizan

] Zinea[Azaroaren 23a, igandea]GO!azen euskarazko lehenfilm musikatuaren emanaldia Noiz: 17:00etan

[Azaroaren 11, asteartea]SAN MARTIN JAIAK.Askizu auzoko jaiak

[Azaroaren 19a, asteazkena]HITZALDIA: “URTEEN BAKARDADEA: AHOLKUAK ETAPREBENTZIOA”Noiz: 18:00etanAntolatzailea: Arrantzale Zaharren ElkarteaAulas Kutxa

[Azaroaren 29a eta 30a]HAURREN EGUNA

] Azaroa

musikaz blai[Azaroaren 16a, igandea]KONTZERTUA: GETARIAKO “GAZTE ALAIAK” TXISTULARI TALDEANoiz: 12:30ean Non: Salbatore Deunaren Elizan

[Azaroaren 20a, osteguna]Santa Zezilia eguna ospatzeko KALEJIRA etaTXOKOLATADANoiz: 17:30eanAntolatzailea: Musika Eskola

[Azaroaren 23a, igandea]

Non: Eskolako zinema aretoanSarrera doan

] KirolaGETARIAKO VI. GAZTEETA HELDUEN ESKUZBINAKAKO PILOTATXAPELKETAFederatu gabeentzatAntolatzailea: Gure Txeru

[Azaroaren 9a, igandea]BEHOBIA-DONOSTIALASTERKETAAutobusa: 10 €Irteera-ordua: 08:45ean Izen-ematea: Sahatsaga kiroldegian, azaroaren 7abaino lehen (tel.: 943 140432,[email protected])

] Gaztelekua

ANTZERKIA ANTOLATZEN

Noiz: Azaroaren 8a, larunbata: ANTZERKIA ANTOLATZENAzaroaren 9a, igandea:ZILARGIN KOLGANTEAKAzaroaren 14a, ostirala: KANDELAK BOTOIEKINAzaroaren 15a, larunbata:PIROPO LEHIAKETA(saria: kamiseta margotuta) Azaroaren 22a, larunbata: ANTZERKIA ANTOLATZENAzaroaren 23a, igandea:SASKI TXAPELKETAAzaroaren 28a, ostirala: INAUTERIETAKO IDEIENZAPARRADAAzaroaren 29a, larunbata: SUKALDARITZA

] GaztetxeaAZAROA GAZTETXEAN01 osteguna 21:00etan07 ostirala 22:00etan15 larunbata 22:00etan20 osteguna 21:00etan22 larunbata 22:00etan

] LehiaketaGABONETAKO IV. POSTALETA ZORION-ESALDILEHIAKETAEpea: azaroaren 21a arte

zorion agurrak] akordatzen

Sareak lehortzenJuana Mari Berasaluze

Urriak 30Zorionak etxeko denen

partetik. Ondo pasa zure urtebetetze eguna.

June EizagirreAzaroak 18

Bost! Esku bateko hatzakbete dituzu, maitia!

Zorionak!

Josu eta Itsasne UrangaUrriak 20 eta azaroak 13

Zorionak aita, ama eta familiaren partetik.Muxu erraldoi bana bioi.

Norbait zoriondu nahi izanez gero,argazkia bere testutxoarekin Txerukopostontzian utzi edo eta Eskualtxetaraeraman. Gogoratu! bazkideok doan dau-kazue eta bazkide ez zaretenok 4 €ordaindu beharko dituzue argazki bakoi-tzagatik.

Atal honetan jartzeko moduko argazki zaharren bat baduzu,deitu943000548 telefonora edo [email protected] helbidera bidali.

Nahiz eta gaur egun nylonezko sareak lehortu beharrik ez dagoen, urrianzenbait sare moila gainean lehortzen ikusteko aukera izan dugu, gordetzekoasmoarekin. Garai batean, ordea, argazkian ikus dezakegun bezala, sareakedonon ikus zitezkeen lehortzen, kotoizkoak izaten baitziren. Ezkerralderadagoen bidea Txori Tonpe Elkartetik jaisten den bidea da, Isaac burdinde-gian amaitzen dena; beraz, garai hartan oraindik astilleroa egiteko zegoen.

Santi “Kukuluk” utzitako argazkia.

aarrttzzaappeeNola deitzen zitzaien 212. urtetik aurrera biztanle askeei?URRIKO GALDERA:

Artzapen bazkidea bazara eta erantzuna baldin badakizu, e-mailez ([email protected]), gutunez (kale nagusia 1-3z/g) edo deitu (943 000 548) AZAROAREN 25a BAINO LEHEN.

IRAILEKO ERANTZUNA: Tegula

IRABAZLEA: Maite Berasaluze

Saria: Hiru botilako Larchago ardo kaxa bat.

...hostoen hotsa,

entzuten?

76. zenbakia (2008ko urria)

Documents

Transcript of 76. zenbakia (2008ko urria)