Documento de traballo

IntroducinNesta actividade practicarase coa colocacin e a funcin do pronome persoal tono na oracin. En primeiro lugar, cmpre ter en conta que o pronome tono carece de acento fontico propio e necesita apoiarse no verbo para a sa pronuncia. Por exemplo, na oracin O camareiro truxome a comida o pronome persoal tono me pronnciase apoindose na forma verbal trouxo, que por causa disto acaba convertndose en palabra esdrxula e debe levar acento grfico.En todas as linguas existen unha serie de normas sobre a colocacin do pronome tono na oracin. Para a revisin das normas mis importantes relativas lingua galega pdese consultar a unidade 6 (pxina 104) do libro de texto de referencia da editorial Anaya, onde se acharn exemplos concretos da colocacin do pronome tono. Realice a tarefa 1 para practicar a colocacin do pronome tono.Nas construcins nas que aparecen das formas verbais consecutivas, o alumno debe ter en conta que o pronome tono pode situarse despois do primeiro verbo ou do segundo indistintamente. Refermonos s perfrases verbais do tipo: Veu avisarme / Veume avisar.Respecto das formas te e che hai que sinalar en primeiro lugar que, ao non existir esta diferenza no casteln, as persoas galegofalantes non presentan dificultades na sa utilizacin correcta de xeito espontneo, mais a xente que ten o casteln como lingua habitual enfrntase ao problema de determinar cal das das a apropiada. Desde o punto de vista gramatical, a forma te funciona como obxecto directo e a forma che como obxecto indirecto. Para entendelo nun exemplo claro podemos dicir que na oracin Truxoche o libro hai que usar che porque xa existe unha cousa que complemento directo (o libro). Pola contra, na oracin Truxote no seu coche hai que utilizar te porque non existe unha cousa trada, senn que a propia persoa a que foi trada no coche. Realice a tarefa 2, sobre a identificacin das funcins do pronome tono.Respecto das funcins que realizan na oracin os restantes pronomes da serie tona pdese dicir que funcionan como complemento directo as formas me, nos, vos, o, a, os e as (e as sas variantes: -lo, -la, -no, -na) e como complemento indirecto me, nos, vos, lle e lles. O feito de haber tres formas que poden funcionar como CD ou como CI (me, nos e vos) debe relacionarse coa explicacin sobre o uso de te e che.Libro de 3 de ESO da editorial Anaya, pxina 102.Na tarefa 3 resmense as prcticas sobre os pronomes.

Tarefas Tarefa 1: Colocacin do pronome tono.Tarefa 2: Identificacin das funcins do pronome tono.Tarefa 3: Recapitulacin de pronomes.Tarefa 1. Colocacin do pronome persoal tonoNesta tarefa, cumprir colocar correctamente as formas pronominais tonas, para o que se deber debe botar man dos materiais recomendados, onde se recollen con claridade os aspectos tericos que van axudar a realizar esta tarefa (pxina 104 do libro de referencia). De todos os xeitos, dbese ter en conta unha regra de ouro: os pronomes tonos nunca van en posicin inicial absoluta.Exercicio 1Coloque o pronome tono onde corresponda, seguindo as normas xerais:Exemplo: Moito__repetn__, pero nunca __fixo__ caso (llo, me). / Moito llo repetn, pero nunca me fixo caso._____digo_____o que penso dela e mira_____como se pon (lle, a). Quero_____que_____diga_____ela (o).Se______queres______saber_____, a min_____importas_____moito (o, me). Para que____saibas_____, eu non______fixen______(o, o). _____vin_____a el e_____dei______o teu recado (o, lle). Quiz_____vea_____ grande (lle). Non_____digas_____nada (lles). AutoavaliacinDgolle, mraa.Quero que o digaSe o queres saber, a min imprtasme moito.Para que o saibas, eu non o fixen.Vino a el e deille o recado.Quiz lle vea grande.Non lles digas nada.Exercicio 2Poa te ou che segundo cumpra. Razoe a resposta en cada caso (parte presencial). Coloque o pronome no seu sitio. Se hai mis dunha posibilidade, utilceas todas:Non____vin o sinal que____quedou despois do accidente.____escoitaba____ben a gusto, pero teo que marchar. O cadelo____ha____morder____como non vaias con tino.Seica____rebentou____o pantaln? Pois agora____mallo____o lombo por non faceres caso. perigoso andar por baixo dos guindastres; se____esmagan____non o contas. Ao sarmos do traballo____veremos____na tasca. Anda____mollaron____ben o coche. Algun____roubou____do caixn os papeis. Sempre____regalan____xoias. AutoavaliacinNon che vin o sinal que che quedou.Escoitbate.O cadelo hate morder / ha morderte.Seica che rebentou o pantaln?Mlloche.Se te esmagan.Vermoste.Anda che mollaron.Algun cheSempre cheExercicio 3Reescriba a oracin Onlle cantar pera antepondolle os seguintes elementos: non, onte, nunca, xa, tamn, quizais, xa che dixen que:AutoavaliacinNon lle on cantar pera.Onte onlle cantar pera.Nunca lle on cantar pera.Xa lle on cantar pera.Tamn lle on cantar pera.Quizais lle on cantar pera.Xa che dixen que lle on cantar pera.Tarefa 2. Identificacin das funcins do pronome tonoO pronome tono pode cumprir as funcins de complemento directo ou indirecto: Ensinoulles [CI] a casa, Mercouna [CD] onte (pxinas 102 e 103 do libro de referencia). Nesta tarefa trtase de diferenciar estas funcins e de saber usalas correctamente, sobre todo tendo en conta que para a segunda persoa do singular hai zonas que utilizan che para as das funcins (chesmo): Comprouche un coche (correcto) / Chameiche e non me oches (incorrecto). Tamn hai outras zonas que utilizan te (tesmo) en todos os casos: Comproute un coche (incorrecto) / Chameite e non me oches (correcto). As mesmo, as formas de terceira persoa o, a, os, as e as sas correspondentes variantes cumpren a funcin de complemento directo, e lle, lles a de complemento indirecto.Exercicio 1Complete os seguintes enunciados coas formas te e che:A ti contei___ a verdade. Onte non ___ atopamos. Mandamos___ marchar. Por que ___ faran esa trampa? Ti anda non ___ erguiches? Haber que ir buscar___ ao colexio. Chamei___ arredor das seis, pero non ___ deu a gana de baixar. O can mordeu___. O can mordeu___ unha perna. AutoavaliacinA ti conteiche a verdade.Onte non te atopamos.Mandmosche marchar.Por que che faranTi anda non te erguiches?Haber que ir buscarte ao colexio.Chameite, pero non che deu a gana de baixar.O can mordeute.O can mordeuche unha perna.Exercicio 2Substita os enunciados en cursiva polas formas pronominais correspondentes segundo o modelo que se lle propn (lea detidamente a explicacin que se lle d para elaborar o exercicio): Exemplo:Mara trouxo os caramelos ao seu irmn. / Mara truxollos.Os caramelos CD; entn substitumolo polo pronome de CD de terceira persoa masculino plural: os.Ao seu irmn CI; entn substitumolo polo pronome de CI de terceira persoa masculino singular: lle.Lle+os = llos: Truxollos.

Sirve o caldo aos teus irmns. Di a verdade a estes homes. Fai os deberes sa irm porque ela non sabe. Truxonos un regalo ben bonito.Ensinouvos todo canto saba. Fixo unha empanada aos seus convidados. Ters que levar ao oculista os lentes vellos. Deu un bico aos pais pola ma. Amosei aos visitantes o museo da cidade. Darei a ti todo canto me pidas. Non che quero esas nabizas. AutoavaliacinSrvellelo.Dllela.Faillos.Truxonolo.Ensinuvolo.Fxollela.Ters que levarllos. / Terasllos que levar. / Ters que llos levar.Dullelo.Amosillelo.Dareicho.Non chas quero.Exercicio 3Substita a cursiva por un pronome tono. Indique se son formas de CD ou CI.O venres faremos ese traballo. Hai que gaar aos do quinto. Anda non nos trouxo o almorzo. Por fin amaaron a estrada. Deunos o aguinaldo. AutoavaliacinFarmolo. (CD)Hai que gaarlles. (CI)Anda non nolo trouxo. (CD)Por fin amarona. (CD)Dunolo. (CD)Exercicio 4Nos seguintes enunciados, substita primeiro o CI e despois o CD.Exemplo: Trouxeron (a ns) un agasallo. / Trouxronnos un agasallo. Trouxronnolo.Fixeron (a el) a chaqueta. Xon pediu (a vs) un favor. Gaei (a ti) todas as partidas. Regalaron (a min) os cromos. Contastes (a eles) os segredos. Roubaron (a ns) as entradas. Chamou (a ns) a atencin. Botou (o berro) a Pedro. Impartiu (a leccin) aos alumnos. Contou (a eles) a mentira. AutoavaliacinFixronlle a chaqueta. Fixronlla.Xon pediuvos un favor. Xon peduvolo.Gaeiche todas as partidas. Gaeichas.Regalronme os cromos. Regalronmos.Contsteslles os segredos. Contstesllelos.Roubronnos as entradas. Roubronnolas.Chamounos a atencin. Chamunola.Botoulle o berro. Botoullo.Impartiulles a leccin. Impartullela.Contoulles a mentira. Contullela.Tarefa 3. Recapitulacin de pronomesLea o texto e responda s cuestins que figuran deseguido:E pensaban que non a veran mis, pero daquela aconteceu que, ao saren do porto, o motor do Benaura fallou unhas cantas veces, coma se tusise para ceibarse do afogo, e ao fin calou de todo.Revisrono al mesmo, polo momento sen poder descubrir que era o que fallara e, cando despois de das horas continuaban na mesma situacin, ou anda peor porque s lles quedaban das horas ou pouco mis de luz, decidiron voltar terra, onde pasaron a noite.Ao da seguinte, a media ma, Ddac xa solucionara o problema, fin de contas moi sinxelo, pois tratbase simplemente dunha peza gastada que non colla o xogo, e abondou con substitula por outra, das que levaban de recambio, para que todo funcionase normalmente.Despois de comer, cando xa estaban para reemprender a viaxe, Alba decatouse da presenza da muller, a uns cincuenta metros, e dxollo a Ddac, que virou a cabeza e, inseguro, dixo:--Coidas que pode querer algunha cousa? Se cadra, que a levemos connosco?--Non cho sei...E acenronlle para que se achegase, mis ela continuaba sen moverse, mirndoos, ata que Alba dixo:-monos.M. de Pedrolo, Mecanoscrito da segunda orixe. GalaxiaExercicioOs pronomes persoais caracterzanse, entre outras cousas, por faceren referencia s denominadas persoas gramaticais. Localceos no texto e indique a persoa que se refiren.Falamos de pronomes de primeira persoa, segunda, etc., pero tamn distinguimos pronomes tonos de tnicos. Que motivos xustifican esta clasificacin? Divida en tonos e tnicos os pronomes persoais localizados anteriormente.Lembre que a prclise ou nclise (anteposicin e posposicin con respecto ao verbo) do pronome tono estn condicionadas. Cales son as regras bsicas que as regulan? Intente reconstrulas a partir do texto.A estrutura que fan referencia os pronomes tonos, ocupara a mesma posicin ca eles? Comprbeo. posible a supresin dalgunha forma pronominal do texto sen que a oracin na que se incle se vexa alterada?

Pxina 1 de 7