Abrakadabra!3

40

Ikusi duzu inoiz magia-saiorik? Harrapatu zenuen trukoren bat? Magiak jostatzeko eta,

bide batez, adimena lantzeko balio du!

Gainditu dudala erakusteko... magia-trukoa urratsez urrats

azalduko dut

Trukoa aukeratuko dugu.

Trukoa nola egin pentsatuko dugu.

Trukoari buruzko testua idatziko dugu.

Trukoa aurkeztuko diegu ikaskideei.

Erronka gainditzeko... ikertu eta ikasi

Irakurgaia: Izozketa magikoa

Ibilbidea azaldu

Jarraibidezko testua

Sinonimoak

Puntuazio-markak (II): bi puntuak eta marratxoa

Izenordaina

Ipuinaren atalak

2

Urra

tsa

3

Urra

tsa

Erronka bat dugu zuretzat

Erakutsiko diezu ikaskideei magia-truko bat egiten?

1

Urra

tsa

4Urra

tsa

42

IrakurgaiaKomunikatu

42

Trukoa:

Zer Behar da?

Jarri pitxer bat eta edalontzi bete ur zure aurrean. Bota edalontziko ura pitxerrera, esan hitz magikoak, eta ura izoztuta aterako da!

Pitxer opaku bat (zeramikazkoa edo plastikozkoa), erdiraino urez beteta dagoen edalontzi bat, izotz-koskorrak eta belaki bat.

Berebiziko trukoa da udako arratsalde baterako. Honela azaldu zenezake: oso egarri zara, eta izozkailuan ez dago izotzik; baina ur pixka batekin berehala egingo duzu izotza.Ikusleek ez dakite, jakina, hasi orduko izotza pitxer barruan gorde duzunik.

21 3

Izozketa magikoa 4

Erreparatu irakurgaiko irudiei. Zer azaltzen dute, zure ustez? Lagungarriak iruditzen zaizkizu? Testua arretaz irakurrita, magia-truko dibertigarri bat egiten ikasiko duzu.

Irakurri aurretik

U·3

43

Opaku: gardena ez dena; ez dio argiari igarotzen uzten, eta atzean dauden gauzak ezin dira ikusi.

Belaki: garbitzeko erabiltzen den gauza biguna eta malgua.

Ostera: berriro.

Hiztegia

Lehenengo eta behin, sartu belakia pitxerrean. Egokitu ondo pitxerraren beheko aldean; belakia handiegia bada, ebaki neurri egokian, 1. argazkian bezala gelditzeko. Trukoa ondo atera dadin, ezinbestekoa da belakia lehor egotea.

Bota edalontziko ura pitxerrera. Belakiak ura xurgatuko du.

Jarri izotz-koskorrak pitxerraren barruan, belakiaren gainean (2. argazkia).

Pitxerra okertzen duzunean, izotz-koskorrak aterako dira.

1

3

2

4

* OHARRA!Belakia urez bustita geratuko da,

eta ezin izango duzu berriz erabili. Beraz, ikusleak ostera

ere harri eta zur uzteko, belaki lehor gehiago izan beharko dituzu eskura.

Nola egiten da?

Magia trukurik onenak. Ttarttalo (moldatua).

1 Urteko zer sasoi da egokiena Izozketa magikoa egiteko? Zergatik?

2 Trukoa ondo ateratzen bada, zer gertatuko da pitxerra okertzean?

3 Eta txarto ateratzen bada?

7 Ikusi duzu inoiz magia-saiorik? Azaldu.

8 Zure ustez, zer ezaugarri izan behar ditu taxuzko mago batek?

9 Saiatu zara inoiz magiarik egiten? Azaldu.

10 Demagun magoa zarela. Nola sentituko zi-nateke trukoa ondo ateraz gero? Eta ondo atera ezean? Zer egingo zenuke kasu bakoitzean? Jarri binaka, eztabaidatu eta idatzi.

4 Azaldu esapide honen esanahia: «Ikusleak ostera ere harri eta zur uzteko, belaki lehor gehia-go izan beharko dituzu eskura».

5 Esan esaldiok egia ala gezurra dio-ten. Berridatzi gezurra diotenak: a. Trukoa egiteko, lau gauza

behar dira. b. Izotz-koskorrak edalontzian

jarri behar ditugu. c. Belakiak bustita egon behar du. d. Dena prest dagoenean, eda-

lontziko ura pitxerrera bota behar da.

6 Zer egin behar da eta zer ez tru-koa ondo ateratzeko? Sailkatu.

– Belakia pitxerraren beheko aldean egokitu.

– Izotzak ikusleen aurrean bota pitxerrera.

– Belakia izotzen azpian jarri.

– Belakia behin baino gehiago-tan erabili.

– Pitxer gardena erabili.

Zer egin Zer ez egin… …

Hausnartu eta lotu zure munduarekin

Idatzi testuari buruz

Ulermena Hitz egin testuari buruz

44

Trukoa aukeratuko dugu.

t��Hirunaka jarrita, bilatu magia-trukoak liburuetan edo Interneten. Aukeratu egiteko moduko bat.

31Urratsa

2 4

U·3

45

2 Zertan ari da magoa irudiotan? Erreparatu eta lotu esaldiekin:

Magia

a. Kartak erakutsi ditu. b. Hagatxo magikoa astindu du. c. Hauts magikoak jaurti ditu. d. Zapia eskuan ezkutatu du.

3 Taldeka jarrita, asmatu araoak. Osatu eskuineko esaldiak, erri-mak erabiliz.

Komunikatu Ikasi hitzak

Magoaren jantziak Magoaren tresnak

1 2 3 4

Atxia motxia perolipan,txanpona belarrian!

Dena, dena, erlearen eztena…

Lapikoa bete igel…

1 Sailkatu magiarekin zerikusia duten gauza hauek:

4646

Komunikatu

Ibilbidea azaldu Ahoz

Trukoa nola egin pentsatuko dugu.

t��Erabaki trukoak zenbat urrats izango dituen eta egin zirriborroa.

t���Pentsatu zer material behar duzuen (kartak, hagatxoa, kapela…) eta erabaki taldekide bakoitzak zer ekarriko duen.

31 2 4Urratsa

Ibilbideak azaltzekoErabili honelako esapideak:– gurutzatu errepidea– jarraitu zuzen– jo ezkerretara – …-ra heldu ondoren, …– zeharkatu parkea

1. Basurtuko ospitalea

2. Termibus

3. EiTB

4. San Mames futbol-zelaia

5. Euskalduna jauregia

6. Arte Ederren Museoa

7. Carlton Hotela

8. Azkuna Zentroa

5 1 Entzun arretaz eta aukeratu egia dioten esaldiak.

– Unai Bilboko Arte Ederren Museora joan da.

– Museora joatea gomendatu dio lehengusu Gaizkari.

– Ibilbidea Termibus izeneko taxi-geltokian hasten da.

– Geltokitik atera ondoren, Perez Galdos kalea gurutzatu behar da.

– Sabino Arana etorbidearen amaieran, Jesusen Bihotza dago.

– Casilda Iturriberri parkea zeharkatu behar da.

2 Jarri hirunaka eta, Bilboko mapari erreparatuz, azaldu ibilbide bana Termibustik irtenda.

47

U· 3

1 Irakurri testua arretaz:

Jarraibidezko testuaKomunikatu Idatziz

2 Kopiatu koadernoan urrats bakoitzaren hasierako hitza, lodiz dagoena. Zertarako erabiltzen ditugu horrelako hitzak?

3 Ideia-jasa Bururatzen zaizu beste jarraibiderik mago ona izateko?

Jarraibidezko testuetan zerbait egiteko urratsak azaltzen dira. Azalpenak argi eta ondo antolatuta eman behar di-tugu, zenbakiak eta beste hitz batzuk erabiliz: Lehenengo, Bigarrenez, Ondoren, Azkenik…

Mago ona izateko jarraibideak

1. Lehenengo, liburuetan edo Interneten bilatuta,

aukeratu magia-truko polit bat.

2. Bigarrenez, eskuratu trukoa egiteko behar du-

zun guztia: materiala, arropa edo mozorroa...

3. Ondoren, praktikatu ispiluaren aurrean, trukoa

buruz ikasi arte. Ez ahaztu nola azaldu behar du-

zun: aurkezpen labur bat, trukoa urratsez urrats,

jakin-mina pizteko esaldiak, eta abar.

4. Azkenik, dena prest duzunean, aurkeztu trukoa

jendaurrean. Kontzentrazioa eta arreta behar-

ko dituzu. Begiratu ikusleei begietara eta egin

irribarre. Harrituta utziko dituzu!

Trukoari buruzko testua idatziko dugu.

t��Idatzi trukoa urratsez urrats kartoi mehe batean. Erabili jarraibi-dezko testuetako ohiko hitzak: Hasteko, Gero, Amaitzeko…

t��Egin marrazki bat urrats bakoitzaren ondoan.

21 43Urratsa

48

Ezagutu hizkuntza Lexikoa

1 Kopiatu hitzak eta sortu sinonimo-bikoteak.

jaiki temati udare kili-kili

madari kilima altxatu burugogor

2 Berridatzi testua, nabarmendutako hitzak beste hauekin ordeztuz:

ume - topatu - lasterka - iskanbila

Korrika igo dituzte haurrek eskailerak. Zalaparta han-

dian sartu dira sukaldera. Katua aurkitu dute han, esne

epela edaten!

3 Kopiatu eta osatu esaldiak erori, itzuli, apurtu eta amaitu hitzen sinonimoekin.

– Filma … zenean, metroz … ginen etxera.

– Pitxerra lurrera …, eta mila zatitan … zen.

4 Bilatu hitz hauen sinonimoak irakurgaian:

Lotu irakurgaiarekin

Sinonimoak

Sinonimoak esanahi bera duten hitzak dira.

esponjairten apropos moztu jaurti

Harrigarria, ezta?

Benetan txundigarria!

U·3

49

Ezagutu hizkuntza Ortografia

1 Azaldu zergatik erabili diren bi puntuak kasu bakoitzean.

2 Berridatzi esaldiak bi puntuak jarriz.

– Kaixo, Peru Gogoa nuen zuri gutun hau idazteko.– Hara zer esan zigun atezainak «Hartu bizikletak eta alde heospa!».– Hauek sartu ditut zorroan arkatza, margoak, kalkulagailua

eta liburuak.

3 Zatitu hitzak, lerro-amaierakoak balira bezala. Erreparatu ere-duari eta idatzi aukera guztiak kasu bakoitzean.

4 Zuzendu hauek zatitzean egindako akatsak:

Bi puntuak eta marratxoa

Alkateak hau esan du:«Liburutegi handi bat

egingo dugu».

1 Errezeta egiteko osagaiak: ➤ esnea➤ irina➤ arrautzak ➤ azukrea.

3

Ixone maitea:Aspaldi ez dut zure berririk izan.

2

Lerro-amaieran, hitza osorik sartzeko lekurik ez badago, ma-rratxoa (-) jartzen da. Marratxoa silaba baten ostean doa beti.

tximino: saltoki: tximeleta: iratzargailu:

txi-mino … … … tximi-no

et–zi

an-t-zo-ki

s-oka

I-larg-i

a-s-to

h-os-to

ba-se-rr-i

gam-e-lu

Bi puntuak (:) erabiltzen dira:t�Zerrendetan ➔ Hau behar dugu: belakia, pitxerra eta ura. t�Hitzez hitzezko aipamenetan ➔ Gogoratu magoaren hitzak:

«Abrakadabra!». t�Gutunen hasieran ➔ Aspaldiko, Ainara: Zer moduz oporretan?

50

Izenordaina1 Bost minutuko

geraldia Erreparatu irudiari eta kopiatu berdez dauden hitzak koadernoan. Zer dira?

2 Lotu esanahi bereko esaldiak eta azpimarratu izenordainak.

3 Lotu. Ni basoan galdu gara. Zu liburutegian egon ziren. Hura presaka etorri zara. Gu logura naiz. Zuek ibaian bainatu da. Haiek artistak zarete.

Josunek eta biok praka moreak ditugu. Harkaitzen lehengusua Bilbon bizi da.Idoiak eta zuk oparia erosi duzue.Umeak berandu heldu dira.

Zuek oparia erosi duzue.

Haiek berandu heldu dira.

Hura Bilbon bizi da.

Guk praka moreak ditugu.

Ezagutu hizkuntza Gramatika

Izenordainak izenaren ordezko hitzak dira:

Singularra Pluralani gu

hi/zu zuekhura haiek

Adibidez: Kepak eta Olaitzek barre egin dute. ➔ Haiek barre egin dute.

Ni magoa izango naiz eta zu, nire laguntzailea!

Gu ikusleak izango gara! Eta, zer egingo

duzue zuek?

U·3

51

4 Osatu izenordainak erabiliz.

– … zure aldamenean eseri dira.

– Atzo … Gasteizko katedralean egon zineten.

– Kaixo! … Begoñaren ahizpa zara, ezta?

– … musika-talde bateko abeslaria da.

– … antzezleak izango gara.

5 Ordeztu azpimarra duten hitzak izenordainekin.

– Naiara eta biok zinemara goaz.

– Olatz eta Aitzol amarekin etorri dira.

– Aimar eta zu okerreko bidetik joan zarete.

– Pello dardarka atera da uretatik.

– Galder, zatoz hona!

6 Berridatzi, izenordainen ordez izenak jarriz.

– Haiek Getariako arrantzalerik gazteenak dira.

– Gu parke ondoko etxean bizi gara.

– Zu, irten zaitez azkar hortik!

– Eta hura, non jaio zen?

7 Buru pentsalariak Nolako nahastea! Berridatzi, izenordain bakoitza

berari dagokion esaldian jarriz.

– Zuk ura bota dut pitxerrera.

– Guk ikuskizuna antolatu duzue.

– Nik magia atsegin duzu.

– Zuek hitz magikoak esan ditugu.

Jolastu hizkuntzarekin!

Trukoa aurkeztuko diegu ikaskideei.

t��Ekarri eskolara trukoa egiteko behar duzuen materiala. Erabaki zer taldekidek (batek edo gehiagok) egingo duen aurkezpena.

t��Aurkeztu trukoa beste taldeei.

Erronkagaindituta!

431 2Urratsa

52

Ezagutu literatura

1 Irakurri ipuina eta identifikatu hasiera, korapiloa eta amaiera.

Ipuinaren atalak

Sormenaren txokoa

t���� Istorio-laukia Asmatu ipuin labur baten hasiera, taldeka jarrita. Horretarako, aukeratu:

t����Trukatu testuak. Idatzi tokatu zaizuen testuaren korapiloa eta amaiera.

Ipuinek hiru atal dituzte: hasiera, korapiloa eta amaiera.

Korapiloa Pertsonaiek arazo

bat dute. Gertakari nagusiak atal

honetakoak dira.

Amaiera Arazoa konpondu, eta istorioa amaitu

egiten da.

Hasiera Pertsonaiak aurkeztu, eta istorioa non eta

noiz gertatzen den azaltzen da.

Behin batean, Josebiñeri gauza harrigarri bat gertatu zitzaion. Etxeko ispiluari begira ari zela, semaforo handi bat ikusi zuen. Argi berdea piztu zenean, ispiluaren beste aldera pasatu zen. Bat-batean, Afrikako sabanan agertu zen. Lehoi goseti bat hurbiltzen ari zi-tzaiola ikusita, korrika hasi, baina, estropezu eginda, lurrera erori zen. Halako batean, sare handi bat bota, eta Bartzelonako zoora eraman zuten lehoiarekin. Orduan, «Klask!», egin zuen Koxkolo magoak eskuineko eskuko bi hatzekin. Eta hitz magikoak esan zituen: «Mila katramila, esnatu dadila gure neskati-la!». Esnatu zenean, magoak galderak egin zizkion: «Ikusi duzu ispilua? Eta lehoia?». Eta aretoko ikusleek itzelezko txalo-zaparrada jo zuten.

Joxantonio Ormazabal, Josebiñe. Elkar (moldatua).

PERTSONAIAK Aztia eta sorgina

Dragoia

Pirata eta loroa

DENBORABehin bateanAntzinaOso aspaldi ez dela

LEKUAK Karibeko uharte batean

Dorre zahar batean

Baso ilun batean

53

U · 3

Ikasi dudana antolatu

1 Osatu eskemak.

1 Ordenatu letrak eta idatzi definizio bakoitzari dagokion hitza.

t Itsasoa osatzen duen likidoa.

t Udaberriaren eta udazkenaren arteko urtaroa.

t Jaurti hitzaren sinonimoa.

t Solido bihurtu den ura.

t Edariak edukitzeko balio duen ontzia.

t Material batek likidoak barneratu.

t Buztinezko objektua.

Hitz-bilduma

... ordezko ... dira.

... atal ditu

Izenordainak

Ipuina

Singularrekoak:...

Hasiera: ...

Pluralekoak:...

...: ......: ...

anayaharitza.esBaliabide-bankuko «Ika-si dudana antolatu» atalean, orrialde honen bertsio inprimagarria duzu.

anayaharitza.esKontsultatu «Ikasteko» eta «Jolastuz ikasi» ata-lak baliabide-bankuan.

r u

d u a

t o a b

z t i o z

t i e p x r

u g r u x t a

k e r z i m a a

54

Zer ikasi dudan

Lexikoa

1 Kopiatu taula eta margotu hitz bakoitzaren sinonimoa.

lirain gizen buztanitsusi lodi lodieder handi laztan

zakar estu isats

2 Berridatzi, lodiz daudenak hitz hauekin or-deztuz:

sendagile – gerturatu – alai – astiro – batu

– Artzainak ardi guztiak bildu ditu.

– Katua sagu-zulora hurbildu zen.

– Jon oso pozik ibili da herriko jaietan.

– Medikuak eztia hartzeko esan dio.

– Mendizaleak poliki heldu dira gailurrera.

3 Ezabatu arrotza multzo bakoitzetik.

heldu - iritsi - ireki - ailegatu

argi – lotsati – bizkor – adimentsu

negar - kemen - indar - adore

Ortografia

4 Jarri bi puntuak eta arrazoitu. – Aitorrek oihuka esan zuen «Kontuz, labain

dago eta!».– Guraso maiteok Zer moduz Parisen? – Hara zer erosi dudan edariak, patatak, jo-

gurtak eta kafea.

5 Berridatzi, ikasi dituzun puntuazio-markak era-biliz: puntua, koma, bipuntuak eta marratxoa. Letra larria ere jarri beharrezkoa denean.

kaixo ander

irakasleak esan digu gaixorik zau

dela gaur eskolan zer egin du

gun kontatuko dizut

goizeko hamaiketan liburutegi

ra joan gara lan baterako liburu

en bila

arratsaldean gorputz-hezkuntza izan

dugu jolas asko egin ditugu zelai errea

ezkutaketa lasterketa eta erlaxazioa

laster arte

idoia

Gramatika6 Aurkitu izenordainak eta osatu esaldiak.

txepetxagutximistazu

dantzaizurdeahura haieksabelaeuriani

oiloazuekliburuaaulkia

– … berandu etorri dira dantzalditik.

– … ez gara mendizaleak. Eta … ?

– … neska xelebrea da.

– Aitzol, nora zoaz … hortik?

– … gelako ordezkaria naiz.

7 Ordeztu azpimarradunak izenordainekin.– Aita-semeak jolasean ari dira.

– Mikel eta zu ondo moldatzen zarete.

55

3. PORTFOLIOA

1 Nola sentitu zara hau egiten? Jarri puntu bat ituan eta lotu puntuak:

2 Balioetsi erronkako talde-lana. Pentsatu zer ikasi duzun ikas-kideengandik eta zer ikasi duten haiek zugandik. Gero, osatu koadernoan:

3 Zertarako balio dizu ikasitakoak? Idatzi koadernoan unitateko edukiak aplikatzeko hiru egoera.

Nola ikasi dudan

anayaharitza.esBal iabide-bankuko «Portfolioa» deritzo-nean, orrialde honen bertsio inprimagarria duzu.

Gogoratu unitate ho-netako lana zure port-foliorako aukeratzea.

1

2

3

Ibilbideak ahoz

azaltzen.Ipuinaren

atalak bereizten.

1.

2.

3.

Nola aritu gara talde-lanean?

Hau ikasi dut ikaskideengandik:

Ikaskideek hau ikasi dute nigandik:Zer hobetu behar dut hurrengo talde-lanean?

Zu

re koadernoan

OSATU

edo bertsio imprim

agar

rian

Irakurgaiari buruz hitz

egiten.Sinonimoak

ikasten.