A D M I N I S T R A Z I O A

EUSKARAZ 11

GR

AM

AT

IK

A Bi puntuen aurrea eta atzea

1. Aurkezpena

Bi puntuak, itxura batean, tolesik gabeko puntuazio-markabat dira; hala ere, fidatzea ez da komeni. Jakina da bi pun-tuek harago seinalatzen dutela beti; aurkeztu egiten dituztelaadibideak, kausak, ondorioak edo argibideak. Horretaz gai-nera, badituzte beste erabilera espezifiko batzuk. Han-hemen, tipografiari eta estiloari loturiko zenbait gai erelanduko ditugu, ezin baita puntuazioaz jardun estilistika albobatera utzita.

2. Ohiko erabilerak

Bi puntuen ondokoak “zabaldu” egiten du aurreko perpausedo sintagmaren adierazpena.

Zerrendak aurkeztu

Bulegorako materiala erosi behar dugu: orriak, bolalumak, arka-tzak, grapak... denetarik.

Etxeko lan guztiak amaitu zituen: erratza pasatu, hautsa kendueta leihoak garbitu.

Kausa-ondorio harremanak ezarri

Berandu iritsi zen lanera: ez zituen aurkitzen autoko giltzak.

Laburpenak egin

Horma ondo tresnatua zegoen; igoaldiko ipi-apa guztiak ongiaztertuak zituen; entrenamendu-saio gogorrak eginak zituenazken hilabeteetan: ahal zuen guztia egina zuen.

Argibideak edo azalpenak sartu

Bi metroko olatuak izanik ere, ez zen egun txarra nabigatzeko:inguru horretan lau metrotik gorakoak ere izaten dira sarri.

Hitzez hitzeko aipuak ekarri, adierazpen-aditza aurreandela

Martinek esan zuen: “Nora joango gara bazkaltzera?”.

Bi puntuek arindu egiten dituzte esaldiak, menderagailuekedo lokailuek ez bezala; apaindurarik gabeko prosa bakuna-ren bereizgarri dira. Erreparatu esaldi bikote hauei, haienarteko aldeaz jabetzeko.

Aterkia hartu zuen irten aurretik: euria zarra-zarra ari zuen.

Aterkia hartu zuen irten aurretik, euria zarra-zarra ari baitzuen.

Altunaren esanetan, Larramendi euskaldun zaharberritua zen:euskara ia ahaztu ondoren ikasi zuen berriro.

Altunaren esanetan, Larramendi euskaldun zaharberritua zen;alegia, euskara ia ahaztu ondoren ikasi zuen berriro.

Irakurle zolia ohartuko zen, lehenbiziko adibidea ikusirik, bipuntuak eta puntu eta koma lehian aritzen direla erabilerabatzuetan.

3. Erabilera espezifikoak

Aurreko atalean aipatu ditugu bi puntuek ezartzen dituztenlotura semantiko nagusiak. Dena den, badira beste erabileraespezifiko batzuk, ezin albora daitezkeenak.

Denbora-adierazpenak

Denbora-unitateak bereizteko erabiltzen da (ISO 8601araua).

12:30:24 (hh:mm:ss)

Bibliografia

Hainbat erabilera ditu arlo horretan:

• egilearen izenaren eta lanaren izenburuaren arteanALBERDI, Andres: Oinarrizko gramatika, Elkarlanean, Donostia,2008.

• azpitituluen aurretikESNAL, Pello: Testu-antolatzaileak: erabilera estrategikoak, Eus-kaltzaindia, Bilbo, 2008.

• testu barruko erreferentzietanIngelesezko egile batzuek zaharkitutzat jotzen dute bi puntuenerabilera (Zinsser, 1976: 72-73), baina ez dezagun ahaztu hiz-kuntza bakoitzak bere sistema duela.

Zatiketa matematikoak

Azaldu beharrik ez dauka honek, ezta?

24 : 6 = 4

Administrazioko testuak

Lege-testuen atarikoaren ondoren, testu osoa garatzendenean (gehienetan letra larriz).

ERABAKI DU:

EBAZPENA:

Idatzietako agurrak

Lankide estimatua:

4. Estilistikari buruzko zenbait ohar

4.1. Erredundantziak

Bi puntuek zenbait testu-antolatzaileren funtzio bera bete-tzen dute (adibidez, hain zuzen ere, alegia...). Hala, testugi-leak bi aukera ditu: bi puntuak ala testu-antolatzaileaerabiltzea, baina ez biak batera.

Denetariko oskoldunak daude itsasadarrean: muskuiluak, ere-zak, txirlak...

Denetariko oskoldunak daude itsasadarrean; besteak beste,muskuiluak, erezak eta txirlak.

*Denetariko oskoldunak daude itsasadarrean; besteak beste:muskuiluak, erezak eta txirlak.

A D M I N I S T R A Z I O A

EUSKARAZ 12

Gogoan izan, gainera, testu-antolatzaileak koma artean idatziohi direla.

Beste batzuetan, bi puntuak alferrik erabiltzen dira zerrendakaurkeztean, aurretik erreferentziakiderik ez baitago:

*Antzerki-lana taularatuko da: Zornotza aretoan, Arriola kultura-etxean eta Plateruena kafe-antzokian.

Antzerki-lana taularatuko da Zornotza aretoan,Arriola kultura-etxe-an eta Plateruena kafe-antzokian.

Antzerki-lana areto hauetan taularatuko da: Zornotza aretoan,Arriola kultura-etxean eta Plateruena kafe-antzokian.

Azken adibidean erreferentziakidea azpimarraz nabarmendudugu. Azken egitura hori (erakusle kataforikoa eta bi puntuak),haatik, neurriz gaindi ugaldu da testuetan (itzulpenetan batezere), zeren oso konponbide soila, ia berehalakoa, ematen baitieerdarazko periodo luzeko testuei. Hobe da, ene ustez, zerrendakorapilotsu eta luzeetarako edo zerrendako osagaiak nabarmen-tzeko uztea, testua nabarmen moteltzen baita.

*Ikastolako gurasoek euskal literaturari buruzko hitzaldi bat anto-latu dute biharko. Hizlari hauek izango dira: Andu Lertxundi, PakoAristi eta Itxaro Borda. Gonbidapenak idazkaritzan bertan jasobehar dira.

Ikastolako gurasoek euskal literaturari buruzko hitzaldi bat antola-tu dute biharko. Andu Lertxundi, Pako Aristi eta Itxaro Borda izan-go dira hizlariak. Gonbidapenak idazkaritzan bertan jaso behardira.

Aurreneko esaldia bi alditan dator; etenik bezala dago. Bigarre-nak, aldiz, diskurtso jarraitu bat ageri du, hitz-hurrenkera erazapailaturik baitago.

4.2. Bi puntuen eragin-eremua

Aurrenik eta bat, komeni da zehaztea norainokoa den bi pun-tuen eragin-eremua, funtsezkoa baita testuak behar bezala anto-latzeko. Bi puntuen ondoko lehenbiziko puntua da, eskuarki,mugarri hori.

Denek onartu zuten akordioa: gobernuak, sindikatuek eta enpresa-buruek.

Akordioa urrun dago: sindikatuek hasieratik ez dut begi onez ikusi;enpresaburuek berena baizik ez dute entzun nahi izan, eta gober-nuak ez du jakin egoera onbideratzen.

*Akordioak bide luzea egin du: aurretiko lana handia izan da. Bile-ra asko egin dira prozesuan zehar. Orduak eta orduak eman diraakordioko xehetasun guztiak adosten.

Badago, noski, beste paragrafo bat hastea bi puntuen ondoren.Hala egitera, hurrengo paragrafo osoa bi puntuen aurreko adie-razpenari dagokiola joko da.

Akordioak bide luzea egin du:

Aurretiko lana handia izan da. Bilera asko egin dira prozesuanzehar. Orduak eta orduak eman dira akordioko xehetasun guztiakadosten.

Hala ere, idazlariak kontuan izan behar du hala jokatuz geroidazkera hanpatu samarra gerta daitekeela.

Azkenik, ez dezagun ahaztu beste aukera bat ere izan ohi delaperpaus-segidak paragrafo bakarrean biltzeko: bi puntuen ordezbeste marka bat erabiltzea.

Akordioak bide luzea egin du. Aurretiko lana handia izan da. Bileraasko egin dira prozesuan zehar. Orduak eta orduak eman dira akor-dioko xehetasun guztiak adosten.

Paragrafoa horrela atondurik, hala ere, galdu egiten da bi pun-tuen “erakusgarritasuna”, puntuazioa ez baita hain mailakatuaeta gardena; irakurketa trabatuagoa da, ondorioz.

5. Tipografia

5.1. Ondoko letra xehe eta larriak

Arau orokorra da bi puntuen ondoren letra xehea erabiltzea, noneta ez den beste paragraforik hasten. Dena den, arau horrekbaditu salbuespen batzuk:

Hitzez hitzeko aipuak perpaus osoak direnean

Lagunak esan zidan: “Ezetz igarri nor etorri den”.

Idatzietako agurren ondoan, puntu eta bereiz egin ez arren

Agur denei: Gutun honen bidez aditzera eman nahi dizuet...

Zenbait ohar

Oharra: Larunbatean jasoko dira sukaldeko olio zaharrak.

Kontuan izatekoak: Ez utzi haurrei poltsarekin jolasten, ito egin dai-tezke eta.

Sail honetan sar litezke idatzi ondoko iruzkinak edo besteera bateko deiak ere.

Sintagma bakunen zerrendak

Material hauek behar dira ariketa egiteko:

- papera- margoak- kola

Zerrendaren osagaiak letra xehez idazteaz landa, amaieranez da puntuazio-markarik jartzen.

5.2. Irudi eta taulen epigrafeak

Irudi eta taulen epigrafeetan, ordea, ohitura besterik da: bi pun-tuak barik puntu bakuna baliatzea. Izan ere, beste zenbait balia-bide tipografiko erabiltzen dira, azalpeneko testua eta irudi edotaularen erreferentzia bereizteko, batez ere letra motak (etzanak,lodiak edo maiuskula txikiak) txandakatuz.

1.8 irudia. Uraren zikloa

1.8 taula. Lapurdiko biztanleria (1980-1990)

1.8 IRUDIA. Begiaren atalak

Jakina, argitalpen bakoitzak bere irizpideak finkatu behar lituz-ke, beti era berean jokatzeko.

Iñigo Roque UPV/EHUko hizkuntza-zuzentzailea