Agustín de Hipona, Tratado sobre el Evangelio de San Juan 2

327
Obras de SAN AGUSTÍN XIV Tratados sobre  e l  Evangelio d e  San ]uan  f36=f24j

Transcript of Agustín de Hipona, Tratado sobre el Evangelio de San Juan 2

  • 7/22/2019 Agustn de Hipona, Tratado sobre el Evangelio de San Juan 2

    1/327

    Obras deSAN AGUSTNXIV

    Tratados sobre el Evangeliode San ]uan f36=f24j

  • 7/22/2019 Agustn de Hipona, Tratado sobre el Evangelio de San Juan 2

    2/327

    BIBLIOTECAD EAUTORES CRISTIANOS

    Declarada de inters nacion alE S T A C O L E C C I N SE P U B L I C A B A J O LOSA U S P I C I O S Y A LTAD I R E C C I N DE LA P O N T I F I C I A U N I V E R S I D A D DE SALAMANCA

    LA COMISIN DE DICHA PON TIFICIA UNIVERSIDAD ENCARGADA DE LA INMEDIATA RELACIN CON LAB. A. C. EST INTEGRADA EN ELA O 1965 POR LOS SEORES SIGUIENTES:P R E S I D E N T E :

    Excmo.yRvdmo.Sr. Dr. M A U R O R U B I O R E P U L L E S , Obispode Salamanca y Gran Canciller de laPon tificia Universidad,V O C A L F S : Dr. L u i s ARIAS,O. S.A.,Decano de laFacultadde Teologa; Dr. A N T O N I O G A R C A , O. F. M.,Decano dela Facultad deDerecho Cannico; Dr. ISIDORO RODRGUEZ,O . F. M.,Decano de la Facultad de Filosofa y Letras;Dr. JOS RIESCO, Decano adjunto de laSeccin de Filosofa; Dr. C L A U D I O V I L P A L A , Sch. P., Decano adjunto dePedagoga; Dr. J o s MARA GUIX, Subdirector del Insti tutoSocial Len XIII de Madrid; Dr. MAXI MILIANO GARCACORDERO,O. P.,C atedrtico de Sagrada Escritura; Dr.B E R -NARDINO LLORCA, S. I.,C atedrtico deHistoria Eclesistica;D r . CASIANO FLORISTN, Director delInsti tuto Superior dePastoral.

    S E C R E T A R I O : Dr. M A N U E L U S E R O S , Profesor.

    L A E D I T O R I A L C A T L I C A , S. A . A P A R T AD O466MADRID * MCMLXV

    O B R A SD ES A N AG US TI N

    EDICIN BILINGEX I V

    Tratados sobre el Evangelio de San Juan(36-124)

    . EDICIN PREPARADA POR EL PADREV I C E N T E R A B A N A L , O. S. A .

    SEGUNDA EDICIN

    B I B L I O T E C A DE A U T O R E S C R I S T I A N O SMADRID MCMLXV

  • 7/22/2019 Agustn de Hipona, Tratado sobre el Evangelio de San Juan 2

    3/327

    N I H I L O B S T A T : D R . A N D R S D E L U C A S , C E N S O R . I M P R I M P O T E S T : F R . FLIX GARCA,PRIOR PROV. IMPRIMATUR : "" JUAN , OB. AU X. Y V l C . G E N . M A D R I D , 1 9 NO V I E M B RE 1 9 5 7 .Registro nm. 5.908-1965.Depsito legal M. 6.505-1958.

    N D I C E G E N E R A L

    TRATADOS SOBRE EL EVANGELIO DE SAN JUAN( 3 6 - 1 2 4 )Pgs.

    T R A T A D O S:3 6 . Desde las pala bras: "V osotros juzgis segn la carne. Yono juzgo a nadie", hasta stas: "Yo soy quien da testi

    monio de m, y ta mbi n da te s t imonio de m e l Pa dre ,que me e nvi" 33 7 . De sde la s pa la bra s : "De c a n, pue s , dnde e s t tu Pa dre ? " ,ha s ta a qu lla s : "Y na die puso e n El la s ma nos , porquean no era llegada su hora " 183 8. De sde la s pa la bra s : "Dijole s , pue s , Je ss : Yo me voy, yvosotros me buscaris", hasta aqullas: "Dijoles Jess: Yosoy el Princi pio, que os estoy hab land o" 293 9- Desd e las pala bras : "M uchas cosas tengo que deciros yjuzgar", hasta estas otras: "Y no entendieron que llama ba su Pa dre a Dios" 414 0 . Desde las palab ras: "Dij oles, pues, Jess: Cuan do hayisle va nta do e n a l to a l Hijo de l hombre " , ha s ta a qu lla s :"Y conoceris la verdad, y la verdad os salvar" 504 1 . Ms sobre las pala bras: "Deca, pues, Jess a los que haban ctedo", hasta las palabras: "Si, pues, el Hijo os libertare, seris verdad erame nte libres" 634 2 . Desde las pala bras: "S que sois hijos de Abr ahn , perotratis de matarme", hasta stas: "Por eso vosotros noescuchis, porqu e no sois de Dio s" 784 3 - Desde las pala bras : "Res pond ieron , pues, los judos y di-jronle", hasta stas: "Cogieron piedras los judos paratirarlas contra El, pero Jess se escondi y sali delte mplo" 924 4 . Desde las palab ras: "Y al pasar vio a un ciego de nacimie nto" , ha s ta s ta s : "Ahora de c s : Ve mos; por e sovue s tro pe c a do pe rma ne c e " 10 64 5 . Desde estas pala bras: "En verdad, en verdad os digo quequien no entra por la puerta en el redil de las ovejas, sinoque sube por otro lado, es un ladrn y salteador", hastastas: "Yo he venido pata que tengan vida, y la tenganm s a bunda nte " 1184 6 . Desde las pala bras : "Yo soy el buen pastor", ha sta: "Ma sel mercenario huye, porque es mercenario y no le impor

  • 7/22/2019 Agustn de Hipona, Tratado sobre el Evangelio de San Juan 2

    4/327

    VII I ndice generalPgs.

    4 8 . Desde aquel pu nto : "Celebrb ase en Jerusaln la fiestade la Dedicacin", hasta: "Todo cuanto Juan dijo de ste ,era verdade ro, y muchos creyeron en El" 1614 9- De sde : "H a ba un e nfe rmo l la ma do L z a ro" , ha s ta : "Sefue a una regin cercana al desierto, a una ciudad llamadaEfrn, y all viva con sus discpulos" 17250 . Desde aquel pasaje: "Estaba prxim a la Pascua de los judos " , hasta este otro: "Muchos por su causa se apartabande ellos y crean en Jess" 19651 . Desde aquello que est escrito: "Al da siguiente, unagran mul titud de gentes que haba n venido a la fiesta",etctera, hasta esto: "Si alguno me sirviere, mi Padre leh o n r a r " 2 0 752 . Desde las pala bras: "A hora mi alma est turbada, y quos dir?", hasta estas otras: "Estas cosas habl Jess, yse march y se escondi de ellos" 21 753 - Desde las pala bras: "H abi end o hecho tantos milagros a suvista , no crean en El", hasta stas: "Prefirieron la gloriade los homb res a la gloria de Dio s" 22 854 . Desde estas palabras de Jess: "Qui en cree en m no creeen m, sino en Aquel que me envi", hasta estas otras:"Las cosas que yo hablo las digo como me las ha dichom i P a d r e " 2 4 05 5 . Desde aquel pasaje: "Antes del da festivo de la Pascua,sabiendo Jess que era llegada su hora", hasta ste: "Ycomenz a lavar los pies de sus discpulos y a enjugarloscon la toalla con que estaba ceid o" 24 956 . De sde a que llo que es t e sc r i to: "Vino a Simn Pe dro" , etc.,hasta: "Quien est lavado no tiene necesidad de lavar msque los pies, pues est todo lim pio " 25557 . En qu sentido teme la Iglesia manc har sus pies mientras camina hacia Cristo 25 95 8 . Desde aquello que dice el Seor: " Y vosotros estis limpios , pero no todos", hasta stas: "Ejemplo os he dadopara que vosotros hagis lo que yo he hecho con vosotros " 2 6 559 . Desde estas palabras del Seor: "En verdad , en verdados digo que no es mayor el siervo que su seor", hastastas: "Quien me recibe a m, recibe a Aquel que mee nvi" 2716 0 . Sobre las palab ras: "Ha bien do dich o Jess estas cosas,se turb en su alma" 27 46 1 . Desde estas palabras del Seor: "En verdad, en verdados digo que uno de vosotros me entregar", hasta stas:"Aqu l e s a quie n yo a la rga re e l pa n moja do " 27 96 2 . Desde este pasaje: "Y habie ndo mojado el pan, se lo dioa Judas", hasta este otro: "Ahora es glorificado el Hijod e l h o m b r e " 2 8 36 3 . Desde estas palabras del Seo r: "Aho ra es glorificado elHijo del hombre", hasta stas: "Y en seguida le glor i f ic a r " 288

    ndice general IXPgs.

    6 4 . Sobre estas palabras del Seor: "Hijito s, an estoy convosotros un poco de tiempo; vosotros me buscaris, y,como dije a los judos, a donde yo voy, no podis venirvosotros; lo mismo os digo ahora a vosotros" 29 26 5 . Sobre estas palabras del Seor: "Un ma ndat o nuevo osdoy: que os amis unos a otros; como yo os he amado,as os amis vosotros tambin. Por esto conocern todosque sois discpulos mos, si os amis unos a otros" 29 66 6 . Desde las siguientes palabras: "Dcele Simn Pedro:Adonde vas, Seor?", hasta stas: "En verdad, en verdadte digo que no cantar el gallo hasta que me nieguestres veces 3016 7 . Desde estas palabras del Seor: " No se turbe vuestrocorazn", hasta stas: "Volver otra vez y os llevar conm i g o " 30 56 8 . Sobre el mismo asunto 30 86 9. Desde aquello qu e dice el Seor: "Sabis adond e voy ysa b is ta mbi n e l c a mino" , ha s ta : "Na die vie ne a l Pa dres ino por m " 3137 0 . Acerca de esto que dice el Seor: "Si me conocieseis am , sin duda conocierais tambin a mi Padre", hasta:"No crees que yo estoy en el Padre y que el Padre este n m ? " 3 1 87 1 . Acerca de esto que dice el Seor: "Las palabras que yoos hablo, no las hablo de m mismo", hasta: "Si algunacosa pidiereis al Padre en mi nom bre, yo lo har " 32 37 2 . Sobre el mism o pasaje 3277 3 . 'M s sobre e l mismo a sunto 3317 4 . Acerca de las pala bras: "Si me amis, observad mis mandatos " , hasta: "Permanecer con vosotros y estar dentrode vosotros" 3357 5 . Acerca de las palabras de Jess: "N o os dejar hurfanos ", hasta stas: "Y yo le amar y me manifestar a l". 34 1

    7 6 . Sobre las palabras siguie ntes: "D cele Judas, no el Iscariotes", etc., hasta stas: "La doctrina que habis odo, noe s ma , s ino de l Pa dre , que me e nvi" 34 57 7 . Desde estas palabras que s iguen : "Estas cosas os he dicho estando entre vosotros", hasta stas: "Mi paz os doy;no os la doy yo como la da el mu nd o" 34 97 8 . Sobre las palabras del Seor: " N o se turbe ni tema vuestro c ora z n" 3547 9. Sobre estas palabras suyas: " Y os lo he dicho ahora antesde que suceda", hasta stas: "Levantaos, vamon os de aq u" . 3 588 0 . Acerca de aquello que dijo: "Yo soy la vid verda dera,y mi Padre es el agricultor", hasta stas: "Vosotros estis ya limpios en virtud de la doctrina que os he predic a do" 3628 1 . Sobre a que lla s pa la bra s : "Pe rma ne c e d e n m y yo pe rma necer en vos-otros", hasta stas: "Pediris cuanto quisiereis, y Os ser dado " 36 68 2 . Sobre aquellas palabras del Seor: "Mi Padre es glorificado si vosotros llevis mucho fruto", hasta estas otras:"Y pe rma ne z c o e n su a mor" ; . . . . 37 0

  • 7/22/2019 Agustn de Hipona, Tratado sobre el Evangelio de San Juan 2

    5/327

    X ndice generalPgs.

    83 - Sobre estas palab ras: "Os he dicho estas cosas para qu emi gozo est con vosotros, y el vuestro ser colmado. Estees mi precepto: que os amis unos a otros como yo osh e a m a d o " 3 7 484 . S obre aquel las palabras : "N adie t iene amor ms grandeque el que da su vida por sus amig os" 37785 - Sobre estas palabras suyas: "V osotros sois mis amigos sicumpls lo que os ordeno. Ya no os llamo siervos, porque el s iervo ignora lo que hace su seor" 38 18 6 . Sobre las palabras del Seor: "A vosotros os he llama doamigos", hasta estas otras: "Para que cuanto pidiereis alPadre en mi nom bre os lo d" 3858 7. Desd e aquellas palabras de Jess: "Estas cosas os man do: que os amis mutuamente", hasta stas: "Yo os heelegido del mu ndo ; por eso el mu ndo os odia" 38 988 . Desde estas palabras de Jess: "A cordaos de mis palabras " , hasta: "Todas estas cosas os harn por mi nombre,porque no han conocido a Aquel que me envi" 39389 - Desde estas palabras del Se or: "Si yo no hubiese ve

    nido y no les hubiese hablado", hasta stas: "Quien meodia a m , od ia a mi P adre" 39790 . Sobre estas pala bras: "Qu ien me odia a m , odia a miP a d r e " 4 0 291 . Sobre estas pala bras : "Si no hubiese hecho en ellos obrasque n inguno o tro ha hecho , no tuvieran pecado", e tc 40 69 2 . Sobre estas pala bras: " Cua ndo venga el Parclito, que yoos enviar de parte del Padre, y que es Espritu de verdad", e tc 4109 3 . Sobre esto que dice el Seor: "Os he dicho estas cosaspara que no os escandalicis", hasta: "Y os he dicho estas cosas para que, cuando venga su hora, os acordis deque yo os las he dich o" 41 494 . Desde estas palabras de Jess: "N o os dije estas cosasdesde el principio porque estaba yo con vosotros", hastastas: "Si yo me fuere, os lo envia r" 42 19 5 . Sobre estas palabras de la lectura anterior: "Cu ando Elvenga, argir al mundo en orden al pecado, a la justiciay a l ju ic io" , e tc 42 69 6 . Sobre estas pala bras: "A n teng o mucha s cosas que deciros , pero ahora no podis entenderlas; mas, cuando venga el Espritu de verdad, os ensear toda la verdad " 43 397 . S obre e l mis mo tema 44 09 8. S obre e l mis mo as unto 44 79 9 . Sobre aquellas pala bras: "N o hablar de s mism o, masdir lo que ha o do" 457

    100. Sobre las ltima s palabras de la leccin anterio r 4 68101. Acerca de aquello que dice el Seor: "U n poco ms detiempo y ya no me veris", hasta: "En aquel da no mepedir is nada" 47 3102. Sobre estas palabras del Seor: "E n verdad, en verdados digo: s i algo pidiereis al Padre en mi nombre, os lo

    ndice general XIPgs.

    dar", hasta stas: "Otra vez dejo al mundo y me voyal P adre" 47 91 0 3 . Desde lo que sigue: "Dc enle sus discpulos: Ahora hablas abiertamente", hasta stas: "Mas tened confianza, porque yo he vencido a l mu ndo " 4851 0 4 . Sobre las palabras sigu ientes: "Estas cosas dijo Jess, y,levantados los ojos al cielo, exclam: Padre, ha llegadola hora; glorifica a tu Hijo para que tu Hijo te glorif ique a t i" 490105. Desde estas palabras del Seor: "P ara que tu Hijo teglorifique", hasta stas: "Con la claridad que tuve en tian tes que fues e e l mun do" 495106. Acerca de esto que dice el Seor: "M anifest tu nom brea los homb res " , has ta : "Y creyeron que t me envias te". 503107. Desde estas palabras de Jess: " Yo ruego por ellos" , hastastas: "P ara que tengan ^mi gozo cumplido dentro des mis mos " 512108. Desde estas palabras de Jess: "Y o les he comu nicadotu doctrina", hasta stas: "Para que ellos sean santificados en la verda d" 518

    109- Sobre estas pala bras : "Mas no ruego por stos solamente , sino tambin por aquellos que por su palabra han decreer en m " 522110. Desde las palabras siguientes: "Para que todos sean" , etc. ,has ta s tas : "Y los has amado como me has amado a m ". 528111. Desde estas palabras del Seo r: "Pad re, quiero que donde yo estoy estn conmigo tambin aquellos que me hasdado", hasta stas: "Para que el amor que me has tenido a m est tamb in en ellos" 53 8112 . Acerca de lo que sigue: "H abie ndo dicho Jess estas cosas, sali con sus discpulos", etc. , hasta stas: "Prendieron a Jess y lo ataro n" 548113- Desde la lectura de estas palabras: "Y lo condujeronprimeramente a Anas", hasta stas: "Otra vez lo negP edro y a l punto cant e l gal lo" 5531 1 4 . Desde aquel pasaje: "Le conducen de Caifas al preto rio" ,hasta ste: "Para que se cumpliese lo que Jess dijo,manifes tando con qu muer te haba de mor ir" 5601 1 5 . Desde esta frase: " Por segunda vez entr Pilat o en elpreto rio", hasta sta: "Era Barrab s un ladr n" 5651 1 6 . Acerca de esto que sigue : "Entonce s tom Pilato a Jess y lo azot", hasta esto: "Tomaron a Jess y lo sacaron" 571117. Desde las palabras siguie ntes: "Y llevando a cuestas sucruz, sali para el lugar llamado de la Calavera", hastastas: "Resp ondi Pilat o: Lo escrito, escrito" 577118. Sobre estas palabr as: "Los soldados, despus de haberlecrucificado, tomaron sus vestidos", etc. 583119. Desde estas palabras que siguen : "Y esto es lo que hicieron los soldados", hasta stas: "E inclinada la cabeza, entreg el espritu " 589

  • 7/22/2019 Agustn de Hipona, Tratado sobre el Evangelio de San Juan 2

    6/327

    X I I ndice generulPgs.

    1 2 0 . Desde esto que sigue: "Los judos, como era ia Patas-ceve", etc. , hasta esto: "No conocan an la Escritura,que convena que El resucitase de entre los mue rtos" . . . 5941 2 1 . Desde esto que sigue: "Los discpulos volvieron otra veza reunirse con les suyos", hasta esto: "Bienaventuradosquienes no vieron y creyeron" 5991 2 2 . Desde esto que sigue: "Otra s muchas seales hizo Jes s " , hasta esto: "Y con ser tantos, no se romp i la red". 60 6123- Desde lo que dijo Jess: "V enid y com ed", hasta: "Estole dijo, indicando la muerte con que haba de glorificara Dios " 619124 . Desde este pasaje: "Y hab iendo dicho esto, le dice: Sige me ", hasta el final del evangelio 62 7

    TRATADOS SOBRE EL EVANGE LIODE SAN JUAN11

  • 7/22/2019 Agustn de Hipona, Tratado sobre el Evangelio de San Juan 2

    7/327

    TRATADO 36*D E S D E LA S F A L A B R A S : " V O S O T R O S JUZGIS SEGN LA CARNE. Y O N OJUZGO A NADIE", H A S T A S T A S : " Y O S O Y QU I E N D A TESTIMONIO D E M ,Y TAMBIN DA TESTIMONIO D E M E L P A D R E , Q U E M E E N V I "

    1 . D e lo s c u a t r o E v a n g e l i o s , o m e j o r , d e l a s c u a t r o l i b r o sd e u n m i s m o E v a n g e l i o , e l a p s t o l S a n J u a n , m e r e c i d a m e n t ec o m p a r a d o c o n e l g u i l a e n s e n t i d o e s p i r i t u a l , e s e l q u e h a r e m o n t a d o s u e x p o s i c i n a u n g r a d o m s a l t o y m s s u b l i m e , q u e r i e n d o c o n e l l o e l e v a r t a m b i n n u e s t r o s c o r a z o n e s . L o s o t r o s t r e se v a n g e l i s t a s h a b l a r o n d e l S e o r c o m o d e u n h o m b r e q u e p a s ap o r l a t i e r r a , y p o c o d i j e r o n d e s u d i v i n i d a d . P e r o s t e , c o m os i n t i e n d o a s c o d e a r r a s t r a r s e p o r l a t i e r r a , s e g n l o m a n i f e s t e ne l c o m i e n z o d e s u E v a n g e l i o , s e e l e v n o s l o s o b r e l a t i e r r a ys o b r e l o s e s p a c i o s a r e o s y c e l e s t e s , s i n o s o b r e l o s m i s m o s e s c u a d r o n e s a n g l i c o s e i n v i s i b l e s p o t e s t a d e s , l l e g a n d o h a s t a A q u e l p o rq u i e n f u e r o n h e c h a s t o d a s l a s c o s a s, d i c i e n d o : En el principio erael Verbo, y el Verbo estaba en Dios, y el Verbo era Dios. Elestaba en el principio en Dios. Por El fueron hechas tod as lascosas, y nada se ha hecho sin E l. D i j o c o s a s e n c o n s o n a n c i a c o ne s t e c o m i e n z o , h a b l a n d o d e l a d i v i n i d a d d e l S e o r c o m o n i n g no t r o h a h a b l a d o . D e v o l v a e l a g u a , q u e h a b a b e b i d o , p u e s n o e nv a n o s e d i c e d e l e n este m i s m o E v a n g e l i o q u e e n l a C e n a e s -

    TRACTATUS 36A B E O Q U O D S F . R I P T UM E S T . V O S S I - C U N D U M C A R N E M I U D I C A T I S ; E G O N O N I U D I C O< , L ;K M QU A M; U S Q U F A D I D . F . G O S U M Q U I T E S T I M O N I U M P E R H I B E O D E M E I P S O , E T E E S T I -

    M O N J U M P E H H J B F . T D E M E , Q L ' I M 1 S I T M E PATER1. In quatu or Evangeliis , vel potius quatu or libris unius Evangelii ,sanctus Ioannes apostolus, non immerito secundum intelligentiam spiri-tualem aqulae comparatus, altius multoque sublmus als tribus erexitpraedicationem suam; et in eius eiectione etiam corda riostra erig voluit.Nam caeteri tres evangelistae, tanquam cura nomine Domino in tetraambulabant, de divinitate eius pauca dixerunt: is tum autem quasi pigue-rit in trra ambulare, skut ipso exordio sui sermonis intomiit, erexit se,non solum super terram et super omnem ambitum aeris et caeli, seds uper omnem et iam exerci tum Angelorum, omnemque cons t i tur ionem in -visibilium potestatum, et pervenit ad eum per quem facta sunt omnia,dicendo, In principio erat Verhum, et Verbum erat apad Deurn, et Deuserat Verbum: hoc erat in principio apad Deum. Om-aia per ipswm factasunt, et une ipso factum est nibil (l o 1,1-3). Huic tantae sublimitatiprincipii etiam caetera congrua piaedicavit, et de Domini divinitate, quo-modo nulus alius , est locutus. Hoc ructabat quod biberat. Non enim

    * L o s t r a t a d o s 1 -3 5 s e p u b l i c a r o n e n el t o m o 1 3 d e l a s Ohras de San Agustn( B A C 139) .

  • 7/22/2019 Agustn de Hipona, Tratado sobre el Evangelio de San Juan 2

    8/327

    4 Sobre el Evan gelio de San Juan 3 6 , 2t a b a r e c o s t a d o s o b r e e l p e c h o d e l S e o r . S e c r e t a m e n t e b e b a e na q u e l p e c h o , y l o q u e s e c r e t a m e n t e b e b i , p b l i c a m e n t e l o d e v o l v i c o n e l p r o p s i t o d e q u e t o d a s l a s g e n t e s n o s l o c o n o c i e s e n l a e n c a r n a c i n , p a s i n y r e s u r r e c c i n d e l H i j o d e D i o s , s i n ot a m b i n s u p i e s e n q u e a n t e s d e l a e n c a r n a c i n e x i s t a e l U n i g n i t o d e l P a d r e , e l V e r b o d e l P a d r e , c o e t e r n o d e A q u e l q u e l o e n g e n d r e i g u a l a A q u e l q u e l o e n v i , h e c h o m e n o r e n l a m i s i nm i s m a p a r a q u e e l P a d r e f u e s e m a y o r .2 . A c e r c a d e lo q u e h a b i s o d o e s c r i to s o b r e l a h u m i l l a c i nd e N u e s t r o S e o r J e s u c r i s t o , d e b i s c o n s i d e r a r l a m i s e r i c o r d i a e nt o m a r n u e s t r a c a r n e ; l o q u e l l e g a h a c e r s e p o r n o s o t r o s , n o l oq u e e r a , c u a n d o n o s c r e . M a s t e n e d e n c u e n t a q u e c u a n t o e n e lE v a n g e l i o l e i s u o i g i s d e s u b l i m e , d e d i v i n o , d e e l e v a d o s o b r et o d a s l a s c r i a t u r a s , d e s u i g u a l d a d y c o e t e r n i d a d c o n e l P a d r e ,a p l i c a d o a E l , o s o l e i s l o q u e p e r t e n e c e a l a f o r m a d e D i o sy n o l o q u e p e r t e n e c e a l a f o r m a d e s i e r v o . Y s i s e g u s e s t a n o r m a c u a n t o s p o d i s e n t e n d e r l o , y a q u e n o t o d o s p o d i s e n t e n d e r l o ,m a s t o d o s d e b i s c r e e r l o , s i s e g u s e s t a n o r m a , l u c h a r i s s e g u r o s ,c o m o q u i e n c a m i n a e n l a l u z , c o n t r a l a s c a l u m n i a s d e t e n e b r o s a sh e r e j a s . N o f a l t a r o n q u i e n e s , l e y e n d o s l o l o s t e s t i m o n i o s e v a n g l i c o s , a d m i t i e r o n l o s c o n c e r n i e n t e s a l a h u m i l l a c i n d e C r i s t o ,h a c i n d o s e s o r d o s a l o s r e f e r e n t e s a s u d i v i n i d a d . T a n s o r d o sc o m o m a l o s l e c t o r e s . O t r o s , f i j n d o s e s o l a m e n t e e n l o q u e s ed i c e d e l a e x c e l e n c i a d e C r i s t o , a u n q u e l e y e r o n q u e s u m i s e r i c o r d i a l e l l e v a h a c e r s e h o m b r e p o r n o s o t r o s , , n o l o c r e y e r o n , y t o m a r o n e s t o s t e s t i m o n i o s c o m o f a l s o s e i n t e r c a l a d o s p o r h o m b r e s ,sine causa de illo in is to ipso Evangelio narratur, quia et in convivios uper pectus Domini d is cumbebat ( lo 13, 23) . De i l lo ergo pectore insecreto bibebat: sed quod in secreto bibit, in manifest eructavit, ut per-veniat ad omnes gentes non solum incarnatio Filii Dei, et passio, et resur-rect io ; s ed e t iam quid e ta t an te incarnat ionem Unicus P atr i , VerbumPatris , coaetemus generanti, aequalis ei a quo missus est; sed in ipsa mis-sione minor factus, quo maior esset Pater.2 . Quidquid ergo humil i ter pos i tum audis t is de Dom ino Ies u Chr is to ,susceptae camis dispensationem cogtate; qualis factus est propter nos,non qualis erat ut faceret nos: quidquid autem sublime et supra omnescreatuias excelsum atque divinum, et Patri aequale atque coaeternum delio audietitis in Evangelio pon, vel legeritis , scitote vos hoc legerequod ad formara Dei pertinet, non quod ad formam servi. Quia si is tamlegulam tenueritis qui cpete potestis ; non autem omnes cpete potestis ,sed omnes ciedeie debetis: s i ergo hanc regulam tenueritis , adversuscalumnias tenebrarum haeret icarum, tanquam in lumine ambulantes , s e-cuii pugnabitis . Non enim defuerunt qui sola evanglica testimonia le-gendo sectarentur, quae de humilitate Chtisti posita sunt, qui adversusea testimonia quae divinitatem eius locuta sunt, surdi fuerunt: ideo sutdi,ut male verbosi. tem qudam illa sola attendentes quae de Domini su-blimitate dicta sunt, etiam ipsi misericotdiam eius, qua homo factus estpropter nos, et s i legerunt, non ctediderunt, et ab hominibus inducta,

    3 6 , 3 Sobre el Evangelio de San Juan 5a f i r m a n d o q u e N u e s t r o S e o r J e s u c r i s t o f u e s o l a m e n t e D io s y n oh o m b r e . T a n t o l o s u n o s c o m o l o s o t r o s c a y e r o n t o d o s en l a h e r e j a . M a s l a I g l e s i a c a t l i c a , t e n i e n d o p o r v e r d a d e r a e n t i n o yo t r o p u n t o l a d o c t r i n a q u e p o s e e y p r e d i c a n d o l o q u e c r e e, v i o e nC r i s t o a D i o s y a l h o m b r e . A m b a s c o s a s f u e r o n e s c r i ta s y a m b a ss o n v e r d a d e r a s . S i d i c e s q u e C r i s t o e s s l o D i o s , n i e g a s l a m e d i c i n a q u e t e h a s a l v a d o ; s i d i c e s q u e e s s l o h o m b r e , n i e g a se l p o d e r q u e t e h a c r e a d o . T e n , p u e s , p o r c i e r t a s a m b a s c o s a s ,a l m a f i e l y c o r a z n c a t l i c o ; c r e l a s a m b a s y c o n f i s a l a s c o n f i d e l i d a d . C r i s t o e s D i o s , y C r i s t o e s t a m b i n h o m b r e . Q u D i o s e sC r i s t o ? I g u a l a l P a d r e , u n a m i s m a c o s a c o n e l P a d r e . Q u h o m b r e e s C r i s t o ? N a c i d e u n a v i r g e n , t o m a n d o d e l h o m b r e l a m o r t a l i d a d s i n c o n t r a e r e l p e c a d o .3 . P o r l o t a n t o , e st o s j u d o s v e a n a l h o m b r e s i n e n t e n d e rn i c r e e r q u e e r a D i o s . Y a h a b i s o d o c m o e n t r e o t r a s c o s a sl e d i j e r o n : T das testimonio de t i , tu test imonio no es verdadero. Y e n l a l e c t u r a d e a y e r , q u e o s e x p l i q u s e g n m i s a l c a n c e s ,e s c u c h a s t e i s l a r e s p u e s t a d e l S e o r . H o y h a n s i d o l e d a s e s t a s p a l a b r a s s u y a s : Voso tros juzgis segn la carne; por eso me decs:T das testimonio de t i , tu test imonio no es verdadero; porquejuzgis segn la carne. N o v e i s e n m a D i o s , s i n o s l o a l h o m b r e ; y p e r s i g u i e n d o a l h o m b r e , o f e n d i s a D i o s , e s c o n d i d o e n e s t eh o m b r e . Juzgis, -pues, segn la carne. M e t a c h a r i s d e a t r e v i d o ,p o r q u e d o y t e s t i m o n i o d e m , y a q u e e l h o m b r e q u e d a t e s t i m o n i o l a u d a b l e d e s m i s m o e s c a l i f i c a d o d e a l t i v o y s o b e r b i o . Y a s iatque falsa esse putaveru nt; conte ndentes D eum tant um mo do fuisse _Do-minum nostrum Christum, non etiam hominem. Alii s ic, alii s ic; utriquein etrote. Catholica autem fides ex utroque verum tenens quod tenet, etpraedicans quod credit, et Deum Christum intellexit, et hominem credidtt:u trumque enim s cr ip tum es t , e t u t rumque verum es t . S i Deum tar i tumdixeris Christum, medicinam negas qua sanatus es: s i hominem tantumdixeris Christum, potentiam negas qua creatus es. Utrumque igtur tee,an ima f idel is e t cor cathol icum, u trumque tee , u t rumque crede , u t rumque fidelitet confiteie. Et Deus Christus est, et homo Christus. QualisDeus Christus? Aequalis Patri, unum cum Patre. Qualis homo Christus?De virgine natus, trahens de homine mortalitatem, no n trahens i niqui-tatem.3 . Isti ergo Iudaei vidcbant homi nem , nec intellige bant nec crede-bant Deum: a tque in te i caetera audis t is iam quemadmodum ei d ixennt ,Tu de te test imonium dicis; test imonium tuum n on est verum (ibd. 8,13)Audistis etiam quid ille responder, cum hestemo die lectum esset, etpro nostris viribus disputatum. Hodie verba eius haec lecta sunt, Vos se-cundum camem iadicatis . Ideo, inquit, mihi dicitis , Tu de te test imonium dicis; test imonium. tuum no n est t ieri tm, quia secnndurtt carnemiadicatis; quia Deum non in te l l ig i t is , e t hominem Yidet is , e t hominempers equendo , Deum la ten tem offendi t is . Etgo secimdu -m carne-m- iudicatis.Ideo vobis arrogans videot, quia ego de me testimonium perhibeo- Omnisenim homo, quando de se vult perhibete testimonium laudbale, arrogans

  • 7/22/2019 Agustn de Hipona, Tratado sobre el Evangelio de San Juan 2

    9/327

    6 Sobre el Evangelio de San Juan 36 , 4est escri to: No te alabe tu lengua, sin o la de tu prjimo. Pe r oesto fue dicho de los hombres, que somos dbiles y hablamos condbiles. Podemos decir la verdad o mentir , y , aunque debemosdecir la verdad, podemos, no obstante , mentir cuando queremos.La Luz no puede mentir ; no cabe pensar que en el resplandorde la luz divina puedan tener lugar las t inieblas de la mentira.El hablaba como Luz, hablaba como Verdad, y la luz bri l laba enlas t inieblas , mas stas no la comprendieron. Por eso juzgabansegn la carne. Vosotros, dice, juzgis segn la carne.4. Yo no juzgo a nadie. Pero es que Cristo, nuestro Seor,no ha de juzgar a nadie? No es El de quien confesamos queresucit al tercer da, que subi a los cielos, que de all ha devenir a juzgar a los vivos y a los muertos? No es esta nuestracreencia de la cual dice el Apstol: Es necesaria la je en el corazn para justificarse, y es necesario confesarla con la palabrapara salvarse? Contradecimos al Seor con nuestra confesin?Decimos nosotros que ha de venir como juez de vivos y muertos,y El dice: Yo no juzgo a nadie. Esta cuestin tiene dos solucio

    nes. U n a : Yo no juzgo a nadie, ahora, segn dice en otro lugar:Yo no he venido para juzgar al mundo, s ino para salvarlo. Noniega el juicio, lo aplaza. Otra: Como haba dicho: Vosotros juzgis segn la carne, al aadir: Yo no juzgo a nadie, podis entender , segn la carne. No ha de haber en nuestro corazn dudaalguna contraria a la fe que tenemos y profesamos de Cristoet superbus videtur. Ideo scriptum est, Non te laudet os tuum, sed laudette os proximi tui (Prov 27,2). Sed hoc homini dictum est. Infirmi enimsumus , e t a pud infirmos loquimur. Ve rum dic e re e t me ntir i possumus:etsi verum dicere debemus, et mentiri tamen possumus cum volumus.Lux mentiri non potest: absit ut in lucis divinae splendore tenebraeme nda c ii re pe r ia ntur . Loque ba tur i l le ta nqua m lux, loque ba tur ta nqua mveritas; sed iux in tenebris lucebat, et tenebrae eam non comprehende-runt: ide o se c undum c a rne m iudic a ba nt . Vos, inquit , secimdum carnemiudicatis.4. Ego non indico quemquam. Non e rgo iudic a t que mqua m Domi-nus Iesus Christus? Nonne ipse est quem confitemur resurrexisse tertiadie, ascendisse in caelum, ibi sedere ad dexteram Patris , inde esse ventu-rum ad iudicandos vivos et mortuos? Nonne ipsa est fides nostra , de quadicit Apostolus, Corde creditur ad iustitiam, ore autem confessio jit adsalutem? (Rom 10 ,10 ) . Ergo qua ndo is ta c onfi te mur , c ontra Dominumloquimur? Nos dic imus ve nturum iudic e m vivorum e t mortuorum; ipseautem dicit, Ego non indico quemquam. Quaestio ista duobus modis solvipotest; ut aut hoc imelligamus, non indico quemquam, id est, mo do :

    sicut dicit alio loco, Ego non v eni ut iudicem mundum, sed ut salvumjaciam mundum ( lo 12 ,47) ; non iudic ium suum ne ga ndo, se d dif fe re ndo.Aut certe quia dixerat, Vos secundum carnem iudicatis; ita subiunxit,Ego non indico quemquam, ut suba udia s , se c undum c a rne m. Nullus e rgonobis contra fidem quam tenemus et annuntiamus de iudice Christo,scrupulus dubitationis in corde remaneat. Venit Christus, sed primo sal-

    3 6, 4 Sobre el Evangelio de San ]uan 1como juez. Cristo vino primero a salvar y despus a juzgar , condenando en su juicio a quienes no quisieron salvarse y conduciendo a la vida a quienes no rechazaron su salvacin. La primerafuncin de Nuestro Seor Jesucristo es medicinal , no judicial .Porque, s i hubiese venido primero a juzgar , no hubiera hallado aquin premiar con just icia. Mas, porque vio que todos eran pecadores y que absolutamente ninguno estaba exento de la muertemerecida por el pecado, antes deba derramar su misericordia paraejercer despus su justicia, segn se dice de El en el Salmo: Cantar, Seo r, tu miserico rdia y tu justicia. No dice tu just icia y tumisericordia; porque, s i precediera la just icia , no quedara lugarpara la misericordia , y as , primero es la misericordia y despusla just icia. Qu hizo primero la misericordia? El Creador delhombre se dign hacerse hombre. Se hizo lo que El haba hecho,para que lo que El haba hecho no pereciese. Qu ms puedeaadirse a esta misericordia? El , s in embargo, aadi ms. Pocoera hacerse hombre, quiso ser despreciado por el hombre; pocoera ser despreciado, quiso ser deshonrado; an era poco ser deshonrado, quiso que le hicieran morir ; y como si esto no fuerabastante , morir en una cruz. Queriendo el Apstol ponderar suobediencia hasta la muerte , no se content con decir : Hecho obediente hasta la muerte, no hasta una muerte cualquiera, s ino quea a d i : Hasta la muerte de cruz. Entre todas las muertes , ningunaera peor que la muerte de cruz. Por eso, cuando los doloresson vivsimos, se les llama cruciatus, derivado de la palabra cruz.Los crucificados, colgados de un madero, con sus manos y piestaladrados con clavos, acababan con una muerte muy lenta , puesvare, postea iudicare: eos iudicando in poenam, qui salvari noluerunt;eos perducendo ad vitam, qui credendo salutem non respuerunt. Primaergo dispensado Domini nostri Iesu Christi medicinalis est, non iudicialis:nam si primo venisset iudicaturus, neminem invenisset cui praemia iusti-tiae redderet. Quia ergo vidit omnes peccatores, et omnino neminem esseimmunem a morte peccati; prius erat eius misericordia praeroganda, etpos t e xse re ndum iudic ium: quia de i l lo c a nta ve ra t Psa lmus , Misericordiamet iudicium cantabo t ibi, Domine (Ps 100,1 ). No n enim iudiciu m ait etmisericordiam; nam si primo esset iudicium, milla esset misericordia: sedprimo misericordia, postea iudicium. Quae est primo misericordia? Creatorhominis, homo esse dignatus est: factus est quod fecerat, ne periret quemfecerat. Quid huic misericordiae addi potest? Et tamen addidit. Patumfuit e i homine m fie r i ; se d e t ia m a b hominibus le proba r i : pa rum e ra treprobari; et exhonorari: parum erat exhonorari; et occidi: sed et hocparum est; morte crucis. Nam et cum eius obedientiam usque ad mor-tem factam commendaret Apostolus, parum illi fuit dicere, Factus obe-diens usque ad mortem: non e nim qua le mc umque morte m , se d a ddidit,mortem, autem crucis (Phil 2 ,8). Illa morte peius nihil fuit nter omniageneta mortium. Denique ubi dolores aceriimi exagitant, cruciatus voca-tur, a cruce nominatus. Pendentes enim in ligno crucifixi, clavis adlignum pe dibus ma nibusque c onfixi , produc a morte ne c a ba ntut . Non

  • 7/22/2019 Agustn de Hipona, Tratado sobre el Evangelio de San Juan 2

    10/327

    8 Sobre el Ev angelio de San Juan 36 , 4la muerte no era inmediata a la crucifixin. Se les haca vivirlargo tiempo en la cruz, no con el fin de alargarles la vida, sinocoa el f in de que, muriendo lentamente, su tormento fuese msprolongado. Es poco decir que quiso morir por nosotros; quiso,adems, ser crucif icado, hacindose obediente hasta la muerte decruz. Quien haba de vencer a la muerte, eligi el peor y msignominioso gnero de muerte , y , sufr iendo la peor de las muertes, hizo morir a la muerte. Psima era a los ojos de los judos,pero haba sido elegida por Cristo. Haba de tomar su mismacruz por ensea y haba de colocarla en la frente de sus fielescomo trofeo de su victoria sobre el demonio. Por esta razn diceel Apstol: No quiero gloriarme sino en la cruz de Nuestro Seor Jesucristo, po r el cual el mundo est crucificado para mi yyo para el mundo. Nada haba entonces ms funesto para elcuerpo, y nada se lleva ahora en la frente con ms gloria quela cruz. Qu no reservar para sus fieles quien dio tanto honoral instrumento de su suplicio? Los mismos romanos ya no emplean la cruz para los reos, est imando que, despus de habersido ennoblecida por el Salvador, sera hacerles un honor crucif icndolos. Luego quien para esto vino al mundo, no juzg a nadie , sino que an toler a los malos. Sufri un juicio injusto,para poder hacer un juicio justo. Acatar el juicio injusto fue indicio de misericordia, y al humillarse hasta la muerte de cruzno hizo ms que dar largas a su poder manifestando su misericordia. Cmo dio largas a su poder? No queriendo bajar de lacruz quien tuvo poder para salir del sepulcro. Cmo manifest sumisericordia? Diciendo desde la cruz: Padre, perdna les, porqueenim crucfigi hoc etat occidi: sed diu vivebatur in cruce; non quia lon-gior vita eligebatur, sed quia mors ipsa protendebatur, ne dolor citiusfiniretur. Mori voluit pro nobis: parum dicimus, crucifigi dignatus est,usque ad mortem crucis obediens factus. Elegit extremum et pessimumgenus mortis, qu omnem fuerat ablaturus mortem: de morte pessimaoccidit omnem mottem. Pessima enim erat non intelligentibus Iudaeis;nam a Domino electa erat, ipsam enim crucem suam signum habituruserat, ipsam crucem de diabolo superato tanquam tropaeum in frontibusfidelium positutus, ut diceret Apostolus: Mihi autem absit glorian nisiin ornee Domin nostri lesu Christi, per quem mihi mundus crucifixusest, et ego mundo (Gal 6,14). Nihil erat tune in carne intolerabilius, nihilest nunc in fronte glociosius. Quid servat fideli suo, qui talem honoremdedit supplicio suo? Denique modo in poenis reorum non est apud Romanos: ubi enim Domini crux honorata est, putatum est quod et reushonoratetur, si crucifigeretur. Qui ergo ideo venit, neminem udicavit:et malos passus est. Pertulit iniustum iudicium, ut ageret iustum. Sed ineo quod pertulit iniustum, misericotdiae fuit. Denique ita humilis factusut veniret ad crucem, distulit quidem potentiam, sed publicavit miseri-coxdiam. Unde distulit potentiam? Quia de cruce noluit descender, quipotuit de sepulcro tesurgere. Unde publicavit misericordiam? Quia pen-dens in cruce dixit: Pater, ignosce Mis, quia nesciunt quid faciunt (Le

    36 , 5 Sobre el Evangelio de San Juan 9no saben lo que hacen. Por consiguiente , o bien di jo: Yo nojuzgo a nadie, porque no haba venido a juzgar al mundo, s inoa salvarlo; o bien, como dije antes, al decir: Vosotros juzgis segn la carne, a a d i : Yo no juzgo a nadie , para que entendamosque Cristo no juzga segn la carne como El fue juzgado por loshombres.5. Y para que sepis que Cristo es tam bin juez, escuchadlo que dice: Y si yo juzgo, mi juicio es verdadero. Ah t ienesal juez. Reconcele antes por tu Salvador para que no lo sientascomo juez. Pero por qu di jo que su juicio es verdadero? Porque dice: Yo no estoy solo, sino yo y el Padre, que me envi.Ya os di je , hermanos, que este evangelista , San Juan, vuela muyalto y apenas puede ser comprendido. Voy a exponer a vuestracaridad el misterio de volar tan alto. En el profeta Ezequiel y enel Apocalipsis del mismo San Juan, autor de este Evangelio, sehace mencin de un animal cuadruplo, que encierra en s cuatropersonas: de hombre, de len, de becerro y de guila. Muchosintrpretes de las Sagradas Escrituras, antes que nosotros, vieronen este animal, o mejor, en estos cuatro animales, a los cuatroevangelistas. El len, que parece ser el rey de los animales potsu poder y fuerza terribles, es el smbolo de rey, y ha sido atribuido a San Mateo, porque en la genealoga del Seor ha seguidola genealoga regia , demostrando cmo el Seor por su est irperegia era descendiente del rey David. A San Lucas, que comienzapor el sacerdocio de Zac aras , haciendo mencin del padre deJuan Bautista, le fue asignado el becerro, por ser la vctima prin-23,34) . Sive ergo proptet hoc, quia non venerat iudicare mundum, sedsalvare mundum, dixit, Ego non indico quemquam: sive quemadmodumcommemoravi, quoniam dixerat, Vos secundum carnem iudicatis, addidit,Ego non iudico quemquam, ut intelligamus Christum non secundum carnem iudicare, sicut ab hominibus iudicatus est.5. Nam ut agnoscatis iam et iudicem Christum, audite quod sequ itut:Et si iudico ego, iudicium meum verum est. Ecce habes et iudicem,sed agnosce salvatorem, ne sentas iudicem. Quare autem dixit iudiciumsuum verum esse? Quia solus, inquit, non sum, sed ego et qui misit mePater. Dixi vobis, fratres, quia Ioannes iste evangelista sanctus m ultumalte volat: vix est eum mente comprehendere. Mysteiium autem altiusvolantis opus est ut commemorem Charitatem vestram. Et apud Ezechie-lem prophetam, et in Apocalypsi ipsius Ioannis, cuius est hoc Evangelium,commemoratur animal quadruplex, habens quatuor personas; hominis,vituli, leonis, aquilae (Ez1,5-10; Apoc 4,6.7). Qui ante nos Scripturatumsanctarum mysteria tractavetunt, pletique in hoc animali, vel potiusin his animalibus quatuor Evangelistas intellexetunt. Leonem pro tegepositum, quoniam videtur leo rex esse quodammodo bestiarum, propteipotentiam et terribilem fortitudinem. Haec persona tributa est Matthaeo,quia in generationibus Domini regiam seriem piosecutus est, quemadmodum esset Dominus per stirpem regiam de semine David regis. Lucasautem quoniam coepit a saceidotio Z achatiae sacetdotis, faciens mentio-

  • 7/22/2019 Agustn de Hipona, Tratado sobre el Evangelio de San Juan 2

    11/327

    10 Sobre el Evang elio de Sun }nan 3 6 , 6c i p a l d e l o s s a c r i f i c i o s s a c e r d o t a l e s . A S a n M a r c o s l e f u e a d j u d i c a d o e l h o m b r e C r i s t o , p o r q u e n a d a d i j o d e l a r e g i a p o t e s t a d d eC r i s t o , n i c o m e n z p o r l a p o t e s t a d s a c e r d o t a l , s i n o s e n c i l l a m e n t ep o r e l h o m b r e C r i s t o . T o d o s e l l o s c a s i n o s e s a l i e r o n d e l a s c o s a st e r r e n a s , e s d e c i r , d e l a s c o s a s q u e e n l a t i e r r a o b r N u e s t r o S e o r J e s u c r i s t o . Q u e d a e l g u i l a : e s S a n J u a n , q u e h a b l a d e c o s a ss u b l i m e s , c o n t e m p l a n d o c o n o j o s f i j o s l a l u z i n t e r n a y e t e r n a .D c e s e q u e l a s g u i l a s p r u e b a n a s u s p o l l u e l o s t o m n d o l o s e n s u sg a r r a s e l p a d r e y e x p o n i n d o l o s a l o s r a y o s s o l a r e s ; r e c o n o c i e n d op o r h i j o s a l o s q u e f i j a m e n t e l o s m i r a n y s o l t a n d o d e s u s g a r r a s ,c o m o a d u l t e r i n o s , a l o s q u e p a r p a d e a n . D e d u c i d d e a q u c u a ns u b l i m e s c o s a s d e b i d e c i r q u i e n f u e c o m p a r a d o c o n e l g u i l a .Y , s i n e m b a r g o , n o s o t r o s , e n f e r m i z o s y c a s i d e n i n g n v a l o r e n t r e l o s h o m b r e s , p r e t e n d e m o s t r a t a r y e x p o n e r e s t a s c o s a s , i m a g i n a n d o p o d e r e n t e n d e r l a s c u a n d o e n e l l a s m e d i t a m o s o h a b e r l a se n t e n d i d o c u a n d o l o s e x p o n e m o s .

    6 . P o r q u h e d i c h o e s t o ? Q u i z a l g u n o , a l o r e s t a s p a l a b r a s , d i g a c o n r a z n : D e j a , p u e s , e l c d i c e ; p o r q u p o n e s t u sm a n o s e n l o q u e e x c e d e a t u c a p a c i d a d y o s a s h a b l a r d e e l l o ?A esto r e s p o n d o q u e a b u n d a n l o s herejes y que D i o s h a p e r m i t i d o t a l a b u n d a n c i a p a r a q u e d e j e m o s l a l e c h e y s a l g a m o s d e e s ai n f a n c i a q u e n o s e s c o m n c o n l o s b r u t o s . P o r n o h a b e r e n t e n d i d o l o q u e s e d i c e d e l a d i v i n i d a d d e C r i s t o , l o i n t e r p r e t a r o na s u a n t o j o , o r i g i n a n d o c o n s u i n s i p i e n c i a i n g r a t s i m a s p e r p l e j i d a d e s a l o s f i e l e s c a t l i c o s , q u e c o m e n z a r o n a a g i t a r s e y a f l u c -nem patris Ioannis Baptistae, vtulo deputatus est; quia magna victimavitulus erat in sacrificio sacerdotum. Marcus homo Christus mrito as-signatus est, quia eque de regia potestate aliquid dixit, eque de sacer-dotali coepit, sed tanmm ab homine Christo exorsus est. Hi omnes propede terrenis , id est de iis quae in trra gessit Dominus noster Iesus Christus, non recesserunt: de divinitate eius perpauca locuti sunt, tanquam intrra cum illo ambulantes. Restat aquila: ipse est Ioannes. sublimiumpraedicator, et lucs internae atque aeternae fixis oculis contemplator.Dicuntur enim et pulli aquilarum a parentibus sic probari, patris scilicetungue suspend, et radiis solis opponi: qui firme contemplatus fuerit ,filius agnoscitur; s i acie palpitaverit , tanquam adulterinus ab ungue d-mittitur. Iam ergo videte quam sublimia loqui debuit, qui est aquilaecomparatus: et tamen etiam nos humi repentes , infirmi et vix ullius rao-ment inter nomines, audemus tractare is ta, et is ta exponere; et putamusnos aut capere posse cum cogitamus, aut cap dum dicimus.6. Qua re ista dixi? Forte enim post haec verba quisquam mih iiuste dicat: Pone ergo codicem. Quod excedit mensuram mam, quidsums in marniin tuam? quid ei committis linguam tuam? Ad hoc re-spondeo: Muti haeretici abundant, et ad hoc eos Deus abundare permisit,ne s empe lacte nutr iamur , e t in bru ta in fant ia remaneamus . Quia en imnon in te l lexerunt quomodo commendaretur d iv in i tas Chr is t i , s apueruntsicut voluerunt: non autem recte sapiendo, fidelibus catholicis quaestionesmolestissimas intulerum; coeperunt exagitar et fluctuare corda fidelium.

    3 6 , 7 Sobre el Evangelio de San Juan 11t u a r e n s u c o r a z n . Y a e n t o n c e s l a n e c e s i d a d o b l i g a v a r o n e se s p i r i t u a l e s , q u e h a b a n l e d o y d e s c u b i e r t o e n e l E v a n g e l i o a l g oa c e r c a d e l a d i v i n i d a d d e N u e s t r o S e o r J e s u c r i s t o , a e s g r i m i rl a s a r m a s d e C r i s t o c o n t r a l a s a r m a s d e l d i a b l o , y a o p o n e r s e c o nt o d a s s u s f u e r z a s , e n r e i d s i m a s b a t a l l a s , a l o s f a l s o s y f a l a c e sd o c t o r e s p a r a e v i t a r q u e o t r o s p e r e c i e s e n a c a u s a d e s u s i l e n c i o .L o s q u e i m a g i n a r o n q u e N u e s t r o S e o r J e s u c r i s t o e r a d e d i f e r e n t e s u s t a n c i a q u e e l P a d r e , o q u e s l o e x i s t e C r i s t o , d e t a l m o d oq u e E l m i s m o s e a e l P a d r e , e l H i j o y e l E s p r i t u S a n t o ; q u i e n e so p i n a r o n q u e C r i s t o f u e s o l a m e n t e h o m b r e y n o D i o s h e c h o h o m b r e , o q u e e r a u n D i o s t a l , q u e f u e s e m u t a b l e e n s u d i v i n i d a d ,o u n D i o s q u e n o p o d a s e r t a m b i n h o m b r e , n a u f r a g a r o n e n l af e y f u e r o n a r r o j a d o s d e l p u e r t o d e la I g l e s i a p a r a e v i t a r q u ec o n s u a g i t a c i n h i c i e s e n b r e c h a s e n l a s n a v e s q u e e s t a b a n a s ul a d o . E s t e e s e l m o t i v o d e q u e y o , e l m e n o r d e t o d o s y t o t a l m e n t e i n d i g n o , p o r l o q u e a m r e s p e c t a , p e r o c o l o c a d o p o r s um i s e r i c o r d i a e n t r e e l n m e r o d e s u s m i n i s t r o s , n o p u e d a c a l l a ra n t e v o s o t r o s , a f i n d e q u e e n t e n d i s y o s a l e g r i s c o n m i g o , ob i e n , s i n o l l e g i s a e n t e n d e r , p e r m a n e z c i s e n e l p u e r t o f i r m e s

    en la fe .7 . H a b l a r , p u e s . E n t i e n d a q u i e n p u e d a , y c r e a q u i e n n op u e d a e n t e n d e r . E x p o n d r l a s p a l a b r a s d e l S e o r : Vosotro s juzgis segn la carne; yo no juzgo a nadie, e n t e n d i e n d o : a h o ra os e g n l a c a r n e . Pero, si yo juzgo, mi juicio es verdadero. Y p o rq u t u j u i c i o e s v e r d a d e r o ? Porque yo no estoy solo, s ino yo y elPadre, que me envi. Q u d i c e s , S e o r J e s s ? S i f u e s e s t s o l o ,Iam tune necessitas facta est spiritual ibus viris , qui aliquid secundum di-vinitatem Domini nostri lesu Christi , non solum legerant in Evangelio,sed etiam intellexerant, ut contra arma diaboli Christi arma proferrent: etde Christi divinitate adversus falsos fallacesque doctores , quantis possentviribus, apertissima conflictatione pugnarent; ne cum ipsi tacerent, aliiper i ren t . Quicumque enim s ens erunt Dominum nos trum Ies um Chr is tum,aut diversae substantiae esse quam Pater est, aut tantum esse Christumsolum, ut ipse sit Pater, ipse sit Filius , ipse sit Spiritus sanctus: quicumque e t iam s ent i r voluerunt hominem fu is s e s o lum, non Deum factumhominem, au t i ta Deum ut in s ua d iv in i ta te mutabem, au t i ta Deumut non et hominem; a fide naufragaverunt, et de portu Ecclesiae proiectisunt, ne inquietudine sua naves secum positas frangerent. Quae res coegitu t e t iam nos minimi , e t quantum ad nos per t inet prors us indigni , quantum autem ad illius misericordiam in aliquo dispensatorum eius numeroconstituti, non vobis taceamus quod aut intelligatis , mecumque gaudea-tis; aut s i intelligere nondum valetis , credendo securi in portu maneatis .7. Dicam ergo; capiat qui potest, credat qui non potest: tamen di-

    cam quod ai t Dominus , Vos secundum carnem iudicas; ego non indicoquemquam, au t modo, au t s ecundum carnem. Sed et si ego iudico, iu-dicium meum vemm est. Quare iudicium tuum verum es t? Quia. solusnon sum, inqui t , sed ego et qui misit me Valer. Q u i d e r g o , D o m i n elesu? Si solus esses , falsum esset iudicium tuum; et ideo verum iudicas,

  • 7/22/2019 Agustn de Hipona, Tratado sobre el Evangelio de San Juan 2

    12/327

    12 Sobre el Evangelio de San Juan 3 6 , 8 s e r a f a l s o t u j u i c i o , y s l o e s v e r d a d e r o p o r q u e n o e s t s s o l o ,s i n o t y e l P a d r e , q u e t e e n v i ? Q u h e d e r e s p o n d e r ? R e s p o n d a E l m i s m o : Verdadero es mi juicio. P o r q u ? Porque n o estoysolo, sino yo y el Padre, que me en vi. S i e s t c o n t i g o , c m o t ee n v i ? T e e n v i y e s t c o n t i g o ? E s p o s i b l e q u e , a l s e r e n v i a d o ,n o t e a p a r t a r a s d e E l ? E s p o s i b l e q u e p e r m a n e z c a s a l l , h a b i e n d o v e n i d o h a s t a n o s o t r o s ? C m o s e p u e d e c r e e r o c m o s e p u e d e e n t e n d e r e s t o ? A e s t a s d o s i n t e r r o g a c i o n e s r e s p o n d o q u e c o n

    r a z n p r e g u n t a s c m o s e e n t i e n d e , p e r o s i n r a z n d i c e s c m o s ep u e d e c r e e r , y a q u e s e c r e e p r e c i s a m e n t e p o r q u e n o s e e n t i e n d ec o n r a p i d e z . L o q u e r p i d a m e n t e s e p e r c i b e , n o s e c r e e , p o r q u es e v e . P o r e s o c r e e s , p o r q u e n o e n t i e n d e s , y c r e y e n d o t e p r e d i s p o n e s p a r a e n t e n d e r . S i n o c r e e s , n u n c a e n t e n d e r s , p o r q u e s e r sm e n o s a p t o . L i m p e t e l a f e p a r a q u e t e v e a s l l e n o d e i n t e l i g e n c i a .Verdadero, d i c e , es mi juicio, porque no estoy solo, s ino yo y elPadre, que me envi. L u e g o , S e o r D i o s N u e s t r o J s u c r i s t o , t u m i s i n e s t u e n c a r n a c i n . A s l o v e o , a s l o e n t i e n d o y a s l o c r e o ,n o s e a q u e p a r e z c a o s a d a d e c i r q u e l o e n t i e n d o . C i e r t a m e n t e a q u e s t N u e s t r o S e o r J e s u c r i s t o . M e j o r d i c h o , a q u e s t a b a s e g n l ac a r n e ; a h o r a e s t a q u s e g n l a d i v i n i d a d . E s t a b a c o n e l P a d r ey n o s e s e p a r d e l P a d r e . A l d e c i r a u e f u e e n v i a d o a n o s o t r o s ,q u e r e m o s d e c i r q u e s e e n c a r n , p u e s e l P a d r e n o s e e n c a r n .

    8 . A l g u n o s h e r e j e s , l l a m a d o s s a b e l i a n o s y t a m b i n p a t r i p a -s i a n o s , d i c e n q u e e l P a d r e m i s m o f u e q u i e n s u f r i l a p a s i n .T , c a t l i c o , n o d i g a s c o s a s e m e j a n t e , p u e s s i f u e r e s p a t r i p a s i a n o ,q u e d a r s h e r i d o . T e n p r e s e n t e q u e l a m i s i n d e l H i j o e s l a e n -quia solus non es , sed tu et qui te misit Pater? Quid respnsurus sum?Ips e res pondeat : Verum est, inqui t , iudicium meum. Quare? Quia solusnon sum, sed ego et qui misit me Pater. Si tecum est, quomodo te misit?Et te misit, et tecum est? Itane et missus non recessisti? itane et ad nosvenisti , et ibi mansisti? Quomodo istud creditur? quomodo capitur? Adhaec do respondeo: Quomodo capitur, recte dicis; quomodo creditur,non recte dicis . Imo ideo bene creditur, quia non cito capitur: nam sicito caperetur, non opus erat ut crederetur; quia videretur. Ideo credis ,quia non capis; sed credendo fis idoneus ut capias. Nam si non credis ,nunquam capes; quia minus idoneus remanebis. Fides ergo mundet te,ut intellectus impleat te. Verum est, inqui t , iudicium meum; quia solusnon sum, sed ego et qui misit me Pater. Ergo , Domine Deus nos ter Ies uChriste, missio tua incarnatio tua est. Sic video, s ic intelligo: postremosic credo, ne arrogantiae sit dicere, Sic intelligo. Prorsus et hic est Do-minus noster Iesus Christus; imo hic erat secundum carnem, modo hicest secundum divinitatem: et cum Patre erat, et a Patre non recesserat.Quod ergo dicitur missus venisse ad nos, incarnatio ipsius commendatur,

    quia Pater non est incarnatus.8. Nam Sabelliani dicti sunt qudam haeretici, qui vocantur etPatripassiani, qui dicunt ipsum Patrem passum fuisse. Noli tu, catholice:si enim fueris patiipassianus, non eris sanus. Ergo intellige missionemF il nominatam incarnat onem F i l i i : P atrem autem incarnatum es s e non

    3 6 , 9 Sobre el Evang elio de San Juan 13c a r n a c i n d e l H i j o . N o c r e a s q u e e l P a d r e s e e n c a r n , p e r o c r e eq u e e l P a d r e n o s e s e p a r d e l H i j o e n c a r n a d o . E l H i j o l l e v a b al a c a r n e ; e l P a d r e e s t a b a c o n e l H i j o . S i e l P a d r e e s t a b a e n e lc i e l o y e l H i j o e n l a t i e r r a , c m o e l P a d r e e s t a b a c o n e l H i j o ?P o r q u e t a n t o e l P a d r e c o m o e l H i j o e s t a b a n e n t o d a s p a r t e s . D i o sn o e s t e n e l c i e l o d e m o d o q u e n o e s t t a m b i n e n l a t i e r r a .E s c u c h a a a q u e l q u e , p a r a h u i r e l j u i c i o d e D i o s , n o h a l l a b a d n d ee s c o n d e r s e : Adon de ir para estar lejos de tu espritu, y en qulugar me esconder de tu presencia? Si subiere al cielo, all estst . P e r o l a c u e s t i n e r a a c e r c a d e l a t i e r r a . E s c u c h a l o q u e s i g u e :Si bajare al infierno , all ests presente. P u e s s i e s t e s c r i t o q u ee s t a u n e n e l i n f i e r n o , p u e d e q u e d a r a l g n l u g a r d o n d e n oe s t ? D i c e D i o s p o r e l p r o f e t a : Yo lleno el cielo y la tierra.L u e g o e n t o d a s p a r r e s e s t q u i e n n o p u e d e s e r c o n t e n i d o e n l u g a r a l g u n o . N o t e s e p a r e s d e E l y e s t c o n t i g o . S i q u i e r e s l l e g a rh a s t a E l , s d i l i g e n t e e n a m a r , c o r r i e n d o n o c o n l o s p i e s , s i n oc o n l o s a f e c t o s . P e r m a n e c i e n d o e n e l m i s m o l u g a r , l l e g a s s i c r e e sy a m a s . L u e g o e s t e n t o d o l u g a r , y s i e s t e n t o d o l u g a r , n oh a d e e s t a r c o n e l H i j o ? D e j a r d e e s t a r c o n e l H i j o , e s t a n d oc o n t i g o s i e r e s c r e y e n t e ?9 . P o r q u e s v e r d a d e r o su j u i c i o , s i n o p o r q u e e s v e r d a d e r oH i j o ? E l d i j o : Y si yo juzgo, mi juicio es verdadero, porqueno estoy solo, s ino yo y el Padre, que me envi. C o m o s i d i j e s e :Mi juicio es verdadero, p o r q u e so y H i j o d e D i o s . C m o p r u e b a sq u e e r e s H i j o d e D i o s ? Porque no estoy solo, s ino yo y el Padre,que me envi. E n r o j e c e , s a b e l i a n o . O y e s h a b l a r d e l H i j o , o ye s h a b l a r d e l P a d r e . E l P a d r e e s e l P a d r e , e l H i j o e s e l H i j o . N ocredas, sed a Filio incarnato Patrem recessisse non ctedas. Ule carnemportabat, ille cum Filio erat. Si in celo Pater, jn trra Filius; quomodoPater cum Filio erat? Quia et Pater et Filius ubique erant: non enimin celo sic est Deus, ut non sit in trra. Audi illum qui volebat ugereiudicium Dei , e t non inveniebat qua: Quo abibo, inqui t , a spiritu tuo, eta facie tua quo jugiam? Si ascender in caelum, tu ibi es. D e t e n aerat quaestio: audi quid sequitur: Si descender ad injernum , ades (Ps138,7.8). Si ergo et in inferno dicitur quod adsit, quid rerum remanetubi non s i t? Vox enim Dei es t apud prophetam, Caelum et terram egoimpleo ( Ier 23 , 2 4) . Ubique ergo es t , qu i nul lo daudi tu r J oco . Nol i abillo averti , et tecum est. Si vis ad eum pervenire, noli piger esse amare:non enim pedibus, sed affectibus curiis . Uno loco manens venis , s i crediset diligis . Ergo ubique est: s i ubique est, quomodo cum Filio non est?Itane cum Filio non est, qui, s i credis , et tecum est?9- Un de ergo verum est iudicium eius, nisi quia verus est Filius?Hoc enim dix i t , Et s i indico, verum est iudicium meum; quia solus nonsum, sed ego et qui misit me Pater. Tanquam diceret , Verum est iudicium meum, quia Filius Dei sum. Unde prob as quia Filius Dei es? Quiasolus non sum, sed ego et qui misit me Pater. Erubesce, Sabelliane, audisFilium, audis Patrem. Pater, Pater est; Filius , Filius est. Non dixit, Egosum Pater, et ego ipse sum Filius; sed, solus non sum, inqui t . Quare

    Sobre el Evangelio de San Juan

  • 7/22/2019 Agustn de Hipona, Tratado sobre el Evangelio de San Juan 2

    13/327

    U 36 , 9di jo: Yo soy el Padre, yo mismo soy el Hijo. Dijo: Yo no estoysolo. Por qu no ests solo? Porque conmigo est el Padre: Yosoy, y el Padre, que me envi. Ya lo has odo. Yo soy y el queme envi. F jate en las personas, no las confundas. Dist ingelasintel igentemente, no las separes prfidamente, no sea que, porhuir de Caribdis , caigas en Escila. Estabas a punto de ser devorado por las fauces impas de los sabelianos, si decas que elPadre era el mismo que es el Hijo. Ahora ya lo sabes: No estoysolo, sino yo y el Padre, que me envi. Sabes que el Padre esel Padre y que el Hijo es el Hijo. Esto lo reconoces, pero nodigas que el Padre es mayor, que el Hijo es menor; que el Padrees el oro, que el Hijo es la plata. Slo hay una sustancia, una divinidad, una coeternidad, igualdad perfecta; no hay diferencia alguna. Si solamente crees que Cristo es otro dist into del Padre,pero no de la misma naturaleza, habrs salvado el peligro deCaribdis , pero te has estrel lado contra las rocas de Escila. Navegapor el medio huyendo de uno y otro extremo. El Padre es elPadre, el Hijo es el Hijo. Confiesas ya que el Padre es el Padrey aue el Hijo es el Hijo. Has salvado el peligro de ser t ragado

    por el abismo. Por qu quieres dar en el otro extremo diciendoque una cosa es el Padre y otra el Hijo? Dices bien si dices quees otro, pero no dices bien si dices que es otra cosa. El Hijoes otro, porque no es el mismo que el Padre, y el Padre es otro,porque no es el mismo que el Hijo. Pero no es otra cosa, porquela misma cosa son el Padre y el Hijo. Qu es esa misma cosa?Un solo Dios. Oste decir : No estoy solo, sino yo y el Padre, queme envi. Advierte cmo debes creer al Padre y al Hijo. Escu-solus non es? Quia mecum est Pater. E go sum, et qui m isit me Pater:audis, Ego sum, et qui me misit . Ne perdas personam, distingue personas.Distingue intelligentia, noli separare perfidia, ne iterum quasi fugiensCharybdim, in Scyllam incurras. Vorabat enim te gurges impietatis Sa-bellianorura, ut dceres ipsum esse Patrem qui est Filius: modo didicisti,Solas non sum, sed ego et qui misit me Pater. Agnoscis quia Pater,Pater est; et Filius, Filius est. Bene agnoscis; sed noli dicere, Pater maiorest, Filius minor est; noli dicere, Pater aurum est, Filius argentumest. Una substantia est, una divinitas, una coaeternitas, perfecta aequali-tas, dissirailitudo nulla. Nam si tantummodo alterum credideris esseChristum, non eum qui Pater est, in aliquo tamen distantem secundumnaturam esse putavers; a Charybdi quidem exasisti, sed in Scyllaeis sco-pulis naufragasti. In medio naviga, utrumque periculosum latus evita.Pater, Pater est; Filius, Filius est. lam dicis, Pater, Pater est; Filius,Filius est: bene peticulum absorbentis gutgitis evasisti; quid vis ite inaltexam partem, ut dicas, Aliud est Pater, Filius aliud? Alius est, recte

    dicis; aliud, non recte. Alius enim est Filius, quia non est ipse quiPater; et alius Pater, crnia non ipse qui Filius: non tamen aliud, sedhoc ipsum est et Pater et Filius. Quid est, hoc ipsum est? Unus Deusest. Audisti, Quia non sum solas, sed ego et qui misit me Pater; audiquomodo ctedas Patrem et Filium, audi ipsum Filium: Ego et Pater

    ,, - ,Q Sobre el Ev angelio de San Juan 15c h a a l m i s m o H i jo : Yo y el Padre somo s una misma cosa. N odijo: Yo soy el Padre, ni Yo y el Padre somos uno solo. Cuandodice: Yo y el Padre somo s una misma cosa, has de fijarte en laspalabras una misma cosa y somos, y as te vers libre de Caribdisy de Escila. Diciendo: Una misma cosa, te libra de caer en elerror de Arrio, y diciendo: Somos, te libra del error de Sabelio.Si es una misma cosa, no es diverso. Si somos, son el Padre y elH i jo . N o d i r a : Somos, si fuese uno solo; como tampoco dir a:Una misma cosa, si fuesen diversos. Por eso dice: Mi juicio esverdadero, para que creas que soy Hijo de Dios. Pero de tal modo,dice, quiero que creas que soy Hijo de Dios, que entiendas queconmigo est el Padre; que no soy Hijo de modo que me hayaseparado de El. No estoy aqu sin estar con El, y El no est alls in estar conmigo. Tom la forma de siervo sin perder la formade Dios. Por lo cual dice: No estoy solo, sino yo y el Padre,que me envi.

    10 . Cuan do habla de su juicio, quiere decir de su test imonio. En vuestra ley, dice, est escrito que el testimonio de doshombres es verdadero. Yo soy quien da testimonio de m, y tambin da testimonio de mi el Padre, que me envi. Les dio unaexplicacin de la ley, si ellos la hubiesen recibido. Una cuestinprofunda, hermanos mos, se nos presenta , y , a mi parecer , l lenad e m i s t e r i o , c u a n d o d i c e D i o s : Por el testimonio de dos o trestestigos sern firmes todas las cosas. Se busca la verdad por eltestimonio de dos testigos? Ciertamente. As lo sanciona la costumbre del gnero humano. Sin embargo, puede suceder que losdos mientan. La casta Susana fue acusada por dos testigos falsos.unum sumus (lo 10,30). Non dixit, Patei ego sum; aut, Ego et Paterunus est: sed cum dicit, Ego et Pater unum sumus; utrumque audi, etunum, et sumus, et a Charybdi et a Scylla liberaberis. In duobus istisverbis quod dixit, unum, liberat te ab Ario: quod dixit, sumus, liberatte a Sabellio. Si unum, non ergo diyersum; si sumus, ergo et Pater et Filius. Sumus enim, non diceret de uno; sed et unum non diceiet de diverso. Ergo ideo -verum est, inquit, iudicium meum, bteviter ut audias,quia Filius Dei sum. Sed sic tib persuadeo, inquit, quia Filius Dei sum,ut intelligas quia mecum est Pater: non sic sum Filius ut ipsum deserue-rim; non ita hic sum, ut cum ipso non sim; non ita ibi ille est, ut mecum non sit: formara servi accepi (Phil 2,7), sed formam Dei non amisi;Solus ergo, inquit, non sum, sed ego et qui misit me Pater.10. Dixerat de iudido ; de testimonio vult dicere. In Lege, inquit,vestra scriptum est quia duorum homin um testirnonium verum est. Eg osum qui de me testirnonium pe-rhibeo, e testirnonium perhibe de mequi misit me Pater. Exposuit lilis et Legem, si ingrati non essent. Magnaenim quaestio est, ftatres mei, et vaJde mihi videtur in mysterio esesse constituta, ubi Deus dixit, In ore duorum vel trium testium stabitomne verbum (Deut 19,15; Mt 28,16). Veritas quaeritu per dos testes?Ita plae, sic se habet humani generis consuetudo: sed tamen fieri potestut et do mentiantut. Susanna casta duobus falsis testibus urgebatut:

  • 7/22/2019 Agustn de Hipona, Tratado sobre el Evangelio de San Juan 2

    14/327

    16 Sobre el Evang elio de San Juan 3 6 nAcaso por ser dos dejaban de ser testigos falsos? Por qu decimos dos o tres? Todo un pueblo minti contra Cristo. Si , pues,un pueblo, compuesto de una mult i tud de hombres, fue un test igo falso, cmo se ha de entender que la verdad saldr de laboca de dos o tres testigos, sino que de este modo se da a entender misteriosamente a la Trinidad, en la cual est la f i rmezaperpetua de la verdad? Ten siempre a tu favor dos o tres test igos, al Padre, al Hijo y al Espr i tu Santo. Cuando Susana, mujercasta y fiel esposa, fue acusada por dos testigos falsos, ocultamente en su conciencia era defendida por la Trinidad, quien,sacando de la oscuridad a Daniel como test igo, convenci a losdos de falsedad. Luego, por estar escrito en vuestra ley que eltestimonio de dos hombres es verdadero, debis acatar nuestrotest imonio para que no seis juzgados. Pues dice: Yo no juzgo anadie. Slo doy testimonio de m. Difiere el juicio, pero no dif iereel test imonio.

    11 . Eli jamos, hermano s, a Dios por juez y por test igo enfavor nuestro contra las lenguas de los hombres y contra las frgiles opiniones del gnero humano. No se desdea de ser test igoquien es ya juez, ni sube de categora al ser juez, porque elmismo que ahora es test igo, ser luego el juez. Es test igo, porqueno necesita a nadie para conocerte , y es juez, porque t iene poderpara darte la muerte o la vida, para condenarte o absolverte , parasepultarte en el infierno o l levarte al cielo, para entregarte al demonio o darte una corona entre los ngeles. Por tener tal podernumquid quia do erant, ideo falsi testes non erant? De duobus dicimusaut de tribus? universus populus mentitus est contra Christum (Le 23,1).Si ergo popuius constans ex magna hominum multitudine, falsus testisinventus est; quomodo accipiendum est, In ore duorum vel trium tesliumstabip omne verbum: nisi quia hoc modo per mysterium Trinitas com-mendata est, in qua est perpetua stabilitas veritatis? Vis habere bonamcausam? Habeto dos vel tres testes, Patrem et Filium et Spiritum sanc-tum. Denique quando Susanna casta femina fidelisque coniux duobusfalsis testibus urgebatur, Trinitas illi in conscientia atque in oceulto suf-fragabatur: illa Trinitas de oceulto unum testem Danielem excitavit, etdos convicit (Dan 13,36-62). Ergo quia in Lege vestra scriptum est,duorum hominum te s t imonium ve rum e sse , a c c ipite nos trum te s t imonium,ne sentiatis iudicium. E go e nim, inquit , non iudico quemquam, sed test imonium perhibeo de me: dif ie ro iudic ium, non dif ie ro te s t imonium.11 . Eligamus nobis, fratres, contra linguas hom inu m, contra infirmas suspiciones generis humani Deum iudicem, Deum testem. Non enimdedignatur testis esse qui iudex est, aut promovetur cum fit iudex; quo-

    niam qui testis est, ipse iudex erit. Quare ipse testis? Quia non quaeritalium unde cognoscat qui sis. Quare ipse iudex? Quia ipse habet potestatem mortificandi et vivificandi, damnandi et absolvendi, in gehennaspraecipitandi et in celos levandi, diabolo coniungendi et cum Angeliscoronandi. Cum ergo ipse habeat hanc potestatem, iudex est. Quia verout te cognoscat non quaerit alium testem; qui tune iudicabit te , modo

    36 , 13 Sobre el Evangelio de San ]t tan 17es juez, y, como para conocer la causa no necesita de otro test igo, se sigue que el que entonces te juzgar, ahora te ve. Nopodrs engaarle cuando venga a juzgarte. No podrs encontrartest igos falsos que le engaen cuando comience tu juicio. Dioste advierte: cuando no me hacas caso, yo lo vea , y cuando erasincrdulo, no frustraba yo mi sentencia: la difera, no la abola.No quisiste hacer lo que te mand, sufr irs lo que te anunci.Pero, s i ahora cumples mis preceptos, no padecers los males quete anunci, s ino que recibirs los bienes que te promet .12 . Que nadie se turbe oyndole decir : Verdadero es mi juicio, porque no estoy solo, sino yo y el Padre, que me en vi; despus de haber dicho en otro lugar que el Padre no juzga a nadie ,sino que todo juicio lo ha puesto en manos del Hijo. Ya anter iormente hemos explicado estas palabras del Evangelio, y ahoraadvert imos que estas palabras fueron dichas, no porque el Padreno est con el Hijo cuando juzgue, s ino porque en el juicio, tanto a los buenos como a los malos, aparecer solo el Hijo en aquel la forma en que padeci, resucit y subi al cielo, segn lo declar la voz anglica a los discpulos que contemplaban su Ascensin: Vendr del mismo modo que le habis visto subir, esto es,vendr a juzgar en la misma forma de hombre en la que fuejuzgado, para que se cumpla aquel dicho del profeta: Vers aquien traspasaron. Si con los justos vamos a la vida eterna, leveremos como es, y entonces aqul no ser un juicio de vivos ymuertos, s ino solamente el premio de los vivos,13 . Tam poco vayis a pensar que al decir : En vuestra leyvidet te: non est unde illum fallas, cum coeperit iudicare. Non enimadhibes tibi aliquos falsos testes, qui iudicem illum possint circumvenire,quando te coeperit iudicare. Deus hoc tibi dicit: Quando contemnebas,ego videbam; et quando non credebas, sententiam meam non frustraban):differebam, non aufetebam. Noluisti audire quod praecepi, senties quodpraedixi. Si autem audias quae praecepi, non mala senties quae praedixi,sed bona percipies quae promisi.12 . Ne aliquem sane moveat quod ait, Verum est iudicium rneum;quia solus non sum, sed ego et qui misit me Pater; cum alibi dixerit,Pater non iudicat quemquam, sed omne iudicium dedit Filio (lo 5,22).Iam in eisdem verbis Evangelii disputavimus, et nunc admonemus, nonhoc ideo dictum, quia Pater non erit cum Filio iudicante; sed quoniambonis et malis in iudicio solus Filius appatebit, in ea forma in quapassus est, et resurrexit, et ascendit in caelum. Discipulis quippe tuneconspicientibus ascendentem, vox anglica sonuit, Sic veniet, quemadmo-dum vidist is eum euntem in edelum (Act 1,11): id est, in forma homi-nis in qua iudicatus est iudicabit, ut etiam illud propheticum impleatur,Videbunt in quem pupugerunt (Za c h 12 ,10 ; lo 19,37) . Cum ve ro eimti-bus iustis in vitam aeternam, videbimus eum sicuti est; non erit illudiudic ium vivorum e t mortuorum, se d pia e mium ta ntummodo vivoium.13 - tem ne moveat quod ait, I-a Lege vestra scriptum est quia

    18 Sobre el Evang elio de San Juan 37 j

  • 7/22/2019 Agustn de Hipona, Tratado sobre el Evangelio de San Juan 2

    15/327

    est escrito que el testimon io de dos hombres hace fe, q u ea q u e l l a l e y n o e r a l e y d e D i o s , p o r n o h a b e r d i c h o : En la ley deDios. T e n e d e n c u e n t a q u e d i j o en la ley vuestra, c o m o s i d i j e r a :En la ley que a vosotros fue dada. P o r q u i n s i n o p o r D i o s ?D e l m i s m o m o d o d e c i m o s : El pan n uestro de cada da, y , si n e m b a r g o , a a d i m o s dnosle hoy.

    TRATADO 3 7DESDE LAS PALABRAS: "DECAN, PUES, DNDE EST TU PADRE?", HASTAAQULLAS: " Y NADIE PUSO EN EL LAS MANOS; PORQUE AN NO ERALLEGADA SU HORA"

    1. A f i n d e q u e s e a c o m p r e n d i d o l o q u e se o y e le e r , n o e sc o n v e n i e n t e e x p o n e r c o n b r e v e d a d l o q u e d i c e e l E v a n g e l i o c o np o c a s p a l a b r a s . L a s p a l a b r a s d e l S e o r s o n p o c a s , p e r o d i c e n m u c h o , y n o s e h a n d e v a l o r a r p o r s u n m e r o , s i n o p o r s u p e s o ,n i s e h a n d e m e n o s p r e c i a r p o r s e r p o c a s , s i n o d e s e n t r a a r l a s p o rs e r p r o f u n d a s . Q u i e n e s a y e r e s t u v i s t e i s p r e s e n t e s , m e o s t e i s e x p o n e r , l o m e j o r q u e p u d e , l a s p a l a b r a s d e l S e o r : Vosotros juzgis segn la carne. Yo no juzgo a nadie, y s i juzgo, mi juicio esverdadero, porque no estoy solo, s ino yo y el Padre, que me envi.En vuestra ley est escrito que el test imonio de dos hombres esverdadero. Yo soy quien da testimonio de m; y da testimonio dem el Padre, que me en vi. S o b r e e s t a s p a l a b r a s , c o m o d ij e , p r o p o r c i o n a y e r u n a e x p o s i c i n a v u e s t r o s o d o s y a v u e s t r a s a l m a s .duorum homimim testimonium verum est, et ideo quisquam existime:non fuisse illam legem Dei, quia non dictum est, In lege Dei: sciat itadictum esse, In Lege vestra, tanquam diceret, in Lege quae vobis est data;a quo, nisi a Deo? Sicut dicimus, Panem nostrum quotidianum: et tamendicimus, Da nobis bodie (Mt 6,11).

    TRACTATUS 37A B E O Q U O D S C R 1P T U M E S T , D l C E R A N T E R G O , U B I F s r P A T E R T U U S ? U S Q U E A P I P . E T

    N H M O A P P R E H E N D I T E U M , Q U I A N O N P t I M V E N E R A T H O R A I U S1. Quod in sancto Evangelio breviter dicitur, non breviter oportetexponi, ut quod auditur, intelligatur. Verba enim Domini pauca, sedma gna sunt; non nume ro a e s t ima nda , se d ponde re : ne c ide o c onte mne n-da, quia pauca; sed ideo quaerenda, quia magna. Qui adfuistis hesternodie , audistis , ut potuimus disputavimus ex eo quod ait Dominus, Vossecundum carnem iudicatis; ego non indico quemquam. Sed et s i indico

    ego, iudicium meum verum est; quia solus non sum, sed ego et qui misil me Pater. In lege vestra scriptum est quod duorum hominum testimonium vetum est. Ego sum qui test imonium perbibeo de me, et test imonium perhibet de ine qui misit me Pater (lo 8,15-18). Ex his verbishesterno, ut dixi, die redditus est setmo auribus et mentibus vestris. Haec

    37 2 Sobre el Evangelio de San Juan 19D e s p u s d e h a b e r d i c h o e s t a s p a l a b r a s , l o s q u e l e o y e r o n d e c i r :Vosotros juzgis segn la carne, d i e r o n p r u e b a s d e h a b e r l a s o d o ,p r e g u n t a n d o a l S e o r , q u e h a b l a b a d e D i o s , s u P a d r e : Dndeest tu padre? T o m a r o n a l P a d r e d e C r i s t o p o r u n p a d r e c a r n a l ,p o r q u e j u z g a b a n s e g n l a c a r n e l a s p a l a b r a s d e C r i s t o . E l q u eh a b l a b a e r a c a r n e e n l a a p a r i e n c i a , p e r o o c u l t a m e n t e e r a e l V e r b o ; h o m b r e m a n i f i e s t o , D i o s o c u l t o . V e a n l o q u e a p a r e c a , y l od e s p r e c i a b a n , p o r q u e n o l e c o n o c a n ; n o l e c o n o c a n p o r q u e n ol e v e a n ; n o l e v e a n p o r q u e e r a n c i e g o s , y e r a n c i e g o s p o r q u en o t e n a n f e .2 . V e a m o s l a r e s p u e s t a d e l S e o r . Dnde est tu padre?, lep r e g u n t a n , p u e s t e o m o s d e c i r : Yo no estoy solo, s ino yo y elPadre, que me envi, y n o s o t r o s t e v e m o s a t i s o l o ; a t u p a d r en o l o v e m o s c o n t i g o . C m o , p u e s , d i c e s q u e n o e s t s s o l o , s i n oq u e e s t s c o n t u p a d r e ? , o m u s t r a n o s q u e t u p a d r e e s t c o n t i g o .R e s p n d e l e s e l S e o r : A c a s o m e v e i s a m p a r a q u e t e n g a q u em o s t r a r o s a m i P a d r e ? E s t a s s o n l a s p a l a b r a s q u e s i g u e n , p r o n u n c i a d a s p o r s u m i s m a b o c a , c u y a e x p o s i c i n o s h e a n u n c i a d o a n t e r i o r m e n t e . O d s u s p a l a b r a s : Ni me conocis a m ni .a mi Padre. Si me conocie seis a m, quiz co nocieseis tambin a mi Padre.V o s o t r o s p r e g u n t i s : Dnde est tu padre?, c o m o si a m y a m ec o n o c i e s e i s , c o m o s i y o n o f u e r a m s q u e l o q u e v o s o t r o s v e i s .Y p o r q u e n o m e h a b i s c o n o c i d o , p o r e s o n o o s m u e s t r o y o a lP a d r e . C r e i s q u e y o s o y u n h o m b r e , y b u s c i s u n h o m b r e q u es e a m i P a d r e , p o r q u e j u z g i s s e g n l a c a r n e . P e r o , c o m o y o s o yu n a c o s a s e g n l o q u e v e i s , y o t r a c o s a s e g n l o q u e n o v e i s , h a b l ocum Dominus dixisset; illi qui audierunt, Vos secundum carnem iudicatis,ma nife s ta ve runt quod a udie runt . Re sponde runt e nim Domino loque ntide Deo Patre suo, et dixerunt, Ubi est pater tuus? Patrem Christi carna-liter acceperunt, quia verba Christi secundum camena iudicaverunt. Erata ute m qui loque ba tur in a pe no c a ro, in oc c ulto Ve tbum: homo ma ni-festus, De us oc c ultus . Vide ba nt indume ntum, e t c onte mne ba nt indutum:contemnebant, quia nesciebant; nesciebant, quia non videbant; non videbant, quia caeci erant; caeci erant, quia non credebant.2 . V ide a mus e rgo e t ha e c Dom inus quid re sponde rit . Ubi est, in -q u i u n t , pater tuus? Audivimus e nim te dic e ie , Solus non sum, sed ego etqui misit me Pater: nos solum te videmus, patrem tuum tecuin non vi-demus; quomodo te dicis solum non esse, sed cum patte tuo esse? autos te nde nobis te c um e sse pa tre m tuum. Et Dominus: Numquid me vi-detis , ut Patrem ostendam vobis? Hoc enim sequitur, hoc suis verbisipse respondit, quorum verborum expositionem nos ante praemisimus.Vide te e nim quid dixe r i t , eque me scitis, eque P atrem meum. Si mesciretis, forsitan et Patrem meum sciretis. Didtis e rgo, Ubi est Pater tuus?quasi iam me sciatis; quasi totum hoc sim quod videtis. Ergo quia menon nostis , ideo vobis Patrem meum non ostendo. Me quippe bominemputa tis , ide o Pa tre m me um homine m qua e r i t is , quia se c undum c a rne miudicatis. Quia vero secundum quod videtis alrud sum, et aliud secundum

    20 Sobre el E vangelio de San ]uan 37 4

  • 7/22/2019 Agustn de Hipona, Tratado sobre el Evangelio de San Juan 2

    16/327

    de mi Padre oculto, segn lo oculto que hay en m. Antes debisconocerme a m, y luego conoceris a mi Padre.3 . Si me con ocieseis a m, quiz con ocerais tambin a miPadre. Aquel que todo lo sabe, cuando dice quiz, no duda, s inoincrepa. Vas a ver cmo dice en tono reprensivo la palabra quiz,que parece una palabra que expresa duda. Esta palabra expresaduda cuando es dicha por un hombre que duda precisamente porque no sabe. Pero dicha por Dios, que todo lo sabe, esa expresin de duda es un reproche a la infidelidad, no es una opininde la Divinidad. Aun los hombres a veces dudan en tono in-crepativo de cosas que t ienen por ciertas , esto es , dicen una palabra que expresa duda, aun cuando en su interior no duden. As ,indignado contra tu siervo, le dices: No haces caso de m, reparaque quiz soy tu seor. Por esta razn el Apstol, dirigindosea algunos detractores suyos, les dice: Me parece que yo tengoel espritu de Dios. Al decir me parece, parece dudar. Pero l increpaba, no dudaba. Y el mismo Seor, reprendiendo en otro lugar la futura infidelidad del gnero humano, dice: Cuando v i niere el Hijo del hombre, piensas qtte hallara fe en la t ierra?

    4. Creo que habis enten dido por qu est puesta la palabraquiz, no sea que algn pesador de palabras, dndoselas de saberlat n , venga a corregir al Verbo de Dios, y corrigiendo al Verbode Dios pierda su elocuencia y quede mudo para siempre. Puesquin puede hablar como habla el Verbo, que estaba en el principio en Dios? No te f i jes en las palabras y por su comn usoquod non videtis; Patrem autem meum loquor occultus occultum: priusest ut me noveritis; tune et Patrem meum scietis.3. Si en im m e sciretis, et Patrem meum forsitan sciretis. Ule quiomnia scit, quando dcit forsitan, non dubitat, sed increpat. Attende enimquomodo increpative dicatur ipsum forsitan, quod videtur esse verbumdubitationis. Sed dubitationis verbum est quando dicitur ab nomine, ideodubitante quia nesciente: cum vero dicitur a Deo verbum dubitationis,cum Deum nihil utique lateat, illa dubitatione arguitur infidelitas, nonopinatur divinitas. Homines enim de his rebus quas certas habent, ali-quando increpative dubitant, id est, verbum dubitationis ponunt, cumcorde non dubitent: velut si indigneris servo tuo et dicas, Contemnis me;considera, forsitan dominus tuus sum. Hinc et Apostolus ad quosdamcontemptoies suos Joquens ait: Puto autem, et ego Spiritum Dei babeo(1 Cor 7,40). Qui dicit, puto, dubitare videtur: sed ille increpabat, nondubitabat. Et ipse Dominus Christus alio loco increpans infidelitatemfutuiam generis humani: Cum venerit , inquit, Vilius hominis, putas,inveniet jidem in trra?(Le 18,8).4 . larri, quantum existimo, intellexistis quomodo sit positum forsi

    tan: ne quis verbonim appensor et syllabarum examinator, veluti latineloqui sciens, reptehendat verbum quod dixit Dei Verbum; et reprehenden-do Dei Verbum, non eloquens, sed mutus remaneat. Quis enim loquitutsic, quomodo loquitur Verbum quod erat in principio apud Deum? Noliverba ista considerare, et ex his verbis assuetis illud Verbum metiri velle

    37 5 Sobre el Evang elio de San Juan 2 1quieras medir al Verbo, que es Dios. Oyes al Verbo y no hacescaso. Oye a Dios, que dice: En el principio era el Verbo, y temeT lo interpretas a la usanza de tu conversacin, y te dices: Ques el Verbo, qu de extraordinario puede haber en el Verbo?Es un sonido que pasa, por el movimiento del aire l lega al odoy desaparece. Pues oye ms: El Verbo estaba en Dios, p e r m a n e ca , no pasaba con el sonido. Puede ser que an desprecies esto.El Verbo era Dios. O h h o m b r e D e n t r o de t i , c u a n d o el Ve r b oest en tu corazn, es cosa diversa del sonido; pero para quellegue hasta m se vale del sonido como de un vehculo; tomaforma de sonido, monta en cierto modo en el vehculo, atraviesalos aires y llega hasta m, sin separarse de ti. Pero el sonido sesepara de t i para l legar hasta m, y no permanece conmigo. Acaso el verbo que estaba en tu corazn dej de existir como el sonido que ya pas? Dijis te lo que pensabas, y para que l legasehasta m lo que en t i estaba oculto pronunciaste unas s labas, cuyosonido trajeron tu pensamiento a mis odos, por medio del cualtu pensamiento penetr en mi corazn. El sonido intermediariodesapareci, pero el verbo, que se revist i del sonido, antes desonar estaba dentro de t i , y por haberlo hecho sonar , est dentrode m sin haberse separado de t i . Medita esto t , que tanto tefi jas en los sonidos. T que no comprendes el verbo del hombre,te atreves a despreciar al Verbo de Dios.

    5. Tod o lo sabe Aqu el por quien fueron hechas todas lascosas, y , s in embargo, increpa en son de duda: Si me conocieseisa m, quiz con ocierais tambin a n Padre. Increpa a los incr-quod Deus est. Audis enim Verbum et contemnis; audi Deum et time:In principio erat Verbum. Tu revocas ad usum sermocinationis tuae,et dicis apud te, Quid est verbum? quid magnum est verbum? sonat ettransir, verberato aere aurem percutit, postea non erit. Audi adhuc, Verbum erat apud Deum: manebat, non sonando transibat. Adhuc forte contemnis: Deus erat Verbum (lo 1,1). Apud teipsum, o homo, cum estin corde tuo verbum, aliud est quam sonus: sed verbum quod est apudte, ut transeat ad me, sonum quasi vehiculum quaerit. Assumit ergo so-num, imponit se quodammodo in vehiculum, transcurrit aerem, venit adme, nec recedit a te. Sonus autem ut veniet ad me, recessit a te, necperstitit apud me. Verbum ergo quod erat in cotde tuo, numquid sonpraetereunte praeteriit? Quod cogitabas dixisti; et ut ad me pervenietquod apud te latebat, syllabas sonuisti: sonus syllabarum petduxit adaurem meam cogitationem tuam; per aurem meam descendit in cor meumcogitatio tua, sonus medius transvolavit: verbum vero illud quod assump-sit sonum, antequam sonares, erat apud te; quia sonuisti, est apud me,et non recessit a te. Hoc attende, quisqus es examinator sonorum. Verbum Dei contemnis, qui verbum hominis non comprehendis5. Scit ergo omnia per quem facta sunt omnia, et tamen du bitandoincrepat: Si me sciretis, forsitan et Patrem meum sciretis.Increpat infideles. Nam talem sententiam dixit discipulis: sed ibi non est vetbum du-

    22 Sobre el Evangelio de San Juan 3 7 , 6

  • 7/22/2019 Agustn de Hipona, Tratado sobre el Evangelio de San Juan 2

    17/327

    d u l o s . T a m b i n a l o s d i s c p u l o s l e s d i r i g i f r a s e p a r e c i d a , p e r o e ne l l a f a l t a l a p a l a b r a q u e i n d i c a d u d a , p o r q u e n o h a b a m o t i v o sp a r a r e p r e n d e r s u i n c r e d u l i d a d . L o q u e e n e s t a o c a s i n d i j o a l o sj u d o s : Si me conocierais a m, quiz cono cierais tambin a miPadre, d i j o , a s i m i s m o , a l o s d i s c p u l o s , c u a n d o F e l i p e l e p r e g u n t o , m e j o r , l e r o g , d i c i n d o l e : Seor, mustrano s al Padre, y estonos basta. C o m o s i d i j e r a : N o s o t r o s y a t e h e m o s c o n o c i d o , t e n o sh a s m o s t r a d o , t e h e m o s v i s t o , t e h a s d i g n a d o e l e g i r n o s , t e h e m o ss e g u i d o , h e m o s v i s t o t u s p o r t e n t o s , h e m o s o d o t u p a l a b r a s a l v a d o r a , h e m o s a c e p t a d o t u s m a n d a t o s , e s p e r a m o s t u s p r o m e s a s , t eh a s d i g n a d o a l e g r a r n o s c o n t u p r e s e n c i a ; p e r o , a p e s a r d e h a b e r t ec o n o c i d o a t i , c o m o n o h e m o s v i s t o a l P a d r e , a r d e m o s e n d e s e o sd e v e r a q u i e n a n n o h e m o s v i s t o , y p o r e s t o , a u n q u e t e h e m o sv i s t o a t i , p e r o n o n o s b a s t a h a s t a q u e c o n o z c a m o s a l P a d r e ;m u s t r a n o s a l P a d r e y n o s b a s t a . Y e l S e o r , p a r a d a r l e s a e n t e n d e r q u e d e s c o n o c a n l o q u e p e n s a b a n t e n e r c o n o c i d o , le s d i j o :Tanto t iempo llevo entre vosotros, y no me conocis? Felipe,quien me vio a m, vio tambin a mi Padre. T i e n e e s ta s e n t e n c i aa l g u n a p a l a b r a d e d u d a ? D i j o , p o r v e n t u r a , q u i e n m e v i o a m ,q u i z v i o t a m b i n a l P a d r e ? P o r q u ? P o r a u e o u i e n o a e r ac r e y e n t e y n o p e r s e g u i d o r d e l a f e : p o r e s o e l S e o r s e m o s t r c o m o m a e s t r o y n o c o m o i n c r e p a d o r . E s t a s e n t e n c i a : Quien mevio a m. vio tambin al Padre: y a a u e l l a o t r a : Si me conocieseisa m, tambin conocierais a mi Padre, q u i t n d o l e la p a l a b r a c o nq u e s e m a n i f i e s t a l a i n c r e d u l i d a d d e l o s o v e n t e s , s o n i d n t i c a s .6 . E n