O ALFABETO LATINO

* Foto de Sebastià Giralt: Estela funeraria de Aurelius Hermia e a súa dona Aurelia Philematium. s. I a.C, Museo Británico.

☞Álvaro P. Vilariñov.1.0

1

ÍndiceOrixe

O alfabeto latino

Pronunciación I

Pronunciación II

Sons vocálicos e semivocálicos

Puntualizacións

Clasificacións dos sons

Fonemas consonánticos latinos

Fonemas vocálicos latinos: localización e apertura

Fonemas vocálicos latinos: cantidade

Ditongos latinos

Acentuación latina

Cuestións☞

☝

2

ORIXEALFABETO FENICIO

ALFABETO GREGO

ALFABETO ETRUSCO

ALFABETO LATINO

Foron os exipcios os primeiros en representar os pensamentos, por medio de figuras de animais (...) e consideran que foron eles os inventores das letras;

que logo os fenicios, polo seu dominio do mar, introduciron en Grecia (...)

En Italia os etruscos aprendéronnas do corintio Demarato e os aboríxenes, do arcadio Evandro; a

forma das letras latinas é a das gregas máis antigas.

TACITO, Anales XI, 14.

☝

☞☜3

ALFABETO LATINO

A B C D E F G H I K L M N O P Q R S T V X Y Z

a b c d e f g h i k l m n o p q r s t u x y z

23 signos en época clásica Pronúnciase case igual que no galego Ver animación da súa evolución

☝

☞☜4

Evolución do alfabeto latino☝

☜5

Pronunciación I

c > celer, circum queixo, quilog > Gelu, gigno Guerra, guiarqu > Queror, Quintus Cuestión, cuidadogu > Inguen, sanguis Lingüeta, pingüín

ll > asellus [l], pero con corte silábico:asel-lus, castel...o

ch > Chaos, chorus caos, coro

☝

☞☜6

Pronunciación II

th > Theatrum Teatro

ph > philosophia, triumphus filosofía, trunfo

x > exitus, saxum exito, saxofónz > zona, zephyrus Son dobre: [ds]

y > papyrusson da u francesa (moi pechada) o ü alemana

☝

☞☜7

Sons vocálicos ou semivocálicos

i >vocálico iter, bilis ira, bicicleta

semivocálico iam maior iate, maior

u >vocálico ubi, ultimus un, último, música

semivocálico vivis, volo (pronúnciese u)uiuis, uolo

☝

☞☜8

Puntualizacións Na época imperial xa se observa unha pronuciación semellante á nosa “v”:

“vivit” pronunciábase como [bibit] O humanista francés Petrus Ramus (1515-1572) propuxo :

a grafía “i” para o son i vocálico pleno e “j” para o semiconsoántico ira

jam

a grafía “u” para o son u vocálico pleno e “v” para o semiconsoánticounus

civis

Na actualidade a grafía “j” tende a non empregarse, deixando a “i”tanto para vocal como para semivocal.

Sen embargo manténse a distinción gráfica de “u”vocal e “v” semivocal: iuvenis

Outros editores escriben sempre u para vocal e semivocal: iuuenis.

☝

☞☜9

Entrada da grafía da i como semivocal no diccionario Blánquez

Petrus Ramus. Francia: 1515-1571

☜

☝

10

Clasificación dos sons

Sistema consonántico:

punto de articulación

modo de articulación

vibración das cordas vocais

Sistema vocálico

localización

abertura

cantidade

☝

☞☜11

Fonemas consonánticos latinosPunto de

articulaciónbilabiais labio-dentais dentais alveolares velares Vibración

cordas vocaisModo de articulación

oclusivasp t c (k,q) xordas

b d g sonoras

fricativas f s xordas

líquidaslaterais l

sonorasvibrantes r

nasais m n

☝

☞☜12

Fonemas vocálicos latinos: localización e apertura

Localizaciónanterior(palatal) central posterior

(velar)Abertura

pechada i u media e oaberta a

☝

☞☜13

Fonemas vocálicos latinos: cantidadevocais breves ă ĕ ĭ ŏ ŭvocais longas ā ē ī ō ū

Diferencias de significado en latín

sŏlum, “solo, chan" / sōlum, “só”

vĕnit, “ven” / vēnit, “veu”

lĕgit, “le” / lēgit, “leu”

mălum, “mal” / mālum, “mazá”

En inglés:

bin, “cesta” / bean, “xudía”

shit, “merda” / sheet, “sabana, folla”

O rasgo distintivo da apertura en galego. Fonemas [e] [o]

póla / pola

pega / pega

como / comes

vén / ven

☝

☞☜14

Ditongos latinos

ditongos exemplos

au pau-cum, mau-rum

oe foe-dum, moe-ni-a

ae cae-lum, sae-pe

En latín a secuencia vocal pechada + vocal aberta non forma ditongo:

fa-mi-li-a, a-ni-ma-li-a

qu-an-tus, qu-a-lis

☝

☞☜15

Acentuación latinaEn latín non existe acento gráfico. O acento vén marcado pola cantidade da penúltima sílaba:

en latín non hai palabras agudas

si a penúltima sílaba é longa a palabra é grave: vē-nit, au-rum, vic-tor

si a penúltima sílaba é breve a palabra é esdrúxula: e-xĭ-tus, ca-vĕ-a, fa-mi-lĭ-a

Sílabas longas e breves:

Sílabas longas: as que teñen unha vocal longa ou ditongo: clo-ā-ca, vīc-tor, in-cau-tus

Sílabas breves: as que teñen unha vocal breve: ma-xĭ-mus, fa-mi-lĭ-a

Regras xerais para determinar a cantidade das vocais:

os ditongos son sempre longos > in-cau-tus

vocal seguida de dous ou máis consonantes é longa > vic-tor, con-dū-xi (x=ks)

vocal seguida doutra vocal é breve > fa-mi-lĭ-a

☝

☜16