Anatomia-ereduen bideo bidezko autoikaskuntza bultzatzeko … · Argitalpen honek UPV/EHUko...

Argitalpen honek UPV/EHUko Euskararen eta Etengabeko Prestakuntzaren arloko Errektoreordetzaren laguntza izan du

ISSN 2603-8900

Anatomia-ereduen bideo bidezko autoikaskuntza bultzatzeko eskuliburua.

Itxaso Buesa, Alberto Pérez eta Monserrat Fonseca

EUSKARAREN ETA ETENGABEKO PRESTAKUNTAREN ARLOKO ERREKTOREORDETZAREN SARE

ARGITALPENA

Hezkuntza Berrikuntzarako Proiektua (HBP) Anatomia‐ereduen bideo bidezko autoikaskuntza diseinatzeko eta bultzatzeko ikasketa‐sistema

I. atala. Goi‐gorputzadarraren eskuliburua (ikasleak eskuragarri dauka bideoa) II. atala. Behe‐gorputzadarraren eskuliburua (ikasleak eskuragarri dauka bideoa)

Itsaso Buesa, Alberto Pérez eta Monserrat Fonseca irakasleak

Neurozientziak Saila – Medikuntza eta Erizaintza Ikastegia UPV/EHU

Sarrera Fisioterapia Gradurako onartutako Hezkuntza Berrikuntzarako Proiektuaren (HBP)

hedapena bultzatu nahi izan dugu euskarazko ikas‐materialgintza sustatzearekin

batera eskuliburu honen bitartez. HBP proiektuak Anatomia irakasgaiaren barruan,

anatomia‐modeloen (maketak) bideoak EHU/UPV telebistako kanalaren esteka baten

bitartez norberaren ordenagailuan abiaraztea ahalbidetzen du (irakasleei eskatu

esteka) eta hauxe duzue bideoekin lotutako idatzizko ikasketa‐testuaren eskuliburu

digitala. Beraz, irakurgai honen helburua Osasun Zientzietako curriculum

ezberdinetako ikasleei, bereziki Fisioterapiako ikasleei, kontsultarako baliabide bat

ematea da, espezifikoki goi‐ eta behe‐gorputzadarren anatomiaren inguruan.

Liburuaren edukiak laborategiko zein ikasgelako jarduera praktikoetarako laguntza‐

baliabide gisa erabil daitezke, hala nola kontsultarako ordu ez‐presentzialetako

bakarkako lanetan.

Edukia

Goi‐gorputzadarraren gihar taldeen anatomia (ikasleak eskuragarri dauka

bideoaren esteka).

Behe‐gorputzadarraren gihar taldeen anatomia (ikasleak eskuragarri dauka

bideoaren esteka).



Itsaso Buesa, Alberto Pérez eta Monserrat Fonseca irakasleak Neurozientziak Saila – Medikuntza eta Erizaintza Ikastegia UPV/EHU

1

I. atala. Goi‐gorputzadarra

Ulna nerbioaren gihar taldea

Beso‐plexuak inerbatzen du goi‐gorputzadarra. Ulna nerbioa plexuaren erdialdeko

faszikuluaren (C8‐T1) bukaera‐adar bat da. Ulna nerbioak inerbatzen duen gihar taldea

besaurreko aurreko konpartimentuan kokatzen da, eta giharrak tolestaileak dira.

Eskuan, ulna nerbioak gehienbat hypothenar goragunean dagoen gihar taldea

inerbatzen du, hau da, bosgarren atzamarraren inguruko giharrak.

Nerbioa Bizkar‐muin

zatikia Inerbaturiko giharra(k) Larruazalerako adarra(k)

Ulna C8‐T1 Karpoaren ulna aldeko gihar tolestailea Atzamarren sakoneko gihar tolestailea Ahurreko gihar laburra Atzamar txikiaren gihar tolestaile laburra Atzamar txikiaren gihar urruntzailea Atzamar txikiaren gihar aurkaratzailea Erpuruaren gihar hurbiltzailea Erpuruaren gihar tolestaile laburra (sakoneko burua) Ahurreko hezur arteko giharrak eta eskugaineko hezur arteko giharrak Gihar lunbrikalak (III eta IV)

Ahurreko adarra Bizkarraldeko adarra Bizkarraldeko atzamar‐nerbioak Ahurreko atzamar‐nerbio komunak eta ahurreko berariazko atzamar‐nerbioak




2

Ulna nerbioaren gihar taldearen deskribapena, topografia eta ekintzak

Ulna nerbioak inerbatzen dituen giharrak esku ahurreko hypothenar goragunean eta

besaurreko azaleko eta sakoneko aurre‐konpartimentuan kokatzen dira. Karpoan eta

atzamarretan gauzatzen dituzte ekintzak, horiek mugituz.

ESKUAREN BERARIAZKO GIHARRAK (heltze ekintza gauzatzen dute):

Ahurreko hezur arteko giharrak. Hezur arteeetan kokatzen dira, metakarpoen artean.

Hirugarren atzamarrak ez dauka. Tendoi‐lotuneak sakoneko zeharkako metakarpo‐

lotailuen bizkarraldetik igarotzen dira.

Jatorria: II., IV. eta V. metakarpoetan.

Lotunea: II., IV. eta V. hurbileko falangeetan eta beren bizkarraldeko aponeurosian.

Ekintza: 2., 4. eta 5. atzamarrak hurbiltzea metakarpo‐falangeetako giltzadurak

mugitzean (erdigune‐lerroranzko hurbilketa, hau da, hirugarren atzamarraren

luzetarako ardatzak ezartzen du erdigune‐lerroa). Hurbileko falangeak tolesten eta

erdiko eta urruneko falangeak hedatzen laguntzen dute.

Eskugaineko hezur arteko giharrak. Hezur arteetan kokatzen dira, metakarpoen

artean, eskuaren bizkarraldean. Gihar bakoitzak bi buru aurkezten ditu. Tendoi‐

lotuneak sakoneko zeharkako metakarpo‐lotailuen bizkarraldetik igarotzen dira.

Jatorria: dagozkien metakarpoen arteko tarteetan.

Lotunea: II., III. eta IV. hurbileko falangeetan, beren bizkarraldeko aponeurosian, eta

atzamarren gihar hedatzailearen tendoian (gihar hori aurrerago aztertuko da).

Ekintza: 2. eta 4. atzamarren erdigune‐lerroranzko urruntzea (metakarpo‐falangeetako

giltzadurak mugitzean). 3. atzamarraren erradio hezurreranzko urruntzea edota ulna

hezurreranzko urruntzea. Hurbileko falangeak tolesten eta erdiko eta urruneko

falangeak hedatzen laguntzen dute.




3

Atzamar txikiaren gihar aurkaratzailea (hypothenar goragunean sakon kokatzen da).

Jatorria: hezur gakodunaren gakoan eta erretinakulu tolestailearen inguruan.

Lotunea: V. metakarpoaren erdialdeko ertzean eta ahurreko aurpegian.

Ekintza: V. metakarpoaren ahur‐biratzea.

Atzamar txikiaren gihar tolestaile laburra (hypothenar goragunean kokatzen da,

atzamar txikiaren gihar urruntzailearen alboan).

Jatorria: hezur gakodunaren gakoan eta erretinakulu tolestailearen inguruan.

Lotunea: atzamar txikiaren hurbileko falangearen oinaldearen erdialdeko aurpegian,

atzamar txikiaren gihar urruntzailearekin batera.

Ekintza: V. metakarpo‐falange giltzadura tolestea.

Atzamar txikiaren gihar urruntzailea (hypothenar goragunean kokatzen da, atzamar

txikiaren gihar aurkaratzailearen gainean, kanporago).

Jatorria: pisiforme hezurrean, pisiforme‐gako lotailuan.

Lotunea: atzamar txikiaren hurbileko falangearen oinaldearen erdialdeko aurpegian

eta gihar hedatzailearen estalkian.

Ekintza: atzamar txikiaren urruntzaile nagusia.

Ahurreko gihar laburra

Jatorria: ahurraren aponeurosi ulna aurpegian.

Lotunea: hypothenar goragunearen larruazala.

Ekintza: hypothenar goragunean sortzen diren larruazal‐tolesturak (zimurrak) eratzen

ditu.




4

Erpuruaren gihar hurbiltzailea. Gihar indartsua da, gihar‐hirukia. Ahurraren thenar

goragunean kokatzen da, ahurreko hezur arteko giharrak baino azalerago. Bi buru

aurkezten ditu:

Zeharkako buruaren jatorria: III. metakarpoaren gorputzean.

Lapraneko buruaren jatorria: capitatum hezurrean (hezur handia) eta II. eta III.

metakarpoen oinaldeetan.

Lotunea: bi buruak I. metakarpoaren erdialdeko hezur sesamoideoan lotzen dira,

erpuruaren hurbileko falangearen oinaldean eta gihar hedatzailearen estalkian.

Ekintza: erpuruaren hurbiltzaile indartsua; baita erpuruaren aurkaratzailea ere.

Erpuruaren gihar tolestaile laburra (sakoneko burua). Thenar goragunean kokatzen da

(erpuruaren berariazko giharra da). Bi faszikulu ditu:

Sakoneko faszikuluaren jatorria: capitatum hezurra, trapezoide hezurrean eta

karpoaren lotailuetan; ulna nerbioak inerbatzen du.

Azaleko faszikuluaren jatorria: eskafoide hezurraren tuberkuluan eta erretinakulu

tolestailean; erdiguneko nerbioak inerbatzen du (aurrerago aztertuko da).

Lotunea: erpuruaren hurbileko falangearen oinaldean eta I. metakarpoaren alboko

hezur sesamoideoan.

Ekintza: erpuruaren metakarpo‐falange giltzadura tolestea.

Gihar lunbrikalak (III eta IV). Guztira lau gihar‐zizare dira; ulna nerbioak erdialdeko

gihar lunbrikalak inerbatzen ditu, eta erdiguneko nerbioak albokoak (gihar lunbrikalak I

eta II; aurrerago aztertuko dira).

Jatorria: atzamarren sakoneko gihar tolestailearen tendoien ertzetan.

Lotunea: gihar hedatzailearen estalkian; sakoneko zeharkako metakarpo‐lotailuaren

sabelaldeko gunean kokatzen dira.




5

Ekintza: 2., 3., 4. eta 5. atzamarrak tolestea. Metakarpo‐falange giltzadurak tolesten

dituzte, eta erdiko eta urruneko giltzadurak hedatu.

SAKONEKO PLANOA, BESAURREKO AURREKO KONPARTIMENTUAN

Atzamarren sakoneko gihar tolestailea

Jatorria: ulna hezurraren aurreko atxikitze‐aurpegian eta hezur arteko mintzean.

Lotunea: giharra lau tendoietan banatzen da (tendoiak karpoaren kanalaren beheko

hormatik igarotzen dira), eta lau tendoiak 2., 3., 4. eta 5. atzamarren urruneko

falangeetan lotzen dira. Ulna nerbioak 4. eta 5. atzamarretan lotzen diren giharrak

inerbatzen ditu, eta erdiguneko nerbioak 2. eta 3. atzamarretan lotzen direnak

(aurrerago aztertzen dira).

Ekintza: 2., 3., 4. eta 5. atzamarrak tolestea (metakarpo‐falange giltzadurak tolestea

eta karpoa tolestea).

AZALEKO PLANOA, BESAURREKO AURREKO KONPARTIMENTUAN

Karpoaren ulna aldeko gihar tolestailea. Azaleko gihar tolestaileak baino erdialderago

kokatzen da. Bi buru ditu. Bi jatorri‐buruen artean tendoi‐arkua eratzen da; bertatik

ulna nerbioa igarotzen da.

Humero aldeko buruaren jatorria: humeroaren erdialdeko epikondiloa.

Ulna aldeko buruaren jatorria: olekranonean eta ulnaren atzeko ertza.

Lotunea: pisiforme hezurrean, pisiforme‐gako, pisiforme‐metakarpo lotailuetan, hezur

gakodunaren gakoan eta V. metakarpo‐hezurraren oinaldean.

Ekintza: karpoa indartsu tolestea eta hurbiltzea.




6

Ulna nerbioaren ibilbidea, adarrak eta topografia

Ulna nerbioa besapean eratzen da, eta goi‐gorputzadarraren plexuaren C8‐T1 sustraien

sabelaldeko adarren beheko enborraren aurreko banaketaren erdialdeko faszikuluaren

bukaera‐adar bat da. Erdiguneko nerbio eta beso‐arteriaren erdialdetik igarotzen da,

besoko atzeko konpartimentuan kokatzen da, trizeps giharraren erdialdeko buruaren

aurrealdean (sabelaldean). Ulna nerbioaren ildotik doa (humeroaren erdialdeko

epikondiloaren atzeko gunetik), eta besaurreko aurreko konpartimentura igarotzen da.

Bertan, karpoaren ulna aldeko gihar tolestailearen bi jatorri‐buruen artean dagoen

tendoi‐arkua zeharkatzen du. Besaurreko aurreko erdialdeko aurpegitik beheratzen da,

karpoaren ulna aldeko gihar tolestailearen eta atzamarren sakoneko gihar

tolestailearen artean. Larruazalerako bizkarraldeko adarra ematen du, eta hori

besaurreko atzeko konpartimentura igarotzen da karpoaren ulna aldeko gihar

tolestailearen sakonetik. Adar horrek eskugainaren ulna eskualdearen sentikortasuna

jasotzen du. Larruazalerako bizkarraldeko adarrak bizkarraldeko atzamar‐nerbioak

ematen ditu; horiek atzamar txikiaren bizkarralde osoaren sentikortasuna eta

laugarren atzamarraren bizkarraldearen erdialdeko gunearen sentikortasuna jasotzen

dute. Ulna nerbioak, besaurreko urruneko tertziotik igarotzen denean, larruazalerako

ahurreko adarra ematen du; horrek karpoaren aurreko aurpegiaren ulna gunearen

sentikortasuna jasotzen du (pisiforme inguruan dagoen larruazalerako adarra).

Karpoan, ulna nerbioa azaleko bihurtzen da, erretinakulu tolestailea baino azalerago;

eta pisiformearen albotik igarotzean, sakoneko adarra (adar eragilea) ematen du.

Sakoneko adar eragilea hypothenar goragunean barneratzen da; atzamar txikiaren

gihar urruntzailearen eta atzamar txikiaren gihar tolestaile laburraren artetik, hain

zuzen ere hezur gakodunaren gakoaren aurretik (sabelaldetik) igaroz. Atzamar

txikiaren gihar aurkaratzailearen aurreko aurpegia gurutzatu egiten du. Zeharkako

ibilbidea egiten du; sakon doa esku ahurraren gunetik, metakarpoen sabelaldetik, eta

hezur arteko giharrak inerbatzen ditu; erdialdeko gihar lunbrikalak eta erpuruaren




7

gihar hurbiltzailea ere bai. Erpuruaren gihar hurbiltzaileak dituen bi buruen artetik

igarotzen da, eta erpuruaren gihar tolestaile laburraren sakoneko faszikulua inerbatzen

du. Halaber, ulna nerbioak larruazalerako adarra ematen du pisiformearen parean.

Azken hori ahurraren aponeurosia baino sakonago kokatzen da, eta ahurreko atzamar‐

nerbio komunak ematen ditu (laugarren atzamarraren eta atzamar txikiaren arteko

gunearen sentikortasuna jasotzeko). Azken horiek ahurreko berariazko atzamar‐

nerbioak ematen dituzte, atzamar txikiaren ahurreko aurpegi osoaren sentikortasuna

eta laugarren atzamarraren ahurreko aurpegiaren erdialdeko gunearen sentikortasuna

jasotzeko; baita hypothenar goragunearen eta esku ahurraren ulna gunearen

sentikortasuna ere.

Erdiguneko nerbioaren gihar taldea

Beso‐plexuak inerbatzen du goi‐gorputzadarra. Nerbio medianoa plexuaren

erdialdeko eta alboko faszikuluen (C5‐T1) bukaera‐adar bat da. Erdiguneko nerbioak

inerbatzen duen gihar taldea besaurreko aurreko konpartimentuan kokatzen da, eta

giharrak tolestaileak dira. Eskuan, erdiguneko nerbioak gehienbat thenar goragunean

dagoen gihar taldea inerbatzen du, hau da, erpuruaren inguruko giharrak.




8


zatikia Inerbaturiko giharra(k) Larruazalerako

adarra(k) Erdigunekoa C5‐T1 Erpuruaren banatzaile edo urruntzaile laburra

Erpuruaren aurkaria

Erpuruaren tolestaile laburra (azaleko burua)

Lunbrikalak (I eta II)

Pronatzaile biribila

Pronatzaile karratua

Karpoaren tolestaile erradiala

Palmar luzea

Hatzen tolestaile sakona (2. eta 3.)

Hatzen azaleko tolestailea

N. medianoaren ahur‐

adarra (adar palmarra)

Hatz‐adar komunak eta

berezko hatz‐adarrak

Erdiguneko nerbioaren gihar taldearen deskribapena, topografia eta ekintzak

Erdiguneko nerbioak inerbatzen dituen giharrak esku‐ahurrean eta besaurreko azaleko

erdiko eta sakoneko aurre‐konpartimentuan kokatzen dira. Karpoan eta atzamarretan

gauzatzen dituzte ekintzak, horiek mugituz.

ESKUAREN BERARIAZKO GIHARRAK (heltze ekintza eta erpuruaren aurkaritza gauzatzen

dute):

Erpuruaren gihar aurkaratzailea (aurkaria). Ahurraren thenar goragunean kokatzen

da, erpuruaren berariazko giharra da. Sakon kokatzen da.

Jatorria: trapezio hezurraren tuberkulua eta tolestaileen erretinakuluaren inguraldea.

Lotunea: I. metakarpoaren sabelaldeko aurpegia eta alboko ertza.




9

Ekintza: I. metakarpoa tolestea eta errotazioa (biraketa mediala). Erpuruaren mamiak

beste hatzekiko aurkaritza gauzatzen du.

Erpuruaren tolestaile laburra (erpuruaren urruntzailearekiko urrunen kokatzen da).

Ahurraren thenar goragunean kokatzen da; erpuruaren berariazko giharra da.

Jatorria(k): sakoneko burua hezur handitik, trapezoidetik eta karpoko lotailuetatik

sortzen da. Ulna nerbioak inerbatzen du sakoneko burua. Azaleko burua, aldiz,

eskafoide‐hezurraren eta tolestaileen erretinakulutik sortzen da. Nerbio medianoak

inerbatzen du azaleko burua.

Lotunea: erpuruaren falange proximalaren oinarrian (hurbileko falangea) eta I.

giltzadura metakarpo‐falange giltzaduraren alboko hezur sesamoideoan.

Ekintza: I. metakarpo‐falange arteko giltzadura tolestea.

Erpuruaren urruntzaile laburra (aurkaratzailearen azalean kokatzen da). Ahurraren

thenar goragunean kokatzen da; erpuruaren berariazko giharra da.

Jatorria: eskafoide‐hezur eta trapezio‐hezurretako tuberkuluetan, eta tolestaileen

erretinakuluaren inguraldetik.

Lotunea: erpuruaren hurbileko falangearen oinarriaren alboko gunean eta

hedatzailearen estalkian.

Ekintza: erpuruaren abdukzioa (urruntzea) eta I. metakarpo‐falange giltzadura tolesten

laguntzen du.

Gihar lunbrikalak (I eta II). Guztira lau gihar‐zizare dira; ulna nerbioak erdialdeko gihar

lunbrikalak inerbatzen ditu, eta erdiguneko nerbioak albokoak (gihar lunbrikalak III eta

IV; ulna gihar taldean aztertu dira).

Jatorria: atzamarren sakoneko gihar tolestaileen tendoien ertzetan.

Lotunea: gihar hedatzailearen estalkian; sakoneko zeharkako metakarpo‐lotailuaren

sabelaldeko gunean kokatzen dira.




10

Ekintza: 2., 3., 4. eta 5. atzamarrak tolestea; metakarpo‐falange giltzadurak tolesten

dituzte, eta erdiko eta urruneko giltzadurak hedatu.

SAKONEKO PLANOA, BESAURREKO AURREKO KONPARTIMENTUAN

Gihar pronatzaile karratua. Karratu forma dauka, zapala da, eta sakon kokatzen da.

Jatorria: ulna hezurraren urruneko gunearen aurrealdean.

Lotunea: erradio hezurraren urruneko gunearen aurrealdean.

Ekintza: erradioa kubituarekiko pronatzea.

Erpuruaren gihar tolestaile luzea

Jatorria: erradio hezurraren hurbileko gunearen aurrealdean eta gertuko hezur arteko

mintzean.

Lotunea: tendoiak karpoaren kanala zeharkatzen du, atzamarren sakoneko eta azaleko

tolestaileen tendoien albotik; erpururen tolestaile laburraren bi buruen artetik

barneratzen da, eta erpuruaren urrutiko falangean lotzen da.

Ekintza: erpuruaren tolestaile indartsua.

Atzamarren sakoneko gihar tolestailea

Jatorria: ulna hezurraren goiko 2/3 gunearen erdialdeko eta aurreko eskualdea,

besaurreko aponeurosia, hezur arteko mintza eta erradio hezurraren erdialdeko ertza.

Lotunea: karpo‐kanalaren gune sakonetik giharraren lau tendoiak igarotzen dira, eta

atzamarren urrutiko falangeetan lotzen dira (2. eta 3. atzamarretan lotzen direnak

erdiguneko nerbioak inerbatzen ditu).

Ekintza: 2., 3., 4. eta 5. atzamarrak, adierazitako atzamarren giltzadura metakarpo‐

falangeak eta karpoa tolestea.




11

ERDIKO PLANOA, BESAURREKO AURREKO KONPARTIMENTUAN

Atzamarren azaleko gihar tolestailea. Bi buru edota gihar‐sabel.

Jatorria(k). Humero‐ulnetako jatorria: humeroaren erdialdeko epikondiloaren eta ulna

hezurraren koronoide irtengunearen (apofisi) inguraldean. Erradio aldeko jatorria:

erradioaren lerro zeiharra (erradioaren aurrealdeko ertza eta erradioaren

tuberositatea). Bi jatorrien artean zuntzezko tendoi‐arkua eratzen da; bertatik, ulna‐

arteria eta erdiguneko nerbioa igarotzen dira. Bi egitura horiek giharrarekiko sakon

doaz; atzamarren azaleko eta sakoneko gihar tolestaileen artean abiatzen dira.

Lotunea: gihar‐sabelek tendoiak eratzen dituzte, eta azken horiek karpo‐tuneletik

igarotzen dira (3. eta 4. atzamarretarako tendoiak 2. eta 5. tendoien gainetik doaz);

gero, 2.‐5. atzamarren erdiko falangeetan lotzen dira; bertan, tendoiak irekitzen dira

(zulatutako tendoia balitz bezala) eta atzamarren sakoneko gihar tolestaileen tendoiak

igarotzen dira urruneko falangeetan lotu ahal izateko (tendoi zulatzailea balitz bezala).

Atzamarren azaleko gihar tolestaileen tendoiak azalekoak dira; aldiz, sakoneko gihar

tolestaileenak azalekoen sakonean doaz.

Ekintza: metakarpo‐falangeen eta hurbileko falangeen arteko giltzadurak tolestea.

Karpoa tolesten ere laguntzen dute.

AZALEKO PLANOA, BESAURREKO AURREKO KONPARTIMENTUAN

Gihar pronatzaile biribila. Bi buru edota gihar‐sabel.

Jatorria(k). Humeroan jatorria daukan burua: erdialdeko epikondiloa eta humeroaren

kondilo gaineko gandorra. Ulna hezurrean jatorria daukan burua: koronoide apofisian.

Erdiguneko nerbioa pronatzaile biribilaren bi buruen artetik igarotzen da.

Lotunea: besaurrea gurutzatu ondoren, erradioaren alboko gunean.

Ekintza: erradioaren kubituarekiko pronazioa.




12

Karpoaren erradio aldeko gihar tolestailea (karpoaren tolestaile erradiala edota

palmar nagusia). Pronatzaile biribilarekiko medialki kokatzen da (erdialderago).

Jatorria: humeroaren erdialdeko epikondiloa.

Lotunea: besaurrearen urrutiko gunean, alboko gunean, giharrak tendoia ematen du

eta karpotik igarotzen da, erretinakulu tolestaileak eratutako luzakin batetik; eskafoide

hezurraren tuberkuluan eta II. eta III. metakarpo‐hezurren oinarrietan lotzen da.

Ekintza: karpoaren tolestaile indartsua da, eta karpoaren abdukzioan (urruntzen)

laguntzen du.

Ahurreko gihar luzea (palmar luzea). Beti ez da gihar hau agertzen.

Jatorria: humeroaren erdialdeko epikondiloa.

Lotunea: besaurrearen urrutiko gunean, giharrak tendoia ematen du, eta karpoaren

erradio aldeko gihar tolestailea baino erdialderago abiatzen da. Karpoaren erretinakulu

tolestailean eta esku‐ahurraren aponeurosian lotzen da.

Ekintza: karpoa tolestea. Euspen funtzioan zehar, larruazalak jasaten duen trakzioa

jasaten du.

Nerbio medianoaren ibilbidea, adarrak eta topografia

C5‐C6 (goiko enborra), C7 (bitarteko enborra) eta C8‐T1 (beheko enborra) mailetako

sustrai bentralek (sabelaldeko sustraiek) goiko, bitarteko eta beheko enborrak osatzen

dituzte. Enbor horiek izaten dituzten aurreko banaketetatik sortzen diren alboko

faszikulu eta medialak bat egitean sortzen da erdiguneko nerbioa. Alboko faszikuluak

eta medialak bat egitean, V itxurako nerbioa sortzen da (nerbio medianoa), eta

bertatik igarotzen da besapeko arteria. Erdiguneko nerbioak beheranzko ibilbide

bertikala egiten du, besoko erdialdeko gunetik, eta besoko arteria baino aurreratuago

kokatzen da, ulna nerbioaren alboan (laterala). Besoan zehar ez du adarrik ematen.

Ukondo‐hobian, erdialdeko epikondiloa baino aurreratuago kokatzen da.




13

Besaurrera heldu baino lehen, pronatzaile biribilaren bi buruen artetik igarotzen da,

ukondo‐hobian gutxi gorabehera, eta ukondoa utzi ondoren zuntzezko tendoi‐arkua

zeharkatzen du (atzamarren azaleko tolestaileak dituen bi jatorri guneek eratutakoa).

Ukondo‐hobian, nerbio medianoak besaurrearen aurreko hezur arteko nerbioa ematen

du. Pronatzaile biribilak dituen bi buruen arteko gunean eratzen da, eta beherantz

abiatzen da, hezur arteko mintzean zehar erpuruaren tolestaile luze eta atzamarren

sakoneko tolestaileen artean. Besaurrean zehar egiten duen bidetik adierazitako

giharrak inerbatzen ditu, eta pronatzaile karratua eta eskumutur‐giltzadura ere bai.

Bitartean, nerbio medianoa, bere ibilbidean zehar, sakon doa, azaleko eta sakoneko

tolestaileen artean; atzamarren azaleko tolestailearen atzeko aldean, eta leka batez

babestua. Karpoan dagoela, palmar luzearen eta karpoaren tolestaile erradialaren

artean kokatzen da. Besaurrearen urrutiko herenean, nerbio medianoak larruazalerako

adarra ematen du: nerbio medianoaren ahur‐adarra (adar palmarra). Karpo‐tunela

zeharkatu baino lehen agertzen da adar sentikorra. Esku‐ahurreko gunearen

sentikortasuna jasotzen du. Bitartean, nerbio medianoak karpo‐tunela zeharkatzen du.

Erretinakulu‐tolestailea azpitik igaro eta 2. atzamarraren azaleko tolestailearen albotik

tunela zeharkatzen du; thenar gunean adarkatuko da: hatz‐adar komunak. Horiek 1.,

2., 3. eta 4. atzamarren hezur arteko guneetatik hedatzen dira; adartxoak eta berezko

hatz‐adarrak agertzen dira (esku‐ahurraren thenar gunearen sentikortasuna jasotzen

dute 1., 2. eta 3. atzamarren ahur‐aldeak, urrutiko falangeen atzeko guneak eta 4.

urrutiko falangearen alboko guneak).

Muskulokutaneo eta besapeko nerbioen gihar taldeak

Nerbio muskulokutaneoa C5‐C6‐C7 sustrai bentraletatik sortzen diren goiko eta

bitarteko enborren plexu brakialean aurreko zatiketaren alboko faszikulutik sortzen

den adar terminala da. Besoaren aurreko gunearen talde tolestailearen giharrak




14

inerbatzen ditu. Besapeko nerbioa plexu brakialean C5‐C6 goiko enborraren atzeko

zatiketaren atzeko faszikulutik sortzen den adar terminala da. Sorbaldan dauden

giharrak inerbatzen ditu.

Nerbioa Bizkar‐muin zatikia Inerbaturiko giharra(k) Larruazalerako adarra(k)

muskulokutaneoa C5‐7 Korakobrakiala

Bizeps brakiala

Brakiala

Besaurreko larruazalerako

alboko nerbioa

besapekoa C5‐6 Deltoidea

Biribil txikia

Goiko larruazaleko alboko

nerbio brakiala

Muskulokutaneo nerbioaren gihar taldea

Besoko aurre‐konpartimentuko giharrak nerbio muskulokutaneoak inerbatzen ditu.

Giharren ekintzek sorbaldan, besoan eta ukondoan daukate eragina.

Gihar korakobrakiala (korakoide‐besondo giharra)

Jatorria: korakoide irtengunea (apofisia)

Lotunea: humero hezurraren erdiguneko aurre‐aurpegia (hezurraren diafisiaren

erdialdetik)

Ekintza: giltzadura glenohumeralean (glenoide‐humeroetako giltzadura) dauka eragina,

besoa tolesten du. Besoa hurbiltzen laguntzen du, eta sorbalda‐giltzadura egonkortzen

laguntzen du.




15

Muskulu brakiala (besondo‐giharra)

Jatorria: humero hezurraren diafisiaren aurreko eskualdean eta inguruko besondoaren

gihar arteko trenkadan.

Lotunea: ulnaren tuberositatea

Ekintza: besaurrera tolestea, ukondo‐giltzaduran.

Besoko bizeps muskulua(besondoaren bizeps giharra). Muskulu brakiala baino

azalerago dago, eta bi buru (sabel) ditu.

Jatorria(k): buru luzeak glenoide gaineko tuberkuluan dauka jatorri gunea. Tendoiak

sinobia‐leka dauka bere inguruan; giltzadura glenohumeralean kapsula barnekoa da,

eta humeroaren tuberkulu arteko ildoan kokatzen da. Buru laburrak korakoide‐

irtengunean dauka jatorri gunea.

Lotunea: tendoi bakar baten bitartez erradioaren tuberositatean; lotune gunean,

bizeps‐aponeurosia ematen du (bizeps‐tendoiaren erdialdeko gunetik ehun konektibo

lamina zapala hedatzen da, eta besaurrearen aurre‐konpartimentuko sakoneko faszian

lotzen da).

Ekintza: ukondoko giltzaduran dauka eragina, eta besaurrea tolesten du. Besaurrea

tolestua dagoenean supinatzailea da. Glenoide‐humero giltzaduran dauka eragina,

besoa tolesten duelarik (buru luzearen tendoiaren bitartez).

Nerbio muskulokutaneoaren ibilbidea, adarrak eta topografia

Besapean, C5‐C6‐C7 sustrai bentraletatik sortzen diren goiko eta bitarteko enborren

plexu brakialean, aurreko zatiketaren alboko faszikulutik sortzen den adar terminala

da. Besoan, muskulu korakobrakialaren sabela zeharkatzen du. Besoan zehar, zeiharki

beherantz abiatzen da muskulu brakialaren eta besoko bizeps muskuluaren artetik.

Azkenik, ukondo‐hobian faszia zulatzen du, eta besaurreko larruazalerako alboko

nerbioa ematen du; adar sentikorra da, erradio‐aldeko bizeps‐ildotik larruazalera




16

irteten da (besoko bizepsaren tendoi‐lotunearen albotik), eta besaurrearen alboko

eskualdearen sentikortasuna jasotzen du.

Besapeko nerbioaren gihar taldea

Besapeko nerbioak muskulu biribil txikia eta muskulu deltoidea inerbatzen ditu. Bi

muskulu horiek eskapularen eta sorbaldaren eskualdean daude, biribil txikia

atzealdean eta muskulu deltoidea aurre, albo eta atzealdeetan. Eskapula gaineko

nerbioaren gihar taldeko funtzio nagusiak (hurrengo edukian landuko da) eta besapeko

nerbioaren gihar taldeko funtzio nagusiak honako hauek dira: besarkada desegitea eta

besoen bitartez gora egitea (eskalatzea).

Muskulu biribil txikia. Sorbaldaren atzeko eskualdean, besondoaren trizeps giharraren

tendoi luzearen lotunea estaltzen du.

Jatorria: eskapularen atzeko aurpegiaren alboko ertza.

Lotunea: humeroaren tuberkulu nagusiaren atzeko aurpegian; glenoide‐humero

giltzaduraren atzealdean.

Ekintza: alboko errotatzailearen (albo‐biratzea) eta glenoide‐humero giltzaduraren

adukzioa (besoaren hurbilketa). Glenoide‐humero giltzadura egonkortzen du (lotailu

aktibo bezala funtzionatzen du; errotatzaileen mahukatxoaren taldekidea da; hurrengo

edukietan landuko da).

Deltoide muskulua. Gihar handia da, eta hiruki morfologia dauka. Sorbaldaren

motzondoa da.

Jatorria: eskapularen arantza, akromion eta klabikula hezurraren (lepauztaia) aurreko

aurpegiaren alboko herena.

Lotunea: gihar‐zuntzak beherantz abiatzen dira, eta hiruki itxurako sabela deltoide‐

tuberositatean lotzen da (humeroaren diafisian).




17

Ekintza: besoko urruntzaile indartsua da, arantza gaineko giharrarekin batera (muskulu

supraespinosoa; hurrengo edukietan landuko da). Lepauztaitik irteten diren zuntzek

besoaren erdigunerako errotazioa eta tolestea eragiten dituzte. Eskapulatik irteten

diren zuntzek besoaren alboko errotazioa eta hedatzea eragiten dituzte.

Besapeko nerbioaren ibilbidea, adarrak eta topografia

Plexu brakialean C5‐C6 goiko enborraren atzeko zatiketaren atzeko faszikulutik sortzen

den adar terminala da. Besapean, eskapulapeko giharraren (subeskapularra) aurreko

aurpegitik egiten du ibilbidea. Lauki humerotrizipitala zeharkatuz besapea uzten

du(lauki hau hurrengo edukietan landuko da). Ondoren, eskapularen atzeko aurpegian

barneratzen da, biribil txikia inerbatuz. Humeroaren lepo kirurgikoa inguratu egiten du,

eta deltoide muskulua inerbatzen. Goiko larruazaleko alboko nerbio brakiala ematen

du. Deltoide gainazalean dagoen larruazalaren sentikortasuna jasotzen du, sorbaldan.

Sorbalda eskualdearen gihar arteko guneak

Lauki humerotrizipitala. Besapearen, eskapularen atzeko eskualdearen eta

sorbaldaren arteko komunikazio gunea da. Besapeko nerbioa, humeroaren atzeko

arteria eta zain inguratzaileak igarotzen dira.

Mugak:

- Goikoa: muskulu biribil txikia.

- Behekoa: muskulu biribil nagusia.

- Albokoa: humeroaren lepo kirurgikoa.

- Erdialdekoa: trizeps muskuluaren buru luzea.




18

Hiruki omotrizipitala (hiruki itxurako gunea). Eskapula atzeko eskualdea eta besapea

komunikatzen ditu. Eskapularen arteria eta zain inguratzaileak igarotzen dira.

Mugak:

- Goikoa: muskulu biribil txikia.

- Behekoa: muskulu biribil nagusia.

- Albokoa: trizeps muskuluaren buru luzea.

Hiruki humerotrizipitala (hiruki itxurako gunea). Besapearen eta besoko atzeko

eskualdearen arteko komunikazio gunea da. Hiruki itxurako gune honen bitartez,

komunikatuta geratzen dira besoko aurreko konpartimentua eta atzeko

konpartimentuak. Erradio‐nerbioa (hurrengo edukietan landuko da) eta besondoaren

sakoneko arteria eta zainak igarotzen dira.

Mugak:

- Goikoa: muskulu biribil nagusia.

- Erdialdekoa: trizeps muskuluaren buru luzea.

- Albokoa: humeroaren diafisia.

Plexu brakialaren adar albokideak inerbatzen dituzten giharrak: nerbio

torakodortsala, eskapularen nerbio dortsala, nerbio toraziko luzea,

nerbio supraeskapularra, nerbio subeskapularrak, bularreko nerbioak,

eta nerbio subklabioa.

Lepauztai gaineko plexu brakialaren ataletik zuzenean irteten diren nerbio‐adarrek

inerbatzen dituzte goi‐gorputzadarraren gihar batzuk. Nerbio‐adar zuzen horiek

lepauztai inguruko gerrikoaren giharrak inerbatzen dituzte, eta adar bakan batzuk

larruazalerako adarrak dira.




19


Subeskapularrak C5‐T1 Subeskapularra

Biribil nagusia

Torakodortsala C6‐C8 Dortsal zabala

Eskapularen nerbio

dortsala

C5 Eskapularen jasotzailea

Erronboideak

Toraziko luzea C5‐C7 Aurreko zerraduna

Subklabioa C4‐C5 Subklabioa

Supraeskapularra C5‐C6 Supraespinosoa

Infraespinosoa

Bularrekoak (mediala

eta albokoa)

C5‐T1 Bularreko nagusia

Bularreko txikia

Larruazaleko nerbio

brakial mediala

C8‐T1 Larruazaleko nerbio brakial

mediala

Larruazaleko nerbio

antebrakial mediala

C8‐T1 Larruazaleko nerbio

antebrakial mediala

Eskapula gaineko nerbioaren gihar taldea (nerbio supraeskapularra).

Eskapularen atze‐goi eskualdeko giharrak inerbatzen ditu.

Arantza gaineko giharra (supraespinosoa). Trapezio giharrak estaltzen du.

Jatorria: eskapularen atzeko aurpegiaren arantza gaineko hobia.

Lotunea: humeroaren tuberkulu nagusiaren goiko aurpegia. Akromion azpitik igarotzen

da; akromion azpiko sinobia‐poltsak banatzen ditu. Glenoide‐humero arteko

giltzaduraren gainetik abiatzen da lotunera iristeko.




20

Ekintza: glenoide‐humero giltzaduran eragiten du; hura egonkortzen du (lotailu

aktiboa da, errotatzaileen mahukatxoaren taldekidea); besoaren abdukzioa gauzatzen

du.

Arantza azpiko giharra (infraespinosoa). Trapezio giharrak estaltzen du.

Jatorria: eskapularen atzeko aurpegiaren arantza azpiko hobia.

Lotunea: humeroaren tuberkulu nagusiaren erdiko aurpegia: glenoide‐humero

giltzaduraren atzetik igarotzen da lotunera heltzeko.

Ekintza: besoaren albo‐errotatzailea; glenoide‐humero giltzadura egonkortzen du

(lotailu aktiboa da; errotatzaileen mahukatxoaren taldekidea).

Eskapularen nerbio dortsala

Erronboide muskulu nagusia

Jatorria: T1‐T4 arantza‐apofisiak (irtenguneak).

Lotunea: eskapularen erdialdeko ertza (arantza baino beherago).

Ekintza: eskapula erdialderantz eta gorantz bideratzen du, saihetsen kontra.

Erronboide muskulu txikia

Jatorria: C6‐C7 arantza‐apofisiak (irtenguneak).

Lotunea: eskapularen erdialdeko ertza (arantza baino gorago).

Ekintza: eskapula erdialderantz eta gorantz bideratzen du, saihetsen kontra.

Eskapularen muskulu jasotzailea

Jatorria: C1‐C4 irtengune zeharren atzeko tuberkuluak.




21

Lotunea: eskapularen goiko angelua.

Ekintza: eskapula gorantz bideratzen du, eta eskapularen beheko angelua biratzen du

(ondorioz, besoa beheratzen du).

Nerbio toraziko luzea. Besapeko giharrak inerbatzen ditu.

Aurreko muskulu zerraduna. Lamina zapala da.

Jatorria: 1‐9 saihetsen alboko guneak eta saihets arteko faszia.

Lotunea: torax‐partea jarraituz, eskapularen erdialdeko ertza.

Ekintza: eskapula sabelalderantz bideratzea, errotazioa ahalbidetuz (eskapula biratu

eta beheratu). Eskapula torax‐paretean finko mantentzen du. Saihetsak goratzen

laguntzen du (arnasgoran laguntzen du).

Nerbio subeskapularrak; goikoa eta behekoa. Besapeko giharrak inerbatzen

ditu.

Eskapulapeko muskulua (subeskapularra; goiko eta beheko nerbio subeskapularrek

inerbatzen dute). Eskapularen aurreko horma eratzen du.

Jatorria: eskapulapeko hobia (hobi subeskapularra).

Lotunea: humeroaren tuberkulu txikia; tendoia giltzadura glenoide‐humeroaren

aurretik igarotzen da, eta errotatzaileen mahukatxoaren taldekidea da.

Ekintza: besoaren erdialderako biraketa; besoa hurbiltzen laguntzen du.

Muskulu biribil nagusia (goiko nerbio subeskapularrak inerbatzen du). Besapearen

atzeko eskualdearen behe‐alboko aurpegian kokatzen da, dortsal zabalaren

(bizkarraren gihar zabala) tendoiarekin batera.




22

Jatorria: eskapularen beheko angelua.

Lotunea: humeroaren tuberkulu txikiaren gandorra.

Ekintza: besoaren barru‐biratzea (erdialderantz) eta besoa hedatzea. Besoaren

adukzioan laguntzen du, eta glenoide‐humero giltzaduraren egonkortzailea da.

Lepauztaipeko nerbioa (nerbio subklabioa). Besapeko giharrak inerbatzen ditu.

Lepauztaipeko muskulua. Besapeko aurreko hormaren parte da.

Jatorria: lehenengo saihetsaren eta saihets‐kartilagoaren arteko gunea.

Lotunea: lepauztaiaren beheko aurpegian, lepauztaipeko ildoan.

Ekintza: sorbalda beheratzea, lepauztaia (klabikula) beheratzean. Bularrezur‐

lepauztaietako giltzadura egonkortzen du.

Alboko eta erdialdeko bularreko nerbioak (bularreko nerbio mediala eta

alboko bularreko nerbioa). Besape eskualdeko giharrak inerbatzen dituzte.

Bularreko muskulu txikia. Hiruki itxura dauka, eta besapearen aurreko horma eratzen

du. Erdialdeko bularreko nerbioak inerbatzen du (C8‐T1). Plexu brakialaren beheko

enborraren erdialdeko faszikuluaren adarra da.

Jatorria: 3.‐5. saihetsen aurreko aurpegietatik hiru sabelak sortzen dira, adierazitako

saihets arteko sakoneko fasziatik.

Lotunea: eskapularen korakoide irtengunea.

Ekintza: eskapula aurreko planorantz bideratzen du. Eskapularen alboko ertza

beheratzen du (sorbalda beheratu) eta saihetsak goratzen ditu (arnas goraren

laguntzailea da).




23

Bularreko muskulu nagusia. Bularreko muskulu txikia baino handiagoa eta

azaleratuagoa; beraz, besapearen aurreko horman kokatzen da. Inerbazioa erdialdeko

(C8‐T1) eta alboko bularreko nerbioen bitartez (C5‐C6‐C7).

Jatorria(k): klabikulan daukan jatorria (lepauztaiko zatia) klabikularen erdialdeko

aurreko ertzean sortzen da. Bularrezur‐saihetsetako zatia bularrezurrean eta

lehenengo zazpi saihetsen kartilago guneetatik sortzen da, eta abdomeneko zatia

abdomenaren gihar zuzenaren lekan.

Lotunea: humeroaren tuberkulu nagusiaren gandorrean. Lotune tendoiak bi lamina

ditu:

a) aurrekoa: lepauztaiko zatiaren gihar‐zuntzek eratzen dute; horiek gandorreko

beheko gunean lotzen dira.

b) atzekoa: bularrezur‐saihetsetako zatiaren gihar‐zuntzak eta abdomeneko

zatiaren zuntzak doaz; gandorraren goiko gunean lotzen dira.

Ekintza: tolestea, adukzioa eta erdialde‐biratzea glenoide‐humero giltzaduran.

Saihetsak ere igotzen ditu (arnasgoran laguntzailea). Lepauztaiko zatia: besoa hedatua

dagoenean, besoa tolestea. Bularrezur‐saihetsetako zatia: besoa tolestua dagoenean,

hau hedatzea.

Nerbioen ibilbideak, adarrak eta topografia

Eskapula gaineko nerbioa (supraeskapularra). Plexu brakialaren goiko enborraren

atzeko banaketaren adar terminala da (C5‐C6). Eskapularen atzealdera pasatzen da

zulo supraeskapularretik (eskapularen goiko ertzean). Hobi supraespinosora heldu eta

muskulu supraespinosoaren sakonean kokatzen da. Ondoren, eskapularen

muxarradura nagusitik pasatzen da, eta hobi infraespinosoan sartzen da muskulu

infraespinosoak estaltzen duelarik. Eskapularen nerbio dortsala C5‐en aurreko




24

adarraren adar terminala da. Nerbio toraziko luzea C5‐C7 aurreko adarraren adar

terminala da, eta tarteko eskaleno muskulua zulatzen du. Besapeko horma medialetik

jaisten da, aurreko muskulu zerradunaren gainazaletik. Nerbio subeskapularrak plexu

brakialaren atzeko faszikuluak, besapeko nerbioa eta erradio nerbioa eman baino

lehen, bukaerako bi adar hauek ematen ditu (goiko eta beheko subeskapularrak: C5‐

T1). Beheranzko ibilbidea egiten dute, eta besapean zehar muskulu subeskapularraren

aurretik doaz. Goiko nerbio subeskapularrak muskulu subeskapularra bakarrik

inerbatzen du. Beheko nerbio subeskapularrak muskulu subeskapularra eta biribil

nagusia inerbatzen ditu. Lepauztaipeko nerbioa plexu brakialaren (C4‐C5) goiko

enborraren adarra da. Lepauztaiaren azpitik igarotzen da, lepauztaipeko giharra

inerbatzeko. Bularreko nerbioak; bularreko nerbio mediala, (C8‐T1) plexu brakialaren

beheko enborraren aurreko banaketaren faszikulu medialetik sortzen da. Alboko

bularreko nerbioa (C5‐C6‐C7) plexu brakialaren goiko eta erdiko enborraren aurreko

zatiketaren alboko faszikuluaren adarra da. Besapean, bi nerbioen anastomosiak

bularrekoen heldulekua osatzen du (besapeko arteria inguratzen du).

Larruazaleko nerbio antebrakial mediala

Plexu brakialaren (C8‐T1) beheko enborraren aurreko banaketaren erdialdeko

faszikuluaren adar sentikorra da. Besapea uzten du, eta besoaren erdialdeko ertzetik

beherantz egiten du, besoko arteria eta ulna nerbioarekin; besoko faszia zulatzen du,

eta basilika zainarekin batera beherantz egiten du. Azkenik, besaurreko aurre‐

erdiguneko eta atze‐erdiguneko eskualdeen sentikortasuna jasotzen du.




25

Larruazaleko nerbio brakial mediala

Plexu brakialaren (C8‐T1) beheko enborraren aurreko banaketaren erdialdeko

faszikuluaren adar sentikorra da. Ulna nerbioarekin batera besapea uzten du; besoko

aurre‐erdiguneko eta atze‐erdiguneko eskualdeen sentikortasuna jasotzen du.

Errotatzaileen mahukatxoa

Glenoide‐humero giltzaduraren aurreko eta atzeko aurpegiak inguratzen dituzten gihar

eta tendoien multzoa da. Sorbalda egonkortzen dute, eta eskapula eta humeroaren

burua lotzen dituzte. Eskapularen glenoide‐ barrunbean, egonkor mantentzen dute

humeroaren burua. Gihar taldean honako hauek daude: arantza gaineko giharra,

arantza azpiko giharra, biribil txikia eta subeskapularra (eskapulapeko giharra).

Erradio nerbioaren gihar taldea

Besaurreko eta besoko atzeko konpartimentuan dauden giharrak inerbatzen ditu.


Erradioa C6‐T1 ‐ m. trizeps brakiala

‐ m. ankoneoa

‐ m. supinatzailea

‐ m. brakioerradiala

‐ m. karpoaren hedatzaile erradial

luzea

‐ m. karpoaren hedatzaile erradial

laburra

‐ m. hatzen hedatzailea

‐ m. 5. hatzaren hedatzailea

‐ m. karpoaren hedatzaile kubitala

‐ m. erpuruaren hedatzaile luzea

‐ m. erpuruaren hedatzaile laburra

‐ m. erakuslearen hedatzailea

‐ m. erpuruaren urruntzaile luzea

‐ larruazaleko behe‐alboko nerbio

brakiala

‐ larruazaleko atzeko nerbio

brakiala

‐ larruazaleko atzeko nerbio

antebrakiala

‐ nerbio erradialaren azaleko

adarra:

‐ adar digital dortsalak




26

BESAURREKO ATZEKO KONPARTIMENTUKO GIHARRAK: AZALEKO PLANOA

Besaurre‐erradio giharra (brakioerradiala). Besaurrearen atzeko konpartimentuan

sortzen da, eta besaurrearen azaleko planoan alboko aurre‐eskualdean kokatzen da

giharra.

Jatorria: humeroaren alboko kondilo gaineko gandorra eta besaurrearen gihar arteko

trenkada.

Lotunea: erradio hezurraren urrutiko epifisiaren alboko gunean, estiloide‐

irtengunearen eskualdean.

Ekintza: besaurrea pronazioan dagoenean, supinatzailea da; besaurrea supinazioan

dagoenean, ukondoa tolestea.

Karpoaren erradio aldeko muskulu hedatzaile luzea

Jatorria: alboko kondilo gaineko gandorra eta humeroaren alboko epikondiloa.

Lotunea: II. metakarpoaren oinarriaren atzeko eskualdean.

Ekintza: karpoa hedatzea eta abdukzioa. Ukondoa tolesten laguntzen du.

Karpoaren erradio aldeko muskulu hedatzaile laburra

Jatorria: humeroaren alboko epikondiloa.

Lotunea: II. eta III. metakarpoen oinarriaren atzeko eskualdean.

Ekintza: karpoa hedatzea eta abdukzioa. Ukondoa tolesten laguntzen du.

Atzamarren muskulu hedatzailea





27

Lotunea: 2., 3., 4., eta 5. atzamarren erdiko eta urrutiko falangeen oinarrien atzeko

aurpegian lau tendoien bitartez lotzen dira. Tendoia hiruki itxurako aponeurosiaren

bitartez lotzen da (aponeurosi hedatzailea).

Ekintza: lau hatz medialak eta eskumuturra hedatzen ditu.

Atzamar txikiaren muskulu hedatzailea. Atzamarren muskulu hedatzailea baino

erdialderago kokatuta dago.


Lotunea: aponeurosi hedatzaile dortsala eta 5. hatzaren falange distala.

Ekintza: atzamar txikia hedatzen du.

Karpoaren ulna aldeko gihar tolestailea. Atzamar txikiaren muskulu hedatzailea baino

erdialderago dago kokatuta.

Jatorria: humeroaren alboko epikondiloaren eta ulna hezurraren atzeko ertza.

Lotunea: V. metakarpoaren oinarriaren erdialdeko aurpegia.

Ekintza: karpoa hedatzea eta hurbiltzea.

Anconeus muskulua (ukondo giharra). Hiruki itxurako giharra.


Lotunea: olekranon eta ulna hezurraren diafisiaren atzeko aurpegian.

Ekintza: ukondoa hedatzen du.




28

PLANO SAKONA

Muskulu supinatzailea

Jatorria(k): humero aldeko burua (azaleko burua) humeroaren alboko epikondiloan

sortzen da, eraztun itxurako lotailuan eta erradio alboko lotailuan. Ulna aldeko burua

(buru sakona) ulna hezurraren alboko ertzean sortzen da.

Lotunea: bi sabelek erradioaren burua eta lepoa inguratzen dituzte, eta erradioaren

aurreko gainazalean, alboko ertzean eta atzeko aurpegiaren hurbileko eskualdean

lotzen dira.

Ekintza: besaurrearen eta karpoaren supinazioa.

Erpuruaren muskulu urruntzaile luzea

Jatorria: ulna eta erradio hezurren atzeko aurpegia eta hezur arteko mintza.

Lotunea: I. metakarpianoaren oinaldearen gainazal dortsala.

Ekintza: erpurua hedatzea eta urruntzea (trapezioaren eta I. metakarpo hezurren

arteko giltzaduran dauka eragina).

Erpuruaren muskulu hedatzaile laburra

Jatorria: erradio hezurraren atzeko aurpegian eta hezur arteko mintzean (erpuruaren

muskulu urruntzaile luzea baino urrutiago).

Lotunea: erpuruaren hurbileko falangearen oinarriaren atzeko aurpegian.

Ekintza: erpuruaren metakarpo eta falange arteko giltzadura hedatzea; erpuruaren

karpo eta metakarpo arteko giltzadura hedatzea.




29

Erpuruaren muskulu hedatzaile luzea

Jatorria: hezur arteko mintzaren atzeko aurpegia eta ulna hezurraren atzeko aurpegia.

Lotunea: erpuruaren urrutiko falangearen oinaldearen atzeko aurpegia.

Ekintza: erpuruaren falangeen arteko giltzadurak hedatzea, erpuruaren karpo eta

metakarpo giltzadura hedatzea, eta erpuruaren metakarpoaren eta falangearen arteko

giltzadura hedatzea.

Erakuslearen muskulu hedatzailea

Jatorria: hezur arteko mintzaren atzeko aurpegia eta ulna hezurraren atzeko aurpegia.

Lotunea: 2. atzamarraren hedatzailearen aponeurosia (urrutiko falangean).

Ekintza: 2. atzamarra hedatzea.

BESOAREN ATZEKO KONPARTIMENTUA

Besoko trizeps muskulua

Jatorria(k): buru luzea eskapularen tuberkulu infraglenoideoan; alboko burua

humeroaren atzeko aurpegian eta muskuluarteko alboko trenkada brakialean; eta

erdialdeko burua humeroaren atzeko aurpegian eta muskuluarteko trenkada brakial

medialean.

Lotunea: ulna hezurraren olekranon gunean.

Ekintza: ukondoa hedatzea, eta buru luzeak besoa hurbildu eta hedatzea.




30

Erradio nerbioaren ibilbidea, adarrak eta topografia

Plexu brakialaren goiko enborrak (C5‐C6), tarteko enborrak (C7) eta beheko enborrak

(C8‐T1) osatzen duten atzeko banaketaren atzeko faszikuluaren adar terminala da.

Besapean hiruki humerotrizipitaletik besoaren atzeko konpartimentura pasatzen da.

Humeroaren atzeko aurpegian erradio nerbioarentzako ildotik abiatzen da; trizepsaren

buru medialaren eta alboko buruaren bitartetik igarotzen da. Besoko alboko gihar

arteko trenkada zeharkatzen du, eta besoaren aurreko aurpegian kokatzen da. Alboko

bizeps‐ildotik abiatzen da, eta muskulu brakialaren eta brakiorradialaren artetik

igarotzen da. Besoan, adar sentikorrak ematen ditu: larruazaleko behe‐alboko nerbio

brakiala (besoaren atzeko alboko gunearen sentikortasuna jaso), larruazaleko atzeko

nerbio brakiala (besoaren atzeko aurpegiaren hedatzaile gunearen sentikortasuna jaso)

eta larruazaleko atzeko nerbio antebrakiala (besaurrearen atzeko aurpegiaren

hedatzaile gunearen sentikortasuna jaso). Ukondoan, alboko epikondilora heltzean, bi

adarretan banatzen da: azalekoa eta sakona. Adar sakonak, giharrak eta giltzadurak

inerbatzen ditu, eta erradioaren alboko aurpegia inguratzen du ukondo‐hobian.

Besaurreko atzeko konpartimentura pasatzen da, eta muskulu supinatzailea

zeharkatzen du; zeharkatu ostean, atzeko hezur arteko nerbio deritzo. Azaleko adarra,

larruazalerako sentikortasuna jaso eta, karpoan giltzaduretarako jasotzen da. Azaleko

adarra besaurretik jaisten da muskulu brakioerradialak estalita. Azaleratu egiten da

besaurrearen eskualde distalean. Tabako‐ontzi anatomikoaren sabaitik igarotzen da.

Eskugainean zehar zabaltzen da, honen larruazala inerbatuz. Ulna nerbioarekin

komunikatzen da, komunikazio‐adar baten bitartez. Hatz‐nerbio dortsalak ematen ditu;

1., 2. eta 3. atzamarren bizkarralde guneen sentikortasuna jasotzeko.




31

Tabako‐ontzi anatomikoa

Karpoaren atzeko alboko gunearen eta I. metakarpoaren oinarriaren inguraldean, alde

batetik, erpuruaren muskulu urruntzaile luzea eta erpuruaren muskulu hedatzaile

laburra igarotzen dira, eta, bestetik, erpuruaren muskulu hedatzaile luzea ere bai;

adierazitako tendoiak uzkurtzen direnean, bertako larruazalean atzeman daitezke, eta

hiruki itxurako hobia eratzen dute. Hiruki itxurako hobi horretatik, zeiharki igarotzen

da erradio arteria. Hiruki itxurako hobiari tabako‐ontzi anatomiko deritzo eta bere

mugak honako hauek dira: alboko ertzean, erpuruaren urruntzaile luzearen eta

erpuruaren hedatzaile laburraren giharrak daude. Erdiguneko ertzean, aldiz,

erpuruaren muskulu hedatzaile luzea. Zoruan, eskafoide eta trapezio hezurrak, eta

karpoaren erradio aldeko muskulu hedatzaile luzearen eta laburraren tendoiak.

Ukondo‐hobia

Ukondoaren aurreko aurpegian agertzen den hiruki itxurako sakonunea. Edukiaren

albotik erdialderantz, honako egitura hauek agertzen dira: erradio nerbioa, besoko

bizeps muskuluaren tendoia, besoko arteria eta erdiguneko nerbioa. Hobiaren mugak

honako hauek dira: alboko gunean muskulu brakioerradiala, erdialdean muskulu

pronatzaile biribila, zoruan muskulu brakial eta supinatzaileak, eta sabaian bizeps

brakialaren tendoia, gainazaleko faszia eta besaurreko larruazala. Zoruan, lotuta

geratzen dira zefaliko zaina eta basilika zaina, ukondoaren erdiguneko zainaren

bitartez.




32

II. atala. Behe‐gorputzadarra Oinazpiko alboko eta erdialdeko nerbioen gihar taldeak

Oinazpian dauden giharrak bi nerbioek inerbatzen dituzte: oinazpiko erdialdeko

nerbioa eta oinazpiko alboko nerbioa. Bi nerbio horiek tibia nerbioaren adarrak dira,

eta, esan bezala, oinazpian lotzen diren giharrak inerbatzen dituzte. Bi adar horien

bitartez inerbatutako giharrak laburrak dira, eta oinaren behatzak mugitzeaz gain

oinazpiko arkuak mantentzen dituzte. Oinazpi‐arkuak mantentzea ezinbestekoa da

euste‐oinarri egonkorra mantentzeko. Oinazpian badira beste tendoi batzuk ere; gihar

luze horiek zangoan dute jatorria, eta beste gihar taldekoak dira (hurrengo gaietan

deskribatuko dira).



Oin‐zolako n. mediala

L4‐S3 ‐ m. 1. behatzaren urruntzailea ‐ m. behatzen tolestaile laburra ‐ m. 1. behatzaren tolestaile laburra (buru mediala)

‐ behatzentzako oin‐zolako adartxoak



Oin‐zolako alboko n.

L4‐S3 ‐ m. lunbrikalak ‐ m. 1. behatzaren hurbiltzailea ‐ m. oin‐zolako karratua ‐ m. 5. behatzaren urruntzailea ‐ m. 5. behatzaren tolestaile laburra ‐ m. oin‐zolako hezur‐artekoa ‐ m. hezur arteko dortsalak ‐ m. 1. behatzaren tolestaile laburra (alboko burua)

‐ behatzentzako oin‐zolako adartxoak




33

Oin‐zolako nerbioen gihar taldeen deskribapena, topografia eta ekintzak

SAKONEKO PLANOA (4. GERUZA): OINAZPIA

Hezur arteko giharrak txikiak dira, eta metatartso hezurren arteko guneetan kokatzen

dira. Metatartso hezurren diafisietan sortzen dira, eta tendoiak hurbileko falangeetan

lotzen dira. Sakoneko geruza horretan bi hezur arteko gihar desberdin agertzen dira:

oinazpiko hezur arteko giharrak eta oingaineko (oin‐bizkar) hezur arteko giharrak.

Oingaineko hezur arteko giharrak. Luma itxuradun giharra da. Metatartsoen

diafisietan daukate jatorri gunea. Luma itxurako sabelek metatartsoen arteko

espazioak betetzen dituzte, eta 2., 3. eta 4. behatzen hurbileko falangeetan lotzen dira.

Behatzen bizkargaineko aponeurosi gunean ere lotzen dira. 2. behatzaren diafisia

ardatz lerro bezala kontuan hartuz, hezur arteko muskuluak urruntzaileak dira, hau da,

behatzak 2. behatzarekiko urrundu egiten dira. 2. behatzaren metatartsoaren

diafisiaren erdiko eta alboko guneetan oingaineko hezur arteko muskuluak daude;

beraz, 2. behatza alboko gunerantz eta erdialdeko gunerantz urrundu daiteke. 3. eta 4.

behatzek diafisiaren alboko guneetan dauzkate oingaineko hezur arteko muskuluak,

beraz, 2. behatzarekiko urrundu egiten dira. Oingaineko hezur arteko muskuluek,

urruntzaileak izateaz gain, hurbileko falangea tolesten laguntzen dute. Oin‐zolako

alboko nerbioaren bitartez daude inerbatuak. Azkenik, 1. eta 5. behatzek berezko

urruntzaile muskuluak dituzte, eta azaleko planoan kokatzen dira (aurrerago landuko

dira).

Oin‐zolako hezur arteko muskuluak. Luma itxuradun giharra da. Diafisi bakarrean

sortzen da; 3., 4. eta 5. metatartsoen diafisien erdialdeko aurpegian, hain zuzen ere.




34

Oingaineko hezur arteko giharrak ez bezala, hauek hurbiltzaileak dira. 1. behatzak

berezko hurbiltzailea dauka hirugarren geruzan, eta 2. behatzaren hurbiltzaile funtzioa

oingaineko hezur artekoaren bitartez gauzatzen da. Oin‐zolako hezur arteko

muskuluak hurbiltzaileak izateaz gain hurbileko falangean lotzen direnez, azken horiek

tolesten laguntzen dute. Oin‐zolako alboko nerbioaren bitartez daude inerbatuak.

3. GERUZA: OINAZPIA

Geruza honetan hiru gihar kokatzen dira: 1. behatzaren tolestaile laburra, 1.

behatzaren hurbiltzailea, eta 5. behatzaren tolestaile laburra.

1. behatzaren hurbiltzailea (behatz lodiaren muskulu hurbiltzailea). Bi faszikulu ditu:

bata zeharra eta bestea zeiharra.

Jatorria(k): faszikulu zeharra III., IV. eta V. metatartso‐falange arteko giltzaduretan

sortzen da. Faszikulu zeiharra 3. falka‐hezurrean (3. ziri‐hezurrean), kuboide hezurrean,

II., III. eta IV. metatartsoen oinarrietan eta peroneo muskulu luzearen tendoian (fibula‐

muskulu luzearen tendoian).

Lotunea: I. metatartsoaren diafisiaren urrutiko gunean dagoen alboko hezurtxo

sesamoideoan eta 1. falangearen hurbileko alboko aurpegian.

Ekintza: behatz lodia besteekiko hurbiltzen eta oinazpiko arku zeharra mantentzen

laguntzen du (faszikulu zeharraren bitartez).

Inerbazioa: oin‐zolako alboko nerbioa.

Behatz lodiaren muskulu tolestaile laburra

Jatorria: erdialdeko ziri‐hezurra, kuboide hezurra, oinazpiko lotailu luzea, atzeko tibia

muskuluaren tendoian. Giharra bi burutan banatzen da: erdialdeko burua eta alboko

burua.




35

Lotunea(k): erdialdeko burua behatz lodiaren muskulu urruntzailean lotzen da,

erdialdeko hezur sesamoideoan, eta behatz lodiaren hurbileko falangean ere bai.

Alboko burua behatz lodiaren hurbiltzailearen tendoian, erdialdeko hezur

sesamoideoan eta behatz lodiaren hurbileko falangean.

Ekintza: behatz lodia tolestea.

Inerbazioa: oin‐zolako erdialdeko nerbioa (erdialdeko burua) eta oin‐zolako alboko

nerbioa (alboko burua).

Behatz txikiaren muskulu tolestaile laburra

Jatorria: V. metatartsoaren oinarrian eta oinazpiko lotailu luzean.

Lotunea: 5. behatzaren hurbileko falangean. Beti agertzen ez bada ere, giharrak

metatartsoaren diafisian lotzen den faszikulu bat eman dezake.

Ekintza: oin‐azpiko arku zeharra mantentzen du, eta 5. behatza tolesten eta urruntzen

du (gehigarrizko faszikuluaren bitartez).


2. GERUZA: OINAZPIA

Behatzen muskulu tolestaile luzearen tendoiarekin erlazionaturiko giharrak agertzen

dira geruza honetan.

Oinazpiaren gihar karratua. Gihar laua da, lauki itxurakoa.

Jatorria: kalkaneo hezurra.

Lotunea: behatzen muskulu tolestaile luzearen tendoian.

Ekintza: oinazpiko luzetarako arkua mantentzea eta tolestea.





36

Muskulu lunbrikalak

Jatorria: behatzen muskulu tolestaile luzearen tendoian. 2., 3. eta 4. lunbrikalak

tolestaile luzearen tendoien artean eta 1. lunbrikala tolestaile luzearen 2. tendoian.

Lotunea: 2., 3., 4. eta 5. behatzen hurbileko falangeen erdialdeko aurpegian.

Ekintza: metatartso‐falange giltzadura tolestea eta falangeen arteko giltzadura

hedatzea, 2., 3., 4. eta 5. behatzetan. Adierazitako behatzek behatz lodirantz

hurbiltzen laguntzen dute.

Inerbazioa: 1. lunbrikala oin‐zolako erdialdeko nerbioak inerbatzen du, eta 2., 3. eta 4.

lunbrikala oin‐zolako alboko nerbioak.

1. GERUZA: OINAZPIAREN AZALEKO GERUZA

Behatz lodiaren muskulu urruntzailea. Behatz lodia erdialderantz mugitzen du

(besteekiko urrunduz).

Jatorria: kalkaneoaren tuberositatearen erdialdeko irtengunean eta oinazpiko

aponeurosian.

Lotunea: erdialdeko sesamoideo hezurrean eta behatz lodiaren hurbileko falangearen

erdialdeko aurpegian. Askotan, lotune‐tendoiaren eta metatartso‐falange

giltzaduraren artean sinobia‐poltsa agertzen da.

Ekintza: behatz lodia urruntzen eta tolesten laguntzen du; erdialdeko luzetarako

oinazpiko arkua mantentzen laguntzen du.

Inerbazioa: oin‐zolako erdialdeko nerbioa.

Behatzen muskulu tolestaile laburra. Oinazpiko aponeurosiaren eta behatzen muskulu

tolestaile luzearen tendoiaren artean kokatzen da.

Jatorria: kalkaneoaren tuberositatea eta oinazpiko aponeurosia. Lau faszikulutan

banatzen da eta faszikulu bakoitza dagokion behatzean lotzen da.

Lotunea: 2., 3., 4. eta 5. behatzen tarteko falangeetan.




37

Ekintza: 2., 3., 4. eta 5. behatzak tolestea eta oinaren luzetarako arkua sostengatzea.

Inerbazioa: oin‐zolako erdialdeko nerbioa.

Behatz txikiaren muskulu urruntzailea. Oinazpiaren alboko gunean kokatzen da,

oinazpiaren alboko goragunean.

Jatorria: kalkaneoaren tuberositatea.

Lotunea: 5. behatzaren hurbileko falangean (behatz txikiaren muskulu tolestailea baino

aurrerago eta alborago kokatzen da).

Ekintza: behatz txikia urruntzea eta tolestea. Alboko oinaren luzetarako arkuaren

sostenguan laguntzen du.


Oin‐zolako nerbioen ibilbidea, adarrak eta topografia

Oin‐zolako nerbioak tibia aldeko nerbioaren adarrak dira. Tibia aldeko nerbioa zangoan

sortzen da (nerbio ziatikoaren adarra da; iskion nerbioaren adarra). Tibia aldeko

nerbioa erdialdeko maleoloaren atzetik igarotzen da, eta oinazpira ailegatzen da.

Oinazpian, behatz lodiaren muskulu urruntzailea baino sakonago agertzen da.

Oinazpiaren erdiko eskualdean, tibia aldeko nerbioa bi adarretan banatzen da:

erdialdeko oin‐zolako nerbioa eta alboko oin‐zolako nerbioa. Erdialdeko oin‐zolako

nerbioa behatzen tolestaile laburraren eta 1. behatzaren urruntzailearen artetik

abiatzen da. Oinazpiaren erdialdeko 2/3 gunearen sentikortasuna jasotzen du, eta

behatzentzako adar sentikorretan adarkatzen da; adartxo horiek 1., 2., 3. eta 4.

behatzen erdialdeko guneen sentikortasuna jasotzen dute, eta adierazitako behatzen

urruneko falangeen bizkar aldeak. Alboko oin‐zolako nerbioa 5. behatzaren

urruntzailearen eta oin‐zolako karratuaren artetik igarotzen da, tolestaile laburraren

sakonetik, hain zuzen. Oinazpiaren alboko gunearen sentikortasuna jasotzen du, eta




38

behatzentzako adar sentikorretan banatzen da; adartxo horiek 4. behatzaren alboko

gunea eta 5. behatzaren azpialdearen sentikortasuna jasotzen dute.

Tibia nerbioaren gihar taldea

Zangoko giharrek duten kokapenaren arabera sailkatzen dira. Hau da, bi talde nagusi

daude: zangoaren aurreko konpartimentuko giharrak eta zangoaren atzeko

konpartimentuko giharrak. Bi konpartimentu horiek tibia eta fibula (perone hezurra)

hezurren arteko mintzak banatzen ditu. Zangoaren aurreko konpartimentuan dauden

giharrak aldi berean bi taldetan banatzen dira: zangoaren hedatzaile‐konpartimentua,

eta zangoaren alboko edota zangoaren fibula aldeko konpartimentua. Azkenik,

zangoaren atzeko konpartimentuko giharrak tolestaileak dira, eta azaleko eta

sakoneko gihar taldeak bereizten dira.



Tibia L4‐S3 ‐ m. trizeps surala

‐ m. oin‐zolako m

‐ m. popliteoa

‐ m. atzeko m tibiala

‐ m. behatzen tolestaile luzea

‐ m. 1. behatzaren m tolestaile luzea

‐ larruazaleko n sural mediala (n. surala)

‐ kalkaneoarentzako alboko adarrak

‐ kalkaneoarentzako adar medialak

‐ larruazalerako n dortsolaterala

Tibia nerbioaren gihar taldeko giharrak zangoaren atzeko konpartimentuan kokatzen

dira. Taldeko gihar batzuk zangoan bertan lotzen dira, baina gehienak oinazpian lotzen

dira. Gihar hauek guztiak tolestaileak dira, eta kokapenaren arabera bi taldetan

banatzen dira: azaleko taldea eta sakoneko taldea. Sakoneko taldea azaleko taldetik




39

bereizia dago zangoaren sakoneko fasziaren bitartez. Sakoneko zein azaleko giharrak

tibia nerbioaren bidez inerbatuak daude.

ZANGOAREN ATZEKO KONPARTIMENTUKO TALDE SAKONA

Sakoneko eskualdean lau gihar daude: belaunatze‐muskulua (muskulu popliteoa),

behatz lodiaren muskulu tolestaile luzea, behatzen muskulu tolestaile luzea eta atzeko

tibia‐muskulua. Popliteo muskuluak belaunean eragiten du, eta beste guztiek orkatila

mugitzen dute.

Muskulu popliteoa

Oso sakon kokatzen da, eta gihar laburra da. Bere tendoiak bat egiten du belaunaren

giltzadura‐kapsularekin.

Jatorria: femurraren alboko kondiloaren goiko gunean.

Lotunea: tibia‐hezurraren atzeko eskualdearen goiko gunean.

Ekintza: belauneko giltzadura babesten du, eta belaunaren tolesturaren hasierako

fasean parte hartzen du. Hau da, erdialderako biratzearen bitartez belauna

desblokeatzen du. Hobi popliteoaren zorua eratzen du (aurrerago landuko da;

belaunatze‐hobia). Hobi popliteoa belaunaren atzeko eskualdean kokatzen den gunea

da, eta bertatik igarotzen dira izterretik zangorantz doazen nerbio eta odol‐hodiak.

Behatz lodiaren muskulu tolestaile luzea

Jatorria: fibula hezurraren atzeko eskualdean eta hezur arteko mintzean.

Lotunea: behatz lodiaren urruneko falangean tendoi indartsu baten bitartez. Gihar‐

sabela zangoaren atzeko eskualdearen alboko gunean kokatzen da, eta orkatilara

ailegatu baino lehen tendoia ematen du. Tibia hezurraren urruneko epifisian tendoia




40

erdialderago kokatzen da orkatilaren erdialdetik igaroko delako, eta oinazpira

igarotzen da astragalo (talus‐hezurra) eta kalkaneo gunetik. Oinazpian, tendoia behatz

lodiaren muskulu tolestaile laburrak dituen bi faszikuluen artetik igarotzen da, lotura

gunera heldu arte.

Ekintza: behatz lodia tolestea. Oinaren inbertsioan eta toleste funtzioetan laguntzen

du. Ibilaldian zehar oina supinatzen laguntzen du, ezinbestekoa da pausoa egoki

emateko. Oin‐puntetan jartzen laguntzen du, eta orpoa goratzen, saltoa egiteko edota

oina aireratzeko. Erdialdeko oinaren luzetarako arkuaren sostenguan parte hartzen du,

eta talus eta kalkaneo hezurrak egonkortzen ditu.

Atzeko tibia‐muskulua

Jatorria: tibia hezurraren atzeko eskualdean, fibula hezurraren atzeko eskualdean eta

hezur arteko mintzean. Behatz lodiaren muskulu tolestaile luzea baino erdialderago

kokatzen da. Orkatilaren erdialdeko gunetik igarotzean, tendoia behatzen muskulu

tolestaile luzearen azpitik (sakon) igaro eta azken hori baino erdialderago kokatzen da;

horrela, erdialdeko maleoloaren atzetik igarotzen da, bertatik igarotzen diren beste

egiturak baino aurreratuago. Maleoloaren atzetik igarotzen denean, tendoia sinobia‐

poltsan barneratuta dago.

Lotunea: hezur nabikularra, 1., 2. eta 3. falka‐hezurretan (ziri‐hezurrak) eta 2., 3. eta 4.

metatartso hezurren oinarrietan.

Ekintza: oinaren inbertsioa eta oina tolestea. Oin‐puntetan jartzen laguntzen du,

ibiltzean eta salto egitean parte hartzen du orpoa aireratzen, eta oinaren arku zeharra

mantentzen du.




41

Behatzen muskulu tolestaile luzea

Jatorria: zangoaren atzeko eskualdearen erditik.

Lotunea: tibiaren beheko herenetik 2., 3., 4. eta 5. behatzen urruneko falangeetaraino

ailegatzen da. Gihar atala atzeko tibia‐muskulua baino azalerago agertzen da, eta

erdialdeko maleoloaren atzeko eskualdetik igarotzean, atzeko tibia‐muskuluaren

tendoia baino atzerago kokatuko da lau tendoi‐adar eman baino lehen. Lau tendoi

horiek urruneko falangeetan lotzen dira. Tendoitxo horietan muskulu lunbrikalak eta

oinazpiko muskulu karratua lotzen dira.

Ekintza: 2., 3., 4. eta 5. behatzak tolesten eta oina supinatzen eta orkatila tolesten

laguntzen du. Oin‐puntetan jartzen laguntzen du, ibiltzean eta salto egiterakoan orpoa

aireratzen ere bai, eta oinaren luzetarako arkua mantentzen du.

ZANGOAREN ATZEKO KONPARTIMENTUKO AZALEKO TALDEA

Azaleko taldean hiru muskulu daude: muskulu gastroknemioa (gastrocnemius giharra),

muskulu soleoa (soleus giharra) eta oinazpiko muskulua (oinazpi‐giharra). Hiru gihar

horiek orpoan lotzen dira, eta indartsu tolesten dute orpoa. Oso gihar indartsuak dira,

potentzia handikoak, eta ibilaldian gorputza aurrerantz proiektatzen dute. Horrez gain,

zutikako jarreran gorputza goratzen dute (oin‐puntetan jarri). Muskulu gastroknemioa

eta oinazpiko muskulua femurrean sortzen dira; beraz, belaunean ere ekintza

gauzatzen dute; belauna tolesten dute.

Muskulu soleoa

Jatorria: gihar zabala denez, tibia hezurraren atzeko eskualdean, fibula hezurraren

alboko ertz eta buruan eta muskulu soleoaren lerroan sortzen da.

Lotunea: kalkaneoaren tuberositatearen atze‐beheko eskualdean (kalkaneo‐

tendoiaren bitartez). Muskulu soleoaren jatorri gunean, eraztun itxurako tendoigunea




42

agertzen da (hezur arteko mintzaren eskualdean), eta bertatik odol‐hodi popliteoak eta

tibia nerbioa igarotzen dira sakoneko gunera ailegatzeko.

Ekintza: orkatila tolestea eta orpoa goratzea. Oinaren supinatzailea da, eta oin‐

puntetan jartzen gaitu; ibilaldian eta salto egitean orpoa aireratzen du.

Muskulu gastroknemioa

Jatorria(k): azalekoenak dira eta bi buru ditu (erdialdekoa eta albokoa). Erdialdeko

buruaren jatorria femurraren erdialdeko kondiloan dago, eta alboko burua alboko

kondiloan.

Lotunea: bi sabelak batzen dira eta tendoi bakarra eratzen dute muskulu soleoaren

tendoiarekin bat; kalkaneoaren tendoia kalkaneoaren tuberositatearen atze‐beheko

eskualdean lotzen da. Muskulu gastroknemioa muskulu soleoa baino azalerago dago,

eta zangoan muskulu soleoa ia guztiz estaltzen du, zangoaren alboko eta erdialdeko

ertz guneak izan ezik. Oso gihar indartsua da, eta uzkurtzean larruazalean goragunea

eratzen du. Autore batzuek zangosagarraren trizeps muskulu izendatzen dute muskulu

soleoaren eta muskulu gastroknemioaren batura. Hobi popliteoaren alboko eta

erdialdeko ertzak muskulu gastroknemioaren bi buruek eratzen dituzte.

Ekintza: orkatila tolestea eta orpoa goratzea. Oinaren supinatzailea da eta oin‐

puntetan jartzen gaitu; ibiltzean eta salto egitean orpoa aireratzen du. Horrez gain,

oinazpiak zoruaren kontra daudenean (ibiltzeko berme‐fase bikoitzean) belauna

tolesten du.

Oinazpiko muskulua

Jatorria: gihar‐sabela nahiko txikia dauka, eta femurraren alboko kondiloan sortzen da.




43

Lotunea: tendoi luzea dauka, eta muskulu soleoarekin eta gastroknemioarekin batera,

kalkaneoaren tendoian bat eginez, kalkaneoaren tuberositatearen atze‐beheko

eskualdean lotzen da.

Ekintza: orkatila eta belauna tolestea. Hobi popliteotik igarotzen diren odol‐hodi eta

nerbioak babesten ditu.

Tibia nerbioaren ibilbidea, adarrak eta topografia

Nerbio ziatikoaren adarra da (iskion nerbioa). Hobi popliteoaren erditik igarotzen da.

Bertan adarrak ematen ditu arestian aipatutako giharrak inerbatzeko. Soleoaren

arkutik pasatzen da eta sakon barneratzen da, atzeko tibia‐muskuluaren gainazaletik

beheratuz erdialdeko maleoloraino ailegatu arte (bidean, aipatutako giharrak

inerbatzen ditu). Tartsoko tuneletik igarotzen da, behatz lodiaren muskulu tolestaile

luzearen eta behatzen muskulu tolestaile luzearen artetik; azkenik, oinazpian bi

adarretan banatzen da (oin‐zolako erdialdeko eta alboko nerbioak). Giharrak

inerbatzeko adarrak emateaz gain, zangoaren hezur arteko nerbio‐adarra ematen du

(tibia‐fibula giltzadura inerbatzeko). Azkenik, larruazalerako adarrak ematen ditu:

larruazalerako nerbio sural mediala (anastomosia egiten du fibularen adar

komunikatzailearekin, nerbio surala emateko; gastroknemio buruen artetik sortzen

da). Zangoaren atzeko eskualdearen erdiko gunearen azaleraren sentikortasuna

jasotzen du, eta adartxoak ematen ditu: kalkaneoarentzako alboko adarra eta

larruazalerako adar dortsolaterala; orkatilaren alboko gunearen sentikortasuna

jasotzeko. Azkenik, tibia‐nerbioak kalkaneoarentzako adar mediala ematen du,

orpoaren sentikortasuna jasotzeko.




44

Hobi popliteoa (belaunatze‐hobia)

Belaunaren atzeko eskualdean dagoen erronbo itxurako depresioa. Belaunatze‐hobian

sei horma daude, eta horma horietan giharrak eta aponeurosi‐ehunak:

1. Goi‐alboko pareta: izterraren bizeps giharra.

2. Goi‐erdialdeko pareta: muskulu semitendinosoa (semitendinosus giharra),

muskulu semimenbranosoa (semimembranosus giharra), muskulu grazila (gihar

liraina) eta muskulu sartorioa.

3. Behe‐alboko pareta: muskulu gastroknemioa (alboko burua) eta oinazpiko

muskulua.

4. Behe‐erdialdeko pareta: gastroknemioa (erdialdeko burua).

5. Aurreko pareta: femur hezurra eta muskulu popliteoa.

6. Atzeko pareta: hobi popliteoaren aponeurosi ehuna.

Edukia: kanpotik barrurantz; nerbio ziatikoa (iskion nerbioa) erronboaren goiko

angeluan, bi adar terminal ematen ditu: tibia‐nerbioa eta fibula‐nerbio komuna.

Erronboaren erdian, arteria eta zain popliteoa.

Kontzeptua: zangoaren fasziak

Faszia zabalaren jarraipena zangoaren faszia da (faszia zabala edota faszia lata

aurrerago landuko da). Zangoa estalita geratzen da, bere osotasunean, faszia horren

bitartez. Faszia horrek faszia zeharra ematen du zangoaren atzeko eskualdean;

zangoaren sakoneko faszia deritzo. Sakoneko faszia horrek bitan banatzen du atzeko

konpartimentua: sakoneko eta azaleko atzeko konpartimentuak. Horrez gain,

zangoaren fasziak aurreko eta atzeko hedapenak bidaltzen ditu alboko

konpartimenturantz; horrela, alboko konpartimentuan dauden giharrak bilduta

geratzen dira zangoaren fasziaren bitartez. Beraz, zangoaren aurreko eta atzeko gihar

arteko trenkaden bitartez, aurreko, atzeko eta alboko konpartimentuak sortzen dira.




45

Aurreko konpartimentuan muskulu hedatzaileak daude, albokoan fibula‐muskuluak,

atzeko sakonekoan sakoneko tolestaileak, eta atzeko azalekoan azaleko tolestaileak.

Tartsoaren kanala

Muskulu tolestaileen tendoiak igarotzeko tartsoan dagoen erretinakulua da. Zangoaren

fasziaren hedapena da, erdialdeko maleolotik kalkaneora arte hedatzen da.

Erretinakulutik honako anatomia‐egitura hauek igarotzen dira (erdialdetik alborantz

eta aurretik atzerantz abiatuz): atzeko tibia‐muskuluaren tendoia, behatzen tolestaile

luzearen tendoia, tibia‐nerbioa bere arteria eta zainarekin, eta, aurreko egiturak baino

zertxobait sakonago, behatz lodiaren tolestaile luzearen tendoia.

Fibula‐nerbio komunaren gihar taldea

Fibula‐nerbio komuna nerbio ziatikoaren alboko adar terminala da. Hobi popliteoaren

sarrera gunean, nerbio ziatikoa bi adarretan banatzen da; fibula‐nerbio komunak ez du

hobi popliteoa zeharkatzen, tibia‐nerbioak ez bezala; fibula‐nerbio komuna alboko

gunetik desbideratu egiten da, belaunaren aurre‐alboko eskualdera igarotzeko. Fibula‐

nerbio komuna bi adarretan banatzen da: (i) sakoneko fibula‐nerbioa eta (ii) azaleko

fibula‐nerbioa. Nerbio bakoitzak bere gihar taldea dauka. Sakoneko fibula‐nerbioak

zangoaren aurreko konpartimentuko eta oinaren bizkarraldeko giharrak inerbatzen

ditu, eta azaleko fibula‐nerbioak zangoaren alboko konpartimentukoak.

Nerbioa Bizkar‐

muin

zatikia

Inerbaturiko giharra(k) Larruazalerako adarra(k)

Peroneo

komuna

L4‐S2 ‐ larruazalerako n. surala

‐ adar komunikatzailea

Azaleko n.

peroneoa

‐ m. peroneo luzea

‐ m. peroneo laburra

‐ larruazalerako n. dortsomediala

‐ larruazalerako tarteko n. dortsala




46

Sakoneko n.

peroneoa

‐ m. aurreko tibiala

‐ m. peroneo hirugarrena

‐ m. behatzen hedatzaile

luzea

‐ m. behatzen hedatzaile laburra ‐ m. behatz lodiarentzako

hedatzaile luzea

‐ m. behatz lodiarentzako

hedatzaile laburra

‐ larruazalerako behatz lodiarentzako

alboko nerbioa

‐ larruazalerako bigarren behatzarentzako

nerbio mediala

Sakoneko fibula‐nerbioaren gihar taldea. Oinaren bizkarraldearen giharrak eta

zangoaren aurreko konpartimentuko giharrak inerbatzen ditu. Gihar hauek guztiak

hedatzaileak dira, eta orkatila hedatu egiten dute.

Behatzen muskulu hedatzaile laburra eta behatz lodiaren muskulu hedatzaile laburra

Jatorria: kalkaneoaren bizkarralde aurpegia; hiru faszikulutan banatzen da.

Lotunea: 2., 3. eta 4. behatzen bizkarraldeko aurpegietan tendoi finaren bitartez lotzen

dira, eta behatz lodian bere tendoi finaren bitartez. Behatzetan hedatzaile luzearen

tendoiekin bat egiten dute, eta azken horien alboetan lotzen dira.

Ekintza: 1., 2., 3. eta 4. behatzak hedatzea.

Aurreko tibia‐muskulua

Jatorria: aurreko konpartimentuan aurre‐erdialderago kokatzen den giharra da aurreko

tibia‐muskulua. Tibiaren hurbileko diafisiaren alboko aurpegian sortzen da, hezur

arteko mintzean eta baita zangoaren faszian ere.

Lotunea: zangoaren urruneko herenean giharraren tendoia agertzen da, eta I.

metatartsoaren oinarrian eta 1. falka‐hezurrean (erdialdeko ziri‐hezurra) lotzen da.

Ekintza: orkatila hedatu, oinaren supinazioa egin eta oinaren arkuak mantentzen ditu.




47

Behatz lodiaren muskulu hedatzaile luzea

Aurreko tibia‐muskuluaren alboan kokatzen da.

Jatorria: fibula‐hezurra, zangoaren faszia eta hezur arteko mintza.

Lotunea: behatzen muskulu hedatzaile luzearen eta aurreko tibia‐muskuluaren artean

igarotzen da, bere tendoia oinaren bizkarralde guneraino heldu arte; behatz lodiaren

urruneko falangean lotzen da.

Ekintza: behatz lodia hedatu eta orkatilaren aurretik igarotzen denez, orkatila hedatzen

laguntzen du.

Behatzen muskulu hedatzaile luzea

Aurreko konpartimentuan dauden giharren artean hauxe dago alboan.

Jatorria: tibia‐hezurraren alboko kondiloa, fibula‐hezurrean eta hezura arteko

mintzean.

Lotunea: bere tendoia oinaren bizkarralde eskualderaino ailegatzen da, behatz

lodiaren hedatzaile luzea baino alborago. Orduan, lau tendoietan banatzen da, eta 2.,

3., 4. eta 5. behatzen urruneko falangeetan lotzen dira (behatzen bizkarraldeko

aponeurosietan lotzen dira).

Ekintza: 2., 3., 4. eta 5. behatzak hedatzea, oina hedatzea eta oinaren ebertsioan

(pronatzean) laguntzea.

Fibula‐muskulu hirugarrena

Behatzen muskulu hedatzaile luzearen zatitzat hartzen da, muskulu‐zuntzak lotuta

baitaude.

Jatorria: behatzen muskulu hedatzaile luzearen desdoblamendua.

Lotunea: behatzen muskulu hedatzaile luzearekin batera, fibula‐muskulu

hirugarrenaren tendoia beherantz abiatzen da oinaren bizkarralde guneraino, eta V.

metatartsoaren oinarrian lotzen da.

Ekintza: muskulu ezegonkorra da; oina hedatzen eta ebertsioan laguntzen du.




48

Azaleko fibula‐nerbioaren gihar taldea

Zangoaren alboko konpartimentuan dauden giharrak inerbatzen ditu.

Fibula‐muskulu luzea

Alboratuen kokatzen den muskulua da.

Jatorria: fibula‐hezurraren burua eta fibula‐hezurraren alboko aurpegiaren 2/3 eta

zangoaren faszia.

Lotunea: zangoaren alboko konpartimentuan zehar beherantz egiten du, tendoia eman

arte. Tendoia alboko maleoloaren atzetik igarotzen da, eta oinaren alboko gunean

kuboide‐hezurraren parean agertzen da. Oinazpiko lotailu luzea baino sakonago

kokatzen da, eta oinaren alboko gunetik oinaren erdialdeko guneraino ailegatzen da.

Bertan, I. metatartsoaren oinarrian eta I. falka‐hezurrean lotzen da.

Ekintza: oinaren pronatzea eta ebertsioa, eta oinaren arku zeharra mantentzea. Oina

tolesten ere laguntzen du.

Fibula‐muskulu laburra

Fibula‐muskulu luzea baino sakonago.

Jatorria: fibula‐hezurraren alboko gunean, urruneko herenean.

Lotunea: fibula‐muskulu luzearen tendoiarekin batera alboko maleoloaren atzetik

igarotzen da, eta zeiharki zertxobait erdialderantz abiatuz V. metatartsoaren

tuberkuluan lotzen da.

Ekintza: oinaren ebertsioa eta oina tolesten laguntzen du.

Fibula‐muskuluak aponeurosi‐leka baten barruan kokatzen dira. Aponeurosi‐leka hori

nahiko lodia da, eta muskulu hedatzaileen taldetik bereiziak geratzen dira.




49

Fibula‐nerbio komunaren ibilbidea, adarrak eta topografia

Hobi popliteoaren sarrera gunean nerbio ziatikoa bi adarretan banatzen da: fibula‐

nerbio komunak ez du hobi popliteoa zeharkatzen, tibia‐nerbioak ez bezala; fibula‐

nerbio komuna alboko gunetik desbideratu egiten da, belaunaren aurre‐alboko

eskualdera igarotzeko; beraz, nerbio ziatikoaren alboko adarra nerbio peroneo

komuna da. Peroneoaren burua inguratu ondoren (inguratzen ari den bitartean nahiko

azaleratua dago, eta ohikoa izan daiteke fibula‐nerbio komuna lesionatzea gune

honetan), muskulu peroneo luzearen azpian bitan banatzen da: nerbio peroneo sakona

eta azaleko nerbio peroneoa. Banatu baino lehen, adar sentikorrak ematen ditu:

nerbio peroneoaren adar komunikatzailea: larruazaleko nerbio sural medialarekin

batzen da (hau nerbio tibialaren adar sentikorra da), eta nerbio surala eratzen dute

(aurreko gaietan lantzen da). Bigarren adar sentikorra larruazaleko alboko nerbio

surala da, eta zangoaren atzeko eskualdean goi‐ alboko gunearen 2/3en sentikortasuna

jasotzen du. Nerbio peroneo sakona sakonki doa, hezur arteko mintzaren gainetik,

arteria tibialarekin batera. Oinaren bizkarraldean berriro agertzen da, azaleratua, 1.

eta 2. behatzen arteko gunearen sentikortasuna jasotzeko. Azaleko nerbio peroneoa,

muskulu peroneo luze eta laburraren artean kokatzen da. Goiko hedatzaileen

erretinakuluaren parean bi adar ematen ditu: erdialdeko adarra eta albokoa (tartekoa).

Oinaren eta behatzen bizkarraldeen sentikortasuna jasoko dute. Erdialdeko adartxoa

hedatzaileen erretinakulutik (aurrerago landuko da) hedatzen da, eta oinaren

bizkarraldearen sentikortasuna jasotzen du; behatz lodiaren erdialdeko gunearena eta

2. eta 3. behatzena ere bai. Tarteko adartxoa alboko gunetik doa, eta behatzen alboko

guneen sentikortasuna jasotzen du.

KONTZEPTUA: HEDATZAILEEN ERRETINAKULUA

Giza gorputzaren zati batzuetan fasziak tentsio handiagoa egin behar du, eta eskualde

berezi horietan errefortzu funtzioa betetzeko tolesturak aurkezten ditu. Muskulu

hedatzaileen tendoiak hedatzaileen erretinakulutik igarotzen dira orkatilan; fasziaren




50

zuntz zeiharrek eratzen dute orkatilaren aurreko eskualdean tolestura indartsua edota

erretinakulua; bertatik, muskulu hedatzaileen tendoiak iragaten dira oin‐bizkarraldera

igarotzeko. Horrela, tendoiak ez dira orkatilatik aldentzen oina hedatzean,

erretinakuluak tentsioaren bitartez orkatilaren kontra mantentzen dituelako.

Erretinakulutik igarotzean, tendoiak sinobia‐poltsetan barneratuta daude.

KONTZEPTUA: PERONEOEN ERRETINAKULUA

Muskulu hedatzaileekin gertatzen den moduan, muskulu peroneoen tendoiek ere

erretinakuluak behar dituzte. Horretarako, bi erretinakulu daude:

Goikoa: kalkaneotik maleoloraino doa.

Behekoa: hedatzaileen erretinakuluaren hedapena da; muskulu peroneoen

tendoiak sinobia‐poltsaz babesturik daude erretinakulutik igarotzean.

KONTZEPTUA: SINOBIA‐POLTSA

Oin‐bizkarraldean sinobia‐poltsa ugari daude. Oinazpian ere sinobia‐poltsak agertzen

dira; beti, behatzetaraino doazen tendoien inguruan. Poltsa horien funtzioa tendoiaren

marruskadura ekiditea da. Erretinakuluen azpitik kokatzen dira.

Plexu sakroaren gihar taldea (nerbio ziatikoak inerbaturiko gihar taldea eta plexu

sakroaren adar zuzenek inerbaturiko giharrak).



Goiko n. gluteoa

Beheko n. gluteoa

L4‐S1

L5‐S2

‐m. tarteko gluteoa

‐ m. gluteo txikia

‐ m. faszia lataren tenkatzailea

‐ m. muskulu gluteo nagusia




51

Larruazalerako atzeko

n. femorala

Plexutik irteten diren adar

zuzenak:

‐ m. piriformerako n.

‐ barneko m.

buxatzailearentzako n.

‐ karratu femoralaren

nerbioa

‐ n. ziatikoa

S1‐S3

S1‐S2

L5‐S2

L4‐S1

L4‐S3

‐ m. piriformea

‐ m. barneko buxatzailea

‐ m. geminoak

‐ m. karratu femorala

‐ m. semitendinosoa

‐ m. semimenbranosoa

‐ m. bizeps femorala:

buru luzea

buru laburra

‐ m. hurbiltzaile nagusia

‐ larruazalerako atzeko n. femorala. Izterra: atzeko partea - beheko n. klunealak. Gluteoen beheko eskualdea

- uzki inguruko adarrak.

Eskrotoa, ezpainak.

Plexu sakroa L5‐S3 nerbioetatik eratzen da, eta L4 eta S4 nerbioen atal batetik ere bai.

Behe‐gorputzadarraren atzeko eskualdera abiatzen dira plexu sakroaren nerbioak, eta

horrela izendatzen dira: goiko nerbio gluteoa, beheko nerbio gluteoa, larruazalerako

atzeko nerbio femorala, muskulu piriformearentzako nerbioa, barneko muskulu

buxatzailearentzako nerbioa, karratu femoralaren nerbioa eta nerbio ziatikoa (iskion‐

nerbioa). Nerbio hauek guztiak plexu sakroaren gihar taldea eratzen dute.

Iskion‐nerbioaren gihar taldea

Nerbio ziatikoa plexu sakroan eratzen da (L4‐S3). Azpila iskion‐zulo nagusitik irtetean

uzten du, muskulu piriformearen (madari itxurako giharra) azpitik hain zuzen ere;

beherantz abiatzen da, iskion‐tuberositatearen albotik, bizeps femoralaren buru luzea




52

eta gluteo nagusiaren (ipurmasailaren gihar nagusi) azpitik. Nerbio ziatikoak inerbatzen

dituen giharrak izterraren atzeko eskualdean kokatzen dira. Iskion hezurrean sortzen

dira, eta zangoko hezurretan lotzen. Bi giltzadura zeharkatzen dituztenez, aldakan eta

belaunean dute eragina: aldaka hedatuz eta belauna tolestuz. Enborra zuzentzen

laguntzen dute, beraz, ezinbestekoak dira zutikako jarrera mantentzeko, eta baita

ibiltzeko ere. Enborraren jarrera egonkortzen laguntzen dutenez, grabitatearen

kontrako indarra egiten dute enborra zuzentzeko.

Nerbio ziatikoak lau gihar inerbatzen ditu:

‐ muskulu hurbiltzaile nagusia

‐ iskiotibialak (muskulu semimenbranosoa edota erdi mintzezkoa, eta muskulu

semitendinosoa edota erdi tendoizkoa)

‐ bizeps femorala (izterraren bizeps giharra)

Muskulu hurbiltzaile nagusia

Muskulu hurbiltzaile nagusia izterraren atzeko eskualdean kokatzen da, sakoneko

planoan, aurreko eta atzeko planoen artean. Muskulu zabala da, eta gihar‐zuntzen

norabidea kontuan hartuz bi atal bereiz daitezke: atal zuzena edota faszikulu zuzena,

eta faszikulu zeiharra. Zeiharki kokatutako atalaren goiko zatia banatuago agertzen da

(hurbiltzaile nagusiaren beste atalekiko); ondorioz, autore batzuek muskulu hurbiltzaile

txikiena esaten diote goiko atal honi.

Jatorria: iskion hezurraren tuberositatea eta pubis hezurraren beheko adarra.

Lotunea: lerro latzaren erdialdeko ezpainean eta femurraren erdialdeko epikondiloan

tendoi luze baten bitartez (hurbiltzaileen tuberkuluan). Atal zeiharraren eta atal

zuzenaren artean (bi atal horien arteko urruneko gunean) espazio bat irekitzen da:

hurbiltzaileen hiatoa edota Hunter‐en hiatoa. Bertatik, izterraren aurreko eskualdetik

atzeko eskualdera doazen odol‐hodi nagusiak igarotzen dira, eta belaunaren atzeko

eskualdean dagoen hobi popliteoan agertzen.




53

Ekintza: izterra hurbiltzea eta aldaka hedatzea.

Inerbazioa: atal zuzena ziatikoak inerbatzen du, eta atal zeiharra buxatzailearen

nerbioaren (ixte‐nerbioa) bitartez inerbatzen da.

Muskulu semimenbranosoa edota erdi mintzezkoa

Gihar luzea da, eta mintzezko zatia aurkezten du.

Jatorria: iskion‐tuberositatea.

Lotunea: tibia hezurrean, hiru lotunetan; tibiaren erdialdeko kondiloan, erdialdeko

meniskoan eta belaunatze‐lotailu zeiharrean (belaunaren giltzadura‐kapsularen parte).

Ekintza: aldaka hedatzea eta hurbiltzea, belauna tolestea eta erdialdera biratzea.

Inerbazioa: iskion‐nerbioa (nerbio ziatikoa).

Muskulu semitendinosoa edota erdi‐tendoizkoa

Tendoi itxurako atala dauka. Semimenbranosoa baino azalerago kokatzen da.

Jatorria: muskulu semimenbranosoarekin batera, iskion‐tuberositatean.

Lotunea: tibiaren tuberositatean (erdiko zatian). Semitendinosoaren tendoiak eta

beste muskuluen tendoiek (gihar liraina eta sartorioa; aurrerago aztertuko dira) antzar‐

oina eratzen dute.

Ekintza: aldaka hedatzea, eta belauna tolestu eta erdialdera biratzea.

Inerbazioa: iskion‐nerbioa (nerbio ziatikoa).

Izterraren bizeps giharra

Muskulu honek bi atal ditu: buru luzea eta buru laburra. Bi buruek lotune berdina

daukate (perone hezurraren buruan, fibula hezurrean), tendoi komun baten bitartez.

Jatorria: iskion‐tuberositatean, buru luzea eta buru laburra femurraren lerro latzaren

alboko ezpainean.

Lotunea: fibula hezurraren buruan.

Ekintza: aldaka hedatzea, eta belauna tolestea eta albora biratzea.




54

Nerbio ziatikoaren ibilbidea, adarrak eta topografia

Eskualde gluteoan plexu sakrotik sortzen da (L4‐S3 bizkarrezurreko nerbioen baturaz).

Pelbisetik zulo ziatiko nagusitik irteten da, piriformearen azpitik. Barneko muskulu

buxatzaile eta karratu femorala muskuluak baino azalerago agertzen da, bizeps

muskulu femoralaren buru luzeak estaltzen duelarik. Izterrera ailegatzen da. Atzeko

eskualdean, bizeps femoralaren buru luzearen eta hurbiltzaile nagusiaren artetik

abiatzen da. Hobi popliteoan. Medialago egiten da (erdialderago kokatzen da), eta,

hobira heldu baino lehen, bi adarrak ematen ditu: tibia‐nerbioa eta fibula‐nerbio

komuna. Tibia‐nerbioa hobian barneratzen da bere zain eta arteriarekin, eta fibula‐

nerbio komuna alborantz desbideratzen da.

Plexu sakroaren adar zuzenen bitartez inerbaturiko giharrak

Ipurmasail‐aldean kokatzen dira giharrak, faszia zabalaren muskulu tenkatzailea izan

ezik; azken hori besteak baino aurrerago kokatzen da. Ipurmasail‐aldeko giharrak hiru

planotan daude: azaleko planoan gluteo nagusia (ipurmasailaren muskulu nagusia)

dago, tarteko planoan tarteko gluteoa (ipurmasailaren gihar ertaina) eta sakoneko

planoan gluteo txikia (ipurmasailaren muskulu txikia), muskulu piriformea (madari

itxurako giharra), goiko muskulu geminoa (goiko muskulu bikia), barneko muskulu

buxatzailea, beheko geminoa (beheko muskulu bikia) eta karratu femorala (izterraren

gihar karratua) daude. Gihar hauek guztiek aldaka urruntzen dute, aldaka hedatu eta

aldakaren albo‐biratzea gauzatu.

Bi talde nagusitan antolatuta daude:

Sakoneko taldean muskulu txikiak daude (aldakaren albo‐biratzea egiten dute):

piriforme muskulua, barneko buxatzailea, goiko muskulu bikia, beheko muskulu bikia

eta izterreko muskulu karratua. Beste taldea azaleko taldea da, giharrak handiagoak

dira, eta aldaka urrundu eta hedatu egiten dute: ipurmasaileko hiru muskuluak

(nagusia, ertaina eta txikia) eta faszia zabalaren tenkatzailea.




55

SAKONEKO TALDEA

Madari itxurako muskulua (piriforme muskulua)

Oso sakon kokatzen da. Sakoneko taldean daudenen artean, goiko gunean kokatzen da

bera.

Jatorria: azpilaren barneko aurpegia, sakroaren barneko aurpegia.

Lotunea: femurraren trokanter nagusiaren goiko gunean (iskion‐zulo nagusia zeharkatu

ondoren). Beraz, aldakaren atzetik igarotzen da bere lotunera heltzeko.

Ekintza: aldakaren posizioaren arabera, funtzio desberdinak ditu:

Aldaka hedatua badago, aldakaren albo‐biratzea gauzatzen du.

Aldaka tolestua badago: aldaka urruntzen du.

Inerbazioa: plexu sakroaren S1‐S2 mailetatik ateratzen diren adar zuzenen bitartez

nerbio piriformea eratzen da.

Muskulu piriformea erreferentzia‐muskulua da. Azpiletik ipurmasail‐aldera doazen

odol‐hodiak eta nerbioak muskulu piriformearen gainetik zein azpitik igarotzen

direlako. Hau da, goiko nerbio eta odol‐hodi gluteoak muskulu piriformearen gainetik

igarotzen dira, eta behekoak muskuluaren azpitik.

Barneko muskulu buxatzailea

Muskulu laua da (haizemaile itxura dauka).

Jatorria: azpilaren barneko aurpegia, zulo buxatzailea estaltzen duena bere mintza

lotunera ailegatu baino lehen. Zulo buxatzailearen inguruko hezurrean sortzen da.

Lotunea: femurraren trokanter nagusian (iskion‐zulo txikitik igaro ondoren).

Ekintza: aldakaren albo‐biratzea; jesarritako jarreran, aldakaren urruntzea gauzatzen

du.

Inerbazioa: plexu sakroaren L5‐S1 mailetatik ateratzen diren adar zuzenen bitartez,

barneko muskulu buxatzailearentzako nerbioa eratzen da.




56

Goiko eta beheko muskulu bikiak

Barneko buxatzailea baino gorago (goiko bikia) eta beherago (beheko bikia) kokatzen

dira; barneko buxatzaileak (barneko ixte‐giharrak) bere ekintza gauzatu dezan

laguntzen dute.

Jatorria: goiko muskulu bikia iskion‐arantzan sortzen da, eta behekoa iskion hezurraren

tuberositatearen goiko gunean.

Lotunea: trokanter‐hobian (barneko buxatzailearen lotailu gunean).

Ekintza: aldakaren albo‐biratzea eta aldaka urruntzea.

Inerbazioa: goiko muskulu bikia barneko buxatzailearentzako nerbioak inerbatzen du,

eta beheko muskulu bikia izterreko muskulu karratuarentzako nerbioak.

Izterraren muskulu karratua

Sakoneko taldekoen artean, beheko gunean kokatzen da hau. Karratu itxura dauka, eta

laua da. Barneko buxatzaile eta bikiak baino beherago dago.

Jatorria: iskion‐tuberositatearen alboko ertza.

Lotunea: femurraren trokanter arteko gandorra.

Ekintza: aldaka albo‐biratzea eta hurbiltzea.

Inerbazioa: plexu sakroaren L5‐S1 mailetatik ateratzen diren adar zuzenen bitartez,

izterreko muskulu karratuarentzako nerbioa eratzen da.

AZALEKO TALDEA

Plexu sakrotik sortzen diren nerbio ziatikoa eta adar zuzenak aztertu dira, baina beste

nerbio batzuk ere irteten dira plexu sakrotik: goiko eta beheko nerbio gluteoak

(ipurmasaileko goiko eta beheko nerbioak), muskulu gluteoak (ipurmasaileko

muskuluak) eta faszia zabalaren muskulu tenkatzailea inerbatzen dituztenak.

Adierazitako muskulu horiek azaleko taldea osatzen dute. Azpilaren atzeko eskualdean




57

(atzeko aurpegian) sortzen dira, eta femurraren hurbileko gunean lotzen. Oro har,

aldaka hedatzen dute, baina beste ekintza batzuk ere badituzte. Ipurmasailean azaleko

planoan dauden muskuluek grabitatearen kontra jarduten dute, gorputzaren jarrera

egonkorra mantentzeko.

Ipurmasailaren muskulu txikia (gluteo txikia)

Muskulu gluteoen artean sakonena da.

Jatorria: azpilaren beheko lerro gluteoan (aurreko ipurmasail‐lerroaren eta beheko

ipurmasail‐lerroaren artean).

Lotunea: femurraren trokanter nagusiaren aurreko eskualdean (gunean).

Ekintza: aldaka albo‐biratzea eta aldaka hedatzea.

Inerbazioa: goiko nerbio gluteoa.

Ipurmasailaren muskulu ertaina (gluteo ertaina)

Muskulu gluteo txikia baino azalerago kokatzen da; berak estaltzen du gluteo txikiaren

eskualde handia.

Jatorria: ilion hezurraren gandorraren eta goiko lerro gluteoaren arteko gunea.

Lotunea: femurraren trokanter nagusiaren inguruan; atze‐alboko gunean. Gihar‐zuntz

batzuk goitik beherantz hedatzen dira lotzeko, beste batzuk aurretik atzerantz, eta

beste ataltxo bat atzetik aurrerantz abiatzen da lotunera ailegatzeko.

Ekintza: gihar‐zuntz guztiak uzkurtzen direnean, aldaka urruntzen du; giharraren

aurreko ataltxoa uzkurtzen bada, aldaka tolesten du, eta bere barne‐biratzea

bultzatzen du; aldiz, atzeko atala bakarrik uzkurtzen bada, aldaka hedatzen du eta

aldakaren albo‐biratzea gauzatzen du.


Ipurmasailaren giharrek (ertaina eta txikia) azpila eusten dute ibilaldian zehar;

aldakaren koaptatzaileak dira.




58

Faszia zabalaren muskulu tenkatzailea (faszia lataren tenkatzailea)

Muskulu gluteoekin alderatuz, faszia zabalaren tenkatzailea muskulu txikia da, eta

kokapena ere desberdina du: aurre‐alboan kokatzen da.

Jatorria: ilion hezurraren goi‐aurreko arantza.

Lotunea: gihar‐zuntzak beherantz abiatzen dira, eta sakoneko fasziaren ilion‐tibietako

traktuan lotzen. Ilion‐tibietako traktua ilionetik tibiaraino doan fasziaren estropu

modukoa da. Traktua izterraren alboko gunean kokatzen da.

Ekintza: aldaka tolesten eta urruntzen du, eta barne‐biratzen ere laguntzen du.

Belauna hedatzen eta albo‐biratzen ere laguntzen du. Aldakako eta belauneko

giltzadurak egonkortzen ditu.


Ipurmasailaren muskulu nagusia (gluteo nagusia)

Gihar handia da, mardula eta indartsua. Ez du betetzen ipurmasail‐alde guztia; gantzak

betetzen du eskualdea. Gluteo ertainaren gainean kokatzen da. Jatorri‐ eta lotune‐

eremu desberdinak ditu.

Jatorria: ilion hezurraren atzeko aurpegia, sakro hezurra (errain‐hezurra), kokzix

hezurra (uzkornoa), lotailu sakrotuberosoa (errain‐tuberositate lotailua), ilion goi‐

atzeko eta behe‐atzeko arantza.

Lotunea: trokanter nagusia, ilion‐tibietako traktua, gluteoen tuberositatea eta lerro

latza.

Ekintza: aldaka hedatzea, albo‐biratzea, urruntzea (goiko gihar‐zuntzen bidez),

hurbiltzea (beheko gihar‐zuntzen bidez). Enborra egonkortzea (eutsi), adibidez

eskailerak igotzerakoan.

Inerbazioa: beheko nerbio gluteoa.




59

Ipurmasail‐nerbioen (nerbio gluteoak) ibilbideak, adarrak eta topografia.

Goiko nerbio gluteoa plexu sakroaren L4‐S1 mailetatik sortzen da. Azpilan iskion‐zulo

nagusitik irteten da (iskion‐muxarradura nagusia), eta piriformearen gainetik igarotzen

da. Ipurmasailaren muskulu ertainaren eta muskulu txikiaren artean kokatzen da; bi

horiek inerbatzen ditu eta faszia zabalaren muskulu tenkatzailea ere bai. Beheko

nerbio gluteoa, L5‐S2 mailetatik sortzen da. Azpilan muxarradura ziatiko nagusitik

irteten da, baina piriformearen azpitik, nerbio ziatikoa baino erdialderago kokatzen da.

Ipurmasailaren muskulu nagusiaren sakonean kokatzen da, hori inerbatzeko.

Larruazalerako atzeko nerbio femorala

Zuzenean S1‐S3 adarretatik sortzen da (plexu sakroaren adar zuzena da). Iskion‐zulo

nagusitik abiatzen da, piriforme muskuluaren azpitik irteten da, eta izterraren atzeko

eskualdearen sentikortasuna jasotzen du; hobi popliteoraino ailegatzen da. Adarrak

honako hauek dira: beheko nerbio klunealak, gluteoen beheko eskualdearen

sentikortasuna jasotzeko (goiko eta tarteko nerbio klunealak bizkar‐muineko nerbio

lunbarren atzeko adarren bukaera‐adarrak dira); eta perineoarentzako adarrak:

eskrotoa edota perineoaren ezpainen sentikortasuna jasotzeko.

Nerbio buxatzailearen gihar taldea (ixte‐nerbioaren gihar taldea)

Nerbioa Bizkar‐

muin

zatikia


Nerbio

buxatzailea:

L2‐L4 Izterraren erdialdeko eskualdean, urruneko

gunean.

‐aurreko

adarra

‐ atzeko

adarra

‐ kanpoko muskulu

buxatzailea (kanpoko

ixte‐muskulua)

‐ muskulu hurbiltzaile

luzea





60

laburra

‐ muskulu grazila (gihar

liraina)

‐ pekten‐muskulua

(pektineoa)


nagusia

Nerbio buxatzailea plexu lunbarretik sortzen da (L2‐L4). Azpila zulo itxiaren (zulo

buxatzailea) bitartez uzten du. Nerbioa izterraren aurreko erdialdeko eskualdean

kokatzen da, eta muskulu hauek inerbatzen ditu: kanpoko buxatzailea, grazila (gihar

liraina), pekten‐muskulua, hurbiltzaile laburra, hurbiltzaile luzea eta hurbiltzaile

nagusiaren atal zeiharra (hurbiltzaile nagusia beste atal batean aztertu da). Muskulu

hauek guztiak aldakaren hurbiltzaileak dira, buxatzailea izan ezik. Horrez gain, muskulu

hurbiltzaile nagusiak eta hurbiltzaile luzeak aldakaren barne‐biratzea gauzatzen dute.

Aldiz, kanpoko buxatzaileak eta muskulu hurbiltzaile laburrak aldakaren albo‐biratzean

laguntzen dute.

Kanpoko muskulu buxatzailea

Muskulu laua da.

Jatorria: ixte‐mintzaren kanpoko aurpegian eta inguraldeko hezurrean.

Lotunea: femurraren buruaren atzetik abiatzen da, trokanter hobitxoan lotzeko.

Ekintza: aldakaren albo‐biratzea.

Inerbazioa: nerbio buxatzailearen atzeko adarra.

Muskulu hurbiltzaile laburra

Hiruki itxurako muskulua da, eta zeiharki orientatzen da. Muskulu hurbiltzaile

nagusiaren aurrealdean kokatzen da, eta muskulu hurbiltzaile luzearen eta pekten‐

muskuluaren atzealdean.




61

Jatorria: pubis‐hezurraren beheko adarra.

Lotunea: femurraren lerro latzaren goiko herena.

Ekintza: izterra (aldaka) hurbiltzea eta aldaka albo‐biratzea; aldaka tolesten ere

laguntzen du.

Inerbazioa: nerbio buxatzailearen atzeko adarra.

Muskulu hurbiltzaile luzea

Muskulu hurbiltzaileen artetik, hurbiltzaile luzea aurreratuago kokatzen da besteak

baino.

Jatorria: pubis‐hezurraren gorputzean (tuberkuluan).

Lotunea: femurraren diafisian (lerro latza). Izter‐hirukiaren zorua eratzen du

(aurrerago aztertuko da).

Ekintza: aldaka hurbiltzen eta tolesten du. Aldaka hurbil badago, aldakaren albo‐

biratzea gauzatzen du.

Inerbazioa: nerbio buxatzailearen aurreko adarra.

Pekten‐muskulua

Izterraren aurreko erdialdeko eskualdean kokatuta egon arren, nerbio femoralak

(izterreko nerbioa; aurrerago aztertuko da) zein nerbio buxatzaileak inerbatzen dute.

Gihar laua da, eta karratu itxura dauka.

Jatorria: pubis hezurraren pekten gunean.

Lotunea: femurraren pekten‐lerroan (lerro latzaren eta trokanter txikiaren artean).

Izterrera ailegatzeko, muskulua iztai‐lotailuaren azpitik igarotzen da, eta izter‐

hirukiaren zorua eratzen du (kontzeptua aurrerago aztertuko da).

Ekintza: aldaka hurbiltzen eta tolesten du, eta aldakaren albo‐biratzea gauzatzen.

Inerbazioa: nerbio buxatzailearen aurreko adarra eta izterreko nerbioa (nerbio

femorala).




62

Muskulu grazila (gihar liraina)

Jatorria: pubis hezurraren gorpuztean eta beheko adarrean.

Lotunea: tibia hezurraren erdialdeko kondiloan lotzen da. Antzar‐oina eratzen du,

muskulu sartorioarekin eta semitendinosoarekin bat (erdi‐tendoizko muskulua).

Ekintza: bi giltzadura zeharkatzen ditu; beraz, aldakan eta belaunean du ekintza.

Belauna tolesten eta barne‐biratzen du. Aldakaren hurbiltzailea da.

Inerbazioa: nerbio buxatzailearen aurreko adarra.

Nerbio buxatzailearen ibilbidea, adarrak eta topografia

Plexu lunbarrean sortzen da (L2‐L4) eta psoas‐muskuluaren azpitik irteten da. Azpilan,

zulo buxatzailea (ixte‐zuloa) pasatu (bere goiko alboko gunetik), eta izterraren aurreko

plano sakona inerbatzen du. Bi adarretan banatzen da (aurrekoa eta atzekoa). Aurreko

adarra, kanpoko muskulu buxatzailearen aurretik pasatu eta muskulu hurbiltzaile

luzearen azpitik (hurbiltzaile laburraren aurretik). Aurreko adarrak muskulu hurbiltzaile

luzea, muskulu grazila eta pektineoa (pekten‐muskulua) inerbatzen ditu.

Larruazalerako adarraren bitartez, izterraren erdialdeko urruneko eskualdearen

sentikortasuna jasotzen du. Nerbio buxatzailearen atzeko adarra aurreko adarra baino

sakonago abiatzen da. Hurbiltzaile laburraren atzetik pasa eta, kanpoko muskulu

buxatzailea, hurbiltzaile laburra eta hurbiltzaile nagusiaren atal zeiharra inerbatzen

ditu. Adar sentikorraren bitartez, belaunaren sentikortasuna jasotzen du (atzeko

pareta).




63

Izterraren nerbioaren gihar taldea (nerbio femorala)

Nerbioa Bizkar‐

muin

zatikia


Izterraren

larruazalerako

alboko

nerbioa

Izterraren

nerbioa

L1‐L2

L1‐L4

‐ pekten‐muskulua ‐ ilion‐psoas muskulua ‐ muskulu sartorioa ‐ izterraren koadrizeps muskulua

Izterraren aurreko alboko eskualdea.

Larruazalerako aurreko adarrak (izterraren

aurreko erdialdeko eskualdea;

buxatzailearen eskualdetxoa kenduta).

Safeno nerbioa (saphena‐nerbioa):

zangoaren erdialdeko eskualdea.

L2‐L4 bizkar‐muin adarren aurreko adarretatik eratzen da izterraren nerbioa (nerbio

femorala). Izterreko aurreko eskualdearen muskuluak inerbatzen ditu, eta

abdomeneko atzeko paretatik, iztai‐lotailuaren azpitik igaro ondoren, izterraren

aurreko eskualdean lotzen diren muskuluak ere bai. Iztai‐lotailua goiko aurreko ilion‐

arantzatik pubis hezurraren tuberkuluraino hedatzen da. Bere azpitik eratzen den

eskualdea bi gunetan banatzen da, ilion‐pektenetako arkuari esker: odol‐hodi gunea

(erdialdeko gunea) eta gihar gunea (alboko gunea). Izterraren aurreko eskualdean

muskulu sartorioa, izterraren koadrizeps muskulua (izterreko muskulu zuzena,

erdialdeko muskulu hedatsua, alboko muskulu hedatsua eta bitarteko muskulu

hedatsua). Izterraren nerbioak inerbatzen ditu gihar horiek guztiak. Ilion‐psoas

muskuluak abdomeneko atzeko paretan sortzen dira, eta izterraren aurreko

eskualdean lotzen (goiko eremuan), iztai‐lotailuaren azpiko gihar gunetik igaro

ondoren. Bi muskulu horiek L1‐L3 bizkar‐muin nerbioen aurreko adar zuzenek

inerbatzen dituzte, izterraren nerbioarekin batera. Nerbio femoralak eta nerbio

buxatzaileak pekten‐muskulua inerbatzen dute (lehenago aztertu da).




64

Izterraren koadrizeps muskulua

Muskulu indartsu honek lau atal ditu, eta izterraren aurreko alboko eskualdean

kokatzen dira. Ekintza:

1. Alboko muskulu hedatsua

Koadrizeps muskuluaren atalik handiena da.

Jatorria: lerro latzaren alboko ezpaina.

Lotunea: errotula hezurra (koadrizepsaren tendoiaren bidez) eta tibiaren aurreko

tuberositatea (lotailu errotulianoaren, hau da, belaunburuaren lotailu bidez). Muskulu

honen aponeurosiak belaunaren alboko erretinakulua eratzen du.

2. Erdialdeko muskulu hedatsua

Jatorria: trokanter arteko lerroaren urruneko gunea eta lerro latzaren erdialdeko

ezpaina.

Lotunea: errotula hezurra (koadrizepsaren tendoiaren bidez) eta tibiaren aurreko

tuberositatea (lotailu errotulianoaren, hau da, belaunburuaren lotailuaren bidez).

Muskulu honen aponeurosiak belaunaren erdialdeko erretinakulua eratzen du.

3. Bitarteko muskulu hedatsua

Koadrizeps muskuluaren atalik txikiena da.

Jatorria: femurraren diafisiaren aurreko eskualdearen hurbileko herenean sortu eta

izterraren bitarteko eskualderaino hedatzen da. Lotune gunerantz abiatzen den

bitartean, aponeurosian bilakatzen joaten da. Erdialdeko eta alboko giharrekin bat,

koadrizepsaren tendoia eratzen du. Tendoia errotulan (belaunburuan) lotzen da, eta

zuntz batzuk errotulatik tibiaren tuberositateraino doaz; tibiaren tuberositatean lotzen

diren zuntzek belaunburuaren lotailua eratzen dute.

4. Izterraren muskulu zuzena

Koadrizeps muskuluak dituen ataletatik hauxe da kanpokoena, eta bitarteko muskulua

estaltzen du. Beste muskulu hedatsuek ez bezala, belauna eta aldaka giltzadurak

zeharkatzen ditu.




65

Jatorria: azpilan bi jatorri buru ditu: behe‐aurreko arantza eta azetabuluaren goiko

gunean. Bi buruak fusionatzen dira, eta gihar‐sabela eratzen dute koadrizepsaren

tendoian lotzeko.

Koadrizepsaren ekintza: koadrizepsak belauna hedatzen du. Izterraren muskulu

zuzenaren bitartez aldaka tolesten du: zangoa hedatu eta aldaka tolestu. Muskulu

hedatsuekin belaunburuan tendoiaren bitartez belauna egonkortzen dute, belauna

mugitzen denean.

Muskulu sartorioa

Izterraren aurreko eskualdean kokatzen diren giharren artetik, muskulu sartorioa

kokatzen da aurreratuen. Gihar‐zuntz oso luzeak ditu, eta muskuluak zinta itxura

dauka.

Jatorria: goi‐aurreko ilion‐arantza.

Lotunea: tibiaren tuberositatea baino erdialderago. Azaleko giharra da, eta zeiharki

orientatzen da goitik beherantz albotik erdialderantz izterraren aurreko planoan.

Antzar‐oina eratzen du gihar liraina eta semitendinosoarekin bat.

Ekintza: aldakan eta belaunean dauka eragina, bi giltzadura horiek zeharkatzen

dituelako. Biak tolesten ditu, eta belauna barne‐biratzen laguntzen du.

Nerbio femoralaren ibilbidea, adarrak eta topografia

Plexu lunbarretik sortzen da, L2‐L4 mailetatik. Psoas muskuluak dituen bi faszikuluen

artean kokatzen da, eta psoas‐iliakoa eta pekten‐muskulua inerbatzen ditu bere

ibilbidean zehar. Iztai‐lotailuaren azpitik izterraren aurreko eskualdera igarotzen da,

gihar gunetik. Izterrean dagoela, guztiz adarkatzen da izter‐hirukian (aurrerago

aztertuko da). Hirukitik azpiletik izterrera doazen odol‐hodiak eta nerbioak igarotzen

dira, eta nerbio buxatzailearen taldeko eta nerbio femoralaren taldeko muskuluek

mugatzen dute hirukia. Izter‐hirukian (Scarpa‐ren triangelua) nerbio femorala arteria




66

femoralaren alboan kokatzen da, odol‐hodien inguruko lekatik kanpo. Izterraren

nerbioak, bere adarren bitartez, izterraren aurreko erdialdeko eskualdean dauden

muskuluak inerbatzen ditu. Larruazalerako adar sentikorren bidez, izterraren aurre‐

erdialdeko sentikortasuna jasotzen da, eta safena nerbioaren bidez (nerbio

femoralaren adar sentikorra da) zangoaren eta oinaren erdialdeko eskualdeen

sentikortasuna. Hau da, nerbio femoralaren adarrak honako hauek dira: Aurreko

adarra. Adarkatu eta larruazalerako adarrak ematen ditu; hauek izterraren aurre‐

erdialdeko eskualdearen sentikortasuna jasotzen dute (belaunera arte). Atzeko

adarrek nerbio safena sortzen dute (Hunter‐en hiatotik ez da igarotzen; izter‐hirukian

sortzen den adarra da, baina muskulu sartorioaren eta grazilaren artean kokatzen da,

larruazalaren azpitik, safena zain nagusiarekin batera); safena nerbioak zangoko aurre‐

erdialdeko azaleraren sentikortasuna jasotzen du, errotula azpiko gunearen

sentikortasuna, eta baita oinaren erdialdeko gunearena ere.

Larruazalerako alboko nerbio femorala

Nerbio sentikorra da. Psoas muskuluaren alboko ertzean agertzen da; iztai‐lotailuaren

azpitik igarotzean muskulu gunearen alboko ertzetik pasatzen da, eta izterraren aurre‐

alboko azaleraren sentikortasuna jasotzen du.

Izter‐hirukia (Scarpa‐ren triangelua)

Izterrean muskulu batzuek hiruki itxurako gune bat (Scarpa‐ren triangelua) mugatzen

dute, eta hiruki itxurako gune horretatik azpiletik izterrera doazen odol‐hodi eta

nerbioak igarotzen dira. Hirukia eratzen duten egiturak honako hauek dira: erdialdeko

mugan gihar liraina (muskulu grazila) dago. Alboko mugan muskulu sartorioa.

Hirukiaren zoruan ilion‐psoas muskulua, pekten‐muskulua eta hurbiltzaile luzea daude.

Sabaian izterreko faszia zabala dago, eta goiko mugan iztai‐lotailua. Hirukiaren beheko

ertza hurbiltzaileen hiatoraino ailegatzen da. Izter‐arteria, izter‐zaina, izter‐nerbioa eta

linfa‐hodiak azpila utzi eta Scarpa‐ren triangeluan agertzen dira, iztai‐lotailuaren azpitik




67

igaro ondoren. Zaina eta arteria muskulu sartorioaren atzetik igarotzen dira, eta

muskulu hurbiltzaileen aurretik. Odol‐hodi horiek belaunetik gertu daudenean,

hurbiltzaileen hiatoa (zuloa) bidez atzeko planora pasatzen da, hobi popliteoan

agertuz; orduan, arteria eta zain popliteoak izendatuko dira, eta iskion‐nerbioarekin

batuko dira. Albotik erdialderantz, modu honetan kokatzen dira hirukitik igarotzen

diren egiturak: nerbio femorala, arteria femorala eta zaina, hodi linfatikoak. Nerbioa

izan ezik, beste egiturak leka batek estaltzen ditu. Eskualdetxo honetan arteria nahiko

azalean dago, eta erraza da bere hastapena burutzea.

Izterreko fasziak

Behe‐gorputzadarrak azaleko eta sakoneko faszia dauka. Azaleko faszia larruazalaren

azpian kokatzen da, ehun konektiboak eratzen du, eta gantz‐eduki desberdina dauka

izterraren lekuaren arabera. Bertan, larruazalerako nerbioak kokatzen dira, azaleko

zainak (safena nagusia eta txikia, eta beren aferenteak), hodi linfatikoak eta azaleko

gongoil linfatikoak. Izterreko faszia abdomeneko eta ipurmasaileko fasziaren jarraipena

da. Belaunean, azaleko fasziak gantza galtzen du, eta sakoneko fasziarekin fusionatzen

da. Zangoan, azaleko fasziak gantza dauka berriro. Sakoneko faszia azaleko fasziaren

eta giharren artean kokatzen da. Behe‐gorputzadarra estaltzen du, media elastikoa

balitz bezala. Sakoneko fasziari izterrean faszia zabal (faszia lata) deritzo. Faszia

zabalaren goiko lotuneak pubis hezurraren tuberkulua eta iztai‐lotailua dira. Goi‐

alboko gunean, gandor iliakoa, eta behe‐atzeko gunean errain‐hezur, uzkorno hezur,

errain‐tuberositate lotailu eta iskion‐tuberositatea dira. Urruneko gunean, belaunean

lotzen da. Bertan, bat egiten du zangoko fasziarekin. Faszia lataren alboko eskualdean

oso gogorra da; ilionaren tuberkulutik tibiaraino hedatzen da. Alboko fasziaren

eskualde honi ilion‐tibietako traktu deritzo. Bertan, faszia zabalaren muskulu

tenkatzailea lotzen da, eta gluteo nagusia goiko eskualdean. Bi muskulu horien lotura

guneek faszia zabalaren erresistentzia handitzen dute. Saphena‐ren hiatoa sakoneko

fasziak iztai‐lotailuaren azpian daukan zuloa da; gune horretatik, safena zain nagusia




68

barneratu egiten da zain femoralarekin batzeko. Saphena‐ren hiatoa faszia zulodunak

estaltzen du; ez da faszia zabala bezain indartsua. Izterreko muskulu arteko fasziek hiru

trenkada eratzen dituzte, eta izterra hiru konpartimentutan banatzen dute.

Anatomia-ereduen bideo bidezko autoikaskuntza bultzatzeko … · Argitalpen honek UPV/EHUko...

Documents

Transcript of Anatomia-ereduen bideo bidezko autoikaskuntza bultzatzeko … · Argitalpen honek UPV/EHUko...