“A CONTAMINACIÓN NAS NOSAS PRAIAS” :

UNHA EXPERIENCIA DIDÁCTICA EN 4º DE ESO.

Alicia López Regueiro Seminario de Bioloxía e Xeoloxía. IES Teis. Vigo

INTRODUCCIÓN:

Este traballo foi levado acabo con alumnos de 4º curso de Secundaria

Obrigatoria matriculados na optativa de Bioloxía e Xeoloxía no curso 2003-2004.

Nese momento o IES de Teis estaba coordinado con outros 2 centros, un en

Clermont- Ferrand (Francia), e outro en Rostov (Alemaña), nun programa Comenius

denominado “Youth in Europe”. A raíz do accidente do Prestige xurdiu a proposta de

que os traballos a propoñer co alumnado poderían centrarse nesta temática, como un

medio para educar en valores, dende unha situación do entorno concreto e tratándoo

como un tema transversal. Nas áreas de lingua fíxose unha montaxe con imaxes

poemas, en educación musical levouse a cabo unha coreografía, e na área de ciencias

levouse a cabo este traballo sobre contaminación nas praias.

A intención de fondo desta actividade era aproveitar a situación creada polo

Prestige para suscitar un traballo e unhas reflexións que non se quedasen só no

accidente, senón que incidisen tamén no día a día do alumnado.

I : ASPECTOS DIDÁCTICOS DO TRABALLO :

OBXECTIVOS:

• Familiarizar ó alumnado coa procura de información ( relacionada con impactos

nas costas) na prensa gráfica e en internet

• Adquirir un certo sentido crítico coas fontes de información manexadas,

intentando distinguir os contidos realmente científicos e os que non o son dentro

dos informes e noticias lidas e recompiladas.

• Iniciar ó alumnado en técnicas básicas de traballo de campo e mostraxe

• Fomentar unha toma de conciencia sobre o frecuentes que son os impactos nas

praias e as costas, o desapercibidos que nos pasan moitas veces, e que as mareas

negras coma a do Prestige representan só unha pequena porcentaxe dentro deses

impactos.

CONTIDOS

NNooss ccoonncceeppttooss::

–– CCoonncceeppttooss ddee rreeccuurrssoo,, rriissccoo,, iimmppaaccttoo,, iinntteerrvveenncciióónn,, ccoonnttaammiinnaannttee,, ttiippooss ddee

ccoonnttaammiinnaanntteess,, iinnddiiccaaddoorr bbiioollóóxxiiccoo,, eessppaacciioo pprrootteexxiiddoo ee ccaatteeggoorrííaass..

NNooss pprroocceeddeemmeennttooss::

–– EEllaabboorraacciióónn ddee iinnffoorrmmeess ddeebbiiddaammeennttee eessttrruuccttuurraaddooss aa ppaarrttiirr ddee lleeccttuurraass

rreeaalliizzaaddaass oouu oobbsseerrvvaacciióónnss ddee ccaammppoo

–– RReeaalliizzaacciióónn ddee ttrraannsseeccttooss ee oouuttrraass ttééccnniiccaass ssiimmpplleess ddee oobbsseerrvvaacciióónn ddee

ccaammppoo

NNaass aaccttiittuuddeess::

–– VVaalloorraacciióónn ee rreessppeeccttoo ppoolloo eennttoorrnnoo ee aa ppaaiissaaxxee

–– VViissiióónn ccrriittiiccaa ddaass ffoonntteess ddee iinnffoorrmmaacciióónn

–– TToommaa ddee ccoonncciieenncciiaa ddee iimmppaaccttooss hhuummaannooss nnaass pprraaiiaass qquuee aa vveecceess nnoonn ssoonn

eessttuuddiiaaddooss nniinn ddeennuunncciiaaddooss

TEMPORALIZACIÓN:

•• TTrraabbaalllloo rreeaalliizzaaddoo nnoo 33ºº TTrriimmeessttrree,, iinncclluuííddoo nnoo bbllooqquuee tteemmááttiiccoo ddee eeccoossiisstteemmaass ddaa

pprrooggrraammaacciióónn ddoo sseemmiinnaarriioo ppaarraa BBiioollooxxííaa ee XXeeoollooxxííaa ddee 44ºº ddee EESSOO

•• AAss ddiissttiinnttaass ffaasseess ddee ddeesseennvvoollvveemmeennttoo ddoo ttrraabbaalllloo ccoommpprreennddeerroonn 1188 sseessiióónnss lleeccttiivvaass,,

rreeppaarrttiiddaass eenn 66 sseemmaannaass nnooss mmeesseess ddee AAbbrriill ee MMaaiioo.. 55 ddeessaass 1188 sseessiióónn ffoorroonn

eemmpprreeggaaddaass eenn ssaaííddaass ddee ccaammppoo

AVALIACIÓN:

-- OO ttrraabbaalllloo ddoo aalluummnnaaddoo ffooii aavvaalliiaaddoo ccuuaannttiittaattiivvaammeennttee eenn bbaassee aa iinnffoorrmmeess eessccrriittooss

aaxxuussttaaddooss aa uunn mmooddeelloo ttrraabbaallllaaddoo nnaa aauullaa ,, eellaabboorraaddoo aa ppaarrttiirr ddaass iinntteerrvveenncciióónnss ddee ttooddooss

eelleess.. TTaamméénn ffooii ttiiddoo eenn ccoonnttaa aa eellaabboorraacciióónn ccoolleeccttiivvaa dduunnss ppaanneeiiss eexxpplliiccaattiivvooss qquuee ffoorroonn

eexxppoossttooss nnoo cceennttrroo,, ee nnaa XXoorrnnaaddaa ddaa CCiieenncciiaa ddaa RRúúaa ,, cceelleebbrraaddaa oo 2299 ddee MMaaiioo ddee 22000044

eenn VViiggoo

-- OO ddeesseeññoo ddoo ttrraabbaalllloo ee aa aaddeeccuuaacciióónn ddooss mmaatteerriiaaiiss ffooii aavvaalliiaaddoo ddee xxeeiittoo ccuuaalliittaattiivvoo

ppoorr ttooddoo oo ggrruuppoo nnuunnhhaa sseessiióónn ddee ccoollooqquuiioo ee ddeebbaattee nnaa aauullaa..

2. DESENVOLVEMENTO DO TRABALLO

1ª FASE: AS IDEAS NO ENTORNO:

OO ppuunnttoo ddee ppaarrttiiddaa ffooii aa pprreegguunnttaa ::¿¿ EEssttáánn ccoonnttaammiinnaaddaass aass nnoossaass pprraaiiaass??

LLooggoo rreeccoolllleeuussee iinnffoorrmmaacciióónn ddoo eennttoorrnnoo ppoorr ddúúaass vvííaass::

-- RReeaalliizzaacciióónn dduunnhhaa eennqquuiissaa aa xxeennttee ddoo sseeuu aammbbiieennttee,, ddeesseeññaaddaa

ppoolloo pprrooppiioo aalluummnnaaddoo ((aasseessoorraaddoo ppoollaa pprrooffeessoorraa))..

--LLeeccttuurraa ddaallggúúnnss rreeccoorrtteess ddee pprreennssaa,, ee ddee ppááxxiinnaass wweebb,,

sseelleecccciioonnaaddooss sseegguunnddoo oo nniivveell ddee ccoommpprreennssiióónn ddoo aalluummnnaaddoo

Resultados da Enquisa

POBOACIÓN CONSULTADA:

Distribuímos un total de 70 enquisas. O perfil das persoas consultadas foi o

seguinte:

•Por sexo: 51 % Varóns e 49 % Mulleres

•Por idade :

–19 % Menores de 15 anos

–22 % entre 15-20 anos

–12 % entre 20-30 anos

–13 % entre 30-40 anos

–15 % entre 40- 50 anos

–12 % entre 50-65 anos

– 6 %Mais de 65 anos

- RESPOSTAS Ó CUESTIONARIO :

1 –¿Pensa que en Vigo hai algunha praia contaminada?

- Si 71%

- Non 3%

- Non sei 26%

2- En caso afirmativo indique o nome da praia o praias contaminadas e as fontes

principais de contaminación:

Gráfico coa valoración sobre as praias mais contaminadas

Gráfico das causas atribuídas á contaminación das praias

3- ¿Participou vostede nalgún acto de protesta polo accidente do Prestige?

•46 % Si, nos seguintes:

Cadea Humana na Costa da Morte organizada por

Area Negra (1,5 %)

Manifestacións na rúa :

En Vigo 25%

En Santiago 4%

En Vilagarcía 4%

En Coruña 4%

Actuando de voluntario/a(1,5%)

Folga (4,5 %)

Doando cartos(1,5%)

•Non 54%

4- ¿Participou nalgún outro acto relacionado coa protección do litoral vigués?

• 12 % Si, nos seguintes:

Manifestación na Praia da Lagoa en Teis

Mercar unha cinta con cancións das “Voces

polo litoral de Teis”

Cortes de tráfico

Protesta ante PetroVigo

Sen especificar

Non 88%

5- ¿En que medios de comunicación se informou vostede sobre o accidente do

Prestige?:

- Cadeas de Televisión (representan o 70% dos medios utilizados)

- Emisoras de radio: (representan o 11% dos medios utilizados)

- Páxinas de internet (representan o 4% dos medios utilizados)

- Xornais: (representan un 13% dos medios usados) - Outros medios: (representan un 2% dos medios usados)

Gráfico sobre o uso dos distintos medios de comunicación

6- ¿Visitou algún dos lugares afectados?

-Non 44%

-56 % Si, os seguintes:

(espacio para Taboa-imaxe 4: Pe de imaxe: Relación dos lugares visitados)

7- ¿Pensa que as medidas tomadas ata agora son suficientes?

•Si 15%

•Non 73%

•Non sei 12%

8- ¿Pensa que os restos do Prestige seguen perdendo fuel?

•Si 86%

•Non 1%

•Non sei 13%

9- ¿Opina que o peixe e marisco que consumimos esta realmente en boas condicións e

sen restos de contaminantes?

•Si 48%

•Non 25%

•Non sei 27%

10- ¿Considera que contamos cos medios necesarios para evitar outra marea negra?

•Si 8%

•Non 77%

•Non sei 15%

11- Escriba en 2 ou 3 liñas algunha outra opinión que queira expoñer sobre a

contaminación nas nosas praias:

•Non emiten opinión :33%

•Dan a súa opinión: 67%

Dentro dos comentarios emitidos podemos agrupar as seguintes tendencias de

opinión:

19 % As autoridades son as principias culpables da actual situación. Deberían de

ter actuado mais atinadamente no caso do Prestige, e de cara a contaminación

actual e futura deberían:

Controlar os vertidos de limpeza de barcos

Impedir a edificación na liña de costa

Poñer multas ós que tiran lixo

19% A culpa do estado das praias e noso por tirar lixo, pero só o expresan así

directamente un 4%, o 15% de opinións restante simplemente alude a que

debería haber mais educación para a protección do ambiente , o que deberíamos

estar mais concienciados sen dar mais especificacións

9% No caso do Prestige, pénsase que sen a axuda dos voluntarios no teriamos

controlado a situación. Ademais diso , ano e medio despois seguimos igual de

indefensos, como se non aprendesemos nada.

7% A limpeza incontrolada dos barcos afecta moito. Deberíase impedir o paso

de barcos perigosos.

6% Non temos as augas depuradas de abondo, fan falta mais e mellores

depuradoras

6% A influencia do desastre do Prestige vai durar a longo prazo, sendo unha

mostra o feito de que hai praias que non estan aínda limpas.

4% A contaminación das praias e un atranco para a saúde , o turismo e a pesca,

pero non se especifica de onde ven esa contaminación nin que facer con ela

1% Habería que manifestarse mais en contra destas situacións

1% As praias están limpas de abondo.

1% A actuación do goberno ten sido correcta ata agora.

As conclusións que sacou o alumnado vendo os resultados da enquisa foron as

seguintes:

1. A xente maioritariamente pensa que Samil e Arealonga son as praias mais

contaminadas da bisbarra

2. A xente bótalle mais culpa da contaminación ós políticos e ás depuradoras,

que a eles e las mesmos por botar lixo

3. Identifícase moito a contaminación co Prestige, supoñemos que porque é o

que mais saíu nos medios de comunicación. Chama tamén a atención que a

metade dos consultados participase nalgún acto sobre o Prestige, pero non se

pase do 18% de participación noutros temas do litoral vigués.

4. As persoas consultadas recorren moito mais á televisión que a outros medios de

comunicación

Resultados da lectura de recortes de prensa:

•Un bloque de recortes trataba das medidas tomadas no Parlamento e Comisións

Europeas, polo goberno central e da Xunta , mailos proxectos do Plan Galicia.

Con respecto ó que alí se dicía, os alumnos opinaron que

oÉ positivo que se constrúan remolcadores e un porto de refuxio, pero aínda

tardaran tempo en estar listos (especialmente o porto), polo que non estamos ben

preparados aínda ante outro posible accidente

oA medida de afastar os barcos perigosos aplicada por España e Francia non é

apoiada polo Parlamento Europeo

oParece que a Comisión Europea que traballou sobre o Prestige non afondou

moito no problema, e non serviu para sacar leis acatadas por todos

•Outros artigos trataban sobre o estado dalgunhas praias e a recente aparición de aves

petroleadas nas nosas costas o mes de Abril de 2004. Con respecto a isto , as

manifestacións dos alumnos foron que:

oParece que aínda quedan zonas que non están limpas

oOs vertidos de limpeza de barcos parecen ser un problema frecuente

oContinuamos sen recursos de abondo para coidar de aves petroleadas.

•• FFiinnaallmmeennttee lléérroonnssee rreessuummooss ddaallggúúnnss eessttuuddiiooss cciieennttííffiiccooss ssoobbrree oo PPrreessttiiggee,,

ccoommppaarraannddoo aass ooppiinniióónnss ddoo CCSSIICC ee ddaa UUnniivveerrssiiddaaddee ddaa CCoorruuññaa.. NNeessttee ppuunnttoo aass

ooppiinniióónnss ffoorroonn qquuee::

oOs científicos de distintas institucións deseñaron un sistema para predicir e

controlar a dispersión de vertidos tendo en conta as correntes e mareas, pero

teñen medo de que este traballo sexa en balde , xa que non hai seguridade de

que as autoridades que gobernan vaian darlle continuidade a este traballo no

futuro

-- SSoobbrree ooss eessttuuddiiooss ddoo CCSSIICC ee ddaa UUnniivveerrssiiddaaddee ddee CCoorruuññaa:: PPaarreeccee sseerr qquuee aass

eessppeecciieess qquuee vviivveenn qquuiieettaass nnooss ffoonnddooss ppooddeenn vveerrssee aaffeeccttaaddaass aa lloonnggoo pprraazzoo ppoolloo ffuueell..

PPaarraa ssaabbeerr iissttoo ddee cceerrttoo ccuummpprriirrííaa ffaacceerr mmaaiiss iinnvveessttiimmeennttooss ddee ccaarrttooss ppaarraa rreeaalliizzaarr

eessttuuddiiooss ddooss ffoonnddooss mmaarriiññooss aa lloonnggoo pprraazzoo.. OOss eessttuuddiiooss ffeeiittooss aattaa aaggoorraa nnoonn ssoonn ddee ttooddoo

ffiiaabblleess ppoorrqquuee aass eessppeecciieess iinnvveessttiiggaaddaass nnoonn eerraann aass mmaaiiss aaffeeccttaaddaass..

2ª FASE : INVESTIGACIÓN NAS PRAIAS PRÓXIMAS Ó CENTRO

-- TTrraattáábbaassee ddee ccoommpprroobbaarr ssoobbrree oo tteerrrreeoo aa vvaalliiddeezz ddaass iiddeeaass qquuee aappaarreeccííaann nnaass eennqquuiissaass

ee nnooss rreeccoorrtteess ddee pprreennssaa

-- EEssttuuddiioouussee aa zzoonnaa ssuupprraalliittoorraall sseegguuiinnddoo ccuueessttiioonnaarriiooss aaddaappttaaddooss ddoo pprrooggrraammaa

““CCooaasstt WWaattcchh GGaalliicciiaa””

NNeessaass vviissiittaass oo mmaaiiss rreecchhaammaannttee ppaarraa aa oo aalluummnnaaddoo ffooii nnoonn aattooppaarr nniinngguunnhhaa mmaanncchhaa ddee

ffuueell,, ppeerroo ssii ccoommpprroobbaarr aa aabbuunnddaanncciiaa ddee rreessiidduuooss ssóólliiddooss ddee ttooddoo ttiippoo,,

ffuunnddaammeennttaallmmeennttee aarrrraassttrraaddooss ppoollaa mmaarreeaa

LLiixxoo nnaa pprraaiiaa ddaa LLaaggooaa,, eenn TTeeiiss

NNaa vviissiittaa áá uunnhhaa ddaass pprraaiiaass ((aa ddee AArreeaalloonnggaa eenn CChhaappeellaa)),, rreeccoolllléérroonnssee mmoossttrraass ddooss ddoouuss

ccuurrssooss ddee aauuggaa ccaannaalliizzaaddaa qquuee ddeesseemmbbooccaann nnaa pprrooppiiaa pprraaiiaa.. RReeaalliizzóóuusseellllee aa pprroobbaa ddooss

nniittrraattooss ee mmaatteerriiaa oorrggáánniiccaa sseegguuiinnddoo aass iinnddiiccaacciióónnss ssuuxxeerriiddaass nnooss mmaannuuaaiiss ddee mmoossttrraaxxee

ddee CCooaasstt WWaattcchh ee nnoo ccaaddeerrnnoo ddee ““EExxpplloorraannddoo aa bbeeiirraammaarr””,, aaddaappttáánnddoooo ááss

ccaarraacctteerrííssttiiccaass ddoo llaabboorraattoorriioo ddee CCiieenncciiaass ddoo nnoossoo cceennttrroo.. OOss rreessuullttaaddooss nnoonn ffoorroonn

ccllaarriiffiiccaaddoorreess ppaarraa ddeecciiddiirr ssee eessaass aauuggaass ccaannaalliizzaaddaass aappoorrttaabbaann ccoonnttaammiinnaacciióónn oorrggáánniiccaa,,

ppeerroo oo ffeeiittoo ddee rreeaalliizzaarr aa eexxppeerriieenncciiaa ddoouu ppéé aa ffaacceerr ppeeqquueennaass rreefflleexxiióónnss ssoobbrree ooss

ffaaccttoorreess qquuee ppooddeenn iinnfflluuíírr nnuunn eexxppeerriimmeennttoo..

AAddeemmaaiiss ddeessttaass oobbsseerrvvaacciióónnss ddiirreeccttaass,, ooss aalluummnnooss ccoonnssuullttaarroonn eenn iinntteerrnneett ddaattooss ssoobbrree aa

ccaalliiddaaddee ddaass aauuggaass ddaass pprraaiiaass vviigguueessaass.. DDeessttee xxeeiittoo ccoommpprroobbaarroonn qquuee aass pprraaiiaass qquuee aass

ppeerrssooaass ccoonnssuullttaaddaass nnaa eennqquuiissaa ddaabbaann ppoorr ccoonnttaammiinnaaddaass nnoonn eerraann aass qquuee pprreesseennttaabbaann

pprroobblleemmaass..

De todo o observado nesta fase os alumnos destacaron o seguinte seguinte:

•Practicamente tódalas praias de Vigo teñen augas aptas para o baño, agás a praia do

Mende, onde son excedidos amplamente os límites de bacterias permitidas, todo isto

en relación cos problemas coa depuradora.

•A nosa conclusión é que as persoas consultadas na enquisa daban moita importancia o

problema das depuradoras, especialmente en Samil, e polo que vemos, parece que é

mais grave a acumulación de lixo sólido nas praias, arrastrado polas mareas ou

incorporado dende bidóns achegados á zona.

33ºº FFAASSEE :: CCOONNCCLLUUSSIIÓÓNNSS

CCoommoo rreemmaattee ddoo ttrraabbaalllloo,, ooss aalluummnnooss rreeddaaccttaarroonn aass sseegguuiinntteess oobbsseerrvvaacciióónnss::

““ 11ºº PPaarréécceennooss qquuee aa xxeesstt iióónn nnoo ccaassoo ddoo PPrreesstt iiggee sseegguuee aa sseerr iinnccoommpplleettaa.. ÉÉ uunn

pprroobblleemmaa qquuee eessttáá aaíí,, qquuee pprreecciissaa sseerr ssoolluucciioonnaaddoo,, ppeerroo nnoonn éé oo pprriinncciippaall

pprroobblleemmaa ddaass nnoossaass pprraaiiaass eenn VViiggoo..

22ºº OOss pprriinncciippaaiiss pprroobblleemmaass ddaass pprraaiiaass VViigguueessaass ssoonn nnaallggúúnnss ccaassooss ooss

ssuummiiddooiirrooss ee ddeeppuurraaddoorraass ((ccaassoo ddoo MMeennddee)) ppeerroo ssoobbrree ttooddoo ooss vveerrtt iiddooss ddee lliixxoo ddaa

xxeennttee..

OOss vveerrtt iiddooss nnoonn tteeññeenn ppoorr qquuee sseerr ffeeiittooss nnaa pprrooppiiaa pprraaiiaa;; mmooiittaass vveecceess ssuucceeddee

qquuee eessttee lliixxoo vvaaii ddeennddee vveerrtteeddooiirrooss iinnccoonnttrroollaaddooss aattaa oo mmaarr,, ee ddeessppooiiss ddee ccaaddaa

mmaarreeaa rreeppáárrtteessee ppoollaass pprraaiiaass..

33ºº PPaarréécceennooss qquuee aa xxeennttee ffaaii ddeemmaassiiaaddoo ccaassoo ddooss mmeeddiiooss ddee ccoommuunniiccaacciióónn;; aassíí

ooccoorrrree qquuee hhaaii mmaaiiss sseennssiibbiilliiddaaddee ppaarraa pprroobblleemmaass ccoommoo oo ddoo PPrreesstt iiggee qquuee ppaarraa aass

ssiittuuaacciióónnss qquuee ssuucceeddeenn ttooddoo oo aannoo,, ccoommoo ooss vveerrtt iiddooss ddee lliixxoo..

AA tteennddeenncciiaa aa ppeennssaarr qquuee aa ccuullppaa ddooss pprroobblleemmaass ttééññeennaa ooss ppoollíítt iiccooss oouu

tteerrcceeiirraass ppeerrssooaass..

44ºº OOppiinnaammooss qquuee ddeebbeerriiaammooss tteerr mmááiiss ccoonncciieenncciiaa ddee mmaanntteerr aass pprraaiiaass lliimmppaass,,

ccoommeezzaannddoo ppoorr nnóóss mmeessmmooss nnoonn tt iirraannddoo lliixxoo.. EEssttaarriiaammooss aa ffaavvoorr ddee qquuee hhoouubbeessee

mmááiiss ccoonnttrrooll ee iinncclluussoo mmuullttaass ppoorr vveerrtt iiddooss ddee lliixxoo..””

33.. UUNNHHAA VVAALLOORRAACCIIÓÓNN DDAA EEXXPPEERRIIEENNCCIIAA

A experiencia non constitúe en si mesma unha novidade por canto existen dende

fai tempo múltiples materiais publicados de saídas ó entorno .

O compartir este traballo neste foro do ensino das Ciencias non é tanto para

aportar novidades como para reivindicar uns principios didácticos, manifestar que

efectivamente funcionan e que paga a pena afondar neles.

Estes principios ou liñas de fondo son:

1- As actividades na aula e o traballo de campo son máis significativos para os

alumnos, espertan mais motivación positiva cando se centran nun problema

do entorno inmediato. Neste caso partimos do tema do Prestige para chegar

ás praias da bisbarra. Por desgracia, no ano académico presente o tema do

noso traballo non queda esgotado en absoluto, xa que estas praias aquí

mencionadas foron afectadas polos derrames de fuel no peirao de Vigo deste

verán, e sobre unha delas (a da Lagoa) penden agora mesmo a ameaza de

recheos ilegais e a construcción dun porto deportivo que non cumpre cuns

mínimos medioambientais. En definitiva, sempre haberá preto problemas do

entorno que enmarcar dentro da programación e dos que se pode partir.

2- Hai unha serie de ferramentas didácticas que deberiamos achegar sempre ó

alumnado: A prensa e internet. A prensa para mellorar os hábitos de lectura,

e porque permite (comparando os periódicos do día) despertar un espírito

critico, caer na conta de que hai moi distintos puntos de vista e non debemos

quedarnos cun só. E no tocante a internet, para que descubran que non

existen só os enderezos que eles habitualmente visitan, e que tamén sucede

como na prensa: A información é moi diversa e hai que aprender a

interpretala.

3- O obxectivo de realizar certas prácticas e experimentos non ten porque ser

demostrar a exactitude dunha reacción (no noso caso a dos nitratos). Dende o

punto de vista didáctico sempre pagará a pena independentemente da

claridade dos resultados, pois durante o transcurso da experiencia o

alumnado aprenderá a recoller mostras , manexar instrumental, e reflexionar

sobre as posibles fontes de erros no seu traballo e resultados. Dende ese

punto de vista, nunca deberiamos ter medo a facer prácticas por medo a que

“non saian ben”.

4- No proceso de traballo e aprendizaxe resulta fundamental o protagonismo do

alumnado. Neste caso os propios alumnos deseñaron gráficos , as preguntas

da enquisa. Partiu tamén deles mesmos o sistema de distribución que

axudou a enriquecer os resultados. A redacción dos contidos e conclusións

do traballo foi consensuada… Pero sobre todo o que mais lles fixo sentirse

protagonistas foi a presentación do traballo en paneis que foron expostos no

propio centro e tamén no “1º Día da Ciencia na rúa” celebrado en Vigo o

pasado mes de Maio, coordinado polo Museo de Ciencias da Coruña.

Durante esa xornada algúns dos alumnos exercitáronse como poñentes e

locutores de cara o público explicando ó seu xeito as conclusións do seu

traballo ás persoas que visitaron a carpa do centro. Ademais, no vindeiro mes

de Marzo, este traballo será presentado en Rostov (Alemaña) dentro da

coordinación do programa Comenius no que está o noso centro, feito que

dará a oportunidade a algúns dos alumnos para viaxar ó estranxeiro e

compartir a experiencia con rapaces doutros países.

É certo que optar por programacións didácticas nesta liña supón un traballo

adicional importante para o profesorado, que temos a eiva importante das 2 ou 3 horas

semanais de docencia na nosa materia, e que a composición e talante dos grupos de

alumnado non sempre axuda a levar isto á practica.

Mais segue a ser unha liña de traballo que enriquece a todos, e que por iso paga

a pena mantela.

BIBLIOGRAFÍA

GÓMEZ,L ; VILLARINO, X; DE TORO, S. : “La huella del Prestige”. Ed Diario El

País. Madrid. 2003 En El Pais semanal, nº 1417 pp 42-54.

FERNÁNDEZ CID, M.J., GUTIÉRREZ ROGER, X. : “Caderno de educación

ambiental. Explorando a beiramar”. Xunta de Galicia. Consellería de pesca. Santiago.

2003.

FREIRE,J Y LABARTA,U: “El Prestige: Impactos sobre los recursos y los ecositemas

marinos”. Ed Fundación Santiago Rey Fernández-Latorre. A Coruña. 2003 (En “La

huella del fuel. Ensayos sobre el Prestige. Pp 104-1035)

“Informe anual de Coastwatch-Galicia 1999” .Consellería de Pesca. Santiago. 1999.

Recortes de prensa:

Diversas noticias relacionadas co Prestige dos xornais “El Pais “ e “La Voz de

Galicia” datados entre o 21 de Outubro de 2003 ata o 14 de Abril de 2004

Páxinas web:

Páxina web de Greenpeace: www.greenpeace.es

Páxina web da Sociedade Española de Ornitoloxía: www.seo.org

Paxina web da Xunta de Galicia: www.xunta.es

Paxina web de La Voz de Galicia: www.lavozdegalicia.es

Paxina web do Concello de Vigo: www.vigo.org

Páxina web da Universidade da Coruña: www.udc.es