Aprendizaxe baseada en Aprendizaxe baseada en problemas: aplicación á problemas: aplicación á

materia de Química Física materia de Química Física I (Termodinámica)I (Termodinámica)

Benaventurados os pobres de espírito porque deles é o reino dos ceos

Benaventurados os que choran, porque

eles serán consolados

Benaventurados os que teñen fame e sede de xustiza,

porque eles serán saciados

Temos que saber todo

eso?

Entrará esto no exame?

Nas outras clases non tíñan que

aprender esto!!

Este home so fala de aventuras!!

Non haberá que presentar un

resume desto?

A ver se para que teño que ir ó baño?

Por qué ABP?Por qué ABP?

Vense obrigados a reparar no que Vense obrigados a reparar no que saben e no que descoñecensaben e no que descoñecen

Conectan coñecementos de varias Conectan coñecementos de varias materiasmaterias

Os alumnos traballan Os alumnos traballan cooperativamentecooperativamente

Aplican distintas destrezasAplican distintas destrezas

DinámicaDinámicaPresentación do problema, discusión

dos coñecementos necesarios, elaboración dun plan para resolver o

problema

Clase(s) de teoría

Traballo individual ou en grupo dos

membros

Discusión e posta en común na clase dos

resultados.

Elaboración dun informe final

Exemplo 1Exemplo 1 Un coche para cando me licencie Un coche para cando me licencie

G.T.I., estudiante de empresariais na universidade de Vigo, está considerando que G.T.I., estudiante de empresariais na universidade de Vigo, está considerando que cando remate a carreira vai ter que mercar un coche. “Vistas como están as cousas có cando remate a carreira vai ter que mercar un coche. “Vistas como están as cousas có petróleo”, pensou el, “ó mellor non está de mais ir contemplando as posibilidades de ter en petróleo”, pensou el, “ó mellor non está de mais ir contemplando as posibilidades de ter en poucos anos autos que funcionen con outro combustible”. Xa escoitara falar dos coches de poucos anos autos que funcionen con outro combustible”. Xa escoitara falar dos coches de hidróxeno e tamén que no Brasil a maioría dos coches van con etanol. Pero o outro día leu no hidróxeno e tamén que no Brasil a maioría dos coches van con etanol. Pero o outro día leu no xornal a posibilidade de empregar como combustible o butanol (o artigo o tendes na seguinte xornal a posibilidade de empregar como combustible o butanol (o artigo o tendes na seguinte folla). Se xa estaba un pouco liado, esto acabouno de complicalo mais, así que decidiu buscar folla). Se xa estaba un pouco liado, esto acabouno de complicalo mais, así que decidiu buscar consello de alguén mais experto na materia, polo que, sabendo que o ano pasado ti tiñas consello de alguén mais experto na materia, polo que, sabendo que o ano pasado ti tiñas estudiado un curso de Física e este ano ías comezar con outro de termodinámica química, estudiado un curso de Física e este ano ías comezar con outro de termodinámica química, pensou que eras a persoa adecuada. Un día que te atopou na cafetería da facultade asaltoute pensou que eras a persoa adecuada. Un día que te atopou na cafetería da facultade asaltoute cunha morea de preguntas:cunha morea de preguntas:

Aparte da dúbidas sobre a dispoñibilidade de cada combustible nun futuro próximo, el Aparte da dúbidas sobre a dispoñibilidade de cada combustible nun futuro próximo, el quería saber cal dos combustibles producía mais enerxía e canta mais, e como esta enerxía se quería saber cal dos combustibles producía mais enerxía e canta mais, e como esta enerxía se transformaba en traballo, tamén cal deles producía mais COtransformaba en traballo, tamén cal deles producía mais CO22, e como se producían os óxidos de , e como se producían os óxidos de

nitróxeno (el, dixo, non é moi ecoloxista pero nunca se sabe o que pode pasar no futuro) e por nitróxeno (el, dixo, non é moi ecoloxista pero nunca se sabe o que pode pasar no futuro) e por outro lado lle preocupaba a eficacia do combustible. Neste momento ti recordaches do curso de outro lado lle preocupaba a eficacia do combustible. Neste momento ti recordaches do curso de Física do ano pasado que o rendemento máximo dunha máquina cíclica térmica (a relación entre Física do ano pasado que o rendemento máximo dunha máquina cíclica térmica (a relación entre o traballo realizado pola máquina e a calor intercambiada) viña dado pola expresión onde To traballo realizado pola máquina e a calor intercambiada) viña dado pola expresión onde Tquentequente

é a temperatura da máquina antes de realizar a conversión da calor en traballo e Té a temperatura da máquina antes de realizar a conversión da calor en traballo e T friofrio a a

temperatura da máquina unha vez realizado o traballo. Esto podía dar unha pista de cal deles temperatura da máquina unha vez realizado o traballo. Esto podía dar unha pista de cal deles tería o mellor rendemento se os motores funcionasen idealmente, pero desgraciadamente non tería o mellor rendemento se os motores funcionasen idealmente, pero desgraciadamente non lle podías dar, así de súpeto, na cafetería, unha resposta a todas esas preguntas sen antes ter lle podías dar, así de súpeto, na cafetería, unha resposta a todas esas preguntas sen antes ter que facer algúns cálculos. A G.T.I. non lle importou demasiado, dixo que non tiña moita presa, que facer algúns cálculos. A G.T.I. non lle importou demasiado, dixo que non tiña moita presa, pero que se lle dabas a información lle puxeses os resultados con números, porque así podería pero que se lle dabas a información lle puxeses os resultados con números, porque así podería incorporalos no seu algoritmo de decisión de compra de coche novo (era un estudiante de incorporalos no seu algoritmo de decisión de compra de coche novo (era un estudiante de empresas un pouco freaky) e ademais en cantidades que el entendese, nada de moles e todas empresas un pouco freaky) e ademais en cantidades que el entendese, nada de moles e todas esas palabras raras que empregan os químicos e, xa de paso, se lle podías comprobar os esas palabras raras que empregan os químicos e, xa de paso, se lle podías comprobar os números que saen no artigo do xornal.números que saen no artigo do xornal.

Exemplo 2Exemplo 2A termodinámica chega a Hollywood.

A productora de Leonardo DiCaprio, Appian Way, está pensando producir unha película baseada na novela “Berce de gato” (Cat´s Cradle) (Cuna de gato ISBN 84-339-2315-3, Editorial Anagrama, Colección: Contraseñas) de Kurt Vonnegut. Nesta novela un científico, Dr. Felix Hoenikker, descobre unha nova forma de xeo, que denomina xeo-nove que é estable a temperatura ambiente e que presenta unha disposición das moléculas de H2O distinta as atopadas no xeo “normal”. É unha substancia cristalina branca azulada que funde a presión normal a 45,78 ºC. Se se coloca un pequeno cristal desta substancia no mar a auga se converte en xeo-nove.

Un dos obxectivos principais do futuro equipo que realizará a película é conseguir ser o máis fiel o texto de Vonnegut e presentar as escenas dun xeito realista e científico. A parte mais complexa, se cabe, é a escena en que todo o mar se converte en xeo-nove. A novela relátao deste xeito: Pechei os ollos.Houbo un ruído cómo o de pechar paseniño unha cancela tan grande coma o ceo. A grande porta do ceo pechada lenemente.Foi un enorme BAH- BUMAbrín os ollos é toda a mar era xeo-nove.A Terra verde húmida era unha perla branco azulada.O ceo escureceu. Borasi, o sol, converteuse nunha bola amarela enfermiza, pequena e cruel.O ceo ficou cheo de vermes. Os vermes eran tornados.

Á hora de planificar o escenario, maquillar ós actores, iluminar a escena etc. e importante saber que cambios se producen cando ocorre a transformación de auga líquida en xeo-nove (sólido). Podemos supoñer polo relato que vai un pouco de vento (hai una chea de tornados) pero non sabemos nada do ambiente, ¿fai frío ou calor? ¿Podemos ter unha idea da temperatura? Por outro lado tamén se pode un preguntar ¿por qué se producen os tornados? e se esto é lóxico despois do cambio de auga a xeo-nove.

Para intentar contestar esta cuestións pode ser útil fixarse na natureza das forzas intermoleculares que terá o xeo nove (que funde a 45,8ºC) comparado co xeo normal (que funde a 0ºC). Posto que a temperatura do mar e sempre menor que a temperatura de fusión do xeo-nove o proceso de transformación é un proceso espontáneo.

ExperienciaExperiencia Inercia inicial ante algo descoñecidoInercia inicial ante algo descoñecido Sensación de estar perdidosSensación de estar perdidos Dificultade para integrarse dentro do Dificultade para integrarse dentro do

grupogrupo Tendencia a realizar sempre o mesmo tipo Tendencia a realizar sempre o mesmo tipo

e cantidade de traballo no grupo.e cantidade de traballo no grupo. Falta de organización (xente facendo o Falta de organización (xente facendo o

mesmo traballo ó mesmo tempo)mesmo traballo ó mesmo tempo) O profesor ten que intervir no grupo O profesor ten que intervir no grupo

demasiadodemasiado

Mellora do traballo en grupoMellora do traballo en grupo Discusións animadasDiscusións animadas Mellora na seguridade ó expresar Mellora na seguridade ó expresar

unha opiniónunha opinión Iniciativa na toma de decisiónsIniciativa na toma de decisións Maior participación nas clases de Maior participación nas clases de

teoríateoría Manexo adecuado dos conceptosManexo adecuado dos conceptos

ExperienciaExperiencia