ARNAS APARATUA

ARNAS-APARATUAREN ANATOMIA

•Zelula gehienak Energia hartu Oxigenoak parte hartzen duen erreakzioetatik

•Erreakzio metabolikoa burutu ondoren Karbono dioxidoa askatu

Karbono dioxido hori, ehunek zeluletatik kanpo garraiatu, bestela karbono dioxido hori toxikoa da gure gorputzerako

•Zelula bakarreko izakiak trukaketa erraz egin Mintz plasmatikoan zehar pasatu.

•Izaki konplexuagoak eta zelula guztiak inguruarekin ez daudenean kontaktuan trukaketa egiteko garraiobideak behar dira.

•Gizakiaren arnas aparatua Airea sartzea eta odolarekin kontaktuan jartzeaz arduratu

Zirkulazio-sistemak Oxigenoa garraiatu eta banatu gorputzean zehar

•Horrela, zelula guztiek behar duten oxigenoa hartu eta barruan sortutako karbono dioxidoa kanporatzeko gai dira

•Arnasaren funtzioak bi esanahiZelulen arnasketa Oxigenoa eta molekula organikoen

arteko erreakzioak gertatu

Gasen sarrera eta irteera ingurunetik biriken albeoloetara

•Arnas-aparatuaren egitura

-Sudurra-Faringea-Laringea-Trakea-Bronkio nagusiak-Bronkio lobarrak eta segmentarioak-Bronkioloak-Albeoloen hodiak eta albeoloak-Birikak

SUDURRA

Sudur-barrunbea bitan banatuta dago sudur-trenkadaren bidez.

Sudur-trenkada aurrealdean kartilagoz eta atzealdean bomer eta etmoide hezurrez osatuta.

SUDURRA

Sudur barrunbearen behealdeko muga hezur palatino eta masailezurrez osatuta, goialdekoa frontal etmoidea eta esfenoide hezurrez. Sudurra armazoi osteokartilaginosoz osatuta dago, kanpoaldeko azala eta barnealdekoa epitelio zilindriko batez inguratuta Honako egitura: sudur hezurrak, sudurreko albo-kartilagoa eta sudur hegaleko kartilago handiak eta txikiak.

Sudur-zulo bakoitzak muki-epitelio(zilindriko eta zilarra) du odol-hodiz inguratuta.• Muki-jariakinak bakterizida eta arrotzak

kanporatzen.• Odol-hodiak airea berotzen.• Epitelio zilioak airea iragazten.

SUDURRASudur-zuloaren mukosa hiru hezurren bidez hedatzen: goiko, erdiko eta behealdeko korneteak (sudur-zuloen kanpoko hormetan)

Korneteak sudurreko meatuak mugatzen: sudurreko goiko meatua, sudurreko erdiko meatua eta sudurreko behealdeko meatua.

Sudur zuloen goialdeko mukosan nerbio-bukaerak ageri, zelula epitelialez eta neuroepitelialez eraturik.

Sudur barrunbea eratzen duten hezur huts batzuk daude, sinu paranasalak: sinu frontala, sinu maxilarra, sinu esfenoidala, aurreko gelatxo etmoidalak eta atzeko gelatxo etmoidalak.

SUDURRA

Faringea

•12cm- ko hodia, sudur-barrunbe eta ahoaren atzealdean eta bizkarrezurraren aurrealdean kokatuta. Faringea aurrealdean laringearekin eta atzealdean hestegorriarekin komunikatu.

•Faringearen hormak Muskulu eskeletikoz eta barrualdean mukosaz eratuta

•Faringeak 3 atal:

1.-NasofaringeaSudur-barrunbearen atzean kokatuAtzealdeko horman Ehun linfoidearen plakak daude,

amigdalak edo tonsilla faringeak deiturikoak

Ehun linfoidea batzuetan handitu eta sudurretik arnasa hartzea zailtzen du

Alboko atalean Eustakioren tronparen zuloak kokatu, erdiko belarriekin komunikatzen direlarik

2.-Orofaringea Ahoaren atzealdean eta ahosabai bigunaren mailaren azpian

Alboko hormetan Amigdalak edo tonsilla palatinoak ageri

Arnas eta digestio-aparatuaren atala da, baina ezinezkoa da aldi berean arnasa hartzea eta irenstea

Irensketa gertatzen den bitartean arnasa hartzeko ekintza eten egiten da, nasofaringe eta orofaringearen arteko bidea, ahosabaia igarotzearen ondorioz, itxi egiten da

3.-Laringofaringea Faringearen beheko atala da, laringearen atzean kokatu

Aurrealdean laringearekin eta atzealdean hestegorriarekin komunikatu

https://www.youtube.com/watch?v=xLXkAUIE4wQ

LARINGEA

Faringea eta trakea lotzen dituen hodia, laringea, mihipean kokatutako hioide hezurrekin lotutako armazoi kartilaginosoa da. Laringeak biriketatik ateratzen den airearen irteera kontrolatzen du, soinua eta ahotsa ekoizteko, horregatik ahots-kutsa deritzo.

LARINGEALaringea hezur hioideen azpian kokatutako kartilago irregular batzuez eratuta dago:

1) Tiroide-kartilagoa: Bi alboetako hegoak erdian ditu lotuta, prominentzia laringeoa eratuz. Handiagoa gizonetan.

2) Krikoide-kartilagoa: Tiroide-kartilagoaren azpian, eraztun forma atal zabalena atzean. Laringearen alboko eta atzeko hormak eratzen.

3) Epiglotisa: Hosto egitura, mihiaren oinarria eta laringearen goialdeko irekiaren artean kokatuta. Beheko atal tiroide-kartigoari lotzen lotailu baten bidez. Funtzioa laringerako igarobidea ixtea.

4) Aritenoide-kartilagoak: Krikoide-kartilagoaren goialdean kokatzen dira. Bere ertz bokalean elkartzen dira lotailu bokalak

LARINGEALaringearen muki-tunikak bi tolestura ditu albo bakoitzean; goialdekoei ahots korda izunak, ez dute parte hartzen soinuen sorkuntzan; behealdekoak benetako ahots kordak. Bien artean glotis izeneko irekigunea uzten. Ahots-kordek airea pasatzean biratzen dira soinua sortuz, gero ahoan eta sudurrean modulatu. Gizonetan ahots kordak luzeagoak eta zabalagoak.

Laringeak muki-epitelio ziliatua dauka hautsa goiko arnas bideetan geratzen ez badira, laringean harrapatzen dira eta goialdera bidaltzen dira kanporatzeko.

Trakea

•13 cm- ko luzera eta 2cm -ko diametroa duen hodia, laringea bronkioarekin lotzen du.•Goialdeko atala lepoaren erdian kokatu eta behealdekoa barrunbe torazikoan.•Bestalde, hestegorriaren aurrealdean kokatu eta D4-5 bizkar-ornoen azpian bitan banatzen da, bronkio nagusiak eratuz.•Banaketa horri Karina trakeala deritzo

•Trakearen hormak C formako eraztun kartilaginosoak ditu eta hauen atzealdea laua eta malgua da, zuntz elastiko eta muskulu leunez eratua

Horrela trakea ezin da itxi, irensketan hestegorriaren diametroa handitu daiteke

•Trakea Muki-epitelio ziliatu eta guruin muki-jariatzailez estalirik dago barnealdetik. Gorputz arrotzak eta hautsak mukiari itsatsita geratzen dira eta zilioen eraginez laringera eta faringera joaten dira irentsiak edo kanporatuak izateko

BRONKIOAK

Torax aldean, trakea bitan banatzen, bi adar: ezkerrekoa eta eskuinekoa (bronkio nagusia). Bronkio nagusia bertikalagoa, zabalago eta motzagoa da, ezkerrekoarekin konparatuz.Bronkio nagusiak ere erdiko geruzan c forma eta eraztun kartilaginosoak dituzte. Barne-geruza muki-epitelio ziliatuaz osatuta eta kanpoko geruza ehun konektiboz.

Birikak

•Torax aldean kokaturiko bi organo dira Elastikotasun eta sendotasun handikoak, pleura deituriko mintz seroso batez inguratuak

•Birikak banaturik Mediastino deituriko espazioaz (bihotza, odol-hodi handiak, hestegorria eta trakea inguratzen ditu)

•Biriken azpialdean Diafragma deritzon mintz muskularra dago

Toraxa eta abdomena mugatu•Birika bakoitza lobulutan banatuta

•Eskuineko birikak 3 lobulu Goialdekoa, erdialdekoa eta behealdekoa

Ezkerreko birika baino handiagoa•Ezkerreko birikak 2 lobulu Goialdekoa eta behealdekoa

•Birikek 2 aurpegi desberdin duteMediastinikoa edo barruko aurpegia eta saihetsezurrekoa edo kanpoko aurpegia

Saihetsezurrez eta saihetsarteko muskuluez inguratuta

•Birikaren goialdeko atala Birika-erpin

•Beheko aldea edo oinarria diafragmaren goiko aurpegiarekin kontaktuan

•Birika bakoitzaren alde mediastinikoan Hilioa kokatu

Egitura hau zeharkatuz sartu eta irten egiten dira birikara: bronkio nagusiak, birika-arteria eta birika-bena

•Bronkio nagusiak birikan sartzean banatu Bronkio lobarrak osatuz•Eskuineko birikak 3 lobulu Hiru bronkio lobarretan banatu Goiko, erdiko eta

beheko bronkio lobarrak

•Ezkerreko birikak 2 lobulu Bi bronkio lobarretan banatu Goikoa eta behekoa

•Bronkio lobarrak Bronkio txikiagoetan banatzen dira Bronkio segmentarioak

Lobuluak segmentutan banatu (10 segmentu birika bakoitzean)

Segmentu bakoitzeko bronkio segmentario bat dago

•Zuhaitz bronkiala berriro banatu Gero eta adar gehiago eta txikiagoak sortuzBronkioloak

•Adarrak sortzen diren heinean Kartilago eta muki-guruinak gutxitzen joan eta muskulu leuna gehituz doa

•Bronkioek 1mm-ko diametroa hartzen dutenean, kartilagoa galdu eta bronkiolo izena hartu

•Birikaren segmentu bakoitza Lobulutxoetan banatu•Bronkio segmentarioa lobulutxo batean sartzean banatu Bronkiolo terminalak sortuz•Bronkiolo terminal bakoitzak adar askotan banatu Adar horiek, arnas-bronkioloak deritze•Arnas-bronkiolo bakoitzak aireztatzen duen birika-atalari Birikako lobulutxo funtzional

edo azinia deritzo•Arnas-bronkioloek airearen garraio funtzioa dute Bertan albeolo gutxi batzuk agertu•Azini bakoitza Arnas-bronkiolo batez osatuta, eta lehenengo hodi albeolarretan eta gero

albeoloetan banatu•Arnas-bronkioloetatik aurrera sortzen den geruzak gasak trukatzeko gaitasuna du Arnas-geruza deritzo

https://www.youtube.com/watch?v=_zH8y83tu0w

Bronkio segmentarioak

ALBEOLOAK

Biriketan 14 milioi hodi albeolar eta 700 milioi albeolo daude gutxi gorabehera. Arnas geruzaren azalera 50-100m2 artekoa izatea lortzen du.Pneumozitoek albeoloen geruza eratzen. Bi mota:

- I Pneumozitoak: Kopuru handia eta gas trukaketan parte hartzen.

- II Pneumozitoak: Surfaktante izeneko gaia jariatzen. Surfaktantea fosfolipidoz osatutako gai tentsoaktiboa da, azaleko tentsioa gutxitzen eta albeoloen kolapsoa galarazten du.

Albeoloen barrunbean zelula mota batzuk makrofago albeolarra bertara heltzen diren gorputz arrotzak fagozitatzen dituzte.Albeoloetan arnas-geruza birika-kapilarrekin oso estuki erlazionaturik, mintz albeolo-kapilarra sortzen.

Birika- zirkulazioa•Bihotzean karbono dioxidoz kargaturik dagoen odola Birika-arterietatik atera

Biriketara heldu

•Biriketan Karbono dioxido utzi Arnasa hartzerakoan jaso dugun oxigenoarekin kargatzen da•Bihotzera itzultzen da birika-zainetik

•Birika-arteria Bihotzeko eskuineko bentrikulutik irten Bi adarretan banatu

ezkerrekoa

eskuinekoa•Adar bakoitza Biriken hiliotik sartu Adar askotan banatu Zuhaitz bronkialari jarraituz

Kapilarretara heldu arteKapilarren albeoloen inguruan kokatu•Birika-arteriak albeoloetara odol ez-oxigenatua eraman•Biriketan odolak oxigenoa hartu eta karbono dioxidoa askatu•Kapilarrak batu gero eta adar gutxiagotan Birika-bena sortu arte Zuhaitz bronkialari

jarraituz•Hilio bakoitzetik bi birika-bena irteten dira hauek ezkerreko aurikulan bukatzen dira•Birika-benek kapilarretatik odol oxigenatua garraiatu bihotzeraino•Birika-zirkulazioaren funtzio garrantzitsuena, bihotzetik irteten den odol ez-oxigenatu guztia,biriketako albeoloetan dagoen gas oxigenatuarekin, arnas-mintzean zehar, kontaktuan jartzea da

•Kapilarretara heltzen den odolak oxigeno gutxi dauka eta karbono dioxido kontzentrazio handia. Horrela aire-albeolarrarekin kontaktuan jartzean, oxigeno kontzentrazio altua duenez arnas-geruza zeharkatuko du odolera igaroz eta karbono dioxidoarekin kontrakoa gertatuko da

<a href='http://agrega.educa.madrid.org/ODE2/eu/es_2007073133_0240300/embed' target='_blank'><img src='http://agrega.educa.madrid.org/galeriaimg/da/es_2007073133_0240300/es_2007073133_0240300.png' alt='Arnas aparatua' title='es_2007073133_0240300'></a>

PLEURABi mintz seroso:

- Geruza biszerala, estuki lotuta biriketara, lobuluek sortzen dituzten guneetan sartzen. Birika osoa estaltzen, hilioa izan ezik.

- Geruza parietala, toraxeko hormetara eta diafragmaren goiko aurpegira itsatsita.

Geruza hauen artean barrunbe txiki bat, barrunbe pleurala, bertan likido pleurala kokatzen. Bi geruzak lotzea eragozten eta bien arteko irristadura ahalbidetzen

ARNAS-MUSKULUAK Diafragma toraxeko beheko atalei lotuta. Diafragma muskuluz eta ehun fibrosoz osatuta, zenbait zulo ageri egitura batzuk toraxetik abdomenera igaro daitezen: aorta, beheko kaba bena eta hestegorria. Inspirazioa burutzen denean diafragma uzkurtzen beherantz doa, toraxaren barrunbea luzatzen da, biriken bolumena handitu ahal izateko.

Kanpoko saihetsarteko muskuluak saihetsezurren artean kokatzen, lapranean gorantz eta aurrerantz zuzentzen direlarik. Inspirazioan saihetsezurrak hurbildu egiten.

ARNAS-MUSKULUAK

Kirol egiterakoan edo gaixotasun batzuetan: muskulu abdominalek eta barruko saihetsarteko muskuluek parte hartzen dute.

ARNAS-APARATUAREN

FISIOLOGIA

AIREZTAPENA:Albeoloen etengabeko aireberritzea

- Arnas-muskuluak: Indarra ematen diete biriken bolumena handitzeko edo gutxitzeko. - Kaxa torazikoa arnasketa mugimenduetarako.

https://www.youtube.com/watch?v=tpKTPvfuiI846 seg---1,20 min

Inspirazioan (arnasketa hartzea) biriken bolumena handitzen da

Espirazioan (arnasa botatzea) birikak uzkurtu.

Arnas mugimenduak:• Diafragma uzkurtzean beherantz, kaxa torazikoa luzatuz eta

airea sartuz. Kanpoko muskuluen uzkurdurak saihetsezurrak gorantz eta aurrerantz mugitzen dute. Lasaitzean diafragma berriro gorantz doa.

Arnasketa fluxua eta presioak:

• Hori dela eta, birikak toraxari itsatsita daude. Beraz, inspirazioan, birikak berarekin mugitzen dira eta elastikoak direnez haien bolumena handitzen dute.

• Biriken presioa = presio atmosferikoa:

• Barrunbe pleuralak (mintza) birikek baino presio txikiagoa dute:

• Azaleko tentsioa:- Gas eta uraren artean sortzen da.

- Albeoloetan tentsio handia dago eta surfaktante jariapena botatzen da tentsioa gutxitzeko. (Biriken elastikotasuna txikitzea lortuz)

https://www.youtube.com/watch?v=t7vg92VaTwk 1:30---2:16min

Arnas-hodien erresistentzia:Airea presio-ezberdintasunaren, hau da arnas-hodien erresistentziaren, menpe dago.

Arnas-hodien diametroa txikiagotzen den heinean aireari eragiten dioten erresistentzia handiagotzen da

LIKIDO

• AIREZTAPENA:O2 asko eta CO2 gutxi daukagu arnasbideetan zehar.Birika-aireztapena: minutu baten irteten eta sartzen den bolumenari deritzo. (gorputzaren beharraren arabera alda daiteke)

*Biriken edukiera eta bolumena:- Espirometroz neurtzen da.

Birika-aireztapena=0,5lx15arnasketa/min=7,5l/min

• Albeoloen aireztapena eta espazio anatomiko hila.

Aire-bolumen osoak ez du gasen trukean parte hartzen (espazio anatomiko hila, arnas-geruzarekin zerikusirik ez duen aire bolumena da.)

Aireztapen albeolarra =(bolumen arrunta- espazio anatomiko hila)x arnasketa-maiztasuna.

(1 minutuko albeoloen aire bolumena)

Hedakuntza• Gasek albeolotik odolera igarotzeko ekintzari hedapena deritzo, horretarako mintz

batzuk zeharkatu behar dituzte.• Gasak kontzentrazio handitik txikira doaz.- ALBEOLOETATIK 02 ODOLERA

- ODOLETIK CO2 ALBEOLOETARA

• FAKTOREAK:- Gasen iragazkortasuna- Gasen kontzentrazio-ezberdintasuna- Albeolo mintzak loditu ahal izatea- Aire eta odolaren artean, normalean, denbora nahikoa behar da kontaktua

burutzeko

https://www.youtube.com/watch?v=t7vg92VaTwk 6:20-6:53min

Perfusioa

• Erregulatu daiteke (bihotzaren lana handituz odol gehiago garraia dezan). Kirola egitean esaterako.

• Biriketako odol-hodien presioa baxua da, horrela biriketako leku guztietara hel daiteke.

ZER DA?

ODOLAREN SARRERA BIRIKETARA

•CO2 garraiatu:-Bikarbonato-eran. CO2 urarekin erreakzionatzean.-Karboxihemoglobina = Hemoglobinaren (amino-taldea)+ CO2

-Odol plasma disolbatuta

https://www.youtube.com/watch?v=-MQijd1ivsc 1:44min

•O2 garraiatu: -Oxihemoglobina-eran (globulu gorrien hemoglobina+oxigenoa)*Ehunetatik zelulara garraiatzen du.*

Arnasketen erregulazioa• A) Nerbio kontrola- MAIZTASUNA erraboilaren arnas-zentroak kontrolatzen du.- Nerbio-zentrotik iristen dira nerbio bulkadak, diafragma eta saihetsarteko muskuluak uzkurtuz.- Arnas mugimenduak automatikoak dira.• B)Kontrol kimikoa:- Odoleko CO2 kontzentrazioa handitzen edo pH jaistean

arnas-maiztasuna handitzen du- KIMIOHARTZAILEAK: Aortaren makoan, karotida arterian eta erraboilean kokatzen dira

• D) Mekanohartzaileak: - Biriken hartzaileak kitzikatzean nerbio bagotik arnas-zentroetara doaz.

ERRABOILA

Zelulek arnasketa zelularraren bidez lortzen dute energia. Horretarako zelula gehienek glukosa erabiltzen dute energia lortzeko erregai gisa. Honek bi fase ditu: glukolisia eta azido pirubikoaren oxidazioa( anaerobikoa edo aerobikoa).

ARNASKETA ZELULARRA

Arnasketa zelularra

Glukolisia

Azido pirubikoaren oxidazioa

Arnasketa aerobikoa Arnasketa anaerobikoa

GLUKOLISIAGlukosa molekula bi azido pirubikotan bilakatzen da eta bertan askatutako energia ATP eran gordetzen.Honen ostean arnasketa dator. Arnasketa hau aerobikoa edo anaerobikoa izan daiteke:

ARNASKETA ANAEROBIKOA EDO HARTZIDURA

Prozesu hau zitoplasman gertatzen da eta oxigenoak ez du parte hartzen. Hartziduran, glukolisian lortutako azido pirubikoa azido laktiko bihurtzen da. Azido laktiko hau kristaldu egiten da eta agujetak sortzen ditu. Hauek desagertzeko gibelak azido laktikoa metabolizatu behar du. Hartziduraren bidez energia gutxi lortzen da.

Gluk

olisi

a

Glukosa

2ATP

2NADH

Azido pirubiko

Hartzidura laktikoa

Azido laktiko

2NADH

2NAD+

KristalizatuAgujetak

Gibelak azido laktikoa metabolizatu

Agujetak desagertu

ARNASKETA AEROBIKOA

Prozesu hau mitokondrietan gertatzen da oxigenoaren laguntzarekin:• Glukolisian sortutako azido pirubikoa azido azetiko

bihurtzen da eta hau A koentzimarekin elkartzean azetil-CoA sortzeko. NADHa sortuz eta CO2 kanporatuz.

• Azetil-CoA Krebs-en zikloan oxidatzen da eta CO2 kanporatzen da. Prozesuan energia, elektroiak eta hidrogenoa askatzen dira.

• Aurreko etapan lortutako elektroiak eta hidrogenoak oxigenoarekin elkartzen dira eta H2O sortzen da.

PATOLOGIAK

• GAIXOTASUN OBSTRUKTIBOAK

Gaixotasun hauek arnas-bideak obstruitzen dituzte eta kronikoak izaten dira.Gaixotasun obstruktiboak dituzten pertsonek kirola egiteko zailtasun handiak eta eztul kronikoa izaten dute.Hauetan arrisku-faktore garrantzitsuena tabakoa da. Tabakoak honako eraginak ditu biriketan: Muki-guruinen hipertrofia Bronkokonstrikzioa Zilioen mugimendu eragozpena

Gaixotasun hauen barruan garrantzitsuenak hauek dira:

1. BIRIKETAKO GAIXOTASUN BUXATZAILE KRONIKOA: Bi gaixotasun daude honetan: Bronkitis kronikoa: Muki-jariaketaren ugaritze

patologikoa agertzen da airearen igarobidea oztopatuz.

Enfisema: Birika-albeoloak handitzen dira, mintz albeolokapilarrak apurtuz, horren ondorioz gasen elkaraldatzea oztopatzen da.

BRONKITIS KRONIKOA

ENFISEMA

2.ASMA: Gaixotasun alegiko bat da. Zenbait estimuluren ondoren muskulu leunaren gehiegizko uzkurdura gertatzen da, airearen sarrera eta irteera oztopatuz. Estimulu asmatiko nagusia infekzio biralak dira, baina beste asko ere badaude: Hautsa, polena… Beraz, asma prebenitzeko modu nagusia estimuluak ekiditea da.

• BIRIKETAKO MINBIZIA Gizonengan agertzen den minbizia nagusia da, eta hilkortasun

tumoralaren lehen kasua da batez ere 55-65 urte arteko pertsonen artean.

Biriketako minbiziaren lehen sintomak agertzen direnerako birikak hondaturik egoten dira.

Minbizi horren arrisku-faktoreen artean tabakoa eta asbestoa aipatzekoak dira.

Tratamenduak kasu bakoitzean ezberdinak dira baina erradioterapia, kirurgia eta kimioterapia dira erabilienak.

• GAIXOTASUN INFEKZIOSOAK1.TUBERKULOSIA:

Bakterio batek sortzen duen gaixotasuna da. Hau hainbat organotan ager daiteke eta ondo zaintzen ez bada birikak suntsitu ditzake barrunbe handiak eratuz.

Gehienbat herrialde azpigaratuetan ematen da, tuberkulosiaren kontrako tratamenduen kostuak ugariak direlako. Gainera HIES-aren kasuekin batera tuberkulosia ugaritu egin da azken urteotan.

Airearen bidez kutsatzen da eta bere sintoma nagusiak: eztul asko izatea, pisua galtzea, sukarra… dira.

Tuberkulosia tratatzean ezinbestekoak dira zainketa epidemiologikoak, gaixotasunaren espantsioa kontrolatzeko.

Tuberkulosia ekiditeko EAEan txertoa jartzen zaie umeei urte batekin.

2.PNEUMONIA: Bakterio ezberdinek sortzen dute eta biriken inflamazioa

eragiten du. Airearen bidez transmititzen. Bere sintomak: sukar altua, eztula, pleurako mina… dira. Arrisku-faktoreen artean fibrosi kistikoa eta asplenia ageri dira. Gaixotasun hau prebenitzeko estatu mailan bakuna bat ezartzen

da 65 urte baino gehiagoko eta 2 urte baino gutxiagokoei pertsonen artean.

• NEUMOTORAXA Pleuran airea sartzen denean sortzen den gaixotasuna da, airea

biriketatik edo kanpotik (perforazioen eraginez) sar daiteke. Pleura birikaren eta saihetsezurren artean dagoen gunea da,

bertan likido bat ageri da kantitate txikian eta horretara airea sartzen denean birikak kolapsatzen dira.

Sintoma nagusia toraxeko mina da.