Arriskuak ebaluatzeko ikastaroa Mutualia...5 3 DEFINIZIOAK Aurrera jo baino lehen, ikus dezagun...

ARRISKUAK EBALUATZEKOMETODOEI ETA EUSKARRIEI

BURUZKO IKASTAROA

IV. MODULUA

Laneko arriskuen hasierako ebaluazioa egiteko eta prebentzio ekintza planifikatzeko metodoa eta euskarria

LAN ARRISKUAK PREBENITZEKO IKASTAROA

Oinarrizko maila

2

1. SARRERA .....................................................................3

2. ARRISKUEN EBALUAZIOA.................................4

3. DEFINIZIOAK..........................................................5

4. EBALUAZIO MOTAK.............................................6

5. ARRISKUEN EBALUAZIO OROKORRA.................................................................7 5.1. ARRISKU LARRIAK IDENTIFIKATZEA....................................................7 5.2. BALORAZIO IRIZPIDEAK-IBJS EUSKARRIA ARRISKUEN E BALUAZIOA................................................................19 5.3. EBALUAZIO IKUSKAPENA..........................22 5.4. EKINTZA ZUZENTZAILEAREN PLANGINTZA............................................................22

6. ISTRIPUEN ETA GERTAKARIEN IKERKETA...............................................................24

7. BIBLIOGRAFIA.......................................................25

AURKIBIDEA Argitaratzailea: MUTUALIA

Helbidea: EGOITZA SOZIALACamino kalea 1, 1.a eta 2.a 20004 DonostiaEGOITZA OPERATIBOAHenao kalea 26, 48009 Bilbo

Hautapen eta Zuzenketa Bat zordea: MUTUALIA

Idazlana: José A. Carrasco M.ª Mar Crespo Jesús Dalmau Juan Luis Fernández José A. Hormaechea Beatriz Marcilla Juan de Dios Mayor M.ª Luisa Ortiz Jesús Taibo Lourdes de la Torre Edurne Villalba

Koordinazioa: Ana Aparicio María Bodón Ana Elorduy Gemma Olea Javier Vergara

Diseinua: MUTUALIA

Irudiak: Koldo Serra

Maketazioa eta inprimake-ta:

FLASH COMPOSITION S.L.

www.flashcomposition.comBerrikustea: 2006ko apirilaLege gordailua: BI2404-97

Eskubide guztiak erreserbatuta

3

1 SARRERA

Kaixo! Ni MUBI naiz eta, zuek be-zala, «Arriskuen ebaluazioa» egiten aritu naiz enpresan. Probetxu han-dikoa iruditu zait ikastaroa.

Ikastaro honetan, alde batetik, lanpostuetako arriskuak identifikatzen ikasiko dugu, bai eta saihestu ezin daitezkeenak ebaluatzen ere; eta, bestetik, dagokion prebentzio ekintza nola pres-tatu behar den aztertuko dugu.

Arriskuak ebaluatzearen helburua arriskusai-hestezinen hedadura baloratzea da. Prozesu sinple bat aztertuko dugu hemen, batez ere istripuen FORMAren kodean oinarrituta, eta lanpostuak, lansailak edo lantokiak identifikatzen ikasiko dugu. Hala, profesionalen iritzia kontuan hartuta, erraz egin ahal izango dugu ebaluazioa.

Dena den, arriskuak ebaluatzea ez denez he-lburua, prebentzio ekintza antolatzeko tarteko urratsa baizik, identifikatuta eta ebaluatuta dau-den arriskuak hartuko ditugu abiapuntu gisa, eta horietan oinarrituta prestatuko ditugu prebentzio ekintzak.

Bukatzeko, istripuak eta gertakariak ikertzeko beste euskarri batzuk ere ikusiko ditugu.

4

2 ARRISKUAK EBALUATZEA

Arriskuak ebaluatzea derrigorrezkoa da la-neko arriskuak prebenitzeko legediaren arabera (31/1995 Legea eta hori aldatu zuen 54/2003 Le-gea). Hala ere, esan beharra dago ebaluazio hori egitea ez dela berez helburua, enpresetan preben-tzio ekintza antolatzeko eman beharreko pauso bat baizik.

Laneko Arriskuak Prebenitzeko Legeak (LAPL)

berak argi adierazten du hori 16. artikuluko 2. puntuan, arriskuen ebaluazioari eta prebentzio jar-dueraren plangintzari buruzkoan, non hitzez hitz hauxe jartzen duen:

«(...) Arriskuak prebenitzeko plana oinarrizko bi tresnen bidez kudeatu eta aplikatu behar da: laneko arris-kuak ebaluatzen eta prebentzio ekintza antolatzen. Biak ere faseka gauza daitezke, modu programatuan. Tresna horiei buruzko xehetasunak hurrengo paragrafoetan daude jasota:

a) Enpresaburuak langileen segurtasun eta osasune-rako dauden arriskuen hasierako ebaluazioa egin beharko du; horretarako, oro har zera hartu beharko du kontuan: jardueraren nolakotasuna, lanpostuen ezaugarriak eta lanpostu horiek bete behar dituzten langileen ezaugarriak (...)».

zera xedatzen du Prebentzio Zerbitzuen Erre-gelamendua onartzen duen 39/1997 Errege Dekretuko 3.1 artikuluak: «Laneko arriskuak eba-luatzearen helburua arrisku saihestezinen hedadura baloratzea da. Ebaluazio horren bidez jasoko duen informazioan oinarrituta erabakiko du enpresa-buruak prebentzio neurriak ezartzeko beharrik ba ote dagoen eta, egotekotan, zer-nolako neurriak ezarriko dituen».

Hori guztia esanda, ikus dezagun zein printzi-pio aplikatu behar diren enpresako prestatzean. Printzipio horiek LAPLeko 15. artikuluan daude jasota eta ondoko hauek dira:

a) Arriskuak saihestea. b) Saihestezinak diren arriskuak ebaluatzea. c) Arriskuen jatorriaren aurka borrokatzea. d) Lana pertsonari egokitzea; bereziki, lan

monotono eta errepikatua arintzea, eta lanak osa-sunean dituen ondorioak gutxitzea.

e) Teknikaren bilakaera aintzat hartzea. f) Arriskutsuak diren lanak arrisku gutxiko edo

arriskurik gabeko lan bihurtzea. g) Prebentzio ekintza planifikatzea; horretarako,

modu koherentean uztartu beharko dira teknika, lanaren antolaketa, gizarte harremanak eta laneko ingurunearen faktoreen eragina.

Honela defini dezakegu arriskuen ebalua-zioa: sistematikoki eta etengabe aplikatzen diren metodo eta tresnen multzoa da, arriskuak identi-fikatzeko, baloratzeko, horien gainean jarduteko, kontrolatzeko eta segimendua egiteko (IBJS) eta, hala, prebentzio ekintzak lehenesteko.

Etengabe hobetzen joateko printzipioak aplikatzen dira horrela; hots, planifikatzea, gau-zatzea, kontrolatzea eta egokitzea (Shewhart-ek zehaztutako PDCA zikloa).

Hori guztia egin baino lehen, alderdi hauei buruzko informazioa jaso behar da lehenengo:

. Antolaketa

. Lanaren ezaugarriak eta konplexutasuna

. Lehengaiak

. Lanerako ekipoak

. Langileen osasun egoera

5

3 DEFINIZIOAK

Aurrera jo baino lehen, ikus dezagun terminoek zehazki zer esan nahi duten.

Arrisku larria:

Pertsonen osasunari, jabetzari, lantokiaren inguruari edota horien arteko konbinazioari kal-teak, lesioak edo ondorio negatiboak eragin diezazkiokeen iturri edo egoera oro (OHSAS 18001:1999).

Langileak lanaren ondorioz kalteren bat jasateko duen aukera da. Arriskua larritasunaren ikuspun-tutik kalifikatzeko, batera balioetsiko dira kaltea gertatzeko aukera eta kalte horren larritasuna (La-neko Arriskuak Prebenitzeko 31/95 Legea).

Seguru aski, adibide baten bidez hobeto ulertuko duzue bien arteko aldea:

Bi metro luzeko egurrezko eskailera eramangarri batek egoera txarrean dagoen maila bat du

goiko aldean.

Eskailera bera oso arriskutsua da, dagoen moduan egoteagatik. Eta langileek eskailera

hori erabiltzea arriskutsua da, izan ditzaketen ondorioak eta ondorio horiek gertatzeko

aukerak kontuan hartuta.

Arrisku larriak identifikatzea:

Arriskua dagoela aitortzeko eta arrisku horren ezaugarriak zehazteko prozesua.

(OHSAS 18001:1999).

Balorazioa egiteko irizpideak: Arriskua: Arrisku larrien hedadura, ondorioak, istripuak gertatzeko aukera eta abar nolabait neurtzeko tresnak edo eskalak.

Arriskuak ebaluatzea:

Arriskuaren hedadura neurtzeko eta arrisku hori onargarria den edo ez erabakitzeko prozesu orokorra (OHSAS 18001:1999).

Arriskua:

Baloratzeko irizpideak

6

4 EBALUAZIO MOTAK

Lau multzo handitan sailka ditzakegu arriskuen ebaluazioak:

Berariazko legediak agindutako arriskuen eba-luazioa.

Berariazko legedirik ez duten arriskuen eba-luazioa, baina nazioarteko, Europako edo Estatuko arauetan zein erakunde ofizial edo ospe handiko erakundeen gidetan jasota daudenak.

Analisirako metodo espezializatuak behar di-tuzten arriskuen ebaluazioa.

Arriskuen ebaluazio orokorra.

Hemen arriskuen oinarrizko ebaluazioak iku-siko ditugu; hots, arriskuen ebaluazio orokorrak.

Metodo hau, printzipioz, lehen hiru multzoetan sartzen ez den edozein kasuri aplikatzen zaio. Hala ere, ebaluazio espezifikoa behar duten arriskuen kasuan ere erabil daiteke, arriskuen lehen ebalua-zioa egiteko.

• •

• •

• •

• •

7

5 ARRISKUEN EBALUAZIO OROKORRA

5.1. Arriskuak identifikatzea

Identifikazio kodeak

Hona hemen lantokietako arriskuen zerrenda eta arrisku bakoitzari dagokion formaren kodea.

Lehen 25 kodeak istripuak eragin ditzaketen arriskuei dagozkie. 26-32 artekoak ergonomiare-kin eta psikosoziologiarekin lotutakoei. Eta 33-36 artekoak higiene industrialarekin lotutakoei. Azken horiek gaixotasun profesionalak sor ditzakete.

SEGURTASUNA

Istripu arriskua

1. Pertsonak maila batetik bestera erortzea. 2. Pertsonak maila berean erortzea. 3. Objektuak erortzea. 4. Objektuak manipulatu bitartean erortzea. 5. Askatutako objektuak erortzea. 6. Objektuak zapaltzea. 7. Geldi dauden objektuen kontra talka egitea. 8. Mugitzen ari diren objektuen kontra talka egitea. 9. Objektu edo tresnekin kolpeak, ebakiak edo sastadak egitea. 10. Partikulak edo zatiak jaurtitzea. 11. Objektuek harrapatzea edo objektuen artean harrapatuta gelditzea. 12. Makinak, traktoreak edo ibilgailuak iraultzean harrapatuta gelditzea. 13. Gehiegizko ahalegina egitea.

14. Muturreko tenperaturen eraginpean egotea. 15. Kontaktu termikoen eraginpean egotea. 16. Kontaktu elektrikoen eraginpean egotea. 17. Substantzia kaltegarriak arnastea edo/eta irenstea. 18. Substantzia kaustikoak edo/eta korrosiboak ukitzea. 19. Erradiazioen eraginpean egotea. 20. Leherketak. 21. Suteak. 22. Izaki bizidunek eragindako istripuak. 23. Ibilgailuek harrapatzea edo kolpatzea. 24. In itinere. Kausa naturala. 25. Beste batzuk.

ERGONOMIA ETA

PSIKOSOZIOLOGIA

26. Zamak eskuz manipulatzea. 27. Mugimendu errepikakorrak egitea. 28. Jarrera desegokian aritzea. 29. Datuak bistaratzeko pantailak. 30. Erosotasunaren eragile fisikoak. 31. Kausa psikosozialak. 32. Beste eragile batzuk.

33. Eragile kimikoak. 34. Eragile fisikoak. 34.1. Zarata. 34.2. Bibrazioak. 34.3. Tenperatura altuak. 34.4. Tenperatura baxuak. 34.5. Erradiazio ionizatzaileak. 34.6. Erradiazio ez-ionizatzaileak. 35. Eragile biologikoak. 36. Beste batzuk.

HIGIENE INDUSTRIALA

Gaixotasun arriskuaLaneko profesionalak

8

Arrisku moten gaineko azalpenak

Arrisku bat formaren arabera sailkatzean, lesioa zerk eragin duen zehazten da; hau da, objektu edo substantzia eragileak nolako lotura zeukan istripua jasan duen pertsonarekin.

01 PERTSONAK HAINBAT GARAIERA-TATIK EROTZEA

Altueretatik erortzea (eraikinetatik, aldamioeta-tik, zuhaitzetatik, makinetatik, ibilgailuetatik, etab.) edota sakonuneetara erortzea (zuloetara, induske-tetako hobietara, etab.).

02 PERTSONAK MAILA BEREAN ERORTZEA

Lurra irristakor egotean, edota oztopo zein substantzien ondorioz, estropezu edo irristatzeko arriskua dagoenean.

03 OBJEKTUAK ERORTZEA

Eraikinak, hormak, aldamioak, eskailerak, ma-terial pilaketak, lurra, harriak eta abar erortzea, elur-jausiak, etab.

04 MANEIATZEN ARI DIREN OBJEK-TUAK ERORTZEA

Lanak gauzatzean, materiala garraiatzean eta eskuz edo bitarteko mekanikoen bidez altxatzean, objektuak edo materialak erortzeko aukera

Arriskuen ebaluazio orokorra

9

05 ASKATUTAKO OBJEKTUAK ERORTZEA

Tresnak, materiala eta abar langile baten gainera erortzea, betiere langilea ez bazen horiek manipu-latzen ari.

06 OBJEKTUAK ZAPALTZEA

Objektu ebakitzaile edo zorrotzak zapaltzearen ondorioz, lesioak izatea.

07 GELDI DAUDEN OBJEKTUEN KONTRA TALKA EGITEA

Langilea alderdi dinamikotzat jotzen da; hau da, zuzenean eta aktiboki hartzen du parte istripuan, geldi zegoen objektu baten aurka talka egitearen ondorioz.

08 MUGITZEN ARI DIREN OBJEKTUEN KONTRA TALKA EGITEA

Makinetako edo instalazioetako elementu mu-gikorren eraginez, langileak kolpeak, ebakiak, urradurak eta abar izatean.


10

11. OBJEKTUEK HARRAPATZEA EDO OBJEKTUEN ARTEAN HARRAPATUTA GELDITZEA

Objektuen, piezen edo materialen artean harra-patuta gelditzean edo halakoren batek gorputzaren atal bat zapaltzean jasandako lesioa.

12 MAKINAK, TRAKTOREAK EDO IBILGAILUAK IRAULTZEAN HARRAPATUTA GELDITZEA

Traktoreak, ibilgailuak edo bestelako makinak iraultzean langilea harrapatuta gelditzea.

09 OBJEKTU EDO TRESNEKINKOLPEAK, EBAKIAK EDO SASTADAK EGITEA

Grabitatea ez den beste indar baten eraginez mugitzen den objektu edo tresna batek sortzen dio lesioa langileari. Mailukadak eta beste tresna edo objektu batzuek (egurra, harria, burdina, etab.) emandako kolpeak hartzen ditu barnean; ez, ordea, objektuak erortzearen ondorioz jasotako kolpeak.

10 PARTIKULAK EDO ZATIAK JAURTITZEA

Makina edo tresna batek jaurtitako partikulak edo zatiak langilearen gainera erortzean sortutako istripuak.


11

13 GEHIEGIZKO AHALEGINAK

Kargak manipulatzean edota gaizki egindako mugimenduak gertatzean sortutako istripuak.

14 MUTURREKO TENPERATUREN ERAGINPEAN EGOTEA

Muturreko tenperaturen eraginpean egotea. Langileak giro hotzegian edo beroegian aritzeaga-tik, asaldura fisiologikoek eragindako istripuak.

15 KONTAKTU TERMIKOAK

Gorputzaren edozer atal ukitzen duten objek-tuen tenperaturak eragindako istripuak.

16 KONTAKTU ELEKTRIKOEN ERAGINPEAN EGOTEA

Elektrizitatearen ondorioz sortutako istripu guztiak.


12

19 ERRADIAZIOEN ERAGINPEAN EGOTEA

Bai ionizatzaileak, bai ez ionizatzaileak.

20 LEHERKETAK

Airea gas edo substantzia erregaiekin nahastean gertaturiko leherketa, edo presiopean dauden on-tziak lehertzea.

17 SUBSTANTZIA KALTEGARRIAK ARNASTEA EDOTA JATEA

Atmosfera toxikoan egoteagatik sortutako istripuak hartzen ditu barne, baita produktu kal-tegarriak jateagatik gertatutakoak ere. Asfixiak eta itotzeak ere bai.

18 SUBSTANTZIA KAUSTIKOAK EDO/ETA KORROSIBOAK UKITZEA

Kanpo lesioak eragin ditzaketen produktuek edota substantziek sortutako istripuak.


13

21 SUTEAK

Suaren edo horren ondorioen eraginez sortu-tako istripuak.

22 IZAKI BIZIDUNEK ERAGINDAKO ISTRIPUAK

Pertsonek edo animaliek zuzenean eragindako istripuak; adibidez, erasoak, eragozpenak, hozka-dak, ziztadak, etab.

23 IBILGAILUEK HARRAPATZEA EDO KOLPATZEA

Lanaldian ibilgailu batek (enpresakoa izan edo ez) kolpatzea edo harrapatzea. Hemen biltzen dira lanorduetan izandako zirkulazio istripuak ere.

24 IN ITINERE. KAUSA NATURALAK Lanorduetan gertatzen diren zirkulazio istri-

puak; hots, ohiko bidetik lanera joatean edo etxera itzultzean gertatzen direnak.


14

25. BESTE BATZUK .

26. ZAMAK ESKUZ MANIPULATZEA Noiz izaten da arriskua? Zama 3 kg baino

handiagoa denean eta baldintza txarretan manipu-latzen denean:

• Gorputza urruntzen • Jarrera desegokian aritzean• Maiztasun handiarekin • Lurzoru irregularra, helduleku txarra...Pisua 25 kg baino handiagoa denean.

27. MUGIMENDU ERREPIKAKORRAK EGITEA

Noiz izaten da arriskua? • Errepikapenak; 30 segundo baino gutxiagoko

zikloak. • Jarrera desegokian aritzean. • Indarra aplikatzean • Atsedenik ez hartzean.

28. JARRERA DESEGOKIAN ARITZEA Noiz izaten da arriskua?

• Gorputzeko atalak edo enborra etengabe finko izatean.

• Artikulazioak modu asimetrikoan kargatzean.

29. DATUAK BISTARATZEKO PANTAILAK

Noiz izaten da arriskua?

• Egunean 4 ordu edo astean 20 ordu baino ge-hiagoz erabiltzean.

• Egunean 2 eta 4 ordu artean edo astean 10 eta 20 ordu artean erabiltzean, ondoko baldintza hauetan:

Lana nahitaez pantailaren aurrean egin behar denean

. Pantailaren aurrean ordubetez etengabe arit-zean

. Aldian-aldian kontsulta azkarrak egitea Arreta handia jarri behar denean

30 EROSOTASUNAREN ERAGILEFISIKOAK Faktore hauen artean, ondokoak ditugu:

• Zarata• Bibrazioak • Argiztapena • Tenperaturak Faktore hauek alderdi ergonomikoen barruan

eta higienearen barruan sar daitezke. Oro har, honako irizpide hau erabiltzen da: gaixotasun pro-fesionala eragin badezake (gortasun profesionala, estres termikora iritsi daitezken tenperaturak...), orduan higienearen alorrean sartzen da.

31. KAUSA PSIKOSOZIALAK

Faktore psikosozialak ebaluatzeko, inkestak edo elkarrizketak egingo dizkiegu langileei. Horre-la, enpresako hainbat alderdi ezagutu ahal izango ditugu: partaidetza, inplikazioa, ardurak, autono-mia, ekimena, kontrola, txandaketa, trebakuntza, informazioa, komunikazioa, aintzatespena, lan erritmoa, lan karga, nekea, klima soziala, gatazken konponketa, etab. Metodo zehatzak erabiltzea ko-meni da.

32. BESTE ERAGILE BATZUK

33. ERAGILE KIMIKOAK Materia bizigabez osatutako zatiak dira (geldoak

ala ez), eta organismoak hainbat bidetatik xurga ditzake (arnastuta, kontaktu dermikoz eta digestio bideetatik). Modurik ohikoena arnasbideetatik da.

Hainbat modutan egon daitezke airean: hauts gisa, gas gisa, lurrun gisa, laino gisa, etab.


15

34. ERAGILE FISIKOAK

Energiak gaixotasun profesionalak eraginditzake batzuetan: 34.1. Zarata34.2. Bibrazioak 34.3. Tenperatura altuak 34.4. Tenperatura baxuak 34.5. Erradiazio ionizatzaileak 34.6. Erradiazio ez-ionizatzaileak

35. ERAGILE BIOLOGIKOAK

Edonolako infekzio, alergia edo toxizitate eragin dezaketen mikroorganismo, zelula eta endoparasi-toak dira.

Lanetik eratorritako gaixotasunak sor ditzake-te; adibidez, hiesa, B hepatitisa, bruzelosia, etab. Hauek dira eragileak:

Birusak Bakterioak Parasitoak Onddoak Animalien eta landareen deribatuak

36. BESTE ERAGILE BATZUK

Aurreko ataletan azaltzen ez den beste edozein gaixotasun sortzen duten eragileen eraginpean egotea.


16

Istripuen historiala

Enpresan gertatutako istripuen historiala oso informazio iturri garrantzitsua da istripuak identi-fikatzeko orduan.

Azken urteetan gertatutako istripuei buruzko informazioa jasotzen du, bai eta istripu bakoitza gertatu zen moduaren kodea ere. Istripua izan den tokiarekin, sailarekin edo lanpostuarekin lotu beharko dugu. Baldintzak lehenagoko berberak badira, arriskua ere lehen bezalakoa izango da.

Informazio hori istripuaren partearen eredu ofizialean jasota egongo denez, enpresak ere izan-go du informazio hori. Dena den, Mutualiak bere kide diren enpresen historial estatistikoari buruzko informazioa eman dezake.

Horrela lortutako informazioa abiapuntu ba-liotsua da arriskuak identifikatzeko.

Arriskuak identifikatzeko sistema bezala erabil-tzea da helburua; hots, arrisku horiek ikuskapenen bidez identifikatuko ditugu, eta arrisku bakoitzari formaren kodea egokituko diogu.

Arriskua identifikatzeko euskarria

Arriskuak behar bezala identifikatzeko, ondoko fitxa erabiltzea proposatzen dizuegu.

Fitxaren ezkerreko aldean, jarduera identifika-tu beharko dugu; izan ere, arriskua izan baitaiteke orokorra (enpresa osokoa, lantoki osokoa, sail zehatz batekoa) edota eragiketa edo fase zehatz batekoa.

Eskuineko aldean, arriskuak identifikatzeko 36 kodeak daude, hiru ataletan banatuta: segurtasuna, ergonomia eta psikosoziologia, eta higiene indus-triala.

Fitxaren helburua lansail, lantoki edo lanpostu bakoitzak dituen arriskuak zehaztea da, inolako baloraziorik egin gabe; hau da, arriskuak identi-fikatzea baino ez.

Adibidez:

Hurrengo irudian, tailer bat ikus dezakegu. Hona lansailetan, lantokietan



17


18

Beste batzuk

2122

2324

2526

2728

2930

3132

3334

,134

,236

20

AR

RIS

KU

AK

IDEN

TIFI

KA

TZEK

O L

AB

UR

PEN

OR

RIA

31

/199

5 LE

GEA

Enp

resa

:

Iku

stal

dia

ren

dat

a:

Hig

ien

e in

du

stri

ala

Beste batzuk

Er. biologikoak

Erag

ile f

isik

oak

Errad. ez-ionizatzaileak

Errad. ionizatzaileak

Tenperatura baxuak

Tenperatura altuak

Bibrazioak

Zarata

Er. kimikoak

Erg

on

om

ia e

ta

psi

koso

zio

log

ia

Kausa psikosozialak

Erosotasunaren er. fisikoak

Datuak bistaratzeko pantailak

Jarrera desegokiak

Mugimendu errepikakorrak

Beste batzuk

Beste batzuk

Zamak eskuz manipulatzea

Saila

:

Seg

urt

asu

nar

i era

git

en d

iote

n a

rris

kuak

In itinere Kausa naturala

Ibilgailuekin harrapatzea

Izaki bizidunek sortutakoak

Suak hartzeko arriskua

Substantzien eraginpean egotea

Erradiazioen eraginpean egotea

Subst. kaust./korr. kontaktua

Substantzia kaltegarriak

Kontaktu elektrikoak

Kontaktu termikoak

Muturreko tenperaturak

Gehiegizko ahaleginak

Iraulketengatik harrapatuta gelditzea

Makinek harrapatzea

Partikulak jaurtitzea

Talkak, ebakiak eta sastadak

Mugitzen ari diren objektuekin talka

Objektu mugigaitzekin talkak

Objektuak zapaltzea

Askatutako objektuak erortzea

Manipulatzen ari diren objektuak erortzea

Objektuak erortzea

Maila bereko erorikoak

Maila batetik besterako erorikoak

Lan

po

stu


19

5.2. Balorazioa egiteko irizpideak IBJS euskarria. Arriskuen ebaluazioa

Aipatu dugun bezala, modu planifikatuan eta sistematikoan ebaluatu behar dira arriskuak.

Garrantzitsuena aldizka ikuskapenak egitea da, arriskua zehaztasun handiagoarekin edo txikia-goarekin ebaluatzeko.

Definizioak ematean azaldu dugun bezala, arriskuaren hedadura izan ditzakeen ondorioen eta gertatzeko dauzkan aukeren araberakoa da.

Iritzi profesionala

Arriskuak ebaluatzeko orduan, profesionalen ezagutzak erabili behar dira. Ezagutza horiek, arriskuak izan ditzakeen ondorioak eta kaltea gertatzeko aukerak lotuz gero, arriskua txikia, ertaina edo handia den zehaztu ahal izango dugu. Gainera, kontuan izan behar dugu ebaluazioa egitea ez dela helburua, prebentzio ekintzak lehe-nesteko bitartekoa baizik.

Adibide bezala, har dezagun aurreko ariketa eta saia gaitezen iritzi profesionala ematen.

Horrelako ebaluazioak egitean, arriskuak iden-tifikatzeko inprimakian bertan adierazi ahal izango dugu emaitza.

Ebaluazioa egiteko metodo binarioa

Arriskua larritasunaren eta gertatzeko aukeraren arabera baloratzeari deitzen zaio metodo binarioa.

Metodo sinple eta erraza proposatzen dizuegu jarraian. Hala, hiru maila bereiziko ditugu: txikia, ertaina eta handia.

Kaltearen larritasuna

Kaltearen larritasuna zehazteko, ondoko alder-di hauek hartu behar dira kontuan:

. Gorputzeko zein atal kaltetuko den.

. Kaltea nolakoa den (txikia, ertaina edota handia).

Ikus ditzagun adibide batzuk:

TXIKIA: Azaleko kalteak edo kalte zertxobait larriagoak, baina ezintasun aldirik ez dakartenak.

ERTAINA: Halako kalteak jasaten dituzten pertsonek ezintasun aldia izango dute.

HANDIA: Ezintasun iraunkorra edota heriot-za eragiten duten kalteak dira.

Kaltea gertatzeko aukera

Aukera txikia, ertaina edota handia izan daiteke, ondoko irizpide hauen arabera:

TXIKIA: Oso txikia da kaltea gertatzeko aukera (beste toki batzuetan gertatu da baina ez lantokian).

Kaltea oso kasu gutxitan gertatuko da.

ERTAINA: Gerta liteke (inoiz edo behin ger-tatu izan da gure lantokian). Kaltea aldian behin gertatuko da.

HANDIA: Liteena da, espero izatekoa (behin baino gehiagotan gertatu da lantokian).

Kaltea maiz gertatuko da.

Kaltea gertatzeko aukera zehaztu ondoren, hartu ditugun kontrol neurriak egokiak diren ikusi beharko dugu. Gainera, kontuan hartu beharko di-tugu ondoko hauek ere:


20

a) Langileak arrisku jakin batzuen aurrean be-reziki ahulak diren (ezaugarri pertsonalen edo egoera biologikoaren arabera).

b) Langileak zenbateko maiztasunarekin egoten diren arriskuaren eraginpean.

c) Zerbitzuan akatsik baden (elektrizitatea, ura).

d) Instalazioetan, makinetan eta babes gailuetan akatsik baden.

e) Langileak elementuen eraginpean ote dau-den.

f) Norbera babesteko ekipoek zer-nolako babe-sa ematen duten eta zenbat denboran erabiltzen diren.

g) Pertsonek ekintza ez-segururik egiten duten.

Balorazioa ondo egiteko, lehenik eta behin arris-kuaren larritasuna zehaztu beharko dugu (handia, ertaina edota txikia).

Ondoren, kaltea gertatzeko nolako aukera da-goen adieraziko dugu.

Irizpideak zehaztuta ditugunean, hurrengo tau-lara joko dugu. Bi faktoreak konbinatuta, arrisku maila nolakoa den adierazten digu taulak.

ARRISKU MAILAK

OSO ARINA1

ARINA2

NEURRIZKOA3

ARINA2

NEURRIZKOA 3

LARRIA4

LARRIA4

NEURRIZKOA 3

OSO LARRIA5

TXIKIA1

ERTAINA2

HANDIA3

1.TXIKIA 2.ERTAINA 3.HANDIA


21

Arrisku mailaren emaitza zehazten laguntzeko, ondoko irizpidea proposatzen dizuegu abiapuntu

gisa, ekintzari eta balizko premiari begira.

1. OSO ARINA

2. ARINA

3. NEURRIZKOA

4. LARRIA

5. OSO LARRIA

EKINTZA ETA TENPORIZAZIOAARRISKUAEz du ekintza espezifikorik eskatzen.

Ez dago prebentzio ekintza hobetu beharrik. Dena den, irtenbide errentagarriagoak aztertu beharko ditugu, edota gastu ekonomiko handirik eskatzen ez duten hobekuntzak. Aldian behin aztertu egin beharko ditugu, kontrol neurriek eraginkor izaten jarraitzen dutela bermatzeko.

Arriskua murrizteko ahaleginak egin behar ditugu, eta beharrezko inbertsio-ak zehaztu. Arriskua murrizteko neurriak epe jakin batean ezarri beharko ditugu. Neurrizko arriskuak oso ondorio kaltegarriak eragin baditzake, ondorengo-rako ekintza bat prestatu beharko dugu, kontrol neurriak hobetzeko beharra zenbatekoa den zehazteko.

Arriskua murriztu arte, ezin izango dugu lanean hasi. Baliteke arriskua kontrolatu ahal izateko gastu ekonomiko handia egin behar izatea. Arriskua egiten ari garen lan bati lotuta dagoenean, neurrizko arriskuak baino lehen konpondu beharko dugu arazoa.

Arriskua murriztu arte, ezin izango dugu lanean hasi. Arriskua murrizterik ez badago, nahiz eta behar beste baliabide erabili, debe-katu egingo dugu lana egitea


22

5.3. Ebaluazioa berrikustea

Arriskuen ebaluazioak egin den uneko baldint-zek irauten duten bitartean du balioa.

Prebentzio Zerbitzuei buruzko Erregela-menduko (39/1997 ED) 6. artikuluari jarraiki, aldian-aldian berrikusi beharko da ebaluazio hori, ondoko hauek kontuan hartuta:

. Lanean ekipo, substantzia edo prestakin ki-miko berriak erabiltzen ote diren.

. Teknologia berriak txertatu ote diren.

. Lan baldintzetan aldaketarik izan den.

. Lanpostuaren baldintzetarako bereziki senti-bera den langile bat iristerakoan

. Arriskuak ebaluatzeko berariazko xedapenek hala agintzen badute.

. Langileen osasunak okerrera egin badu.

..Aldizkako kontrolen bidez, osasunaren zaintzari buruzkoak barne, prebentzio jarduerak desegokiak edo gutxi direla hauteman bada.

. Enpresaren eta langileen ordezkarien artean adosten den maiztasunaren arabera.

Arriskuen hasierako ebaluazioen emaitzak ego-kitzat jotzen badu, zenbait arrisku fisiko, kimiko, ergonomiko edo psikosozialen gaineko ikerketak eta/edo ebaluazioak egingo dira. .

5.4. Ekintza zuzentzailea planifikatzea

Arriskuak ebaluatu ondoren, identifikatutako arriskuak zuzentzeko eta horien segimendua egi-teko neurriak ezarri beharko dira.

Aipatutako neurri zuzentzaileen artean, hurren-go egoera hauek nabarmendu beharko dira:

Arriskua ezabatzea edo murriztea, hainbat neu-rri hartuta: arriskua jatorrian bertan prebenitzea, langileak antolatzea, langile guztiak babestea, lan-gile bakoitza babestea, eta langileei trebakuntza eta informazioa ematea.

Aldian behin lan baldintzak, lan antolakuntza, lan metodoak eta langileen osasun egoera kontro-latzea.

Horretarako, ondoko eredu hau proposatzen dizuegu. Bertan, alderdi hauek zehaztu beharko dituzue: zuzenketa ekintzen arduraduna; ekint-zak onartuta, ezeztatuta edota izapidean dauden; ekintza horien hasiera eta amaiera data; eta segi-mendua.


23

AR

RIS

KU

A B

ALI

OES

TEK

O O

RR

IA, E

KIN

TZA

ZU

ZEN

TZA

ILEA

REN

PR

OPO

SAM

ENA

ETA

PR

EBEN

TZIO

JA

RD

UN

AR

EN A

NTO

LAK

ETA

31/9

5 LE

GEA

1.1.

2.3.

.4.3

.2.2 3.

3.4.

5,

1 2 3 4 5

Saila

:La

np

ost

ua:

Arr

isku

fak

tore

aB

alo

razi

oa

Ard

ura

du

na

Au

rrei

kust

ako

dat

a:

Am

aier

aB

ai/E

zH

asie

raEr

agin

aJa

zarp

ena

Bet

eara

zpen

Erag

in p

rop

osa

tuta

k

oso

ari

na

arin

a

arin

a

neu

rriz

koa

neu

rriz

koa

neu

rriz

koa

larr

ia

larr

iao

so la

rria

TXIK

IA

HA

ND

IA

ERTA

INA

oso

ari

na

oso

ari

na

ari

na

ari

na

neu

rriz

koa

neu

rriz

koa

larr

iala

rria

oso

larr

iao

so la

rria

TXIK

IA1.

TX

IKIA

ERTA

INA

2. E

RTA

INA

HA

ND

IA

3. H

AN

DIA

S

P

MR

Erag

ina

kon

po

nd

uta

AR

RIS

KU

AR

EN

MU

NTA

OO

NA

RTU

TAB

BA

ZTER

TUTA

EER

AB

AK

ITZE

N

Z: Z

OR

RO

ZTA

SUN

A

Enp

resa

ren

Si

nad

ura

eta

zig

ilu

Au

rrei

kust

ako

dat

a:kode forma

24

Laneko Arriskuak Prebenitzeko Legeko 16. artikuluaren arabera, ikerketa abiarazi beharko da langileen osasuna kaltetu denean eta kaltea era-gin duen ekintza arau-hauste larri gisa tipifikatuta dagoenean (1.502,54 eta 30.050,61 euro arteko zi-gorra).

Ikerketa guztien helburu nagusia istripua zerk eragin duten jakitea da, arriskuak kontrolatzeko

neurri zuzentzaileak diseinatu eta ezarri ahal iza-teko. Ikerketaren fase honetan, ondoko galdera honen erantzuna bilatu behar da: Zergatik gertatu da istripua?

Ikuskapenen osagarri izango den jarduera hau egiteko, ondoko eredu hau proposatzen dizuegu:

6 ISTRIPUAK ETA GERTAKARIAK IKERTZEA

ENPRESAREN IZENA ISTRIPUEN ETA GERTAKARIEN IKERKETA

Istripu pertsonala Istripu materiala Gertakaria Baja BAI EZ

Istripuaren eguna: Eguneko ordua: Laneko ordua: Eguna: Al. As Az. Og.Ol. Lr. Ig.

Bere ohiko lana al zen?

Istripuaren toki zehatza: Lesionatuaren izena: Lanpostua:Lan horretan zeukan esperientzia: Lesio mota: Istripua gertatzean zeraman babes ekipoa:

Adina: Lekukoak

Lesioa izandako gorputz atala:

BAI EZ

ISTR

IPU

AR

EN ID

ENTI

FIK

AZI

OA

ETA

DES

KR

IBA

PEN

A(S

aile

ko a

rdu

rad

un

ak b

ete

beh

arre

koa

Istripuaren sekuentzia deskribatu beharko duzue, eta zera adierazi: lesionatuak zer lan egin behar zuen, eta zer ekipok, substantziak edo objektuk eragin zuten lesioa. Adierazi istripua zerk eragin zezakeen (ikusi atzeko aldea), eta argazkiak edo krokisak eranstea komeni den.

Zer neurri hartu behar dira istripua berriz gertatu ez dadin?

Arduraduna Data

STR

IPU

EN P

REB

ENTZ

IOA

(Pr

eben

tzio

ar

du

rad

un

ak b

ete

beh

arre

koa)

Hartuko diren neurri zuzentzaileak

Arriskuen ebaluazioa berrikusi beharra al dago?

Data:D ata:

Sin.: Saileko arduraduna Sin.: Prebentzio arloko arduraduna

BAI EZ

25

7 BIBLIOGRAFIA

Ley de Prevención de Riesgos Laborales, Aso-ciación para la Prevención de Accidentes, 2003.

Europako Erkidegoen Aldizkari Ofiziala, 1989ko ekainaren 29koa, L 183/1 ...7.

Kontseiluaren 89/391/CEE Zuzentaraua,

UNE 81-900 EX Arauak eta lan arriskuak pre-

benitzeko kudeaketa sistema ezartzeko ondorengo arauak.

Liderazgo práctico en el Control Total de Pér-didas - Frank E. Bird, Jr. eta George L. Germain. (I.L.C.I.).

Segurtasun Auditoretza, 5 Izarretako Nazioar-teko Sailkapena (1990), International Loss Control Institute, Istripuak Prebenitzeko Elkartea.

114/1990 zk., «Éxito cuantificable a corto plazo de un sistema moderno de gestión de la seguridad C.T.P.»

.

CONFEBASK aldizkariko artikulua, 1991ko maiatza/ekaina. «Prevención y Seguridad = Ges-tión».

Manual de Control Total de Pérdidas , Istripuak Prebenitzeko Elkartea.

Sistema de Clasificación Internacional de Segu-ridad (1995eko argitalpena, ILCI, DNV).

117/1991 zk., «Correlación entre la Directiva Marco y el Control Total de Pérdidas».

Guía díavaluació de riscs per a petites y mitjanes empreses. Departament de Treball de la Generali-tat de Catalunya, Tarragona.

Erabateko kalitatea, SPRIren Zuzendaritza Garapena - Kalitatearen Sustapenerako Euskal Iraskundea, 1995-1996.

39/1997 Errege Dekretua, urtarrilaren 17koa, Prebentzio Zerbitzuen Erregelamendua jasotzen duena.

26

8 OHARRAK

................................................................................................................................................

................................................................................................................................................

................................................................................................................................................

................................................................................................................................................

................................................................................................................................................

................................................................................................................................................

................................................................................................................................................

................................................................................................................................................

................................................................................................................................................

................................................................................................................................................

................................................................................................................................................

................................................................................................................................................

................................................................................................................................................

................................................................................................................................................

................................................................................................................................................

................................................................................................................................................

................................................................................................................................................

................................................................................................................................................

................................................................................................................................................

................................................................................................................................................

................................................................................................................................................

................................................................................................................................................

................................................................................................................................................

................................................................................................................................................

................................................................................................................................................

................................................................................................................................................

Arriskuak ebaluatzeko ikastaroa Mutualia...5 3 DEFINIZIOAK Aurrera jo baino lehen, ikus dezagun...

Documents

Transcript of Arriskuak ebaluatzeko ikastaroa Mutualia...5 3 DEFINIZIOAK Aurrera jo baino lehen, ikus dezagun...