Atabala eta euria - atalak.eus · ez da, euriaren hotsa ere isiltasunaren modua den bezala, edo...
12
Atabala eta euria
Transcript of Atabala eta euria - atalak.eus · ez da, euriaren hotsa ere isiltasunaren modua den bezala, edo...
Atabala eta euria
Atabala eta euria (Zatia)
NARRAZIOA
62
Eta kartzelara sartu bazaituzte ere,han non hormek munduko zerik
zuganaino iristen utziko ez baitute, orduan ere, ez al duzu zure haurtzaroa,
errege ganbara miresgarri hori,oroitzapen tesoro hori, oraindik ere ukanen?
R.M. Rilke
H aurtzaroko oroitzapenak lainoen modukoak dira,lantzean behin heltzen dira, lainoen moduan eta, gelditugabe, lainoen moduan iragaten dira, laru edo ilunago,
altu-altuak edo behekaldeak ferekatuaz, gogo aren alde batetikbestera, gertaera ahaztuak islatuaz edo azalpen desberdinakutziaz.
Begira itzazu lainoak, iragan ahala, han dago behialako arratsaldea, sukalde iluna arrat-saldean, leiho irekia eta su izeki berria sukalde ilunean. Hantxe dago haurra leiho irekiraigonda, eta amama adabakiak josten. Eta haizea, herrialde guziko arramak eragiten, orbelaasaldatzen, gauzak eromen hari luzez mugitzen.
Haurrak aulki gainetik so egiten du ortzia, goibel eta beterik datozen lainoak; anderehaurdunak bezala, lainoak.
Bilatu 75. orrialdean zati horri dagokion irudia eta itsatsi. Egizu gauza bera hurrengo orrialdeetakotestu zati bakoitza irakurri ondoren.1
Bilatu irakurgai zati horretan honako hitz edo egitura hauen baliokideak. Idatzi atzizki eta guzti.
✰ gomutak ........................
✰ igarotzen ........................
✰ laztanduaz ........................
✰ noizik behin ........................
✰ hori argia ........................
✰ gauzarik ........................
✰ jazoera ........................
✰ hodeiak ........................
✰ arrastirian ........................
✰ aspaldiko ........................
✰ triste ........................
✰ mugiarazten ........................
✰ txaplatak ........................
✰ ikaratzen ........................
✰ behatzen ........................
✰ erreflejatuaz ........................
✰ hosto erori-ihartuen multzoa
........................
6
Batzuetan, aurkezpen gisa, beste idazle batzuek idatziak jartzen dira. Zein izen dute zati horiek?
❏ Epilogoa ❏ Epigrafea ❏ Aipamena
Zer esan nahi du hasierako zati horrek edo zer helburu du?❏ Narrazio baten hasiera dotoreago jartzeko helburua du, batez ere, imajina poetikoren baten bidez.❏ Badirudi gaztea den norbait kartzelan dagoela, eta errege ganbara batean bezala sentitzen dela.❏ Istorioaren zentzua biltzea: kartzelan, mundutik isolatua egon arren, beti izango dituela bere oroitzapenak.
Imajina ezazu bideoklip bat narrazio zati horretan oinarritua. Aukera itzazu kameraren plano desber-dinak. Nondik nora mugitu da? Ordena itzazu hurrengo urratsak, jarri zenbakiak biribiletan.
❍ Etxeko sukaldea barrutik: sutondoa, ilun xamar... Amama josten.
❍ Norbait kartzelan dago. Bere aurpegia lehen planoan. Hodeiei begira dago.
❍ Difuminatuaz, hodeietatik ume baten aurpegira, leihora igonda.
❍ Haurra zerura begira dago, lainoei.
0
3
1
2
4
NARRAZIOA
63
Haurrak ardi larruzko bere atabaltxoa du zinta urdinetikeskegirik, eta eskuineko atzamarraz oratzen ditu makilatxo biak.Sutondoan, haria jostorratzean sartzen du amamak, galtza beltzbatzuk josteko. Haizeak altxatu egiten ditu hostoak eta hautsa,haurraren betileetan hazkura eginarazteko, eta baratzekoalanbreetan eskegiriko izarak ere bete, astindu eta bortiz ki tolestenditu; hegaldatu ezineko uso zuri handi egiak legez, izarak.
Amamak mahai gainean utzi ditu galtzak eta ditarea, zutitu,eta leihotik begiratu. Sukaldetik ez irteteko diotso haurrari:hementxe egon, izarak batu eta laster nator. Ate ondotik guar da -sola hartu eta badoa, atea erdi zabalik utzita, etxe aurretik iraganez.
Aulki lokaren gainean, haurrak bere amama etxe aurretikiragaten dakusa, eta atabala bere makilatxoaz jotzen du bi edo hirualdiz. Ordu rako hasiak dira tantak, anpulu hozkirri bat erori dahaurraren masailera, berak hertsi egin ditu begiak, eta beste bana erori zaizkio betazaletara.Eta berriz ireki dituenerako kolorez aldatzen ari da lurra, ilunagoa, biguntzen ari baita agian.
Hautsa ureztatzen ari da, eta orri iharrak euriaren azpian ikaratu egiten dira, lurrarekinberdintzeko; beldurrez edo atseginez, ez jakin. Oinaztargi batek ortzia zeharkatu du,labanak animalia eritzen duen bezala, eta trumoiak, berehala, burrunbada animaliez ireki dukontzertua. Euri tantek lurrean, hostoetan eta teilatuan hots nabarrak eta ugalduak egitendituzte.
Bilatu irakurgai zati horretan honako hitz edo egitura hauen baliokideak. Idatzi atzizki eta guzti.
✰ danbortxoa ........................
✰ josteko orratzean ..................
✰ umeak ........................
✰ palutxo ........................
✰ orriak ........................
✰ suaren ondoan .....................
✰ fresko ........................
✰ guztiz lehorrak ....................
✰ burrunbots ........................
✰ prakak ........................
✰ hazgalea ........................
✰ maindireak ........................
✰ eragiteko ........................
✰ hegaz hasi ........................
✰ indarrez ........................
✰ tanta lodi ........................
✰ tximista ........................
✰ basatiekin ........................
✰ euritakoa ........................
✰ bildu ........................
✰ finkoa ez denaren.................
✰ ikusten du ........................
✰ matrailera ........................
✰ nahasiak ........................
✰ zerua ........................
✰ josteko atzamarreko tresna
........................
6
Zein urtarotan gertatzen ari da istorioa? Arrazoitu testuko erreferentziak erabilita.......................................................................................................................................................A ..................................................................................................................................................B ..................................................................................................................................................C ..................................................................................................................................................
Narratzailea orojakilea da ala lekukoa? Zergatik? ..........................................................................Badago deskribapen hutsa den paragrafo bat. Zein? Zer deskribaten du? ............... .......................Bilatu testuan eta idatzi hurrengo figura literarioei dagozkien zatiak:
Pertsonifikazioa: .............................................................................................................................Konparazioak: .............................................................................................................................
.............................................................................................................................
0
Lekukoa. Ez du pentsamendurik... ezagutzen.
Azkena. Ekaitza.
NARRAZIOA
64
Haur bakartia, leihoko aulkitik jaitsi, sukaldeko atea iragan etaetxetik lekorera doa. Euripean dandai geratzen da une batez urasentitzean, doi-doi makurtu du burua, asunek bezala, hotzikarasentitzean, eta laket zaio. Eta atabala jotzen du bere makilatxobiekin, euriak belar etsituak garbitzen eta berdetzen dituen artean,eta ibiltzen hasi da haurra, euri tanta lodien azpian, ur hotsezbustirik. Ura lurrean bildu eta irristatzen dela begiratzen duhaurrak, harrixka eta belartxoen artean aldats behera dihoala. Etaberak ere segitu egin nahi du uraren irristaera.
Ura abiantzadan doa larreetan beherantz, belarrak igurtziaz,lodia, lohia, eta mintzaira sekretu eta apalen batean kantatuaz.
Haurrak bere atabala jotzen du makilatxoekin, blai eta estro-pezuka doalarik. Berari deika daude itsas lamiak, bere zain krista-lezko untziak, eguzkiak gordetzen direneko urrutietan, eta
ipuinetako herrialderantz joan nahi du uraren bidetik. Txori habiak daude bere bihotzbarruan, orein instintua bere gorputz hain tipi, hain hauskorraren barruan. Eta, harainoiristeko, emaro erortzen zaio euria, bide etengabeak erakutsiaz.
Euri gardenak, amets zintzilikatuak, mundura erortzen. Ur latsak elkartzen diraerrekastoak sortuaz, eta makilatxoen kolpeek atabalaren larru bigunduan oihartzun malguaegiten dute maldan behera.
Bilatu irakurgai zati horretan honako hitz edo egitura hauen baliokideak. Idatzi atzizki eta guzti.
✰ tente ........................
✰ pitin bat ........................
✰ atsegin ........................
✰ kanpora ........................
✰ astiro ........................
✰ garbi-garbiak ......................
✰ makurtuak ........................
✰ aurbeheran ........................
✰ labaintzen ........................
✰ busti-bustirik ........................
✰ ahalean ........................
✰ errekatxoak ........................
✰ sirenak ........................
✰ sena ........................
✰ hizkera ........................
✰ ur-laster txikiak .....................
✰ apurkorraren ......................
✰ animalia belarjalea
........................
✰ behaztopo eginez
........................
6
Autoreak zelan adierazi du haurraren irudimen mundua? Idatz ezazu pasartea...............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
Literatur hizkuntzan, kontu handiz aukeratzen dira adjektibo batzuk, sentsazioak ere adierazteko.Zelan zehaztu ditu autoreak honako ideia hauek? Bil itzazu hurrengoei dagozkienak.Bakarrik geratu den haurra: ........................................... Uraren soinu ez oso ozena: ............................................Uraren pisuaz makurtu diren belarrak: ................................ Fantasiazko mundu baterantz: ........................................Umearen gorputz ahula: ........................................... Amaierarik ez duten bideak: ..........................................Bilatu eta idatzi testuko bi konparazio.
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
0
NARRAZIOA
65
Oihartzuna. Izan, oihartzuna isiltasunaren modu bat besterikez da, euriaren hotsa ere isiltasunaren modua den bezala, edooinetako bustiak bidaiako galera eta bakardadea diren bezala.
Haurrak ez daki noraino eramango duen urak, ibarrenbestaldeko herrialdean zelakoak izango diren zaldiak eta arbolak,baina atabala joko du uraren erresuman, eta ditare berriak ekarrikodizkio amamari itzuleran, itsas zaldi baten gainean itzuliko denean.
Haurra bere ametsetarantz doa, ekaitza atertu duenean ere,eguratseko argia ahuldu denean ere, aldats behera doa urarenbidetxoak segituaz. Baina, bat-batean, irristatu egin da eta erori.
Erreka ertzean erori da, eta sasi artean kateaturik geratu.Zangoak ur hotzetan, oinak urpeko lokatzean hondaturik, belareta odol zaporea sentitu du ezpainetan. Eskuan dauzka makilatxobiak, baina atabala, urak darama atabala, eta han ikusten du unebatez korrontean behera ia urrin desagertzen.
Ezin da soltatu eta haurra, ur uherretan sasietara loturik, hotzez eta oinazez, amamarideika dago. Negar anpuluak agertzen zaizkio begietan, eta ‘Amama, amama!’ oihukatzen du.Baina amama ez dator haurraren uso begiak lasaitzera.
Bilatu irakurgai zati horretan honako hitz edo egitura hauen baliokideak. Idatzi atzizki eta guzti.
✰ haranen ........................
✰ atmosferako ........................
✰ euria gelditu ........................
✰ sartu-sarturik .......................
✰ sumatu ........................
✰ gatibu ........................
✰ alboan ........................
✰ basatzan ........................
✰ labaindu ........................
✰ malkoak ........................
✰ askatu ........................
✰ zikinetan ........................
✰ sufrimenduz ........................
✰ landare arantzaduna
........................
6
Egizu narrazioaren argumentua. Gogoratu: funtsezkoa baino ez.....................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................
Zerk ematen zion umeari adorea bere bidaian aurrera egiteko? ..............................................
Zer nabarmenduko zenuke narrazio horren estiloari dagokionez?❏ Poetikotasuna. Ekintzen narrazioaren gainetik autoreak konparazio ederrak, adjektibo esangura tsuak
bilatu ditu kontaketa hornitzeko.
❏ Errealismoa. Gertatzen dena, gordina izan arren, argi eta garbi azaltzeko joera nabaria da narrazioan.
❏ Haurrentzako estiloa, hots, kontaketa erraza, goxoa, hitz magikoak, gertakizun politak, fantasia...
4
0
Hurrengo orrialdean, emaiozu amaiera narrazioari. Asma ezazu nahi duzun erako amaiera, baina saiazaitez iruzkindu dugunaren hariari eta estiloari eusten.7
NARRAZIOA
66
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
NARRAZIOA
67
«—Bada sentitzen da... bost urte nituen... udazen... hondartza... Kontxako hondartza,gaztelua, hareazko gaztelua, itsasoa, maria gorazetorren, kuboa eta pala, orduan ez zegoenaltabozik, eta ni gaztelu bat egiten ari naizhondarretan, tunela, hondarraren azpikotunela, esku batekin azta rrika, hondar-ale xehe-xeheak, txirla zati txohautsiak tarteka, tunelarengainean gaztelua, ez dagaztelua, hareazko hesibaldar gutxi gora beheralaukitua baizik, baina niorain aztarrika ari naiz bieskuekin: hondar alexehe-xeheak, txirla zati -txo hautsiak tartekaatzazaletan, es kui na aldebatetik eta ezkerrabestetik, gaztelua goian,ene, hau poza!, bi eskuekelkarrekin topo egin dute:«Hola, zer moduz?», eskuekelkarri eskua ematen diote, zegrazia, besoak ukondoetarainosartuta dauzkat hareatan, gazteluarenazpian, makurturik nago eta sudurragazteluko plazarantz jaitsita: hemen piszina txikibat egingo dut, karramarro bat harrapatukoarroketan eta hona botako dut, hemen gaztelukodorreak egingo ditut, hareazko hesiaren lauixkinetan, eta beheko tunel honetan?, ai,krokodilo txiki batzuk baleude, orduan bai ongi,inor ez litzateke sartuko nire gazteluan, «zubi al -txakorra», hori oso zaila da, hori ezin da egin,
tunela sakondu, tunela sakondu, gazteluarenalbo banatara tunel berriak egin, tunelak,tunelak, ura, ez, ez segi sakontzen, ura, urazbustitzen ari zaizkit eskuak, ukondoak ere bai,ura, nondik dator ura?, azpitik bakarrik ez, oinak
eta belaunak ere busti tzen ari zaizkit,«txikitin, txikirrikitin, oyian pixa egin
du» kanta tzen didate arrebek,baina hori gezurra da, orain ya
ez det egiten, eta tonta ba tzukdira, ya ez det busti tzenpijama, tontak dira, tontak,ni ya aundiya naiz, esko -lara juten naiz eta eztetoyian pixik eiten, ura,gaztelua urez inguratuadago, itxasua ere tontoda, nere gazteluainguratzen ai da, Arantxaeta Maite bezela, tontas,
bobas, amatxori esan -go´yot, bobas más que
bobas, ama, esango´yot,ikusik´ezu, ama, beira, Arantxak
pixontzi deittu´it, gizaajo´ri, etorriari onea, gangar alako oiek, hummmm,
ia gero!, gure mutil txikiyai olako gauzakesaten, eta orain ere altxatuko naiz, jungo naizamatxongana eta esango´yot: «Beira, ama,gaztelu bat ein det, baiña itxasua dator eta botako du,etorri zaitez», baiña ama ez da agiri, jendia dabiltxipli-txapla ur ertzian, emakume potolaktrajebaño beltzekin, eta nik ba´kit ez dalane´arrik ein biar, ni mutil aundiya naiz-eta, etaseguru n´o e´naizela ai ne´arrez, baiña andre
Narratzaile gaztetxoak ere asma daitezke, perspektiba edo ikuspuntu errealagoa eta interesgarria lor -tzeko. Hurrengo zatia Manu militari obrakoa da. Bertan umetxo baten kontaketa ederra azaltzen da.0
Irakurri hurrengo galderak eta markatu erantzuna: bai / ez.
1. Azalpen egituratua al da, hots, paragrafoekin, perpausak ongi bereizita, eta abar? . . . ❍ ❍2. Azalpen “anarkiko” horrekin ume psikologia fideltasunez adierazi nahi izan ote da? . . ❍ ❍3. Narratzailea 3. pertsonakoa balitz efektu berbera lortuko al litzateke? . . . . . . . . . . . . ❍ ❍4. Umearen buruan bere pentsamenduak eta ama-arreben esanak nahasian al darabiltza? ❍ ❍5. Umearen pentsamendu-isuri antolatu gabea islatzea al da estilo horren helburua? . . . . . ❍ ❍6. Oinak bustirik sentitzean inkontzienteki beste arazo bat etorri al zaio burura? . . . . . . . . ❍ ❍7. Une horretatik aurrera umearen azalpen moldea (hizkuntza) errealagoa bihurtu al da? . . ❍ ❍8. Testuari ageri al dira “pentsatu nuen” eta gisako azalpenak haria argitzeko? . . . . . . . . ❍ ❍9. Ugari al dira testuan “orduan”, baina”, “hala ere”, “izan ere” eta gisako juntagailuak? . ❍ ❍
10. Ama al da umearen “euskarria” arazotan dagoela sentitzen duenean? . . . . . . . . . . . . . . ❍ ❍
BB EE3
NARRAZIOA
68
orrek galdetzen dit: «¿Qué te pasa, guapo?, ¿tehas perdido?», eta nik: «No», baiña lepotik eldudit, ze orduan etze´on altabozik, eta osoemakume guapa da, eztaka trajebañobeltzik, lore gorri batzu´ tazkatitien buel tan, eta trajebañuaurdiña da, lore gorribatzu´kin, eta ortzak txuri-txuriak erakus te´ittuirriparre eitterakuan, etamakurtu da, kukulu-mutxu jarri da, etaarpegiya nere aur pe - giyan aurrian daka orain,«No te preocupes, queenseguida vamos a encontrara tu mamá», «Yo no tengomamá», «Ah, no?», «Yotengo amatxo» esan diyot etaparre ein du, ortzak txuri-txuriya´tazka, oso guapa dabaiña amatxo geyo, eta esaten ditbera ez dala emengua, madrileñadala, eta geyo gustatzen zaiola «mamừamatxo» baiño, eta nik orduan ezin diyot ezeresan, ze oso guapa da eta gainera ortzak txuri-txuri ya´tazka, baiña iges eiten det eta nai diyotze´ozer esan, «idiota, tonta, cochina» edo ola,
baiña iges eiten det, eta or dator Arantxa,korrika nijua jendian toallak zapal tzen, «Nuntzinan, po ttoko?», baiña nik mingaiña ateatzen
diyot, eta nai det amatxongana azkar-azkar aileatu, «Ama, etorri zaittez!»,
eta badator nirekin amatxo, tiraegiten diyot eskutik helduta,
«Bai ña, baiña, zer?, noranaramazu?», eta nikeztakat arnasik gazte-luarena eta ori danaesplikatzeko, eta aileatugera ur ertzera: ez dagoezer, itsasoak tapatu dugaztelua, eta olatuaerretiratzen denean,han txe daude, kaka-
mokordo txiki batzukematen dutela, nere gazte-
luaren konddarrak, «Oh, zepena», esaten du ama txok,
«Baiña biyar eingo ezu beste bat,maitia, ale, goazen etxera, berandu da
eta», eta ni orduan konturatzen naizamatxok ezin duela ezer itsasoaren kontra, etaoso triste jartzen naiz...»
Manu Militari, Joxe Austin Arrieta. Elkar
Aldizkari batean istorio horren aipamen labur-labur bat egiteko aukera eskaini dizute. Lerro batzuk soilik.Irakurlea gogoan izanik, aukera itzazu alderdirik interesgarrienak (kokapena, edukia, moldea, esanahia,balioak).......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
0
NARRAZIOA
69
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
Hondartzako istoriotxoaren antzera, gaztetxo baten pasadizo bat kontatu behar duzu:A Atabalarekin abentura bila irten den umearena.B Zuk zeuk gogoratu dezakezun bat.
Egizu lehen saioa orri solte batean. Moldapenak egin eta txukundu ondoren, idatz ezazu azken bertsioahurrengo lerroetan.
7
NARRAZIOA
70
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
NARRAZIOA
71
Ea egitura batzuk ongi jaso dituzun. Bete hutsune horiek beheko zerrendetako aukera zuzenarekin.
1. «Eta kartzelara sartu bazaituzte ere, han non A).......................... munduko B)..........................zuganaino iristen utziko ez C).......................... ...»
2. «Haurtzaroko A).................................. lainoen modukoak dira...»
3. «Hantxe dago haurra leiho irekira igonda, eta A)..................... adabakiak josten.»
4. «...ardi larruzko bere atabaltxoa du zinta A).......................... eskegirik, eta eskuineko atzamarrazoratzen ditu B).......................... biak.»
5. «Haizeak altxatu egiten ditu hostoak eta hautsa, haurraren A).......................... hazkura eginarazteko.»
6. «...eta baratzeko alanbreetan eskegiriko izarak A).............. bete, astindu eta bortizki tolesten ditu...»
7. «Sukaldetik ez A).......................... diotso haurrari...»
8. «Aulki lokaren gainean, A)........................ bere amama etxe aurretik iragaten dakusa...»
9. «...anpulu hozkirri bat erori da (...), berak hertsi egin ditu begiak eta beste bana erori A).....................betazaletara. Eta berriz ireki dituenerako kolorez aldatzen ari B)............. lurra...»
10. «Oinaztargi A)........................ ortzia zeharkatu du, labanak animalia eritzen duen bezala...»
11. «Haur A)........................ leihoko aulkitik jaitsi, sukaldeko atea iragan eta etxetik lekorera doa.»
12. «Euripean dandai geratzen da une batez ura A)............................. , doi-doi makurtu du burua,B)........................... bezala, hotzikara A)............................. ...»
13. «Ura (...) irristatzen dela begiratzen du haurrak (...) Eta berak A)............... segitu egin nahi duB)............... uraren irristaera C)............... ...»
14. «Haurrak ez daki noraino eramango A)....................... urak, ibarren bestaldeko herrialdeanB)........................ izango diren zaldiak...»
15. «...ditare berriak ekarriko dizkio amamari itsas zaldi A).................................... itzuliko denean.»
16. «Zangoak ur hotzetan, oinak urpeko A)......................... hondaturik...»
9
1. a) hormak / hormekb) zerik / zerarikc) dute / baitute
2. a) oroitzapenak / oroimenak
3. a) amama / amamak
4. a) urdinatik / urdinetikb) makilatxo / makiltxo
5. a) betileetan / betiletan
6. a) ere bai / baita ere / ere
7. a) irten / irteteko / irtetea
8. a) haurra / haurrak
9. a) zaizkio / zaiob) da / du
10. a) bat / batek
11. a) bakartiak / bakartia
12. a) sentitzerakoan / sentitzean / sentitutakoanb) asunek / asunak
13. a) / b) / c) ere (Zein tokitan?)
14. a) duen / dionb) zelakoak / zelan
15. a) batean / batengan / baten gainean
16. a) lokatzean / lokatzan
NARRAZIOA
72
KONTROL PROBA
1. Testuinguruaren laguntzaz, eman hamar hitz horien sinonimo bana.2
2. Erantzun honako galdera hauei. Atabala eta euria narrazioa.
1. Istorioan norbaiti umetan gertaturiko pasadizo bat kontatzen al da? . . . . . . . . . . . . . ❍ ❍2. Iraganeko pasadizoa narratzeko lehenaldiko adizkiak erabili al ditu? . . . . . . . . . . . . ❍ ❍3. Naturako elementuak, umearen sentsazioak... nabarmentzen al dira kontaketan?. . . . . ❍ ❍4. Hiru espresaerak (narrazioa, deskribapena, elkarrizketa) berdintsu erabili al dira? . . . ❍ ❍5. Atabala mutiltxoari konfiantza ematen dion elementu bat al da? . . . . . . . . . . . . . . . . ❍ ❍6. Umea, nolabait, erronka jo eta eguraldiari aurre eginaz irten al zen abentura bila? . . ❍ ❍7. Ekaitza hasi zen udako arratsalde batean erabaki al zuen umeak irtetea? . . . . . . . . . ❍ ❍8. Mundua deskubritzera bezala, bere ametsetarantz irten al zen umea? . . . . . . . . . . . . ❍ ❍9. Umea erreka ondoko sasietara erori al zen eta sasi artean trabatuta geratu? . . . . . . . ❍ ❍
10. Istorioaren konplexutasuna nabarmentzen al da kontaketa teknikaren gainetik? . . . . . . ❍ ❍
BB EE
3. Bete hurrengo hamar hutsuneak.
1. «Ura abiantzadan doa larreetan A)............................ (...), mintzaira sekretu eta apalenB)............................ kantatuaz.»
2. «Haurrak bere atabala A)............................ du makilatxoekin...»
3. «Haurra bere ametsetarantz doa, ekaitza A)........... atertu duenean A)........... , eguratseko argia B)...........ahuldu duenean B)........... ...»
4. «Ur latsak elkartzen dira errekastoak A).......................... ...»
5. «Eskuan dauzka makilatxo biak, baina atabala, urak A).......................... atabala...»
6. «Ezin da soltatu eta A)............................ , ur uherretan sasietara loturik B)............................ etaC)............................ amamari deika dago...»
_________________________________________________________________________________
so egiten «Haurrak aulki gainetik so egiten du
............................... ortzia, goibel eta beterik datozen
ortzia lainoak; andere haurdunak bezala,
............................... lainoak.»
goibel
............................... «...anpulu hozkirri bat erori da
anpulu haurraren masailera, berak hertsi
............................... egin ditu begiak...»
hozkirri
...............................
dandai «Euripean dandai geratzen da une batez
............................... ura sentitzean, doi-doi makurtu du
doi-doi burua, asunek bezala (...) eta laket zaio.»
...............................
laket
............................... «Txori habiak daude bere bihotz
instintua barruan, orein instintua bere gorputz
............................... barruan. Eta, haraino iristeko, emaro
emaro erortzen zaio euria...»
...............................
1. a) beherantz / beheruntzb) batetan / batean
2. a) jotzen / ikutzen
3. a) ere (Zein tokitan)b) ere (Zein tokitan)
4. a) sortzen / sortuaz
5. a) darama / eramaten du
6. a) haurra / haurrakb) hotzez / hotzarekinc) oinazeekin / oinazez
