aurki - Maizpidemaizpide.eus/fr/system/files/archivos_para_bajar/maizpide aldizkaria 2018.pdfMARIAN...

aurkib

idea

MAIZPIDEK 30 URTE MAKInA bAT bIZIPEn ETA IsToRIo C 1 4

MAIZPIDEKo AbEnTURAK b2 11

ElIKADURA ETA MIToAK b1 14

EUsKARAn MURgIlDUTA b1 16

MAIPIDEREn hIsToRIA lAbURRA b2 18

ZER EgIn DAITEKE ATsEDEnEAn? b1 20

AMAIA gARgAllo oPERA soPRAnoA gURE ARTEAn C1 21

EUsKAl hERRIKo lEKU KUTTUnAK b2 24

hIMAlAIA, MEnDIZAlE gUZTIEn AMETsA C1 28

ERREZETAK A2 30

ZUhAITZAK ETA noRTAsUnAK hoRosKoPo ZElTIARRA A2 32

EZ EgIn nEgAR, ITZUlIKo nAIZ PoZEZ KAnTARI... C1 34

noR DA noR? A1 35

MAIZPIDE ALDIZKARIA. Lege gordailua: SS-0292/04Parte hartzaileak: MAIZPIDE euskaltegiko ikasle eta irakasleakLaguntzaileak: KUTXABANK, GERRIKO liburu-denda, MAIZPIDE euskaltegiaAzala: FABIEN HOURTANEInprimategia: Antza Komunikazio Grafikoa (Lasarte-Oria)Diseinua eta maketazioa: Antza Komunikazio Grafikoa (Lasarte-Oria)

aurkib

idea

JASONE BASURTO LUZURIAGA (Segura, 1974)• Bizilekua:Antzuola• Ogibidea:Irakaslea• 19urteMaizpiden

“Maizpiden lanean hasi nintzenetik gertatu zaidan zer-baitkontatzekoesanzenidatenetazerbaithori,bereziaizanzedila,ezta?Pentsatzenaritunaizetabururatuzaitazkeneanzerkontatu.Duelazazpibaturteedo,azkene-koeszedentziaamaituondoren,laneanhasiberri-berrianintzen, udako ikastaroa zen, eta gogoratzen dut nonnuenklasea,ondokogelan,129an,A2taldekoarduradu-nanintzela.Etataldehorretanbazeudenatzerritarbatzuketa tartean zegoen neskatila bat, 16-17 urtekoa zena,bereamarekinHegoAmerikatiketorritakoa.Antzadenez,ikasturteahemenpasatuzuen,amakbikotekideeuskal-dunaeginzuenhemen,etabikotekideakudan ikastaro

bathemenoparituzion.Baetorri zenneskatoaetana-barizitzaionhaserresamar.Errespetuosoztratatzengin-tuengu,ikaskideaketadenak,bainahori,haserre,triste,etanoski,gukzerbaiteginnahigenuenberaalaiagoibil-tzeko.Kontuadalehenengoasteapasatuzela,bigarrenaerebai,etabadakizubukaeranirakasleokikasleekinbile-raegitendugula.Askotangaldetzendieteazermoduzsentitudirenikasleak,ikasiduten,zermoduzibilidiren…betihobetzealdera,etaberakemandakoerantzunakbe-netanhunkituninduen.Esanzidan:“Jasone,benetango-goz kontra etorri naiz, aitaordeak ikastaroa ordainduta.Osogaizkipasatudutlehenengoastea,bigarrenahobe-toxeago,bainatira,etaorainpenadutbukatzeko.Zueklortubaituzuebiastehauetannireeuskararekikojarreraaldatzea.Ikasturteaosogaizkipasatudut;izanere,baze-goentaldeeuskaldunbat,etahaiekineznueninoizlor-tzenharremanikizaten.Orainbadakithoriekinharrema-naizangodudala,hemenbizitzekoeuskarabeharrezkoadela,euskaraosobereziadela”etaesannion“bejondeizu-la,segihorrelaxeetaikasieuskara”.Egiaesan,harrezkeroezdutbereberririkizanetaharkezzuenhementituluriklortu,ezEGArik,ezB1…Baina,benetan,niresentsazioaizanzeneuskaldunbatlortugenuela,etahoridaniretzatlorpenhandienetakobat.Eta,egiaesan,oraindikereoi-lo-ipurdiaateratzenzait”.

MAIZPIDEK 30 URTEMakina bat bizipen eta istorioLeku txikietan, gauza handiak egiten dira, eta horixe gertatu da Maizpiden 1988an ateak zabaldu zituenetik.60ko hamarkadan, euskara bultzatzeko asmoz lan eta lan hasi ziren. Lazkaoko Aita Beneditarren inguruan abiatutako euskaldun-tze eta alfabetatze lanak aitzindariak izan ziren horretan. 70eko hamarkadan, lehenengo Udako Euskal Ikastaroa antolatu zuten eta geroago, 80ko hamarkadatik aurrera hilero-hilero urte osoko ikastaroak antolatzen hasi ziren. Pixkana-pixkana, haziz eta he-datuz joan zen egitasmoa eta horrela, 1988an barnetegia sortu eta eraiki zen: MAIZPIDE.Beraz, aurten, 30. urteurrena ospatzen dugu Maizpiden eta harro-harro esan dezakegu hasierako asmoa ederki bete dela; euskara gure artean bizirik dagoela eta elkarrekin euskal kulturaz gozatzen dugula. Historiaren zatitxo baten berri izateko, aldizkari ho-netara ekarri nahi izan ditugu irakasleen, garbitzaileen, gauzainaren eta mintzalagun kideen hainbat bizipen eta pasadizo. Hona hemen horiek kontatu eta guk jaso ditugunak:

4

maizpide aldizkaria 2018ko apirila26. zenbakia

RAMON LIZARRAGA (Beasain, 1966)

• Bizilekua:Beasain

• Ogibidea:Gauzainaetamantenuarduraduna

• 13urteMaizpiden

“Nikbetiikustenzaituztethiruegoeratan:osonekatuta,losekoedomozkortuta.Hiru.Nekatutaikusteakezdau-kagraziarik,loba...ezta.Etabestela,mozkortuta:oste-gungauean,tipobatedoneskabatdatorrelaedonola.Horrekbaidaukagrazia.Behinbatean,izanzenbetikogaua, jadadenokbarruan, loegiten, lasai ikustenzen.Lehenengopisuadenaitxita,azkenfineanhanklaseakdaude.Orduan,entzutennuennorbaitgiltzekinzarataegitenetaarraroaeginzitzaidan.Etanikbanekienklase-kogiltzaknikneuzkala.Etapentsatunuen,agianlapurbat da, eta joannintzen ikustera.Han ikusi nuen tipobat, klase bateko ate aurrean galtzontzillotan makur-tuta, atea irekitzen saiatzen, bere logela balitz bezala.Pisuznahastutazebilen.Etaesannion“aizak”etaberakesanzidan“e,nirelogela...”etaesannion“segigora”.

Gero,joannintzenikusteradenaondozegoen,etaberelogelaaurkitu,aurkituzuen.Ateairekizuen,argiapiztuzuenetalogelairekitazegoen,bainaberaezzegoenba-rruan,lurreanetzanda,korridorean,baizik.”

TERE IRASTORZA IRAZUSTA (Abaltzisketa, 1968)• Bizilekua:Lazkao

• Ogibidea:Sukaldaria

• 30urteMaizpiden

Terekkontatudigunpasadizoaduela28urtegertatuzen.

“Pasadizougaridauzkat,gauzapilabatgertatudiraMaiz-pide ireki zutenetik. Baina kontatukodizuedanabitxie-netakoa iruditzenzait.NeskagaztebatetorrizenMaiz-pideraikastera,etaesanzigunbera“makrobiotikoa”zela.Guretzathoriizanzenharrigarria,zerenetaezgenekienzer zen ere! Neska oso argala zen, txuri-txuria, ematenzuenmomentubatetikbesterahilkozela.Lanhandiakja-rrizizkigun,esannahidut,janzitzakeenjakibereziekosoizenarraroakzituzten…Tupperpilabatekarri zizkigun….Momentuhorretansukaldeanhiruedolauaritzengi-nen,etabarreegitengenuen,baina,egiaesan,momentuhorretanapuratutageunden,ikusigenuenneskahorrekhainseriohartzenzuela jan-kontua…etaematenzuengauzahoriekjanezean,hilegingozela.Hozkailubatbetezigunberetupper-ekinetaberejanaribereziarekin.Esanzigunberamoldatukozela.Eguerdianeta gaueanbere jana berotzen zuen lapiko batean su-kaldean,benetanesanbehardutusainaosonazkagarriazela eta itxuraoso arraroa,bainaondomoldatzen zen.Haubiedohiruegunetaneginzuen.Bat-bateankontu-ratuginenezzelasukalderaetortzenetaberetupper-akhorgeldirikzeudela. Ikustengenuengeukprestatutakojanariajatenzuela,gustura,gainera.Bihilabeteegonzenhemen,eta zeharoaldatuta itzuli zenetxera,mundukoneskapolitenaematenzuen.Gizenduta,umoreaaldatu-ta,etorrizeneanbainoaskozhobeto.Etaberetupper-akhemenutzizizkigun.Horrekinesannahidutpertsonabatzuekbenetandau-katelagaixotasunenbat,bainabestebatzuetanezdelahainlarriaetaberehalaharrapatzenditugula.”

5

Elkarrizketa Maizpidek 30 urte

C 1

MARIAN BIDEGAIN ORMAZABAL (Mutiloa, 1959)• Bizilekua:Gabiria

• Ogibidea:Irakaslea

• 30urteMaizpiden(euskaraklaseakematen41urte)

Marianekkontatudigunpasadizoa2011koirailaren11ngertatuzen,zuzendarizela.“Denokdakizuenez,egunhorretanNewYorkekodorrebikiakeroriziren,atentatubatenondorioz.Egoeraosolarriaizanzen,etaatentatuamundukotelebistaguztiekzuzeneanemanzuten.Maizpiden urte horretan, beste urte askotan bezala,Arabako Lapueblako ikastolako 14-15 urte bitartekogaztetxoakzeuden,euskarahobetzekoasmotan.Ez naiz gogoratzen ikasleen lehenengo edo bigarrenegunazen.Egunhorretanekintzaberezibatzukanto-latugenituengazteekinegiteko, zinema-aretoan,hainzuzenere,Aitzolirakaslearekin.Bat-bateanbulegoanagertuzenAitzolestuetalarri,es-kailerakbinakajaitsiz,oihuka:“bigarrenaerorida,biga-rrenaerorida!!!!”.Atentatuariburuznikeznekienezer,eta ikaragarrizko sustoa hartuta, pentsatu nuen erorizenagaztetxobatizanzela.Anbulantziarideitzekote-lefonoahartzearAitzolekazalduzidanNewYorkenerorizelabigarrendorrea.Nahizetaegoeraosolarriaizan,lasaitunintzenkontu-ratunintzeneanerorizenaezzelaLapueblakogaztetxobat,baiziketaNewYorkekobigarrendorrea.”

IZASKUN ALKAIAGA ETXABE (Lazkao, 1964)• Bizilekua:Lazkao

• Ogibidea:Garbitzailea

• 6urteMaizpiden

Izaskunekbereahizpadu lankide.Maizpideko logelakbigarrenpisuandaudeetahaizeakjotzenduenean,ika-ragarrizkohaize-korronteasortzenda.

-Bai,bai.Anekdotabatzukgertatuzaizkigu,batzukgor-de egin beharko ditut, kontatzekomodukoak ez diraeta(barreegitendu).Bainabeno,kontatudezaketpa-sadizo bat duela bizpahiru urte gertatua. Gogoratzendut goiza haizetsua zela eta gu logeletan genbiltzalaleihoetako kristalak garbitzen, hain zuzen ere, leihoakirekita,noski.Bat-bateanhaize-boladagogorrak joetaateaitxizuen.Buru-belarrisaiatunintzenirekitzen,bai-naalferrik.Ahizpabehekopisura jaitsitazegoenordu-rako. Denbora dezente pasa ondoren, leihotik oihukahasinintzen,azkeneanPakeak,irakasleak,entzunzidanetabereklasekoleihoraaterazen,behekopisuan.Barreegitenhasizenetanirilaguntzeraetorrizen.Azkenean,ezzenesfortzurikgabeizan,beraaldebatetikbultzakaetanibestetik,lortugenuenateairekitzea.Eskerrak!Ge-roagokonturatunintzenahizpanitazgaldezkaibilizelaMaizpideosoan.

6


IÑAKI REZOLA ESKISABEL (Ataun)• Bizilekua:Ataun


• 30urteMaizpiden

“Maizpideeuskaltegiairekiaurretik,bazenhemenbestebarnetegibat,GoierrikoEuskalEskola,etahandikpasa-tuginenMaizpidera.Bada,bueno...,garaihaietanalfa-betatzen jendegehiago ibiltzen zen, eta urte hartakonegukoikastarobatean,bazenalfabetatzekotaldebat.Ikastaroahasietabigarrenedohirugarreneguneaneto-rrizenneskabat,euskaldunzaharra,bulegora,etabule-gariariesanzionberelogelanardiakzeudela.

Eta bulegariak galdetu zion: - Nola ardiak?-Bai,bai,ardiakdaudenireohean!-erantzunzuenserio-serio,euskaldunzaharrakBarrez hasi zen bulegaria, eta gu ere inguruan ginen,zerenirakasle-gelakbulegoarenondoanziren...etaen-tzungenuen...denakbarrez,etaneskageroetahase-rreagozegoen.

-Baina nola egongo dira, ba, ardiak zure logelan?- bulega-riak berriro.-Baietz,ardiakdaudela!-ezinhaserreago.

-Hori ezinezkoa da! Ardiak! Nola ardiak?- sinestu ezinik... Neska erabat haserre.Ba,Dionisioustedut, konturatu zenbizkaieraz‘ardiak’‘arkakusoak’direla.Etaazkenean,bada,barkamenaes-katuzuenbulegariak...“Iñakik amaitu zuenpasadizoa esanez:“eta horrek era-kustendugukezdakiguladena,badugulazerikasi”

FELIPE ALTUNA ALKAIAGA (Lazkaomendi, 1945)• Bizilekua:Lazkao

• Ogibidea:mintzalaguna(jubilatua)

• 12urtemintzalagun

Felipekkontatudigunaezdapasadizojakinbat,baziketa,orohar,bereeskarmentuaMaizpiderekin,hainzu-zen,ikasleekin.

Horrela kontatu digu:“Guk badaramatzagu 12 urtemintzalagun, eta hama-biurtehauetanizanditugu,bada,Argentinakojendea,NewYorken bizi den jendea,... euskara ikastera etorridenjendea,etakatalanakasko,Gasteizkoak,Bilbokoak,zer esanik ez... nafar asko, baina batez ere, Gasteizkojendeaibilidaasko...Egia esan,bada,nik irakatsidiet, bainagehiagohaiekirakastendidateniri,...Hori egia da, gramatika aldetik zuek osatuta zaudete,gu, enkanbioez,gramatikaez, lehengoeuskara zaha-rreanhitz egitendugu, eta euskarabatuahona etorridirengehienekgukbainogehiagodakite.Horregatik, ni mintzalagun gustura ibiltzen naiz, betiikastenda,...usteduzunikdakidalazukbainogehiago?Eztapentsatuere!ez,ez,alderantziz,...euskarabatuanzabiltzatenokgubainoaskozosatuagozaudete.Baina,aberasgarriada,baliagarriada,elkarrekinegotea.Baliohandiadauka.Nihemensartunintzen,etajarrai-tzendutosopositiboadelakozuekezagutzea.”

7


C 1

IÑAKI ALBISU ZURUTUZA (Ataun, San Gregorio 1948)• Bizilekua:Lazkao


• 3urtemintzalagun

Iñakikaipatudunolahasizenmintzalagun.

Horrela kontatu digu:“Mintzalagun izatea oso esperientzia ona da, hiru urtedaramatzatetaosogusturanago.Egun batean, Gerriko elkartearen aurreanmintzalagun-koadrillabatzegoen.Han,Felipeketabestebatekgon-bidatunindutenhaiekinjoatera.Ideiagustatueginzitzai-dan.Etxeraailegatubezainpronto,emazteakesanzidan:-Mintzalagunaizangoalzara?zukhitzegingoduzu,ezdakitnola,bainazukbakarrikhitzegingoduzu.”AipatubeharduguIñakietorrihandikogizonadela,etaberaksegidanaitortuduzergatik:“Lasaihitzeginbeharda.Ni,adibidez,Ataungoanaiz,etaosoazkarhitzegitendut.Horieuskaraikastekoosotxa-rrada,hitzakjanegitenditudalako,mantsoagohitzeginbeharkonuke.”

JOXEMAI ORMAZABAL SUKIA (Ataun, 1963)• Bizilekua:Lazkao

• Ogibidea:Bufoia

• 1982anhasizenlanean,35urteeuskarairakasten

GaraibateanMazpidenudaberrianetaneguanegitengenituenirtenaldibatzukasteburupasaikasleekin,ira-kasleekin…etabetilekubererajoatenginen:HozdeJa-cara,Tenaharanean.Haietakobateangertatutakoakontatudigu:“EgunhartanigoginenCorraldelasMulasizenekolekubatera.Hanbatzukmendikoeskiekin,etabesteakoinez,abiatuginenmendi-tontorrera.Hanigoginen,behetikgora,etagoianelkarrekinhamaiketakoaegingenuen.Hastekoaitortubeharduteskiatzentxarranintzela,iaeznekieneskiatzen,justu-justuibiltzennintzela.Gorakoanmoldatzennintzen,baina…aldapanbehera larri. Eta..zergertatuetaniri hankahautsi zitzaidan!… tibia etaperonea.Erorinintzen,bainaondoerori,hankasartuzi-tzaidalakoelur-zulobatean,gorputzosoarekinpalankaeginnion,etakrak!…espiraleanhautsizitzaidan.Ede-rraegingenuen!Orduan,hirugindoazeneskiekinetabatgubainoho-betomoldatzenzeneskiatzen,jaitsizenabisatzeraetabiordupasaondorenetorrizirenGuardiaCivilakerres-katatzera.Noski,bitarteansaiatuginen:botaeranzten,hankabimakilekinzuzen jartzen,eskiaaskatzen, foka-larruekinlotzenhankazuzenegoteko...Etabuenoezzenhorbukatu…etorri zirenhelikopte-roarekin beste bi pertsona, bien artean ez zuten nirepisurik izangoziuraski, larri ibilizirenkamillahelikop-teroansartzeko.Niklagundubeharizannien,trineoba-teanegongobanintzbezala.

8


Igonindutenzerara,etaesanzigutenBieskaserajoangoginela,bainabideanplanaaldatuzuten,etaHuescanlu-rrahartugenuen,bainaeznioninportantziarikeman.HuescakoospitaleanemanzidatenDonostiarajoatekoaukeraanbulantziaz,etxetikhurbilagoegoteko.HurrengoeguneanDonostianizanda,Huescakoaterpe-tikdeitu zidaten,hangonagusiaketaetxekoandreak,galdetzekoeazermoduznengoen.Jakinarengaineanbaitzeuden.-Zermoduzbidaia?-galdetuzidannagusiak.- Ondo, hegazkinik hartu gabe nengoen sekula, etalehenengoaldiahelikopteroandisfrutatzekoaukerarikezizan,etzandajoanbainintzen.-Eta,lurrahartzekozermoduz?- Bueno, hortxe, nik normalean ikusi ditut pelikuletanhelikopteroak bertikalean lurreratzen, eta gureak ezzuenhoriegin.Hegazkinakbezalahartuzuenetaezda-kit,gurpilikezzuenetatun,tun,tun,tun...joanzenau-rreraehunmetroedo,bat-bateangeldituzenetaondo.Horrekharrituninduen.-Badakizuzerpasatuzen?Bada,motornagusiaizorra-tu zitzaizuela, etamotor auxiliarrarekin egin zenutelahegaldia.HorregatikHuescakoaerodromoan lurreratuzineten.Baina ez zenhanbukatu, anbulantzianHuescatikDo-nostiaragentozela,bideanistripubatikusigenuen,ger-tatutazegoeneta istripukozera…bereonetikateratasaiatu zen anbulantzia gelditzen, eta anbulantziakoekesan zioten beste zauritu batekin zihoazela, eta be-rehalabesteanbulantziabatetorrikozela.”Nahizetapasadizoaosoharrigarriaizan,gauregungureJMgurearteandago,klaseakematenetaarazorikgabe.Bueno, batzuetan tirriki-tarraka ibiltzen ikusten dugu,halaere,berakesatenduondodagoela.

INMA IRASTORZA IRAZUSTA (Abaltzisketa, 1962)• Bizilekua:Lazkao

• Ogibidea:Administrariaetaidazkaria

• 30urteMaizpiden

“Hona sartu nintzenetik aldaketa handiena telefonoaizanda.Oraindela30urtehorrelazen:13:30eaneseri,holaxejarritelefonoaurrean,eta14:30akarte,telefonoahartzen.Pasadeiak,pasabi,bestebi,jangelanabisatu,ezdakitzeinikasletelefonora,ezdakitzeredonortele-fonora.Esatebaterako,etxetikdeitzenzuenikasleba-tensenarrak:“esaiozunireemazteari teknikoaetorrikodela,etaezdakitzer”.Abisuguztiak,pasadabat,ikara-garria!Etagehienharrituninduena izanzenmutilba-tek,umebatek,esanzidanean“nireamahordago?”.Etanikerantzunnion:“zeindazureama?”“ba,nireama,norizangoda?”.Pentsatzenzuenbereamabakarrikzegoelahemen.Etanikhorrelakozerbaitgaldetunion:“etazunor zara?”“Ba, ni bere semea”. Gero galdetu nion“etanoladu izena zure amak?”“Eta ezdakizunire amarenizena?”“Esadazuizena,bestelaezinzaitutberarekinja-rri,hemenjendeaskobaitago”etaazkenean“Ba,bale,bueno…”,etaharenizenaesanzidan.Etaamarenbilajoan nintzenean, beti bezala, jendea txaloka hasi zen,noriabisatukozainegotenbaitzen”.

9


C 1

GREGORI ERAUSKIN IZTUETA (Zaldibia, 1937)• Bizilekua:Lazkao


• 13urteMaizpiden

Mª CARMEN GARMENDIA VITORIA(Anoeta, 1938)• Bizilekua:Lazkao


• 13urteMaizpiden

“2005ekoudazkeneanhasiginenmintzalagunean,bel-durpixkabatbagenuen,izanere,ezjakin,zeretanolaeginbehar genuenondo ezgenekiela, euskarabatuajakinezeta“gure”euskara, etxean ikasia,ulertukootezutenbeldurrez,urduri…Beldurrakuxatuetapozikja-rraitudugu,geroztik,astero-asteroelkartuetaeuskarazhitzegiten,entzuten,mintzapraktikaegiten.Denaezdabeti zoragarria izan, batzuetan taldekideen zain egongara azaldu ez direlako. Hori ez dugu gustuko, egiaesan.Baina,orokorreanosogustura ibiligara,etagukgeukereaskoikastenduguMintzalagunekosaiotan.Horretazaparte,ikasturtearenbukaerantxangoederrakegitenditugu.Gukikasleeiematendiegunlaguntzaes-kertunahieuskaltegiak,etagupozik!!Janarigoxoakjan,lekuederaskoakezagutu,etaosoegunpolitakpasadi-tugu, euskaldun zaharrak eta berriak, ikasleak, irakas-leaketaherritarrok.Pasadizoakizanbaditugu.Adibidez,behintaldekoeus-kaldunberriarenzaingeunden,bainaezzenagertzeneta telefonoz deitu genion. Ederki harrapatu genuen,goxo-goxosiestanlo!Esnatugenueneta“3minutuba-rruhornaiz,barkatu,barkatu;3minutu,3minutu!!!”Etahalaxeetorri zen,korrika, ipurdiaatzeraetaburuaau-rrerazituela”.

PAKEA GARMENDIA IRUIN (Lazkao, 1969)• Bizilekua:Lazkao


• 27urteMaizpiden

“Lehenengourratsa, lehenengoklasea zenetanorbe-raren aurkezpenapoliki-poliki,mantso-mantso, denekulerzezaten.Egunon,kaixo!NiPakeAnaiz,etazu?gal-detunionnireondokoarietaberakerantzunzidan“NiRobertoAnaiz.Berakere jarrinahi zionAdeklinabidekasua”“Behinbatean,klaseanikusinuenneskabaturdurisa-marzebilela,ezdaoraindelahainbeste,parebaturteedo, eta urduri samar zebilela eta komunera joan etaetorrietaesannion:“ondozaude,ondoezbazaude,segilogelara”etaezetzesanzidan,haurdunnago,esanzi-dan. Eta,buenobueno, lasai, lasai, segi komuneraetaeginjoan-etorria,ezkezkatu.Bueltan,komunetikbuel-tan,etorrizenberekaxabarrez.“AiPakea,eznagohaur-dun,urdurinago”.

Bukatzeko, eskerrak eman nahiko genizkizueke euskalduntze bidean lagundu diguzuen guztioi. Bejondeizuela, lan ederra ari zarete egiten! Guretzat aukera paregabea izan da zuen pasadizoak ezagutzea.

Zuk ere, irakurle, guk adina goza dezazula!

10


11

Komikia Maizpideko abenturak

B2

12


13

Komikia Maizpideko abenturak

B2

14


- Behi-esne osoa osasun-garria da pertsonarentzat.Egia 3Gezurra

Esne osoa ona da, baihaurrentzat (12-18 hila-betetikaurrera),baihel-duentzat.Zergatik? Esneosoakduengantzakkaltzioaxurgatzenlaguntzenduelako,eta,gainera,esneosoakduenazukreamanipulatugabeadelako.Gauregungoesnegaingabetuekezdutegantziketaazukreamani-pulatuadute.Beraz,metabolismorakookerragoada.Garrantzitsua da esne eta esnekien neurria kontuanhartzea.Litroerdinahikoadaegunean.

- Hestebeteek minbizia sortzen dute.EgiaGezurra3

Ez dira minbizi guztieneragile. Konprobatutadagoena da kolonekominbizia sortzen dute-la. Hestebeteek daukaten gantza arriskutsu samarrada,eta,gainera,kolesteroleaneragintxarradauka.Gatzasko dutenez, kontuz tentsio arterialarekin. Zaindueginbeharda.

- Etxean egindako zu-kuak frutaren ordez-koak izan daitezke.EgiaGezurra3

Frutaren ordezkozukurikezdago.Fru-ta-aleosoakduzuntzaetaazukrea.Zukuaegitendugunean,berriz,zuntzaezduguirenstenetafruta-alebatbainogehiagokontsumitzenduguzukuaegiteko.Gainera, likidoa izatean, ez dugumastekatzen; ondo-rioz,azukrearenindizeaizugarriigotzenda.Komenidafrutaosorikjateaondoasetuakgeratzeko.

Fruta egunero janbeharda, eta komenigarria daotor-duenondorenhartzea,jatendugunahobetoxurgatzeko.

- Zereal industrialak ez dira hain txarrak osasunerako.EgiaGezurra3

Zerealindustrialakosotxarrakdiraosasunerakoazukreaskobaitute.100gr.zerealindustrialak80gr.azukredu.Bereizenaaldatzeaaholkatzendugu,gosaltzekozerea-lakizanordez,TXUXIZEREALAKbataiatukoditugu.Go-mendagarriagoadaogia,oloa,kinoa…gosaltzea.

ELIKADURA ETA MITOAKElikadurak gero eta garrantzi handiagoa du gaur egungo gizartean. Hori dela eta, mito asko sortu dira. Batzuetan, mito guztiak ez dira benetakoak. Hori guztia argitzeko han eta hemen informazio bila ibili ondoren, hauxe da bildu duguna. Probetxugarria izatea espero dugu.

15

Erreportajea Elikadura eta mitoak

B1

15

- Ogiak gizendu egiten du.Egia3Gezurra

Neurri handian janezgero,bai.Halaere,aldeadago ogi txuri eta inte-gralarenartean.Ogitxuriakazukregehiagoduetairinafindua;integralak,berriz,zuntzadaramaetaosasunera-kohobeada.Gauregun,integralizenezogimotaaskosaltzenda,bainairuzurhandiadago.Ogiintegralajannahibada,ehunekoehunintegralaizanbehardu,ma-nipulatugabea.

- Elikagai ekologikoek goi-mailako kalitatea dute.Egia3Gezurra

Elikagaiekologikoetakonbentzionalarenartean,nutri-zio-mailanezdagoalderik.Egiadaelikagaiekologikoaklantzekopestizidariketaantzekoprodukturikezdute-laerabiltzen.Baina,egun,modutradizionaleanlandu-takoakereosokontrolatutadaudearlohorretan.Bes-talde, elikagai ekologikoak kontrolik gabe simaurtzendirenez,bakteriakhaziahaldiraetaegoerahorrekara-zoaksortuahaldituosasunean.

- Gizentasuna etxetik kanpo jatearekin lotuta dago.EgiaGezurra3

Gauregungeroetagehiagojatenduguetxetikkanpoetxerabazkaltzerajoatekoastirikezdugulako.Denbo-ra gutxi dugu eta azkar jaten dugu. Egunero etxetikkanpobazkaltzeakduengastuagatikahaliketaotordumerkeenakaukeratzenditugu.Biarazohoriekelkartu-

ta, hau da, azkar jatea eta kalitate eskaseko otorduakegitea, gure osasunerako ez dira batere onak. Hortiksortudaitezkekolesterola,diabetesaetagizentasun-a-razoak…

- Urak ez du gizentzen.Egia3Gezurra

Ura edan behar da gorpu-tzaklikidoakbehardituela-ko.Horrekbimodutaraeragindezakegureosasunean.Otorduenaurretikedatenbadugu,asetautzikogaitue-nez,bazkaltzean,gutxiago,lasaiagoetaondomasteka-tuzjangodugu,etaguregorputzakeskertuegingodu.Otorduarekinbaterauraedatenbadugu,gorputzarilanhandiagoaarigaraematen,etaenergiagehiagogasta-tukodu;ondorioz,errazagogizentzekoarriskuadago.

- Lekaleak haragia eta arraina ordezka ditzake.Egia3Gezurra

Lekaleak,haragiaketaarrainakantzekoproteina-kopu-ruadute.Bainaosasuntsuagoadalekaleakjateagantzaseriketakolesterolikezdaukalako.Gainera,zuntzaereosoneurrionargarriandu.

- Dieta begetarianoa ona da adin guztietan.Egia3Gezurra

Bai,dietahauegokiadaedozeinadinetanetaegoera-tan(haurtzaroan,nerabezaroan,zahartzaroan,haurdu-naldian). Ohar garrantzitsua: dieta hau zuzen egitekoelikagaiosagarriakhartubehardira.

16


EUSKARAN MURGILDUTAHasieratik, gure taldea ez zela talde arrunt bat sumatzen genuen, gure taldeak zerbait zeukan berezi egiten zuena. Nahiz eta ikaskide desberdinak izan, lehen unetik zerbaitek elkartzen gintuela konturatu ginen: EUSKARArekiko maita-sunak.

Batzukjoan,bestebatzuketorri,bainataldearenespiri-tuakez dualdaketarik izan.Euskararekikomaitasuna-gatikgaudeelkartuta, etapixkanaka-pixkanaka,poliki-poliki,beremunduanmurgiltzenjoangara.

Guztiokosoondodakigunbezala,Maizpidekoklaseakgogorrak dira: informazio, gramatika eta ariketa askodaude, etxerako lanak ahaztu gabe. Gainera, klaseanhitzegitekoorduanarazobatzukagertzendira,guztiokakatsgutxieginezhitzeginnahidugu;denaden,emai-tzaiabetiaurkakoaizanohida,etageureburuarekikokonfiantzagaltzendugu.

Horiarazoosoarruntazela-eta,konponbidebatbila-tunahi izangenuen.Orduan,arratsaldebatean,mu-sikarikezzegoentabernabateanelkartu,horriburuzhitz egiten hasi eta konturatu ginen konponbideahantxe bertan zegoela,mahai baten inguruan gara-gardobatekin.Han,Maizpidetikkanpo,gurekonple-xuak eta gure beldurrak galtzengenituen, eta haiekgalduta,hitzegiteaaskozerrazagoazen.Beraz,egu-nerozazpietatikzortzietaraelkartzeaetagurearteanmintzapraktikaegiteaerabakigenuen.Orduhorretanlasaitzen, arnasa hartzen eta klasean ikasi dugunaerabiltzensaiatzengara,etaorduankonturatzengarabenetan euskaraz komunikatzeko gai garela. Moduhorretan,harremanestuagoakegitendiraetaklaseangirohobeanabarida.

Horiesanda, zuenmailan antzekozerbaitegiteapro-posatzendizuegu,guztiokhelburuberabaitaukaguetaedozein laguntza edo aholku beti ondobaitator gurehelburualortzeko.

Etaaholkuezarigarela,irakurle,euskaraikastenhastekoasmoabaduzu,edota ikastenhasiberriabazara,ondoetorrikozaizkizuaholkuhauekburutikjotabukatugabeikasteko:

• Lehenengo eta behin, euskara maitatu egin beharduzu.Horigabe,euskaraongiikasteaezinezkoada.

• Edonork ikasi dezake euskara. Horrek esan nahi duzukerebaietz.

• Euskarairaupenlasterketada,ezezazupresarikizan,denakberedenborabehardu.

• Ikaskideaketairakasleakzurelagunakdira,haiengan-diketahaiekinikasibeharduzu.

• Nahizetazailairuditu,ezdaegia;ezdazaila,osozailabaizik.

• Osozailaizanagatik,inorezdageratuikasigabe.

• Prestatutaegonbeharduzuzeureburuaribarreegi-teko,ikastekoorduanosogarrantzitsuadaumoreonaizatea.

17

Erreportajea Euskaran murgilduta

B1

• Emaitzahobeaklortzekozureakatsetatikikasibeharduzu, baina emaitza onak lanaren ondoren iritsikodira.Gurehelburualortzekolanabeharrezkoada,la-nikgabeezdagoemaitzaonik.

• Amaitzeko, azken aholku bat: gure hizkuntza ondoikastenbaduzu,guztionartean,mereziduen lekuanjarrikodugu.

Maiteitzazugurehizkuntza,gurelurra,gureherria;mai-teezazuEuskalHerria.

Maizpideko B1 selekzioa

18


Maizpideren historia laburra argazkitan 1975-88 2050 2013 2012 2010 1994 1988 1986

Nolakoa izango ote da euskara-ikaskuntzaren etorkizuna? Horrelakoa, agian?

2013an XXV. Urteurrena ospatu genuen eta familia-argazkirik ez zen falta izan, egun handietan ohitura den bezala (2013/04/13).

Klasez kanpoko ekintzak ere ezinbestekoak dira, noizean behin ikasgela utzi eta aire freskoa hartzeko. Goierrik aukera paregabeak ematen dizkigu txangoak egiteko. Osinberde putzua, Arkakan (Zaldibia).

Barnetegian ligatzen dela ez da mitoa, eta harreman sendoak ere sortzen dira, nola ez. Begira, bestela, 1994ko uda hartan ospatu zen ezkontza. Hortxe ikasle- eta irakasle-kuadrilla bat, “zein baino zein dotoreago”.

Euskal hizkuntza eta kultura hasieratik eta gaurdaino estu lotuta izan dira gure jardunean. Kultur ekintzen artean, hileroko bertso-afaririk ezin da falta.

Euskaltegiaren irekitzea (1988/04/13).Irakasle-talde bat. Euskararen egoera poliki-poliki aldatzen ari da; janzkera eta orrazkera, ordea, bizkorrago, bistan da.

Euskaltegi berria abian zen

Izenak egiten omen du izana eta Maizpi baserriak eman zion izena pareko eraikinari: Maizpide.

Maizpideko lehen harria (1986/01/12)

Euskara ikastaroei jarraipena emateko baliabide gehiago eta azpiegitura hobea beharrezkoa zen eta horretarako sortu zen eraikin berria. Hauxe hazia erein zen unea.

AURREKARIAK: 60ko hamarkada: lehen alfabetzatze-

ikastaroak beneditarretan. 1975: Lehen Udako Ikastaroak (Aurten 44.a) 1977: Goierriko Euskal Eskola sortu. 1982: Bartetegia ikasturtean zehar zabaldu. 1984: Antsotegi etxea eraiki: Gerriko

liburudenda, taberna eta elkartea, bulegoa, logelak…

Eraikin horretaz gain, Pax etxea, San Benito eta San prudentzio eskolak erabili ziren, baita familia ugariren etxeak ere, ikasleek ostatu hartzeko… Horiek guztiek gabe ez zen Maizpiderik izango….

Nire sorleku zeran Lazkao

Bertsotan nator zugana,

Zu baitzaitut nik lehen argia

Eta itzala emana,

Kanpoko hainbat laguni ere

Eskeini diozu lana…

Euskaldunberri askorentzako

Zu zera bigarren ama.

Euskaltegi bat ere badegu

oraintsu eraiki-berri,

ori dalako dei pozgarri bat

nahi dizugu gaur igorri

amaren bular edo seaskan

ikasi ez zendun orri:

bere ateak zabalik daude

ta ikastera etorri.

Lazkao Txiki (1988)

Maizpideren historia laburra argazkitan

19

Argazkitan Maipideren historia laburra

B2Maizpideren historia laburra argazkitan 1975-88 2050 2013 2012 2010 1994 1988 1986

Nolakoa izango ote da euskara-ikaskuntzaren etorkizuna? Horrelakoa, agian?

2013an XXV. Urteurrena ospatu genuen eta familia-argazkirik ez zen falta izan, egun handietan ohitura den bezala (2013/04/13).

Klasez kanpoko ekintzak ere ezinbestekoak dira, noizean behin ikasgela utzi eta aire freskoa hartzeko. Goierrik aukera paregabeak ematen dizkigu txangoak egiteko. Osinberde putzua, Arkakan (Zaldibia).

Barnetegian ligatzen dela ez da mitoa, eta harreman sendoak ere sortzen dira, nola ez. Begira, bestela, 1994ko uda hartan ospatu zen ezkontza. Hortxe ikasle- eta irakasle-kuadrilla bat, “zein baino zein dotoreago”.

Euskal hizkuntza eta kultura hasieratik eta gaurdaino estu lotuta izan dira gure jardunean. Kultur ekintzen artean, hileroko bertso-afaririk ezin da falta.

Euskaltegiaren irekitzea (1988/04/13).Irakasle-talde bat. Euskararen egoera poliki-poliki aldatzen ari da; janzkera eta orrazkera, ordea, bizkorrago, bistan da.

Euskaltegi berria abian zen

Izenak egiten omen du izana eta Maizpi baserriak eman zion izena pareko eraikinari: Maizpide.

Maizpideko lehen harria (1986/01/12)

Euskara ikastaroei jarraipena emateko baliabide gehiago eta azpiegitura hobea beharrezkoa zen eta horretarako sortu zen eraikin berria. Hauxe hazia erein zen unea.

AURREKARIAK: 60ko hamarkada: lehen alfabetzatze-

ikastaroak beneditarretan. 1975: Lehen Udako Ikastaroak (Aurten 44.a) 1977: Goierriko Euskal Eskola sortu. 1982: Bartetegia ikasturtean zehar zabaldu. 1984: Antsotegi etxea eraiki: Gerriko

liburudenda, taberna eta elkartea, bulegoa, logelak…

Eraikin horretaz gain, Pax etxea, San Benito eta San prudentzio eskolak erabili ziren, baita familia ugariren etxeak ere, ikasleek ostatu hartzeko… Horiek guztiek gabe ez zen Maizpiderik izango….

Nire sorleku zeran Lazkao

Bertsotan nator zugana,

Zu baitzaitut nik lehen argia

Eta itzala emana,

Kanpoko hainbat laguni ere

Eskeini diozu lana…

Euskaldunberri askorentzako

Zu zera bigarren ama.

Euskaltegi bat ere badegu

oraintsu eraiki-berri,

ori dalako dei pozgarri bat

nahi dizugu gaur igorri

amaren bular edo seaskan

ikasi ez zendun orri:

bere ateak zabalik daude

ta ikastera etorri.

Lazkao Txiki (1988)

Maizpideren historia laburra argazkitan

Biorduzgogorlaneginondoren,hamaiketakoaegi-tekoorduairitsida.Orduerdiadaukaguatsedenhar-tzeko.Ezdadenboraasko;halaere,badituguhainbataukera:

Euskaltegian geratzea erabakitzen baduzu, bainaikasgelatikateraetaetenalditxobateginnahibadu-zu,joanzaitezegongelara;bertan,kafetxobatedotebathartuahalkoduzu.Gainera,gosebazara,makinandaudengoxokiak,gailetakedofruitulehorrakjandi-tzakezu.

Giharrakastindunahibadituzu,ping-pongean,futbo-lineanetabillarreanjokadezakezu.

Nahiagobaduzueuskaltegitikatera, ingu-ruandaudentabernabatzuetarajoate-

koaukeraizatenda.

Pintxoonak jannahi izanezgero,Zelatarajoanbeharduzu;aukerahandienabertandago.

Patata-tortilla jan nahi baduzu,joan zaitez Maittera, Goierriko ur-

daiazpiko, gasna eta patata-tortillaonenaaurkitukodituzu.

Garagardozaleabazara,Usastira joateadaaukerarikegokiena,garagardorikgoxoenaedangoduzu.

Giroalaiaaurkitunahibaduzu,Giroa tabernarahur-bildu.

Ibiltzekogogorikezbaduzu,Orobione,Erlo,AldasoroBerrietaHerrikotabernaeuskaltegitikgertudaude.

Berdindaatseden-orduanzeregitenduzun,30minu-tuberehalapasatzendira,bainanahikoadaindarbe-rritzeko. Animo eta klasera, 2.saioko irakaslea lasteretorrikodaeta.

ZER EGIN DAITEKE ATSEDENEAN?

20


AholkuakZer egin daiteke atsedenean?

B1

21

ElkarrizketaAmaia Gargallo

C1

21

Musikaren arloan nola definituko zenuke zeure burua?Aldebatetik,musikaklasikoarenarloan,abeslarianaiz,operasopranoa.Bestetik,zuzendariaerebanaiz.Abes-batzakzuzentzenditut,etaosogustukoadutarlohori.Orainorgano-ikasketakegitenarinaiz,bainalehenbes-tegauzaaskoereeginnituen:musikaelektroniko-akus-tikokokonposizioakeginnituenmusikamodernoarenalorrean.Gainera,baxuetagitarraelektrikoajotzenikasinuen;baitabateriaere.Musikaklasikoarenalorrean,be-rriz,seiurtezaritunintzenpianoaikasten.

Formakuntza zabala duzu beraz...Musikazgain,etanireprestakuntzaosatzeko,bestearlobatzuk landu behar izan ditut, besteak beste, hizkun-tzak,psikologia,antzerkia,pedagogia...

Zein izan zen zure lehenengo kontaktua musikarekin?Txikianintzenean,aitakegunosoaematenzuenetxeanabesten. Asko gustatzen zitzaion abestea, eta beti arizen abesten. Etxeanpianoa genuen, aitak askotan jo-tzenzuenetanik,jakingabeere,jotzennuen,jolasmo-duan.Gureetxeanosoohikoazenmusika,etabestee-tanerehalaizangozelaustenuen.Amarenamak,amonak,aho-soinuajotzenzuenetaabes-tuereegitenzuen,euskalkantak.Aitak,berriz,zarzuelaetahorrelakoak.Nik ez nekien zarzuela zenik. Karrera amai-tunueneanaitortuzidanaitakabeslariaizanzelazenbaitabesbatzatan.Zenbaitantzerkitanerepartehartuzuen.

Kontserbatorioan musika modernoa ikasten hasi nin-tzen geroago, eta gure ikasgelaren ondoan zegoenopera klasea. Nik klasetik entzuten nuen eta gustatueginzitzaidan. Gehiegipentsatugabe,hasteaerabakinuen,etahorretanarinaizoraindikere.

Amaia GargalloOPERA SOPRANOA GURE ARTEANGutako zenbat izan da operan? Gutako zenbatek entzun du inoiz soprano bat kantatzen? Eta gutako zenbatek izan du soprano bat alboan eserita euskara ikasten?Oso gutxik, seguru asko. Horregatik egin diogu guk elkarrizketa ikaskide dugun Amaia Gargallo soprano finari.

22


22

Eta orduan nola konturatu zinen ahots polita zenuela?Hasieraneznekienahotspolitaneu-kanik, nire familian oso ohikoa zela-ko abestea. Gure etxean jolasa zenabestea,izanere,nahizetaikasketa-rik ez izan, gure familiamusikazaleazen.Garaihartan,etxeannahizedozeinospakizunetan beti izaten zen musika.Bestalde,amakosoahotspolitadauka,etaarestianesandudanbezala,amonakereahotspolitazeukan.Gurasoekezzekitenahotspolitaneukanik.Ikastenhasinintzenean, nire ahotsa ez zela normala esan zidatenirakasleek;osoahotspolitaetaberezianuela.Halaere,nikpentsatzennuenaho-beroakzirela,ezinnuensine-tsi hain berezia zenik. Denbora pasa ahala, konturatunintzenbaietz,arrazoizutela.

Orduan nork transmititu zizun musika grina?Amak,amonaketa,batezere,aitak.Adibidez,aitakbe-larrizikasizuen,berearrebak,txikitatik,etxeanpianoajotzenbaitzuen. Aitak ez zuen klaserik hartu; arrebarientzunezikasizuen,bainazaletasunizugarriazuen.Bestalde,amakosoahotspolitaduenez,askotanabes-tengenuenelkarrekin.Tira,etaoraindikerebai.

Zenbat denbora daramazu musika arloan?Bizitza osoa. Txikitan hasi nintzen, izan ere, txikitatikasko gustatu izan zait. Eskolako atsedenaldian betiegitengenituenkantu-lehiaketak,etanikantolatuegi-ten nituen.Gure klasean eta gure eskolan hori gauzanormala zen.Geroago konturatunintzen ez zela hainarrunta.Horretazaparte,ofizialkiikastenberanduhasinintzen;ordurakoamanintzen.

Operako zein abeslari, oraingo nahiz lehen-go, gustatzen zaizu?Sopranoaskoditutgustuko:MariaCalas,nireirakasleak…Esaterako,KatiaRiccia-relli, nire irakasle italiarra, oso ospetsuaizanzenberegaraian,etaosogauzapo-litakeginzituen.Abeslaribakoitzakbadu

zerbait berezia, eta ni denetatik ikastensaiatzennaiznireestiloasortzeko.

Zein herri edota herrialdetan izan zara abesten?Alacanten, Katalunian,Madrilen, Euskal Herrian zehar,eta gero Europan zehar hainbat herrialdetan ere bai:Italian,Alpeetakomugan,garaibatekoJugoslavianetaFrantzian.

Bizipen gogoko bat, pasadizo bat…Italian izan nintzen batean, telebistan“I Capuleti e iMontecchi” abestia grabatzen ari nintzela, urduritasu-nagatik edo letra ahaztu zitzaidan. Ezin nintzen isilikegon, zerbait kantatu behar nuen; beraz, bat-batean,letraasmatzenhasinintzen, zereta italieraz!Eznuenbesteerremediorikizan!AbestihorretanJulietaantzeztubeharnuen,etaJulie-takosourduriegonbeharzuen,beraz,primerantrans-mititu nuen emozio hori. Piano-jotzailea harrituta ze-goenniribegira.Gogoratzendutizerdipatxetanbukatunuela.

Bazenekien momentu hartan Italierarik?Bai,noski!Etagaitzerdi!Beste pasadizo bat kontatuko dizuet: egokitu zitzai-daninterpretaziobateangizonbateknitazmaitemindubeharzuen.Papereanaskosartugineneta,bat-batean,musuemannahiizanzidan,bainanikospaeginnuen,korrika.(kar,kar,kar…)

ETXETIK DATORKIT MUSIKAZALETASUNA. GURE ETXEAN BETI ABESTU IZAN DUGU

23

ElkarrizketaAmaia Gargallo

C1

23

C2 gainditzeaz gain, zein da zure ametsa?Maizpidenjarraitzendudanbitarteanorfeoiaantola-tzeagustatukolitzaidake.Orfeoipolitbat.Nireustez,hemenbeharditudanbaldintzakbadira,baitabehardudanpertsona-kopuruaere.Bestalde,gauregunorgano-karreraikastenarinaiz.Konposizioakegitenereikastenarinaiz;horregatik,etorkizuneanereikastenjarraitukodut.Nire ametsa konposatzea da. Dagoeneko zenbaitkonposiziodauzkat buruan, bainaorain idatzi eginbehar ditut. Horretaz gain, denborarekin musikandoktoretza-ikastaroa egin nahi nuke. Eta hizkuntzagehiagoikasteaeregustatukolitzaidake;musika-ar-loansentimenduaktransmititzeko,adibidez,osoera-ginkorrabaita.

Non ikusten duzu zeure burua 10 urte barru?Ikasieta ikasi.Zalantzarikgabe,nireetorkizunaetamusikalotutaegongodira!

Operan antzestea egokitu zaizun pertsonaiarik bitxiena?Niliriko-ligeraarloanhasinintzen,etahorpaperalaiakegokitzenzitzaizkidan,bainaurteenjoanean,ahotsaaldatu egitenda eta orain ahots sakonagoadaukat,lodiagoa, dramatikoagoa… Horregatik, gaur egun,paperdramatikoagoakegokitzenzaizkit.Egiaesanda,gainera,horiexekgustatzenzaizkitoraingehien.Pertsonaiakaskoizandira.Oraineznukejakingoba-karraaukeratzen.

Operaren eta euskararen arteko harremana ona al da?Bai, zergatikez.Landueginbeharduguhobetzekoeta,agian,ikuspuntuairekitzeko.Hemenosoirakasleonakdaude,gaitasunhandikoak;beraz,zergatikez?Pentsamendua-etaaldatubeharditugu.

Nola ikusten duzu operaren etorkizuna?Askokoperaantzinakogauzadelaustedute,modazpasatakozerbait,bainaezdahala.Gauregunagerto-kiak,taularatzea,arropak,orrazkera,giroa…izugarrialdatzenaridira,etaMozartenoperabategungoga-koetanemandaiteke.Izanere,operaaskotanager-tzendirengaiakgauregungoakdiraoraindik.

Eta opera-munduan ba al dago genero desberdintasunik?Nikikusiizandutsopranoenmunduanitxuraerega-rrantzitsua dela. Abeslariak oso prestatuta ikusi di-tut,nolaakademiko,halafisikoki.Nikneukereleheneguneroegitennuenkirola itxurafisikoari eusteko,horrek ere laguntzen baitu. Jakina, abesteko ereondozetorkidankirola.Musika klasikoarenmunduaosobereziada; bizitzaosoazkarpasatzenda, eta, agian,munduhorretanzaudenean ez zara gauza askoz jabetzen.Nolanahiere,nikesangonukegizonetaemakumeenartekodesberdintasunik badela; adibidez, “Hiru tenoreak”“Hirusopranoak”bainoospetsuagoakdira.

ORFEOIA EGIN NAHIKO NUKE MAIZPIDEN; HEMEN BADA NAHIKOA jENDE HORRETARAKO

24


ANGELUKO KONDAIRA: AMODIOAREN LOGELABadaIparraldean,itsasertzean,Angeluizenekoherribat.Handaudenitsaslabarretanharpezoragarribataurkitudaiteke. Duela 2mende, hots, XIX.mendean, LaorensUztaritzekoumezurtzamaitemindutazegoenBaionakonekazariaberatsbatenalabarekin.Saubadezuenizena.

Tamalez, Saubaderen aita harreman honekin ez zeto-rren bat, zeren egundo ez zuen ikusi neska aberatsikumezurtzbatekinezkontzen.Ondorioz,guremaitaleakisileanelkartzenzirenAngelun,itsaslabarrekokobazulobatean,ozeanoarenhanditasunarenaurrean.Hanamo-ranteeketernitaterakoelkarmaiteizateazineginziotenelkarri.

Egunbatez,harpeansartutazeudela,osoekaitzbortitzalehertuzen.Itsasoaziztubizianigozen,olatuizugarriakekarriz.Urnahasiakharpeahartu/beteetaguremaitalegaixoakeramanzituen.UnehartatikAurrera,Angelukoitsaslabarrekoharpehura“Amodioaren logela”deitzenda…

NahizetaAngelubizilagunakbezainospetsuaezizan–hots,BaionaetaBiarritz–hiriatseginada,batezereberekostaldeagatik.

Angelu lekuberezibateankokatutadago:handik ipa-rralderaLandakhastendira,Bordeleraino.Hegoaldean,berriz,EuskalHerriahastendenez,nahasketabereziaduAngeluk:badaudeLandetakodunaketaEuskalHerrikoitsaslabarrak.

Angeluko hondartzan ibiliz gero, jendea makurtutamaskortxikienbilaikusdaiteke.Kuttungisaerabiltzendirazorteonaerakartzeko.“SantaLuziarenbegia”duteizena,etaaurkitzekotanbegionakbehardituzue,txiki–txikiakbaitira.

EUSKAL HERRIKO LEKU KUTTUNAK

25

Erreportajea Euskal Herriko leku kuttunak

B2

GALIPENTZU, ERDI AROKO HERRIA ETA BERE ALTXOR BIZIAGalipentzubereErdiArokojatorriarimeneginez,Nafa-rroakoherririkpolitenetakobatda.

Muinobatengaineandago(600m),Zangozakomerinda-dean(Zangozatik20kilometrora).

HerriaX.mendeaneraikizuenNafarrokoErreinuak,musul-manenetaAragoikoErreinuareninbasioetatikbabesteko.

Harrizkokaleetanzabiltzala,bestelekuederbatzukikus-teazgain,SanSalbadorrenElizaaurkidezakegu.

Eraikinhori“Kulturinteresekoondare”izendatuzuten1994an,polikromiaoriginalenetakobatzukgordetzenditueta.

SantaMargaritarenKripta,XII-XIII.mendekoerromanikoadaberealtxorbitxiena.

ElizakoirudipolikromozainduenetakobatzukateraetaNafarroakoMuseoraeramanzituzten.Handaudeegun.Besteek, antzinakoenek, elizan gordeta jarraitzen dute.KristorenHaurtzaroa,Gurutz-bideaetaPiztuera irudika-tzendituzte.

1543anmargohaiengaineanerretaulabatezarrizuten,etaezzutenkenduXX.menderaarte.Horriesker iraundutehainondomargoeketahorrekerraztuduhaiekbe-rreskuratzea.

Elizarenzaharberritze-lanetanberreskuratuzituztenpin-turahoriekguztiak.

Elizatikateratzean,merezidukriptakoleihoerromanikoakanpotikikustea.

Bi kapitel interesgarri dira han. Batean, pertsonaietakobatibihegaztikmokokaerasotzendiote(berekontzien-tziak estu hartu duen arrantzalearen sinbolo). Bestean,bestepertsonaiabatikusiahaldugulandaretzankatea-tua(bekatuanharrapatutakoarima).

Nolabaitere,bekatariakelizatikkanpodaude,etakripta-renbarruanaingerubatdago,bestekapitelean.

Azkenik,Galipentzurajoanezgero,Nafarroakoondarea-renetaartearenlaginbatikusdezakezu.Izanere,Nafa-rroadaEuropaosokogunerikaktiboenetakoahormeta-kopinturagotikoaridagokionez.

26


KARRANTZA

Karrantzaharanalekuzoragarrietaezezagunada.Biz-kaian dago. Iparraldean eta ekialdean Kantabriarekinegitendumuga,eta,hegoaldean,Burgosekin.Nahibaduzueegunonbatpasatufamiliarekinnahizla-gunekin,Karrantzaharanerahurbilzaiteztengomenda-tzendizuegu.Hasteko,Pozalaguakokobazuloaeta inguruak leku in-teresgarriakdiraikusteko.PozalaguakohaitzuloaBilbo-tik52km-radago;Armañonparkenaturalarenbarruan,hainzuzenere.Haitzulohonekbarrunbehandiakditu,baina,batezereezagunadamunduandagoenestalak-tita eszentrikoenmultzorik handiena duelako. Pozala-guahaitzuloa125metroluzedengelabakarbatekosa-tzendu.Gela70metrozabaleta17metrogaraida.PozalaguatikmetrogutxiradagoTorcadelCarlista,Eu-ropakohaitzulohandiena.KobazulohaueninguruanMolinarurtermalenbainue-txea dago. Bertako ur minerala oso gomendagarriada propietate sendagarriak direla eta. Esate baterako,erreuma, arnas-aparatuko arazoak, nerbio-sistemarenasaldurakedogiltzurrunetakoarazoaksendaditzake.

TaldeangaraEli,CristinaetaBiki

BASO SORGINDUA ETA KRISTAUAREN KOBAZULOABaso sorgindua eta Kristinos kobazuloa Urbasako bilekuezezagundira.Bienarteankmbatdago.Urbasakomendebaldeankokatutadaude.Larraonakoportua igotzenbaduzu,berehala topatzenduzuBasoSorgindua.Pagadiada.Eratzendutenharriekbereziegitendute.Harkaitzekformadesberdinakdauz-kate:pagoekinetagoroldioarekinnahastendira,igaro-bideaksortuz.KilometrobataurreragoKristinoskobazuloadago.Sa-rreraaurkitzeaosozailada,leizebatbaitirudi.Kobazu-loakbigaleriabakarrikdauzka.Galerianagusianhain-bat harri-egitura daude: estalagmitak, estalagmitak,zutabeak…Egituraguztiaklakuarenaldebateandaudekokatuta.Lakuakobazulokolekupolitenada.

27

Erreportajea Euskal Herriko leku kuttunak

B2

PAGOETA PARKE NATURALA

UrolaKostanetaitsasertzeantopadezakeguAiaherria.Pagoeta parkea bisitatzera abiatzeko oso puntu inte-resgarriaizanliteke,harenbabeseandagoeta.1998anizendatu zutenPagoetaparkenatural, eta,handikau-rrera, asko hobetu da. Gaur egun, hainbat aukera es-kaintzendizkiguparkeakfamiliaetalagunarteanegunapasatzeko.Mendianibiltzekozaletasunaizanezgero,herriarener-dianhartukogenituzketontorrerainoigotzekobideak.Pagoetaparkearenpuntugorena izenberekogailurrada. Oso bide idiliko eta lasaigarriak ditu igoerak, etaazpimarradaitekeerrazakdirela,hauda,familiaosoakeginditzakeelaibilaldiak.AiakoLaurgainauzoarenondoanIturraranparke-etxeadago.Osoospetsuadaadituenartean,mundukobostkontinenteetako landareak eta zuhaitzak izateagatik.Edozeinlekutatiketortzendajendeaparkeaikustera.Iturraranen ondoan Agorregiko Burdinola eta errota(XIV.mendea)daude.Bisitagidatuakegitendituzte,ga-raibateannolafuntzionatzenzutenikusteko.

SANTA KATALINA LORATEGI BOTANIKOA

32.500 metro koadro lasaitasunerako

Araban,Badaiamendilerroareninguruan,IruñaOkahe-rrian,hainzuzenere,SantaKatalinalorategibotanikoadago.Bertan,ZadorraibaiarenetaBadaiamendilerroa-renartean,lorategiarenbarruan,BadaiakoSantaKatalinaKomentuarenaztarnakdaude.Gauregun,berriztatze-la-nei esker, komentu hau bisitatzeko aukera dago. Bisitainteresgarriadaeraikinarenhistoriagatik.XIII.mendeanfamiliaaberatsbatekdorrebateraikizuen.Gero,familiahorrekjeronimotarrenordenariemanzion.Urtegutxipa-satuondoren,lekuberean,fraideagustindarrekSantaKa-talinaMonasterioaeraikizutenetadorrezaharrarieutsieginzioten.1835ean,Mendizabalendesamortizazioare-kin,lekuhauabandonatutautzizuten.2003anlorategibotanikoainauguratuzuten,eta,harrez-kero,horrieskerhainbatlandare-motaezagutzekoauke-radugu:bost kontinenteetakofloradauka. Gaur egun,ingurumen-heziketa eta naturarekin topaketak bate-ratzen dituzte.Bestalde,SantaKatalinalorategianhain-batekintzaantolatzendituzte;adibidez,hegaztiakiden-tifikatzekosaioak,sendabelarraketaperfumeakegitekokurtsoak,etaabar.Aldibatekoerakusketakere izanohidira,etaerakusketairaunkorraerlauntzarietaezti-ekoiz-penarieskainiadago.Bukatzeko, esango dut lorategian “ortzia behatze-ko” jarduerak antolatzen dituztela. Lorategitik Ara-bako lautadaren bista ederrak daude, gozatzeko.Lekupolita,lekulasaia,gozatzekolekuada.

FitxaIzena: Marta Rivera, “Txiki”

Herria: Atarrabia

Adina: 33

28


HIMALAIA, mendizale guztien ametsa

Txiki Maizpideko euskaltegian ari da euskara ikasten. Bere zaletasun handiena mendiak zeharkatzea da.

Zergatik erabaki zenuen Himalaiara joatea?Betidanikizandanireametsa!

Zer prestakuntza egin zenuten hara ailegatu baino lehen?Informazio asko bildu genuen, eta Internet baliabideosoerabilgariadahorretarako. Iruñekomendizaleba-tekgomendatuzigun ibilbideaegitekohobezelaber-takomendizale batekin egitea, mendira igotzeko de-rrigorrezko dokumentuak errazago lortzeko. Parkeansartzekoedo6.000metrokotontorraeskuratzeko,gurekasuan“IcelandPeak”igotzeko,baimenakeskatubehargenituen.Beraz,kontaktuhorrenbitartezbidaiakudea-tzealortugenuen:agiriak,sherpa(zamarekinlaguntze-kobatezere)...Osasunadelaeta,zeraesangodut,txer-toakezdirelabeharrezkoak,bainagomendagarriakizanbadira.

Horretazaparte,fisikokisasoianegoteapremiazkoada;horidelaeta,Pirinioetaramaizjoatenginenentrenatze-ra.

Noiz eta norekin joan zinen?Sasoionenaurritikabenduraartedenez,urrianjoangi-nenetahilabetepasatugenuenbertan.Zazpi lagune-kinjoannintzen.

Nolakoa izan zen ibilbidea?Kathmandu-tik100kilometrorazegoenherritxikibate-raeramangintuztenjeepez,Sallery-ra,hainzuzen.Nahizetakilometrogutxiizan,hamarordukobidaiaizanzen.HerrihonetatikoinezhiruegunigarogenuenLukla-ra

29

Elkarrizketa Himalaia, mendizale guztien ametsa

C1

iritsi arte, eta gauak aterpeetan egiten genituen. Nireustez,horixeizanzenbidaiarenetaparikpolitena,ber-takoenbenetakobizimoduaikusibaikenuen.OhikoenaLukla-raabionetazailegatzeada,etahorregatik,turista-rikezgenueniatopatu.

Lukla-tik Namche-ra beste bi eguneko ibilbidea izanzen.Hanbiegunpasatubeharizangenuenaltueraho-rretara egokitzeko, eta horretarako ingurukomendiakigo genituen. Namche-tik beste haran batera abiatuginen, GokyoHaranera; nahiko gogorra izan zen, ibil-bidean zehar elurra egin zuen eta. Logelan zero azpi-tik zortzi graduko tenperatura geneukan,eta ura beraizoztutazegoen!Arratsaldean,salamandran(berogailugisakoan) erretzen zuten bertako animalia den jak-a-renkakaetaguztiokelkartzenginensuaren inguruan,egundokohotzaegitenbaitzuen!

Gokyo-ra iritsi bitartean, Gokyo Ri tontorrera eta ChoOyu izenekoaren oinarrizko kanpalekura joan ginen.HurrengoetapaKhumbuHaranazeharkatzeaizanzen,Lobuche-raailegatuarte;bertanbiegunpasatugeni-tuen. Gure helburuak Everest-eko oinarrizko kanpale-kura ailegatzea eta Kala Patthar tontorra zapaltzea zi-ren.KalaPatthar-ek5.643metroditu.Altuerahorretanarnasahartzeakostatuegitenda,berazpixkanaka igobehar da. Tontorrean ikuspegi zoragarriak gozatu ge-nituen: Pumori, Everest, Nuptse eta abar. Lobuche-tikbueltatzeaerabakigenuen,IcelandPeaktontorrazapal-

dugabe,eguralditxarragatik,batezere.JaitsieranDin-boche-tik,Temboche-tik(festibalbudistaikusigenuen,monasteriokoateak irekita zeuden),Namche-tikpasa-tu…etaazkeneanLukla-ra iritsiginen.Lukla-nhegaz-kin txikia hartu genuen Kathmandu-ra joateko. Kath-mandu-ko kaleetan galdu ginen (nahita galdu ere!),MonkeytenpluaetaSwayambhunathplazaerebisitatugenituen, hildakoei egiten dizkieten zeremoniak ikusi(Pashupatinathizenekotenpluanerretzendituzte),etaabar. Hurrengo egunetan Chitwan izeneko oihaneanizanginen,animaliabasatiakikusten:errinozeroak,ele-fanteak,krokodiloak...

Nolakoa da hango jendea eta kultura?Bereizketa egingo nuke Kathmandu-ko eta ingurukoherri txikien artean, bizimodu arrasdesberdina suma-tu nuen eta. Kathmandu hiria handia da eta turistezbeteta dago, nork bere negozioa dauka eta badirudianabasakontrolatuadela;mendian,ordea,nahizetatu-ristezbetea izan,beste izaerabatnabarida: irribarrezagurtzendute,eskuzabalakdiraeta,orohar,lasaitasunasumatzenda.Berebaliabideakherrikoiakdira,hauda,nekazaritza(arroza,zerealaetapatata)etaabeltzantza(behiak, bufaloak eta jak-ak). Animaliak bai jateko baizamaeramatekoerabiltzendituzte.

Nolakoa da janaria?HaienelikagaiohikoenaDalbatizenekoadaetahauxeesatendute:“Dalbatpower24hour”,denetikbaitu.Bi-txiairudituzitzaidanhaiekeskuekinjatenikustea.

Ze onura eta ze kalte ekarri ditu turismoak?Turismoa haien diru sarrera nagusia da. Alde batetik,lanpostuak sortzen ditu: gidariak, dendak, ostatuak,tabernak... baina, bestetik, ingurumena kutsatzen da,zaborrarisuematendioteeta.Gainera,mendiajendezbetetadago,etahoridesatseginaizandaiteke.

Gomedatuko zenuke Nepal-era joatea?Zalantzarikgabe,nirebizitzakoeskarmenturikaberatse-naizanda.Gainera,herrialdeakeskaintzazabaladaukaedozeinpoltsikotarakoetaadinetarako.Ziurnagoitzu-likonaizela!!!

AHOLKUAK ERREZETAK

Elikaduraren inguruko aholku batzuk

Sagar tarta

OSAGAIAK • 200girin(postreetarakoberezia)

• 2arrautza

• 200mlesne

• 100ggurin

• 10koilarakada(handia)azukre

• 2edo3sagar

• 10-12intxaur

• 1koilarakadaazukregainetikbotatzeko

PRESTAKETA

• Ontzibateanirinaetaazukreanahastu.Geroguri-nanahastu,bainasardexkarekin,etagerointxau-rraktxikituta.Orehorrenerdiamoldeanzabaldu.

• Sagarrakzurituetatxikitutajarriorearengainean.Orearenbesteerdiazabaldugainean.

• Ondoren,esneaetaarrautzaknahastuetagaine-tikbotapoliki-polikisardexkarenlaguntzaz,ondoxurgatzeko.

• Labeberoansartueta20´eduki180°tanetabuka-tzeko20´200°tan.

Gaur egungo elikadurak osagai kaltegarri asko ditu eta oso zaila da osasungarri jatea.

bADAKIZU…?

• Arrainhandiekmetalastunak(beruna,adibidez)dauzkate.

• Haragiak,animalienpentsuenbidez,hormonakdauzka.

• Barazkiekpestizidakdauzkate.

Gauregun,produktuekologikougaridaude,bainaezdira%100fidagarriak.

Horregatik,garrantzitsuadadenetikjatea.

30


Hegaluze enpanadillakMorokila

PRESTAKETA

orea prestatzeko:• Lehenengoirinaetagatzanahastubeharditugu.Poli-ki-polikigurina,urtuta,nahastukoduguetaondorenarrautzaetaura.Oreaeginetagerozabaldukodugu,orea fin-fin geratu arte. Molde biribil batez olatakmoztukoditugu.

nahaskia prestatzeko:• Lehenengo tomateak, piperrak, tipula, baratxuri-a-leaketaarrautzagogortuaktxikitukoditugu.Barazkiguztiakzartagineankozinatukodituguetagerogatzaetapiperbeltzagaineratukoditugu.Arrautzagogor-tuak,hegaluzeaetaartoabotakoditugu,etaondorendenanahastukodugu.

• Olatabakoitzeanprestatutakonahaskiajarri.Etabildusardexkarenlaguntzaz;olatabakoitzaarrautzagorrin-goarekinigurtzi.Oliotanfrijituedolabeaneginhama-bost-hogeiminutuz,gutxigorabehera.

OSAGAIAK

orea egiteko• 750girin• 125mlur• Koilarakadaerdiagatza• 150ggurin• ArrautzabatEnpanadilla betetzeko• 400ghegaluze• Bitomatehandi• Piperberdebat• Pipergorribat• Tipulahandibat• Biedohirubaratxuri-ale• 70garto• Biarrautzagogortu• Gatzaetapiperbeltzanahierara

OSAGAIAK • Ura

• Arto-irina

• Gatza

• Esnea

• Eztiaedoazukreaerantsi,nahiizanezgero

PRESTAKETA

• Urairakin• Urarigehituarto-irinapoliki-poliki• Botagatzpiskabat• Denanahastu,natillabezalageratukoda• Egurrezkokoilararekinondoeraginirakinarte• Sutatikateraetakatiluanbota• Esneaberotuetaahigaineanbota• Nahiizanezgero,erantsieztiaedoazukrea• Onegin!

31

Errezetak

A2

32


ZUHAITZAK ETA NORTASUNAOndorengo 21 zuhaitzek osatutako horoskopoa sortu zuten zeltek

1. Sagarrondoa Ezaugarria: Maitasuna Zorteko kolorea: GorriaAbenduaren23tikurtarrilaren1eraetaekainaren25etikuztailaren4ra.Batzuetanhauskorraetaahulada;baina,aldiberean,xarmagarriaetaxaloa.Gainerakoanososendoaetagogorra,energiahandiaduenada.Inoizjarreraezosolagunkoiaizandezake.Ustekabeeibeldurradie.

2. Izeia Ezaugarria: MisterioaZorteko kolorea: PurpuraUrtarrilaren2tik11raetauztailaren5etik14ra.Ezduadieraztenpentsatzendue-na.Barnerakoiada.Zerbaitnahidueneanirmoagertzenda.Osogogorjokatzendubereburuarekin.Betebeharrakardurazegitenditu.

3. ZumarraEzaugarria: ZintzotasunaZorteko kolorea: HoriaUrtarrilaren12tik24raetauztailaren15etik25era.Pentsatzenduenaesatendubeti,erreparorikgabe.Zintzotasunaduezaugarri.Ingurukoengansekulakoeraginaizatekogaitasunadauka.Arduratsuada,irudimenamaigabe-koa,moralsendokoaetafidela.

4. Altzifrea Ezaugarria: LeialtasunaZorteko kolorea: LaranjaUrtarrilaren25etikotsailaren3raetauztailaren26tikabuztuaren4ra.Pertsonatinkoa,hauskaitzaetazu-rrunada.Sentikorradabesteekha-renganakodutenmiresmenareki-ko.Batzuetannagiaetalotsagabeaizandaitekeenarren,saiatuada.

5. MakalaEzaugarria: ZiurgabetasunaZorteko kolorea: Zeruko urdinaOtsailaren4tik8ra,maiatzaren1etik14raetaabuztuaren5etik13ra.Betisentitzendagazte.Sentikorrada,bainaerrealista.Pertsonaau-sarta,borrokalaria,emankorraetalangileaizanohida.Harenametsaaldesozialaetaekoizpenauztar-tzeada.

6. ZedroaEzaugarria: KonfiantzaZorteko kolorea. Berde turkesaOtsailaren9tik18raetaabuztuaren14tik23ra.Bizitzasozialaetapublikoagustukoditu.Bizitzaantzezlanadelaustedu,etabereadapertsonaiarikone-na.Erakargarriaetairudimentsuaizanohida.Egungoerrealitateariaurrehartutabizida.

7. Pinua Ezaugarria: AntolamenduaZorteko kolorea: BioletaOtsailaren19tik28raetaabuztuaren24tikirailaren2ra.Isila,barnerakoia,minberaetasen-tsualaizanohida,kontraesanezbetea.Bestela,ipurterresamarraizangoda,perfekzionistaetabereburuariaskoeskatzendiona.

8. SahatsaEzaugarria: MelankoliaZorteko kolorea: DoratuaMartxoaren1etik10eraetairailaren3tik12ra.Xaloada.Lotsatia,bainadiploma-ziazalea.Zalantzahandiakiza-tenditu.Badakimisteriotsuaetaerromantikoaizaten.Bakardadeaetadenborabeharditubereonenaerakusteko.

9. EzkiaEzaugarria: ZalantzaZorteko kolorea: Berde ilunaMartxoaren11tik20raetairailaren13tik22ra.Gehienetanpertsonametodikoa,logikoaetazentzudunada.Zuhurraetazehatzaereizatendanorma-lean.Besteezaugarribatereagerdezake:ahultasunakezkutatzekozurruntasunaerakustendu.

33

Horoskopo zeltiarra Zuhaitzak eta nortasunak

A2

10. Haritza Ezaugarria: AusardiaZorteko kolorea: Gorri opakuaMartxoaren21a;udaberrikoekinokzioa.Pertsonagogorraetatematsuada;gehienetan,adoretsua.Energiakolpeakizatenditunoizeanbehin.Justiziabilatzenduenetakoadaetaezdugupidarikizaten.

11. Hurritza Ezaugarria: ApartekoaZorteko kolorea: MarroiaMartxoaren22tik31raetairailaren24tikurriaren3ra.Pertsonaindependenteetaindi-bidualistabadaere,izatendituenharremanaksutsuakizatendira.Horibai,iragankorrak.Orekasozia-labilatzendu.Filosofohandiaizanohida.

12. GurbeaEzaugarria: SentikortasunaZorteko kolorea: Gris argiaApirilaren1etik10eraetaurriaren4tik13ra.Hauskorraematenduenarren,osopertsonasendoada,tematsuaetaausarta.Aurreikustekomodukogauzak,zeinaurreikusiezindirenakegitekogaida.Kostaegitenzaioohikoekintzetaraegokitzea.

13. Astigarra Ezaugarria: TolerantziaZorteko kolorea: ArrosaApirilaren11tik20raetaurriaren14tik23ra.Atseginaetalagunkoiada;batzue-tangehiegi.Kutsubasatiadaukaetabarrutiknolakoadenezagutzeakostaegitenda.Espiritualtasunaetadotoreziadiraharenbestebiezaugarri.

14. Intxaurrondoa Ezaugarria: PasioaZorteko kolorea: UrdinaApirilaren21etik30eraetaurriaren24tikazaroaren11ra.Itxurazpertsonazakarrada.Diruaaurreztekoapartekotrebeziadauka.Harremanetanindependentziadugustuko.Pertsonaerrealistaetazen-tzudunada.Umoregarratzadauka.

15. Gaztainondoa Ezaugarria: ZintzotasunaZorteko kolorea: Berde iluna eta gaztaina koloreaMaiatzaren15etik24raetaazaroaren12tik21era.Ideiakgauzatzeagustatzenzaio,bainabetiprobetxuaaterata.Gezu-rretikegiabereiztekoabileziadauka.Kritikoaetagarratzadenarren,senti-mentalaetasamurraereizandaiteke.

16. LizarraEzaugarria: HandinahiaZorteko kolorea: Txuria eta beltzaMaiatzaren25etikekainaren3raetaazaroaren22tikabenduaren1era.Pertsonagoibelaetazurrunada.Ezduamorerikematen.Halere,badakibesteekinmalguaizaten.Errazego-kitzenda,etaborondateonadauka.Handinahiaizatendanormalean.

17. Xarma arrunta Ezaugarria: DotoreziaZorteko kolorea: Naturako kolore guztiakEkainaren4tik13raetaabenduaren2tik11ra.Arretaerrazgaltzenduenpertso-nada.Irudimenhandiadauka,etapolemikoaizatenda.Prestutasunhandiaagertzendu,etaemankorrada.Neurriberean,xarmagarriaetalagunkoiaizatenerebadaki.

18. Pikondoa Ezaugarria: SentikortasunaZorteko kolorea: BioletaEkainaren14tik23raetaabenduaren12tik21era.Nabarmendubeharradauka.Fa-miliaerruzestimatzendu.Ezdutranparikegiten.Betiamaitzenduhastenduena,kostaahalakosta.Sarriaskotan,idealista,ameslariaetaberekoiaizatenda.

19. Urkia Ezaugarria: InspirazioaZorteko kolorea: TxuriaEkainaren24a;udakosolstizioa.Artistahutsada.Pertsonaamesla-riadenarren,kontumaterialetanerrealistaizatenbadaki.Xarmaga-rria,ausartaetaatseginaizatenda,bainabakartutahobetoegitendulan.

20. Olibondoa Ezaugarria: JakinduriaZorteko kolorea: Urdin ilunaIrailaren23a;udazkenekosolstizioa.Karismahandiadauka,etapertso-nagardenada.Izaeranaturalekoa.Lasaitasunadario.Badirudiezerkezdiolaloaeragozten.Gustuonekoa.Diplomaziadubesteezaugarrieta-kobat.

21. PagoaEzaugarria: KreatibitateaZorteko kolorea: GorriaAbenduaren22a;negukosolstizioa.Azkarra,serioa,pentsakorraetabereborondateabetetzekomale-ziaerabiltzekogaidenpertsonada.Arduratsuada,etaondohezi-takoaizatenjakinagatik,edozeregitekoprestdagonahiduenalortzeko.

Kolonbiara joan zen bi urterako eta hamar urte eman zituen. Ane Leux-ek Bogotari buruz hitz egiten duenean, aniztasuna eta aberastasuna dira nabarmentzen dituen hitz nagusiak. Hainbat musika eszena aurkitu zituen bertan, hiru kultura-ren arteko nahasketa, hain zuzen. Saltsarekin dantzan hasi eta, urte batzuk pasa ondoren, bere abestiak sortzen hasi zen hango musikariekin.

Zer dela eta joan zinen Kolonbiara?24 urte nituen, karrera bukatu berria… eta kanporajoateko grina izugarria nuen! Eusko Jaurlaritzak bekabatemanzidanetahorrieskerVenezuelaneginnituenzortzihilabete;ondoren,Bogotara joaneta lekuarekinmaitemindunintzen:kolorea, jendea, frutazukuaketasaltsadantza.Hankontzertuugarirekineginnuentopoetagogoapiztuzitzaidan.

Nolakoa da hango kultura eta musika?PentsadezagunKolonbianhirujatorridesberdinaurki-tukoditugula.Hasteko,europarrakailegatubainolehen,bertakoindigenekeurenmusikaetamusika-tresnabe-

reziakzeuzkaten.Gauregunditugunhazi-instrumentugehienak (marakak,guasá izenekoa...)eurenkulturatikdatoz.Bestalde,europarrokkolonizatugenueneangeu-re folklorea eraman genuen: koplak, dantzak, soine-koak,armonia,hemengo instrumentuak... etaazkenik,XVI. etaXVII.mendean zehar 24milioi afrikar esklabueraman genituen Amerikara. Gaur egun Kolonbiakobiztanleriaren%20beltzada.Beraiekerritmoa,larruzkodanborrak, bizitasuna, dantzak... hori dena nahastuta,horrelakoadaKolonbiakokultursustraiaetamusikarenoinarria.

Nola hasi zinen musika munduan?Esan dudan bezala, kontzertu askotara hasi nintzenjoaten; bizpahiru abesbatzatan ere sartu nintzen, etagitarra klaseakhartunituen.Hango lagunbatekin,gi-tarrajoleaetaekoizleabera,nireabestiakgaratzenhasinintzen. Hiru urte pasatu eta gero, musika-talde txikibatsortugenuenetahangojazzetabluestabernetanhasiginenkontzertuakematen.Azkeneanabestihoriekgrabatzeaerabakigenuen.HorrelasortuzenSense,nirelehenengoalbuma.

Zer estilo lantzen duzu zure abestietan?Bereziki folk-a eta rock-a aurkituko dituzu, baina, noski,hanegoteakbizpahiruabesti“latindarrago”bilakatuzizki-dan.Gaztelaniazkobolerobat,“Sin rumbo”deitzendena,eta”Dance with me”abestia,sonerritmoarekinfusionatuadagoena.Osoalbumpertsonalada,intimoa...etanikhanbiziizanditudanesperientziakkontatzendituena.

Non entzun dezakegu zure musika?Spotify-n bertan edo Youtube-n ere aurkituko dituzuenirelanak,bainazeragomendatzendizuet,niremusikaentzutekoegoeralasaibateanegotea,eta,faborez,soi-nuekipoduinbatekin!!!

EZ EGIN NEGAR, itzuliko naiz egunen baten pozez kantari...

34


ElkarrizketaEz egin negar, itzuliko naiz pozez kantari...

C1

NOR DA NOR?

A Maria Angels naiz, Bartzelonakoanaiz,bainaLazkaonbizinaiz.Erizainanaizetaberrogeitahamaikaurtedi-tut.Txakurtxobatdut,Ronydabereizena eta oso txintxoa da. Egunerooinezetortzennaizeuskaltegiraosohurbilbizinaizelako.

BMaitenaiz,Leongoanaiz,bainaIkaz-tegietan bizi naiz. Medikua naiz etahogeitaseiurteditut.Gipuzkoanegi-tendutlan,Zumarragakoospitalean.NikeretxakurradutetaMiadabereizena.OsogusturanagoMaizpiden.

CNi Marta naiz, Valladolidekoa naiz,baina Lazkaon bizi naiz. Orain delazazpi urte etorri nintzen.Mendi- in-geniaria naiz eta mendia asko gus-tatzen zait. Nire senarra lazkaotarrada.Semeaetaalabaditugu.Unaxek4urtedituetaAlaiakbi.Lazkaonosogusturanago.

DHéctornaiz,Valentziakoanaiz,bainaLazkaonbizinaiz.BeasaingoDolareajatetxeansukaldari-buruanaiz.Berro-geiurteditut.2012anetorrinintzenEuskal Herrira. Nire ikaskideak osojatorrak dira. Egunero etortzen garaklaserazazpietatikbederatzietaraetaosonekatutagaude.

EAidanaiz.Murtziakoanaizetakasua-litatez Lazkaon bizi naiz orain delabost urtetik. Bi seme-alaba ditut,Aitor eta Carmen. Nire senarra an-doaindarraetaeuskaldunada.Euska-raaskogustatzenzaitetahorregatikarinaizikasten;familiarekinhitzeginahalizateko.

FNiMarionanaiz,Bartzelonakoanaiz,baina orain Lazkaon bizi naiz. Ala-ba txikibatduguetaAdeladabereizena.Orainhaurdunnago,etaguretxikiaapirilean jaiokoda.Adelarekiningelesez eta katalanez hitz egitendugu eta poliki-poliki euskaraz hitzegingodugu.

GMarionaiz,Zumarragakoanaiz,bainaLazkaonbizinaiz.Berrogeitahamahi-ruurteditut.Kamioi-gidarianaiz,bai-na orain erretiratuta nago. Bi semeditutGaizkaetaJon.Jonunibertsita-teanikastenaridaetaGaizkaLazkao-koikastolan.

1

2

3

4

5

6

7

A: 7 E: 2

B: 3 F: 4

C: 6 G: 1

D: 5

35

JolasaNor da nor?

A1

Gau-eskolako taldekoak gara. Iazko urrian hasi ginen euskara ikasten eta lehenengo urratsean gaude.

Ea asmatzen duzuen nor den nor. Lotu testua argazkiarekin.

aurki - Maizpidemaizpide.eus/fr/system/files/archivos_para_bajar/maizpide aldizkaria 2018.pdfMARIAN...

Documents

Transcript of aurki - Maizpidemaizpide.eus/fr/system/files/archivos_para_bajar/maizpide aldizkaria 2018.pdfMARIAN...