AURRERA aldizkaria. 52. zkia. (2015eko ekaina) · begira jarriko gara, eta «ordenagailu» hitza...

AurreraAurreraAurrera!!! BulegoTeknologikoakargitaratua

InformatikaetaTelekomunikazioetakoZuzendaritza

Aleguztiakeskuragarridituzueondorengowebgunean:www.euskadi.eus/informatika Bidalizueniradokizunak:[email protected]

G ure aldizkaria irakurtzen duzuen askok, seguruenik, IVAPenprestakuntza‐katalogoko online ikastaroren bat egin duzue

noizbait.Bada,Aurrera aldizkarihonetako lehenartikuluari esker

ikusiko duzue zenbat lan egin behar den informatika ikastaroakbestehizkuntzabateraegokitzeko.

Estatistiken arabera, interneteko kontsultak gailumugikorretatik (sakelakoak,

smartphone‐ak,tabletak...)egitendituztenpertsonakgeroetagehiagodira.Hori

dela eta, gaur egun, erakundeaskokbaliabideen zati bat (giza zeinekonomia‐baliabideak) erabiltzen dute, gailu horietarako bereziki pentsatuta dauden

aplikazioak –oro har, «app» esaten zaie– garatzeko. Hala eta guztiz ere, egunarte garatu diren aplikazio guztiak ez daude optimizaturik, adibidez,smartphonebatean erabiltzeko. Horren harira, arloko adituek gomendatzen

dute berariazko appbat sortu beharrean, askotan hobe genukeela gure web‐

orriarenedukiaetaestiloagailuhorietaraegokitukobagenitu.Buletinhonetakobigarren artikuluan gaur egun erabilgarri dauden aplikazio mota horiek

aipatukoditugu,baietabakoitzarenabantailaketadesabantailakere.

Alehonetako«Alboan» atalean«telelan»ariburuzkogaia jorratukodugu; eta,

zehatz‐mehatz,EuskoJaurlaritzanhorreninguruanzeregitenaridenazaldukodugu. Horren bitartez, besteak beste, honako datu hauek ezagutuko ditugu:

EuskoJaurlaritzakozenbatlangilektelelanaegitekoaukeraizangoduten,zenbat

denboraz egingo duten, eta zer ezaugarri tekniko bete behar izan dituzten,telelanaeginahalizateko.

Azkenik, «Berri laburrak» atalean iraganari, zehazki, duela 60 urteko garaiari,

begira jarriko gara, eta «ordenagailu» hitza nola eta noiz sortu zen jakingo

dugu. Bestalde, Mitzuli‐ren ezaugarri nagusiak ezagutuko ditugu; itzultzaileautomatikoa da, gailu mugikorretan ezar daiteke, eta software librea erabiliz

garatuda.

52. zk. 2015eko ekaina

BerrikuntzarenetaTeknologiaBerriendibulgaziozkoaldizkaria

AURKIBIDEA

Nolamoldatzendiraonlineikastaroak?

kasupraktikoa

2.or.

MobileWebsiteversusApp

6.or.

Alboan:

TelelanaEuskoJaurlaritzan

10.or.

Berrilaburrak:

«Ordenagailu»hitzak60urtebeteditu

Mitzuli:Androidsistemarakoitzultzaileautomatikolibrea

12.or.

http://www.euskadi.eus

mailto:[email protected]

http://www.euskadi.eus/informatika

2 2015eko ekaina

AURRERA! aldizkari dibulgatzailea 52. zk.

Nola moldatzen dira online ikastaroak beste hizkuntza batera? Kasu prak koa

Artikuluhonetanerrepasatukoduguzer‐nolakoprozeduraetaatazakbetebehar izandituen IVAPek informatikako online ikastaro batzuk euskaratu eta prestatzeko(Of ice2010etaWindows7,hainzuzen).Horriesker ikusikodugu,berez lokalizazioa1izanezdenarren,itzulpenazatibatbesterikezdelaizanprozesuosoan,etabesteatazabatzukeginbeharizandirelalanaosatzeko.

I VAPek aspalditik eskaintzen ditu laneanerabiltzen ditugun hainbat tresnatan

trebatzeko ikastaroak. Orain, gainera,

euskaraz zein gaztelaniaz eskaintzen hasi

da Word2010 (oinarrizkoa eta aurreratua),

Excel2010 (oinarrizkoa eta aurreratua),

Outlook2010, PowerPoint2010 eta Windows7riatarramentu handiena ateratzeko zazpi ikastaro.

Horiek guztiak IVAPen ikastaro‐katalogoaren

barruandaude,EuskoJaurlaritzakofuntzionarioen

etaEAEkogainerakoadministrazioetakolangileen

eskura. Aipatzekoa da, gainera, euskarazko

ikastaroak prestatzeko, ez dela itzulpen hutsaegin,baiziketaegokitzapena.

Ikastaro hauek Moodle2 online plataforman

eskaintzendira,etaikaslebakoitzakerosoenzaion

moduan antola dezake ikaste‐prozesua. Izan ere,

urratsez urrats landu daitezke ikasgaiak,

jarraibideak irakurri eta entzutendirenbitarteaninteraktibokipartehartuz, edo,bestela,materiala

gorde, eta behar denean kontsultatu. Gainera,

prestakuntza‐ikasgaiez gain, ariketak, ohiko

galderak eta aholkuak ere eskaintzen zaizkie

ikasleei.

ITZULPEN‐LANA

Bada,materialhoriguztiaIVAPekoIZOItzultzaile

Zerbitzu O izialaren bitartez euskaratu/moldatuda. Ziortza Garmendia IZOko itzultzaileak azaldu

digunmoduan, itzulgai gehienak BAKUN Itzulpeneta Argitalpen Zerbitzuak S.L. itzulpen‐enpresak

euskaratu ditu, nahiz eta IVAPek, gero, goitik

behera irakurri eta

orraztu dituen. Halaber,

ikasleak entzungo dituen

lokuzioak ere BAKUNenegindira.

IZOn, itzulpenak egin eta

gainbegiratzeazgain,asko

landuduteikastaroenedukia.

Batetik, ikastaroak alemanez sortu zirenez eta

IZOk gaztelania izan duenez zubi‐hizkuntza,

batzuetan susmoa izan dute gaztelaniazko testua

ez zela guztiz zuzena, eta ikerketa‐lanak egin

dituztejatorrianzeresannahizenjakiteko.

Bestetik, ikastaroetako ariketa guzti‐guztiak egin

ditu IVAPek, esaten dena benetan betetzen denegiaztatzeko. Horren adibide dugu tekla‐

konbinazio edo laster‐teklak egiaztatzeko

egindakolana. IZOkbanan‐bananaztertuzituen7

ikastaroetanaipatzendirenlaster‐teklak,etaasko

aldatu egin behar izan ziren, programek, zein

hizkuntzatan sortu diren, laster‐tekla batzuei edo

beste batzuei erantzuten baitiete (adibidez,

ingelesezko programetan, Ktrl+A tekla‐

konbinazioa testu osoa hautatzeko da, eta,euskarazkoetan,aldiz, itxategibatirekitzeko).

URRATSEZ URRATS

Hauek izan ziren 7 ikastaroak euskaraz eskaini

ahalizanarteemanzirenurratsak:

HIZTEGIA

1InternazionalizazioaetaLokalizazioa:Internazionalizazioasoftwareadiseinatzekoprozesubatda;prozesuhorretan,kontuanhartzendaproduktuahainbathizkuntzataraetaeskualdetaramoldatuahalizangodela,bainakodeaetaingeniaritzaezdiraaldatzen.Lokalizazioa,berriz,aplikaziobathizkuntzaedokulturazehatzbateramolda‐tzearenekintzada.Lokalizazioaitzulpenazharatagodoa:berebarnehartzendituhizkuntzarenezaugarrilinguistikoaketalurraldearidagozkionohiturakulturalak.Dataetaorduaematekoformatua,erabiltzendenmonetaedoalfabetokoletrenartekoordenaizandaitezkeezaugarrietakobatzuk.

Ingelesez,osoohikoadainternationalizationhitza«i18n»letrekinlaburtzea,18letradaudelakohasierakoiletrarenetaazkennletrarenartean.Antzekozerbaitgertatzendalocalizationhitzarekin,«L10n»baitaharenlaburdura.

(Iturriak:WikipediaetaLibrezale).

http://ivap.euskadi.eus

2015eko ekaina 3

52. zk. AURRERA! aldizkari dibulgatzailea

Kronologikoki aztertuz, adibideetan erabiltzendiren testuak jaso zituen IZOk lehenengo: bidaia‐

agentzia baten eskaintza, enpresa baten inantza‐

kontuak, erle‐espeziei buruzko informazioa,

langile baten bilera‐egutegia… Denetik! Saski‐

naski horretan, gainera, testuetako asko, itzuliordez, egokitu egin ziren. Horregatik diogu kasu

honetan egindako lana, beste lan batzuekin

alderatuta, askoz zailagoa izan zela. Toki‐izenak

eta izen‐abizenak agertzen diren testuetan,

esaterako, gure ingurukoak ikusiko dituguikastarootan: Andoni, Aitziber, Sergio; Mendiola,

Herrero, Ruiz de Apodaka; Elizondo, Basauri,

Fustinana,Maule…

Onomastikaz gain, beste testu batzuk ere egokitu

ziren. Adibidez, Don Quijote de la Manchaliburuaren laburpentxo bat irakurri beharrean,

Kutsidazu bidea, Ixabel3 liburuarena irakurriko

dugueuskarazkoikastaroetan,etawww.rtve.eseta

news.google.es web‐orrietan nabigatu ordez,

www.eitb.eus eta www.berria.eus web‐orrietanibilikogaraatzeraetaaurrera.

Adibide‐testuak itzuli ostean, ikasgaienizenburuak, gako‐hitzak eta gaiari buruzko

galderak euskaratu zituzten, testuingururik gabe

eta ikasgaia bera irakurri gabe. Itzulgaiak ikusi

zituztenean, argi izan zuten itzulpen horiek hala‐

holakoakizangozirela,etaezzutelaizangoIVAPek

beste lan batzuetan ezartzen duen kalitatea; izanere, ikuspegi zabalagoa behar zuten hori guztia

ganorazeuskaratzeko.Etahalaxejakinarazizioten

materiala bidaltzen zietenei; baina ez zuten ezer

lortu. Horixe zen ikastaroak itzultzeko zuten

prozedura, eta halaxe egin behar zuen IVAPek

lana. Jakina da gauzak atzekoz aurrera egitendirenean, emaitza ona lortu nahi izanez gero,

amaieran lan handia egin behar izaten dela

hasieranegindakolanazuzentzen.Etaoraingoaez

da salbuespena izan: aurrerago ikusiko dugun

bezala, ibilbidearen amaieran lan handia eginbehar izan zuen IZOk testuingururik gabe eta

ezagutzarik gabe itzulitako testuak goitik behera

berrikusteko.

Ondoren, ikastaroetako testuak itzuli ziren.

IVAPeko arduradunak orduan hasi ziren ulertzeneskuarteanzeukatenproduktua,etaorduanikusi

zuten zertarako erabiliko ziren aurreko faseetan

testuingururikgabeitzulizituztentestuetakoasko.

Of ice2010 eta Windows7 badaudenez euskaraz,

dauden‐daudenean izendatu ziren programetako

menuak, aukerak, elkarrizketa‐koadroak… Beraz,

IZOko teknikariek ez zuten ezer asmatu behar

izan: ikastaroetako urratsak bete, eta programanbertanidatzitakoarijarraitubeharzioten.Horrela,

programetan erabilitako jatorrizko nomenklatura

aurkitzen zuten eta, aldi berean, ikastaroetan

azaldutakoak ondo funtzionatzen zuen egiaztatu.

HIZTEGIA

2Moodle:ikastaroakkudeatzekowebplataformabatda,etaonlinebidezikastekotaldeaksortzekoaukeraeskaintzendieirakasleei.HorrelakoplataformakLCMS(LearningContentManagementSystem)ereizendatzendira.

(Iturria:Wikipedia)

3Kutsidazubidea,Ixabel:JoxeanSagastizabalek1994anargitaratutakoumoreeleberrilaburrada.Erabatarrakastatsua,euskarazko ikzio‐libururiksalduetarikoada.

Eleberrian,gaztedonostiarbat,1978kouztailean,Tolosaldekobaserribateradoaeuskaltegianikasitakoeuskarahobetzera,etabaserrianbizikodituengertaerakdiraliburuarenoinarria.

«IVAPek, besteak beste, ikastaro

hauek eskaintzen ditu bere

katalogoan, euskaraz eta

gaztelaniaz: Word2010 (oinarrizkoa

eta aurreratua), Excel2010

(oinarrizkoa eta aurreratua),

Outlook2010, PowerPoint2010 eta

Windows7»

http://www.berria.eus

http://www.rtve.es

http://news.google.es

http://www.eitb.eus

4 2015eko ekaina


Hala ere, zenbaitetan, eragozpena izan zen hori,lokalizazioak egitean testuingururik gabe behar

bezala itzuli ez ziren formulei jarraitu behar

zietelako. IZOk hainbat akats topatu zituen

jatorrizko programetan, ziurrenik programa

horien lokalizazioak ere testuingururik gabe egin

zirelako. Horrelakoetan, bada, azalpen bat emanizanduteOf icendesegokiitzulitadagoenahobeto

ulertarazteko.

Esaterako, Wordeko ikastaroan, hitz‐zatiketa

egiteko aukerak «Automatikoa» (automático) eta«Eskuliburua» (manual) direla aipatzen da, baina

hitz‐zatiketa automatikoki edo eskuz egin

daitekeelaereazaltzendaaldiberean.

Bestalde, IVAPekoitzultzaileekbesteerronkabati

eginbehar izan ziotenaurre, euskaraz ezdauden

tresna batzuk ere azaltzen baitira ikastaroetan,

adibidez: Worden zuzentzaile gramatikala,Windows7koprogramabatzuk,birusenkontrako

programa,Of icen laguntza…Horrelakoetan, ohar

bat ipini da ikastaroan, aplikazioa euskaraz ez

dagoela eta, ondorioz, gaztelaniazko

materialarekin lan egingo dela jakinaraztekoikasleari.

Itzultzaileek bazekiten, beraz, zelan izendatu

beharzituzten itxak,atalak,menuak…Baina,nola

izendatuteklak?Batetik,kontuanhartuzutengure

teklatuakgaztelaniazdaudelaeta,hortaz,tekletan

idatzita ikusten ditugun hitzak Insert, Inicio, Esc,

Ctrl… direla. Burutik pasatu zitzaien, euskarazko

izenak erabili beharrean, teklatuan bertanirakurtzen ditugun hitzak erabiltzea teklok

izendatzeko. Izan ere, euskarazko izenak emanez

gero, nola asmatu «Ihes» tekla «Esc» tekla dela?Halaere,zalantzahausortuzitzaienberehala:nola

izendatuko ziren, orduan, ezer idatzita ez

daukatenteklak?Horiekeuskarazetagainerakoak

gaztelaniaz? Eta, bestetik, euskararen esparrua

aintzat hartuta, Iparraldeko ikasleen teklatuetanez da gaztelaniazko hitzik agertuko, baizik eta

frantsesezkoak…

Ondorioz, IZOren hasierako senari jarraituz, eta

librezale.eus, UZEIren lokalizazioak.com eta

Microsoft Language Portal (Basque Style Guide)4

oinarrihartuta,erabakiatekleneuskarazkoizenak

ematea izan zen, hau da: Txertatu, Ihes, Ktrl,

zuriune‐barra…Horrela, gainera, teklen izenakez

dakizkienak beste gauza bat ere ikasiko du bide

batez!

Ikastaroko testuak itzuli ondoren, pantaila‐

argazkiekin batera bidaltzen zioten IVAPi

itzulpena, urrats bakoitzean ikasleak zer ikusiko

HIZTEGIA

4Erakundeak:

IZO:IVAPekoItzultzaileZerbitzuO iziala.


Librezale.eus:taldeirekiada,etainformatikaarloaneuskarabultzatzeaduhelburu.

http://librezale.eus

Lokalizazioak.com:UZEIirabaziasmorikgabekoerakundeada.1977ansortuzen,etaberehelburuadahizkuntzaarloanzerbitzuakeskaintzea.Besteakbeste,lokalizazioakegitenlaguntzekowebgunehaueskaintzendu.

http://lokalizazioak.com

http://www.uzei.eus

MicrosoftLanguagePortal

https://www.microsoft.com/Language

«Zazpi ikastaro itzuli dira guz ra,

eta, egindako lan guz ak kontuan

izanda, urtebete iraun du

proiektuak»


http://librezale.eus

http://lokalizazioak.com

http://www.uzei.eus

http://www.microsoft.com/Language

2015eko ekaina 5


duenetaeragiketabakoitzakpantailanzeineraginduenikusteko.Berrikuspen‐fasehonetan,aldaketa

ugari egin zituzten lokuzioetarako gidoiak

prestatuaurretik.

Hurrengo fasea, beraz, testuon lokuzioak egitea

zen. Bi lokutore egon dira testu hauekin lanean:

bata gizonezkoa eta bestea emakumezkoa. Izanere,ikastarooksortzean,kontuanhartuzengenero

‐ikuspegia, eta bataren eta bestearen ahotsak

tartekatzendiraikasgai,galderaetalaburpenetan.

Azkenik, lokuzioak prest zeudenean, Moodle

plataforman muntatzen zituen ikastaroak TT

KnowledgeForceenpresak,eta IVAPekolangileek

berriro egiten zuten ikastaroa goitik behera, eta,

oraingoan, lehenengoz, ordenan. Gainera, fasehonetan, IZOk aukera zuen hasieran ikasgaien

berri izan gabe euskaratu zituen galdera‐

erantzunakgoitikbeheraaldatzeko.Atzemandako

hutsak helarazi, lokuzioren bat errepikatu behar

izatekotan berriro lokutatu, eta hortxe amaitzen

zenIZOrenlana.

Zuzenketa horiek guztiak egin ostean, EJIEkoek,

IVAPeko informatikariak eta Prestakuntza

atalekoek egin zituzten azken berrikusketak,azkenukituakondogeratuzirelaegiaztatzearren.

ONDORIOA

Horixeizanda,funtsean,ikastarohauekitzultzeko

IZOk erabili duen prozedura. Zazpi ikastaro

euskaratu ditu: Word2010 (oinarrizkoa eta

aurreratua), Excel2010 (oinarrizkoa etaaurreratua), Outlook2010, PowerPoint2010 eta

Windows7; eta, gauza bat dela, bestea dela,

urtebetekolanaizanda.

Azpimarratzekoa da lan honetan ibili diren

teknikariek asko ikasi dutela, bai ikastaroan

landutako gaiei buruz, bai itzulpen‐metodologiaezberdineiburuz.

Beraz, zuek ere probetxu handiena atera nahi

badiezue programa hauei, ez galdu aukera

paregabe hau. Egin itzazue ikastarook5, eta asko

ikasikoduzue,zalantzarikgabe.

HIZTEGIA

5Ikastaroak:

Windows7riburuzkoeuskarazkoikastaroa,adibidez,10ordukoada.Onlinebidezkoautoprestakuntzaikastarobatda,etateoriaetapraktikauztartzenditu.Ikastaroak7ikasgaiditu,baitaariketak,norbereburuaebaluatzekoprobabatetaikasgaibakoitzarenamaierakoprobatxobatere.

Webgunehonetaneskuratudaitezkeikastaroguztiak:

http://autoprestakuntza.euskadi.net

IVAPekhainbatdeialdieskaintzendituurteanzeharikastarohauekegiteko.

«IZOn, itzulpenak egin eta

gainbegiratzeaz gain, asko landu

dute ikastaroen edukia»

http://autoprestakuntza.euskadi.net

6 2015eko ekaina


G ailu mugikorren erabilera moduesponentzailean handitu da. Gaur

egun, internetekin konektatzeko

gehienerabiltzendengailua telefono

mugikorra da, eta erabiltzaileak gero eta leku

gehiagotatik konektatzen dira. Horrez gain, gailu

mugikorren erabiltzaile‐kopuruak gora egin du,eta gailuok maizago erabiltzen dira interneten

sartzeko. Era berean, ohikoa da gailu

mugikorretatik informazioa bilatzea, edo web

mugikorretiknabigatzea.

ZERI DEITZEN DIOGU MOBILE

WEBSITE?

Mobile Website eta gainerako webguneakantzekoak dira. Hauxe da alde bakarra: webgunemugikor bat pentsatuta dago pantaila (display)txikiak dituzten gailuak eta ukimen‐interfazeakdituzten gailuak, hots, gailu mugikorrak, bertansartu ahal izateko. Gainerako webguneak bezala,webgune mugikor batean ere testua, datuak,irudiaketabideoakerakutsdaitezke.Horrezgain,badituzte ezaugarri batzuk, mugikorretarakoberezikipentsatutadaudenak:esaterako,telefono‐zenbakietara deitzea. Hona hemen webgune

mugikorrenabantailak:

Ez daude lotutawebgunean sartzeko erabiltzenden gailuari; independenteak dira. Beraz, gailubat interneten sartzeko prestatuta baldinbadago, eta nabigatzailea badauka, webmugikorrak funtzionatu egingo du gailuhorretan.

Behin bakarrik eraikitzen da, eta baliagarria dagailuguztietarako.

Oro har, aplikazio mugikorrak bainomerkeagoakdira.

Webgune mugikorretan erabiltzen diragainerako webguneetan erabiltzen direnargitalpen‐metodoberak.

Zerbitzuak argitaratu bezain laster, erabilgarridaude.

Ezdiragailuaninstalatubehar.

Edukiak erraz lokalizatzen dira bilatzaileenbidez.6

Lehenmailakowebgunetik,erabiltzaileabirbidaldaiteke gailu mugikorretarako optimizatutadagoenwebgunezehatzera.

ZER DA APLIKAZIO MUGIKOR BAT?

Aplikazio mugikor bat (app) diseinatuta dagozenbait gailutan (telefono adimendunetan,tabletetan, laptop‐etan, wearable‐etan, Smart TVdelakoetan...) exekutatu ahal izateko.Orokorrean,dendetan(stores7)banatzendira,etadendahoriekkudeatu ohi dituzte gailu horietako sistemaeragileen jabe diren enpresek. Hona hemenadibidebatzuk:Android (GooglePlaydenda), iOS(AppStoredenda),Blackberry(BlackBerryWorlddenda) eta Windows Phone (Windows PhoneStoredenda).

Erabiltzaileak aplikazioa deskargatzen du dendazehatz batetik, eta aplikazioak datuak eta edukiaatera ditzake internetetik, edozein webgunekegitenduenbezala.Horrezgain,edukiakdeskargaditzake, eta, geroago, erabiltzailearen eskuraegongo dira, internetekin konektatu beharrikgabe.

Honahemenapp‐enabantailak:

Mobile Website versus App Gailu mugikorretatik eskuragarriak izan behar duten edukiak diseinatu aurretik, biaukerarenarteanerabakibehardugu:batawebgunebat (mobilewebsite) sortzeada,etakasuhorretangailuaksartukodirawebgunehorretakoedukietanedozerbitzuetan;eta bestea berariazko aplikazioak (app) sortzea da, eta erabiltzaileek aplikazioakdeskargatu, eta gailumugikorretan instalatukodituzte. Ikusdezagunzeraldedagoenaukera bien artean, eta zer uste duen estandarrak ezartzen dituen nazioartekoerkidegoak.

HIZTEGIA

6Bilatzailea:web‐zerbitzarietaninformazioalokalizatzenduensistemabatda.Arlohorretan,honakoaldaketaberezihaueginda:Googlekiragarrizuenapirilaren21etikaurreraemaitzakaurkeztekoalgoritmoakaldatukozituela.Aldaketahorrenondorioz,bilaketakgailumugikorretatikeginezgero,emaitzetanpuntugehiagoizangodutegailumugikorretaraegokitutadaudenwebguneek,hortaz,posiziohobeaereizangodute.

7Stores:dendahorietanaplikaziomugikorraksaltzendira.LehenaAppleStoreizanzen,etadendahoriirekitzeagarrantzitsuaizanzenaplikaziomugikorrenarloan,lehengoaldizgunebereanaplikaziomugikorugaribildutazeudelako.Hiruhilabetegeroago,Googlekereberedenda(AndroidMarket)irekizuen,eta,pixkanaka,gainerakoenpresekberdineginzuten.

2015eko ekaina 7


Efektuek eta animazioek ez dute mugarik,gailuaren gaitasunek (kalkulu‐potentzia etamemoria)ezartzendutenaezbada.

«Erabiltzailearen esperientzia»8 hobea da,aplikazioak gailu zehatz bakoitzerakooptimizatutadaudelako.

Hardwarearen funtzio guztiak (kamara,azelerometroa, mikrofonoa, satelite bidezkolokalizazio‐sistema...)erabiltzekoaukeraematendute.

ZER AUKERA HAUTATU?

Aplikaziomugikorrak(app)garatzendirenean,eta,zehazki, aplikazio mugikorrak diseinatzendirenean, kontuan hartu behar dira gailuarendimentsioak (pantailaren tamaina, batik bat) etagailuak izan ditzakeen beste ezaugarri batzuk(esate baterako, azelerometroa, geolokalizazioa,kamara eta ahotsa ezagutzea). Baina, batez ere,gailuan ezarritako sistema eragileari erreparatubehar zaio; sistema eragileak garatzaileeieskaintzen die lan egiteko tresna‐multzo (kit)

zehatz bat. Argi dago aplikazio mugikorrakdiseinatzea baino merkeagoa dela webgunemugikor bat sortzea; izan ere, aplikaziomugikorrak sistema eragile askotarako diseinatubehar dira. Bestalde, webgune mugikorrakerabiltzen ditugunean, gailuek eta sistemaeragileek berez dituzten funtzio edo gaitasunbatzuk (berezko gaitasunak) galtzen dira, eta,aplikazio mugikorren bitartez, ordea, erabilgarrijarraitzendute.

Eskaininahidenzerbitzumotazeinden,eta,batezere, edukietan oinarrituta dagoen, webgunemugikorrak erabili ohi dira. Erabiltzailearekinelkarrekintza handia sortu behar denean, aldiz,

HIZTEGIA

8Erabiltzailearenesperientzia:esperientziahorrekzerikusiaduerabiltzaileakingurunearekin,gailuarekinedozerbitzuzehatzarekinezartzenduenharremanarekin,baietaerabiltzaileakizatenduenpertzepzioarekinere(onaalatxarraden).Diseinatzaileekespezi ikaziofuntzionalakaipatzendituztejakitekozer«behatzen»duenerabiltzaileak,zerbitzuedoproduktuarekikoelkarrekintzan.Helburua«erabiltzailearenesperientzia»ahaliketahoberenaizateada.

Baliabide mugikorrak garatzeko gida teknikoa

Dokumentu hori gida tekniko bat da, eta Eusko

Jaurlaritzak estandarrei buruz egin duen

dokumentu‐multzoan dago. Bertan bildu dira

gidalerroak eta gomendio teknikoak, eta

kontuan hartu behar dira Eusko Jaurlaritzako

Administrazioko Korporazio Sarerako aplikazio

mugikorrak (app) garatzerakoan.

Gida zortzi ataletan banatuta dago:

1. Sarrera: bertan azaltzen dira gidaren

edukiak. Besteak beste, honako hauek:

aplikazio mugikorren deskribapen teknikoa

(motak deskribatzea); soluzioa

aukeratzerakoan, kontuan hartu

beharrekoak; eta aplikazioa entregatzeko

modua, bertsioak kontrolatzeko.

2. Baliabide mugikorren garapenaren gaineko

oharrak: atal horretan aztertzen dira

gailuaren jatorrizko gaitasunak (berezkoak),

bai eta garapen‐kostuak ere (portabilitatea,

berrerabilera eta plataforma motak

kontuan hartuta).

3. Aplikazio mugikorren motak: web‐aplikazio

mugikorrak (Mobile Web Applica ons),

berezko aplikazio mugikor egoiliarrak

(Na ve Resident Mobile Applica ons) eta

aplikazio mugikor egoiliar hibridoak (Hybrid

Resident Mobile Applica ons) (Ikus ar kulu

honetako «Aplikazio mugikorren

taxonomia»).

4. Garapen‐ingurunea: atal horretan zehazten

da aurre k deskribatu diren aplikazio

mugikorren mota bakoitzari lotutako

garapen‐ingurunea.

5. Bertsioak egitea: proiektuak zer egituraren

barne hartuko diren zehazten da, bai eta

bertsioak kontrolatzeko modua ere.

6. Ezartzeko eta argitaratzeko prozedura:

prozedura hori zehatz‐mehatz azaltzen da.

«Protagonistak» garapen mugikorra

garatzeko taldea, aldaketak kudeatzeko

taldea eta laguntza‐zerbitzua dira.

7. Garapen mugikorreko jardunbide egokiak:

aplikazioaren tamainari buruzko

jarraibideak, diseinu‐gidak, erabili

beharreko pografiak, etab.

8. Aplikazio bat argitaratzeko eman

beharreko datuak: argitalpena egiten duen

dendaren (store) araberakoak dira.

Gidan sartzeko helbidea («Estandar

teknologikoen dokumentua» atala):

www.euskadi.eus/informa ka

«2015ean, mahai gaineko

ordenagailuetarako baino aplikazio

gehiago garatuko dira gailu

mugikorretarako; zehazki, 1‐4

proportzioan»

http://www.euskadi.eus/informatika

8 2015eko ekaina


web‐aplikazio mugikorrak (app) gomendatu ohidira.

Horrez gain, kontuan hartu behar dugu soluziomistoa (hibridoa) ere erabil daitekeela. Soluziohibridoan konbinatzen dira aipatu ditugun bisoluziohoriek.

MOBILE WEB ETA W3C

Edozein webguneren bitartez lortu nahi daerabiltzaileekesperientziaona izatea,webgunekoedukietan eta aplikazioetan sartzen direnean; etahelburu bera lortu nahi da erabiltzaileak gailumugikorretatik sartzen direnean. Hori dela eta,WorldWideWeb Consortium (W3C9) erakundeakWeb Mugikorra deituriko ekimena abiarazi du.Horren bitartez, gailu mugikorretatikwebguneetara sartzerakoan sortzen direninteroperabilitate‐ eta erabilgarritasun‐arazoakkonpondu nahi dituzte. Izan ere, W3Cerakundearenhelburunagusietakoawebbakarralortzeada. Hauxe da asmoa:web osoa nonahikoplataformaizatea,etaerabiltzaileeizerbitzuguztizgardenakeskaintzea.

Helburu horiek lortzeko, interneteko edukiakegokitubehardiraerabiltzenarigarengailuenezaugarri zehatzetara, nondik sartzen ari garenetazergailuerabiltzenaridenaldebaterautzita.Aipatu bezala, helburua web bakarra lortzea da:gailu mota, nabigatzaile, sistema eragile edohornitzaile askoren ondorioz zatituta ez dagoenwebbat.

Zehaztutakohelburuaklortzeaerronkahandiada,batez ere, webguneen garatzaileentzat.Garatzaileek erabiltzaileei ziurtatu behar dieteedozeinlekutatiketaedozeingailutatiksartuahalizangodirelaedukietan.

Argi dago erabiltzaile « inko»ak eta erabiltzaile«mugikor»rak modu ezberdinean sartzen direlainterneten eskaintzen diren zerbitzuetan.Horregatik, bi erabiltzaile mota horiei erantzunegokiaemanahalizateko,hots,zerbitzuetaeduki

berberak eskaini ahal izateko, W3C erakundeanazpiegitura globalaren aldeko apustua egin dute.Azpiegitura global hori estandarretan oinarritukoda; horrez gain, interoperabilitatea oinarri hartueta ahalbidetuko du.Horrekin batera, «OneWeb»delakoaren aldeko apustua ere egiten dute. Webhoriguztientzat(WebforAll)izateanahidute,baieta edozein gailutatik eskuragarria (Web onEverything)ere.

Mobile Web arloan, W3C erakundeak berezikilantzendituhonakobialderdihauek:

1. Jardunbide egokiak sortzea: gidalerroak,kontrol‐puntuak eta jardunbide egokiakgaratzea; horren bitartez, eduki‐hornitzaileeilagundu nahi diete gailu mugikorretan ondofuntzionatzendutenweb‐edukiaksortzen.

2. Gailu mugikorrak deskribatzea: horren bidez,gailu mugikorrak deskribatzeko mekanismoengarapena gidatu nahi dute. Zehatzago esanda,deskripzioak jasotzen dituzten datu‐baseakegin nahi dira; horrela, garatzaileek datu‐baseakerabiliahalizangodituzte,edukiakgailumugikorretaraegokitzeko.

APLIKAZIO MUGIKORREN TAXONOMIA

Eusko Jaurlaritzaren gida teknikoaren arabera,

funtsean,hiruappmotaditugu:

1. Web‐aplikazio mugikorra (MWA, MobileWeb

Application):web‐aplikazioak dira, eta edozein

gailutan ( inkoa zeinmugikorra) bistaratu edo

erabili ahal izateko garatuta daude. Aplikazioaezdagailuanbertan instalatzen;horrenordez,

webgunebatenbidezerabilgarridago,eta,gune

horrekzehaztendituaurkezpenaeta formatua,

interfazearen dimentsioen arabera. Adibidez,

mahai gaineko ordenagailua baldin bada, 10zutabeko taula erakuts daiteke; tableta bat

baldin bada, 10 zutabe horiek horizontalean

erakutsiko dira, edo 5 zutabe baino ez; eta

telefono adimenduna baldin bada, baliteke

informazioa erregistroz erregistro bistaratzea.

Aplikazio horiek, gailu zehatzaren sistemaeragilea eta gaitasunak kontuan hartu

beharrean, gailuaren araberako web‐diseinu

moldagarria (responsive design10) erabiltzen

dute.

2. Berezko aplikazio mugikor egoiliarra (Native

Resident Mobile Application): aplikazioak

gailuan bertan instalatzen dira. Gainera,berariaz diseinatuta daude plataforma zehatz

batean erabiltzeko, eta garatu dira plataforma

horreksoftwareagaratzekoeskaintzenduenkit

‐a(SDK11)erabiliz.Horrenadibidedirahonako

HIZTEGIA

9W3C:webosoaepeluzeanhazteaziurtatzendutenestandarrakgaratzendituennazioartekokomunitateada.

10Responsivedesign:RWD(ResponsiveWebDesign,web‐diseinumoldagarria)siglezereezagutzenda.Web‐orriakdiseinatzekoiloso iabatda,etaorriakgailumotabakoitzeraetagailuarenezaugarrietaramoldatzeanoinarritzenda.

11SDK:softwareagaratzekokit‐a(SDK,SoftwareDevelopmentKitingelesezkoizenarenakronimoa)software‐tresnenmultzobatda.Garatzaileektresnahoriekerabiltzendituzte,sistemaeragilezehatzbaterakoaplikazioaksortzeko.Orohar,aplikazioakprogramatzekointerfazebatda,etabertanprogramazio‐lengoaiazehatzbaterabilibeharda.

2015eko ekaina 9


hauek: Android ingurunerako AndroidDevelopment Tool eta Java programazio‐

lengoaia12; Apple iOS‐erako XCode, Swift

lengoaia eta Objective C; Microsoft Windows

Phone‐erako Windows Phone SDK eta .NET

lengoaia13;Blackberry‐rakoBlackberryRIMeta

Java lengoaia. Laburbilduz, garapen zehatzaegiten da plataforma bakoitzerako.

Plataformek,orokorrean,lengoaiazehatzadute,

baita berezko tresna‐multzoa ere. Horrez gain,

gailuarenprestazioakustiatzekoaukeraematen

dute.

3. Aplikazio mugikor egoiliar hibridoa (Hybrid

ResidentMobileApplication): izenak adieraztenduen bezala, web‐aplikazioen lengoaien eta

ereduen bitartez garatzen dira; horrez gain,

gailu mugikorraren berariazko gaitasunak ere

erabildaitezke.

APLIKAZIO MUGIKORRAK ETA

SEGURTASUNA

Jakinbehardaappdeiturikoaplikazioensoftwareaseguruaden.Besteaplikaziobatzuensegurtasunazerearduratzengara,eta,kasuhonetanaregehiagozaindubehardugu,ohikokreditu‐txartelenordez,gailu mugikorrak ordainketa‐metodo gisaerabiltzen hasi direlako. Hori dela eta, gureordainketa‐«txartel» mugikorrak beste aplikaziobatzuekin batera egon behar badu, une aproposada pentsatzen hasteko beste aplikazio horiensegurtasunanolahandidaitekeen.

Aplikazio mugikorrak seguruak izango badira,irizpide orokorrak (garapen seguruari buruzkoohiko irizpideak) ez ezik, irizpide zehatzak ereaplikatu behar dira. Irizpide zehatzek zenbait gaihartzen dute barne. Batetik,mugikortasuna: ezda gauza bera hotspotpubliko batetik, enpresakowi i‐tikedoetxetikkonektatzea.Horrezgain,gailumugikorra non uzten dugun zaindu behar dugu,gailu mugikorrak errazago galdu edo ebastendirelako. Beste alde batetik, ekipo mugikorreizerbitzu egiten dieten sistema eragileenezaugarriakkontuanhartubeharditugu:sistemaeragile asko daude, eta ekipoan instalatzen densistemaeragilearenbertsioazehaztendaterminalbakoitzerako. Sistema horietan gertatzen direnakatsak edo erroreak zuzentzeko, ohikoa bainodenbora gehiago eman behar da, eta, zuzendu

egiten direnean, ohiko konponbidea izaten dasistemaeragilearenbertsioberribateanzuzenketabatzukbiltzea.Horrezgain,egunartekojoerazenterminal horietan segurtasun‐aplikazio gutxi edobatereezezartzeko.

Aplikazio horiek garatu behar dira segurtasunabertan txertatuta duen metodologia baten bidez.Kodearenexekuzioaren zati handienabezeroarenarloan egiten da, gailuaren prestazio guztiakerabilgarriak izan daitezen, eta, hori da, hainzuzen, arazoarenmuina (ate bat irekita uzten dadatuak lapurtzeko, nahi ez dugunak edukietansartzeko eta abarrerako). Egoera horieksaihesteko,babes‐geruzabatzukerabilibehardira.Horrez gain, datu funtsezkoenak ziurtatu eginbeharditugu,erasotzaileenikuspegitikbaliodunakdiren datuak ez erabiltzeko logikari jarraituta(datu debaluatuak erabili behar dira, eta maisu‐datuak leku seguruetan gorde). Aldi berean,negozioan izango duen eraginari buruzkoazterlanakeginbeharditugu(BIA,BusinessImpactAnalysis). Segurtasuna txertatu ahal izateko,

komeni da self‐defending (auto‐babeserakosoftwarea) deituriko programa erabiltzea.Softwarehorrekaplikazioetanbertansartzenditusegurtasun‐neurriak: esaterako, osotasunaegiaztatzea; kodea ateratzeko aukerari aurreahartzea; datuak babestea; enkriptatzea;autenti ikazioahobetzea;etab.Horrekeskatzenduaplikazioaren kodean sartzea; horrez gain,software‐bertsio berri bat askatzen denbakoitzean, aplikazioa aztertu behar da, auto‐babeserako softwarea behar bezala ezarri denziurtatzeko. Horrela, besteak beste, oztopatukodugu iturburu‐kodea aplikazioetatik ateratzea(aplikazio mugikorreko reversing‐aesaten zaio).

HIZTEGIA

12Javalengoaia:helburuorokorrekoprogramazio‐lengoaiada,objektuetarabideratuta.Bezero‐zerbitzarimotakoaplikazioak,webeanoinarrituta,garatzekoerabiliohida.

13.NETlengoaia:Microsoftenegitura‐etateknologia‐plataforma(framework)da,aplikazioakgaratzeko.Inguruneaobjektuetarabideratutadago.

Eusko Jaurlaritzaren arloko aplikazio mugikorren

zerrenda

URL: h p://www.euskadi.eus/app

http://www.euskadi.eus/app

10 2015eko ekaina


ALBOAN:

Telelana Eusko Jaurlaritzan

E uskoJaurlaritzakaurtenere«telelana»abiarazi du, 2014ko esperientzia bizi

ondoren. Lan modalitate honi esker

langileek bizitza pertsonala eta

profesionalaerrazagobateratuahalizangodituzte.

Aurtengo edizioan, 100 pertsonak parte hartuko

dute esperientzian, beraz, aurreko urteko

datuekinerkatuta,%20,5handitudakopurua.

ARAUDIA

Urrutik lan egiteko aukera Eusko Jaurlaritzan

arautzen du maiatzaren 29ko 92/2012

DEKRETUAk.Dekretuhorrenbitartezonartzenda

Euskal Autonomia Erkidegoko Administrazio

Orokorreko eta bere erakunde

autonomiadunetako enplegatu publikoekzerbitzua telelanaren bidez modalitate ez‐

presentzialean nola eman arautuko duen

Akordioa. [111 zenbakidun EHAA, 2012ko

ekainaren7koa].

Telelanaren bitartez lan egiteko aukera onartu

zaienek euren zerbitzuetako eta sailetako

arduradunekin adostuko dute zenbat denborazarituko diren telelanean, baita telelana noiz hasi

eta noiz bukatuko duten ere. Dena den, gehienez

ere urtebetea iraungo du, hori baita ezarri den

gehienezkoiraupena.

Aurtengo parte‐hartzaileen %66 emakumezkoak

dira,eta%34gizonezkoak.

Adinari erreparatzen baldin badiogu, 41 eta 50

urte arteko pertsonen tartea handiena da, eta

guztira 45 pertsona daude. Aldiz, hiru baino ezdira izangotelelanarenbidez lanegingoduten60

urtezgorakolangileak.

Hurrengo hilabeteetan telematikoki lan egingo

duten Euskal Administrazio Publikoko langile

gehienak –%85– A talde profesionaleko kideak

dira,hauda,goimailakoteknikarienkidegokoak.

Herri Arduralaritzaren Euskal Erakundea (IVAP/

HAEE) izango da telelanean langile gehien izangodituen erakundea, 23 guztira (eta gehienak

itzultzaileak dira). Jarraian, hurrenez hurren,

Osasun Saila eta Herri Administrazio eta Justizia

Sailadaude.

BETEKIZUNAK

Telelana bidez lan egiteko eskaera egiten duten

langileekbetekizunbatzukbetebehardituzte(hau

da, «telelana» aukera ez zaio eskaintzen edo

onartzen lanpostu guztiei). Era berean, telelanaegiteko hautatu diren pertsonek betekizun edo

gomendioteknikobatzukerebetebeharkodituzte.

Lehenik eta behin, erabiltzaileak interneterako

sarbide ona eduki behar du etxean, hori

ezinbestekoa baita. Horren harira, Eusko

Jaurlaritza arduratzen da telelana egitekobeharrezko informatika‐ekipoak eta softwarea

inantzatzeaz.

Horretarako, Informatika eta Telekomunikazio

Zuzendaritzak (ITZ), Komunikazio Zerbitzuaren

bitartez, ingurune teknologiko egokiena zehaztu

ALBOAN

«Aurten 100

pertsonak parte

hartuko dute

Telelanaren

edizio berrian» Pertsonen banaketa, sailen arabera

Saila Guztira Emakumeak Gizonak

IVAP 23 17 6 Osasuna 16 11 5 Herri Adminis. eta Justizia 10 6 4 Hezkuntza, Hizk. Pol. eta Kultura

9 6 3

Enplegu eta Gizarte Pol. 9 6 3 Ingurumena eta Lur. Pol. 9 5 4 Ekonomiaren Garapena eta Lehiakortasuna

7 4 3

Lehendakaritza 6 3 3 Emakunde 5 4 1 HABE 2 - 2 Ogasuna eta Finantzak 1 1 - Lehiaren Euskal Agintaritza 1 1 - Lanbide 1 1 - Segurtasuna 1 1 -

GUZTIRA 100 66 34

2015eko ekaina 11


eta, audio‐periferikoek (mikrofonoak etaaurikularrak) bateragarriak izan behar dute

ordenagailuarekin, eta kalitateak egokia izan

behardu.

Izan ere, 2013ko azarotik 2014a amaitu arteko

esperientzia ona izan arren, funtsean ahotsari

buruzkoak ziren intzidentzia‐kopuru handia jaso

zen.

Horren harira, azpimarratzekoa da ahots‐

zerbitzua kritikoa dela, komunikazioa denbora

errealean egiten delako. Norbaitek, web‐orrialdebatdeskargatuarte,biedohirusegundoanitxaron

dezake; ahots‐zerbitzuan, ordea, 300

milisegundoan itxaron behar izanez gero, okertu

egitendaerabiltzailearenesperientzia.

Softwarea

VPN(*) bezero‐softwarea (VirtualPrivateNetwork

edo sarepribatubirtuala; langileek softwarehori

erabiliko dute Eusko Jaurlaritzako Korporazio

Sarean etxetik sartzeko) eta SoftPhoneprograma

paketeek(softwarehorierabiltzendadeiakbestegailu batzuetara egiteko, internet protokoloaren

gainekoahotsaerabiliz)homologatutaegonbehar

dute.Honakohauekdiraprogramahomologatuak:

VPNbezero:CISCOAnnyConnectSecureMobileClient 3.1.05160 [ordenagailu eramangarrien

oinarrizko kon igurazioan jada ezarrita dago

VPNbezero].

SoftPhone: Aastra Blustar 3.1.21472.0

[SoftPhone ez dago ezarrita lehenetsitako

kon igurazioan. Dena den, EJIEri eska dakiokeprograma hori instala dezan, edo sailetako

informatika‐arduradunek beraiek instala

dezakete].

Dekretuan ezarritakoaren arabera, sailetako

informatika‐arduradunekegiaztaditzaketealderdi

horiekguztiak.

ONDORIOA

Laburbilduz, Eusko Jaurlaritzako Funtzio

Publikokosailburuordeakzerbitzuaaurkeztuzuen

egunean azaldu zuen bezala, «telelana inkatuda

teknologia berriek eskaintzen diguten aukeraberri gisa, eta bizitzaren arlo profesionala eta

pertsonala bateratzeko erabiliko dugu, baldin etalangileen eginkizunak telematikoki egin ahal

badira, eta langileak lantokietan edo lan egiteko

lekuetan bertan agertzea beharrezkoa ez bada».

du,gidalerroetagomendiobatzuekinbatera.Honahemenzeintzukdiren:

Komunikazioak:

Langileak etxean (edo lan egiteko aukeratu duen

lekuan) eduki behar duen interneten sartzeko

lineakgutxienezedukibehardu20Mb‐komodem‐kable edo xDSL –edo horren baliokidea– zerbitzu

batenahalmena.

Denaden,erabiltzaileakerabilibeharduenEusko

Jaurlaritzako korporazio‐aplikazioren baten

ezaugarriak direla‐eta, baliteke datuak igortzeko

ahalmen handiagoa behar izatea; hortaz,

erabiltzailearen lineak ere ahalmen handiagoaedukibeharkodu.

Kasu horietan, sail bakoitzeko Informatika

Zerbitzuak txosten tekniko bat egin beharko du:

«baliabide telematikoen beharrei eta telelanaren

lekuaren konektibitate‐bideragarritasunari

buruzkoa. Txosten horretan aztertuko da, orobat,zer posibilitate dauden konexio hori erabiliz eta

horretarako eskatutako prestazio teknikoak

baliatuz eginkizunak betetzeko»; 92/2012

Dekretuanezarritakoarekinbatetorrita.

Hardwarea:

Dagozkion departamentuek «ordenagailu

eramangarri» bana emango diete baimendutako

pertsonei. Ordenagailu horrek ezarrita eduki

beharko du Eusko Jaurlaritzak zehaztu dituen

estandarteknologikoakbetetzendituenoinarrizkosoftwarea. Sistema eragileaWindows7 izango da,

eta4GB‐koRAMmemoriaedukikodu.

Periferikoak:

Batzuetan, gako da ahotsa telelanean. Hori dela

ALBOAN

(*)Informaziogehiagonahiizanezgero,

Aurrerabuletinaren29zenbakidunalea,2008komartxokoa,

kontsultadezakezue:«Sareseguruakvs.

Komunikazioseguruak».

[informaziogehiago]:

92/2012DEKRETUA,

maiatzaren29koa,

EuskalAutonomiaErkidegoko

Administrazio

Orokorrekoetabere

erakunde

autonomiadunetako

enplegatupublikoekzerbitzuatelelanaren

bidezmodalitateez‐

presentzialeannola

emanarautukoduen

Akordioaonartzekodena.

[111zenbakidun

EHAA,2012ko

ekainaren7koa.

BERRI LABURRAK!!

«Ordenagailu» hitzak 60 urte

bete ditu

Gaur egun, euskaraz eta gaztelaniaz oso hedatuta daude

«ordenagailu» eta «ordenador» hitzak, hurrenez hurren.

Hispanoen erkidegoan, ordea, «computador» edo

«computadora» esaten diote. Pertsona askok «ordenagailu»

terminoa erabiltzen dute informatikaz aritzen den «makina»

aipatzeko.

Gaztelaniazko «ordenador» hitza 1972an agertu zen idatzita,

lehenengo aldiz. Informatikari buruzko gaztelaniazko hiztegi

bateanjasotazegoen;zehazki,IBM‐renDiccionario‐GlosariodeProceso de Datos Inglés‐Español deituriko hiztegian. Baina,

noizedonolasortuzenhitzhori?

Hitzhorierabilizuenlehenpertsona,hots,asmatueginzuena,

Jacques Perret (1906‐1992) frantses ilologoa izan zen.

Jacques Perret Parisko Filologia

Fakultateko irakaslea izan zen

1948tik 1971ra. Frantsesezko«ordinateur» hitzetik dator, eta,

1955eko apirilaren 16an, IBM

enpresariari aipatu zion gutun

batean.

Teologiaren arlotik dator terminoa,

eta hauxe da jatorrizko esanahia:

«Dieu qui met de l’ordre dans lemonde» (euskaraz, «Jainkoak

ordenatzendumundua»).

1954an, IBM‐ren Frantziako iliala

izenbatenbilazebilen,merkaturatu

nahi zituen kalkulagailu

elektronikoak izendatzeko. «Computer» hitzaren itzulpen

literala («calculador» gaztelaniaz) ez zitzaien gehiegi

gustatzen; hortaz, enpresak Jacques Perret ilologoari eskatuzion proposamen batzuk egiteko, itzulpena eta frantsesezko

terminoaantzekoagoakizanzitezen.

Irudia: Christian de Waldner‐i, IBM‐ren Frantziako ilialeko

buruari,1955ekoapirilaren16anbidali ziotengutunaren zati

bat.[Iturria:http://ztfnews.wordpress.com]

52. zk. 2015eko ekaina

Mitzuli: Android sistemarako

itzultzaile automa ko librea

Duela gutxi «Mitzuli» itzultzaile automatiko librea argitaratu

da. Android sistema duten gailumugikorretan erabil daiteke,

eta50itzulpen‐norabidearteeskaintzenditu.

Elhuyar‐ek adierazi duen bezala, Mikel Artetxe ikertzaileak

(IXA taldekoa) sortudu aplikazioa, etaElhuyar erakundearensustapenaetalaguntzaditu.

Aplikazio/itzultzaile horretan garrantzi berezia eman zaie

gutxiengoen hizkuntzei;

merkatuan gehien saltzen

diren produktuek askotan

baztertzen dituzte hiz‐

kuntza horiek, hain zuzenere.Aipatzekoada,adibidez,

Mitzuli itzultzaileak iberiar

penintsulako hizkuntza

gehienak aintzat hartzen

dituela, eskaintzen dituen

norabideak honako hauekdira: portugalera, gazte‐

lania, katalana, galegoa, asturiera, aragoiera, okzitaniera, eta,

jakina,euskara.

Mitzulik testu idatzia, audioa eta argazkietako testua

itzultzenditu.Antzekoakdirenbesteaplikaziobatzuenaldean,

Mitzuliren abantailetako bat da onlineeta of linelan egiteko

aukera ematen duela (beraz, internet‐konexiorik ez baduguere,erabildezakegu).Bestalde,doakoa izateazgain,software

librearenbidezgaratuda,etahorierealderdigarrantzitsuada.

Hortaz, programatzailea baldin bazara, eta iturburu‐kodea

lortunahibaduzu,GitHubbiltegianeskuragarriduzu.Hauxeda

helbidea:https://github.com/artetxem/mitzuli

Mitzulirenwebgunea:http://www.mitzuli.com

MitzulideskargadezakezueGooglePlaydendatik:

http://play.google.com/store

http://www.euskadi.eus

http://ztfnews.wordpress.com

http://github.com/artetxem/mitzuli

http://www.mitzuli.com

http://play.google.com/store

AURRERA aldizkaria. 52. zkia. (2015eko ekaina) · begira jarriko gara, eta «ordenagailu» hitza...

Documents

Transcript of AURRERA aldizkaria. 52. zkia. (2015eko ekaina) · begira jarriko gara, eta «ordenagailu» hitza...