Avaliación Programa de Coñecemento da Realidade ESF Galicia 2004-2016

AVALIACIÓN EXTERNA PROGRAMA COÑECEMENTO DA REALIDADE,

PCR

Avaliación Externa ESF Elaborada por Wayna Consultora SL

1

ÍNDICE

Páxina

1. INTRODUCIÓN.................................................................................................................. 2

1.1 Obxectivos da avaliación ............................................................................................ 2

1.2 Dimensións da avaliación ........................................................................................... 2

1.3. Metodoloxía empregada ........................................................................................... 2

1.4. Condicionantes e límites do estudo .......................................................................... 3

2. PRESENTACIÓN DA INTERVENCIÓN ................................................................................ 3

3. RESULTADOS DA AVALIACIÓN E CUMPRIMENTO DE INDICADORES ............................. 4

4. CONCLUSIÓNS E RECOMENDACIÓNS ............................................................................. 11

5. ANEXOS ........................................................................................................................... 13

Anexo 1. Resultados totais das enquisas ás persoas participantes PCR ......................... 13

Anexo 2. Resultados totais das enquisas ás copartes locais dos PCR ............................. 15

Anexo 3. Recomendacións na definición de indicadores................................................ 16


2

1. INTRODUCIÓN

1.1. Obxectivos da avaliación

O presente estudo realízase a petición da Asociación Enxeñería Sen Fronteiras Galicia, ESF, co obxectivo xeral de analizar a execución do Programa de Coñecemento da Realidade, PCR, desta entidade desde o ano 2004 ao 2016.

Asemade, establécense os seguintes obxectivos específicos:

Determinar a eficacia da intervención, así como o grao de consecución de obxectivos e resultados segundo a planificación inicial recollida no documento de proxecto.

Avaliar o impacto da actuación.

Identificar propostas de mellora de cara a futuras edicións dos PCR.

1.2. Dimensión da avaliación

Esta avaliación abarca ao conxunto de actores implicados na realización do Programa de Coñecemento da Realidade no período temporal analizado, isto é, desde o ano 2004 (data da primeira convocatoria de PCR) ao 2016. Polo tanto, entran nesta análise: 1) ESF no seu conxunto como entidade organizadora, 2) as copartes locais que acollen en terreo ás persoas participantes e 3) o total de persoas que participaron nalgunha edición dos PCR no período temporal sinalado (51 persoas).

Pola súa banda, o sector deste estudo englóbase no código CRS 99810 "Sensibilización sobre os problemas relacionados co desenvolvemento".

1.3. Metodoloxía empregada

A metodoloxía empregada na realización desta avaliación combina diferentes ferramentas para garantir a calidade dos resultados obtidos, empregando tanto os métodos de investigación social cuantitativa como cualitativa.

En toda esta análise faise especial fincapé no fomento da participación activa das persoas implicadas nos PCR, sendo as protagonistas tanto do proceso de recompilación de información como do de elaboración de propostas de mellora.

O proceso de recollida de información secundaria realizouse mediante a revisión documental entregada por ESF para tal fin como son: o documento do proxecto e as memorias de avaliación.

Pola súa banda, a información primaria foi obtida empregando tres métodos:

1) Realización de entrevistas en profundidade ao persoal de ESF responsable dos PCR.

2) Realización de enquisas online ás persoas participantes nos PCR (do total de 51 persoas participantes, responderon 22 persoas -14 mulleres e 8 homes) e ás contrapartes locais encargadas da acollida en terreo (7 contrapartes de 3 países diferentes -Nicaragua, Honduras e O Salvador).

3) Conformación de grupos de discusión nos que recoller opinións, propostas e validar os resultados dun xeito máis cualitativo. Realizáronse dous grupos: un con persoas participantes nos PCR de diferentes edicións e outro con persoal de ESF, voluntario e contratado.


3

1.4. Condicionantes e límites do estudo

O principal condicionante desta avaliación garda relación coa amplitude temporal da mesma. Deste xeito, que o período abarque 13 anos pode limitar no momento de contactar coas persoas participantes das diferentes edicións.

Non obstante, para evitar que este condicionante chegue a afectar á calidade dos resultados, ESF comprométese a realizar un esforzo maior no momento de fomentar a participación de todas e todos para a recompilación de información. Do mesmo xeito, deséñase unha enquisa online con obxecto de facilitar a participación de todas e todos con independencia da súa situación persoal actual.

Por último, outro límite ao estudo é o non contar cunha liña base que permita medir o avance ou cumprimento dalgúns dos indicadores deseñados inicialmente. Estes indicadores serán analizados dun xeito máis cualitativo, acordando que este estudo poida ser empregado como liña base no futuro para evitar este condicionante.

2. PRESENTACIÓN DA INTERVENCIÓN

O Programa de Coñecemento da Realidade, PCR, é unha actuación incluída na liña de Educación para o Desenvolvemento de Enxeñería Sen Fronteiras Galicia, ESF. Inicialmente foi unha iniciativa posta en marcha por Ingeniería Sin Fronteras a nivel estatal na que ESF participaba e, desde hai anos, a asociación galega implementa este programa de xeito autónomo. Así, ESF conta con persoas participantes no PCR desde o ano 2004 ata hoxe en día.

Actualmente, os PCR son un programa de voluntariado transformador cunha duración de un ano (de xeito xeral) no que se inclúe, como elemento diferenciador, unha estadía de polo menos 2 meses nun país no que a ONGD ten proxectos de cooperación internacional para o desenvolvemento. É un programa aberto á participación da poboación no seu conxunto co obxecto de fomentar coñecementos, actitudes e valores relacionados cunha cidadanía global e crítica a prol da solidariedade e xustiza social.

As persoas seleccionadas pasan a formar parte dos grupos de voluntariado propios de ESF en Galicia, incorporándose á súa actividade cotiá. Posteriormente realizan unha viaxe a un país empobrecido para integrarse no equipo responsable da execución dun proxecto de cooperación en terreo. A finalidade desta experiencia non é a realización de actividades fundamentais no ciclo de vida do proxecto senón o coñecemento da realidade do país. Así, traballando coa coparte local e co contacto coa poboación local preténdese que as persoas participantes cheguen a coñecer en profundidade a realidade social, política, económica e cultural, reflexionado sobre as causas da pobreza e as relacións de interdependencia globais.

Á súa volta reincorpóranse de novo aos seus grupos de voluntariado fomentando que toda a aprendizaxe xurdida durante a viaxe repercuta tamén nas dinámicas propias do voluntariado de ESF, apostando polo efecto multiplicador da experiencia vivida.

A modo de resumo, o PCR fortalece a participación das persoas como axentes de cambio, traballando desde unha perspectiva de cambio individual que repercuta positivamente na esfera colectiva, na súa contorna local.


4

3. RESULTADOS DA AVALIACIÓN E CUMPRIMENTO DE INDICADORES

RESULTADO 1

RESULTADO 1 INDICADORES GRAO

CUMPRIMENTO

Adquiridos conceptos, procedementos e actitudes por parte das persoas participantes no PCR no ámbito da educación para a cidadanía crítica e global

IOV1.1. Aumento do 40% do grao de coñecemento da realidade da zona de estadía de PCR.

----

IOV1.2. Polo menos o 80% das persoas PCR valoran que esta experiencia supuxo un peso importante nas decisións que tomaron na súa vida, e consideran que foi enriquecedor e construtivo, e están satisfeitas da liña que seguiron.

ALTO

IOV1.3. Polo menos o 80% das persoas PCR manifestan que seguiron informándose ou formándose sobre as desigualdades entre países, as causas das mesmas, as tecnoloxías apropiadas, a cooperación e a xustiza social.

ALTO

IOV1.4. Polo menos o 80% das persoas PCR manifestan unha actitude crítica cara a modelos herdados ou impostos, solicitan xustiza social e entenden o concepto de dereito humano e cidadanía global.

ALTO

En relación a este resultado, e ao igual que calquera resultado que implica adquirir ou mellorar coñecementos ou similares, precisaríase unha liña base para poder comparar a situación previa e posterior. Isto afecta fundamentalmente ao indicador 1 no que non se pode calcular o coñecemento que tiñan as persoas PCR antes de participar no programa.

O indicador 2 pode ser analizado cos resultados das enquisas ás persoas participantes. Así, en canto ao grao de influenza do PCR en diversos aspectos da súa vida, máis dun 80% das persoas afirman que tivo "moita influenza" en relación a:

· conseguir un maior desenvolvemento persoal (81,8%).

· aumentar o coñecemento das realidades sociais do mundo (90,9%).

· manter o interese por coñecer as diferentes realidades do mundo (81,8%).

Se sumamos ás persoas que afirman que tivo bastante e moita influenza, os elementos que se sitúan por riba do 80% son aínda máis ao engadir:

· mellorou a miña formación académica e ampliou as miñas posibilidades profesionais (86,4%).

· aumentei o meu compromiso social (86,4%).

· espertaron novas inquedanzas en relación á xustiza social a nivel global (81,8%).

En canto á satisfacción global coa estadía en terreo, a media da valoración (nunha escala do 1 ao 5) é de 4,82 sen diferenzas significativas entre mulleres e homes. Se a isto engádese que o 95,5% das persoas enquisadas afirman que recomendaría a participación no programa ás súas


5

amizades, pódese confirmar que o consideran unha experiencia enriquecedora e o nivel de satisfacción é alto.

Ademais, nos motivos que manifestan para recomendar esta experiencia maniféstanse claramente todos estes aspectos:

Das persoas que cumprimentaron a enquisa, o 64% afirma que actualmente participa nalgunha asociación ou movemento social (maioritariamente en ESF). Estas persoas pertencen a diferentes edicións do programa PCR (desde 2005 - 2006 a datas máis recentes) polo que percíbese como unha tendencia estable ao longo do tempo, non como algo puntual no momento de rematar o programa. Deste dato pódese deducir que continúan informándose sobre a temática, ao mesmo tempo que manteñen unha actitude crítica ao estar vinculadas e vinculados á participación social.

O forte desenvolvemento do pensamento crítico das e dos PCR tamén percíbese con claridade cando son elas e eles quen sinalan as aprendizaxes que adquiriron. A maioría dos seus aportes e expresións deixan entrever á súa actitude crítica e consciente da realidade do mundo. Falan de "aprende a vivir con menos", "ampliar a túa consciencia ecolóxica", "coñecemento doutras realidades diferentes", "máis que para aprender, serviume para reflexionar", "faite moito máis consciente", "a respectar outras culturas aínda que non se entendan ou compartan algunhas cuestións", "xera moito pensamento crítico",... Afirman que os PCR non son "unha experiencia prefabricada senón realista doutras realidades polo que corre o risco de derrubar algúns dos seus estereotipos", que "é un moi bo instrumento destrutivo de prexuízos e ideas preconcibidas" ou que "foi a sensibilización en primeira persoa máis efectiva que `sufrín´". E que coa súa experiencia déronse conta de que "unicamente por nacer nun sitio ou outro, tes distintas posibilidades, algo inxusto".

"unha moi boa ferramenta para coñecer o que é unha adecuada

cooperación ao desenvolvemento"

"Faite máis tolerante"

"Porque é unha oportunidade de coñecer outro lugar, outra cultura,

coa profundidade que non ten unha viaxe convencional"

"Non é o mesmo coñecer un tema que vivilo. A vinculación coa

problemática imprime motivación"

"Experiencia que cambia a visión do mundo"

"amplíase a túa visión global da sociedade e o

teu espírito crítico"

"É unha experiencia única"

"é moi enriquecedor a nivel persoal"

"Gran experiencia. Apréndese moito"

"unha experiencia moi boa para coñecer a realidade de países en desenvolvemento, mellor

que un voluntariado convencional"

"Experiencia cultural, persoal e profesional"


6

RESULTADO 2


CUMPRIMENTO

Formadas persoas voluntarias motivadas que fortalezan a base social de ESF ou outros movementos sociais sendo axentes reais de cambio social.

IOV2.1. Ex-PCRs tiveron cargos de responsabilidade nos grupos de voluntariado en ESF tras a súa estancia (coordinación de grupos, etc), ou ben na estrutura orgánica da asociación (directiva, etc).

ALTO

IOV2.2. Ex-PCRs que continúan sendo socias de ESF, ou noutra organización de fins sociais.

MEDIO-ALTO

O 72,7% das persoas enquisadas participaban antes de realizar o PCR nalgunha asociación ou movemento social, fundamentalmente en ESF (o 81,3%). Unha vez finalizado o programa, a porcentaxe aumentou ao 86,4%, manténdose ESF como a opción predominante (o 84,2%). A día de hoxe a porcentaxe baixa ata o 63,6% de persoas que continúan a participar nalgunha asociación ou movemento (baixando tamén a porcentaxe de persoas que o fan en ESF ata un 64,3% do total).

Deste xeito, e tendo en conta que as cifras son de PCR desde 2005 ata agora, pódese afirmar que o programa potencia de xeito estable a participación activa das persoas PCR en ESF. É certo que unha porcentaxe alta de persoas xa era voluntaria en ESF antes de participar como PCR, mais o nivel de pertenza co paso do tempo é elevado.

O 45,5% das persoas que foron PCR afirman que asumiron algún cargo orgánico na Xunta Directiva de ESF ou de coordinación dalgún grupo á volta da estadía.

Todos estes datos apuntan ao cumprimento de ambos indicadores deste resultado, se ben é certo que, ao non cuantificar de xeito concreto a meta que se pretendía acadar, non se pode medir exactamente o éxito. Non obstante, ao observalo de xeito comparado coa participación social galega en xeral os número son moi positivos.


7

RESULTADO 3


CUMPRIMENTO

Reforzado o contacto de ESF con socios locais dos países ou redes en que se participa co PCR, a modo de pontes entre sociedades civís, reforzando ademais aos grupos coa súa visión.

IOV3.1. Participación das participantes en PCR no 90% das reunións de seguimento cos socios locais ou as redes.

----

IOV3.2. As copartes valoran como mínimo cun 4 sobre 5 que, na relación con ESF, as actividades realizadas polos PCRs contribúen a coñecer mellor a ESF, a estreitar lazos e mellorar a comprensión mutua, o diálogo e a relación como iguais.

ALTO

IOV3.3. As copartes valoran como mínimo cun 4 sobre 5 a mellora da calidade da comunicación cos grupos de voluntariado ao integrarse PCRs, para seguimento de proxectos, novas formulacións, etc.

MEDIO

IOV3.4 Aumento do volume de comunicacións sobre temas de interese coas copartes, polo diálogo directo entre copartes e PCRs (ex. mails enviados sobre alimentación, consumo responsable, etc.).

----

IOV3.5. ESF (grupos e comisión PCR) valora con un mínimo de 3 sobre 5 a contribución de ex-PCRs ás actividades de xestión / formulación / seguimento / etc. de proxectos.

ALTO

IOV3.6. Máis dun 60% de ex-PCRs contribuíron a formular/facer seguimento/xustificar proxectos.

----

IOV3.7. Polo menos un 70% dos PCRs realizaron actividades informativas/formativas aos grupos sobre os proxectos desenvolvidos, tecnoloxías aplicadas ou a realidade do país.

----

As valoracións das copartes contactadas para este estudo son, en xeral, moi positivas. Así, a satisfacción global co programa PCR acada un 4 (nunha escala do 1 ao 5). Asemade, o 85,7% das persoas enquisadas manifestan estar bastante ou moi de acordo no momento de afirmar que as persoas PCR benefician o desenvolvemento dos proxectos en terreo. Tamén amosan consenso ao identificar a maior vantaxe dos PCR, sendo esta a de axudar a sensibilizar e concienciar á sociedade española a favor da transformación social (ten unha valoración media de 4,43 sobre 5). Moi por riba esta opción á que define os PCR como mellora dos recursos técnicos dos proxectos (3,43).

O 57,1% das copartes afirman estar moi de acordo coa idea de que as persoas PCR benefician e fan máis doada a comunicación e o traballo con ESF, porcentaxe á que poderíase engadir o 28,6% que están bastante de acordo. Sen embargo, ao ser preguntadas polo que sucede cando estas persoas regresan a España, o opinión xeral é que esta comunicación remata por perderse (cunha valoración de 2,86 sobre 5). Só o 28,6% afirman que si se mantén ao regreso. Isto pode apuntar á necesidade de reforzar as canles de comunicación máis aló da estadía en terreo para que estas persoas cheguen a desempeñar o papel de ponte de comunicación entre ESF e a coparte.


8

As valoracións que fan en xeral das persoas PCR en canto a formación, actitude, capacidade de adaptación ao contexto e interese manifestado por implicarse, son excelentes (cun grao de satisfacción medio superior a 4 sobre 5), o que pon de manifesto que o proceso de selección e formación previo de ESF é o adecuado. Quizais o aspecto que as copartes destacan como máis mellorable é a duración das estadías: cunha valoración media de 3 sobre 5 e só un 42,9% delas afirma estar bastante de acordo coa duración. De feito, no momento de preguntarlles que melloraría do programa, o 57% sinala a ampliación da súa duración ao considerar 3 meses como insuficiente para chegar a integrarse completamente no proxecto, na cultura,... Algunha das persoas propón unha estadía de ata 6 meses.

As copartes tamén perciben como bastante positiva a aprendizaxe da súa organización coas persoas PCR, tanto no plano técnico-profesional como no persoal e social. De feito ao sinalar o máis positivo do programa para elas e eles, o intercambio de coñecemento e experiencias é un elemento que destaca.

Máis do 70% recoñece que cambiou a súa visión en relación ao que pensaban que era inicialmente o programa PCR e como o perciben agora despois ter participado nel. De feito hai quen recoñece que ao comezo non sabía moi ben o que era para logo entender perfectamente a esencia do programa como actuación de educación para o desenvolvemento. Algunha persoa ata recoñece que "non entendía o seu papel" ata que viaxou a España e viu que era o que facían no seu regreso. Unha frase resume á perfección o que é o cambio de percepción, desde o descoñecemento ou dúbidas iniciais ata a importancia que se lle concede despois: "Pensábase que eran `gringos´ que viñan a pasear, sen responsabilidade e como un requisito dos cooperantes, agora cremos que son profesionais con calidade humana, con desexos de aprender e compartir aprendizaxes". Isto manifesta tanto a calidade do programa como o bo facer das persoas que viaxan, as cales son a fin de contas a cara visible de ESF en terreo. Por elo, a frase que mellor define o que é o programa PCR para unha coparte é:

"a cooperación solidaria non é só financeira, o aporte do PCR materializa o slogan «a solidariedade é a tenrura dos pobos» "

"El contacto con las comunidades y la devolución de resultados a

España"

"El aporte técnico multidisciplinario, la dedicación al proyecto y la curiosidad por

conocer más la dinámica institucional"

"Colabora a poder juntar saberes, hacer alianzas y mejorar las

estrategias "

"Intercambio de actividades con los beneficiarios de los

proyectos"

"El intercambio de saberes, los procesos de sensibilización sobre temas

importantes en el mundo"

"Participación, colaboración que

apunta a la revolución"

"El Programa PCR conoce nuestra realidad pero también nos muestran su realidad y construimos ambos mejores verdades. Meditamos nuestras

realidades paralelas y las valoramos mejor"


9

Para a análise dos indicadores 5, 6 e 7 deste resultado emprégase a información cualitativa obtida no grupo de discusión co persoal de ESF (comisión de PCR). As opinións recollidas apuntan en dúas liñas fundamentais. Por unha banda, percíbese de xeito xeral unha boa valoración do programa PCR, fundamentalmente para o funcionamento dos grupos de proxectos internacionais. Recoñécese que o participar nestes grupos non é moi atractivo para o voluntariado en xeral, funcionando os PCR como un factor de motivación importante. O contar con ex-PCR nestes grupos tamén mellora a calidade do traballo dos mesmos, por exemplo no proceso de formulación ou xustificación de proxectos.

Por outra banda, percíbese a necesidade de aproveitar máis se cabe o valor das persoas PCR á súa volta no conxunto de ESF, fomentando o intercambio e as sinerxías con outros grupos. Neste senso, recoméndase dedicar un maior esforzo para fomentar actividades (in)formativas aos grupos de ESF (indicador 7) tanto para aproveitar máis a aprendizaxe das persoas PCR como para que o conxunto de ESF perciba a importancia do programa. Isto resulta fundamental no caso do grupo de EpD, sendo preciso que as persoas PCR participen activamente no deseño e execución da estratexia de EpD por ser precisamente un programa de EpD.

En relación ao fortalecemento dos grupos coas persoas PCR, se ben os datos cuantitativos de percepción son positivos (ver táboa seguinte), percíbese a necesidade de realizar un maior esforzo por deseñar un protocolo de acollida formal das persoas PCR nos grupos, sen depender das situacións específicas e puntuais dos grupos.

Táboa 1. Valoración de aspectos relacionados coa volta da estadía en terreo segundo sexo. Escala do 1 ao 5.

MULLER HOME TOTAL

O proceso de acollida do grupo de ESF en Galiza á volta da estadía foi adecuado

3,79 4,25 3,95

A organización das actividades de sensibilización posteriores foron adecuadas

3,79 4,13 3,91

A miña participación posterior en actividades de sensibilización resultou útil para mellorar as miñas competencias profesionais.

3,57 3,75 3,64

A miña participación posterior en actividades de sensibilización axudoume a interiorizar ou reforzar a miña aprendizaxe en terreo

3,64 4,38 3,91

O grupo de ESF motivou a miña participación posterior nas actividades organizadas

3,79 4,13 3,91

Fonte: Elaboración propia.

As opinións recadadas no grupo de discusión con PCR apuntan a que a maior ou menor integración nos grupos depende de factores específicos (ata persoais) de cada grupo. Tanto a integración previa á estadía como o retomar a participación no grupo á volta de terreo. Neste senso, moitas persoas afirman que o nivel de enerxía co que se chega de terreo é moi elevado e sería recomendable que ESF tivese mecanismos para canalizar toda esa enerxía na participación. Tanto as persoas PCR como o persoal de ESF están de acordo en recoñecer que deberíase realizar un maior esforzo por integrar ás persoas no grupo antes da viaxe, repercutindo positivamente isto na volta.


10

OBXECTIVO ESPECÍFICO

OBXECTIVO ESPECÍFICO INDICADORES GRAO CUMPRIMENTO

Apoiar procesos de cambio persoal cara a unha cidadanía informada, crítica e activa, a través de experiencias vivenciais de profundización do coñecemento das causas das desigualdades entre países, e a interiorización nas súas vidas e manifestación na súa contorna de actitudes de cambio social para superalas

IOV1. Cambio na percepción ou aumento de interese por paliar os problemas relacionados con desigualdade e dereitos humanos a nivel global, manténdose no tempo.

ALTO

IOV2. Decisións importantes na vida que foran condicionadas polo modo de entender a realidade tras esta experiencia (traballos, formas de vida, pautas de consumo, achegas a proxectos sociais, etc.)

ALTO

Tendo en conta os elementos analizados previamente, todo apunta a que de xeito xeral o programa de PCR si fomentou os procesos de cambio persoal cara a unha cidadanía global das e dos participantes. En canto aos indicadores concretos do obxectivo específico, a información presentada máis arriba corrobora a consecución clara de ambos indicadores. En relación ao indicador 2 as opinións vertidas no grupo de discusión con persoas PCR parecen sinalar que, en maior ou menor medida, si existiu unha influenza do PCR no seu desenvolvemento persoal e profesional posterior. A cuestión de falar de "decisións importantes" é o que non acaban de compartir fundamentalmente porque decidir que é importante e que non resulta moi subxectivo. Mais ao concretar as temáticas si recoñecen a influencia (sobre todo en canto a pautas de consumo e en temas de participación asociativa).

Non obstante, na enquisa realizada ás persoas PCR tamén se preguntou sobre isto e os resultados apoian o feito de que a influenza da experiencia nas decisións posteriores é alta (ver táboa 5, anexo 1). Así, obsérvase que ante a pregunta de que grao de influenza tivo o PCR en relación a tomar "algunha decisión trascendental nalgunha esfera da miña vida (a nivel laboral, formativo, de modo de vida, de actitude ante a vida,…)", o 50% recoñecen que tivo moita influenza e o 22,7% que bastante influenza. Con este dato pódese confirmar o grao de cumprimento alto do indicador 2 do obxectivo específico.

Asemade, na enquisa realizáronse varias preguntas neste senso que apuntan tamén a esta mesma conclusión. Deste xeito, o 50% das persoas recoñecen que o PCR tivo moita influenza para aumentar o seu compromiso social (máis entre as mulleres, 57,1%, que os homes, 37,5%), e o 36,4% que tivo bastante influenza. O 77,3% da persoas enquisada tamén pensan que o PCR tivo bastante ou moita influenza no momento de ser unha persoa máis solidaria.

Ao preguntarlles sobre algo moi concreto como as pautas de consumo, mantense a mesma liña: o 72,7% das persoas enquisadas recoñece que o PCR tivo bastante ou moita influenza en relación a cambiar as súas pautas de consumo.


11

4. CONCLUSIÓNS E RECOMENDACIÓNS

En relación á formación previa, en termos xerais a satisfacción é moi elevada, percibíndose grandes diferenzas entre as persoas que participaron nas primeiras edicións e as máis recentes. Deste xeito, obsérvase unha mellora na preparación previa co paso dos anos, atopándose agora nun nivel de calidade alto. As propostas de mellora apuntan quizais a complementar o programa formativo con algún módulo relacionado coa xestión emocional da experiencia.

O proceso de selección tamén experimentou unha mellora considerable co paso do tempo, obtendo actualmente unha moi boa valoración. A recomendación neste senso é lograr manter o nivel e o rigor na selección.

Relacionado coa selección, todas e todos os PCR están de acordo en sinalar que dúas persoas é o número ideal para aproveitar a experiencia, contando cada unha delas con actividades diferenciadas en terreo. No pasado houbo casos non que ían grupos máis grandes e sería importante non volver a iso. Asemade, a persoa que vai soa recoñece que se ben a experiencia é moi boa, o sentimento de soidade nalgúns momentos é demasiado intenso.

Apostar con maior forza por difundir o PCR como un programa amplo de voluntariado (anual) con unha parte de estadía en terreo e outra de participación en Galicia. Se ben é certo que dende ESF enténdese deste xeito, poderíase reforzar esta imaxe como programa global no momento de captar participantes. Isto derívase da valoración positiva de moitas das persoas que perciben que a aprendizaxe foi continua ao longo do seu voluntario, entendendo a estadía como unha parte máis.

Sería recomendable crear un protocolo de acollida xeral para a integración das persoas nos seus grupos antes da viaxe, podendo contar cunha parte común para o conxunto de ESF e uns mecanismos adaptados ás necesidades de cada grupo. De feito, a propia formación inicial débese aproveitar como punto de inicio desta acollida nos grupos.

De cara a mellorar a avaliación do programa, realizar unha enquisa de coñecementos e actitudes no momento de concesión da bolsa resulta imprescindible para poder medir posteriormente os cambios experimentados. A mesma enquisa debería ser realizada unha vez finalizado o PCR (un ano despois) e tamén pode ser empregada a medio-longo prazo para medir o grao de mantemento de cambios.

Dedicar un esforzo previo por deseñar un planning de traballo realista (sempre sendo conscientes de que os imprevistos en terreo o modificarán posteriormente) e compartilo coa persoa PCR para poder preparar a súa estadía da mellor forma posible.

Manter unha canle de comunicación entre a persoa PCR e o seu grupo durante a viaxe pode ser beneficioso tanto para realizar o seguimento da estadía como para ir fortalecendo o vínculo da persoa e o seu grupo. Este punto é o máis mencionado na enquisa a persoas PCR no apartado sobre os aspectos que mellorarían da súa estadía, sendo algunhas das súas recomendacións: "maior envolvemento do grupo (...) non é unha escusa dicir que durante o verán o voluntariado non está activo"; "non había un grupo de traballo consolidado en Galiza"; "un maior seguimento e unha avaliación intermedia da estadía por parte do grupo e o persoal expatriado"; "o seguimento do grupo, que foi nulo"; "un skype cos membros do grupo de traballo de ESF Galicia (...)


12

sería moi bo para os PCR e para o grupo porque se explica en quente o que se está a mirar".

Estudar a posibilidade de engadir un encontro á volta de terreo no que compartir experiencias e coñecementos, tanto entre as persoas PCR como entre elas e a equipa de ESF.

Asemade, podería servir para que a entidade (e os diferentes grupos) coñezan as novas inquedanzas das persoas tras a viaxe e se poidan artellar novas formas de actuación conxunta.

Se ben é certo que, a nivel galego, ESF é a entidade con maior experiencia nos PCR, existen outras ONGD que realizan estadías similares en terreo do seu voluntariado (en dependencia exclusiva do financiamento de universidades). Por elo, sería recomendable compartir a experiencia con estas entidades para presentar as boas prácticas de ESF e, ao mesmo tempo, nutrirse dos aportes do resto.

En relación ao punto anterior, habería que reflexionar sobre a mellora da estratexia de comunicación a nivel galego dos PCR de ESF, dándolle visibilidade á contribución do programa (global de un ano) en relación ao voluntariado transformador. Queda contrastada a solvencia do programa e os resultados positivos do mesmo, sendo considerado unha fortaleza propia da entidade en comparanza co resto de actores a nivel galego e debe de ser aproveitada na estratexia de comunicación global.


13

5. ANEXOS

ANEXO 1. RESULTADOS TOTAIS DAS ENQUISAS ÁS PERSOAS PARTICIPANTES PCR.

Táboa 2. Valoración da preparación anterior á estadía en terreo segundo sexo, media. Escala do 1 ao 5.

MULLER HOME TOTAL

A formación en materia de cooperación ao desenvolvemento axustouse ás miñas inquedanzas antes de viaxar

3,36 3,50 3,41

A formación en materia de cooperación paréceme indispensable para a realización do PCR

4,29 3,88 4,14

A información recibida do país de destino facilitou a realización do PCR

3,71 4,13 3,86

A formación en materia de seguridade foi adecuada para a posterior realización da estadía

3,64 4,50 3,95

A información recibida do proxecto e das actividades a realizar en terreo foi adecuada

3,64 3,50 3,59

ESF facilitoume en todo momento a preparación da viaxe a terreo

4,29 4,25 4,27

Satisfacción global coa preparación da viaxe a terreo 4,43 4,38 4,41


Táboa 3. Valoración da estadía en terreo segundo sexo, media. Escala do 1 ao 5.

MULLER HOME TOTAL

A acollida en terreo por parte do persoal expatriado de ESF foi a adecuada

4,64 4,75 4,68

A acollida en terreo por parte da contraparte local foi a adecuada

4,71 4,63 4,68

O seguimento e acompañamento durante a estadía en terreo por parte do grupo de traballo de ESF en Galiza foi o adecuado

3,50 3,63 3,55

O dispoñibilidade de recursos en terreo foi o adecuado para realizar as miñas tarefas

4,57 4,25 4,45

Na estadía en terreo mellorei ás miñas competencias profesionais

4,71 4,00 4,45

Na estadía en terreo mellorei ás miñas habilidades sociais 4,57 4,75 4,64

Satisfacción global coa estadía en terreo 4,79 4,88 4,82



14

Táboa 4. Valoración do proceso posterior a estadía en terreo segundo sexo, media. Escala do 1 ao 5.

MULLER HOME TOTAL

O proceso de acollida do grupo de ESF en Galiza á volta da estadía foi adecuado

3,79 4,25 3,95

A organización das actividades de sensibilización posteriores foron adecuadas 3,79 4,13 3,91

A miña participación posterior en actividades de sensibilización resultou útil para mellorar as miñas competencias profesionais.

3,57 3,75 3,64

A miña participación posterior en actividades de sensibilización axudoume a interiorizar ou reforzar a miña aprendizaxe en terreo

3,64 4,38 3,91

O grupo de ESF motivou a miña participación posterior nas actividades organizadas

3,79 4,13 3,91

O compromiso de permanencia e participación activa como persoa voluntaria en ESF polo menos durante un ano é adecuado

4,14 4,00 4,09

Participei de xeito proactivo na relación coas organizacións que coñecín na miña estancia

4,07 3,13 3,73

A estadía en terreo sen a parte de participación no voluntariado previa e posterior non é recomendable.

4,00 3,88 3,95

Percibín diferentes vías de participación social nas que implicarme (máis aló de ESF)

4,14 3,88 4,05


Táboa 5. Influenza do PCR no desenvolvemento persoal segundo sexo, porcentaxes.

MOI POUCA POUCA BASTANTE MOITA

H M T H M T H M T H M T

Mellorou a miña formación académica 0,0 7,1 4,6 12,5 7,1 9,1 50,0 14,9 27,3 37,5 71,4 59,1

Ampliou as miñas posibilidades profesionais 0,0 0,0 0,0 25,0 7,1 13,6 50,0 14,9 27,3 25,0 78,6 59,1

Conseguín un maior desenvolvemento persoal 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 12,5 21,4 18,2 87,5 78,6 81,8

Aumentei o meu compromiso social 0,0 0,0 0,0 25,0 7,1 13,6 37,5 35,7 36,4 37,5 57,1 50,0

Aumentei o meu coñecemento das realidades sociais do mundo

0,0 0,0 0,0 12,5 0,0 4,6 12,5 0,0 4,6 75,0 100,0 90,9

Aumentei a miña participación activa en asociacións ou movemento sociais

0,0 0,0 0,0 37,5 14,9 22,7 50,0 35,7 40,9 12,5 50,0 36,4

Son unha persoa máis solidaria 12,5 0,0 4,6 25,0 28,6 27,3 37,5 35,7 36,4 25,0 35,7 31,8

Cambiei os meus hábitos de consumo 0,0 0,0 0,0 25,0 28,6 27,3 75,0 35,7 50,0 0,0 35,7 22,7

Manteño o interese por coñecer as diferentes realidades do mundo

0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 50,0 0,0 18,2 50,0 100,0 81,8

Tomei algunha decisión trascendental nalgunha esfera da miña vida (a nivel laboral, formativo, de modo de vida, de actitude ante a vida…)

0,0 0,0 0,0 37,5 21,4 27,3 25,0 21,4 22,7 37,5 57,1 50,0

Espertaron novas inquedanzas en relación á xustiza social a nivel local

0,0 0,0 0,0 12,5 28,6 22,7 62,5 28,6 40,9 25,0 42,9 36,4

Espertaron nova inquedanzas en relación á xustiza social a nivel global

0,0 7,1 4,6 0,0 21,4 13,6 75,0 7,1 31,8 25,0 64,3 50,0



15

ANEXO 2. RESULTADOS TOTAIS DAS ENQUISAS ÁS COPARTES LOCAIS DOS PCR.

Táboa 6. Valoración das copartes locais dos PCR segundo ítem, media. Escala do 1 ao 5.

MEDIA

A persoa PCR beneficia o desenvolvemento dos proxectos 4,14

A maior vantaxe do programa PCR é posibilitar que o equipo técnico dos proxectos sexa maior

3,43

A maior vantaxe do programa PCR é axudar a sensibilizar e concienciar á sociedade española a favor da transformación social

4,43

Que existan PCR fai máis doada a comunicación e o traballo con ESF

4,43

Cando regresan a España, a comunicación coas persoas PCR continúa

2,86

A formación das persoas PCR que chegan é adecuada 4,43

A adaptación das persoas PCR cando chegan aquí é boa 4,29

As persoas PCR que chegan amosan interese por coñecer a realidade local (costumes, problemáticas,…)

4,29

En xeral obsérvase unha transformación persoal das persoas PCR durante a súa estadía

4,29

A duración das estadías en terreo dos PCR é adecuada 3,00

A adaptación do persoal da súa organización para traballar coas persoas PCR é boa

4,00

A aprendizaxe da nosa organización (a nivel persoal, social, intercultural) enriquécese coas estadías das persoas PCR

4,43

A aprendizaxe da nosa organización no ámbito técnico enriquécese coas estadías das persoas PCR

4,43

En xeral, a presenza das persoas PCR en accións coa poboación local é favorable

4,43

Satisfacción global cos PCR en terreo 4,00



16

ANEXO 3. RECOMENDACIÓNS NA DEFINICIÓN DE INDICADORES.

INDICADORES RESULTADO 1 RECOMENDACIÓNS

IOV1.1. Aumento do 40% do grao de coñecemento da realidade da zona de estadía de PCR.

Elaborar un test xeral de coñecemento por rexión (aspectos políticos, económicos, culturais,…) para

ser realizado inicialmente e ao finalizar.

IOV1.2. Polo menos o 80% das persoas PCR valoran que esta experiencia supuxo un peso importante nas decisións que tomaron na súa vida, e consideran que foi enriquecedor e construtivo, e están satisfeitas da liña que seguiron.

Este indicador pode ser desagrado en dous: 1) influenza nas decisións posteriores (analizado

máis a medio-longo prazo) e 2) valoración como enriquecedor, construtivo (analizado a curto

prazo)

IOV1.3. Polo menos o 80% das persoas PCR manifestan que seguiron informándose ou formándose sobre as desigualdades entre países, as causas das mesmas, as tecnoloxías apropiadas, a cooperación e a xustiza social.

IOV1.4. Polo menos o 80% das persoas PCR manifestan unha actitude crítica cara a modelos herdados ou impostos, solicitan xustiza social e entenden o concepto de dereito humano e cidadanía global.

INDICADORES RESULTADO 2 RECOMENDACIÓNS

IOV2.1. Ex-PCRs tiveron cargos de responsabilidade nos grupos de voluntariado en ESF tras a súa estancia (coordinación de grupos, etc), ou ben na estrutura orgánica da asociación (directiva, etc).

Medible en dous sensos: porcentaxe de persoas e período de tempo (durante canto tempo?). No

caso de obrigarse nas bases da convocatoria, non sería un indicador válido. Poderíase ampliar ao

mellor o tempo (por exemplo, "durante os 5 anos posteriores")

IOV2.2. Ex-PCRs que continúan sendo socias de ESF, ou noutra organización de fins sociais.

Medible (porcentaxe de PCR). Ampliar o xeito de medir máis aló de "ser socia": voluntaria, asistente a reunións, manifestacións,

participación en campañas, consumo de produtos de CX-de proximidade-Kmcero…

Avaliación Programa de Coñecemento da Realidade ESF Galicia 2004-2016

Education

Transcript of Avaliación Programa de Coñecemento da Realidade ESF Galicia 2004-2016