� � �Azpeitiko herri aldizkaria � � �2013ko ekaina � � �151. zenbakia � � � � � � � � �

IRUDIAK HARRAPATUTAHasieran zaletasuna zuena, urteetakoetengabeko ikaste prozesua medio,ofizio bilakatu zaio 20

� � �� � �

� � � � � � � � � sarrera 03

Argitaratzailea. Uztarria

Komunikazio Taldea. Azpeitia

Egoitza. Perez Arregi plaza 1, behea,

(Azpeitia, 20730)

Telefonoa eta faxa. 943 15 03 58

Posta elektronikoa.uztarria@uztarria.com

Posta kutxa. 227, Azpeitia

Lege gordailua. SS-860/2000

Zenbakia. 151.a (2013ko ekaina)

Urtea. XIV.a (1999ko azaroan sortua)

Maiztasuna. Hilabetekaria

Diseinua. Eregi Komunikazio eta

Euskara Zerbitzuak

Publizitatea. 685 730792 /

uztarria@uztarria.com

Bazkidetza. 943 15 03 58

Tirada. 2.500 ale hilero

Inprimategia. Leitzaran Grafikak

Azaleko argazkia. Xanti Rodriguez

Webgunea.www.uztarria.com

Uztarria herri aldizkariarenlaguntzaileak (erakunde

publikoak)

Uztarriak Bai Euskarari

Oharra. Uztarria

Komunikazio

Taldeak ez du

bere gain hartzen

herri aldizkarian

adierazitako

esanen eta

iritzien

erantzukizunik

iritziaInkesta. Ezagutu alduzu inoiz horrelakoudaberri bustirik? 13

mamiaAsier Etxaniz.Afizioari serio heldu etaudan debutatuko du,seguruenera,banderillero 04Klik! Bakardadearenkaperara bisita gidatua 16Kirolari AEBetan.Aitor Zubizarreta oraindoa, Eñaut Aranbarribere garain bezala 24

jakitekoAtzera begira. JesusRuiz Argandoña‘Keuttin’, 30 urteFrontoi Txikian 34

� � �2013KO EKAINEKO UZTARRIA ALDIZKARIAN ZER?� � � � � � � � � � � � � � � � � � � �

24

Ba al dakizu iaz ez bezala, aurten,

uztailaren 25a, Santio Eguna, jaieguna

dela egutegian? � Uztarria

04

34

egin zaitez bazkide Uztarrian

1.060bazkidegara Uztarria Komunikazio

Taldean; eskerrik asko denei.

Herri aldizkariaz gain, Uztarriaren produktuakere eskuratuko dituzu. Uztarria Komunikazio Taldeak

orain arte 13 liburu, CD 1 eta biografiak txikiak atera

ditu. Bazkideak baino ez ditu jasotzen, urteko kuota barruan.

� 943 15 03 58

30euro diraurtean. 110.000 euroko

aurrekontua dugu 2013an.

Liburuxka biografikoak. Julian Bereziartua, Leo Etxeberria, Valentina Agirre, Santi Lazkano, Amaia Garmendia, Enkarna Arregi, Iñaki Bergara, Bernardo Aizpitarte ‘Kabra’, Enrike Zurutuza

mamia � � � � � � � � � festak04

ASIER ETXANIZBanderilleroa

Beti ibili izan garazezen artean”Banderillero izateko urratsak ematen ari da Etxaniz.Udan debutatuko du seguruenik, baina “presarik gabe”hartu behar dela dio behin eta berriz. �� Xabier Otamendi

I azko urte amaieranhasi zen bere afizioari serioagoeusten Asier Etxaniz. Anaia bur-tzikaria izan zen urte batzuetan,utzi zuen arte. Etxaniz bera, asko-tan ibili da inguruko zezen etabehiekin, baina orain pauso batgehiago eman du. Iazko urteamaieran, Radara (Nafarroa) joa-ten hasi zen banderillero izatekoikastera.Norekin zabiltza ikasten? Manolo Rodriguezen etxeannabil. Toreatzailea izana da, etahan izaten dira, Francisco Marco,Iruñeako toreatzailea eta berekinibiltzen diren banderil leroak.Hantxe entrenatzen dute. Egiaesan, dakien jendearekin ibiltzennaiz, beraz, entrenatzerakoanalde handia egiten du horrek.

“Non aritzen zarete? Radan, Nafarroan. Herri txiki batda, Caparroso ondoan. Harainojoan behar, hori dauka txarra. As-teburuetan joaten naiz. Ahalbadut larunbat, igande eta jaie-gunetan joaten naiz. Baina, bi or-duko bidaia egin behar da harairisteko. Gainera, Iruñeatik bestemutil bat hartzen dut. 15 urte ditueta nobilleroa izan nahi du. Ea da-torren urtean debutatzen duen,16 urte behar baitira horretarako.Gero, neuk etxean ere egitenditut ariketak. Fisikoa oso garran-tzitsua denez, korrika hemen egi-ten dut. Fisikoa aurreratuta joatennaiz Radara. Teknika ikastekoaprobetxatzen dut han. Ze harai-no joan eta korrika egin beharkobanu... hori hemen egin dezaket.

� � �DATUAK� � � � � � � � � � � � � � � � � � � �

� � �Jaio. 1987ko apirilak 29.� � �Bizi tokia. Azpeitia.� � �Lanbidea. Errepideetakomantenuan egiten du lana.

ten gara. Batek besteari zezena-rena egiten dio, txandaka egitendugu. Nik beste bati egiten diot,besteak niri egiten dit. Neu ban-derillekin eta kapotearekin aritzennaiz. Niretzat zezenarena karrobatekin egiten dute. Banderillakjartzen dizkiot hasteko, eta gerokapotearekin aritzen naiz. Beti

Etxaniz, eskubitik hasita hirugarrena, eta bere alboan Marco toreatzailea.

Zer egiten duzue Radan? Beraien entrenamendu normalbat. Agian lasterka pixka bat egi-ten dugu, baina berotzeko bainoez. Gero, zezenarena egiten has-

festak � � � � � � � � � mamia 05

egoten da Francisco Marco edobesteren bat begira, eta hark esa-ten digu bat horrela dela edo bes-tea horrela dela. Orduan, ondoetortzen da alboan zu bainogehiago dakiena… beno, askozgehiago dakiena izatea. Izan ere,etxean egin dezakezu, baina ezdakizu ondo ari zaren ala ez. Arizara, baina. Zaila da; beraz, batenbat egotea ondo etortzen da.Ondo ibiltzen gara, anbientean,dakien jendearekin behintzat.Denboraldi honetan hastekoasmotan? Bai. Uztailaren amaieran SanAdrianen feria bat dago. Zaldirikgabekoak dira, Zestoakoa beza-la, baina bi egunean izan beharre-

an, bost edo sei egunez luzatzendira. Zekorketa bakoitzeko bi to-reatzaile eta lau zezen. Saria ereizaten da, gainera. Egun asko di-renez, han sartzeko esperantzabat badaukat; izan ere, egun askodirenez, baten bat falta baldinbada edo… Anaiak etxean laguntzen aldizu? Zeozer. Hura orain umearekinnahiko lanpetuta dabil. Gainera,Zumarragan bizi da. Baina etor-tzen denean laguntzen dit. Berariere gustatu egiten zaio, eta apro-betxatu egiten du [kar kar kar].Bai, laguntzen dit, nik lehen bera-ri laguntzen nion bezala. Afizioa nondik datorkizue?

Betidanik izan dugu. Familiatik.Aitona, osaba, bestea... Geroanaia burtzikari hasi zen nik 10bat urte neuzkala. Txikitatik betihortxe izan dugu. Gero lagatzenduzu eta aurrenengo urtean esa-ten duzu: “hori pakie”. Izan eremundu oso zaila da, eta alde guz-tietatik hartzen dituzu kolpeak.Baina bi hiru urte pasatakoan, be-rriro “ondo pasatze ginean” esa-ten hasten zara. Gurekin etortzenzirenek ere bai. Horrela hastenzara. Gainera, guk hemen segi-tzen genuen Berrosuetako zeze-nak toreatzen ez bada bestean,edo sokamuturrean, afizioz. Ho-rrela, segi, segi eta segi… Bada-kizu zer izaten den, saiatu beharradaukazu. Behin bizitzen zara.Etxean ez dago ezer, eta saiatuegin behar da. Ezer ez egiteko,hau berriro ere hemen egongoda. Ez bazaizu gustatzen edo ezbaldin baduzu balio, utzi eta ez daezer pasatzen.Noiz pentsatu zenuen ban-derillero izan behar zenue-la? Lehen esan dudan bezala, betiibili izan gara zezen artean. Anaia-rekin ibiltzen ziren Iruñea inguru-ko lagunekin harremana ere man-tendu izan dut; asko ibili izan diragurekin. Bazekiten aritzen nintze-la toreatzen eta abar. Nahi nuennonbaitetik hasi, baina zaila dagauden inguruan hastea. Hanbehintzat saiatzeko aukera ikusinuen, eta pentsatu nuen: “aurre-ra”. Iazko udan beraiekin hitz egin,eta ez zegoela inongo arazorikesan zidaten. Laguntzeko prest

agertu dira haiek beti, beraien al-detik arazorik ez da egon. Dirurikordaindu beharrik ere ez dut izan.Beraien etxean dena irekita dau-kate, eta laguntzeko prest daude. Zezenketarik inoiz ikusi ezduen bati, nola azalduko ze-nioke zein den banderillero-aren lana? Hiru toreatzaile izaten dira saiobatean. Toreatzaile bakoitzakbeste hiru lagun eramaten dituberari laguntzeko. Beraz, nikharen esanetara egon behar dut.Esaten duena egiteko prest egonbehar dut. Nire lana, bere pen-diente egotea da, zezenketen au-rretik eta momentuan bertan. Ze-zenketan, bera zaindu eta berakesandakoa egin behar dut arra-tsalde guztian. Gero banderillakipintzeko ordua iristen da. Ahalden ondoena egiten saiatu etagero berriro bere pendiente egonbehar da.Azpeitia garai batean torea-tzaileen herria zela esatenzen, baina dena aldatutadago. Ingurukoek nola hartudute zure erabakia? Bai, dena aldatuta dago. Ama ha-rrituta. Anaiarena amaitu zeneanhonekin ahaztu ginela pentsatuzuen eta [kar kar kar]. Baina ez-berdina da. Nik 26 urte dauzkat,neu joaten naiz, neu etorri. Nireera ibiltzen naiz. Lana ere egitendudanez, ez da lehen bezala…Lagunei dagokionean, badakite-nez betidanik zezenak gustatzenzaizkidala… Ezagutzen naute etabesterik gabe. Ulertu ere asko ezdute egiten; beraz, ez dakitelehen ibiltzen nintzen ez naizenibiltzen. Baina ondo.Azpeitian noizko? Azpeitia oraindik luze ikusten dut,baina espero dut iristea. Azpeitirabaino lehenago Zestoara iritsikonaiz agian, baina ikusiko dugu.Hori bai, presarik gabe. Lehenen-go prestatu egin behar da. Zerenhona gaizki egitera etortzeko…Ezagutu egiten zaituzte eta bada-kizu zer izaten den. Behin honaetortzeko prestatuta etorri beharda. Ez dago presarik.�

Hona etortzeko

prestatuta etorri

behar da. Ez dago

presarik”“

Ahal badut

larunbat eta

igandetan joaten

naiz”“

iritzia � � � � � � � � �06

D irudienez, PP, PSOEeta UPyD alderdi “demokratek”, PNVren abs-tentzio kolaborazionistarekin eta Urkullurenadierazpenekin, legebiltzarrean aurkeztuduten adierazpen baten harira, aurrerantzeanez dago “preso politikorik”, ez eta esamoldehorrekin loturiko adierazpenik egiterik ere.

Lehenik eta behin: preso politikoak, gataz-ka politiko baten ondorio zuzena dira (tama-lez, eurentzat, senideentzat, eta Euskal He-rriarentzat), eta gatazka politikoa botere etaburujabetzaren gatazka da. Azal dezagun.

Ulertzekoa da ikuspuntu nazionalista es-painiar (edo frantziar) batetik preso politikoeiizaera hori ukatzea, baita gatazka politikoariinongo erreferentziarik egiten dion ideia, mu-gimendu edo dena delakoaren ukapena ere. Batasun nazional espainiarrak (eta gure he-rriko unionistek) ez du ulertzen estatukoeremu barruan burujabe izan nahi duen inoregon daitekeenik, aske, euren estatu egiture-tatik at, bere ohitura, hizkuntza, kultura, eko-nomia eta aurautegiez zuzendua eta eremuinternazionalean euren parez-¡ pare lehiatze-ko gai izango dena. Espainiar izateaz harrodaude, euren herri izaera (nahiz estrukturalkiestatu espainiarrak dituen akatsak izan) ber-matua baitago. Beraz, ez da espainiarra ezden inongo Subjektu politikorik onartzen,ezta onartuko eta ulertuko ere, azken bateanEstatu nazional modernoa ideia horren ingu-ruan antolatzen baita; herri eta lurraldearendefentsa, boterea eta zuzenbideaz baliatuz.

Nahiz eta gogorra izan, espainiar eta fran-tziar agintariek, logika osoz jokatzen duteukapen eta zapalkuntza politikekin, eurenetxean eurak baitira nagusi, nahiz eta logikahori, etxe horretan alokairuan dagoenaren-tzat (gure kasuan), noski, inposatzailea,bihozkabea... izan. Hots, sakoneko gatazka:burujabetza edo menpekotasuna.

Burujabetzaren kontzeptua eta gatazkare-na, zeharo sinplifikatuz, familia batekin alderadezakegu: gurasoak estatu zapaltzaileak dira

Ez ote dira ba?

� � �Argi dago, beraz,gatazkaren gakoa etakonponbidea burujabetzandagoela

� � � � � � � � � � � � � � � �hodei mendinueta� � �

(barkatu) seme-alabei arauak jartzen dizkie-tenak, euren bidea egiten hasteko etxetikjoan nahi edota bikotekide bat bilatzea onar-tzen ez dutenak. Eutsi ahal izango diete men-pekotasunean seme-alabei pribilegioekin, zi-gorrekin edo mehatxuekin, baina beharraketxetik irtetera eramango ditu, nahitaez.

Nahi dutena esango dute legebiltzarrean,eta behar bada zigortuko naute hau esatea-gatik, preso politikoak dira gure presoak, etagatazka politikoa ukaezina da: alde batean,bi herri aske eta burujabe daude, burujabe-tza hori gauzatzeko estatu eta arautegi pro-pio bat dutenak, eta burujabetza horren alde-ko defentsan biolentziaren monopolioarenjabe direnak (ejerzituak, poliziak, ertzaintza).Beste aldean, gu, herri zapaldu eta burujabeizandakoa, izandakoa berreskuratu nahiduena, burujabetza eskuratzeko eskura di-tuen baliabide guztiak erabiltzeko zilegitasu-na duena, burujabetzaren aitortzaren oinarriabizi den menpekotasunetik askatzea baita.

Argi dago, beraz, gatazkaren gakoa etakonponbidea burujabetzan da-goela. Inperialistek esango

dute euren lurrean buruja-be garela, espainiar edofrantziar gisara, baina inon-dik ere ez digute onartuko

guk nahi duguna izate-ko aukera. Mendeak

daramatzagu ho-rrela, hau ez dagaurkoa.�

A zpeitia goizeko bedera-tziak bost gutxiago, perretxiko-betharram etaerrotonda, kotxe bat, bi, hiru, lau, bost... Au-rrean aita edo ama, atzean ume bat, umeahulkitxoa, sei, zazpi, banan-bana, ilera luzea,oso luzea. Mixikordi aurrean espaloian kotxebat, bi, hiru, lau, bost, ama-umea, aita-umea,presaka, korrika... Lerro luzea, oso luzea,emergentzia argiak... Perretxikotako jolasle-kua, parkina, Mixikordiko espaloi zabala, par-kina.

Kanta dezagun haur eta heldu, denok alai-alai!

Nire kotxea jostailua da, nire arropa da,botak jantzi, prakak jantzi, kotxea jantzi, pol-txikoan sartuko dut, jox! Etzait kabitzen.

Nire kotxea txakurra da, bi begi eta muturraditu, giltzako botoia sakatu eta kaso egitendit, goizean presaka nabilenean, bederatziakzazpi gutxiagotan.

Nire kotxearekin noa kalera, paseoan es-paloi ertzetik, guazen txiki! Ipiniko diot lepo-koa nire kotxeari? Jox, etzaio kabitzen.

Nire kotxea gose da, jaten ere badaki,emango diogu edaten kotxeari? Ahoa du, txi-kia, sabela ere bai eta edan eta edan dabilbeti, baina gutxi-gutxi gastatzen du, bainabeti da egarri. Kas bat erosiko diogu?

Nire kotxea kirolari ona da, nirekin doa beti,korrika, ttipi-ttapa ere bai, spriñean doaorain, axkar-axkar. Prakamotxak erosiko diz-kiogu kotxeari?

Nire kotxea txintxoa da, kaso egiten dit. Es-paloi erdian, ate aurrean, beti kaso egiten dit,esanekoa da, opari bat egingo diot berari?

Nire kotxea besteen laguna da, familia han-dia gara, kaleko familia haundia, kotxe bat,kotxe bi, kotxe hiru, denok lerroan, lerro luzeaoso luzea, familia luze-luzea.

Nire kotxearen urtebetetzea da, meriendabat egingo dugu txorixo panplona eta binbo-rekin, sofan eseriko da kotxea, kotxe-alaikotxe-txintxo.

Kotxe bat, kotxe bi, txapa bat eta txapa bi,

Kotxearen kantua

� � �Azpeitia desberdina zelako,hau ez delako nik ezagutunuena, umea han dagoelako,ni naiz, baina han nago...

� � � � � � � � � � � � � � � �iosu salegi� � �

metalizatu bat eta metalizatu bi, espaloibat eta espaloi bi, munixipal bat eta munixipalbi, zemento bat eta zemento bi, parkin bat etaparkin bi, segurtasun leiho bat segurtasunleiho bi, aire egokitu bat aire egokitu bi,segurtasun gerriko bat segurtasun gerrikobi.

Kantua amaitu daZerbait koherentea esan orduko, damutu be-harrik gabe, gauzak horrela direlako eta kitto,Azpeitia desberdina zelako, hau ez delako nikezagutu nuena, umea han dagoelako, ni naiz,baina han nago... Gauzak horrela direla etakitto, denok gurpil berean biraka gabiltzala-ko, beti denok berdin-berdinak garelako etakitto, zu eta ni hura eta gu, eta kotxea denokberdin! Irentsi dezaket baina kosta egiten dabatzutan, eztarrian behera gauz batzuk katia-tuta, egoera batzuk... Txin pun.�

iritzia � � � � � � � � �08

� � �ESANA DAGO� � � � � � � � � �

� � �“Unibertsitateokgizarteariekarpenik egiten aldiogun pentsatubehar dugu”

� � �“Krisi garaianezagutzaren bidezilusioa sortzeadagokigu”JOSE MARIA GUIBERTDeustuko Unibertsita-teko errektorea

� � �“Burutik jotanagoela esatendidate etxean”ASIER CUEVASatleta

� � �“Aspaldikozauriak ez diraorain ireki; betiegon dira zabalik”AMAGOIA GURRUTXAGA‘Zarauzko postalak,36ko gerra’-ren egilea

Jose Maria Guibert.

� � �HIZKUNTZ ESKUBIDEAK� � � � � � � � � � � � � � � � � � � �

GORA. Oharrak, euskara hutsean, noski!Poza ematen du kalean zoazela erakusleihoetako kartelak euskara hutseanikusteak. Bejondeiela euskarari bultzada ematen dieten dendari guztiei! � Uztarria

BEHERA. Esperientziaduna?Martxa honetan euskararen normalizazioa ez dugu berehalakoan lortuko. Okerrenada, neska euskalduna dela azpimarratzen duela eskaintzaren hasieran. � Uztarria�

��

iritzia � � � � � � � � �10

� � � � � � � � � iritzia 11

Matxinbentako markesaren aginduaksortarazten didan hileroko burukomina. Orrizuriaren gaitza. Uztarriako irakurle jatorrei zedemontre axola zaie, asteburu osoan irratizlatan aritzen den herritar apal honen iritzia.Neure ogibidea ez dut zutabe honetara luza-tu nahi, eta hari mutur guztiak lotu gabe ditu-dan gaietaz, ez dut epelkerietan aritu nahi. Ezdiot Kepa lagunari sermoien frankizia kendunahi. Zer egin behar dek Txetxu! Betikoa, jar-dun eta jardun, bazterrak aspertu arte.

Krisia, langabezia, Corrugados, atez ate-koa, jaunartzeak, txanpionsa... zer aztertu eta

Mugen apaltasunetik� � � � � � � � � � � � � � � �txetxu urbieta� � �

� � �IKUSTEKOA!� � � � � � � � � � � � � � � � � � � �

�KOMUNEKO PAPERA, LUXUZKO ARTIKULUA?Ekonomiaren krisia gogor ari da astintzen bazterrak. Norbere eginbeharrak egin, eta ipurdia garbitu ahal izateko paperaluxuzko artikulu bilakatu ote da? Itxura denez, Loiolako komun publikoetatik komuneko papera etxera eramaten hasi dajendea. Handik edo hemendik aurreztu eta gastuak murriztu behar?! �� Uztarria�

zertaz aritu badago. Kontu guzti horietaz nikere badut neure iritzia, axalekoa, eta horrega-tik, baliogarria izan litekeen ezer plazaratzekogai ez naizenez, isilik egonda hobe. Dakienakdakiena egitera mugatuko bagina zeru lurtia-rra gertuago genuke.

Koherentzi pittin bat banu hemendik aurre-rakoa zuri-zuri utzi beharko nuke. Nire marke-sa laguna haserretzerik nahi ez dudanez,ordea, puzzlea osatu egingo dut.

Udaberria, Xanjuandeiko festak, Xoxotekoeguna... frenorik gabe udararekin tupust egi-tear gaude. Gaztaroa, ikasle garaiekin lotzen

dudan neurrian, gazte izateak inolako enbi-diarik ematen ez didan urte sasoi bakarreangaude. Azterketa azterketaren atzetik. Txule-ta txuletaren atzetik. Lana zintzo eta fin eginarren, hori da hori infernua. Ikasle itxurosoaizan banintz ere, oroitzapen onik ez. Nerbio-ak, estresa, lorik ez, egun osoa liburu artean...kanpoan natura bere onenean dagoen bitar-tean. Eutsi gazte, sanjuanak ere iritsikoditun/k... Eta hortik aurrera, fuego, erre bazte-rrak. Bizitza bakar bat eman digutelako,behin bakarrik biziko garelako. Bizi, eziraun…eta bizitzen utzi.�

iritzia � � � � � � � � �12

OIARTZUN. Memoria historikoa berreskuratzeak duen garrantzia azpimarratze-koa da. Azpeitiko Gillermo Aizpuru bezala, milaka lagun gatibu izan zituen erregi-men frankistak, eta langile moduan erabili zituen. Babilonia izeneko kanpamenduaneman zituen Gillermok bere bizitzako 18 urte, bere borondatearen kontra, eta be-randu xarmar bada ere, langile horien guztien izenean, jaso zuen merezitako aitortzaOiartzunen.

Gillermo Aizpuru omendu dute

� � � � � � � � � � � � � � � �izaskun egiguren� � �

� � �MAIATZEKO ARGAZKIEN OINAK. HIL HONETAN...� � � � � � � � � � � � � � � � � � � �

SAN MARTIN EGOITZA. Sektore ezberdinetakolan hitzarmenak sinatzea lehentasunezko gaia da, une ho-netan, lan baldintza duinak mantentzeko aukera kinka la-rrian baitago. Poztekoa da San Martin Egoitzan lan hitzar-mena sinatu izana. Sektore feminizatuak baitira krisi sa-soietan kolpatuenak.

Lan hitzarmena sinatuta

IZARRAITZ. Gure inguruneak merezi duelako! Honelako pauso txi-kiak gure ingurune naturala babesteko aukera aproposa ematen digu-te. Eta horrela, herritarrok badugu zertaz kezkatu, eta era berean, zertaz

Kontserbazio Bereziko Eremuagozatu ere. Erabaki honekin, Izarraitzko eremuaren premia ekologikoakerantzuteko neurriak ezarriko dira, guztioi eragingo digutenak, bainabatez ere, guztiontzat mesedegarriak izango direnak.�

Sekulakoa da teknologia berriek gure egunero-kotasuna urte gutxian nola aldatu diguten. Duela ezhainbeste, goizeko ordu txikiak arte egon gintezke-en edozein gai absurdotaz eztabaidatzen. Esate ba-terako, tigreek oreinak jaten ote dituzten gaitzat har-tuta. Batzuek, sutsuki, ezetz esango zuten, tigreaktropikoan eta oreinak ipar hemisferioan daudela,inoiz ez batera. Besteek, oreina eta tigreen artekotesi bat egin duenaren ziurtasunaz, baietz, Asian biespeziak zonalde berdinetan bizi direla. Kuadrilakodespitatuak, agian, duela urte batzuk La2eko doku-mental batean tigre bat oreinaren buruan kosk egi-ten ikusi zuela esango luke, azken honi gutxik sinetsiarren.

Lehen, gazte lokal batean porro baten kea be-zainbeste errepikatzen ziren eszenak, ordea, orainnekez aurki ditzakegu. Eztabaida piztu orduko nor-baitek google-en begiratuko du, ondoren youtube-ko bideoa lokaleko guztiei erakutsi, eta azkenik kua-

Nora goaz� � � � � � � � � � � � � � � �yuri agirre� � �

drilako despitatuak facebook-ean eskegiko dutigreak oreinari buruan kosk egiten dion irudia,oraingoan arrazoi duela lagun birtual guztiek jakindezaten. Interneten dena, edozer, aurki baitezake-gu.

“Asko jakitea baino, hobe da asko dakien laguna-ren telefonoa izatea”, esan ohi genuen lehen. Inter-net-en gauza egokiak aurkitzen jakitea asko jakiteabaino garrantzitsuagoa dela esaten dute, berriz,gaur egun.

Belaunaldiz belaunaldi ahoz transmititutako ber-tso zaharrak klik batean aurki ditzaket orain sarean.Eta txalaparta jo, ordez, mugikorraren pantaila iku-tuz atera ditzaket soinu berdinak.

Eguna pantaila bati kateatua igarotzeak, edo sa-rean dena aurkitu ahal izateak, beldur pixka batematen dit. Nora goaz?

Baina, bitartean, hitzok pantaila batean idaztenari naizela ohartzen naiz.�

Esaten ere ez da erraza, baina esatea da erra-zena bizi dugun egoeran, hainbat herrikide kezkazeta larriz uzkurturik daudenean, gaudenean. Halere,bihotzez esateko eta entzuteko premia dut: “Azpei-tiar adiskidea, ez izan beldur!”.

Ez izan beldur egoeraren gordinari aurrez aurrebegiratzeko. Ezta argi eta zoli begiratzeko ere zerkekarri gaituen egoera honetara. Inor ez gara erruga-be, baina guztiok ez gara berdin errudun. Eta gu-txien irabazi eta gehien galduko dutenak dira erru-gabeenak. Urrutiko nahiz bertako espekulatzaile,iruzurgile eta gutiziatsuak dira errudunenak. Begoargi. Kontu nagusia ez da, ordea, erruak banatzea,ezta zigorrak ezartzea ere. Aurrerako bidea egiteada kontua. Sinesten badugu, posible izan liteke. Si-nesten ez badugu, ez.

Ez izan beldur itxaropenari eta utopiari. Utopiak ezdira inoiz lortzeko, norantz jo jakiteko baino. Utopiakerakusten digu bidea; itxaropenak eragiten aurrera.

Ez izan beldur� � � � � � � � � � � � � � � �joxe arregi� � �

Ez izan beldur zeure eskasiari, ezinari. Ezta zeurebeldurrari ere. Ez duzu guztien salbatzaile heroikoaizan beharrik. Konponbide osoa ez dago zure esku,baina zure esku dago gari-aletxo bat gehitzea uzta-ri. Aski duzu.

Ez izan beldur porrotari. Etsipena eta ez saiatzeadira porrotik handiena. Ez izan beldur errukiari. Kalegorrian dagoen hurkoarentzat aurrena, eskua zabal-duz. Baina baita kale gorrira bota duenarentzat ere,eskuak eta bihotza zabal dakizkion. Ez utzi gorroto-ari barrua mingosten. Ez da hika-mikatarako garaia,elkarrekin etorkizuna asmatzeko tenorea baizik.

“Ez izan beldur bihar zer jango eta zer jantziko–esan zuen behin Nazareteko Jesusek–. Begira ze-ruko txoriei, nola duten zer jan. Begira zelaiko liliei,zein diren eder”. Jakina, zeruko txoriak gutxirekin bizidira, eta zelaiko loreak gutxirekin dira eder. Gu erebizi gaitezke gutxiagorekin zoriontsu, agian zorion-tsuago.�

Galdetzen hasita, zergatik esaten diogu

sanagustinpeari udaletxe azpia, eta

sanagustini sanagustinpe? � Uztarria

Ezagutu al duzu

inoiz horrelako

udaberri bustirik?� Ainitze Agirrezabala

INA UZKUDUNjubilatua

“Deprimitzekoada, eguna joaneguna etorridugun eguraldia.

Ez naiz akordatzen halakoudaberririk ezagutu dudanik.Ekainean sartzera eta negukoarroparekin gabiltza. Terrazanlasai, kafe bat hartzen ezin garaeseri. Negargurea ematen du”.

ARANTZA AGIRREerretiratua

“79 urte ditut etahalakorik ez dutezagutu. Senarraketa biok Zelai

Luzen paseatzeko ohitura dugu,baina eguraldi honekin telebistaikusten pasatzen dugu denbora,ipurdiko mina egin arte”.

M. JESUS MADRAZOjubilatua

“Hortarainokorikez dut ezagutu.Egun polit bategiteko zortzi

txarrak egiten ditu. Gainera, hotzdago. Berogailua piztu beharizaten dut, eta Lasaokobidegorrian paseazterik ez dut”.

INAZIO GORROTXATEGIerretiratua

“Hainbeste egunjarraian euria eginduen udaberririkez dut ezagutu.

Baserritarra naiz, eta belar-bolak oraindik egin gabe ditugu.Oro har, sanisidroetarakoeginda izaten ditugu”.�

���INKESTA� � � � � � � � � � � � � � � � � � � �

� � � � � � � � � iritzia 13

iritzia � � � � � � � � �14

� � �HAU HOLAXEENK� � � � � � � � � � � � � � � � � � � �

� � � � � � � � � � � � � � � �enok sudupe� � �

Ez da erraza urtebetean zer ikasi dugunesatea. Ez da erraza ikasi dugun hori urtehorretan soilik ikasi ote dugun esatea ere.Hala ere, aurten gauza mordoa ikasi dudansentsazioa daukat. Eta hori esan nienikasleei, ikasturte honetan gauza asko ikasiditudala, niretzat oso urte garrantzitsua izandela.

Beti egoten da, ordea, erantzun zailak di-tuzten galdera errazak egiten dituen batenbat. Eta galdera egin zidaten: zer ikasi duzuba aurtengo ikasturtean gurekin? Kosta zi-tzaidan zehazki zer ikasi nuen esatea, eta

Ikasitakoa (I)� � � � � � � � � � � � � � � �eñaut frantzesena� � �

batik bat beraiekin zer ikasi nuen esatea.Hainbat gauza esan nizkien arren, azalpenahankamotz geratu zen, eta ikasturtea bukatubaino lehen azalpena emango niela agindunion neure buruari. Eta honako hau da ikasidudana:

Nondik natorren ikasi dut. Nire ikasleek di-tuzten jarrera eta portaerak aztertzean gunolakoak ginen gogoratzen saiatu naiz. Zeresaten genuen, zer egiten genuen... Eta zeregiten nuen, zer esaten nuen, zer galdera,zalantza, aurreiritzi, uste... nituen. Hamalauurte nituenean, genituenean, nolakoak ginen

ikusi dut. Eta nolakoa nintzen. Izan ere, gelanhamalau urterekin nintzenaren kalkoa denikasle bat izan dut. Asko irakatsi dit. Nola al-datu naizen, zer bide egin dudan aldaketa ho-rretan. Garai hartan nituen ziurtasunetatikgaur egunean ditudan zalantzetara egindudan bidea. Garai hartan nituen zalantzeta-tik gaur egunean ditudan ziurtasunetaraegindakoa. Zer laga dudan bide horretan, zerhartu dudan, zer irabazi, zer galdu. Zer egindudan ondo, zer gaizki... Nola egin dudanbide hori.

Hurrengo hilabetean gehiago.�

���� � � � � � iritzia 15

F ilm honek 1979. urtean Ira-nen, Teheranen, hain zuzen,Amerikako Estatu Batuetakoenbaxada Ayatola Jomeinirenjarraitzaileek okupatu zutenekoistorioa azaltzen du. PertsiakoSha, 1978. urtera arte Iranen dik-tadorea izan zena , Estatubatue-tara erbesteratua izen zen etaAyatola Jomeiniren jarraitzaileekbere itzulera eskatzen zieten es-tatubatuarrei, juzgatua izan ahalizateko.

Ciak eta Kanadako gobernuekplan bat prestatzen dute, Tehera-nen Kanadako enbaxadorearenetxean ezkutatu ziren sei estatu-batuarrak erreskatatzeko.

Planaren helburua zen irania-rrei sinestaraztea Hollywoodekofilm bat egitera zihoazela, ezkuta-tutako sei pertsonak bertako lan-gile kanadiarrak izanik.

Argo

Nire iritziz, plan honen ingurukokomeriek umore apurra gehitzendio filmeari, Ben Affleck zuzenda-riak –bere hirugarren filmean–oso ondo lortu du tentsio eta mis-terio sentsazioa filmean zehar.Entretenigarria eta interesgarria

da, baina esan beharra dago, ho-nelako film gehienetan bezala,estatubatuarrek ez dutela objekti-boki azaltzen gertatutakoarenerrealitatea. Iraniarrak istorioarenaldaketaz kexatu dira, helburu po-litikoak dituelako eta Iraniarenkontrakoa delako.

Esan daiteke Argo sariak mere-zi dituen film bat dela, ez da mu-gatzen istorio erreal bat kontatze-ra, dramatik hasi eta thrillererapasatzen da, ahaztu gabe planlortuezinaren gorabeherek sor-tzen duten umoreaz.

Horrez gain, Ben Affleck aktoreeta zuzendariaren jarduera nahi-ko konbentzigarria da bere pape-rean. Hainbat zalantza zeudenbere aktuazioaren jardueraren in-guruan, baina bere betiko papertipikoetatik at oso ondo lortu duoraingoa.�

���KRITIKA� � � � � � � � � � � � � � � � � � � �‘Argo’ filma

Zuzendaria. Ben Affleck.Gidoia. Chris Terrio.Iraupena. 120 minutu.Urtea. 2012.Aktorea printzipalak. BenAffleck, Bryan Cranston, AlanArkin eta Jonh Goodman.

� � � � � � � � � � � � � � � �haizea etxeberria� � �

Bakardadeko kaperaXVI. mendekoa, arkitekturari, eskulturari eta pintureidagokienean Errenazimentukoa da, bere osotasunean.Uztarriak argazkitan jaso du kapera. �� Ainitze Agirrezabala

mamia � � � � � � � � � klik!16

�‘GRISALLA’.Margoari dagokionez,ikusgarriena eskuinekopareta da; Bibliako atalakdaude irudikatuta. ‘Grisalla’deritzan margoa dago, etaSixtina kaperan dagoenMigel Angelen ‘AzkenJuizioa’-ren antzeko zerbaitirudikatzen du. Zoritxarrez,1898an, leku horretan aldarebat jartzeko lanetan,irudiaren erdi aldea galduegin zen.

�ELOLAREN MAUSOLEOA.Nicolas Saez de Elola azpeitiarra Peruko konkistan FranciscoPizarroren kapitain izana zen. Herrira itzuli zenean, dirutza izugarriazuenez, dirua eman zuen orubea erosi eta kapera egiteko.

klik! � � � � � � � � � mamia 17

ALDAREA IA HUTSA.Garai batean erretaula zegoen, baina galdu egin zen etaharen lekuan Jesus gurutziltzatua, Andre Maria eta San Juandaude. Kupularen sabaia eta ingurukoak kardainduak dira.

�

�KAPERAREN KORUA.Kaperaren erdigunea, lauki baten irudikoa, lau albotarazabaltzen da. Horietako batean, kaperaren korua dago, arkuapal baten gainean. Erdian irekidura duen kupulakasetonatua du kaperak eta Erromako panteoiaren ereduajarraitzen du. Kupularen oinarrian lau petxina daude, etahondar-harrian eginiko lau ebanjelisten irudiak agertzen dira.

mamia � � � � � � � � � klik!18

SAKRISTIA.Sakristia ere badu, etahorrek ere berezi egitendu. Izan ere, elizandauden beste kaperek ezdute ez tamaina hori, eztasakristia edo organupropioa ere. Sakristiabarruko lau paretakguztiz margotuta daude.Argazkiko irudian, Adaneta Eva lurra lantzen ikusdaitezke, sagarra janizanagatik zigortuta.Jainkoak esan zienizerdiarekin aterabeharko zutelabizimodua, minez erditubeharko zutelabizimodua, eta abar.

�

�AZTARNA ARKEOLOGIKOAK.Zaharberritzeko lanak zirela eta, indusketa arkeologikoa egiterakoan, kanpai bat egitekomoldearen aztarnak aurkitu ziren, baita garai ezberdinetan lurperatutako hezurdurak ere.Kaperaren erdi aldean ikus daitezke.

klik! � � � � � � � � � mamia 19

KORUPEAN, ERLIEBEAK.Irudi oso finak dira. Horietako batean, emakumebaten irudia –Andre Maria edo Venus jainkosa–

Bestean, berriz, Hercules edoKristo.

�

XANTI RODRIGUEZArgazkilaria

Olatuaren gainean jarrlanean segi beharra dago

G auzak egitehutsarekin ez da konformatzen.Lana gogotik egin eta pertsonaeta profesional bezala hazten joa-tea helburu, ikaste prozesuaetengabea da Xanti Rodrigue-zentzat. Horra hor, lortzen ari denemaitzen giltzarria. Mundu honetako asmakun-tzarik onena zer izan da? Hainbeste daude...! Baina onenaohea. Ohean egonda ez dago aile-gatu zaren lekura ailegatze-rik gero! Ohea diot, deskantsatzeko apro-

“

posa delako. Lo asko egitekoa eznaiz, baina ohea asmatu zuenarimonumentua egingo nioke. Semea badoa koskortzen.Bere egunerokoa iruditanjasotzeko asmotan, argazkiasko ateratzen al diozu? Ateratzen dizkiot argazkiak, bainaez nik nahi hainbat. Lanetik etxeranekatuta ailegatzen naiz, eta ezzara hasten zera, argazkiak atera-tzen. Afizionatu batek askotanprofesional batek baino ilusiogehiago jartzen du horretan. Le-henbiziko urtebetean, hasi ospi-taletik eta, jarraipen oso zehatza

Aitari esker eskarmentuahartu, irudiaren munduansakondu eta umetan afiziozuena ofizio bilakatu zaio. � A. Agirrezabala � X. Rodriguez

mamia � � � � � � � � � kultura20

raitzeko”

� � �DATUAK� � � � � � � � � � � � � � � � � � � �

� � �Jaio. 1978ko apirilak 11.� � �Herria. Azpeitia. � � �Bizitokia. Azpeitia. � � �Lanbidea.Argazkilaria.

egin nion eta album txukun batosatu nuen. Baina, azken urte etaerdian... Halere, asko ditu, e!Mutil abila izango zinen zuumetan, edo seko jatun eska-sa. Bietako bat. Kutxarabaino lehenago ikasi zenuenarkatza hartzen. Ezta hala? Jatun eskasa ez! Tira, jaten nuen,baita zera ere! Amoniakoa edannuen behin, atera kontuak! Nikuste izango zela bazkaltzea buka-tu eta aspertuta, marrazten has-ten nintzela. Baina, bai, amak betiesaten du, lapitza hartu nuela ku-txara baino lehen. Trebetasunhori betitik izan dut, txikitatik gus-tatu izan zait marrazkiak egitea. Noiz harrapatu zintuenirudi-munduak. Irudia betidanik gustatu izan zait.Txikitatik gustatu izan zaizkit ko-mikiak, super-heroiak eta horrela-ko gauza fantasiosoak. Gero,Bartzelonan, komikigintza, argaz-kilaritza eta aerografia ikasi ni-tuen. Ikasle garai hartan, ilustra-zioak, diskoen portadak... horre-lako lanak nituen gogokoen. Arre-ta argazkian jartzea, aitarekin la-nean hastean, orduan izan zen. Argazki-irakasle onenaetxean izan duzu. Bai, ikasketak egin nituen, bainaargazkilaritza, batik bat, aitareneskutik ikasi dut. Hari esker hartunuen eskarmentua. Bartzelonan,eskolako estudioan, irakasleakkristoren baliabideak –modeloederra, argiztapen egokia...– jar-tzen zizkigun, eta guk horixe, ar-gazkiak atera. Hasieran, argazki-laritza horrela ikusten duzunean,esaten duzu, ‘hau mundiala duk,hau duk pagotxa!’. Gero, dendanaitarekin lanean hastean, egune-roko trotean, ikusi nuen argazkila-ritza beste zeozer zela. Ez daudemodelo ederrak, ez dago argizta-pen egokia... Egoera bakoitzeramoldatu behar duzu eta egunero-ko presio horrekin ikasi egitenduzu. Kazetaritza bezala da. Nola joan zara dakizun guz-tia ikasten? Ikaste prozesua etengabea da.Egia esan, hor izan nuen sasoi

bat, 18 urterekin, koadrilarekinparrandak egitea bakarrik nuenaburuan. Gero, 25 urterekin edo,arreta berezia deitu zidan infogra-fiak eta 3D modeloak. Mundu ho-rretan neure kasa barneratu nin-tzen; hor ez nuen eduki irakasle-rik. Oso autodidakta izan naiz. In-terneten orduak eta orduak sartu,neure ikerketak egin, eta urteenpoderioz ikasi dut orain dakidana.Eta oraindik ere, gai horietan es-pezializatutako webguneetanikasiz noa. Azken bost urteotan,infografiaren eta 3Dren munduakate asko ireki dizkit publizitatean,musika-industrian, editorial arlo-an... Duela bi urte, liburu bat argi-taratzeko proposatu zidan Anayamultimediak, eta ezustekoa izanzen niretzat. Normalean, AEBeta-ko irakasleren batek idatzi etaitzulitako liburuak izan ohi dira.Baina lan hori egingo zuen inor ezzegoen nonbait hemen, eta or-duan konturatu nintzen egiten du-dana ezohikoa dela. Estudioko lanaz gain, ikas-taroak ere ematen dituzu. Urtean zehar, irakaskuntzan, iru-dia lantzeko tekniken inguruanmasterrak eskaintzen ditut, eta,beraz, batetik bestera bidaiatzendut. Irakasle bezala zapaldu ga-beko txoko gutxi egongo da Es-

Aitari esker

hartu nuen

eskarmentua

argazkilaritzan”“

Kutxara baino

lehen lapitza

hartu nuela, beti

esaten du amak”“

kultura � � � � � � � � � mamia 21

mamia � � � � � � � � � kultura22

�

1 2painian. Portugalen ere izan naiz,baita atzerrian ere, Dublinen. Ho-rrez gain, estudioan afizionatuen-tzako argazkilaritzako ikastaroakematen hasteko asmoa dut, urtebukaera aldera. Aurten, gainera,Euskal Herriko Argazki Topake-tak herrian izango dira, azaroaren9an, eta ikastaro bat eskainikodut, Azpeitiko Argazki Elkarteakantolatuta, Sanagustinen. Nolatan hasi zinen lehiake-tetan parte hartzen? 2008a izan zen, esaten dena in-flexio puntua, ‘hasi egin behardiat’. Gero, ikasten joaten zaralehiaketa bakoitzak nola funtzio-natzen duen, trukoak hartzen etaazken urteetan emaitza onak lortuditut. Lehiakorra naiz; behin ira-baztearekin edo saritua izateare-kin ez naiz konformatzen. Lehia-keta garrantzitsu bat dagoen guz-tietan aurkezten naiz. Aurten, Eu-ropako argazki lar i onenaren‘Urrezko Kamera’ saria irabazidut, estudioko erretratu batekin[zuri-beltzezko emakumearen ar-gazkia]. Sari mundiala da, kristo-ren oihartzuna lortzen duzu profe-sional bezala. Europatik kanpo,mundu mailan, Indian bigarrensaria eskuratu dut, publizitate ar-loko kolekzio batekin. Neure bu-ruarekin gero eta exijenteagoanaiz, burugogorra, perfekzionis-ta. Errutinan erori eta geratzeaarriskutsua da, are gehiago gauregun. Olatuaren gainean segitze-ko lanean jarraitu beharra dago. Teknologia berriek zer pisueta bilakaera izan dute zurelanean? Kristoren garrantzia dute, ezin-besteko erremintak dira; teknolo-gia da eskua emanda joatekoa.Ordenagailuz josita nago, argaz-ki-kamerak ere gero eta hobeakdira, eta Internetari ere dezentedenbora eskaintzen diot, egune-ro: sare sozialak direla, bezeroe-kin harremanak... Halere, mundu-ko teknologia onena eduki deza-kezu, edo munduko zapatilarikonenak izan, baina gola norberaksartu behar du; norbere arteakpisu handia du.

Perfil zeharo desberdinekoargazkiak egiten dituzu. Zerarlotan gozatzen duzugehiena? Gozatu, gehiena, sormen handi-ko lan ikusgarriekin egiten dut.Lan gogorra da, baina aldi bereanederra. Publizitate-agentziak be-zero zorrotzak izan ohi dira etalana milimetrora egin behar duzu.Noski, horiekin harremana osohotza izaten da. Herriko jendeare-kin beste gertutasun bat dut. Az-kenean, nahi eta nahi ez, ni horhazi naiz eta erosoena horiekinsentitzen naiz. Arlo asko jorratuditut, eta gaitasuna dut ume txikibati argazki hunkigarri eta kuttunaateratzeko, ezkontza-argazkiakateratzeko edo-eta, publizitatekanpaina ikusgarri bat egiteko. Nolakoa izaten da mundusurrealistak irudikatzekoprozesua? Filme bat bezala da, baina irudiestatikoekin. Iradoki nahi dudanaerabakitzean, hornitzaileekin jar-tzen naiz harremanetan: modelo-arekin, orrazteaz eta makillajeazarduratuko den profesionalare-kin... Preprodukzioari dagokione-

infografia photoshopean batera-tzen dut. Prozesua luzea da, lanhandia du, baina emaitza ikusga-rria da. Edozer egin daiteke, horida mundu honen ederrena. Ateratzea gehien kosta zai-zun argazkia? Asko dira, baina ajedrezeko ko-lekzioa. Gauza asko hartu beharizan nituen kontutan: akziozko es-zenak, aparteko errealismoa...Preprodukzio eta postprodukzioaskoko lana izan zen. Jendeak esango zizun bada,anaiaren konpetentzia zare-la [harek aitarena zen argaz-ki-denda darama]? Elkarrekin haserretu al garen, horiohiko galdera da. Ezta inondikere! Aita jubilatzean erabaki ge-nuen bakoitzak bere bidea egi-tea. Nik nahiago nuen estudiokolanaz gain beste esparru bateraere dedikatu. Nire anaiak, berriz,kristoren trebetasuna du denda-ko negoziorako! Aparte gaude,bai, baina ez haserretuta. Elkarrilaguntza ere eskatzen diogu.Gainera, normalean, horrelakoerabakiek erraztu egiten duteetorkizunean anaien arteko harre-

an, inguru abstraktua bada, edoerrealista baina hemen inguruanbilatu ezin dena, Interneten ar-gazkiekin dokumentatzen naiz,ondoren bozetoetan irudikatze-ko. Gero, modeloari esaten diotzer posturatan jarri eta aurpegia-rekin zer adierazi behar duen, etaargazkiak atzealde berde edogris baten aurrean ateratzen diz-kiot. Postprodukzioari dagokio-nean, aurrez sortutako 3Dko ele-mentu bakoitza dagokion lekuankokatu eta fondo bat osatzen dut,eta ondoren modeloari ateratakoargazkia han txertatu. Bukatzeko,

Elkarrekin

haserretu al

garen, hori ohiko

galdera da”“

Arriskutsua da

errutinan erori eta

geratzea, are

gehiago gaur egun”“

1. ‘Urrezko Kamera Saria’ irabazi du erretratuhonekin. 2. Ajedrezeko kolekzioa, gehien kostatakolana. 3. Estudioan ateratako argazkia, ume txiki bati.

kultura � � � � � � � � � mamia 23

3

mana. Askotan hobe da bakoi-tzak bere aldetik jotzea.Krisiaren atzaparra heldu alda zuenera? Dudarik gabe, antzematen da.Ezkontzetatik, komunioetatik...bakarrik bizi den argazkilariak de-zenteko jipoia jaso du. Duela parebat urte, argazkilari batek, batezbeste, 30 ezkontza bazituen, aur-ten bost edukiko ditu; bost baldinbadauzka. Jaunartzeekin, gauzabera; lehen 60 bazituen, orain 15.Gaur egungo egoeran, jendeakigoal nahiago du diru hori bestegauza batzuetan gastatzea. Jau-nartzeko argazki batzuk luxuadira, bai, baina nik beti esatendut, hartutako erabakiarekin kon-tsekuenteak izan behar gara. Se-meari edo alabari atera diezaiz-kiozuke argazki oso ‘politak’; nihorren kontra ez noa, errespeta-tzen dut, baina argazkilari profe-sional batengana joanez gero, lanprofesional bat izango duzu.

Bezero solidoak izan, lan-bolu-mena handia bada eta neuk ba-karrik ezin badut guztia egin,agentzia txiki baten ideia badutburuan. Espazio hau aproposada horretarako. Hori gauzatzeko,ordea, pazientzia izan eta pixkabat zain egon beharko dut.Anekdotarik? Txikiteo elegante eguneko seme-aren koadrilako argazki batekinetorri zitzaidan behin emakumebat. Photoshopa erabilita, seme-aren argazkia lortuko nuen eskatuzidan. Baina, noski, semea biga-rren ilaran zegoen eta burua ba-karrik agertzen zitzaion. Emaku-meak uste zuen photoshopak mi-rariak egiten zituela eta edozeregitea zegoela. Ikusten dut, lo ez duzulahartzen. Ohea oso asmakizun ona da, be-harrezkoak diren momentuetara-ko, bakarrik, ordea.�

Profesional bezala estudioaherrian irekitzeko apustuaegin duzu. Bai, noiz edo noiz esan izan dida-te, Donostian zabaltzeko estu-dioa, jende gehiagorengana iritsieta irteera gehiago izango duda-la. Baina, ez, nik garbi nuen he-rrian izan behar zuela. Kanporaaterako naiz, hots egiten didate-nean. Etxetik oinez etortzen naizhona, lanera; semea jasotzeraneu joaten naiz eskolara... Eroso-tasun hori hartuta dut.Zer moduz joan da FernandoMorillorekin elkarlaneanargitaratu zenuten ‘Itzalensua’ proiektua? Harrera oso ona izan du, bainatristea bada ere, demostratu dajendeak ez duela baloratzen,oraindik, proiektua. Urtebeteankristoren lana egin dugu, profe-sional asko musu-truk aritu da la-nean. Liburua, soinu-banda etaDVDa krisiaren kontrako prezio-an, 20 €an, jarri dugu salgai,baina jendearen aldetik besteerantzun bat espero genuen.Pena handiena Gaumin argitale-txeak ematen dit, proiektu hone-tan dirua inbertitu eta apustuaegin duelako. Baina, tira, gu osoharro gaude egindakoarekin etajarraitzaile sutsu dezente ditugu. Argazkilarien arteko harre-mana zer-nolakoa da? Harreman oso ona dut herrikonahiz kanpoko argazkilariekin.Gainera, beti prest nago lagunduedo dakidana erakusteko. Argaz-kilariak diren lagun min asko dut.Etorkizunerako zure asmoe-tako bat agentzia txiki batosatzea zela zenion. Irekiberri duzun estudioa helbu-ru horretara ailegatzekozubia al da?

Argazkilaritza modan aldago? Bai, eta horrek gauza onak ez eziktxarrak ere baditu. Argazkiariematen zaion balorea asko erorida; ez dezagun ahaztu profesio-nalok, ar lo guzt ietan bezala,geure lanerako bizi garela; hortikdugu ogibidea. Afizionatu-mailaasko igo da, askok argazki bikai-nak egiten dituzte eta hori gorai-patzekoa da; baina beste askokuste du kamera ‘on’ baten jabeden momentutik emaitzak baka-rrik datozela, eta hori ez da hala.Argazkilari profesional one-nak hiriburuetan sortzen di-rela esan ohi da. Zu, berriz,herri txiki batekoa zara. Hori mitoa da, baina, bai, oraindikere badago txip hori. Liburua argi-taratu nuenean, denek uste zutenBartzelona, Madril edo atzerrikoanintzela. Gaur egun, Internetare-kin munduko pertsonarik iaioenamendi puntan egon daiteke.

‘In pass’ean� � �Irudiaren mundua ez ezik,musikarena ere pasioz bizidu Rodriguezek. LegenBeltza taldeko baxujolea da.Iaztik, ‘in pass’-ean daude,taldekideak elkarrengandikhurrun bizi eta bakoitzarenlana medio, denbora hartudute euren gauzetarako.“Hala ere, barruko zizareanoizik eta behin agurtzendugu ensaiotxo batzuekin”.Legen Beltzaren kantazaharrekin eta Metallicarenhainbat bertsiorekinkontzertu bat ematekoasmoa dute, urtearenbukaeran, Sanagustinen.�

tuta, “ez naiz ondo akordatzen” dio gaztee-nak; eta “saskiratzailea zen”, bota du azkene-an. “Jaurtitzaile igoal hobeto, saskiratzailebaino!”, erantzuten dio, umorez, zaharrenak.Aranbarrik xehetasun gehiago eman ditu, Zu-bizarretaren jokoaz: “Aitor beti izan da tekni-koki oso jokalari dotorea. Taldea aurrera era-mateko orduan beti ikusi zaio baduela abilda-dea, antolatzaile bezala. Oraindik oso gazteada eta fisikoa lantzeko dauka”.

Filmetan bezala18 urterekin iritsiko da Aitor Zubizarreta Por-tlandera, Oregon estatuko hiri nagusira,hango unibertsitateko taldean jokatu eta en-presaritza ikasketak egiteko. Hara joatekoaukera nondik iritsi zaion galdetuta, “Interne-ten jarri zuten nire informazioa, joateko prestnengoela adieraziz –azaldu du–. Partida ba-tzuen bideoak ikusi zituzten, batzuek interesaazaldu zuten, eta harrezkero hilero haiekinhitz egiten egon gara”. Unibertsitate batbaino gehiagorekin hitz egin du, baina “inte-

res handiena” Portlandek erakutsi eta, gaine-ra, han lehengusu bat ere bizi duela kontuanhartuta, egin du azken hautaketa. Aste San-tuko oporretan izan zen han eta, “Azpeitiare-kin alderatuta oso desberdina” iruditu bazi-tzaion ere, “tokia gustatu” zitzaion.

Gazteak ‘desberdintasuna’ aipatu duene-an elkarri begiratu eta irribarre egin dute Zu-bizarretak eta Aranbarrik. Azken honek, izanere, ondo ulertu du azalpena. Telebistan etazinean AEBetako institutu eta unibertsitatee-tan girotutako filmetan ikusten dena erreali-tatearen oso antzekoa dela baieztatu duAranbarrik: “Institutuan sartu eta armairu edotakillak dauzkazu, eta partida egunean che-erleader-ak goizean joan eta takilla apaintzendizute, festak etxeetan egiten dira… Telebis-tan-eta ikusten den den-dena halaxe da”.

Internet eta pezetakZubizarreta baino bi urte gazteago zen Aran-barri Minnesotako Sinley High School-era ai-legatu zenean. 15-16 urterekin, bere adinekoEspainiako aurreselekzioan jokatzen zueneta, han, Iturbe familia ezagutu zuen. AntxonIturberekin harreman ona egin zuen eta, bigazteen bueltan, gurasoek ere elkar ezagutuzuten. Antxon Iturberen anaia zaharra, Iker[gerora, besteak beste, Real Madrilen jokatu-takoa], AEBetan zegoen orduan. Iturbeta-rrek hango agente batekin harremanetan jarrizituzten azpeitiarrak, eta horrela joan zen

Damurik gabeAitor Zubizarreta AEBetako NCAA saskibaloi ligaradoa jokatzera, Eñaut Aranbarrik orain dela ia hogeiurte egin zuen bide bertsutik. �� Mailo Oiarzabal

Amerikako Estatu Batuak(AEB) kontu askotan dira, onerako ala txarre-rako, munduaren zilborra. Saskibaloian,esate baterako, hango jokalariak eta liga na-gusia, NBA, dira dudarik gabe kirol horrenerreferentzia nagusiak. NBA mundu osokojokalari onenen biltzarra bihurtu da azken ha-markadetan. Hala ere, izarren liga hartarairisten diren jokalari gehienak AEBetako uni-bertsitateetan hazi eta hezitakoak dira orain-dik, NCAA-ren (National Collegiate AthleticAssociation) txapelketetan, alegia.

Azpeitia eta Iraurgi Saskibaloia izatez etaitxuraz oso urruti daude AEBetatik eta hangosaskibaloitik, baina bada NCAAn aritutakoazpeitiar bat, eta laster beste bat iritsiko dahara. Eñaut Aranbarrik (Azpeitia, 1979)1995-1996an hartu zuen Ameriketarakobidea, Aitor Zubizarreta (Azpeitia, 1995) jaiozen garai berean; orain, ekainaren 22an hainzuzen, Zubizarreta da Ameriketara joangodena, saskibaloian jokatzera eta ikastera. Uz-tarriak biak elkartu ditu, batak bizitako etabestea bizitzear den esperientziaz aritzeko.

Jokalari ibilbideko azken hiru denboraldiakIraurgin egin ondoren, 2010ean erretiratuzen Aranbarri. Azken urte horietan ezagutuzuten elkar Zubizarreta gaztetxoak eta Aran-barri beteranoak. Aranbarrik eskolta eta he-galeko bezala jokatzen zuen, eta Zubizarretaantolatzailea eta eskolta da. Jokalari gisabatak bestearen ezaugarriak aipatzeko eska-

mamia � � � � � � � � � kirola24

� � �“Kantxan aurreneko aldizjaurtiketa bat egin nuenean,ikasle bat etorri zitzaidankorrika, baloia jasotzera”

AITOR ZUBIZARRETA

Ezker eskubi, Aitor Zubizarreta eta Eñaut Aranbarri.

Eñaut Aranbarri hara. Hasierako asmoa insti-tutuko azken bi urteak han egin eta etxeraitzultzea bazuen ere, azken urtean bere tal-dea estatuko txapeldun izan zen eta, saski-baloiari esker, unibertsitateko ateak ere irekizitzaizkion. “Concordia University-n, Minnea-polisen bertan, bigarren taldean jokatzenaritu nintzen. Lau urte egin nituen han, enpre-sako marketing ikasketak bukatu, eta etxera”.

Amerika kilometroetan orain hamazortziurte bezain urruti egon arren, bera joan zene-an orain baino “urrutiago” zegoela uste duAranbarrik. “Ni pezetetan joan nintzen hara”,dio, jauzia nabarmentzeko. “Orain, dena ger-tuago dago, Internetari esker. Garai bateanziurgabetasun handiagoarekin joaten zinen.Guk astean behin hitz egiten genuen telefo-noz gurasoekin”, gaineratu du. Distantzien la-burdura birtuala baieztatuz, “orain Skypedago”, dio Zubizarretak.

Beste mundu batAldatu ez dena, antza, kirolarien eguneroko-tasuna da, AEBetako unibertsitateetan.“Han, kirolarekin ate asko irekitzen zaizkizu”,kontatu du Aranbarrik. “Hemen pentsatu ezi-nak” diren zaintza eta arreta eskaintzen zaiz-kie han kirolari unibertsitariei. Zubizarretakizan du halakoen berri, Aste Santuko egonal-dian: “Kantxan sartu eta aurreneko aldiz jaur-tiketa bat egin nuenean, ikasle bat etorri zi-tzaidan korrika, baloia jasotzera. Nik ezetz,hartuko nuela nik, eta berak baietz. Penaematen zidan, hura baloiaren atzetik korrikaibiltzeak! Arratsaldero hiru-edo egoten zirenhan, baloiak jaso eta pasatzeko”. Mimatzeakez du esan nahi, ordea, dena erreza denik. Ki-rola eta ikasketak ondo uztartuta daudela dioAranbarrik, baina gogor eta luze entrenatubehar dela. Gakoa “dena ematea” da: “Esfor-tzua da dena, hori eskatzen dute han”.

Iraurgin ezagutu dituen jokalari estatuba-tuarrek bezala, Zubizarretari Ameriketara joa-tea ez zaiola damutuko ziur dago Aranbarri.

Adi-adi entzun ditu gazteak bestearen esa-nak. Datorren udaberrian, maiatzaren 2an,itzuliko da, Portlanden ematekoak dituen lauurteetatik lehena pasatuta, Azpeitira.

kirola � � � � � � � � � mamia 25

Ezkerrean Aranbarri, AEBetako bere aroan. Eskubian, Zubizarreta Portlanden, Aste Santuan.

� � �“Telebistan ikusten denahalaxe da: etxeetan egitendira festak, takilla apaintzendizute ‘cheerleader’-ek”

EÑAUT ARANBARRI

Amets. Nora zoazte hain-beste libururekin?Ihintza. Liburutegira!Aiora. Liburutegira? Hori dun txispa!Amets. Handitan San Juan su!Ihintza. Ze txispa ta ze txispondo! Zuekinez dinat denborarik galdu nahi!Aiora. Hori dun txakur umorea!Amets. Uau, uau!Ihintza. Nahiago niken liburu hauek sutara-ko izango bahitunan.Aiora. Egingo dinagu San Juan su txikirenbat.Amets. Akelarrea egin zezakenagu, sorginabazaukanagu jada.Ihintza. Ez haiz niregatik ariko, ezta?Aiora. Suak zaharra erre eta berria ekartzenomen din.Amets. Artoa sutan jarri eta palomitak egin-go dizkinagu!Ihintza. Suaren gainetik saltoka ibiliko gai-tun!Aiora. Espiritu txarrak uxatzeko ere baliodin. Uxa uxa!Amets. Uxa krisia!Ihintza. Uxa azterketak!Aiora. Uxa txakur umorea!Amets. Uxa zurrungak!Ihintza. Uxa hortzetako zikinkeriak!Aiora. Uxa murrizketak!Amets. Uxa tabakoaren kea!Ihintza. Uxa kaleratzeak!Aiora. Uxa langabezia!Amets. Uxa zabor pilaketa!Ihintza. Uxa igandetako buruko minak!Aiora. Uxa errutina!Amets. Tox tox esperientzia berriak!Ihintza. Tox tox aire garbia!

Tox tox!

Aiora. Tox tox marea gora!Amets. Tox tox txorien txorrotxioa!Ihintza. Tox tox ilusioak!Aiora. Tox tox hi!Amets. Gauza berrientzat ateak irekita zauz-kanagu.Ihintza. Baita leihoak ere.Aiora. Giltza topatu beharra dinagu,ordea.Amets. Altxorraren bila jolastea bezalakoxeadun.Ihintza. Piraten bizitza hoberena da!Aiora. Ei neskak, hoberena falta dun. Tox toxpalomitak!�

���AMETS. “Akelarrea eginzezakenagu, sorginabazaukanagu jada”

� � �AIORA. “Suak zaharra erreeta berria ekartzen omendin”

� � � � � � � �aiora olaizola� � �

� � �IHINTZA. “Suaren gainetik saltoka ibilikogaitun!”

� � � � � � � �amets cañizares� � �� � � � � � � �ihintza elustondo� � �

iritzia � � � � � � � � �26

jakiteko � � � � � � � � � ekainari begiratua28

Bi hamarkada, laneanEkitaldiz betetako asteburua antolatu du Orkatz Kultur Elkarteak,bere XX. urtemuga ospatzeko. Bertso-saioa, bazkaria, kantaldia,kalejira eta kontzertuak izango dira, besteak beste. � Uztarria

Kultur elkartearen hogei ur-teak ospatzeko ekitaldiz betetakoasteburua antolatu du Orkatzek.Hilaren 14an, Orkatzen egingoden bertso saioarekin abiatukodute ospakizuna. Maialen Lujan-bio, Jokin Uranga, Amets Arzalluseta Haritz Etxeberria bertsolariakariko dira, (22:30).

Zapatuan, sega apustua izan-go da (10:00), eta, ondoren, ba-tzarra Sindikatu Zaharrean. Orainarte egindakoaz, egungo egoerazeta etorkizuneko erronkez arikodira. Bileraren ostean, hamaike-takoa izango da Orkatzen.

Bazkaria Sanagustinen egingoda 14:30ean hasita, eta bazka-londoren, Amamantzat guapuktaldearekin kantaldia izango da.

Diskoaren aurkezpenaGauean, (22:00), Egurra ta Kitto

� � �DATUAK� � � � � � � � � � � � � � � � � � � �

� � �Zer. Orkatz KulturElkartearen XX. urteurrena.� � �Eguna. Ekainak 14, 15 eta16 (ostirala, zapatua etajaia). � � �Ordua. Egun osoa.� � �Tokia. Herriko hainbatleku. � � �Antolatzailea.Orkatz Kultur Taldea.

eta Belar Txarrak taldeen kontzer-tuak izango dira, Orkatzen. Egu-rra ta Kittok bere hirugarren lanaaurkeztuko du, Zuentzat. Taldeki-deen esanetan, “hamar kantukosatzen dute diskoa, eta haietakobat Orkatzen urtemugari buruz-koa da. Estiloari dagokionez,soinu indartsuagoekin” datoz.

Ekainaren 16an, igandean, ka-lejira izango da Porrotxekin, Or-katzetik abiatuta (12:00).�

���ORKATZEN XX. URTEURRENA� � � � � � � � � � � � � � � � � � � �

� � � � � � � � � � � � � � � � � �

3egun. Kultur elkartearen urtemuga ospatzeko, ekitaldizbetetako asteburua antolatu du Orkatzek.

7ekitaldi. Bertsoak, sega apustua, batzarra, bazkaria eta Egurrata Kittoren lan berriaren aurkezpena izango dira, besteak beste.�

1Musikaeskolen bilkuraAsteburu musikalaren baitan,Urolako trenaren ibilbideajarraituz, Zumarragatik Zumairabitarteko musika eskola guztiakbilduko dira Azpeitian, hainbatemanaldi eskaintzeko.� � �Eguna. Ekainak 9 (igandea).� � �Ordua. 11:00etatik14:00etara. � � �Tokia. Plaza.

2Motorzaleak,gosearen aurkaGoseari ateak itxi eta ahora zereraman ez dutenei laguntzekoasmoz, janari-bilketa solidarioaantolatu dute. Egunean zehar,argazki-lehiaketa, musikaemanaldia... izango dira.� � �Eguna. Ekainak 16 (igandea).� � �Ordua. Egun osoa. � � �Tokia.Sanjuandegiko Rochas’sChopper taberna.� � �Antolatzailea. GipuzkoakoMotorzaleen Batasuna.

3ErremontekofinalaHernaniko Galarreta frontoitikkanpo egiten den txapelketazaharrena, Azpeitikoa, abian da,hamaulagarren urtez jarraian.Maiatzaren azken igandeanabiatu zen txapelketa, etaaurtengoan, “torneoa hobetzekoasmoz”, partidak ostiraletanjokatu ordez igandetan dira.� � �Eguna. Ekainak 16 (igandea).� � �Ordua. 18:00 � � �Tokia.Izarraitz pilotalekua.� � �Antolatzailea. Udala etaOriamendi 2010 erremonteenpresa.�

���BESTERIK� � � � � � � � � � � � � � � � � � � �

� � �Azpeitiko ekimenez informaziogehiago: uztarria.com/agenda Egurra ta Kitto taldeak hirugarren diskoa aurkeztuko du, ‘Zuentzat’. � � �Gaizka Otamendi

� � �HITZ GEZIDUNAK� � � � � � � � � � � � � � � � � � � �

�Egilea:Luma

jakiteko � � � � � � � � � denbora-pasa30

*Izena

*Deitura

Kaserna

Lan handiadu

Tokia

Zareko

Bitxi

Iabezala

Behar

Itxi

Galtzarbe

Eraso

Arauakjarri

Zuhaitzmota

Gipuzkoan,dut

Amerikakoestatua

1 eta 1000

Gelarenerdian

InauteaZuhaitzmota

EmakumeizenaBokalmehea

Lurrarenhigidurak

Santu,saindu

Edukieraunitate

Euskalsindikatua

Bizkaieraz,gehiegi

Bizkaieraz,irrika

Errep., frui-tu mota

Begirune

Barazkihostotsua

Kasik

* Idazle azpeitiarra

ModuaPluralean,

ardiengaitza

Norkdeklinabidekasuarenatzizkia

� � �HITZ GURUTZATUAK� � � � � � � � � � � � � � � � � � � �

EZKER ESKUBI. 1. Tristura, goibeltasuna. 2. Kontsonantea.Argi-izpi. 3. Ale txiki zurietan kristaltzen den gai ezti etaurkor. Ez eme. 4. Kiroletan irabazten den puntu. Hurritzarenfruitu. 5. Urkamendi. Eliza kristau ortodoxoetako apaiz. 6. ...izan, gauza izan. Itsasontziaren alboko ertz. 7. Ikasturtearenhasieran. Fruitu mota. 8. Lanean ematen den denbora.Kontsonantea. 9. Gainbehera.

GOITIK BEHERA. 1. Tratulant, salerosketa egile. 2. Kontso-nantea. Larruazaleko gainalde gogor. 3. Iluntasunez, moduilunean. Harrapa ezan! 4. Erlijio-talde itxia, gehienek onar-tzen dituzten ideia eta praktika erlijiosoetatik bereiztendena. Presio unitate. 5. Jaurtiketa. Kalika izeneko jokoanbola jotzeko erabiltzen den makila. 6. Nire. Hartz mota. 7.Zaren hori. Horiaren antzeko. 8. Irauteko ekintza eta horrenondorioa. Kontsonantea. Zenbait kiroletan aurrean jardu-ten duen jokalari.

1 2 3 4 5 6 7 8 9

1

2

3

4

5

6

7

8

9

� � �SOLUZIOAK� � � � � � � � � � � � � � � � � � � �

HITZ GEZIDUNAK

HITZ GURUTZATUAK

� � �ARGAZKI LEHIAKETAN ERANTZUTEKO EPEA. Ekainak 24 (astelehena) � � �NORA BIDALI ZURE

ERANTZUNA. Perez Arregi plaza 1, behea. Azpeitia � � � IRABAZLEARI SARIA. Kultur-bonoa � � �PARTE

HARTZEKO BALDINTZA. Uztarria Komunikazio Taldean bazkide izan behar da

� � �ZEIN DEN ADIERAZI.

� � �ZURE IZEN-ABIZENAK � � �TELEFONO ZENBAKIA

� � �ZEIN DA?� � � � � � � � � � � � � � � � � � � �

� � �UZTARRIAREN MAIATZEKO ARGAZKI LEHIAKETA� � � � � � � � � � � � � � � � � � � �

ZEIN DA? EKAITZ GARMENDIA, LEGEN BELTZAKO KIDEA IRABAZLEA

Eba Arregi Uztarriako bazkidea

izan da lehiaketako 150. irabazlea.

Aisia hotel-aren eskutik bi

lagunentzako talasoterapia-

zirkuitua eta afari bana irabazi du

sari gisa. Argazkian, Arregi.

lehiaketa � � � � � � � � � jakiteko 31

TRISTEZIA

RLEINURU

AZUKREAR

TANTOHUR

URKAPOPE

GAIKAREL

IKBANANA

LANALDIR

ERORIALDI

�M�A�D�O�

AIERBE�IM

�KUARTELA

�X�LEKUA�LAR

BEZALATSU�KO

�LAN�LUIZIAK

HERTSI�LITRO

�BESAPE�AZA�

ERAUNTSI�ANE

�ERA�OKAILAK

jakiteko � � � � � � � � �uztarria.com32

www.uztarria.comazpeitiko ataiye

� � �eguneko albisteak � � �irakurleen erantzunak � � �eguneko argazkia � � �bideoak � � �blogak � � �inkesta � � �agenda � � �bitxikeriak � � �‘azpeitia’ atala: zerbitzu publikoen ordutegia, autobusen ordutegia, telefono zenbakiak, euskara atala, farmaziak, festak,

hauteskunde denetako emaitzak, geografia, panoramikak, herriko taldeak, liburuak osorik... � � �uztarria herri aldizkari denak; PDF formatoan ere bai � � �eguneko efemerideak � � �gida komertziala...

� � �sartu, eta hartu parte � � �egunero 2.000bisita pasa (6.000 orri)

� � �EFEMERIDEAK� � � � � � � � � � �

1311‘Salvatierra de Iraurgi’.Fernando IV.a erregeak bigarrenkarta-puebla eman zion herriari.Egun horretatik ‘Salavatierra deIraurgi’ deitu zen, eta SoreasukoSan Sebastianen monastegiadonatu zion.

174350 soldadu aukeratzekozozketa. Getarira irten zitezen.Ofizialak ere izendatu zituzten.Guztien soldatak erabakizituzten.

1869Udal telegrafo estazioamartxan hasi zen. Arduradun,Joxe Blasco telegrafista izendatuzuten.

� Iturria: Azpeitiko efemerideak.

Herria historian zehar liburua.� � �Egilea: Imanol Elias Odriozola.� � �Argitaratzailea: Uztarria KulturKoordinakundea.�

MENDIA.Benantxio Iruretamendizalea maiatzaren 11nhil zen, Pirinioetan, Anetomendian (3.404 m), Mahomaesaten dioten pasabideagurutzatzera zihoalaamilduta. Urte asko eta askoeman zituen IruretakPirinioetan, Andeetan,Alpeetan eta Himalayan,mendiz mendi bidaiatuz.Aizarnan jaio zen, 1953an,baina Azpeitian bizi zenaspalditik, eta herriko etainguruko mendizale gazteeneta hain gazte ez direnentzaterreferentzia handia izan da,mendia ulertzeko zuenmoduagatik eta bizitzekozuen pasioagatik. Agurjendetsua eman zioten,mendizaleen artean ohituraden bezala pioletak goraaltxata, arkua eginez.Mendizale miretsia zenBenantxio Irureta.� � � � � � �

�� �ARGAZKIA� � � � � � � � � � � � � � � � � � � �

�

BIXEN MADOTZ Xoxoteko aterpeko arduraduna

1. Nongo jendea dator?Azpeitiarrak, batik bat. EtaIzarraitz –Azkoitia, Zarautz,Deba, Eibar– ingurukoa.2. Mendia ondozaintzen al dugu?Oro har, bai; baina oraindikkontzientziatzea falta da.Latak, botilak... azaltzen dira.3. Halako tokian lana

egiteko zer behar da?Bakardadea eta mendianbizitzea gustatu. Nik tallatuegiten dut, irakurri asko. 4. Lehen zer harremanzenuen Xoxoterekin?Aterpea hartzean, duela seiurte, ezagutu nuen. Flipatunuen. Sekulako lekua da. 5. Xoxote politen noiz?

Oro har, arraina erosterakoan ez dugu kontu-tan hartzen gibela ere baduela, eta horregatik, baz-tertu egiten da hondakin gisa. Alabaina, bitaminazoso aberatsa da gizakion elikadurarako, batez ere Aeta D bitaminei dagokionean. Aberatsenak, halibu-ta, atuna, sardina eta bakailaoaren gibelak dira.

Animalia horien gibelak ez du bitaminarik fabrika-tzen, pilatu bakarrik egiten ditu. Hala, tiburoi ba-tzuen gibela ezin du jan gizakiak, A bitamina gehiegiduelako. A eta D bitaminak liposolubleak dira, ale-gia, koipea behar dute inguruan osasunarentzatonuragarriak izateko.

Bitxikeri bezala kontatuko dut duela 25 urte eza-gutarazi zen kasu bat. Arrantzale talde batek bakai-loaren gibela erreta jatea pentsatu zuen. Asko gus-tatu zitzaien nonbait, eta bete-bete egin arte janzuten. Bost ordu geroago koadro toxikoan aurkituziren, egun bateko elikaduran gomendatzen denabaino mila aldiz gehiago A bitamina hartu zutelako.Jakin dezagun arrain baten gibela jateko gutizia ba-dugu ez dagoela toxikatzeko arriskurik, eta ohiko ja-naldietan jate ditugun arrain txikien gibelak onak di-rela gure osasunerako. Denetik eta gure senakagintzen duen neurrian jaten bada,oso zaila da bitamina gehiegi edogutxiegi hartzea�

���� � � � � � � � � � �julian bereziartua� � �

Arrainaren gibela

Elurtuta, eskiatzeko eta...6. KontserbazioBereziko Eremuizendatu dute Izarraitz.Kanpin-dendakoen jarreraerregulatzeko ere balioko du.7. Anekdotarik?Azpeitiarrek ‘zaldie’ eskatzenzuten, eta nik ezin ulertu!�

� Ainitze Agirrezabala

� � � � � � � � � jakiteko 33

Agurtzekogaraia30 urtez aritu da Frontoi Txikianmutil koskorrei pilotan erakusten.Erretiratzeko ordua iritsi dela dio.�� Ainitze Agirrezabala

F rontoi-Txikian zenbat orduegindakoa den kontatzen hasita, kontua gal-duta du. Hotz galantak bai, pasatutakoa da,baina sekula katarro txarrik harrapatu gabea.Eguneroko entrenamendu-saioarekin kunpli-tu ondoren hartu du frontoiko bulegoan Uzta-rria Jesus Ruiz de Argandoña Keuttin-ek.Hiru hamarkada luzez aritu da mutikoekin la-nean, pilota-erakustaile. 67 urte betetzekobidean, bizitza guztia lanean eman eta gero,duela urte eta erdi jubilatu zen, eta, orain,frontoiko arduretatik erretiratzeko garaia iritsi

tzeko. Baina gazteek ez dute halako konpro-misorik hartu nahi. Normala ere bada, orduasko sartu behar da hemen. Ni 30 urteannabil, eta santioetan utziko dut frontoiko lana.Partidak-eta ikustera oraintxe bezala joangonaiz, baina obligaziorik ez dut nahi”.

‘Kalera atera ezetz!’Ilunpe soziedadea sortu zutenean, 1982an,gastronomiarako ez ezik, kultura eta aisiara-ko elkarte izateko asmoz, pilotari heltzea era-baki zuten. “Ordura arte, Azpeitiko pilotariek

zaiola adierazi du. “Batzuk diote erretiratu etadepresioan erortzen direla. Jubilaziora aile-gatu-eta aprobetxatu beharra dago! Jubila-zioak ba al dakizu zer duen ederra? Obliga-ziorik ez. Nahi dudanean nahi dudana egitehori ederra da gero!”.

Aspaldi esan zuen Keuttinek lehenbizikoherriartekoa irabaztean utziko zuela frontoikojarduna, baina geroztik hamar urte pasatudira. “Orain, Josu Etxeberria eta biok aritzengara gazteei-eta irakasten, eta Josuri esanadiot, beste pare bat lagunekin erreleboa har-

jakiteko � � � � � � � � � atzera begira: Jesus Ruiz de Argandoña ‘Keuttin’34

1/2. Azpeitiarrek azkoitiarrenkontra galdu zuten herriartekofinala, 1995ean, EibarkoAstelenan. Orduan egin zenfamatu ‘Hiru, hiru!’ aldarria. 3. Azpeitiak Gipuzkoakolehenbiziko HerriartekoTxapelketa 2004an irabazi zuen.

atzera begira: Jesus Ruiz de Argandoña ‘Keuttin’ � � � � � � � � � jakiteko 35

2

31

Azkoitiko Beti Poz klubeko fitxarekin jokatubehar izaten zuten. 1982an, frontoi zaharrabotata zegoen; hamar urtez-edo egon zen ho-rrela, eta hasieran Betharrametan ibiltzenginen. Frontoi zaharrak erreboterik ez zuen,atzean Takolo Txikineko taberna zegoen, etabegira zegoen jendeak pilotariari deiadar egi-ten zion: ‘[Pilota] Kalera atera ezetz!’”.

1986ko Santio Egunean inauguratu zutenpilotalekua. “Frontoia eraikitzeko lanetan arizirela, arkitektoarekin makina bat eskandaluizan nuen! Estreinatu baino hiru egun lehena-go, Patxi Azkargorta eta biok jabetu ginen ko-adroak gaizki margotuta zeudela. Koadro ba-koitzak hiru metroko luzera izan ohi du, eta ko-adro haiek ez ziren hiru metro neurtzera aile-gatzen. Koadro guztiak ezabatu eta berriz pin-tatu genituen”. Neurriz, betiko frontoiak bainomotzagoa eta estuagoa da, eta “orain txiki ge-ratu da. Pilota bajuak atera behar izaten ditu-gu, bestela errebotera joaten dira azkar”.

Harrobiarekin lan oparoaPilotan ikasteko asmotan, mutil koskor mor-doa pasatu da Frontoi Txikitik, urte guztiotan.“Garai batean gure ikasle izandakoen seme-ak dabiltza orain, eta zenbait gurasok halaesaten didate: ‘Kontxo, oraindik hemen alhabil? Frontoi alboan dagoen zezenaren es-kultura kendu eta heurea jarri beharko diagu!Hi, gainera, txikia haiz eta harri asko ez duk be-harko!’. ‘Niri marmol ona jarri gero!’, erantzu-ten diet”. Garai batetik hona, futbolaren etasaskibaloiaren-eta eraginez, ikasle kopuruaasko jaitsi dela dio. “Lehen 100 ikasle ingurugenituen; orain, berriz, 30 bueltan. Erakuste-ko garaian, hobe horrela; kopuru polita da.

Mutil koskorrei bide bat erakutsi behar diezu;beren erara utziz gero, entrenatzera igoal eto-rri ere ez!”. Keuttinek begiz jotako mutilak ereizaten ditu: “segituan igartzen duzu pilotarakonork duen postura pol i ta, zeinek duengogoa... Hemen ez dago sekreturik. Jardunegin behar da, pilotan sufritu egin behar da”.

Ilunpek harrobiarekin lan handia egin du.“Dozena erdi pilotarik –Peñagarikanok, Otae-gik, Beixama-k, Astigarragak, Txokolate-k…–profesionaletan debutatu dute; afizionatu-mailan ere pilotari on asko atera da eta txapelasko lortu izan dugu”.

Diru kontuei dagokienean, Ilunpen ere ezdabiltza soberan. “Udalak lehen laguntzengintuen diruz, baina orain pipak erosteko lainere ez digu ematen. Mikel Goñik Izarraitzen jo-katu zuen jaialdi batean ateratakotik oraindikgeratzen zaigu zeozer, baina azken ostikadakari da ematen diru-zakua”.�

‘Hiru, hiru...’� � �Azpeitian pilotaria baino lehenagoAzkoitian toreatzailea aterako zela,aspaldiko esana da. Esaera horrenparte bat bete dela dio Jesus Ruiz deArgandoñak, baina frontoitikerretiratzeko garaira iritsi, eta oraindikazkoitiar toreatzailearen zain dagoelagogorarazi die xakelei.

Bi herrien arteko lehia urteenpoderioz eta belaunaldi berriekinbaretu egin bada ere, Keuttinek nekezahaztuko du 1995eko ‘Hiru, hiru! Hiru,hiru!’ aldarri famatua. Azpeitiarrekaurreneko Herriarteko Txapelketazuten, eta Eibarko Astelenan zen finala.Frontoia jendez leporaino, eta ikusle-ilada luzea atarian, sartu nahi eta ezin.Hiru partidak irabazi zituen Azkoitikotaldeak. “Ba al dakizu haientzat zerurgullu zen gu mendean hartzea?”,adierazi du Keuttinek. “Azkoitiarrentzatharrotasuna zen gu zapaltzea. Gero,hurrengo hamar urtetan, kristorentaldea izan genuen, haien kontra jokatunahi genuen guk, baina azkoitiarrakparean tokatu ez! Duela bi urte, berriz,ekipo seko txarra atera genuen, etaarerio nor tokatuko eta azkoitiarrak. 2-1galdu genuen”.

Aurten, berriz, azpeitiarrek ez dutehartuko parte Herriarteko Txapelketan,talderik ezin izan dutelako osatu.“10urtetik 14ra, Gipuzkoako talderikonena dugu; 14tik 20ra, berriz, ez onak,ez txarrak... ez dugu pilotaririk. Datozenbi urtetan zaila izango da ateratzea”.�

� � �TELEFONO ZENBAKIAK� � � � � � � � � � � � � � � � � � � �

UDALETXEA � � �Asteguna: 08:30-14:00 � � �Larunbata: 09:00-12:30 UDALTZAINGOA � � �Egun osoz

irekita egoten da ANBULATEGIA� � �Egun osoz irekita egoten da IGERILEKUA� � �Astelehena:

14:00-21:00 � � �Beste astegunak:07:00-21:00 � � �Larunbata: 10:00-13:00 eta 16:00-20:00 � � �Igandea eta

jai egunak: 09:00-13:00 � � �Kanpoko igerilekua: ekaina arte itxita KIROLDEGIA � � �Astegunak:

10:00-13:00, 15:00-21:00 � � �Larunbata: 10:00-13:00, 16:00-20:00 UDAL LIBURUTEGIA � � �Astegunak:

09:30-13:00, 16:00-20:00� � �Larunbata: 09:30-13:00 � � �Udan, Gabonetan: 08:30-14:00 ZAPO TXOKO

� � �Asteartea-ostirala: 17:00-20:30 � � �Larunbata: 16:00-20:30

1-2-18-19-21

Azpiazu (Azkoitia).

943 852989

3-4-5-6-7-8-9-10-11-12-13-14-15-16-24-25-26-27-28-29-30

Beristain (Azpeitia).

943 811949

17-22-23

Gisasola (Azkoitia).

943 851235

20

Ruiz (Azkoitia).

943 851966

GAUEZ

1-2-4-7-13-20-25-28

Beristain (Azpeitia).

943 811949

3-8-9-12-18-24-27-29-30

Jacome (Azpeitia).

943 080258

5-10-15-16-21-26

Alberdi (Azpeitia).

943 815974

6-11-14-17-22-23-

Eizagirre (Azpeitia).

943 811274

19

Aranburu (Azpeitia).

943 811350

EGUNEZ

� � �FARMAZIAK (ekaina)� � � � � � � � � � � � � � � � � � � �

LARRIALDIAK

112

�EGITARAUEN TXOKOA.Sanagustin kulturguneko sarrerako albobatean, kulturguneko hileko egitarauarenpanela dago. argiztatuta. Panel horrenazpian herriko edozein elkartek bereekimenen kartelak jartzeko txokoa dago.

ODOL-EMAILEAK

Ekainaren 26an izango

dute hitzordua, 17:00etatik

21:00etara, anbulatorioan.

� � �GARRAIOA� � � � � � � � � � � � � � � � � � � �

ALDALUR 943 85 27 18

EUSKO TREN 902 54 32 10

GUIPUZCOANA 943 85 11 59

PESA 943 21 26 99

PIPER ELKARTEA 943 85 25 87

TAXIAK 943 81 13 07

� � �autobusen ordutegi osoa:

www.uztarria.com/azpeitia/

autobusak

� � �ORDUTEGIAK� � � � � � � � � � � � � � � � � � � �

� � �ERABILGARRI� � � � � � � � � � � � � � � � � � � �

jakiteko � � � � � � � � � zerbitzua36

TOKI PUBLIKOAK

Udaletxea 15 72 00

Udaltzaingoa 15 13 13

Suhiltzaileak 112

Azpeitia Lantzen 15 71 83

Iraurgi Lantzen 85 11 00

Nekazal Bulegoa 81 24 85

Iturritxiki Ludoteka 15 11 79

Zapo Txoko / GIB 15 71 61

Lanbide 15 04 02

Kiroldegia 81 30 69

Igerilekua 81 41 21

Ertzaintza-Azkoitia 0837 80

Baigera I 81 51 71

Baigera II 81 23 89

Epaitegia 02 51 91

Ingurumen Etxea 81 24 48

OSASUNA

Anbulatorioa 0254 00

Anbulator. larrialdiak 02 54 01

Eguneko zentroa 15 74 96

Asepeyo 8144 00

Gurutze Gorria 85 32 97

DYA-Donostia 46 46 22

KOMUNIKABIDEAK

Uztarria 15 03 58

Hitza (Azpeitia) 81 38 41

Hitza (Zarautz) 8900 17

Azpeitian Zer? 080688

Erlo Telebista (Azpeitia) 81 53 35

Berria 943 30 40 30

Gara 943 31 69 99

Noticias (berriemailea) 687 60 50 06

DV (berriemailea) 610 81 29 12

Argia 943 37 15 45

Arrate Irratia 943 12 01 73

Euskadi Irratia 943 01 23 00

ETB 943 01 17 05

ALDERDI POLITIKOAK

Bildu 15 72 00

EAJ 81 55 70

Sortu 15 72 00

EA 81 00 11

Aralar 647 42 59 95

Hamaikabat 15 72 00

SINDIKATUAK

ELA 81 34 46

LAB 15 13 56

EHNE 81 39 28

KULTURA-EUSKARA

Sanagustin 10 52 20

Kultur Mahaia 674 16 56 84

Euskara Patronatoa 81 45 18

Udal Euskaltegia 81 19 47

AEK 15 10 89

EHE 15 10 89

Udal Liburutegia 15 71 95

Loiolako Liburutegia 8165 08

Kontseilua 943 59 12 00

Bai Euskarari 902 43 00 26

IKASTETXEAK

Iraurgi 81 02 10

Iraurgi (Betharram) 81 16 68

Iraurgi (Milagrosa) 8163 80

Iraurgi (Jesuitinak) 81 22 49

Ikasberri 15 12 46

Karmelo Etxegarai 81 26 97

Urola BHI 15 02 28

BESTERIK

Xoxoteko aterpea 58 10 07

Eregi Euskara-Komunikazio Zerbitzuak

943 08 06 88

JOSU BERASATEGIBettendorf, Iowa (AEB)

Izugarrizko

esperientzia izan da

familia osoarentzat”

Lan kontuak medio, AEBetara joan zenfamiliarekin, hiru urterako. Abenturabukatuta udan itzuliko dira. � A. Agirrezabala

“

Nolatan joan zineten AEBe-tara? Nire emazteak, Itsasnek, Bellota enpresanegiten du lana eta Bellotak AEBetan duenlantegia eta beste hainbat proiektu berri zu-zentzea eskaini zioten. Denontzat esperien-tzia positiboa izango zela eta etorri eginginen. Hiru urterako kontratua sinatu zuen,baina laugarren bat ere egin dugu. Familiaosoa gustura gauden seinale! Erraz egin al zarete Bettendorfera? Hasieran pixka bat kostatu zitzaigun; denaberria zen guretzat. Oso kultura eta bizimodudesberdina dute, gainera umeek ez zekiteningelesez eta horrek pixka bat zaildu egitenzuen dena: eskolak, kirola, lagunekin harre-manak, eta abar.Horko zer gustatu zaizue gehien? Duen espazioa, izugarrizko lautadak dituztearto sailez josita. Horrek izugarrizko lasaita-suna ematen dizu eta jendearengan eraginadu lasaitasun horrek. Ez dira presaka bizi,errepidean ikusten da garbi patxada hori. Eta gutxiena?Eguraldia. Negua gustatzen zait, baina he-

mengoa gehiegizkoa da. Iaz, -31gradura iri-tsi ginen. Normalena da -20 graduren buel-tan ibiltzea. Abendutik apirilera elurtuta egongara, negua luzea egiten da. Udan, berriz, se-kulako beroa, 35 gradu, izaten dugu,%90eko hezetasunarekin. Udaberriak etaudazkenak bi-hiru aste irauten dute, guregusturako gutxitxo.Zer botatzen duzue faltan? Aste bukaerako horko bizitza soziala, hemendena oso ezberdina da. Hemen 16:00etara-ko jada jendea afaltzen hasten da. Guk, be-rriz, horko ordutegiari eusten diogu oraindik.Nolakoak dira bettendorftarrak?Traturako oso jende atsegina da eta, gaine-ra, bertakoak ez garela ikusten dutenean, in-teres gehiago jartzen dute gure nondik-nora-koa jakiteko.Etxera bueltatzeko asmorik bai?Bai. Denbora jakin baterako etorri ginen etagaraia iritsi da. Hemengo abentura bukatuta,sanferminetarako Euskal herrian izangogara, sentimendu gazi-gozoekin. Izugarrizkoesperientzia izan da guztiontzako eta berezi-ki umeentzat, sekula ahaztuko ez dutena.�

1. Aspen herrian, Coloradon, iragan martxoan,Josu eta Itsasne senar-emazteak. 2. SanDiegon, Kalifornian. 3. Familia osoa, YosemiteParken, Kalifornian.

6.893kilometrora dago Bettendorf.

1

2

3

hantxe bertan � � � � � � � � � jakiteko 37

I zan zitekeen rashaad, edo, an-tzeko, rashad, edo ez oso diferente, rasheed,baina bestelako izen bat hartu zuen, faltsua,nik hemen eskribitzerik ez dudana, deskui-duan hau leitu eta polizia ertzain guardiazibiludaltzain peskizan hasten bada ehiza ezdezan. internet eskura ez eta premia nuenbatean ezagutu nuen dena delako izenaduen mutil gaztea. ez dakizu internet gorabe-herak konplitu eta nola hasi ginen hizketan“geure gauzez”. kontua da berriketan hasi gi-nela egun hartan, eta berriketan segitu ge-nuela hurrengoan, eta gaztelaniaz motz denadelako izena duen mutila, eta ingelesezeraso geniola, eta ingelesez jarduten dugulaharrezkero. bi euskaldun berri gara ingele-sez. edo hor nonbait. eta egun batean hau,bestean hura, haren historia osatu dut, osa-tzerik dagoen neurrian. asiako halako mutururrutitik etorritako mutila, goian zerua, behe-an lurra bizi zirela dio. bi anaia zaharrago lon-dresen zituen, arreba bat parisen. berak erezer edo zer nahi, ezer ez gorri hura bainogehiago opa bere buruari eta erbesterabidea hartzea erabaki zuen. danimarkara eto-rri zen europara, paper okerrak zuzendu ziz-kion agentziako morroiak han zituelako erre-ferentziak. negozio sozioak, inondik ere. etapakistandik –atera da herrialdearen izena–,danimarkara joan zen hegan, pasaporte bisa-tu agirietan poliziak faltsukeriarik igarri gabegure lagunari. bakarrik zen danimarkan,ordea, eta londresen eta parisen, berriz, seni-deak, eta haietara abiatu zen. isilik ezkutuanigaro zuen danimarkatik alemaniarako muga,gauez. bi hilabete egin zituen zain hanbur-gon, etxetik irten gabe ezkutuan, harik eta“gizon beltz batek hartu eta basoan barrenabelgikara pasatu ninduen arte. banuen bel-durra!”. han, egun batzuetan zain egon etataxia hartuta igaro zen frantziara. “taxilariarizer nahi nuen esan, ordaindu, eta mugazainikez zen lekutik pasatu nintzen frantziara. trengeltokian utzi ninduen. handik, parisera”.

Laguna

� � �joan den urtetik dagasteizen, paperak gutxigorabeherakoak, eta izenaere berea ez duela dabilkiela

� � � � � � � � � � � � � � � �miel a. elustondo� � �

arreba zuen han. lanean hasi zen, paperikgabe, ditxosozko paperik beti, baina laneanjardun zuen parisen zenbait urtez, furgonetabat hartu eta handik hona eta hemendik hara,eraikuntzako hornigaiak garraio. behin bainogehiagotan egin zuen jendarmeekinestropezu. horietan, soinean paperik ezzuela, etxean utziak zituela zen beti aitzakia.hala ere, pasaporte zenbakia ematen zuen,ez berea hala ere, paperak zuzen zituenbeste lagun batena baizik, eta hirutan libratuzen frantses poliziaren atzapar beti demokra-tikoetatik.

Besteren izenarekin ez zen giro beti horrela ibiltzen eta behin,espainiara bururatu zitzaion. hemen bazelalana, bazela gizarte laguntza ere. kataluniatikigaro zuen muga, pasaporte faltsua hirumila euro pagatuta. joan den urtetik da gas-teizen, paperak gutxi gorabeherakoak, etaizena ere berea ez duela dabilkiela. gure la-guna da.�

iritzia � � � � � � � � �38