ASTEKO ASMAKIZUNAberria

GAZTETXOEN ASTEKARIA 811. ZENBAKIA LARUNBATA, 2019KO URTARRILAREN 19A

Oholtxo zuzen-zuzena,ertzean hainbat zenbaki,lerro zuzenez bainoago,

atzamar minduez daki. Zer da?

m a n t a n g o r r i

Asmakizunaren jatorria: Auskalo! Igarkizun eta aho-korapiloak liburutik, Xabier Olaso / Agurtzane Villate (Pamiela).

MAIAL

EN AND

RES / F

OKU

Berpiztu da

lehoia

Erantzuna: erregela.

m a n t a n g o r r i2 LARUNBATA, 2019KO URTARRILAREN 19A berria

ZORiON AGURRAK

Zorionak, Markel! Iritsi da hainbeste eskatu diguzun

urtebetetze festa! 4 muxu handi gure etxeko mutil jator eta

alaiarentzat! Udaneren, aitaren eta amaren partez!

Hasi dugu 2019. urtea Baztan ikastolan; urte berriarekin batera,

urteak betetzeko egunak iristen hasi dira. Erle gelako lagunok

urteak beteko ditugu, eta gure gelatik lehena Julen Goñiizan da. Urtarrilaren 9an eta bere urtebetetze eguna

ospatzeko, gosari goxo-goxoa ekarri zigun gelakideoi. Eguna

primeran ospatu zuen, eta poz-pozik ibili zen. Erle gelakokideok esker mila eta aunitz urtez erran nahi diogu.

Urte askotarako, Unai!Muxu handi bat familiaguztiaren partetik.

Ostegunean, hilaren 17an, gure Enekoartistak 7 urte bete zituen. Aunitz urtez, mattia!

Attona, Oier, Marta eta amatxiren partez.

ZOZKETAArgitxoren mahaijolasen eta

Katxiporretaren kartajokoaren zozketarako

marrazki ugari jaso ditugu. Zotz egin

dugu, eta hauek dira irabazleak:

d Unax del Santo Sola (Iruñea):‘Argitxo dinosauroen munduan’

d Katixa Murgia (Elizondo):‘Argitxo hitzak irakurtzen’

d Maddi Azurmendi Mendizabal(Ordizia): ‘Argitxoren alfabetoa’

d Ur Iruretagoiena Etxabe(Zarautz): Pirritx, Porrotx eta

Marimototsen ‘Familien karta-

jokoa’

Zorionak denei!!

Zorion agurrak argitaratu ahal izateko, gogoanizan mezuak asteartearratsaldea baino lehen jasobehar ditugula. Asteartetikaurrera jasotzen diren mezuguztiak hurrengo astekozenbakian argitaratuko ditugu.

m a n t a n g o r r i 3berria LARUNBATA, 2019KO URTARRILAREN 19A

Bidali zure gutunak helbide hauetara Helbide elektronikoa: mantangorri@berria.eus Egoitza nagusia: BERRIA. MANTANGORRI. Gudarien etorbidea, z/g. 20140 Andoain.

Argitaratzailea: Euskal Editorea SM Lege Gordailua: SS-616/05 Zuzendaria: Martxelo Otamendi Koordinatzailea: Izaro Zinkunegi Barandiaran

Egoitza: Martin Ugalde kultur parkea. Gudarien etorbidea, z/g. 20140 Andoain ISSN: 1699-728x

Kaixo, lagunok! Garazi eta AlaitzCompains Elorza gara; 6 eta 5 urte

ditugu, eta Iruñekoak gara. Jolasen zozketarako

marrazkiak egin ditugu. Ea gustatzen zaizkizuen!

Kuku, MANTANGORRI!

Eihar, Elur etaIntza KolomoTrojaola gara.

Marrazki bana

bidaltzen dizuegu

Tolosatik,

larunbatero

irakurtzen dugun

gehigarria

apaintzeko. Bidali

zuek ere!

Eihar

Elur

Intza

ZU ERE ARTiSTA

m a n t a n g o r r i4 LARUNBATA, 2019KO URTARRILAREN 19A berria

ERREPORTAJEA ‘Gure haitzuloetako lehoiak’

MuseotikhaitzuloraHaur eta gurasoek Arrikrutzeko lehoiaren kartoizkogarezurrak sortzen dituzte San Telmo museokotailerrean, Cova Orgaz eskultoreak gidatuta;urtarrilaren 26an egingo dute azken saioa.

Masailezurzabala, ahohandia, etaletagin zorro-tzak zituenArrikrutz

kobazuloko (Oñati, Gipuzkoa)lehoiak. Haren hezurdura ereduhartuta, 6 eta 12 urte arteko hau-rrek kartoizko garezurrak sortudituzte Donostiako San Telmomuseoan, gurasoen laguntzarekin.Cova Orgaz eskultoreak gidatuta-ko Gure haitzuloetako lehoiak

familia tailerrean egin eta apaindudituzte; astebete barru egingodute azken saioa, urtarrilaren26an, 17:00etan.«Umeentzat erakargarriak dira

animalia haragijaleak, desagertu-tako espezieak eta halakoak.

Horregatik, lehoiaren garezurraeraikitzea liluragarria egiten zaie»,azaldu du Cova Orgaz eskultoreak.Tailerrera doazenei kartoizkogarezurra egiten laguntzen die:«Kartoizko txantiloi batzuk ema-ten dizkiegu umeei, eta haiek nolalotu behar dituzten lantzen dugu

gero. Kartoizko tiratxoen bidezlotzen ditugu piezak». Silikonaberoarekin itsasten dituzte tira-txoak, gurasoen laguntzarekin. Miren Akordagoitia San Telmo

museoko hezkuntza arduradunakgozatzearen garrantzia nabar-mendu du: «Museoa beste ikuspe-

gi batetik ezagutzea nahi dugu tai-lerrarekin: jolasaren eta sormena-ren bitartez», azaldu du. Haurreketa gurasoek elkarrekin aisialdiazgozatzeko jarduera bat ere badelaesan du. Gainera, familiek artistakezagutzeko aukera ere ahalbide-tzen du: «Artea lantzea eta artis-ten eta familien arteko harremanasuspertzea ere badu helburu».Asmo horiekin antolatu dute taile-rra; bi saio egin dituzte orain arte,azaroan bata eta abenduan bes-tea. Lehoia da tailerreko protagonis-

ta, baita Haitzuloetako lehoia era-kusketakoa ere. Hain zuzen, era-kusketa horri lotuta antolatu dutetailerra, Akordagoitiak azaldu due-nez; horregatik, erakusketa bisita-tzen dute tailerreko parte hartzai-

Arrikrutzeko lehoiarena da Iberiar penintsulan aurkitutako kobazuloetako lehoiaren hezurdura osoena. MAIALEN ANDRES / FOKU

m a n t a n g o r r i 5berria LARUNBATA, 2019KO URTARRILAREN 19A

leek, eskuak zikintzen hasi aurre-tik. Arrikrutzeko lehoiaren hezur-dura ikusten dute han, Iberiarpenintsulan aurkitutako haitzuloe-tako lehoiaren hezurdurarik osoe-na. Lehoiarenaz gain, beste anima-lia batzuen hezurdurak, fosilak,erreplikak eta abar ere badaude176 piezako erakusketa horretan.Azaroaren 15ean ireki zuten, etaotsailaren 10era arte egongo daikusgai.

Eskoletarako jarduerak

Erakusketan ikusitako lehoiarengarezurra sortzen dute tailerrean:beheko masailezurra lehenik, etaburezurra gero. Emaitza berberalortzen dute guztiek, baina ez dahor amaitzen sorkuntza lana:

Kartoia da tailerreko ezinbeste-ko materiala, eta birziklatutakoaerabiltzen dutela esan du museo-ko hezkuntza arduradunak: «Iraun-kortasuna lantzen ere ari gara».Tailerrean ez ezik, egunerokoanere material hori da eskultorearenlanabesa: «Duela urtebete inguru,kartoiarekin lan egitea erabakinuen; nire lanaren azken emaitzakkartoizkoak dira». Familien taile-rreko azken emaitzak ere haladira. Haatik, mugimendua erebadute lehoiek, Akordagoitiaknabarmendu duen moduan:«Covak posible egin du hezurduraartikulatzea eta mugitzea. Munta-tzean ahoa irekitzeko aukera ema-ten du».Datorren larunbatean izango da

azken aukera San Telmoko taile-rrean parte hartzeko. Haientzakoaez ezik, eskoletarako eskaintzaere badu museoak: batetik, era-kusketa euren kabuz bisitatzekoaukera dute; eta, bestetik, hez-kuntza departamentuak prestatu-tako jarduerak egin ditzakete. Biadin tarteri zuzendutako ekintzakdituzte: 6 eta 10 urte arteko hau-rrek labar artea eta lehoiaren

atzaparra lantzen dituzte;10-12 artekoek, berriz, la-bar artea eta hezurdu-ra. Labar artea lantze-ko, mural bat margo-tzen dute, eureksortutako pigmentue-kin. Atzaparra sortzeko,berriz, buztina eta plas-tilina erabiltzen dituzte.Azkenik, lehoiaren he-zurdura sortzeko alan-

brea erabiltzen dute.

apaindu egiten dute gero, buztina-rekin, plastilinarekin, artilearekin,margoekin, kartoi mehearekin etabestelakoekin. «Bakoitzak nahiduen itxura ematen dio bere le-hoiari; aniztasuna hain da handia,benetan ikusgarria da azken emai-

Kartoiarekin egiten dute lehoiaren garezurra; gero,

apaindu egiten dute. SAN TELMO MUSEOA

tza», adierazi du Akordagoitiak.Umeak eurak ere pozik geratzendira lanarekin, Orgazen arabera:«Etxera eramaten dute lehoia, etalagunei erakusten diete; hori ereasko gustatzen zaie».

FITXA

d Izena: ‘Gure haitzuloetako lehoiak’.

d Eguna: urtarrilak 26, larunbata.

d Ordua: 17:00etan.

d Tokia: San Telmo museoa.

d Adina: 6 eta 12 urte arteko

haurrak, eta haien familiak.

d Iraupena: 2 ordu.

d Jende kopurua: 30 lagun

gehienez.

d Prezioa: 5 euro familiako.

Familia tailerrari ekin aurretik, Haitzuloetako lehoia erakusketa ikusten dute parte hartzaileek. M. ANDRES / FOKU

m a n t a n g o r r i6 LARUNBATA, 2019KO URTARRILAREN 19A berria

DENBORA-PASAK

1. Kopiatu laukiz lauki. Katixak baserriko astoarenmarrazkia egin du; haren lana eredutzat hartuta, marraztueta margotu hutsik dagoen laukian.

2.Moztu eta osatu. Gaizkakloretokiko loreak bildu ditu; baina, erditikmoztu dituenez, ez daki zein den lorebakoitzaren sustraia. Zati bakoitzadagokionarekin lotu!

1 2 3

A B C D

4

m a n t a n g o r r i 7berria LARUNBATA, 2019KO URTARRILAREN 19A

‘Martzelo itsua’ Martzelo haur itsu bat da. Begiak beste hau-rrek bezala erabiltzen ez baditu ere, ondobaino hobeto baliatzen da gainontzeko zen-tzuekin, hala nola eskuekin eta belarriekin.Hain ondo entzuten du, hain ondo ukitzeneta usaintzen, badirudi ikusi egiten duelabelarriekin, ikusi eskuekin eta ikusi sudurra-rekin. Haur batzuek uste dute Martzelo gai-

xoa dela, baina ez da hala. Hori oso ondo daki Marimattalen Ka-tiuxkak.

Pello Añorga eta Maite MutuberriaArgitaletxea: Elkar

‘Hodei’ Hodei da kontakizuneko protagonista.Bi ama dituen gaztetxo alaia da Hodei.Ama Zu eta ama Li, horrela deitzen dieHodeik Zurineri eta Liberi. Guraso iza-tea erabaki zuten egun batean biek.Zurineren sabela handitzen eta handi-tzen hasi zen, eta halaxe iritsi zen Ho-dei mundura. Hirurek osatzen dute fa-

milia gaur egun. Gurasoez gain, izeba-osabak ere baditu Ho-deik.

Miren AmurizaArgitaletxea: Katxiporreta

AZOKA

BAI BITXIA!Txerriaren urteaMahats, ospakizun eta kanpaikada arteanhasi dute urte berria munduko hainbattxokotan. Batzuek beranduago ekingo dio-te, ordea: txinatarrek, esaterako. Izan ere,haien egutegia eguzkian eta ilargian oinarritu-takoa da: 29 eguneko sei hilabete ditu, eta 30 egu-neko beste sei. Hilabete bakoitza ilargi berriarekin hasten da, eta txi-natar urte berria neguko solstizioaren ondorengo bigarren ilargi be-rriarekin batera dator. Aurten otsailaren 5ean izango da. Gainera,egutegi txinatarrak animalia baten izena darama: arratoia, behia, ti-grea, untxia, dragoia, sugea, zaldia, ahuntza, tximinoa, oiloa, txakurraeta txerria dira animalia horiek. Aurtengoa, hain zuzen, txerriaren ur-tea izango da.

3. Zazpi aldeak. Ortzi mekanikaria da,eta argazkiak atera dizkio lagun batek,urteko egutegia egiteko. Bien arteanzazpi alde daude. Zein dira?

Erantzunak: 2.-1-B, 2-C,

3-D eta 4-A.

Egin dezagunyoga!

m a n t a n g o r r iberria

GAZTETXOEN ASTEKARIA LARUNBATA, 2019KO URTARRILAREN 19A

iRRia aldizkariaren azala. IRRIEN LAGUNAK

Kaixo, kaixo, lagunok! Ezagutzen al duzueiRRiA aldizkaria? iRRiA Irrien Lagunon hilabe-tekaria da. Tiritatxok, Largabistak, Marika-lanbrek, Ane Piratak, nik eta gure beste

hainbat laguntxok gure egunerokoa kontatzeko era-biltzen dugun espazioa. Eta badakizue zer? Abentu-raz josita dago! Denbora-pasak, ipuinak, komikiak, es-kulanak eta beste hainbat sorpresa topatuko dituzueharen koloretako 44 orrialdeetan.Gainera, hilabete honetatik aurrera irudi berria

dugu, baita atal berri bat ere: Haurrentzako yoga! Biorrialdeko atal hori Paula Estevez ilustratzaileak etaYoke Ordiziako Yoga Klasikoko Elkarteak prestatudute elkarlanean; bertan, yogako jarrera bat topatu-ko duzue hilero, haur, gazte eta helduek yogaz elka-rrekin goza dezazuen!Irakurri iRRiA, eta bizi abenturak gurekin batera!

Zure zain gaude!!