Bertsoak: Amuriza Eta Zumaia

8/17/2019 Bertsoak: Amuriza Eta Zumaia

1/19

Xabier Amuriza

Bertso berriak eta

kopla zaharrak

ZUMAIAKorrika kulturala

2007-03-16


2/19

Antolatzailea: Laguntzailea:

ZUMAIAKO BERTSO ESKOLA


3/19

ZUMAIA-SARRERA

1)Estazioan trenetik jaitsi

poligono hartan beheraParolaldetik jira eginda

jo dut San Telmo kalera.

aut!orin zehar zokondo batzuk

utzirik alde batera"eheko #alean zazpi t!ikitohandik Arrua aldera"eheko Plazako musikaz gatoz$umaia dantzan jartzera.

%)&emen 'tziar eta Arruahan $arautz eta etariautopistaren bi aldetara(ikia eta Artadi.

$estoan behera rola etaipar aldetik #antauri

itsaso horrek tristura ere jarriko luke kantariherri eder bat maite nahi baduk

$umaian gelditu hadi.

*)

Euskaldunari tokatu zaionzortea latza izakihemen lau gara han hiru diramuga bat eta bi zati.

+ola ezpata erditik jarrilehen hain t!ikia zen bati,"ertsolariak ezin isildunahizta lepoa ebakiherri bat ez da sekula hilkokantatzen baldin badaki.

-)$azpi senide hoietarik bi

ipuzkoa ta "izkaiahan "ilbo eta hor onostiahemen gu eta $umaia.

Lana da aita eta odola

izerdiaren anaia jaiotza baldin bada haseraeta hiltzea amaiakanta dezagun bizia etaherri honen bizi nahia.

/)"ehean lantegi t!iminitsuakgoietan artzain basoaklurra izerdi gaziz bustiautzi zuten gurasoak.

"aina jasorik duen 0reskurahaitzen kontra itsasoak

ilusioen egunsentiraluzatzen ditut besoakbizitza kantuz gozatzen ikas

dezan $umaia osoak.


4/19

T A N T U M E R G O

1)Tantum ergo sacramentumveneremur cernui Atzo tuntun egun tuntun

bihar ere zer guri.Et antiquum documentumnovo cedat ritui Ai zer t!ukun jan genitunteilatuan katu bi.

%)Genitori genitoquelaus et jubilatio eabruek egin nautein0ernuko sozio.Procedenti ab utroquecompar sit laudatio 'nork ez du zeru trukelumatzerik desio.

*)Pange lingua gloriosicorporis misterium nahi dut mando bat erosisaltzen badute inun.Sanguinisque pretiosiquem in mundi pretium Ea galdaran egosieta piztutzen zaigun.

-)Nobis natus, nobis datusez intacta virgini oitik behera begiratuz

buru hainbat t!imini.Sui moras incolatusmiro clausit ordini Arnasarik ezin hartuzito behar naute ni.

/)Nobis patri et filioseculum secularem aldu dira $izilioeta 2ari 2adalen.Sicut erat principioet nunc et semper amen 3aio eta hil artiobizi behar da hemen.

4)Tatu! "r#oCuánto cerdodabilen inguruan.$r"%t"t &i'"%no te fesLapurren liburuan

G"itori jende hori jotzen baduk buruan

$ro("'"tiderrepenti

Sartuko haiz zeruan.


5/19

ESTAN$AK SAL)U ETA

1)Estanpak saldu etakartak erosi 5bis)

gainera 3ainkoarengrazian bizierosi 6 grazian bizihala!e dabil gure

2ari Anbrosi.

%)

3aungoikoa bat etabera nahikoa 5bis)bat eta bera hutsikgure lapikoa+ahikoa 6 gure lapikoa

norbaitek hartuko duipurdikoa.

*)3ose da janda goseedanda egarri 5bis)

janda edanda beti3ose barregarriEgarri 6 3ose barregarriez eidazu botila

hutsik ekarri.

-)Santu eginagatiknorbere burua 5bis)santu ogi7jaleaez da segurua

"urua 6 ez da seguruahau!e duk in0ernuaeta zerua.

/)T!ilin7t!ilin kuartilubete t!akolin 5bis)

nondik hator gaur ere2ari anbolin,T!akolin 6 2ari anbolinbaten batek atorra

garbituko din.

4)Aita San AntonioSan Antonio 5bis)gure Petra neskazardago oraindio

Antonio 6 dago oraindio

nire partez norbaitekemango dio.

8)Apaiz eta odolkigizen70lakoak 5bis)

biak egiten direnbezalakoak.9lakoak 6 bezalakoakgu ere jakin gabe

jaiotakoak.

)

'jito sartu zaigu2artin "elasko 5bis)okela gut!i etasaldatik asko"elasko 6 saldatik asko

herrian 0alta dirahamalau asto.

;)Ez duk tontoa gureerrotaria 5bis)emateko artoarentruke gariaErrotaria 6 truke gariabanoa auzoa ta

agur 2aria.

1


6/19

ZUMAIA-KOME)IA BARREGARRIAK

1)Ehun mila buelta ematen ditu

munduko errotarriak$umaian ere gertatzen dirakomedi barregarriak.stez gezurrik ez dut esangobaizik egia garbiak

zer entzun 0ranko dute izangosano dauden belarriak.

%)"atek estutu eta besteaklasatzen du gerrikoa

$umaian hiru et!e 0amatueta bakarra 3ainkoa.&emen &ondartza han T!ant!angorrieta Estaziokoa

bero dagonak itzalpe hoietanbadu 0reskura nahikoa.

*)#risis garaian gaudela bainahor sobra omen da lana

zailena t!anda harrapatzeaez bada bat erdi bana.Akaso hala komeniko dabaina hau pena dudanahainbeste neke kosta beharraberez hain merkea dana.

-)$enbat diru duk, $enbat behar dun,Eta besarkatzen elkar

pentsatze hutsez ai zer tristuradudan odolean zehar."izibidea ateratzeko

maitasuna saldu beharinoiz barrea sortzen zait bainaegin behar nuke negar.

/)&itzaldi batzuk baziren hemense!ua harturik gaitzat

zer soinu jo zen ez dakit bainaeskandalua bai behintzat.&ain kontzientzi garbien esku

badaude $umaiko giltzak

tresna maiteak ganbaran gordebeharko ditu bakoitzak.

4)Emmanuelen 0ilma hain justu

heldu zen handik segidanbanku pila bat sartuta eretokia hartzen aski lan.

#atolikorik 0inenak erezeuden aurreneko mailannorbaiten sudur markak ere hangelditu ziren pantailan.

8)

otrina horrek izan behar duArtadiko apaizenahainbeste sermoi eder eginda

halako baten hil zena.+olakoa zen ezin dut esanargala ala gizenaerdaraz bapo zekien behintzateta aniel izena.

)

2anga mot!eko emakumerikezin ikusi elizanbaserritarrak hartzen zituenabere tentelen gisan.

$eruan edo dagon lekuanokerrik ez badu izanharen arima gonbidatzen dut

bertso hauek entzun ditzan.

;)

'tsasontzia portuan sartzenizarrak goitik begiraakabatzera noa herritikkantuz egin dugun jira.

"ertso berriok zumaiatarren

pozgarri izan badirapozik joango gara "izkaira

baita ere ilargira.


7/19

ZUMAIAKO BERRI

1)#antatu behar dizut $umaiako berriSema0oro berdea jarria da gorrialto ihesi doan atorrante horri=

Larrutik heldu eta bistara ekarri.danbolina jotzera ez bainaiz etorri.

%)Aizkorrin jaio eta hor dator rola

in0ernuko deabru beltzaren odola.Lehen hain garbi eta gaur zikindurik holazuek badakizue nondik eta nolaesanda ere ez dit bat ere a!ola.

*)Larra7k arrain ustela hori duk kiratsa

T!ikierdi7k azidoen beneno garratza.Papelerak ederki hornitzen du saltsabakarrik 0alta zaigu de0untuen gatzalaster sudurrik ere ezin dadin alt!a.

-)$umaiako auzo bat izenez aut!origauez bisitatzeko hobea dirudi.&amaika negozio zikin eta lodiez nuke nahi holako sarean erori

astindu ezazue lapur7jende hori.

/)

2endian basurdea "eduan Pro>asahor bai badabilela potaje demasa.'baiari milaka metroko terraza

kendu eta golkora nahi dizute pasadeskuidatzen bazara baita ere arnasa.

4)Estazio aldeko bi torre itsusiArrua kale hortan gauza garbi gut!i.rbanismoko planik hor ez da ikusi

lotsarik gut!iena daukana nagusizenbat lapur dabilen gorbata ta guzi.

8)Parolaldera nahi dut hurrengo zuzendu

?onde de @allellano izena omen du.9ranoren ministro ta lapurren zimendunoiz behar dute plaka hori hortik kendu,&obe gaur bertan joanda erreko bagendu.

)$ikina eta hautsa Amaiako Plazan

bankuak erorita ruina baten trazan."erritzeko promesa pikutara joan zandesastre hutsa dela besterik zer esan,Et!egile hoiekin ez erruki izan.

;)

oiko Plazan mudantzak dira urtez urtelehen astoak lotuta gaur kuartela dute.Auzoak kukurruku pozik joko luketeatro berde hori haizearen truke

'ndamendi puntara botako balute.

1


8/19

ZUMAIAKO ARRAUNAK

1)$umaiako arraunakharro egon bitezhogeita hamar bandera

urte bakar batez.3okatu izandakodenak hain suertezmarka horren pareriksortuko da nekezgehien ere berdindu

ondu inork ere ez.

%)Traineru trainerilaeta batelarirolako mutilakabantean ari.

orria ta Aristiontziko gidarielkarte bultzatzailekaian Aita 2ari

zuen mende da gure'tsaso #antauri.

*)

Proes Tolla "utroiahistorian zehar"i!ente T!imo etazenbat izen suhar=&azaina honek haienapar hotsa dakarhan doa Telmo euna

sendo eta azkarhegatzea besterikez zuena behar.

$umaiatik bizpairu bertso eskatu zizkidaten arraun taldearentzat himno gisako kantabat osatzeko kanpaina izugarria egin zuten urte baten ondoren. &ogeita hamarbandera urte bakarrean lehen bertsoak dioenez. 3okatutako guztiak hain zuzen. &aueta beste datu batzuk jasorik bertso haue!ek egin nituen beste norbaitek musika

jartzekotan edo ez naiz gogoratzen musika baten gainean jarri nituen ere.

Azkenean ez dut uste himnoa burutzera heldu zenik baina ez nintzen alperrik jardunbertsoak hement!e gelditu baitira neure bizitzan zehar zumaiar batzuekin izan dudanharreman kutunaren adierazle.


9/19

ZUMAIA-)IRUA SOBRA

1)Aitaren Semearen$umaian hasperen

milagroa ez badanik ez dakit zer den.#risisean gaudelaene 3esus amen=

&ainbeste miloi sobraomen daude hemen.

%)3endea gosez etahirina errotan

zuen udalet!eaez al dago lotan,'nguruak pi!ka bat

it!uratzekotandirua non gastatubada herri hontan.

*)&or Plaibidea etaaut!ori aldeamiragarria sano

dagoen kalea.'t!uran dagoena

argirik gabeapentsatu eta hau dukkalamidadea=

-)#ale7garbitzailerik

$umaian inor ezea betetzen zaigunherria satorrez.

Estudiante batzukerdi derrigorrezzerbait nabartzen dutemokau baten ordez.

/)Simaurren kamioiak

topera hor diahemen sartu eta hanerori erdia.$umaiarra ez balitzberez hain garbiazikinak jango lukebaita ilargia.

4)

"ada hor labe edo

krematorioamart!an abitu gabehiltzeko jaioa.

&orrelakoa badapurgatorioahant!e egin behar duthurrengo saioa.

8)

rakin ere badaegunero kezka

gut!i edo bat ere ezhau duk sorgin 0esta.+ahiz itsasoa ariportuan gainezkaet!ean itotzeko

arriskurik ezta.

)Lehen bi sereno etabat ere ez da gaurdauden argi apurrakhilda edo labur.

Laster dugu $umaiankale aina lapurzerbait 0alta bazaizu

barka eta agur.

;)

Akabatzeko ereordua heldu dahautsi aurretik zuen

pazientzi muga.Ez badakite nora

bota diru hurabidali bertso hauek

aiuntamentura.


10/19

ZAMORAKO SUGINTZA

1)

#e azpitik su gainetik

gar artetik ihesiuhuka sei ihizihauts eta putz ahal zen dena

erre eta erauzi.Ai kartzela $amorakonola gelditu haiz hieskerrak sei apaizi,

Ez zaik ezer sano utziegik sutan garraisi.

%)

Sei t!imistek in0ernutikbueltan eztanda hemenaitaren semearenkartzela hankaz goratzekoaski zen ordu laurden.

Lotegia gar eta keeliza ere ondoren"arka 3auna zer hoben=+ekez dugu berriz gaurkoSan 3oan surik eginen.

*)

2ahai ate komun leihohausten ezin kontsolahura kristal uhola

telebista patioantripak zerizkiola.otzain eta Aita Santugutaz gaur arte nola

bost zareten a!olahorra zuek barne errebeharreko kaiola.

-)Errukari barregarri

hago kartzela zahargantzak airean zehargarai zuan kraska hendinhenzan osorik su har.

Laster haute hi jasokoguk preso segi beharbaina gogoan ezarbadugula berriz erehi hausteko lain indar.

/)aiztoenak badira erezer egin sei ihizik

zuloan gorde baizikgainera eror badakiearmada oso bat kasik.9alta zena haustera ote

zetozkigun gu pozikbaina han ez zen deusikapurtzeko zegoenik

geure bizkarrak ezik.

4)"uru zela zuzendari

jauna edo jaunskilahura pizti kuadrilake artetik putz eta eztul

esku aina makila.u orduko denok mantsohorman eguzki bilaizarrak ere milagure lanak hor daude etaorain zernahi dadila.

8)

+ola larru dena dudanez zela izan uste nikuste zen egurterikkalabozoetan gaudeahoa hortzez beterik.

Pentsatzea ere honagizona jaurtitzerikez argi ez airerikazkonarrak egiten dik

nonahi zulo hoberik.

)&emen nago hemen gaudeorain bigarren gudagose7greba heldu da

ez dugu ezer jan7edangohorma hauetaz barrura.Lor nahiz eror irten arteedo kanposanturahan ez digu arduralur nahiz zeru nahiz in0ernuala harren kontura.


11/19

;)"at bi hiru lau zer duk haubost hemen sei azkonar

lurrean etzan beharisi sabel zazpi zortzi

egik al0errik negar."ederatzi hotzez dardar

bihar mutilak hamarzer diok hik komuntzar,aur hamaika hamabi dukhik hamahiru izen t!ar.

1


12/19

*ABIER GAL$ARSORO

1)&ire bizia azkenerarteiraultzaren gorputz bazan

hire errautsa orain airetiksartuko zaiguk arnasan.&ortik berriro gorpuztuko duk$umaiko gazteen plazanhire gogoak hilezinarenoihartzuna goza dezan.

%)&or gelditzen haiz noranahi zabalerrautsaren arineangazteriaren miresmen eta

et!ekoen saminean.'noiz aurkitzen bagaituk dudanmakal edo ezinean

hi izango haiz gure alt!agarriegunsentiko bidean.

*)

'a gehienak alperrik hiltzendiren mundu gordin hontanhire errautsak badik zentzuazentzurik izatekotan.

&abil Xabier dena husturikitsasoaren hegotanbiziko haugu jaiean eta

maiteko haugu borrokan.

urutze 'gantzirenetik berehala $umaiar Xabier alparsoro BAnukC7ena izango zen.

Astebeteren barruan bi hiletatan izan ginen rnietan eta $umaian. ero BAnukC7enerrautsak $umaiko labar gain batetik itsasorantz haizeari zabalduko zizkiotenekitaldirako bertso batzuk kantatzera joateko eskatu zidaten. Ez dakit zergatik ez

nuen joaterik izan eta hiru bertsook bidali nituen norbaitek nire ordez kantatukozituenak. BAnukCen oroitzapena irabazten atera zen neu joanda ez bainuensegurrenik maila honetako bertsorik kantatuko. 'datzirik eta inoren esku utzi behardenean beti ere gehiago saiatzen da. "ota egin zutela edo desesperazioz jauzi egin

zuela 5oraindik epai o0iziala ezagutzeko gagoz) azken tristea izan zen mutilarenaaurretik beste hainbat episodio erogarri jasan ondoren.

Lehen bertsoan iraultza eta errautsak itsasotik bueltan plazaratu ondoren BhilezinarenoiartzunC horretan ezbai luzean ibili nintzen hilezinaren BkresalaC BusainaC

BoihartzunaC... zer izan behar zuen erabaki ezinik. Azkenean BoihartzunaC utzi nuen$umaiako plazak olatuetatik jasoko duena irudikatuz. &ilezkor itsasoak urrumaka

diraueno. &arago zertarako biziraun, "ehin abade gazte nintzela eta zoro gazte orobezala gaua ernai iraganik egunaren bila irten ginen lagun bi. Aulestin abiatuta$umaiako itsaso gainean geratu gintuen egunsentiak hondartza gaineko errepidetunela baino gorat!oago. (rain Egunsenti hartan BAnukC7en soslaia ikusten dut makal

edo ezinetik alt!atzeko gogoa emanez. (kerrena da aspaldion ez dudala egunsentirikharrapatzen bueltan izan ezik eta hori ez da alt!agarria behar izaten dudan kasua.&irugarren bertsoaren azkenean bizitzaren zentzua 0ede handiegi barik goretsi

ondoren honen gai gogor eta mingarri bati sarritan saiatu eta gut!itan kendu izandiodan lako adierazpena aurkitu nuen. B"iziko haugu jaiean eta 6 maiteko hauguborrokanC. "eharbada 'zan zitekeen: B2aiteko haugu jaiean eta 6 biziko hauguborrokanC. 'zan zitekeen baina nik BmaiteC eta BborrokaC elkartu nahi nituen ez dakit

maitasunari gogortasun bat eman guran ala borrokari biguntasun bat.


13/19

T E + E R O

1)+or da tronpeta hotsez

datorren zaldunabegiratzen ari naizpiztien albuma.ni0ormetik behintzat

ez da euskaldunabadator Tejero tabakoitzak ahal duna.

%)A,u o .a%a a'aakerrak larreragure pazientziaaspaldi erre da.Eskuak gora eta

buruak lurreraez dago bromarikanhemendik aurrera.

*)A,u o .a%a a'a

pero !a pasará hartu behar duzuekristoren pasada."erriketa garaia

aspaldi pasa dahaurrak ohera etatankeak plazara.

-)Espainia bakarra

handi ta libreapuskatzeko irekiduzue bidea.emokrazia ez da

gure haurrideaaprobatu behar zenarmen kalibrea.

/)$er demokrazi eta

zer kristoren grazi=&ontako al genuengerra irabazi,&emen behar dena da

historia ikasilepoak moztu etadena berriz hasi.

4)A,u o .a%a a'amás que lo que pas" deskuidatzen denaripare bat balazo."erriketan jarrita

hainbeste pailazozirku hau bukatu dabetiko akaso.

1)

Aizu koronel Tejero=$audela diote eroburua galdurik edo.'a kolpera piztu dituzu

Pat!iko eta ?arrero jarri duzu pertza beropreso omen zaude geromariskoak egunero.

%)

izonak arma ta katezmartirien borondatezgainera zetozen artez.

Ez zaude ero ene Tejeroeta lasai egon zaiteznahi zenuten kolpe batezEuskadi estali bakez

mila esker gure partez.


14/19

/ILKUT*AN ERE KANTARI

1)Tristerik nintzen tristerik

ia hiltzea usterikpentsatzen nuen: DEz ote dagogogo hau pizterik,D.

Ez pizterik ez eusterikarimaraino husturik

kantuan hasi nintzen gaizoazer egin besterik,

%)

&asi nintzen hasi etahura ez zen berriketaneu konturatu gabe argituzitzaidan kopeta.'rria ere kolpekaheldu zen hortzez betetanork esan zuen gero kantuaez dela errenta,

*)

Pentsatu nuen geroztik:D&aurrik ez zagok Paristik=&emen bakot!ak bere buruabeste giltzik eztikD.

Penak uholka datozkithoientzat ez da estopikbaina kantuan hasitakoan

denak joaten zaizkit.

-)

#endu zidaten ogia jan zidaten historiabai eta neuri eragin ereneure hilobia.izonaren agoniakantatzeko nengon ia

kantuak berak jaso ez balitgogo eroria.

/)T!oria kantari jaiomendiak eskatzen diokaiola ere kantatzekoa

iruditzen zaio.#antua dela mediopenak arintzen zaizkiogure kaiolak kantatzeko ere

ez al du balio,

4)T!ikia izan beharraherri baten zorit!arragainera ia hiltzen gaizoa

hain baita zaharra."aina hastean oilarraegunsentiko adarraorduan bera iruditzen zaitbizi den bakarra.


15/19

"anuen bertso sorta bat ealak bi liga jarraian irabazirik musikari eta guzti herriz herri

kantatzen nuena 1;illan uste dut eskuan zeukantitulua galdu egin baitzuen ealak.


16/19

ALIRON

1)

Ligako t!apela "ilbonEa 2adrilek zer dion.oirik baldin bazen inon

orago ezin zen igon

(hore eta zorionAupa mutilak aliron=

%)"ilbon t!anpaina zebilen

Eta ozpina 2adrilen."i urtez eala gailen(rain Athleti handien

&ola!e dute jakinen

Euskaldunok zer nor ginen.

*)"ilbon ekipo gazteaEta onostin bestea.

2adrilgo jende tristea

&obe duzue esteaEta t!apeldun ospea

"etiko hemen uztea.

-)

Et!etikan irten gabeaude handienen pare."este kontuetan ere

&ain lehoi baldin bagaude

Laster izango gerade(ihan guztiaren jabe.

/)+ola ez jaso kopetik

Eman diegun kolpetik.uk irabazi batetik2adrilek galdu bestetik

"i grazi hoien aldetik

"i aldiz gora Athleti.

4)Athleti eta ealaEz duk bikote petrala.

9utbol kontuan bezala

2adrilek jakin dezala"este hortan ere hala

+agusituko gerala.


17/19

ealari buruzko beste bertso batzuk ere aurkitu ditut paper artean norentzat edo norako eginnituen ez dakidanak. &ona eurak:

)ONOSTIKO REALA

1)onostiko eala

ekipo bikaina

t!ikitik atera du

handien tamaina."erak harrokeririk

ez du joko baina

Euskal &erriak baduharrotzeko aina.

%)$er kanpoko 0iguraeta zer arraio,

mutil jatorrik aski

berton zaigu jaio.+onahi errespetoa

norinahi damaiogaltzea zer den ereia ahaztu zaio.

*)Atzea zaindu eta

aurrean jo ta keerdikoek baloia

dantzan daramate.

Partidua hastetik

amaitzen den artekontrarioek nahiko

tormentu daukate.

-)&iririk ederrena

2unduan onosti

0utbolean onena

eala da noski.'noiz libre bagina

muga eta guzti

bakarrik moldatzekoez geundeke gaizki.

/)Pi!ka batean ez dasortuko indarrik

Atot!ako mutilei

jotzeko adarrik.ora eala eta

ez hori bakarrikgoian dagonak ez dugoratu beharrik.

"ertso hauek ez daukate aparteko ezer ohiko oihuak ohiko erara besterik. "istan dagoaurreko sorta bietako sentimenduen berotasunik ez lantze saiaturik ez dagoela hauetan.

"at7batean kanta daitezkeen bertso korrekto batzuk.


18/19

MERI)IANOA GREENI/EN

20040142ko 5"rt%o "#ua

1)2eridianoa reenFihen

&ort!e nonbait sortu nintzenLepoa nahi nuen etaEz dut sokarik aurkitzen.

%)

(raint!e trenari neure

"urua emanda ere=

"ehin animatuko eta"ertan trenak greban daude.

*)

$ubi altuan behera

Saltatu dut uholdera'bai aluak bizirik

(katu nau hegalera.

-)

&eriotzak ez nau maiteLurpean behar ez naute

errigora denez gero

"iziko naiz elegante.

/)Ahazturik zubi altuaz

"izi naiz neure patuaz"ertso t!arrak kantatuazEta onak barkatuaz.

4)

Ez garela bagarela

udan hil zen koronela

uda dagon bitartean"adago it!arongela.

8)

#amuts samarra naizenez

$orrotz samarren baimenezEgun sano bat badaukat

rtean behin gut!ienez.

)

(rain agur eta gabonAmaitzear zelan dagon

"este urtebeterako

"adaukagu zer it!aron


19/19

Bertsoak: Amuriza Eta Zumaia

Documents

Transcript of Bertsoak: Amuriza Eta Zumaia