Bilboko Hiriko Antolaketarako Plan Orokorraren Laburpen Betearazlea

46
conocimiento e z a g u t z e RESUMEN EJECUTIVO DEL PREDIAGNÓSTICO DE LA REVISIÓN DEL P.G.O.U. DE BILBAO BILBOKO HIRIA ANTOLATZEKO PLAN OROKORRAREN BERRIKUSPENARI BURUZKO PREDIAGNOSTIKOAREN LABURPEN BETEARAZLEA Octubre de 2012 2012ko Urria

description

Bilboko Hiriko Antolaketarako Plan Orokorraren Laburpen Betearazlea

Transcript of Bilboko Hiriko Antolaketarako Plan Orokorraren Laburpen Betearazlea

Page 1: Bilboko Hiriko Antolaketarako Plan Orokorraren Laburpen Betearazlea

- t· ·

- 1 ...:; . - ..1 - .. •

. ..

.. -· .... - ... .. - .. - , .

. ........ .... _ _ í - . . :...=. ....=._ .,;.-.-.r:.::.;:_...·:., . J,ti .. ' - - . .. 1

-• . "

conocimiento

e z a g u t z e

RESUMEN EJECUTIVO DEL PREDIAGNÓSTICO DE LA REVISIÓN

DEL P.G.O.U. DE BILBAO

BILBOKO HIRIA ANTOLATZEKO PLAN OROKORRAREN BERRIKUSPENARI BURUZKO PREDIAGNOSTIKOAREN

LABURPEN BETEARAZLEA Octubre de 2012

2012ko Urria

Page 2: Bilboko Hiriko Antolaketarako Plan Orokorraren Laburpen Betearazlea
Page 3: Bilboko Hiriko Antolaketarako Plan Orokorraren Laburpen Betearazlea

R

ES

UM

EN

EJE

CU

TIV

O D

EL P

RE

DIA

GN

ÓS

TIC

O D

E L

A R

EV

ISIÓ

N D

EL P

LA

N G

EN

ER

AL D

E O

RD

EN

AC

IÓN

UR

BA

NA

DE

BIL

BA

O

B

ILB

OK

O H

IRIA

A

NT

OLA

TZ

EK

O P

LA

N O

RO

KO

RR

AR

EN

BE

RR

IKU

SP

EN

AR

I B

UR

UZ

KO

P

RE

DIA

GN

OS

TIK

OA

RE

N L

AB

UR

PE

N B

ET

EA

RA

ZLE

A

RESUMEN EJECUTIVO DEL PREDIAGNÓSTICO DE LA REVISIÓN DEL PLAN GENERAL DE

ORDENACIÓN URBANA DE BILBAO

BILBOKO HIRIA ANTOLATZEKO PLAN OROKORRAREN BERRIKUSPENARI BURUZKO

PREDIAGNOSTIKOAREN LABURPEN BETEARAZLEA

.

CAP.1 - CONTEXTO TERRITORIAL EN LA ESCALA SUPRAMUNICIPAL

UDALAZ GAINEKO LURRALDEKO TESTUINGURUA………………………………… 1

CAP.2 - DINÁMICAS DEMOGRÁFICAS Y CARACTERIZACIÓN SOCIO-ESPACIAL

DEMOGRAFIAKO DINAMIKAK ETA EZAUGARRI SOZIOESPAZIALAK……………. 8

CAP.3 - DINÁMICAS SOCIO-LABORALES Y LA BASE PRODUCTIVA

GIZARTE ETA LAN ARLOKO DINAMIKAK ETA EKOIZPEN-OINARRIA……………. 13

CAP.4 - MOVILIDAD Y TRANSPORTE

MUGIKORTASUNA ETA GARRAIOA …………………………………………………… 17

CAP.5 y 6 - MEDIO FÍSICO Y NATURAL. SUELO NO URBANIZABLE

INGURUNE FISIKO ETA NATURALA. LURZORU URBANIZAEZINA……………….. 24

CAP.7 y 8 - ESPACIOS LIBRES Y ZONAS VERDES. LOS EQUIPAMIENTOS

ESPAZIO LIBRE ETA BERDEGUNEAK. EKIPAMENDUAK…………………………... 28

CAP.9 - PARQUE RESIDENCIAL

BIZITEGI MULTZOA………………………………………………………………………… 33

CAP.10 - PATRIMONIO URBANIZADO Y EDIFICADO

ONDARE URBANIZATU ETA ARKITEKTONIKOA ………………………………..…… 40

Page 4: Bilboko Hiriko Antolaketarako Plan Orokorraren Laburpen Betearazlea

R

ES

UM

EN

EJE

CU

TIV

O D

EL P

RE

DIA

GN

ÓS

TIC

O D

E L

A R

EV

ISIÓ

N D

EL P

LA

N G

EN

ER

AL D

E O

RD

EN

AC

IÓN

UR

BA

NA

DE

BIL

BA

O

B

ILB

OK

O H

IRIA

A

NT

OLA

TZ

EK

O P

LA

N O

RO

KO

RR

AR

EN

BE

RR

IKU

SP

EN

AR

I B

UR

UZ

KO

P

RE

DIA

GN

OS

TIK

OA

RE

N L

AB

UR

PE

N B

ET

EA

RA

ZLE

A

Page 5: Bilboko Hiriko Antolaketarako Plan Orokorraren Laburpen Betearazlea

1

R

ES

UM

EN

EJE

CU

TIV

O D

EL P

RE

DIA

GN

ÓS

TIC

O D

E L

A R

EV

ISIÓ

N D

EL P

LA

N G

EN

ER

AL D

E O

RD

EN

AC

IÓN

UR

BA

NA

DE

BIL

BA

O

B

ILB

OK

O H

IRIA

A

NT

OLA

TZ

EK

O P

LA

N O

RO

KO

RR

AR

EN

BE

RR

IKU

SP

EN

AR

I B

UR

UZ

KO

P

RE

DIA

GN

OS

TIK

OA

RE

N L

AB

UR

PE

N B

ET

EA

RA

ZLE

A

1.-

Conte

xto

terr

itoria

l en la

escala

supra

mu

nic

ipal.

1

.- U

dala

z g

ain

eko lu

rrald

eko testu

inguru

a

1.- UDALAZ GAINDIKO LURRALDEKO TESTUINGURUA

I.- Hiriaren bilakaera historikoa.

Bilbok bere historian zehar fase ezberdinak izan ditu eta horiek zehaztu dute hiriaren gaur egungo forma, batik bat aldi historiko horietako bakoitzean ekonomian izan duen zereginaren arabera.

Hiri Gutunaren bidez 1300. urtean hiribildu izendatu zutenetik, mesetako salerosgaiek derrigorrez pasa beharreko portu bihurtu zen Bilbo, eta era horretan, hiriko merkataritza oinarriak finkatuz. Aldi horri merkataritza eredua esaten zaio. Bilboko Hiribilduak, bada, zenbait pribilejio jaso zituen eta hala bihurtu zen hiri oparo. 1511n itsas merkataritza kontrolatzeko eta kontratatu zein epaitzeko eta Itsasadarra mantendu eta hobetzeko Bilboko Kontsulatua sortu zenean, portuak garrantzia handiagoa hartu zuen eta Bilboko merkataritza lanak gehiago garatu ziren, ekonomia esportatzaile horren baitan. Hiribildua Alde Zaharreko Zazpi Kale ospetsuetan finkatu zen, harresi batek inguratuta. Denbora luzean, hiria harresi horren barruan egon behar izan zen, handik kanpo herritarrek ez zuten hiribilduan zituzten onurez gozatzeko aukerarik. Harresiarekin mugatuta egoteak arazo ugari ekarri zituen, uholdeak maiz gertatzen ziren eta etxebizitzak garestiak ziren. Azkenik, XVIII. mendean Hiribildua zabaldu egin zen Areatza aldera, Itsasadarrari irabazitako sailetan, eta hiri-zabalgune hori egiteko erreferentzia Santiago Katedrala izan zen.

Hurrengo mendeetan zehar, Bilboren merkataritza bizitasuna nabarmen indartu zuen burdin meatzeen ustiapenak; horrek eta merkataritzatik zetorren kapitalizazioak industria siderurgiko tradizional eta ontzigintza-siderurgia garrantzitsua eratu zituen. Bigarren fasean, industria iraultzak Bilbon ontzigintzaren (ontziolak) eta meatze eta siderurgia-industrien garapena ekarri zuen, eta horrek populazio igoera nabarmena sortu zuen. XIX. mende bukaeran, fase horren hasieran hain zuzen, Bilbok 74.000 biztanle besterik ez zituen (gaur, 350.000 baino gehiago). Aurrerapen ekonomiko horren ondorioz, Bilbok, Europako hiri guztiek bezalaxe, zabaltzeko premia zuen, bertan enpresa-klase burges berria bizi zedin, eta batez ere, langile-klase berriei lekua egiteko. Prozesu hori Bilboko Zabalkundearen bidez egin zen: 1876tik proiektatuta zegoen, baina atzeratu egin zen XX. mende erdialdera arte. Garai horretan, halaber, Abando, Begoña, Deustu, eta Erandio elizateak hirira atxiki ziren, hiria zabaltzeko premiak eraginda. Fase horretan, “Etxe Merkeen” legeei eta Etxebizitza Kooperatibei loturiko hirigintza garapen ugari egin ziren, denak langileentzako etxebizitzak eraikitzeko.

Etapa honetan, berehalako premiak erabat gainditu zuen hirigintza planifikazioa, batez ere XX. mende erdialdean landatik hirira jende ugari heldu zelako. Horren ondorioz, beste auzo batzuk eraiki ziren, batzuk nahikoa planifikatuta zeuden, baina beste batzuk planifikatu gabekoak ziren, eta Bilbo inguratzen duten mendiak kolonizatu zituzten, batik bat hiriaren hegoaldean (Altamira, Masustegi, Monte Caramelo (Mintegitxueta), Kobeta, Betolaza, Iturrigorri, Gardeazabal, eta abar.) Hain zuzen ere, XX. mende erdialdekoak dira Bilboko etxebizitza gehienak. Jakina, testuinguru horretan, hiriaren barne erreforma premiak, ugari eta garrantzitsuak izan arren (Alde Zaharra, Bilbo Zaharra) hirigintza agendan baztertuta geratu ziren, hiriaren zabalpenari lehentasuna eman baitzitzaion.

Beste alde batetik, etxebizitza-premiaz gain, hiriaren garapenak bide-azpiegitura nagusiak (errepideak eta autopistak) eta trenbideak eraikitzea eskatzen zuen (egun, azpiegitura horiek hiria inguratzen edo zeharkatzen dute), garapen ekonomikoak eta etxebizitza-garapenaren ondorioz sortutako trafiko eta bidaiari-garraio arazoak konpontzeko ahalegina eginez. Hori izan zen 1964ko Eskualdeko Planaren xede nagusia.

Page 6: Bilboko Hiriko Antolaketarako Plan Orokorraren Laburpen Betearazlea

2

R

ES

UM

EN

EJE

CU

TIV

O D

EL P

RE

DIA

GN

ÓS

TIC

O D

E L

A R

EV

ISIÓ

N D

EL P

LA

N G

EN

ER

AL D

E O

RD

EN

AC

IÓN

UR

BA

NA

DE

BIL

BA

O

B

ILB

OK

O H

IRIA

A

NT

OLA

TZ

EK

O P

LA

N O

RO

KO

RR

AR

EN

BE

RR

IKU

SP

EN

AR

I B

UR

UZ

KO

P

RE

DIA

GN

OS

TIK

OA

RE

N L

AB

UR

PE

N B

ET

EA

RA

ZLE

A

1.-

Conte

xto

terr

itoria

l en la

escala

supra

mu

nic

ipal.

1

.- U

dala

z g

ain

eko lu

rrald

eko testu

inguru

a

1970. hamarkada erdialdera, industria-krisiak eztanda egin zuen eta hortik “desindustrializazio” sakoneko aldiari ekin zitzaion: horren ondorioz enpresa asko galdu ziren,krisiak eragin nabarmena izan baitzuen Bilboko eta haren eskualdeko sektore ekonomiko espezializatuei. Krisi hartatik sortu zen hiria biziberritzeko premia eta hortik atera zen Zerbitzuen Hiria. Asmoa Aurrerapenean Agirian jaso zen (1989), Bilboko Hiri Antolamenduko Plan Orokorraren (1995) aurretik osatu baitzen. Hiriaren eredu ekonomikoa aldatzeko, hiriko espazio batzuek fisikoki eraldatzea eskatzen zuen, hain zuzen ere honela:

Industria-espazio zaharkitu biziberritzea, ekipamenduak eraikiz —batez ere kultura-arlokoak— arkitekto ospetsuen eskutik (Guggenheim Museoa eta Abandoibarra Biltzar Jauregia).

Hiria zeharkatzen zuten trenbide batzuk berrantolatu eta lurperatzea, “hiri hesiak” baitziren (esaterako, trenbide-multzoa eta Zabalgunetik Errekalde auzora arteko ibilbidearen zati bat lurperatzea, Ametzola parean).

Hiri antolamenduko aurreko faseetan artatu gabeko hiri-zonak birgaitzea eta barrutik berritzea (Alde Zaharreko eta Bilbo Zaharreko Plan Bereziak).

Ingurumena eta oinezkoentzako esparrua berreskuratzea, bereziki Bilboko Itsasadarraren inguruan (Itsasadarraren saneamendua, Erriberako pasealekuak eta oinezkoentzako zubiak eraikitzea, eta abar).

Garraio publikoaren aldeko apustua egitea, Bilbo bere eskualdearekin lotzeko (esaterako, Metro Bilbao) eta hiri barnean oinezkoen aldeko apustua egitea (kaleak oinezkoentzako jarri, espaloiak zabaldu, aldirietako aparkaleku sistema) ibilgailu pribatuaren kaltetan.

Urtetan, jardun horiek guztiak zenbait entitate publikok bultzatu zituzten (Bilbao Ría 2000, Erakundeen arteko Lankidetza Hitzarmenak, eta abar.) jarduera horiek egiteko erabili beharreko lurzorua jabetza publikokoa zela aprobetxatuz.

Baterako estrategia horri esker, hiria berriz goratu eta industria-krisiaren ondoren galdutako nortasun eta harrotasuna berreskuratu dira. Hiri garapen eredu hori dela-eta, hiriaren biziberritzea nazioarteko aitorpena lortu du, barne eraldakuntza eta hiri-berrikuntzaren eredu gisa. Baina egia esan, estrategia hori oraindik baliagarria dela gaur egun, hirian egiteko diren lan nagusiak ildo berean baitoaz:

Eremu industrial zaharkituak biziberritzea eta Bilboko Itsasadarrean ingurumena eta oinezkoentzako lekua berreskuratzea (Zorrotzaurre, Zorrotzako Punta, Bolueta).

Merkataritza eredua (1.300-1.880) Industria eredua (1.880-1.980) Zerbitzu hiria (1.980-2.012)

Page 7: Bilboko Hiriko Antolaketarako Plan Orokorraren Laburpen Betearazlea

3

R

ES

UM

EN

EJE

CU

TIV

O D

EL P

RE

DIA

GN

ÓS

TIC

O D

E L

A R

EV

ISIÓ

N D

EL P

LA

N G

EN

ER

AL D

E O

RD

EN

AC

IÓN

UR

BA

NA

DE

BIL

BA

O

B

ILB

OK

O H

IRIA

A

NT

OLA

TZ

EK

O P

LA

N O

RO

KO

RR

AR

EN

BE

RR

IKU

SP

EN

AR

I B

UR

UZ

KO

P

RE

DIA

GN

OS

TIK

OA

RE

N L

AB

UR

PE

N B

ET

EA

RA

ZLE

A

1.-

Conte

xto

terr

itoria

l en la

escala

supra

mu

nic

ipal.

1

.- U

dala

z g

ain

eko lu

rrald

eko testu

inguru

a

Garraio-azpiegiturak berrantolatzea, trenbide sareak lurperatzea, eta abar. (Geltoki berria, Abando, Basurto – Irala – Olabeaga).

Erreferentzia-ekipamenduak berrantolatu eta prestatzeko apustua (Garellano – San Mames, EHU berrantolaketa, Alondegi berria).

Ingurumena berreskuratzea, espazio libreak hobeto garatzea, era horretan, herritarrek horiek goza ditzaten (ertzeko hiri parkeak, Eraztun Berdea, eta abar.).

Bilboren hiri kanpoko komunikaziorako azpiegiturak hobetzea (Garellanoko intermodala, Metro Bilbao sarea zabaltzea, aireportuarekin lotura egitea) eta hiri barnean oinezko zein txirrindu bidezko mugikortasunaren aldeko apustua egitea.

Bilboko hiri antolamenduan erronka berriei heldu behar zaie, “ezagutzaren iraultza” deitu dugun horren baitan. Proiektu horren funtsa ez da hiria fisikoki eraldatzea, edo hiria biziberritzea, baizik eta balio batzuen alde egitea eta bertan bizi diren pertsonak kontuan hartzea. Horrela, hiriak ingurune egoki bihurtu behar du, ezagutza sortu, bultzatu eta ateratzeko, eta, herritarren talentua lantzeko. Ondorengo atal batean, xehetasun handiagoz ikusiko dugu zein inplikazio dauzkan erronka berri honek hiriaren etorkizunerako.

Amaitzeko, aipatzekoa da hiria zabaldu eta garatuz joan dela historian zehar —eskuragarri zeukan lurzoru guztia agortu arte— eta hori dela hiri antolamenduaren muga nagusia. Hiri-ereduaren ondorioz, eta denboran zehar populazioa auzo eta barrutietan modu desorekatuan banatzearen ondorioz, bereziki iragan mendean, hiria modu jaki batean egituratu da, eta ia ezinezkoa da hori aldatzea. Gaur egun egiteke dauden hiri biziberritzeak eta berrekipamenduak oso gune zehatzetakoak dira, “aukera-lurzoruak” izenekoetan egiten direnak. Oraingoan ere, bizi dugun krisialditik indartuta ateratzeko egitasmoak egin beharrezkoak dira. Hiri eraldaketak aurrera egin behar du, baina agian ezagutzaren ekonomia eta beste balio ukiezin batzuk oinarritzat hartuta

II. Hiri antolamenduaren eta HAPOren berrikuspenaren garrantzia

Lehen esandakoaren arabera, beharrezkoa da 1995eko Plan Orokorra berrikustea, ez hiriaren egitura aldatzeko beharra dagoelako, ia osorik eginda baitago, ez eta hiri garapeneko estrategia aldatzeko, indarrean baitago oraindik datozen urteetako hirigintza jardunetarako. Etorkizuneko Hiria Antolatzeko Plan Orokorraren (HAPO) xede nagusia hau da: batetik, edukiak berraztertzea, araudi berrien arabera eta udal eskumenaz gaineko erakundeen planifikazioaren arabera, eta, bestetik, aurreikuspenak berrikustea, hiriaren etorkizuneko erronkei heldu ahal izateko.

Page 8: Bilboko Hiriko Antolaketarako Plan Orokorraren Laburpen Betearazlea

4

R

ES

UM

EN

EJE

CU

TIV

O D

EL P

RE

DIA

GN

ÓS

TIC

O D

E L

A R

EV

ISIÓ

N D

EL P

LA

N G

EN

ER

AL D

E O

RD

EN

AC

IÓN

UR

BA

NA

DE

BIL

BA

O

B

ILB

OK

O H

IRIA

A

NT

OLA

TZ

EK

O P

LA

N O

RO

KO

RR

AR

EN

BE

RR

IKU

SP

EN

AR

I B

UR

UZ

KO

P

RE

DIA

GN

OS

TIK

OA

RE

N L

AB

UR

PE

N B

ET

EA

RA

ZLE

A

1.-

Conte

xto

terr

itoria

l en la

escala

supra

mu

nic

ipal.

1

.- U

dala

z g

ain

eko lu

rrald

eko testu

inguru

a

Aipagarria da HAPO ez dela hiri plangintza egin eta hiri-lurraldaren antolaketarako plan bakarra, ezta maila nagusieneko plana ere. Udala ez beste erakunde publiko batzuek onartu egiten dituzte tresna eta planak, eta Udalak aintzat hartu behar ditu bere Plan Orokorrean.

Hiri antolamenduko tresna horien artean nagusiki lurralde planifikazioa aurkitzen dugu (zati plana eta arlokoa) eta beste plan eta tresna batzuk. Ondorengo koadroan, Bilbon eragina duten planak, derrigorrez bete beharreko edukiak eta onarpenaren ardura duten erakundeak ageri dira laburbilduta:

Lurralde Plan Partzialak

Zehaztapen lotesleak

Bilbo Metropolitarren Eskualde Egituraren Lurraldearen Zati Plana (BMLZP)

Eskumena: Bizkaiko Foru Aldundia (Lurralde Antolamendua)

Egoera naturaleko lurzorua babestea.

Eskualdeko parkeen aurreikuspena.

Hiri antolamenduko jarduketa eta irizpideak adieraztea.

Etxebizitza berrietarako eta ekonomia jardunerako dauden beharrak neurtzea.

Planen koordinazioa, udalerri mugakideen arteko zonetan.

Lurraldearen Arloko Plana

Zehaztapen lotesleak

Bizkaiko Errepideen Lurraldearen Arloko Plana.

Eskumena: Bizkaiko Foru Aldundia

Foru errepide guztiak antolatzen ditu (Bilbon, batez ere hiria inguratzen dutenak) eta halaber, horiek aldatu edo zabaltzea aurreikusten du.

EAEko Trenbide Sareko Lurraldearen Arloko EAEko trenbide sare guztiak antolatzen ditu,

Bilboko HAPOren plano posterra. Abendua 2001

Page 9: Bilboko Hiriko Antolaketarako Plan Orokorraren Laburpen Betearazlea

5

R

ES

UM

EN

EJE

CU

TIV

O D

EL P

RE

DIA

GN

ÓS

TIC

O D

E L

A R

EV

ISIÓ

N D

EL P

LA

N G

EN

ER

AL D

E O

RD

EN

AC

IÓN

UR

BA

NA

DE

BIL

BA

O

B

ILB

OK

O H

IRIA

A

NT

OLA

TZ

EK

O P

LA

N O

RO

KO

RR

AR

EN

BE

RR

IKU

SP

EN

AR

I B

UR

UZ

KO

P

RE

DIA

GN

OS

TIK

OA

RE

N L

AB

UR

PE

N B

ET

EA

RA

ZLE

A

1.-

Conte

xto

terr

itoria

l en la

escala

supra

mu

nic

ipal.

1

.- U

dala

z g

ain

eko lu

rrald

eko testu

inguru

a

Plana

Eskumena: Eusko Jaurlaritza (Etxebizitza, Herri Lan eta Garraio Saila).

eta Bilbon, Funikularra eta Tranbia ere bai.

Ibaien eta Erreken Ertzak Antolatzeko Lurraldearen Arloko Plana

Eskumena: Eusko Jaurlaritza (Ingurumen, Lurralde Plangintza, Nekazaritza eta Arrantza Saila).

Erreken bazterretako urak hartzen dituen zonak mugatzen ditu, baita babes-guneak eta eraikinen eta ibaien arteko gutxieneko distantziak ere.

Kostaldea Babestu eta Antolatzeko Lurraldearen Arloko Plana

Eskumena: Eusko Jaurlaritza (Ingurumen, Lurralde Plangintza, Nekazaritza eta Arrantza Saila).

Bilboko Itsasadarrean eta Kadaguan Kostaldeen gaineko legeak erasandako eremuak mugatzen ditu (behi-behineko mugaketa Euskalduna Zubiraino iristen da).

Jarduera Ekonomikoetarako eta Ekipamendu Komertzialetarako Lurzorua Sortzeko Lurraldearen Arloko Plana.

Eskumena: Eusko Jaurlaritza (Industria, Berrikuntza, Merkataritza eta Turismo Saila).

Bilborako, zerbitzuen enpresa parke bat aurreikusten du Punta Zorrotzan, etorkizuneko Burtzeñako (Barakaldo) poligonoari lotuta.

Azalera-mugak jartzen ditu merkataritza zentro handietarako eta gerta daitezkeen zabaltzeetarako.

Nekazaritza eta Basogintza eta Natura Ingurunea antolatzeko Lurraldearen Arloko Plana

Eskumena; Eusko Jaurlaritza (Nekazaritza Saila)

Egoera naturaleko lurzoru sailkapena jartzen du, dituen balioen arabera, kategoria horiei lotuz erabilera araubide zorrotz samarra.

(Plan honek ez dauka behin-betiko onespena).

Beste plan eta proiektu batzuk

Zehaztapen lotesleak

Itsasadarraren erabilerari buruzko Plan eta Proiektuak

Garrantzi berezia daukate Bilbo Handiko Ur Hornikuntza eta Saneamendu Planak, Portuko Espazioak Erabiltzeko Planak (Portuko Agintaritza) eta Uholdeak Prebenitzeko Proiektuak.

Ingurumena Babesteko onartutako tresnak

Garrantzi berezia dute, Lurzoru Kutsatuen Inbentarioek eta Zarata Mapek.

Babestu beharreko elementuak jasotzen dituzten Inbentario eta Katalogoak.

Euskal Kultur Ondarearen Inbentarioa eta Jabari Publikooko Mendien Inbentarioa.

Herrian dagoen hiri antolamenduko tresnarik garrantzitsuena Hiri Antolamenduko Plan Orokorra da (HAPO). Hiri-mailan hirigintza antolatzeko orduan, Plan Orokorrak kontuan hartu behar ditu baldintza horiek. Era berean, 2006ko hirigintza legeditik eratorritako printzipio eta mugak errespetatu behar ditu. Legedi horrek zenbait printzipio eta orientabi kontuan hartu behar dira hiria antolatzean, hiri-antolaketa ahal bezain ongi artatu ahal izateko. HAPO bat idaztean nagusi izan behar duten printzipioetatik, hauek dira garrantzitsuenak:

Garapen iraunkorra: Hiri garapen ekonomiko eta soziala, baliabide natural eta artifizial baliotsuenak babesteko, datozen belaunaldien garapen-premiak baldintzatu gabe. Baliabide horietako bat lurzorua izanik, HAPOk hura zaindu beharko du babes-irizpideekin eta kolonizazio-mugekin, eraikitakoari lehentasuna emanda. Garraioaren garrantzia ere

Page 10: Bilboko Hiriko Antolaketarako Plan Orokorraren Laburpen Betearazlea

6

R

ES

UM

EN

EJE

CU

TIV

O D

EL P

RE

DIA

GN

ÓS

TIC

O D

E L

A R

EV

ISIÓ

N D

EL P

LA

N G

EN

ER

AL D

E O

RD

EN

AC

IÓN

UR

BA

NA

DE

BIL

BA

O

B

ILB

OK

O H

IRIA

A

NT

OLA

TZ

EK

O P

LA

N O

RO

KO

RR

AR

EN

BE

RR

IKU

SP

EN

AR

I B

UR

UZ

KO

P

RE

DIA

GN

OS

TIK

OA

RE

N L

AB

UR

PE

N B

ET

EA

RA

ZLE

A

1.-

Conte

xto

terr

itoria

l en la

escala

supra

mu

nic

ipal.

1

.- U

dala

z g

ain

eko lu

rrald

eko testu

inguru

a

kontuan hartu beharko du, ibilgailu pribatuari ordez, garraio publikoari eta oinezkoei lehentasuna emanez.

Interes publikoari lehentasuna ematea: atal honetan azpimarratzekoa da herritarrek beren premien araberako hiri eta natura inguruneaz gozatzeko duten eskubidea, ondare kulturala barne, baita etxebizitza duin egoki bat eskuratzeko eskubidea ere.

Herritarren partaidetza: hiri antolamendua (HAPO) hiritarren partaidetza era guztietan lagunduz eta erraztuz egingo dela aurreikusten du, eta horretarako, Lurzoruari eta Hirigintzari buruzko Legeak berak derrigorrezko eduki batzuk xedatzen ditu 108, 109 eta 110 artikuluetan.

Azken horri dagokionez, Legeak programa bat idaztea xedatzen du, HAPO erredaktatzeko prozesuan herritarren partaidetza sustatzeko (108. artikulua). Halaber, Aholkularitza Batzorde bat eratzea xedatzen du (109. artikulua), gai jakin batzuen inguruan informazioa eman edo herritarren iritzia jasotzeko, baina berariaz xedatzen du, jasotako ekarpenak aztertu ondoren, Udalak hartuko duela azken erabakia.

Ondorio gisa, azken hamabost urteotan, beste arau eta antolamendu planak sortu dira, beste administrazio publiko batzuek ezarritakoak. Ondorioz, HAPOren edukiak berrikusi egin behar dira derrigorrez, era horretan, araudia egokitu ahal izateko eta derrigorrez bete beharreko irizpideak sartzeko, besteak beste, garapen iraunkorra eta herritarren partaidetza.

Eta beste alde batetik, HAPO indarrean egon den hamazazpi urte haueta, gauza asko aldatu dira: populazioaren piramidea, gizartearen eskaera berriak, testuinguru ekonomikoa, aurrerapen teknologikoak, eta abar. HAPO osorik berrikusteko prozesuaren beste xede nagusia da hirigintza estrategia lerrokatzea mundu globalizatuan eta krisialdiaren baitan Bilboko hiriak dituen erronketara, araudia bizi dugun egoerara egokituz.

III.- Lurralde lehiakortasunaren erronka. Bilbo eskala ezberdinetan.

Aipatu berri dugun bezala, hiriko hirigintza-planak ahal bezain ongi aztertu behar ditu Bilboko hiriak dauzkan erronkak. Hirien -Bilbo barne- hausnarketa estrategikoen arabera, "lurralde lehiakortasuna" da erronka garrantzitsuenetako bat. Bizi garen mundu globalizatu honetan, lehiakorrak izan behar gara, garapen-maila eta ongizate-maila egokiak lortzeko. Hori beti aplikatu zaie enpresei, baina azken aldian nabarmendu egin da arlo horretan lurraldeak duen zeregina. Hala, hiri edo eskualde jakin batek pertsona eta enpresei eskaini diezazkien zerbitzuak (adibidez, nazioarteko konexio azkar eta eskuragarriak, ikerketa bultzatzeko erraztasunak, unibertsitateko ikasketak egiteko aukerak, eta abar.), eta lekuak berak duen hiri eta ingurume-kalitateak (esaterako, mendiak, kosta edo interes bereziko eremuak, hiriko ekipamenduak, eta abar.) pertsonak erakarri eta atxikitzen ditu, bai ekonomiaren esparruan bai enpleguaren esparruan ere. Gainera, hain zuzen ere lurraldeari loturiko balioak direnez, ezin dira lekuz aldatu eta beste norabait eraman.

Azterketa estrategiko horien arabera, hiru eskala daude, hiru maila eta horien barruan azter daitezke Bilboko hiriaren lehiakortasun-gaitasunak. Agian hobe litzateke esatea antzekoen edo gertukoen artean lankidetzan aritzeko premia dagoela, era horretan, beste batzuekin eta urrunagokoekin arrakastaz lehiatzeko. Gisa honetan, Bilbo estatuan nahiz nazioartean erreferentzia hiria da Kantauriar kostaldean, dituen zerbitzu eta ekipamenduengatik; halaber, oso ongi kokatuta dago Madril-Paris ardatzean. Hala ere, hiri global nagusiagoek itzala egiten diote, besteak beste, Madril eta Bartzelonak, “xurgatzaile” efektua sortzen baitute, eta eurentzat hartzen baitituzte enpresa nagusi garrantzitsuen egoitzak (esaterako, duela gutxi BBVArekin gertatu dena. Dena dela, aipagarria da IBERDROLA enpresak egindako ahalegina eragina ez deslokalizatzeko).

Page 11: Bilboko Hiriko Antolaketarako Plan Orokorraren Laburpen Betearazlea

7

R

ES

UM

EN

EJE

CU

TIV

O D

EL P

RE

DIA

GN

ÓS

TIC

O D

E L

A R

EV

ISIÓ

N D

EL P

LA

N G

EN

ER

AL D

E O

RD

EN

AC

IÓN

UR

BA

NA

DE

BIL

BA

O

B

ILB

OK

O H

IRIA

A

NT

OLA

TZ

EK

O P

LA

N O

RO

KO

RR

AR

EN

BE

RR

IKU

SP

EN

AR

I B

UR

UZ

KO

P

RE

DIA

GN

OS

TIK

OA

RE

N L

AB

UR

PE

N B

ET

EA

RA

ZLE

A

1.-

Conte

xto

terr

itoria

l en la

escala

supra

mu

nic

ipal.

1

.- U

dala

z g

ain

eko lu

rrald

eko testu

inguru

a

Azterketa maila honetan, ezin da aipatu gabe utzi Bilboko kultura-eskaintza, Espainiako estatuko hirugarrena baita (Madril eta Bartzelonaren atzetik).

Bilboko hiriaren bere aldirien beste ikuspegi bat eskualdekoa da (hau da, Euskadi eta haren erkidego autonomo mugakideak). Ikuspuntu horren arabera, Bilbo hirigunerik handiena da, Kantauriko kostaldean aire-lotura onenak eta ugarienak dituena. Trafiko handiko itsas portua era badu. Beste alde batetik, inguruko beste hiri batzuekin lankidetza garatzeko aukerak ikusten dira, izan ere, horrela mugatutako eskualde-eskala honek beste eskualde batzuetan ez bezalako hiri ertain kopurua biltzen baitu; lankidetza hori bereziki aipagarria da hiru euskal hirien artean: Abiadura Handiko Trenaren bitartez lotu nahi dira, Euskal Hiria edo “nukleo anitzeko euskal hirien sistema” izeneko ekimena bultzatzeko.

Amaitzeko, Bilbo bere metropoli-eremutik haratago doan hiri gisa ikusten hastea proposatzen da, hau da, Bizkaia osoa hartuta. Beste metropoli-eremu batzuetan egindako azterlanen arabera, hiri-esparrua da hirigunetik 45 minutura baldin badago gehienez. Erreferentzia horrek beste aukera batzuk ematen ditu, Bilboko hiri-esparruaren barne geratzen baita mendi eta kostaldeko ingurune esanguratsua eta kultura-ondare garrantzitsua. Hori guztia oso onuragarria da Bilbori "masa kritiko" handiagoa ematen baitio, estatuan eta nazioartean bere lekua izan dezan. Ikuspegi horretatik, Bilbo eremu horretako hiriburua da, eta hala, ekipamendu pribaturik gehienak, eta bereziki publikoak, hirian daude kokatuta.

Page 12: Bilboko Hiriko Antolaketarako Plan Orokorraren Laburpen Betearazlea

8

R

ES

UM

EN

EJE

CU

TIV

O D

EL P

RE

DIA

GN

ÓS

TIC

O D

E L

A R

EV

ISIÓ

N D

EL P

LA

N G

EN

ER

AL D

E O

RD

EN

AC

IÓN

UR

BA

NA

DE

BIL

BA

O

B

ILB

OK

O H

IRIA

A

NT

OLA

TZ

EK

O P

LA

N O

RO

KO

RR

AR

EN

BE

RR

IKU

SP

EN

AR

I B

UR

UZ

KO

P

RE

DIA

GN

OS

TIK

OA

RE

N L

AB

UR

PE

N B

ET

EA

RA

ZLE

A

2.-

Din

ám

icas d

em

ográ

fIcas y

cara

cte

rizació

n s

ocio

-espacia

l

2.-

Dem

ogra

fiako d

inam

ikak e

ta e

zaugarr

i sozio

espazia

lak

2.- DEMOGRAFIAKO DINAMIKAK ETA EZAUGARRI SOZIOESPAZIALAK

I. Dinamika Metropolitarrak eta Bilboren nagusitasuna.

Azken 60 urte hauetan Bilbok hiru demografia dinamika nagusi izan ditu.

Lehen etapa, 1950-1981 tartea hartzen duena, hiri populazioaren hazkunde handikoa da, industrializazio bizkorrak, eskualdeko eta eskualde arteko migrazio handiak eta jaiotza-tasaren hazkundeak bultzatutakoa. Etapa hori bat dator industrializazio eta hazkunde ekonomikoarekin, eta hirigintza garapen sakon azkarra dakar, bai hirian eta bai metropoli-eremuan.

Bigarren etapa, 1981-2001, hazkunde demografiko motelagokoa da, eskualdeen arteko migrazio handien bukaerak eta jaiotza-tasaren pixkakako jaitsierak eragindakoa. Deszentralizazio metropolitarreko prozesuen ondorioz, populazioa geldotzea eta galtzea areagotzeaz gain, Bilbok bere metropoli-esparruarekiko pisua galdu zuen. Hala, Bilbok biztanleak galdu zituen, ez soilik zenbaki absolutuetan, baita erlatiboetan ere, eta Hiri Nagusitasun Indizeak jaitsiera nabarmena

izan zuen1.

1990eko hamarkadako bigarren erdialdean, aldaketa bat gertatu zen dinamika demografikoan, eta populazioa pixka bat hazi zen; 2001. urtetik aurrera, populazioa egonkortu eta berreskuratzeko joera agertu zen. Bilbon, populazio maila 350.000 biztanletan egonkortu egin zen, urte batetik bestera gorabehera txikiak egon arren. Berreskuratze demografikoarekin batera, deszentralizazio prozesua moteldu egin zen, baita metropoli-esparruarekin alderatuta, Bilbok zuen populazio-galera ere, aurreko hamarkadan hasia baitzen prozesu hori. Eta Bilboko biztanleriaren hazkundea area-metropolitarrekoa baino txikiago izan arren, Hiri Nagusitasun Indizea % 40 inguruan egonkor mantendu da.

II. Bilboko biztanleen bilakaera eta ezaugarrien azterketa.

2011. urtean, Bilbok orotara 353.256 biztanle zituen. 2006-2009 bitarteko epean, populazioak gorantz egin zuen pixka bat. Baina, 2009 eta 2011 artean populazioa apur bat murriztu da.Hori guztia aurreko puntuan esandako demografia-egontzearekin lotuta dago. Hirian erroldatutako biztanleen bilakaera modu zehatzagoan aztertuz gero, ikusten da azken urtetan beherantz egin duela saldo begetatiboan (jaiotza-heriotzak) eta estatuko migrazio-saldoan (immigrazioak-emigrazioak). Beraz, atzerriko immigrazioaren saldo positiboak berdintzen ditu beste bi faktoreak, azken urte hauetan populazioa mantenduz.

Adinaren arabera populazioa aztertuz gero (populazio piramidea), ikusten da emakumeak gizonak baino gehiago direla ( % 52,6); gaur egun batez besteko adina 45 urtekoa dela eta 35-54 bitarteko adin tartea dela ugariena (Populazioaren % 31,7 dago adin tarte horretan).

1 Hiri Nagusitasun Indizeak (HNI-IPU) hiri nagusiak bere sistemako gainerako kokalekuetan duen nagusitasun maila neurtzen

du. HNIk hiri nagusiak metropoli-esparruarekiko duen erlazio kuantitatiboa islatzen du: (Bilboko populazioa/Bilbo Handiko populazioa) x 100.

Page 13: Bilboko Hiriko Antolaketarako Plan Orokorraren Laburpen Betearazlea

9

R

ES

UM

EN

EJE

CU

TIV

O D

EL P

RE

DIA

GN

ÓS

TIC

O D

E L

A R

EV

ISIÓ

N D

EL P

LA

N G

EN

ER

AL D

E O

RD

EN

AC

IÓN

UR

BA

NA

DE

BIL

BA

O

B

ILB

OK

O H

IRIA

A

NT

OLA

TZ

EK

O P

LA

N O

RO

KO

RR

AR

EN

BE

RR

IKU

SP

EN

AR

I B

UR

UZ

KO

P

RE

DIA

GN

OS

TIK

OA

RE

N L

AB

UR

PE

N B

ET

EA

RA

ZLE

A

2.-

Din

ám

icas d

em

ográ

fIcas y

cara

cte

rizació

n s

ocio

-espacia

l

2.-

Dem

ogra

fiako d

inam

ikak e

ta e

zaugarr

i sozio

espazia

lak

Populazio piramidea

Iturria: Udal Errolda, 2011

Lurralde-ikuspegiaren arabera, lehen gauza aipagarria da auzoetako errealitate demografikoa nahiko ezberdina dela. Hala, zehazki, hiriko zona zentrala hartzen duten lau auzok (Bilbok 43 ditu guztira) (Abando, Indautxu, Santutxu, Deustuko San Pedro) Bilboko populazioaren % 30 hartzen dute. Halaber, handia da auzo horiek duten ekarpena, etxebizitza kopurua, jarduera ekonomikoa, enplegua, eta abarri dagokionez. Ondorioz, beste auzo batzuetan askoz ere biztanle gutxiago bizi dira. Bereziki, Altamira, Arabella, Loruri, Elorrieta, Iturrigorri-Peñascal, Erribera, Olabeaga eta Larraskitu auzoetako biztanleek populazio osoaren % 1 bakarrik osatzen dute.

Biztanleen adina auzoka aztertuz gero, populazio gehien duten auzoek hiriko batez besteko joera betetzen dutela ikusten da, Indautxun izan ezik, bertan biztanleak zahartzen ari direla antzematen baita. Auzo ertainei dagokienez, nabarmentzekoa da, batetik, Begoñako auzoko populazioaren zahartzea, eta bestetik, Atxuri auzoan eraiki diren etxebizitza berrien eragina, populazioa gaztetu baitute. Bestalde, 5. Barrutiko auzoak (Alde Zaharra eta San Frantzisko) aipagarriak dira piramidea estutzen delako, bai goiko aldean (adineko jende gutxiago) eta bai behekoan (ume gutxiago) ere, eta beraz, ekoizpen eta ugalketa adinean dagoen jende asko bizi delako bertan. Auzo horietan bizi diren atzerriko immigranteen adinak (gazte jendea eta heldu gazteak) ere zerikusia du populazio piramidea hala egituratzearekin. Era berean, etxebizitza berri eskuragarriak egin berri dituzten auzoetan, presentzia handia izaten dute gazteek, bai bakarkako, bai familietan bizi baitira bertan. Miribillan ere haur asko dago, eta ez da harritzekoa, duela gutxi sortutako auzoa denez gero.

20000 15000 10000 5000 0 5000 10000 15000 20000

ANDREAK GIZONAK 85 urtetik gora

80-84 urte bitartean

75-79 urte bitartean

70-74 urte bitartean

65-69 urte bitartean

60-64 urte bitartean

55-59 urte bitartean

50-54 urte bitartean

45-49 urte bitartean

40-44 urte bitartean

35-39 urte bitartean

30-34 urte bitartean

25-29 urte bitartean

20-24 urte bitartean

15-19 urte bitartean

10-14 urte bitartean

5-9 urte bitartean

4 urterarte

Page 14: Bilboko Hiriko Antolaketarako Plan Orokorraren Laburpen Betearazlea

10

R

ES

UM

EN

EJE

CU

TIV

O D

EL P

RE

DIA

GN

ÓS

TIC

O D

E L

A R

EV

ISIÓ

N D

EL P

LA

N G

EN

ER

AL D

E O

RD

EN

AC

IÓN

UR

BA

NA

DE

BIL

BA

O

B

ILB

OK

O H

IRIA

A

NT

OLA

TZ

EK

O P

LA

N O

RO

KO

RR

AR

EN

BE

RR

IKU

SP

EN

AR

I B

UR

UZ

KO

P

RE

DIA

GN

OS

TIK

OA

RE

N L

AB

UR

PE

N B

ET

EA

RA

ZLE

A

2.-

Din

ám

icas d

em

ográ

fIcas y

cara

cte

rizació

n s

ocio

-espacia

l

2.-

Dem

ogra

fiako d

inam

ikak e

ta e

zaugarr

i sozio

espazia

lak

2.3 Prozesu demografikoak. Zahartzea eta immigrazioa.

Azken hamarkadetan, herritarren zahartzea da herrialde industrializatuenetako aldaketa demografikorik garrantzitsuenetakoa. Bizi-kalitatea eta osasun-arreta hobetzearen ondorioz, herritarren bizi-itxaropena luzatu egin da; beste alde batetik, gizarte-aldaketak, emakumea lan mundura sartzea, ziurgabetasun ekonomikoak zein amatasunari laguntzeko politika eskasak direla-eta, jaiotza-tasak behera egin du.

Bilboko hiriko 65 urtetik gorako herritar-segmentuaren pisu erlatiboaren bilakaera aztertzen badugu, honako grafikoa lortuko dugu;

Iturria: Udal Errolda. Bilboko Urtekari Sozioekonomikoa, 2010

Gaurko populazio piramidearen agin egitura, hamar urteren burura proiektatuko bagenu (azken urte hauetako aldagai demografikoak berdin mantenduz) zahartze-tasaren hazkundea ia hamar puntukoa izango litzateke (% 21etik ia % 30era pasako litzateke). 15 eta 24 urte bitarteko tarteak populazioaren % 7,32 bakarrik osatuko luke eta haur tasak (14 urte artekoak) ez luke populazioaren % 12 gaindituko. Biztanle-proiekzio horri arreta handia eman behar zaio HAPOren indarraldiko hurrengo urtetan, besteak beste, lanerako adina duen biztanle kopuruak nabarmen egingo baitu behera.

Bilboko populazioan nabarmentzeko beste fenomeno demografiko bat atzerriko immigrazioa da. 2011. urtean, Bilboko 29.863 herritar atzerritarrak ziren; hau da, herritarren % 8,5 osatzen zuten. Azken urteotan, immigranteen populazioak gora egin duen arren, joera nabarmen geldotu da azken hori urtetan, etorkinen populazioa % 0,5 hazi baita soilik. Bestalde, lanaren ikuspegitik, lanerako adin-tarte aktiboenetan daude kokatuta etorkin gehienak, eta horrek populazioaren zahartze-efektua pixka bat orekatzen du.

Aipagarria da, Estatuko metropoli-esparruetako hiriburu guztietan atzerriko immigrazioak ekarpen positiboa egiten duen arren, Bilboko etorkinen populazioak hiru ezaugarri desberdin ditu:

1) Kopuruari dagokionez, ztzerriko immigrazioa ez da horren garrantzitsua.

2) Atzerriko immigrazioak ez du espezializazio jakinik. Horregatik, atzerriko herrialde askotatik iristen dira etorkinak Bilbora (nazionalitate batzuk hirian modu desorekatuan kontzentratzen diren arren, era horretan eta auzoko mapa demografikoa aldatuz).

%

Page 15: Bilboko Hiriko Antolaketarako Plan Orokorraren Laburpen Betearazlea

11

R

ES

UM

EN

EJE

CU

TIV

O D

EL P

RE

DIA

GN

ÓS

TIC

O D

E L

A R

EV

ISIÓ

N D

EL P

LA

N G

EN

ER

AL D

E O

RD

EN

AC

IÓN

UR

BA

NA

DE

BIL

BA

O

B

ILB

OK

O H

IRIA

A

NT

OLA

TZ

EK

O P

LA

N O

RO

KO

RR

AR

EN

BE

RR

IKU

SP

EN

AR

I B

UR

UZ

KO

P

RE

DIA

GN

OS

TIK

OA

RE

N L

AB

UR

PE

N B

ET

EA

RA

ZLE

A

2.-

Din

ám

icas d

em

ográ

fIcas y

cara

cte

rizació

n s

ocio

-espacia

l

2.-

Dem

ogra

fiako d

inam

ikak e

ta e

zaugarr

i sozio

espazia

lak

3) Bilbon bakarrik antzeman da bertako populazioak behera egin duela; aztertutako beste hiriburuetan bertako biztanleriak eta atzerrikoak gora egin dute. Horrela, Bilbon soilik, atzerriko immigrazioak “berdindu” egiten du bertako populazio-galera.

Hiri-plangintzarako, ezaugarri garrantzitsuenetako bat da Bilboko zein auzoetan bizi den atzerriko populazio gehien. Hirian zehar nahiko modu homogeneoan banatuta egon arren (ziur asko latinoamerikar etorkinen presentzia handia delako), jatorri afrikarreko immigranteek (joera handia dute denak elkartzeko) auzo batzuetako mapa soziala aldatu dute. Aipagarriak dira San Frantzisko, Bilbo Zaharra eta Zabala, non atzerritarren eta bertakoen arteko ratioa % 8 baino gehiago den. Bereziki aipagarria da San Frantzisko auzoa, bertan, adierazle hori % 18a gainditzen baitu.

Page 16: Bilboko Hiriko Antolaketarako Plan Orokorraren Laburpen Betearazlea

12

R

ES

UM

EN

EJE

CU

TIV

O D

EL P

RE

DIA

GN

ÓS

TIC

O D

E L

A R

EV

ISIÓ

N D

EL P

LA

N G

EN

ER

AL D

E O

RD

EN

AC

IÓN

UR

BA

NA

DE

BIL

BA

O

B

ILB

OK

O H

IRIA

A

NT

OLA

TZ

EK

O P

LA

N O

RO

KO

RR

AR

EN

BE

RR

IKU

SP

EN

AR

I B

UR

UZ

KO

P

RE

DIA

GN

OS

TIK

OA

RE

N L

AB

UR

PE

N B

ET

EA

RA

ZLE

A

3

.- D

inám

icas s

ocio

-la

bora

les y

la b

ase p

roductiva

3

.- G

izart

e e

ta la

n a

rlo

ko d

inam

ikak e

ta e

koiz

pen

-oin

arr

ia

3.- GIZARTE ETA LAN ARLOKO DINAMIKAK ETA EKOIZPEN-OINARRIA

I. Bilboren eta bere eskualdearen jarduerak izan duen bilakaera. Bilboren nagusitasun

ekonomikoa

Bilboko jardun ekonomikoa eskualde-testuinguruan aztertu behar da. Izan ere, lotura handia baitago Bilboko hiriko enpresa zein enpleguen eta metropoli-esparruko udalerrietakoen artean. Horregatik, hasiera batean, aipamen labur bat egingo diogu Bilbo Metropolitarra izenez ezagutzen den esparruan sortutako jardun ekonomikoari buruz.

Bilbo Metropolitarreko jardun ekonomikoaren bilakaerak, lehen esan bezala, historikoki markatu ditu eskualdeko bilakaera demografikoa eta inguruko eraldaketa fisikoak. 1950eko eta 1960ko hamarkadetako industrializazio azeleratuak, behin betiko finkatu zuen bilbotar metropoliaren espazioa, izan ere, epe horretan, aurrekaririk gabeko demografia, hirigintza eta ekonomia-zabalkundea gertatu zen. Aitzitik, 1970eko hamarkada erdialdetik aurrera, krisialdi ekonomikoak eta ekoizpen-berregituraketa prozesuek enpresa industrial asko itxi zituzten, lanpostu asko galdu ziren, eta horien instalazio eta industrialdeak abandonatuta geratu ziren. Sektore tradizionalak eta industria astuna oso espezializatuta zeuden (siderometalurgian, ontzigintzan, industria kimikoan, kautxoan, eraikuntza metalikoetan, garraio materialetan, eraikuntza materialetan, eta abar), teknologikoki “helduak” ziren, baina beren eskaria jaisten nabarmen apaltzen ari zen eta nazioarteko lehia geroz eta handiagoa zen; horregatik guztiagatik desindustrializazioa gertatu zen, eta hala, sektore industrialak nabarmen egin zuen behera metropoli-esparruko produkzio eta enpleguan. Zerbitzu sektoreak gora egiteak hein batean berdindu egin zuen galdutako enplegu industriala; 1980ko hamarkadatik aurrera, zerbitzuen sektoreari esker eman zen hazkunde garbi ia osoa, eta horrek agerian utzi zuen poliki-poliki industriatik zerbitzuetara zihoala hiri espezializazioa.

Hamarkada aldaketarekin batera, berebiziko aldaketa sortu zen, eta hiri-eraldaketa prozesuan etapa berri bati ekin zitzaion. 1990eko hamarkadan hiria biziberritzeko martxan jarri zen estrategiak Bilboren erabateko eraldaketa sortu zuen, hirigintza baieztatzaile eta ekintzailea oinarritzat hartuta, proiektu enblematiko handien inguruan: elementu horiek hiri garapenerako osagai dinamizatzaileak eta orientatzaileak dira, betiere garraio azpiegitura handiak eta erreferentziazko ekipamendu “bikainak” egiteko inbertsioek lagunduta. Hirigintza esku-hartzea funtsezkoa izan zen, industria eta meatzaritzaren gainbeheraren ondorioz sortu ziren hutsune urbano eta funtzionalak birmoldatzeko; eta portu zein trenbide azpiegiturak hobetzea ere funtsezkoa izan zen, ekonomia biziberritu eta hiria garatzeko beste eredu bat ezartzeko orduan, euskarri fisiko bat eratzeko aukera gisa.

Gaur egun, hirien arteko lehia geroz eta handiagoa da, eta ekoizpen zein kontsumorako espazio kualifikatuak sortzea, eskari lokal eta globaletara egokituta, erabakigarria da inbertitzaile nahiz kontsumitzaileak erakartzeko ahalmena indartzeko eta hirirako (eta eskualderako) abantaila lehiakorrak ziurtatzeko. Ekimen horien ondorioz, hamarkada pasatxoan, Bilbo, gainbeheran dagoen industria-metropoliaren arketipo izatetik nazioartean hirigintzan “jardunbide egokien” eredu izatera pasa da eta beste metropoli eta desindustrializazioan zein gainbeheran dauden beste hiri batzuentzako biziberritze-eredu bihurtu da.

Gaur egun, Bilbo Metropoliko ekonomiak Euskal BPGren % 38 hartzen du (Bizkaiko % 81). Beste alde batetik, bere jarduera ekonomikoa hirugarren sektorean espezializatzeak Euskadin ematen diren zerbitzuen BEGen % 42 (Balio Erantsi Gordina) osatzen duela eta Bizkaiko % 78ak egoitza Bilboko eskualdeko udalerriren batean duela esan nahi du, eta beraz, EAEko hirugarren sektoreko gunerik garrantzitsuena dela. Arestian azaldutako bilakaerak zerbitzuen alde egin duen arren, Bilbo Metropoliko jardun industriala Euskadiko BAGen % 27 da (Bizkaiko % 63) eta horregatik nabaria da industriak eskualdeari eta Euskadiri ematen dion aberastasuna.

Hala ere, hurrengo hamarkadetarako beste erronka bat sortzen da: biziberritze dinamika bultzatzea, fisikoa ez ezik ekonomikoa eta soziala ere bai, berrezagutze kontzeptuan oinarrituta,

Page 17: Bilboko Hiriko Antolaketarako Plan Orokorraren Laburpen Betearazlea

13

R

ES

UM

EN

EJE

CU

TIV

O D

EL P

RE

DIA

GN

ÓS

TIC

O D

E L

A R

EV

ISIÓ

N D

EL P

LA

N G

EN

ER

AL D

E O

RD

EN

AC

IÓN

UR

BA

NA

DE

BIL

BA

O

B

ILB

OK

O H

IRIA

A

NT

OLA

TZ

EK

O P

LA

N O

RO

KO

RR

AR

EN

BE

RR

IKU

SP

EN

AR

I B

UR

UZ

KO

P

RE

DIA

GN

OS

TIK

OA

RE

N L

AB

UR

PE

N B

ET

EA

RA

ZLE

A

3

.- D

inám

icas s

ocio

-la

bora

les y

la b

ase p

roductiva

3

.- G

izart

e e

ta la

n a

rlo

ko d

inam

ikak e

ta e

koiz

pen

-oin

arr

ia

azken hori, garapen adimendun, ingurumenarekiko iraunkorra eta sozialki bateratzailea den garapen gisa ulertuta.

II. Bilboko hiriaren ekonomia. Datu nagusiak

Bere historian zehar, Bilboko hiria hiriburu nagusi izan da ekonomian. Azken urtetan, adierazleek diote hiriak bere eskualdeari % 40ko ekarpena egiten diola jarduera ekonomikoan. Hala ere, nagusitasun horrek erakusten du hiria zerbitzuetan espezializatzen ari dela, eta ez industrian. Ondoko laukian ageri dira Bilbo Metropolitarrekoazpi-eremuetako Espezializazio erlatiboko Indizeak arloka, enpleguan neurtuta (2009). Gorriz markatu dira, arlo bakoitzerako, enpleguan espezializazio erlatibo handiena dutenak. Urdinez markatuta ageri da sektoreak non duen pisurik apalena.

Enpleguaren espezializazio erlatibo sektoriala BAMen azpi-eskualdeetan. 2009

Industria eta

energia Eraikuntza

Merkataritza

garraioa eta

ostalaritza

Informazioa eta

komunikazioak

Jarduera finantzario

ak eta aseguruak

Higiezinen jarduerak

Jarduera

profesionalak

Herri adm.,

hezkuntza eta

osasuna

Beste zerbitzu jarduera batzuk

BILBO 0,434 0,859 0,961 1,368 1,554 1,209 1,222 1,097 1,213

ALTO NERVIÓN 2,071 1,142 1,096 0,315 0,393 0,756 0,362 0,924 0,894

EZKERRALDEA 0,752 1,170 1,287 0,348 0,700 0,818 0,543 1,279 1,036

MEATZE ZONA 2,427 1,282 0,723 1,278 0,201 0,907 1,139 0,304 0,520

URIBE KOSTA 0,287 0,918 0,959 0,840 1,261 2,206 1,449 0,970 1,508

TXORIHERRI 1,887 1,084 0,898 0,945 0,257 0,568 0,979 0,790 0,404

BILBO HANDIA 1,000 1,000 1,000 1,000 1,000 1,000 1,000 1,000 1,000

Iturria: Geuk prestatutako informazioa, DIRAEko datuak erabilita, 2009

Esan daiteke Bilbo, baita bere eskualdea ere, Zerbitzu Hiria dela, hirian sortutako ekonomiaren % 85 arlo horretakoa baita. Eraikuntza sektorea aberastasunaren % 8,4 da eta industria sektorea % 6,5. Zerbitzuen espezializazio handi horri esker, BPGri begiratuta, krisialdiak ez du Bilbo zigortu. Enplegua neurtuta, Bilbon lanean dagoen biztanleriaren % 84k Zerbitzuetan egiten du lan (2011) (171.731 pertsona), eta% 11k industrian eta gainerako % 5ak eraikuntzan. Lehen sektoreko jarduerek (nekazaritza eta abeltzaintzak) ia ez du eraginik Bilboko hirian. Gutxi gorabehera, lanean dagoen populazioaren % 13 autonomoa da.

Sektore ekonomiko bakoitzean dauden jarduera ekonomikoak (2011) kontuan hartzen baditugu, Bilbon egiten diren lanen % 87 zerbitzu sektorekoak dira, % 8 eraikuntzakoak eta % 5 industriakoak. Enpresa-esparruko sektoreen garrantzia desberdina da. Lau jarduera nagusienak (txikizkako salmenta, ostalaritza, enpresetarako zerbitzu teknikoak, handizkako salmenta) jarduera ekonomikoaren erdia eta gehiago hartzen dute (% 53).

Page 18: Bilboko Hiriko Antolaketarako Plan Orokorraren Laburpen Betearazlea

14

R

ES

UM

EN

EJE

CU

TIV

O D

EL P

RE

DIA

GN

ÓS

TIC

O D

E L

A R

EV

ISIÓ

N D

EL P

LA

N G

EN

ER

AL D

E O

RD

EN

AC

IÓN

UR

BA

NA

DE

BIL

BA

O

B

ILB

OK

O H

IRIA

A

NT

OLA

TZ

EK

O P

LA

N O

RO

KO

RR

AR

EN

BE

RR

IKU

SP

EN

AR

I B

UR

UZ

KO

P

RE

DIA

GN

OS

TIK

OA

RE

N L

AB

UR

PE

N B

ET

EA

RA

ZLE

A

3

.- D

inám

icas s

ocio

-la

bora

les y

la b

ase p

roductiva

3

.- G

izart

e e

ta la

n a

rlo

ko d

inam

ikak e

ta e

koiz

pen

-oin

arr

ia

Bestalde, ezagutzaren ekonomiaren esparruan, garrantzitsua da ezagutzan intentsiboko enpresa-zerbitzu (SEIC) izenekoen bilakaera aztertzea, zeresan handia baitute ezagutza intentsiboko eta balio erantsi handiko jarduneko ekonomia sortzeko orduan.

Azken datuen arabera, Bilbon sortzen den enpleguaren % 17, gaur egun, “ezagutza intentsibotzat” har daiteke (jarduera zientifiko, tekniko eta profesionalak, informazio eta komunikaziokoak, jarduera finantzarioak eta aseguru-jarduerak). Ziur asko, Bilbon hiri kalitatearen hobekuntza eta jarduera ekonomiko horietan arreta jartzea faktore lagungarriak izan dira gure hirian sektore hori indartzeko orduan.

Ezagutza intentsiboko zerbitzu profesional eta enpresarialen sektorea

IV. Hiruh. 2010

IV. Hiruh. 2011 Aldea

Enplegatuko langileak (kop.) 30.009 29.190 -819

Informazioa eta komunikazioa 8.416 7.916 -500

Zerbitzu finantzarioak eta aseguruetakoak

9.746 9.591 -155

Jarduera profesionalak, zientifikoak eta teknikoak

11.847 11.683 -164

Iturria: Enplegu eta Gizarte Segurantzako Ministerioa

Baina, Espainiako estatuko beste metropoli-esparru batzuekin alderatuta, zerbitzu horien presentzia erlatiboa apalagoa da, eta hori kontuan hartu beharko da hiriaren etorkizuneko estrategian.

Aipa dezagun, Hiribilduan lan egiten duen biztanleria eta Bilbon egoiliar den biztanleria ez direla gauza bera. Hala, Bilbon lan egiten duen populazioa 171.731 pertsonakoa da, baina Bilbon egoiliarrak direnak 145.500 pertsona dira soilik; Bilbo enplegu erakarlea da, eta horrek eragina du du hirira lanera datorren jendearen garraio-premian.

Hiriko jarduera ekonomikoaren banaketaren faktorea kontuan hartzen badugu, auzoz auzo, nabarmentzekoa da Abando eta Indautxu auzoek duten nagusitasun nabarmena (Abando barrutia) eta historikoki ere esparru hori izan baita negozioen barruti nagusia eta hiriaren zein metropoli-esparruan benetako gunea. Gune horiekin batera, Deustu agertzen da hiriaren nagusitasun ekonomiko horren zabalgune gisa. Bilboko hirian, jarduera ekonomiko Abando barrutian kontzentratzeko joera dago (jarduera ekonomikoen % 38,2 ditu eta enpleguaren % 42,4 sortzen

Enpresa jarduera nagusiak (%)

%

Txikizkako salmenta 24,8

Ostalaritza 11,3

Zerbitzu teknikoak enpresetara 9,6

Handizkako merkataritza 7,2

Industria 5,6

Zerbitzu auxiliarrak enpresei 5,1

Edertasun zerbitzuak 3,4

Eraikuntza, igeltserotza eta obra zibila 3,3

Auxiliar finantzarioa keta aseguruetakoak 2,7

Konponketak 2,7

Iturria: Bizkaiko Foru Aldundia. Ekonomia Jardueren gaineko Zerga (2011ko hirugarren hiruhilekoa)

Page 19: Bilboko Hiriko Antolaketarako Plan Orokorraren Laburpen Betearazlea

15

R

ES

UM

EN

EJE

CU

TIV

O D

EL P

RE

DIA

GN

ÓS

TIC

O D

E L

A R

EV

ISIÓ

N D

EL P

LA

N G

EN

ER

AL D

E O

RD

EN

AC

IÓN

UR

BA

NA

DE

BIL

BA

O

B

ILB

OK

O H

IRIA

A

NT

OLA

TZ

EK

O P

LA

N O

RO

KO

RR

AR

EN

BE

RR

IKU

SP

EN

AR

I B

UR

UZ

KO

P

RE

DIA

GN

OS

TIK

OA

RE

N L

AB

UR

PE

N B

ET

EA

RA

ZLE

A

3

.- D

inám

icas s

ocio

-la

bora

les y

la b

ase p

roductiva

3

.- G

izart

e e

ta la

n a

rlo

ko d

inam

ikak e

ta e

koiz

pen

-oin

arr

ia

du), eta atzetik Ibaiondo – Alde Zaharra - eta Deustu (establezimenduen % 25,5 du eta enpleguaren % 25) daude. Alde zaharra ere nabarmentzean da bere merkataritza ugariagatik (dentsitateagatik).

Establezimenduak auzoka. Bilbo. 2009

Iturria: Eustat, DIRAE, 2009 (Bilboko Udala. Bilbo zenbakitan. 2009)

III.- Ekonomia-jardueraren kokapena. Lurzorua.

Plan Orokorraren xedeetako bat da beste ekonomia jarduera batzuetarako lurzoru erreserbak egitea. Lehen kapituluan esan bezala, udalak ez du plangintza-jarduera hori modu autonomoan egiten, beste erakunde publiko batzuek ezartzen dute.

Metropoli-plangintzaren ikuspuntutik, Bilbo Metropoliko Lurraldearen Zatiko Planak ez du inolako aurreikuspenik egiten ekonomi jardueretarako berariazko erreserba egiteko. Lurralde antolamenduko tresna honen apustua da hiri garapen berrietan etxebizitza, ekipamendu eta ekonomia jarduera eta erabilerak nahastea, konbinazio hori dela hirigintza emaitza orekatuena ematen duena dela uste baita. Hala, Basurtu-San Mames eta Zorrotzaurren aurreikusitako garapenek irizpide horren araberakoak dira.

Jakina, elkarbizitza horrek esan nahi du eremu horietan ezarri beharreko jarduera ekonomikoak ezin duela herritarrei eragozpenik sortzen dien industria izan. Beste alde batetik, arloko ikuspegitik, Jardun Ekonomikoen Lurraldearen Arloko Planak Zerbitzuen Enpresa parkea zehatz aurreikusten du Bilborako bakarrik, hain zuzen ere Zorrotzako Puntan, Burtzeñako industrialde izango denarekin lotzeko, Barakaldoko udalerrian baitago kokatuta azken hori.

Lurzoruaren eta espazio fisikoen aurreikuspenetik haratago, jardun ekonomiko honetarako, Bilborako zein jarduera ekonomiko erakartzea (edo gordetzea) komeni den aztertu behar da. Lehenengo kapituluan aurreratutako hausnarketarekin bat eginez, galdera horrek zerikusi zuzena dauka lurralde lehiakortasunarekin, izan ere, orduan esan bezala, lurraldeak abantaila batzuk ematen dizkie enpresa eta pertsonei, eta horren arabera haiek erabakitzen dute Bilbora etorri ala ez eta/edo bertan gelditu. Hala, pertsona eta enpresen talentua, sormena eta ezagutza dira lehiarako abantaila nagusienetako bat, eta hala, ezagutza hori sortu, eutsi eta/edo esportatzeko

Page 20: Bilboko Hiriko Antolaketarako Plan Orokorraren Laburpen Betearazlea

16

R

ES

UM

EN

EJE

CU

TIV

O D

EL P

RE

DIA

GN

ÓS

TIC

O D

E L

A R

EV

ISIÓ

N D

EL P

LA

N G

EN

ER

AL D

E O

RD

EN

AC

IÓN

UR

BA

NA

DE

BIL

BA

O

B

ILB

OK

O H

IRIA

A

NT

OLA

TZ

EK

O P

LA

N O

RO

KO

RR

AR

EN

BE

RR

IKU

SP

EN

AR

I B

UR

UZ

KO

P

RE

DIA

GN

OS

TIK

OA

RE

N L

AB

UR

PE

N B

ET

EA

RA

ZLE

A

3

.- D

inám

icas s

ocio

-la

bora

les y

la b

ase p

roductiva

3

.- G

izart

e e

ta la

n a

rlo

ko d

inam

ikak e

ta e

koiz

pen

-oin

arr

ia

gaitasunaren arabera neurtzen da hirien lehiakortasuna. Hiri antolamenduak kontuan hartu behar du hori.

IV. Ezagutzaren hiri-ekonomia berria.

Bilbok, azken bi hamarkadetan, egiturazko aldaketa handia jasan du eta beste hiri eredu bat eredu bat garatu du, ekonomia berrira egokitzeko, ezagutzaren ekonomiara alegia; ekonomia horretan ezagutza, berrikuntza eta sormena dira enpresen produktibitate eta lehiakortasun oinarria, eta beraz, hazkunde ekonomikoa eta aberastasuna lortzeko eragilea. Hala, ezagutzaren ekonomia berri horretarako sektore estrategikoak (bioteknologia, farmazeutikoa, teknologia, sormenezko eta ingurumen-industrial, enpresentzako zerbitzu aurreratuak, eta abar.) funtsezko helburuak dira hiri eredua lantzeko.

Herritarren prestakuntza maila erabakigarria da ezagutzan oinarritutako garapenerako. Esan ohi da Bilboko hiriak lehiarako duen abantaila bat Bilboko biztanleen kualifikazioa eta prestakuntza dela. Udalerrian, 25 eta 64 urte bitarteko herritarren % 53,3ak erdi eta goi-mailako ikasketak amaitu ditu gutxienez. Era berean, Bilbon 20 eta 24 urte bitarteko biztanleen % 73,7k bigarren hezkuntzako ikasketak amaitu ditu gutxienez.Azkenik, adierazle nagusienetako bat unibertsitate ikasketak bukatuta dituztenen portzentajea da, Bilbon 18 eta 64 urte bitartekoen % 23,6 da.

Hezkuntza eta Prestakuntzarako azpiegituretan, udalerrian unibertsitate-gune berriak ezarri eta dagoeneko ezarritako guneak zabaltzean, unibertsitate azpiegitura indartu egingo da, eta horrek guztiak lehiarako abantaila ugari emango ditu. Zehazki, Bilboko Udalak eta EHUk Bilboko hirian Bizkaiko Unibertsitate Campusa (Basurtu eta Sarriko) hedatzeko egindako akordioan, udalerriaren etorkizunerako garrantzi berezia izango duten proiektuak jasotzen dira, elkarrekiko osagarri diren azpiegituren arteko hurbiltasunean sinergiak bilatuz, baita hiriko beste enpresa eta erakunde eragileekin ere. Amaitzeko, nabarmentzekoa da, etorkizunagatik eta enplegua sortzeko gaitasunagatik “estrategikotzat” jotzen diren goi mailako ikasketa gehienek Bizkaiko Lurralde Historikoan presentzia dutela.

Erakundeak prestakuntza “profesionala”eskaintza ere indartzen ari dira, hain zuzen ere, arloko azterketen arabera etorkizunean enplegua eskatuko duten sektoreetara. Hala, nabarmentzekoak dira arlo hauetarako zerbitzuak: Osasuna eta Edertasuna, Gizarte Zerbitzuak eta Pertsonak Artatzea, Ikerketa eta Beste Teknologia batzuk, Azpiegiturak Hobetzea, Ondarea Birgaitu eta Babestea, Kultura eta Aisia Zerbitzuak, Ingurumena babesteko Zerbitzuak, Biozientziak, eta abar. Etorkizuneko “Enplegu hobi” horiek kontuan hartu beharko dira, era horretan, hiri antolamenduari dagokionez, azpiegituretarako, pertsonak prestatzeko eta jarduerak egin ahal izateko espazioak erreserbatzeko.

Page 21: Bilboko Hiriko Antolaketarako Plan Orokorraren Laburpen Betearazlea

17

R

ES

UM

EN

EJE

CU

TIV

O D

EL P

RE

DIA

GN

ÓS

TIC

O D

E L

A R

EV

ISIÓ

N D

EL P

LA

N G

EN

ER

AL D

E O

RD

EN

AC

IÓN

UR

BA

NA

DE

BIL

BA

O

B

ILB

OK

O H

IRIA

A

NT

OLA

TZ

EK

O P

LA

N O

RO

KO

RR

AR

EN

BE

RR

IKU

SP

EN

AR

I B

UR

UZ

KO

P

RE

DIA

GN

OS

TIK

OA

RE

N L

AB

UR

PE

N B

ET

EA

RA

ZLE

A

4.-

Movili

dad y

Tra

nsport

e.

4

.- M

ugik

ort

asuna e

ta g

arr

aio

a

4.- MUGIKORTASUNA ETA GARRAIOA

I. Garraio-azpiegiturak.

Errepideen bide sarea zer den Bizkaiko Errepideen Lurralde Planean (eta honen aldaketetan) jasota dago. Hortaz, udalaz gaindiko antolamendua da, Bizkaiko Foru Aldundiaren eskumena denez gero. Antolamendu horretatik at daude Bilboko Udalari lagatako bide-zatiak, hauek udal sareko bihurtu baitira.

Errepideen foru sarearen xedea, Bilbori dagokionez, hiria inguratzen duten errepideetatik hirirako sarbidea erraztea da, eraztun moduko bat eratuz, eta betekizuna dute Bilboko sarbideak bideratzea eta baita ibilbide luzeko trafiko fluxuak ere (erkidegoan, estatuan, edo nazioartean). Zirkulu horrek eratzen duen perimetrotik abiatuta, Bilborako sarrera batzuk lotzen dira – batik bat hiriaren iparretik eta hegotik – “Sarbiderako Ateak” izeneko sarbide batzuen bidez. Hurrengo grafikoak sistema hori deskribatzen du:

Page 22: Bilboko Hiriko Antolaketarako Plan Orokorraren Laburpen Betearazlea

18

R

ES

UM

EN

EJE

CU

TIV

O D

EL P

RE

DIA

GN

ÓS

TIC

O D

E L

A R

EV

ISIÓ

N D

EL P

LA

N G

EN

ER

AL D

E O

RD

EN

AC

IÓN

UR

BA

NA

DE

BIL

BA

O

B

ILB

OK

O H

IRIA

A

NT

OLA

TZ

EK

O P

LA

N O

RO

KO

RR

AR

EN

BE

RR

IKU

SP

EN

AR

I B

UR

UZ

KO

P

RE

DIA

GN

OS

TIK

OA

RE

N L

AB

UR

PE

N B

ET

EA

RA

ZLE

A

4.-

Movili

dad y

Tra

nsport

e.

4

.- M

ugik

ort

asuna e

ta g

arr

aio

a

Bizkaiko Foru Aldundiak Bilboko hiriaren sarrera-irteeretan trafikoa neurtzeko jartzen dituen sistemek adierazitakoaren arabera, eguneko zirkulazioa ia 344.000 ibilgailukoa da (% 4 ibilgailu astunak). Gehien erabiltzen diren sarbideak bide-ardatz nagusiei lotzen zaizkienak dira (A-8 Hegoaldeko Saihesbidea eta Txorierriko Saihesbidea).

Aipatutako errepide-sisteman, hurrengo urtetarako berrikuntza nagusienak hauek dira:

Sabino Arana zubibidearen ordez San Mameserako sarbide berriak jartzea (ia amaituta dago obra),

Hegoaldeko Saihesbideko zerbitzua lehen fasean martxan jarri berria da (gaurko A-8 trafikoz arintzea du xede, batez ere kamioiak) eta

Ekialdeko Saihesbidea (eraikitzen ari dira), xedetzat baitu Miraflores biribilgunea lotzea Ibarsusiko lotuneari eta N-634 errepideari, hura arintzeko asmoz, Boluetatik igarotzean, A-8tik Santo Domingoko errepiderainoko zuzeneko lotura erraztuz.

Beste proiektu batzuk ere badaude Aldundiaren errepide-plangintzan, Errekaldeko Saihesbidea (auzotik pasatzen den zubibidea kenduta) eta Deustuko Goi Saihesbidea (Lehendakari Agirre Etorbidean zirkulazioa murrizteko).

Bilboko udalerriko trenbide-sarean esku hartzen dute Euskal Erkidegoko bost trenbide operadoreek: bi estatuaren jabetzapekoak dira (RENFE eta FEVE) eta hiru erkidegoaren mendekoak (Euskotren, Euskotran eta Metro Bilbao). Estatuko operadoreek ADIF eta FEVEri agindutako trenbide lineak ustiatzen dituzte, eta erkidego-mailako operadoreek ETSren trenbideak ustiatzen dituzte.

Page 23: Bilboko Hiriko Antolaketarako Plan Orokorraren Laburpen Betearazlea

19

R

ES

UM

EN

EJE

CU

TIV

O D

EL P

RE

DIA

GN

ÓS

TIC

O D

E L

A R

EV

ISIÓ

N D

EL P

LA

N G

EN

ER

AL D

E O

RD

EN

AC

IÓN

UR

BA

NA

DE

BIL

BA

O

B

ILB

OK

O H

IRIA

A

NT

OLA

TZ

EK

O P

LA

N O

RO

KO

RR

AR

EN

BE

RR

IKU

SP

EN

AR

I B

UR

UZ

KO

P

RE

DIA

GN

OS

TIK

OA

RE

N L

AB

UR

PE

N B

ET

EA

RA

ZLE

A

4.-

Movili

dad y

Tra

nsport

e.

4

.- M

ugik

ort

asuna e

ta g

arr

aio

a

Herritarrek trena zenbat erabiltzen duten aztertzen badugu, nabarmentzekoa da Metro Bilbaok duen nagusitasuna (urtean trenez egiten diren bidaien ia % 80 Metroz egiten da) eta aldi berean RENFEk izan duen bidaiari galera (bidaiarien laurdena baino gehiago galdu du urtebetean), ziur asko lehia egiten diolako metro sarea Ezkerraldera hedatzeak. Metro Bilbaok lanegun batean 286.000 bidaiari ditu batez beste, eta horrek agerian uzten du trenbide sistemak -eta bereziki Metroak- joan-etorrietan duen garrantzia, izan ere sistema horretan egiten diren bidaia kopurua, Bilbon autoz egiten diren joan-etorrien kopuruaren araberakoa da, gutxi gorabehera.

Etorkizunerako, aipagarriak dira trenbide sarea hobetzeko proiektu batzuk:

Metro sarean aipagarri dira izan dituen hedatzeak: 3. Linea eraikitzea (Etxebarri-Matiko) Alde Zaharreko geltokian egungo sarearekin lotuz; halaber, etorkizunean Bilbo Aireportuarekin lotu nahi da Euskotren erakundearen Txorierriko zerbitzuaren bitartez, Artxandako tunelak zeharkatuz; azkenik, 4. Lineako proiektuak (Errekalde eta Irala auzoak lotzen ditu gaurko Metro sarearekin Moyuan) eta 5. Linea ditugu, azken horrek, udalerritik kanpo, gaurko sarea Galdakaoraino luzatzen duena.

Hurrengo lanetarako kontuan hartu beharko da Tranbia sarea zabaltzeko proiektua; linea eraztun eran ixteko asmoa du, zerbitzua Autonomiatik Zabalbururaino luzatuz, baita Pio Baroja lotuneraino ere.

Trenbide-azpiegituretan, lurperatze eta hobekuntzak egitekoak dira FEVE eta RENFE tren sareetan, Errekalde, Irala eta Basurtu auzoetan; azken hori duela urte batzuk Bilbao Ría 2000k egin zuen.

Azkenik, proiektu bat aipatzen da –epe luzerako–: Abiadura Handiko Trena Bilbora iristea; eskualdea fisikoki eraldatuko du, egun Abando eta San Frantzisko bereizten dituzten lubakia eta trenbidea kentzeko asmoa baitago.

Nolanahi ere, ez dugu ahaztu behar, azken urtetan garraio azpiegituren hobekuntzak eta zabalkuntzak -batez ere trenbideak- egoera ekonomikoaren eta etxeginza-sektorearen oparotasunari esker egin direla, eta gaur egungo egoera ekonomikoa ez dela horren ona.

Hirian planifikatutako bizikleta sareari buruz, kanpotik lotura du foru sarearekin, eta Bilborako ibilbide bat zehazten du -egungoa eta etorkizunerako aurreikusia-, 83,6 kilometro, 12 ibilbidetan banatuta, plataforma bereizian edo bidea autoekin batera erabilita. Gaur egun, guztira 26 kilometro bidegorri daude erabilgarri gutxi gorabehera.

Amaitzeko, mugikortasun bertikala geroz eta gehiago indartzen ari dela esan behar dugu (Funikularra eta igogailuak) hiriko auzo “altuetan” bizi diren herritarrentzako, horrelako garraiobideak heinean-heinean instalatzen ari baitira hirian. Komunikabide horiek ematen duten zerbitzua ikusirik “garraio publikoko sistemako" ataltzat jotzea komeni da, jarraian labur-labur aipatzen dugun moduan.

II. Garraio publikoa

Metropoli-esparruko joan-etorrietan, 2006. urtetik hona Metro Bilbaok bereganatuta dauzka erabiltzaileen ia erdiak, eta beraz, garraio publiko nagusiena da.

Bizkaiko garraio publikoaren bilakaeraren datuak hauek dira:

Page 24: Bilboko Hiriko Antolaketarako Plan Orokorraren Laburpen Betearazlea

20

R

ES

UM

EN

EJE

CU

TIV

O D

EL P

RE

DIA

GN

ÓS

TIC

O D

E L

A R

EV

ISIÓ

N D

EL P

LA

N G

EN

ER

AL D

E O

RD

EN

AC

IÓN

UR

BA

NA

DE

BIL

BA

O

B

ILB

OK

O H

IRIA

A

NT

OLA

TZ

EK

O P

LA

N O

RO

KO

RR

AR

EN

BE

RR

IKU

SP

EN

AR

I B

UR

UZ

KO

P

RE

DIA

GN

OS

TIK

OA

RE

N L

AB

UR

PE

N B

ET

EA

RA

ZLE

A

4.-

Movili

dad y

Tra

nsport

e.

4

.- M

ugik

ort

asuna e

ta g

arr

aio

a

BIZKAIKO GARRAIO PUBLIKOAREN BILAKAERA 2006-2010. BIDAIARIAK (MILAKA)

2006 2007 2008 2009 2010 ∆ % 09/10

Bizkaibus 32.810 30.876 30.196 28.808 27.716 -3,8

Bilbobus 27.265 27.705 26.004 25.755 25.425 -1,3

Beste autobus batzuk

742 609 640 648 664 2,4

AUTOBUSA 60.817 59.189 56.840 55.210 53.805 -2,5

Metro Bilbao 79.780 85.864 86.334 87.044 88.556 1,7

Renfe 21.082 18.722 18.128 16.126 11.933 -26

Eusko Tren 7.233 7.090 6.852 6.464 6.198 -4,1

Eusko Tran 2.935 2.906 2.847 2.799 2.850 1,8

Feve 1.866 1.814 1.541 1.375 1.376 0,1

FERROCARRIL 112.895 116.397 115.702 113.808 110.913 -2,5

Bizkaiko Zubia 4.972 4.567 4.463 3.970 3.908 -1,6

F. Artxanda 483 489 512 517 524 1,2

Igog. La Salve 212 194 59

Igog. Solokoetxe 888 814 785 731 675 -7,7

Igog. Begoña 594 554 492 416 418 0,4

Igog. Ereaga 252 251 276 284 269 -5,2

Pasai ontziak 610 582 551 630 656 4,2

Bizimeta 4

BESTE BATZUK 8.010 7.451 7.139 6.548 6.454 -1,4

GUZTIZKOA 181.722 183.038 179.680 175.566 171.171 -2,5

Iturria.Bizkaiko Garraio Partzuergoa. Bizkaiko Garraio Publikoaren Txostena 2010

Bilboko hiri barneko garraio publikoa aztertuta, aipagarria da 2008an, bidaia-kopurua aztertuta, nahiko parekatuta daudela BILBOBUS zerbitzua (81.337 bidaia egunean, garraio publikoak emandako mugikortasun guztiaren % 46) eta Metroa (85.018 bidaia egunero, % 48). Metro Bilbaoko lotzen dituen barrutien artean joan-etorriak egiteko, metroa da garraio erabiliena, eta BILBOBUSek hirigunea auzo periferikoekin lotzen du. Hala, bi garraiobideak elkarrekiko oso osagarriak dira. Askoz ere atzerago, hori ere osagarri izanik, Tranbia (9.500 bidaiari egunero) eta BIZKAIBUS ditugu (Zorrotza auzoan autobus asko daude, ezkerraldetik autobusak hirigunerantz doazela aprobetxatuz).

Bilbe honek guztiak eratzen duen garraio publiko zerbitzua Ekialde-Mendebalde ardatzean (Metroa) egituratuta dago, eta osagarri gisa, hirigunearen perimetroari zerbitzua ematen dion sistema zirkular bat dago (Tranbia) eta hirigunea-periferia arteko zerbitzua ematen duen autobus-sistema erradiala (BILBOBUS). Goiko auzoetako irisgarritasun oztopoak gainditzeko, mugikortasun bertikaleko sistema mekanizatuak erabiltzen dira, hau da, igogailuak eta arranpa mekanikoak, beste garraio publiko batzuekin lotuta.

Garraio publikoa horrela egituratuta egoteari esker, Bilbo hiri barruan joan-etorriak egiteko orduan, ibilgailu pribatuaren erabailera murrizten du eta hala, joan-etorrien % 12 bakarrik egiten da autoz (2008). Eskualdeko garraio publikoaren zerbitzuak eta kalitateak agerian uzten du Bilboren berezitasuna, eta hala 1997-2006 artean egindako bidaien % 40 soilik egin da ibilgailu pribatuan (beste bi euskal hiriburutan portzentaje hori % 75era heldu zen). Fenomeno hori azal dezaketen beste eragileetako batzuk hauek dira: “ibilgailu-pilaketa” efektua, eta herritarren pilaketa horren sentsazioa edukitzea batetik, eta ibilgailu pribatuaren erabilera mugatzeko politikak bestetik.

Page 25: Bilboko Hiriko Antolaketarako Plan Orokorraren Laburpen Betearazlea

21

R

ES

UM

EN

EJE

CU

TIV

O D

EL P

RE

DIA

GN

ÓS

TIC

O D

E L

A R

EV

ISIÓ

N D

EL P

LA

N G

EN

ER

AL D

E O

RD

EN

AC

IÓN

UR

BA

NA

DE

BIL

BA

O

B

ILB

OK

O H

IRIA

A

NT

OLA

TZ

EK

O P

LA

N O

RO

KO

RR

AR

EN

BE

RR

IKU

SP

EN

AR

I B

UR

UZ

KO

P

RE

DIA

GN

OS

TIK

OA

RE

N L

AB

UR

PE

N B

ET

EA

RA

ZLE

A

4.-

Movili

dad y

Tra

nsport

e.

4

.- M

ugik

ort

asuna e

ta g

arr

aio

a

Motordun mugikortasuna areagotzearen xurgapena, garraiobidearen arabera, 1997- 2006

Garraio publikoan aipagarria da baita ere Bilbon Bizi Bizikletak Automatikoki mailegatzeko Zerbitzua, bertako Udalak jarritakoa. Martxan jarri zenetik (2011ko otsaila) eta 2012ko uztaila arte, 11.467 erabiltzaile berri izan ditu zerbitzu honek. Epe horretan bertan 260.661 mailegu egin dira guztira, batez beste 500 mailegu baino gehiago eguneko, denboran zehar nahiko modu homogeneoan banatuta. Zerbitzu honen erabiltzaileei dagokienez, erabiltzaile-multzo nagusia 30 eta 44 urte bitartekoa adin-tartea da (% 41), eta atzetik dira 45 eta 59 bitarteko pertsonak (% 26). 60 urtetik gorakoak (% 7) eta 18 urtetik beherakoak (% 0,6) dira, aldiz, zerbitzu hori gutxien erabiltzen dutenak. Mailegu eta itzulketa gehien ordu hauetan egin dira: 12:00ak eta 16:00ak bitarte, eta 17:00 eta 20:00 bitarte.

III. Pertsonen mugikortasuna. Jatorria-helmuga, moduak eta zergatiak.

Bilborekin zerikusia duten joan-etorrietatik (egunero, 1.322.600 mugimendu), 826.500 (% 62) hiri barnean egiten dira. Beste udalerri batzuetatik Bilbora 313.200 joan-etorri egiten dira (% 23) eta kanpokoak (Bilbotik beste udalerri batzuetara egiten direnak, batik bat Bilboko metropoli-eskualdearen barne) 231.400 dira (% 16). Bilbok, Bizkaian sortutako joan-etorrien jatorri edo xede gisa duen paperari dagokionez, Bilborekin lotura gehien duten udalerriak hauek dira: Barakaldo (% 18), Getxo (% 16) eta, atzerago, Portugalete, Basauri, Santurtzi, Leioa eta Erandio. Udalerri hauek guztiek Bilborantz egiten diren mugimenduen bi herenak hartzen dituzte. Garrantzia dute, baita ere, Plentzia-Mungia eskualdearekin dituen harremanek; horren arrazoi nagusia da jende asko bizi dela eremu horretan, Bilborekin ongi komunikatuta dagoelako.

Bidaia horietarako erabiltzen den garraiobidea aztertuz gero, gainerako moduekin alderatuta, oinezko joan-etorriek gora egin dute hirian; 2008an eguneko milioi erdi baino gehiago egin ziren.

Baina, kanpoko mugikortasunari dagokionez (beste udalerri batzuetara egiten diren joan-etorriak), autoa protagonista nagusia izan arren, joera apur bat egonkortu egin da. Baina, hala ere, bilakaera horretan trenbidearen erabilerak izan duen gorakada da faktore esanguratsuena, zalantzarik gabe Metro Bilbaoren eraikuntza eta zabaltzearekin zerikusi handia duena.

Erakarritako mugikortasunari dagokionez (beste udalerri batzuetatik Bilbora egiten diren joan-etorriak), ibilgailu pribatua eta trenbidea, batez ere Metroa, dira nagusienak, biek nahiko pareko erabilera-maila dute, bakoitzak mugikortasunaren % 40 baino gehiago baitu. Hurrengo laukian ikus daitekeen moduan, joan-etorriak egiteko orduan, m jokabidea oso desberdina da

Iturria: Geurea, EJk emandako datuak erabilita

IBILGAILU

PRIBATUA

GARRAIO

PUBLIKOA

Donostia

Bilbo

Gasteiz

EAE

Gipuzkoa

Bizkaia

Page 26: Bilboko Hiriko Antolaketarako Plan Orokorraren Laburpen Betearazlea

22

R

ES

UM

EN

EJE

CU

TIV

O D

EL P

RE

DIA

GN

ÓS

TIC

O D

E L

A R

EV

ISIÓ

N D

EL P

LA

N G

EN

ER

AL D

E O

RD

EN

AC

IÓN

UR

BA

NA

DE

BIL

BA

O

B

ILB

OK

O H

IRIA

A

NT

OLA

TZ

EK

O P

LA

N O

RO

KO

RR

AR

EN

BE

RR

IKU

SP

EN

AR

I B

UR

UZ

KO

P

RE

DIA

GN

OS

TIK

OA

RE

N L

AB

UR

PE

N B

ET

EA

RA

ZLE

A

4.-

Movili

dad y

Tra

nsport

e.

4

.- M

ugik

ort

asuna e

ta g

arr

aio

a

mugikortasun erakarria bada (garraio publikoa gehiago erabiltzen da) edo kanpoko mugikortasuna bada (ibilgailu pribatua da nagusi).

Iturria. Geuk prestatutako informazioa, CTBren datuetan oinarrituta. Bilbok beste udalerri batzuekin duen harremana

Halaber, garrantzitsua da joan-etorri kopuru handi hori zein arrazoik sortzen duen.

Joan-etorriak egiteko arrazoi nagusia “lana” da, xede-jarduera izanik: izan ere Bilbotik egiten diren joan-etorrien % 40k xede hori du eta udalerri honetara erakarritako kanpoko joan-etorrien %64k ere bai. Ditugun datuen arabera, autoa da garraiobiderik erabiliena lanerako joan-etorri horiek egiteko, % 67ak erabiltzen baitu garraio pribatua, eta % 30ak garraio publikoa.

Bilbotarrek beste udalerri batzuetara joateko duten bigarren arrazoia Ikasketak dira; bidaiari horien % 44k garraio publiko arrunta erabiltzen du, % 20k auto pribatua erabiltzen du eta gainerakoak, % 36ak, garraio diskrezionala; hau da, ikasketak direla-eta egiten diren joan-etorrien % 80 garraio publikoan egiten dira.

Laburtuz, azterketa horren arabera Bilbo, alde batetik, lan-arrazoiak direla-eta oso erakargune garrantzitsua da metropoliko herrietarako, baina baita ikasketa, aisia, kudeaketa edo erosketak egiteko ere. Kanpoko mugikortasunarekin edo erakarritako mugikortasunarekin harreman gehien duen barrutia Abando da. Hala, beste udalerri batzuetatik Bilbora erakarritako bidaien erdia baino gehiago (% 51) barruti horrek hartzen du. Era berean, barruti horretatik sortzen dira joan-etorri gehien beste udalerri batzuetara.

Bilboko barne-mugikortasunari dagokionez, inkestek jasotako bidaien % 64 (CTB, 2008) oinez egiten da, eta horrek ongi erakusten du oinezko joan-etorrien nagusitasuna, beste bitarteko mekanizatu batzuekin alderatuta, azken horiek askoz ere emaitza apalagoak baitituzte. Garraio publikoak mugikortasunaren % 22 osatzen du, eta Metro Bilbao eta BILBOBUS dira garraiobide erabilienak (ia maila berean), ibilgailu pribatua, berriz, % 13 erabiltzen da soilik. Askotan eguraldia aldekoa izan ez arren, Bilbotarrak hirian gehienbat oinez mugitzea da hiriko mugikortasun politiken lorpen garrantzitsuenetako bat. Horrela, hiri-antolamenduan, oinezko eta bizikletadunentzat ahalik eta sare zabalena egitea izan daiteke etorkizunean kontuan hartu beharreko aukera bat.

Barrutien araberako mugikortasunean, aipagarria da Abando barrutian sortzen diren joan-etorri kopurua (beste edozein barrutitako joan-etorri kopurua bikoizten du), eta bertan sortutako 5 mugimendutatik 4 kanpokoak izatea, hau da, beste barruti edo udalerri batzuetakoak. Horrek agerian uzten du barruti horren nagusitasun funtzionala. Deustuko barrutiak ere nahikoa kanpoko mugikortasun erakartzen du, batez ere goi-mailako hezkuntza ekipamenduak aipagarriak daudelako bertan. Erosketak egitea da Ibaiondora egiten diren joan-etorrien arrazoi nagusia, Alde Zaharreko merkataritza-sareak erakarrita. Aldiz, gainerako barrutiek mugikortasuna “esportatzen” dute, bai beste udalerri batzuetara, bai Bilboko beste barruti batzuetara.

IV. Aparkalekuak.

Aparkalekuak (plaza-kopurua, kokapena) eskariaren arabera aztertu dira beti, dabilen ibilgailu-kopuruaren arabera. Hala ere, mugikortasuneko adituen arabera, aparkaleku-eskariaren azterketan bereizi egin behar dira egoiliarren eskaria (etxebizitzatik gertu autoa uzteko premia) eta

Hiritik irteten diren bilbotarrak

(kanpokoa) Hirira sartzen diren kanpotarrak

(erakarria) Autoa Garraio Publikoa Autoa Garraio Publikoa

Zenbakitan 133.000 48.000 127.300 166.300

Portzentajean % 73 % 27 % 43 % 57

Page 27: Bilboko Hiriko Antolaketarako Plan Orokorraren Laburpen Betearazlea

23

R

ES

UM

EN

EJE

CU

TIV

O D

EL P

RE

DIA

GN

ÓS

TIC

O D

E L

A R

EV

ISIÓ

N D

EL P

LA

N G

EN

ER

AL D

E O

RD

EN

AC

IÓN

UR

BA

NA

DE

BIL

BA

O

B

ILB

OK

O H

IRIA

A

NT

OLA

TZ

EK

O P

LA

N O

RO

KO

RR

AR

EN

BE

RR

IKU

SP

EN

AR

I B

UR

UZ

KO

P

RE

DIA

GN

OS

TIK

OA

RE

N L

AB

UR

PE

N B

ET

EA

RA

ZLE

A

4.-

Movili

dad y

Tra

nsport

e.

4

.- M

ugik

ort

asuna e

ta g

arr

aio

a

mugikortasunak eragindako eskaria (ibilgailu pribatua hartuta joan-etorriak egin eta aldi batez autoa aparkatu behar duena). Egoiliarren eskariari erantzuteko estrategia hiriko leku jakinetan aparkalekuak jartzea da. Aurrerantzean, mugikortasunaren araberako aparkaleku politikak proposatzean, aztertu egin beharko da hirigunera joateko ibilgailu pribatua alde batera uzteko helburua, betiere horrek jarduera ekonomikoan izan dezakeen kaltea kontuan hartuta.

Bizkaiko Garraioen Partzuergoak (CTB) 2008an egindako inkestan lortutako mugikortasun datuei erreparatuz gero, ibilgailuei buruzkoek erakusten dute 6. barrutiaren nagusitasuna (Abando). Izan ere, beste edozein barrutirekin alderatuta, barruti honetan bikoiztu egiten da autoaren erabilera –neurri handi batean beste udalerri batzuetatik erakarritako bidaiengatik-, eta horrek areagotu egiten du ez-egoiliarren aparkaleku-eskaria. Aipagarria da Metro inguruan kokatutako aparkalekuen garrantzia (BEC, Erandio eta Etxebarri), 2010. urtean, 283.000 ibilgailu baino gehiago aparkatu baitziren horrelako esparruetan.

Bestalde, egoiliarren aparkaleku-eskariak zerikusi zuzena du fenomeno honekin: Bilbon etxebizitza asko eraiki ondoren, ibilgailu partikularraren erabileran gertatu den igoera handiarekin; horregatik herri-bideak erabili behar izan dira aparkaleku gisa. Arazo horri aurre egiteko, Aparkalekuen Plan Berezia osatu zen, lurpeko aparkaleku eskaintza handitzea xede izanik, era horretan, “ibilgailuak kaleetatik ateratzeko”. Beraz, bideetan aparkaleku plaza-kopurua murriztu egin zen, eta hiriko eremu jakinetan aparkalekua mugatu egin zen (TAO sistema) eta aldi berean, auzoetan, ugaldu egin ziren (bikoiztu arte) emakida bidezko lurpeko aparkalekuak. Emakida bidezko aparkaleku gehiago egiteko, Udalak azalerako beste plaza batzuk sortu ditu, eta bideetan ere aparkaleku gehiago ezarri ditu, etxebizitza berrien premiei aurre egiteko. Datu horiek kontuan izanda, eta horiek gutxi gorabehera eguneratuta, 140.000 aparkaleku baino gehiago daude (38.589 bide publikoetan, 82.000 plaza pribatu, 16.500 udal emakidan eta 3.300 ez-egoiliarrentzako errotazioko aparkalekuetan).

Bilboko aparkalekuen eskari-eskaintza aztertuta, barrutien araberako mugikortasun azterketak eta arloko azterlanak eginda, zenbatetsita dago egunez 5.800 eta 6.385 aparkaleku bitarte behar direla egunero. Premia handieneko auzoak hauek dira: Atxuri, Solokoetxe (Alde Zaharra) Abando, Altamira, Arangoiti, Zurbaran, Loruri, Uretamendi (goiko auzoak), Zorrotza, Otxarkoaga eta Bolueta (kanpoko auzoak). Abando eta Alde Zaharreko aparkaleku eskasiak bi arrazoi izan ditzake nahasian: batetik egoiliarren eskaria, eta bestetik ibilgailuz bertara joan-etorriak egiten dituzten pertsonen eskaria, bi eremu horiek hirigunean kokatuta daudela kontuan hartuta. Bi auzo horietan, eraikinak zaharrak direnez, eta etxepeetan aparkalekurik ez dagoenez, aparkaleku-gabezia areagotu egiten da. Goiko auzoetan, irisgarritasuna zaila denez, ibilgailu partikularraren erabilera handiagoa da, eta gainera auzoetan eta etxebizitzetan ez dago aparkaleku-zuzkidurarik. Kanpoko auzoen eskaria apaltzeko modu bat joan-etorrietarako garraio publikoa sustatzea izan daiteke.

Page 28: Bilboko Hiriko Antolaketarako Plan Orokorraren Laburpen Betearazlea

24

R

ES

UM

EN

EJE

CU

TIV

O D

EL P

RE

DIA

GN

ÓS

TIC

O D

E L

A R

EV

ISIÓ

N D

EL P

LA

N G

EN

ER

AL D

E O

RD

EN

AC

IÓN

UR

BA

NA

DE

BIL

BA

O

B

ILB

OK

O H

IRIA

A

NT

OLA

TZ

EK

O P

LA

N O

RO

KO

RR

AR

EN

BE

RR

IKU

SP

EN

AR

I B

UR

UZ

KO

P

RE

DIA

GN

OS

TIK

OA

RE

N L

AB

UR

PE

N B

ET

EA

RA

ZLE

A

5 y

6.

- M

edio

fís

ico y

natu

ral. S

uelo

no u

rbaniz

able

. T

em

as e

íte

ms.

5

y 6

.- I

nguru

ne f

isik

o e

ta n

atu

rala

. Lurz

oru

urb

aniz

aezin

a. G

aia

k e

ta ite

mak.

5 eta 6.- INGURUNE FISIKO ETA NATURALA. LURZORU URBANIZAEZINA

I. Ingurune fisiko eta naturalaren deskribapena.

Bilboren hiri-garapena, 700 urteko bilakaeraren ondoren, industrializazio prozesu baten emaitza izan da, prozesu horrek eragin handia izan du ingurunean, eta aldi berean, hiriaren ingurunea ere eraldatu du. Gaur egun, garapen iraunkorrak ezartzen digun orientabidetik, hirigintza antolamenduak kontuan hartu behar ditu babestu edo indartu beharreko ingurumeneko osagai nagusiak.

Bilbon ikus daitekeen elementu natural aipagarriena hiria inguratzen duten mendi-magalak dira. Bilboko udalerriaren tankerak, mendiz inguratutako ibaidun bailarari jarraituz antolatutako hiria gisa (“botxoa”), hiriaren ikuspegi zabala ematen dio inguruko mendietako gainetatik. Horregatik, askotan, hiriko kaleetan dabiltzanek Bilbo inguratzen duen ingurune berdea ikus dezake. Aipatu dugun elementu hori da hiriak daukan aberastasun handienetako bat.

Baina mendiaren eta hiriaren artean dagoen harremana ez da ikuspen eta paisaia aldetikoa

bakarrik. Hiria inguratzen duten mendiak aisialdirako lekuak izan dira urteetan, eta batzuetan, ekipamendu, olgeta eta aisialdirako eraikinak ezarri dira bertan. Era berean, lurzoru horiek azpiegituretarako erabili dira, batez ere komunikaziokoak (esaterako, errepideak eta komunikazio antenak, goian daudela baliatuz eta hiritik gertu daudela) eta zerbitzuetakoak ezartzeko.

Bilboko iparraldean daude Artxanda mendia eta Avril mendia. Lehena, batez ere hiritik gertu dagoelako, aisialdirako leku eta egonleku gisa erabili izan dute bertako biztanleek. Horrek erakusten du zenbat eraikin dauden ostalaritzarako eta antzeko jardun ekonomikoetarako (publikoak eta pribatuak), eta horietako asko ez dira paisaian ongi integratzen. Zehazki, lurralde antolamenduaren arabera, mendi hori eskualdeko “hiri parkea” izango da, bere kokapenagatik, irisgarritasunagatik eta hirigune batzuetara duen gertutasunagatik. Ez zaio balio handirik ikusten eskualde horrtan dagoen landarediari.

Hegoaldean kokatuta daude Arraiz, Pagasarri eta Arnotegi mendiak. Multzo horretan daude Bilboko natura-gune onetsienak, bereziki Pagasarri ingurunea. Oro har, gizakiaren eta hiriaren garapenaren presioa txikiagoa da iparraldean baino, baina mendi horien magaletan badira gizakiaren jarduna gertu dela erakusten duten elementuak, batez ere IBERDROLAko azpiestazio elektrikoa eta berrikiago, Hegoaldeko Saihesbide Metropolitarra, azpiegitura horrek ingurunean

Page 29: Bilboko Hiriko Antolaketarako Plan Orokorraren Laburpen Betearazlea

25

R

ES

UM

EN

EJE

CU

TIV

O D

EL P

RE

DIA

GN

ÓS

TIC

O D

E L

A R

EV

ISIÓ

N D

EL P

LA

N G

EN

ER

AL D

E O

RD

EN

AC

IÓN

UR

BA

NA

DE

BIL

BA

O

B

ILB

OK

O H

IRIA

A

NT

OLA

TZ

EK

O P

LA

N O

RO

KO

RR

AR

EN

BE

RR

IKU

SP

EN

AR

I B

UR

UZ

KO

P

RE

DIA

GN

OS

TIK

OA

RE

N L

AB

UR

PE

N B

ET

EA

RA

ZLE

A

5 y

6.

- M

edio

fís

ico y

natu

ral. S

uelo

no u

rbaniz

able

. T

em

as e

íte

ms.

5

y 6

.- I

nguru

ne f

isik

o e

ta n

atu

rala

. Lurz

oru

urb

aniz

aezin

a. G

aia

k e

ta ite

mak.

duen eragina apaltzeko ahaleginak egin diren arren, errepidea ia osorik tunelean sartuta baitago. Mendialde-eremua naturalizatuta dago eta egoera onean, eta Udalak babestu egin du, Pagasarri mendiaren Plan Berezia onartuta.

Bilboko ibai-sistemaren barruan, nabarmentzekoa da Nerbioi Ibaizabal Itsasadarra, aukera-area eta identitate elementua izanik. hiri bilbearen baitan, Haren inguruan kalitate handikoak berdeguneak eratu dira, esaterako Abandoibarrako eta Campo Volantin-eko erriberak. Baliabide hori erabili da, baita ere, jolaserako eta kirolerako jarduerak egiteko (nabigazio arina traineruekin, piraguak, ontzi turistikoa,…), ekintza horiek guztiz bateragarriak baitira ibai-ibilgua babestearekin. Era berean, ikusten da heinean-heinean, Itsasadarreko uren kalitatea nabarmen hobetuz doala, gaur egun adierazle biologikoak guztiz onak izan ez arren. Iraganean Bilbok izandako jardun industrial handiaren ondorioz, Itsasadarra asko kutsatu zen, eta orain zenbait tratamendu egiten ari dira hori konpontzeko (Uren Partzuergoko Itsasadarraren Saneamendua egiteko Plan Osoa) eta azpiegitura batzuk martxan jartzen (Galindoko araztegia) pixkanaka hura berreskuratu ahal izateko. Gaur egun lortu da Itsasadarreko uretan hogeita hamar arrain mota eta dozenatik gora hegazti bizitzea, eta horrek erakusten du eremu horretan, ingurumen-osasuna onargarria dela.

Hiri-eremuek duten ingurumen-kalitateari dagokionez, nabarmentzekoa da kalitate apala duela zona batzuetan; eremu horietan daude edo egondakoak dira Bilboko industriak bere goraldian okupatuko zonak. Horiek dira Kadagua eta Bilboko Itsasadarrareko ibaiertzak, nagusiki, Bolueta, Zorrotzaurre eta Zorrotzako ipar muturrean kokatutakoak. Baina, badira eremu horiek osorik biziberritzeko eta eraldatzeko zenbait hirigintza proiektu, gutxi-asko garatuak; horiek guztiek ingurumena hobetuko dute, espazioak berrantolatuko baitituzte, lehenagoko okupazioetan ekipamenduak, berdeguneak eta espazio libreak ezarriz, baita etxebizitza-eremuak eta ekonomia jarduera ez-kutsagarriak ere. Balio historikoa duten elementu industrial batzuk ere gorde nahi dira, duten balio historikoak babestuta; haiek kultura ondare gisa tratatuta, eremu horien kalitatea areagotzeaz gain, interes kultural osagarria eman dakieke.

Amaitzeko, hirian airearen kalitatea zer nolakoa den aipatzen da. Oro har, esan daiteke Bilboko airearen kalitatea asko hobetu dela 1996tik, eta azken urtetan gehiago (2005-2010), Airearen Kalitatearen Indizearen adierazlerik gehienetan, ona eta onargarria mailetan baitaude. Baina, beste kutsatzaile batzuk ere indize altuan daude, esaterako PMx izenekoak, eta hala 2009an Nerbioi Beheko Airearen Kalitatearen Ekintza Plana osatzen hasi ziren 2009an.

II. Ingurumen-kalitatea. Hausnarketa eta eraginak.

Badira proiektuak martxan, gaur ingurumen-eragin handiena jasaten duten zonak asko hobetuko dituztenak. Bilbon, ingurumen kalitatea hobetzeak zuzeneko zerikusia du hiriaren eraldaketa eta berrikuntzarekin, oraindik naturaltasun-maila handia duten periferiako eremuen balioak mantenduz. Horren ondorioz, gaur okupatuta eta hiritartuta dauden hiri lurzoruak eraldatzeko, biziberritzeko eta birgaitzeko premia sortzen da, herritarrek gaur eta bihar izango dituzten etxebizitza beharrei, jardun ekonomiko beharrei, ekipamendu beharrei, eta abarrei erantzuteko.

Page 30: Bilboko Hiriko Antolaketarako Plan Orokorraren Laburpen Betearazlea

26

R

ES

UM

EN

EJE

CU

TIV

O D

EL P

RE

DIA

GN

ÓS

TIC

O D

E L

A R

EV

ISIÓ

N D

EL P

LA

N G

EN

ER

AL D

E O

RD

EN

AC

IÓN

UR

BA

NA

DE

BIL

BA

O

B

ILB

OK

O H

IRIA

A

NT

OLA

TZ

EK

O P

LA

N O

RO

KO

RR

AR

EN

BE

RR

IKU

SP

EN

AR

I B

UR

UZ

KO

P

RE

DIA

GN

OS

TIK

OA

RE

N L

AB

UR

PE

N B

ET

EA

RA

ZLE

A

5 y

6.

- M

edio

fís

ico y

natu

ral. S

uelo

no u

rbaniz

able

. T

em

as e

íte

ms.

5

y 6

.- I

nguru

ne f

isik

o e

ta n

atu

rala

. Lurz

oru

urb

aniz

aezin

a. G

aia

k e

ta ite

mak.

Hiri barnea biziberritzeak interes orokorreko azpiegitura eta ekipamenduak landa-lurzoruan

birkokatzeko premia sortuko du, lurzoru horiek barruan libratzeko. Une horretan jardun hori orekatu beharko da, kokapena aukeratzean minimizatu egin beharko baititu sor daitezkeen ingurumen-eragin kaltegarriak.

Udalerrian, ingurumen-baliorik handieneko osagaien artean nabarmentzen dira: bertako zuhaitzak (haritzak, pagoak, arteak eta urkiak); Ganekogorta eta Pagasarri mendiak (EAEko Naturgune Nabarmenen Katalogoan sartuta daudenak, eta Korridore Ekologiko ere badirenak); animalia espezie kaltebera batzuen presentzia; hiria zeharkatzen duten baliabide hidrologikoak, nabarmenduz Nerbioi Itsasadarrak aisialdirako eta turismorako duen ahalmena; mendi-magalen eta hiriaren arteko elkar-ikusteak duen paisaia-balioa; jendeak gozatzeko ingurumen intereseko ibilbideak (eraztun berdea, basoak, ibilbide handia, mendiko ibilbideak, bidegorri sarea) eta, amaitzeko, interes arkeologikoko osagaiak.

Aldi berean, ingurumenari dagokionez, beharrezkoa da puntu kritiko, elementu neurriz

gaindiko eta gatazkatsuak kendu edo hobetzea. Oro har, udalerrian atzemandako ingurumen-arazo nagusiak hiri barnekoak dira batik bat. Hala, zarata-kutsadura eta leku jakin batzuetan kutsatuta egon daitezkeen lurzoruak dira arazo nagusienak.

Aparteko aipamena merezi dute komunikazio azpiegitura nagusienek, paisaian eragin

handia baitute, atmosfera asko kutsatzen baitute, eta trafikoarekin zarata handia eragiten baitute. Beste maila apalago batean, “isilpeko baratza" izenekoak daude, mendiaren eta hiriaren arteko magaletan. Hiriaren kanpoaldean daude beste osagai kritiko batzuk harrobiak eta kontrolik gabeko hondakindegiak dira, besteak beste.

Naturgunea balio kultural, estetiko, ekologiko eta ekonomikoa duen baliabide gisa ulertu

behar da, eta, begiratu eta kudeatu egin behar da balio horiek gal ez ditzan. Bilboko udalerria kudeatu eta antolatzeko ahaleginak bideratuta egon behar du dauden balio naturalak babestu eta

Page 31: Bilboko Hiriko Antolaketarako Plan Orokorraren Laburpen Betearazlea

27

R

ES

UM

EN

EJE

CU

TIV

O D

EL P

RE

DIA

GN

ÓS

TIC

O D

E L

A R

EV

ISIÓ

N D

EL P

LA

N G

EN

ER

AL D

E O

RD

EN

AC

IÓN

UR

BA

NA

DE

BIL

BA

O

B

ILB

OK

O H

IRIA

A

NT

OLA

TZ

EK

O P

LA

N O

RO

KO

RR

AR

EN

BE

RR

IKU

SP

EN

AR

I B

UR

UZ

KO

P

RE

DIA

GN

OS

TIK

OA

RE

N L

AB

UR

PE

N B

ET

EA

RA

ZLE

A

5 y

6.

- M

edio

fís

ico y

natu

ral. S

uelo

no u

rbaniz

able

. T

em

as e

íte

ms.

5

y 6

.- I

nguru

ne f

isik

o e

ta n

atu

rala

. Lurz

oru

urb

aniz

aezin

a. G

aia

k e

ta ite

mak.

agerian jartzera, landa-gunea mantenduz, biziberritze estetikoaren bidez eta Bilboko paisaia ahalmenak berreskuratuz.

Iraunkortasunaren izenean ingurumena babesteak ez du esan gura muturreraino babestu

behar denik. Eremu batzuek natura-tratamendu berezia behar dute, babes zorrotzenetik hasita; baina badira beste batzuk non jardun iraunkor bateragarriek ez duten mehatxurik sortzen eta gainera hura mantentzen laguntzen duten. Jarduerak berak dira eskualdearen iraunkortasunerako bide. Itsasadarra da adibide egokia da: hura kirolerako, turismorako erabiltzeak kalitate jakin bat izatera behartzen du, jarduera horiek egin ahal izateko; eta aldi berean, jarduerek beraiek bultzatzen dute baldintza onetan mantentzea, eremu horiek garatzen jarraitu ahal izateko. Esaterako, hor dira, baita ere, San Antonioko parkea edo Kobeta aldeko bidezidorrak: erabili, zaindu eta agerian jarri ahal izan dira.

Kontuan hartu beharreko faktore bat natura hirian sartzea izan da, jarduera iraunkorrerako bateratzaile izan dadin; ez apaingarri huts izateko, baizik eta beste erabilera batzuk lantzeko, paisaia eta ingurumeneko balioak indartzeko, hiri espazioa antolatzeko (oinezkoentzako bideak/ bizikleta-bideak), eta abar. Natura hirian sartzeko aukera asko ari dira aztertzen; hiri-baratzak, eta fatxada nahiz estalki begetalak jarrita, adibidez.

Hiri-garapen berriak eta hiri zabalkundeak, -hiri-lurzoru eraiki hiritartuetan edo hiritartu

gabekoetan-, arreta berezia jarri beharko du ingurunearen ezaugarrietan, hau ziurtatzeko: batetik, etorkizuneko biztanleen segurtasuna, eta bestetik, ingurumenarekin, iraunkortasun printzipioekin eta paisaia integrazio egoki batekin bateragarri egitea.

Page 32: Bilboko Hiriko Antolaketarako Plan Orokorraren Laburpen Betearazlea

28

R

ES

UM

EN

EJE

CU

TIV

O D

EL P

RE

DIA

GN

ÓS

TIC

O D

E L

A R

EV

ISIÓ

N D

EL P

LA

N G

EN

ER

AL D

E O

RD

EN

AC

IÓN

UR

BA

NA

DE

BIL

BA

O

B

ILB

OK

O H

IRIA

A

NT

OLA

TZ

EK

O P

LA

N O

RO

KO

RR

AR

EN

BE

RR

IKU

SP

EN

AR

I B

UR

UZ

KO

P

RE

DIA

GN

OS

TIK

OA

RE

N L

AB

UR

PE

N B

ET

EA

RA

ZLE

A

7

.y 8

- Los e

spacio

s lib

res y

las z

onas v

erd

es. Los

equip

am

iento

s. T

em

as e

ite

ms

7.e

ta 8

- E

spazio

lib

re e

ta b

erd

eguneak. E

kip

am

enduak.

Gaia

k e

ta ite

mak.

7 ETA 8. KAPITULUAK- ESPAZIO LIBRE ETA BERDEGUNEAK. EKIPAMENDUAK

I. Espazio libreen eta berdeguneen bilakaera.

Bilboko hiri-bilbean egindako hirigintza aldaketei esker, espazio libre eta berdegune gehiago egin dira, eta hobetu egin da hiritarren espazioa, eta beraz, baita udalerriko bizi kalitatea ere.

Espazio libre eta berdeguneak berdintsu ugaldu dira barruti guztietan, hartarako dauden aukeren arabera. Kontuan hartu behar da hiria oso finkatuta egoteak zailago eta kostu handiagoko egiten duela topaleku eta harremanetarako tokiak egokitzea, espazio publikoan udalak esku hartzeko gaitasuna mugatua baita.

Berdeguneei dagokienez, azken urtetan aukerak hobera egin du, zalantzarik gabe. Zehazki, azken hamarkadan Hiribilduko berdeguneak nabarmen ugaritu dira, 1999an 6 metro karratu ziren pertsonako eta gaur egun 16 metro karratu dira. Gaur egun hiri-parke eta basoen 1.225 hektarea ditu Bilbok.

Herritarrentzat berdeguneak eta espazio libreak ugaldu dira, eta hori agerian geratu da, lehenik eta behin, azken urtetan Bilboko Itsasadarraren zehar-ardatzean egindako hiri eta ingurumen-biziberritzean. Hala, atal honetan nabarmen dira La Peñako parkeko (Ibaieder) jarduketak Itsasadarraren ibilgua aldatu delako, ibaiertzean paseo berriak eginda ezker eta eskuin aldean. Azken kategoria horretan nabarmen dira Uribitarte, Abandoibarra eta Olabeaga-Zorrotza, azken hori berriagoa, batetik, eta Botika Zaharra (Deustu), Sarriko eta Elorrieta, bestetik; parke horiek osatzeko espazio linealak daude Deustuko Kanalean, Zorrotzaurreko hirigintza-operazioak aurreikusita.

Espazio libreen sistema lantzeko bigarren faktorea Bilbo inguratzen duten mendien magaletan egindako jarduketak dira, horiei esker, hiritarrek erabili eta gozatu egin baititzakete. Plan Orokorrean aurreikusita ez zegoen arren, hori da hiria inguratzen duten berdegune eta espazio libreetan egindako lanik nagusienetako bat.

Bilboko Eraztun Berdearen xedea da udal baso-parkeak hiri-parkeekin lotzeko sarea eratzea.

Baso-parkeak, 1.025 hektarea dira gutxi gorabehera: 729,34 hektarea zuhaizti-azalera dira eta 119 hektarea aisialdirako eremuak. Udalerriko biztanleak bizkor hel daitezke berdegune horietara, eta bertan dituzte naturara inguratu eta hartaz gozatzeko zerbitzu oro.

Beste alde batetik, azken urtetan gaitu edo ekipamendua jarri zaie beste aisia eta egongune batzuei, eta hala, 2006an 27 hektarea ziren eta gaur 120. Eremu horiek 18 espazioetan daude (parkeak: Larreagaburu, Europa, Irumineta, Behartsuen Haurrideak, Etxebarria, Botika Zaharra, Sarriko, Zorrotza, Miserikordia, Doña Casilda, Abandoibarra, Miribilla, Abusu, Eskurtze, Errekalde – parkea eta plaza-, Ametzola eta Kobeta Mendi). Kokapen horiei guztiei kohesioa emateko, GR prestatu da, Bilboko Ibilbide Handia; hirigunea inguratzen du baso-parkeak zeharkatuz eta guztira 71 kilometro ditu.

Page 33: Bilboko Hiriko Antolaketarako Plan Orokorraren Laburpen Betearazlea

29

R

ES

UM

EN

EJE

CU

TIV

O D

EL P

RE

DIA

GN

ÓS

TIC

O D

E L

A R

EV

ISIÓ

N D

EL P

LA

N G

EN

ER

AL D

E O

RD

EN

AC

IÓN

UR

BA

NA

DE

BIL

BA

O

B

ILB

OK

O H

IRIA

A

NT

OLA

TZ

EK

O P

LA

N O

RO

KO

RR

AR

EN

BE

RR

IKU

SP

EN

AR

I B

UR

UZ

KO

P

RE

DIA

GN

OS

TIK

OA

RE

N L

AB

UR

PE

N B

ET

EA

RA

ZLE

A

7

.y 8

- Los e

spacio

s lib

res y

las z

onas v

erd

es. Los

equip

am

iento

s. T

em

as e

ite

ms

7.e

ta 8

- E

spazio

lib

re e

ta b

erd

eguneak. E

kip

am

enduak.

Gaia

k e

ta ite

mak.

Iturria: Eraztun Berdea. Obra eta Zerbitzuen Saila. Bilboko Udala.

Hiri-parkeak ere azken urtetan modu antolatuan egin dira hiri barnean. Azken hamar urteotan, hiri-parke berriak egin direnez, Bilboko Udalak berdegunetarako 1.000.000 metro karratu gehiago jarri ditu hiri barnean. Zenbait parke atondu dira barruti guztietan; aipagarrienak, Kobetamendikoa, 185.000 metro karraturekin; Larreagaburukoa, 120.000 metro karraturekin; eta Miribilla Parkea eta Gernikako Lorategiak, guztira 130.000 metro karraturekin.

II. Ekipamenduak hirian.

Indarrean dagoen 1995eko Plan Orokorrak ekipamenduetarako lurzoru erreserba-premiak aztertu zituen, era horretan, erakunde publiko eta pribatuek eskatutakoaren arabera, eskari zehatzei erantzuteko. Oro har, eskualdean nahiz hirian, ekipamenduetan, indarrean dagoen Plana neurri handi batean bete da. Horrez guztiaz gain, kokapen fisikoak egokitu egin behar izan dira, aukeren, tokiaren, eta udalaz gaindiko erakundeen interesen arabera.

1995eko Planaren aurreikuspenak berrikustean, eskualde-eskalari dagokionez, esatera goaz asmoak bete direla eta batzuetan gainditu ere egin direla. Hauek dira nabarmenenak:

Unibertsitate Sistema berria. Goi-mailako prestakuntza ekipamenduek (Unibertsitateak) geroz eta garrantzia handiagoa dute metropoli-eremuan. Metropolian ezarri nahi diren proiektuak adieraziko ditugu ondoren, guztiak ere Bilbon kokatuta: Euskal Herriko Unibertsitatea zabaltzea Basurtun (gune bio-sanitarioa); San Mames (gune teknologikoa) eta Sarrikoko Fakultatea zabaltzea Zorrotzaurre aldera (gune juridiko-ekonomikoa). Beste alde batetik, Deustuko Unibertsitateak badu asmoa etorkizunean nazioartean sona izango duen Negozio Eskola jartzeko. Horri gehitu behar zaio, Abandoibarran Unibertsitate horien zuzkidura osagarriak jarriko direla, EHUko Paraninfoa eta Deustuko Unibertsitateko Biblioteka, besteak beste.

Page 34: Bilboko Hiriko Antolaketarako Plan Orokorraren Laburpen Betearazlea

30

R

ES

UM

EN

EJE

CU

TIV

O D

EL P

RE

DIA

GN

ÓS

TIC

O D

E L

A R

EV

ISIÓ

N D

EL P

LA

N G

EN

ER

AL D

E O

RD

EN

AC

IÓN

UR

BA

NA

DE

BIL

BA

O

B

ILB

OK

O H

IRIA

A

NT

OLA

TZ

EK

O P

LA

N O

RO

KO

RR

AR

EN

BE

RR

IKU

SP

EN

AR

I B

UR

UZ

KO

P

RE

DIA

GN

OS

TIK

OA

RE

N L

AB

UR

PE

N B

ET

EA

RA

ZLE

A

7

.y 8

- Los e

spacio

s lib

res y

las z

onas v

erd

es. Los

equip

am

iento

s. T

em

as e

ite

ms

7.e

ta 8

- E

spazio

lib

re e

ta b

erd

eguneak. E

kip

am

enduak.

Gaia

k e

ta ite

mak.

Biltzar-jarduera. Bilbon, urteak igaro heinean, garrantzia hartu du biltzar-jarduerak. Jarduera horri dagokionez, Euskalduna Biltzar Jauregia da nabarmenena; 846 ekitaldi egin ziren bertan eta ia milioi erdi pertsona pasa ziren bertatik, jauregiaren okupazioa % 94 izanik (2010). Okupazio maila handi horri esker, eta etengabe superabit ekonomikoa izateari esker, jauregia zabaltzeko obrak egin ziren, duela gutxi bukatu direnak.

Bilbo, hiriburu administratiboa. Bilboko hiriak baditu administrazioko ekipamenduak ere, Bizkaiari eta Euskal Autonomia Erkidego osoari zerbitzua emateko. Organismo hauen mendeko erakunde publikoak dira: Estatuko Administrazio Orokorrarenak (Gobernuaren ordezkariordetza, Gizarte Segurantza, Justizia, Trafikoko Institutuak), Eusko Jaurlaritzarenak (Gobernuaren ordezkaritza, erkidegoko enpresa publikoen egoitza, esaterako EITB) eta Bizkaiko lurralde osoarenak –Aldundiaren administrazio egitura nagusia Bilbon dago–, eta horien ondorioz, eskualdeko herritarrek hirira jo behar dute administrazio-izapideak egiteko. Erakunde horiek hirian daudenez, jardun publiko horrek sortutako kudeaketa egin ahal izateko zerbitzu sektorea ere indartsua da (aholkularitzak, profesionalak, eta abar).

Osasun Sektoreari lotutako ekipamenduak. Bilbo hirian daude Basurtuko Ospitalea –sare publikokoa- eta IMQ klinika pribatu berria, baita osasun-erakunderik nabarmenenak ere. Erakunde asko daude metropoli-esparruan daude, eta horrek bikaintasun lokarri bat eratzen du, erakargarri gerta daitekeena hiritarrarentzat eta osasun-artapen tradizionalarentzat, baita area horretan ikerketa bio-medikorako gune bat eratzeko ere. Bide horretan, EHUko gune bio-sanitarioa bultzatzen ari dira Basurtun, BioCruces Institutuari lotuta (250 ikertzaile bertan hartzea dago aurreikusita).

Kultura eta kirolaren zerbitzurako ekipamenduak. Kultura, arkitektura eta hirigintza izan dira Bilboko hiria biziberritzeko ardatzetako bat. Horrenbesteraino, non Estatu espainiarreko eskaintza kulturaletan hirugarren postua duen Bilbok, Madril eta Bartzelonaren atzetik (Kulturaren Behatokia, Fundación Contemporánea, 2011). Kultura eskaintza horren erakusgarririk nabarmenena Guggenheim Museoa da, milioi bat bisita inguru du urtero, eta horri gehitu behar zaizkio Bilboko beste museo batzuk (Arte Eder Museoa, Itsas Museoa, AlhóndigaBilbao, Museo Etnografikoa, Arkeologi Museoa, eta abar.) Era berean, asko landu dira antzerki, dantza eta musikarekin loturiko ekipamenduak, bai ikuskizunetan (Arriaga Antzokia, Campos Antzokia, Euskalduna Jauregia), bai diziplina horietan trebatzeko ekipamenduetan, eskualde-mailakoak baitira (Musika Kontserbatorioa, Arte Eszenikoak, eta abar). Amaitzeko, Bilbon eskualde-mailako garrantzia duten ekipamendu berriak egin dira kirol ikuskizunetarako: esaterako Bilbao-Arena Kirol Jauregia eta Frontoi berria, biak ere Miribillan, eta horiei gehitu beharko zaie San Mames Barria futbol zelaia.

Page 35: Bilboko Hiriko Antolaketarako Plan Orokorraren Laburpen Betearazlea

31

R

ES

UM

EN

EJE

CU

TIV

O D

EL P

RE

DIA

GN

ÓS

TIC

O D

E L

A R

EV

ISIÓ

N D

EL P

LA

N G

EN

ER

AL D

E O

RD

EN

AC

IÓN

UR

BA

NA

DE

BIL

BA

O

B

ILB

OK

O H

IRIA

A

NT

OLA

TZ

EK

O P

LA

N O

RO

KO

RR

AR

EN

BE

RR

IKU

SP

EN

AR

I B

UR

UZ

KO

P

RE

DIA

GN

OS

TIK

OA

RE

N L

AB

UR

PE

N B

ET

EA

RA

ZLE

A

7

.y 8

- Los e

spacio

s lib

res y

las z

onas v

erd

es. Los

equip

am

iento

s. T

em

as e

ite

ms

7.e

ta 8

- E

spazio

lib

re e

ta b

erd

eguneak. E

kip

am

enduak.

Gaia

k e

ta ite

mak.

Hiri-eskalako ekipamenduetan, banaketa geografikoaren eta hiritarrekiko gertutasunaren araberakoa da horien kokapena. Lurzoru eskasiaren ondorioz, ezin izan da Barruti guztietan zerbitzu maila bera eman.

Administrazio eskudunek egindako ekipamendu aurreikuspenak onartu zituen Planak. Malgutasunez jokatu zen, aurreikuspen horiek aldatu egin zitezkeen ezusteko alorretako egoeren ondorioz.

Plan Orokorraren garapenarekin hiri eskalako ekipamenduak handitu dira eta beste batzuk sortu dira hiri-garapen berrietan.

Hezkuntza eta kirol ekipamenduei dagokienez, dauden gehienak gorde eta handitu dira eta beste lurzoru batzuk eskuratu dira erabilera horietarako. Barrutietako Udaltegiak sortu dira Bilboko barruti guztietan, aisia, kultura, gizarte harreman eta deszentralizazio administratiborako zerbitzu batzuk bateratuz.

Beste ekipamendu berezi batzuei dagokienez, batzuk aipatuko ditugu: Suhiltzaile eta Udaltzaingoaren instalazioak (Garellano) Miribillara aldatu dira. Beste eliza bat eraiki da auzo

Deustuko Unibertsitateko Biblioteka EHUko paraninfoa

Itsas Museoa Alhondegia

Euskalduna Biltzar eta Musikaren Jauregia Guggenheim Arte Garaikideko Museoa

Page 36: Bilboko Hiriko Antolaketarako Plan Orokorraren Laburpen Betearazlea

32

R

ES

UM

EN

EJE

CU

TIV

O D

EL P

RE

DIA

GN

ÓS

TIC

O D

E L

A R

EV

ISIÓ

N D

EL P

LA

N G

EN

ER

AL D

E O

RD

EN

AC

IÓN

UR

BA

NA

DE

BIL

BA

O

B

ILB

OK

O H

IRIA

A

NT

OLA

TZ

EK

O P

LA

N O

RO

KO

RR

AR

EN

BE

RR

IKU

SP

EN

AR

I B

UR

UZ

KO

P

RE

DIA

GN

OS

TIK

OA

RE

N L

AB

UR

PE

N B

ET

EA

RA

ZLE

A

7

.y 8

- Los e

spacio

s lib

res y

las z

onas v

erd

es. Los

equip

am

iento

s. T

em

as e

ite

ms

7.e

ta 8

- E

spazio

lib

re e

ta b

erd

eguneak. E

kip

am

enduak.

Gaia

k e

ta ite

mak.

horretan. Bi beilatoki eraiki dira Zumalakarregi eta San Agustin bihurguneetan eta aurreikusita dago hirugarrena Olabeaga Aldapan eraikitzea. San Mames futbol zelaiaren zabalpenaren barne 2.000 metro karratu baino gehiagoko kirol-ekipamendu publikoa dago, herritarrek erabiltzeko.

Esanguratsua da ostalaritza-arloak izan duen gorakada (Hesperia S. Mames, Zenit, Miró, Domine, Gran Vía, Sirimiri, Ibis, Husa Jardines Albia, Hesperia Campo Volantin, eta abar.) aisiak, kulturak eta negozioek bultzatutako turismoaren eraginez.

Adinekoentzako zerbitzuetan ere izan da gorakada antzeman da (zaharren egoitzetan), bai zentro publikoetan eta bai pribatuetan.

Ekipamendu publikoetan, zentzuzko dirudi hezkuntzarako edo kirolerako lurzoruen aldeko apustua egitea aurrerantzean ere (ikastetxe berriak), lurzoru eskasiagatik eta gainazal beharragatik, oso zaila baita beste erabileretarako erreserbatutako lurzoruaren erabilera aldatzea.

Azkenik, aipagarria irabazteko asmoko edo irabazteko asmorik gabeko ekipamendu publiko edo pribatuen atala sakon berraztertu behar dela. Hamazazpi urtetan zehar, aldaketa handiak gertatu dira ekonomian, demografian (populazioa zahartzea, emigrazioa… eta abar.), gizartean eta ingurunean. Beste legedia batzuk ere onartu dira ekipamendu publikoaren kontzeptua sartuz (harrera pisuak, alokairuko etxebizitza sozialak, zuzkidura-osatutak, eta abar.) eta hala, iraganean ez bezala, ekipamendu hitza ez da merkataritzarekin bakarrik lotuta ageri.

Aurrekoaz gainera, ekipamenduen banaketa ez da berdina Barruti eta auzo guztietan. Etorkizuneko hirigintza planifikazioan, ahal den neurrian, hobetu egin beharko lirateke gertuko ekipamenduak auzoetan, jendeak biltzeko eta aisialdirako lekua izan dezan. Ekipamendu horiek jendeak bere egiten dituen lekuetan jarri behar dira, leku nahiko irisgarrietan. Hausnarketa-ildo horretan dago kokatuta Bilboko Udalak martxan duen proiektua, “auzoko bihotzak” izenekoa.

Page 37: Bilboko Hiriko Antolaketarako Plan Orokorraren Laburpen Betearazlea

33

R

ES

IUM

EN

EJE

CU

TIV

O D

EL P

RE

DIA

GN

ÓS

TIC

O D

E L

A R

EV

ISIÓ

N D

EL P

LA

N G

EN

ER

AL D

E O

RD

EN

AC

IÓN

UR

BA

NA

DE

BIL

BA

O

B

ILB

OK

O H

IRIA

A

NT

OLA

TZ

EK

O P

LA

N O

RO

KO

RR

AR

EN

BE

RR

IKU

SP

EN

AR

I B

UR

UZ

KO

P

RE

DIA

GN

OS

TIK

OA

RE

N L

AB

UR

PE

N B

ET

EA

RA

ZLE

A

9.-

Parq

ue r

esid

encia

l

9.-

B

izitegi m

ultzoa

9.- BIZITEGI MULTZOA

I. Etxebizitza-merkatua. Etxebizitza-eskaintza.

Bilbo ia finkaturik dagoen hiria da, eta etxebizitza gehiago egiteko aukerak mugatuta ditu. Plan Orokorra, 1995ekoa, indarrean egon den urteetan, 15.774 etxebizitza eraiki dira 2010. urtera arte, eta Planean bertan aurreikusitakoarekiko betetze maila oso handia izan da (% 75 baino gehiago). Aldi horretan eraikitako etxebizitzen heren bat baino gehiago (% 36) babes ofizialeko etxeak dira. Azken etxebizitza errolda ofizialaren arabera (2006), hiribilduan 156.231 etxebizitza daude.

1995 eta 2010 (*) bitarte ERAIKITAKO ETXEBIZITZAK

URTEA ETXEBIZITZA LIBREA E.P.B. (**) GUZTIRA

1995 1.017 300 1.317

1996 723 -- 723

1997 1.229 -- 1.229

1998 980 1.018 1.998

1999 800 351 1.151

2000 948 111 1.059

2001 490 1.648 2.138

2002 1.331 1.051 2.382

2003 562 481 1.043

2004 265 81 346

2005 442 226 668

2006 561 191 752

2007 364 -- 364

2008 123 -- 123

2009 218 176 394

2010 41 46 87

GUZTIRA 10.094 5.680 15.774

Iturria: Hirigintza eta Ingurumen Saila. Bilboko Udala

(*) Urte horretan lizentzia jaso zuten etxebizitza kopurua. (**) EPBak, etxebizitza babestuak dira, bai sustapen pribatukoak bai publikokoak ere.

Oraingo Plan Orokorra indarrean egon den azken 15 urteotan, bi aldi oso desberdin bereizi behar dira: “Etxegintzaren booma” izenekoa, 1999tik 2007ra, urte horretan hasi baitzen krisi finantzarioa, gaur bizi dugun etxegintza kontratazioen bigarren aldiari bide eman ziona. Erakusgarri gisa, esan dezagun Eusko Jaurlaritzako Eraikuntza eta Etxebizitza estatistiken arabera, 2010. urtean Bizkaiko lurraldean eraikitako etxebizitzen bolumena % 71 murriztu zela, krisialdiaren aurreko erreferentzia-balioen aldean. Hala ere, argitu behar da Euskadin oro har eta Bilbon bereziki, etxegintza-merkatua apalagoa dela Estatuan baino, bai produkzioan nahiz prezio gorakadan eta beherakadan ere.

Era berean, Bilboko etxebizitzaren batez besteko prezioaren bilakaerak modu nabarmenean erakusten ditu aldi bakoitzak izan dituen ezaugarriak. Hala, higiezinen agentziek argitaratutako datuen arabera (FOTOCASA), bada lehen fase bat 2007. urtera bitartekoa, eta hor ikusten da, 2005-2007 aldian soilik, prezio-igoera % 19 baino gehiagokoa izan zela. 2007. urtetik gaur arte, etxebizitzaren batez besteko prezioak atzeraldi bera izan du eta 2005. urteko balioetara itzuli da.

Page 38: Bilboko Hiriko Antolaketarako Plan Orokorraren Laburpen Betearazlea

34

R

ES

IUM

EN

EJE

CU

TIV

O D

EL P

RE

DIA

GN

ÓS

TIC

O D

E L

A R

EV

ISIÓ

N D

EL P

LA

N G

EN

ER

AL D

E O

RD

EN

AC

IÓN

UR

BA

NA

DE

BIL

BA

O

B

ILB

OK

O H

IRIA

A

NT

OLA

TZ

EK

O P

LA

N O

RO

KO

RR

AR

EN

BE

RR

IKU

SP

EN

AR

I B

UR

UZ

KO

P

RE

DIA

GN

OS

TIK

OA

RE

N L

AB

UR

PE

N B

ET

EA

RA

ZLE

A

9.-

Parq

ue r

esid

encia

l

9.-

B

izitegi m

ultzoa

Bilbo. Etxebizitzaren batez besteko prezioaren bilakaera 2005-2012 bitarte

3500

3700

3900

4100

4300

4500

4700

ene-

05

abr-05

jul-0

5

oct-0

5

ene-

06

abr-06

jul-0

6

oct-0

6

ene-

07

abr-07

jul-0

7

oct-0

7

ene-

08

abr-08

jul-0

8

oct-0

8

ene-

09

abr-09

jul-0

9

oct-0

9

ene-

10

abr-10

jul-1

0

oct-1

0

ene-

11

abr-11

jul-1

1

oct-1

1

ene-

12

abr-12

jul-1

2

Iturria: FOTOCASA, 2012

Plan Orokorrean egongo den etxebizitza-eskaintza ez da Udalaren erabaki autonomoa. Etxebizitza berrirako lurzoru eskaintzaren parametroa, lurralde antolamenduak ezartzen du; lehen kapituluan hitz egin dugu gai horri buruz. Zehazki, Lurralde Antolamenduko Zuzentarauek (berrikusten ari dira gaur egun) 19.500 etxebizitza berri gehiago egitea aurreikusten dute 2010-2017 aldirako. Indarrean dagoen Bilboko Lurralde Zati Planak aurreikusi egiten du Bilbon etorkizunean egongo den etxebizitza beharraren atal bat bete dadila area metropolitarreko beste udalerri batzuetan edo inguruko beste eskualde batzuetan (Mungia-Plentzian, Durangaldean edo Enkarterrietan). Nolanahi ere, EAErako 2020rainoko etxebizitzen bilakaerak, proiekzio demografikoen bidez zenbatetsita (Etxebizitzaren Euskal Behatokia, 2009), hazkunde arin bat erakusten du, baina aurreko hamarkadan baino erritmo apalagoan. Horregatik, datozen urteotan ez da aurreikusten desorekarik etxebizitza eskaintza eta eskariaren artean.

Etxebizitza eskaintza atalean, udalari dagokion datu bereizirik ez dagoen arren, estatistika ofizialek diote (Etxebizitzaren Euskal Behatokia) 2010. urtean, etxebizitza beharren bat zuten 122.393 familia zeudela. Datu horren analisitik ondorioztatzen da, inkestatutako familien % 44k lehenbiziko etxebizitza behar zuela eta % 22k etxebizitzaz aldatzea. Beste alde batetik, gainerako % 34a konforme zegoen beren etxebizitza birgaitzearekin.

Bilbon dagoen etxebizitza eskariari buruzko oinarrizko datuak ETXEBIDEtik aterata daude (2010), eta horien arabera udalerrian erroldatutako 18.789 pertsonak egin dute etxebizitza babestu bat lortzeko eskaera. Horietatik, ia % 40 da 35 urtetik beherako eskatzaileak dira. Eskatzaile horien bi heren baino gehiago bakarrik apuntatzen dira (bikoterik gabe). Ia hirutik bik urtean 22.000 € baino gutxiagoko diru-sarrerak dituztela frogatzen dute. Eskatutako edukitza-erregimen horretan, lautik hiruk onartuko luke alokairu babestuko etxebizitza-eskaintza, hori koherentea da, jakinik diru-sarreren arabera ordaintzeko ahalmena mugatua dutela.

€/m2

Page 39: Bilboko Hiriko Antolaketarako Plan Orokorraren Laburpen Betearazlea

35

R

ES

IUM

EN

EJE

CU

TIV

O D

EL P

RE

DIA

GN

ÓS

TIC

O D

E L

A R

EV

ISIÓ

N D

EL P

LA

N G

EN

ER

AL D

E O

RD

EN

AC

IÓN

UR

BA

NA

DE

BIL

BA

O

B

ILB

OK

O H

IRIA

A

NT

OLA

TZ

EK

O P

LA

N O

RO

KO

RR

AR

EN

BE

RR

IKU

SP

EN

AR

I B

UR

UZ

KO

P

RE

DIA

GN

OS

TIK

OA

RE

N L

AB

UR

PE

N B

ET

EA

RA

ZLE

A

9.-

Parq

ue r

esid

encia

l

9.-

B

izitegi m

ultzoa

Hutsik dauden etxebizitzak erabil daitezke etxebizitza eskaintza handitzeko, 1 lurzoru-gabezia baitago, eta horri buruz aipa dezagun Eusko Jaurlaritzak Etxebizitza Hutsei buruz egindako Inkesta (2009), daukagun daturik berriena aipatzen baita bertan: Bilbon 5.519 etxebizitza bakarrik daudela hutsik (etxebizitza guztien % 3,6). 2010. urtean, BIZIGUNE programak (etxebizitza hutsak alokairuan jartzeko programak) 870 etxebizitza inguru mugitu zituen Bilbon.

Edukitza-erregimenari dagokionez, etxebizitzen % 9,6 (12.249 etxebizitza, 2001. urtea) alokatuta dago Bilbon, udal etxebizitzen eskaintza publikoa ere kontuan hartuta. Bizkaian portzentaje hori % 8,5 da (37.995 etxebizitza, 2010. urtea), eta horrek esan nahi du Bilboko hiriak eskaintzen duela Lurralde Historikoan alokatuta dauden ia hiru etxebizitzatik bat. Beste alde batetik, Estatuan alokatuta dauden etxebizitzen batez bestekoa % 11 da. Europan (EB-27, CECHODAS 2008), batez bestekoa % 25 da; bost estaturik populatuenen batez bestekoa % 32 da; eta batez besteko hori % 40 da BPG handiena duten hamar estatuen arteko batez bestekoan.

Etxebizitza stocka auzoaren arabera aztertuta, edukitza-erregimenari begira, alokairuko etxebizitza gehiago dago Udal Etxebizitza gehien dagoen auzoetan; Otxarkoagna (ia % 35), San Frantziskon (% 25), eta Bilbo Zaharrean (% 20 baino gehiago). Atentzioa ematen du “prezio babestuetako” alokairu dezente dagoela, izan ere 2010ean guztira 5.300 etxebizitza eskaintzen ziren erregimen horretan (3.735 Udal Etxebizitza – gaur 4.000 baino gehiago-, 713 Eusko Jaurlaritzarenak eta 852 BIZIGUNEk mobilizatuta). Ez dira atal horretan sartzen alokairu libreak egonik hura ordaintzeko laguntza publiko bat jasotzen dutenak.

Alokairuan dauden etxebizitzak, etxebizitza guztiekiko, auzoka. 2001 (%)

Iturria: EIN, Populazio eta Etxebizitza errolda, 2001

1 Garrantzitsua da esatea ez datozela bat 2001eko Populazio eta Etxebizitza Erroldan jasotako etxebizitza huts edo

jenderik gabekoen kopurua eta 2010eko Udal Erroldan aipatutako etxebizitza huts kopurua. Lehenbizikoak dio 12.972 etxebizitza inguru daudela hutsik, eta Erroldak dio guztira 15.350 etxebizitza direla. Alde hori agian izan daiteke datuak epe desberdinetan jaso direlako, baina baita datuak jasotzeko metodologia desberdina izan delako ere. Beste alde batetik, Herri Lan eta Garraio Sailak Etxebizitza Hutsei buruz egindako azken biurteko estatistikan, 2009rako dio EAEko 969.476 etxebizitzatik, % 7,7 hutsik daudela, baina % 4,6 soilik direla jenderik gabekoak; gainerako % 3a sasoiko etxebizitzak dira. Inkesta horren arabera, Bilbon dauden etxebizitza huts kopurua 5.519 da, hau da % 3,6, baina kasu horretan, Bilboko ia etxebizitza huts guztiak (% 93,6) jenderik gabe daude. Nolanahi ere, zenbatespen hori oso urrun dago Bilboko Udalak 2010ean zenbatu zituen 15.250 etxebizitza hutsetatik.

Page 40: Bilboko Hiriko Antolaketarako Plan Orokorraren Laburpen Betearazlea

36

R

ES

IUM

EN

EJE

CU

TIV

O D

EL P

RE

DIA

GN

ÓS

TIC

O D

E L

A R

EV

ISIÓ

N D

EL P

LA

N G

EN

ER

AL D

E O

RD

EN

AC

IÓN

UR

BA

NA

DE

BIL

BA

O

B

ILB

OK

O H

IRIA

A

NT

OLA

TZ

EK

O P

LA

N O

RO

KO

RR

AR

EN

BE

RR

IKU

SP

EN

AR

I B

UR

UZ

KO

P

RE

DIA

GN

OS

TIK

OA

RE

N L

AB

UR

PE

N B

ET

EA

RA

ZLE

A

9.-

Parq

ue r

esid

encia

l

9.-

B

izitegi m

ultzoa

II.- Bilboko etxebizitzen ezaugarriak.

Bilboko bizitegi multzoaren banaketak erakusten du hiriak egitura trinkoa duela, eta etxe gehienak erdiguneko bi auzoetan dauzkala: hau da Abando eta Indautxun, eta horien atzetik Santutxun, hiru auzo horietan baitaude kokatuta hiriko lau etxebizitzatik bat. Banaketa horrek erakusten du hirigunean etxe-kontzentrazio nabarmena dagoela, eta erdigune horretatik urrundu heinean, kontzentrazio-maila hori beherantz doala pixkana. Salbuespen gisa aipagarria da Santutxuko auzoa, etxebizitza dentsitate handiena daukan auzoa, hiriaren bihotz-bihotzean ez egon arren, Metro bidez lotura bikaina daukana. Halaber, eredu horrek hiri-inertzia urbano garrantzitsuak ere erakusten ditu, non auzoen baldintza topografikoak oraindik eragile garrantzitsuak diren bizitegi-multzoaren kartografian.

Bilboko etxebizitzen banaketa, barrutika. 2010.

BARRUTIAK Etxebizitza

kopurua Biztanleak/Etxeb. Dentsitatea etxeb./ha.

DEUSTU 21.961 2,54 44,3

URIBARRI 17.369 2,43 41,5

OTXARKOAGA-TXURDINAGA 10.961 2,73 28,2

BEGOÑA 18.812 2,42 106,2

IBAIONDO 27.444 2,51 28,4

ABANDO 24.017 2.53 112.3

ERREKALDE 21.096 2,48 30,3

BASURTU-ZORROTZA 14.558 2,54 20,5

GUZTIRA 156.238 2,51 38,4

Iturria: Bilboko Udala. Udal Errolda. 2010

Bilboko bizitegi-multzoaren beste ezaugarrietako bat dentsitatea da: 20 etxebizitzatik gorako eraikinak (atariak) dira nagusi (% 54), baina auzo batetik bestera, aldeak nabariak dira. Bilboko etxebizitza-multzoak bertikaltasun ertaina du (3-7 solairu): Bilboko eraikinen % 58k 6 solairu baino du eta % 12ak bakarrik du solairu bakarra. Emaitza, beraz, hau da: Bilboko hiriak egitura trinkotua du, eta bertikaltasunari buruzko nazioarteko irizpideen arabera, eraikinetan bertikaltasun arrazoizkoa du. Nolanahi ere, biztanleriak zahartzera jotzen duela ikusirik, eta auzoetako batzuetan eraikin portzentaje handi batek igogailurik ez duela kontuan hartuz, igogailuak ezartzeko politika bat aplikatzea garrantzitsua izango litzateke Bilboko bizitegi-multzoaren kalitatea mantentzeko eta hobetzeko.

Etxebizitza bakoitzeko biztanle kopuruari dagokionez, 2010eko Udal Erroldaren arabera, nahiko homogeneoa da eta alde txikia du hiriaren batez besteko dentsitatearen aldean (2,51 biztanle etxebizitzako). Bilbo osoa kontuan hartuta, etxebizitzen % 20an pertsona bakarra bizi da. Etxebizitzen % 27 bi pertsonez osatuta dago, % 23 hiru pertsonez eta % 20 lau pertsonez. Etxebizitzen gainerako % 8ak bost kide edo gehiago dauzka. Baina alde handiak dira auzo batzuetatik besteetara. Bilbo Zaharra, Alde Zaharra, San Frantzisko eta Zabala auzoetan, nagusi dira pertsona bakarreko familiak, guztira, bertako etxebizitzen % 30. Mailaketaren beste muturrean bost kide edo gehiagoko familiak daude Abando, Indautxu, Begoña, Otxarkoaga eta Txurdinaga auzoetan, hiriaren batez bestekoa gaindituz. Etxebizitza bakoitzeko 3 eta 4 pertsona bitarteko mailari dagokionez, Bilboko auzo askotan etxebizitzen % 40 da ezaugarri horietakoa.

Page 41: Bilboko Hiriko Antolaketarako Plan Orokorraren Laburpen Betearazlea

37

R

ES

IUM

EN

EJE

CU

TIV

O D

EL P

RE

DIA

GN

ÓS

TIC

O D

E L

A R

EV

ISIÓ

N D

EL P

LA

N G

EN

ER

AL D

E O

RD

EN

AC

IÓN

UR

BA

NA

DE

BIL

BA

O

B

ILB

OK

O H

IRIA

A

NT

OLA

TZ

EK

O P

LA

N O

RO

KO

RR

AR

EN

BE

RR

IKU

SP

EN

AR

I B

UR

UZ

KO

P

RE

DIA

GN

OS

TIK

OA

RE

N L

AB

UR

PE

N B

ET

EA

RA

ZLE

A

9.-

Parq

ue r

esid

encia

l

9.-

B

izitegi m

ultzoa

Etxebizitzen banaketa tamainaren arabera. 2001

Iturria: EIN, Populazio eta Etxebizitza Errolda, 2001

Etxebizitza-konposizio hori erlazionatzen badugu familia-etxebizitzen batez besteko azalerarekin, ikusiko dugu lau eta bost hutsarteko etxebizitzak direla, hau da, bi eta hiru logelako etxebizitzak. Hori ikusita, etxebizitzetan exijitu beharreko estandarrei buruzko hausnarketa egin behar da, jakinik familien kide-kopuruaren bilakaera beheranzkoa doala.

Batez besteko tamaina handiena duten etxebizitzak Abandon eta Indautxun daude (batez besteko azalera 100 metro karratu baino gehiagokoa da). Etxebizitzarik txikienak, batez beste, Iturrigorri-Peñascal, Otxarkoaga eta Uretamendin daude (60 metro karratu baino gutxiago batez beste). Auzoka etxebizitzen batez besteko azaleraren banaketa aztertzen badugu, agerian geratzen da erdialdetik urrundu heinean egitura txikitzen doala, irisgarritasunik handiena duten auzoetatik abiatuta (Abando eta Indautxu).

Bilboko etxebizitzak barrutika, motaren eta egiturazko ezaugarrien arabera. 2006

BARRUTIAK Etxebizi-tza

kopurua

Gelak Bainuak Igogailua

1-3 4-6 =+7 1 2 edo

gehiago Badu Ez du

DEUSTU 22.487 1.378 20.182 567 15.453 6.995 19.267 3.220 URIBARRI 17.480 1.776 15.069 635 13.320 4.065 10.947 6.533 OTXARKO-TXURDINAGA 10.930 598 10.124 208 6.810 4.104 7.558 3.372 BEGOÑA 18.763 1.724 16.748 291 15.039 3.681 15.629 3.134 IBAIONDO 26.807 3.189 22.297 1.321 20.125 6.147 17.123 9.684 ABANDO 23.760 2.445 16.341 4.974 12.092 11.564 22.546 1.214 ERREKALDE 21.265 2.195 18.401 669 17.307 3.877 16.202 5.063 BASURTU-ZORROTZA 14.739 1.712 12.450 577 9.881 4.720 10.763 3.976

GUZTIRA 156.231 15.377 131.612 9.242 110.027 45.123 120.035 36.196

Iturria: EUSTAT, Populazio eta Etxebizitza Estatistika, 2006

Page 42: Bilboko Hiriko Antolaketarako Plan Orokorraren Laburpen Betearazlea

38

R

ES

IUM

EN

EJE

CU

TIV

O D

EL P

RE

DIA

GN

ÓS

TIC

O D

E L

A R

EV

ISIÓ

N D

EL P

LA

N G

EN

ER

AL D

E O

RD

EN

AC

IÓN

UR

BA

NA

DE

BIL

BA

O

B

ILB

OK

O H

IRIA

A

NT

OLA

TZ

EK

O P

LA

N O

RO

KO

RR

AR

EN

BE

RR

IKU

SP

EN

AR

I B

UR

UZ

KO

P

RE

DIA

GN

OS

TIK

OA

RE

N L

AB

UR

PE

N B

ET

EA

RA

ZLE

A

9.-

Parq

ue r

esid

encia

l

9.-

B

izitegi m

ultzoa

Etxebizitzek dauzkaten ekipamendu eta zuzkidurak kontuan hartuta, etxebizitzen konfort-indizea neurtzen duen adierazle sintetiko agregatua atera daiteke.2. 2001-2006 epean ikusi zen hobetu egin zela konfort-indizea, % 67,4 izatetik % 69,5 izatera pasa baitzen Bilbo bere osotasunean hartuta. Auzo bakoitzeko portzentajean dagoen aldeak berretsi egiten du auzo guztiek izandako hobekuntza. Hobekuntzarik nabarmenena izan duten auzoak Bilbo Zaharra, Masustegi-Monte Caramelo eta San Adrian/Zabala (Miribilla) dira, ziur asko, eraikuntza berriko etxebizitzak estatistikan sartu direlako, eta neurri txikiagoan, daudenak birgaitu direlako.

Bizitegi-multzoaren antzinatasunari begiratuz gero, eredua koherentea da arestian aipatutako hiriaren historiarekin. Etxebizitza-parkea zaharra denik esan ezin den arren, 2001ean hiru etxebizitzatik bik 30 urte eta gehiago zituen (gaur 40 urte izango lituzkete).

Etxebizitzen antzinatasuna. Bilbo. 2001

Bizitegi-multzoaren antzinakotasunaren datua etxebizitzen ekipamendu eta gainerako konfort zuzkidurekin lotu behar da, etxebizitza eraikuntzan erabiltzen diren kalitate estandarrak aldatuz joan baitira denboran zehar. Hiri osoari buruzko datuek hau diote (2006. urtea): hiriko etxebizitzen % 97,4k badu ur-korrontea (pribatua edo publikoa), % 30,4k ur bero zentrala, % 93,6k berogailua (zentrala edo puntuala) eta % 61ak igogailua.

Datu bereiziek erakusten dute auzoetako egoera bestelakoa dela, ur-korronteari (publikoa eta pribatua) dagokionez. Hala, Masustegi-Monte Caramelo eta Uretamendi auzoetan ia etxebizitzen % 2ak falta du ekipamendu hau. Ur beroa edukitzeari dagokionez, Arabella, Arangoiti, Atxuri, Iturrigorri-Peñascal, La Peña, Erribera, Otxarkoaga eta Zorrotza auzoetan, % 10ak baino gutxiagok du ur bero zentrala. Berogailu zentralari dagokionez, indibiduala edo puntuala etxebizitzetan, ikusten da etxebizitzen % 90ak berogailu sistema izan arren auzo guztietan, Altamira, Bilbo Zaharra, San Frantzisko eta Uretamendi dira portzentajerik apalenak dituztenak.

Igogailuei begira jarriz gero, datuen arabera, auzorik gehienetan, etxebizitzen % 60ak baino gehiagok du igogailua. Nolanahi ere, komeni da igogailu-gabezia hori bertikaltasunarekin lotzea (solairu kopurua eraikineko), era horretan, premiarik handienak zein auzotan dauden antzemateko.

2 Etxebizitzen Konfort Indizea adierazle haztatua da, etxebizitzen instalazio edo zerbitzurik ba ote dagoen jakiteko. Indize

horren balioa kalkulatzeko, kontuan hartzen da bainugela, berogailua, ur beroa, hodiko gasa, telefonoa, etxebizitzaren antzinatasuna eta etxebizitzaren azalera. 100eko oinarrian, etxebizitzak konfort maila txikia duela jotzen da 50 puntura heltzen ez denean, konfort ertaina duela 50 eta 75 artekoa denean eta handia, azken kopuru hori baino gehiago denean.

0 - 9 urte 10 - 19 urte 20 - 29 urte 30 - 39 urte 40 - 49 urte 50etik gora

urte

7.688 9.565 25.585 41.619 32.572 29.080

Iturria: EIN. Populazio eta Etxebizitza Errolda. 2001

Page 43: Bilboko Hiriko Antolaketarako Plan Orokorraren Laburpen Betearazlea

39

R

ES

IUM

EN

EJE

CU

TIV

O D

EL P

RE

DIA

GN

ÓS

TIC

O D

E L

A R

EV

ISIÓ

N D

EL P

LA

N G

EN

ER

AL D

E O

RD

EN

AC

IÓN

UR

BA

NA

DE

BIL

BA

O

B

ILB

OK

O H

IRIA

A

NT

OLA

TZ

EK

O P

LA

N O

RO

KO

RR

AR

EN

BE

RR

IKU

SP

EN

AR

I B

UR

UZ

KO

P

RE

DIA

GN

OS

TIK

OA

RE

N L

AB

UR

PE

N B

ET

EA

RA

ZLE

A

9.-

Parq

ue r

esid

encia

l

9.-

B

izitegi m

ultzoa

Alderaketa, igogailudun eraikinen proportzioa (2006) eta eraikinak solairu kopuruko, auzoka (2001)3

Iturria: EIN, Populazio eta Etxebizitza Errolda, 2001; EUSTAT, Populazio eta Etxebizitza Estatistika, 2006

Amaitzeko, erlazionatu egin behar dira etxebizitzen konforta batetik eta biztanleen zahartze-bilakaera eta etxebizitza-kalitateari buruzko ikuspegi-aldaketa bestetik. Izan ere, etxebizitza eta eraikinetako erabiltzaileek ekipamendu-eskari (esaterako igogailua) handiagoa egiten dute zahartzaroan, gaztaroan edo helduaroan baino. Bestalde, norberak bere etxebizitzarekiko duen ikuspegia ere aldatu egiten da, geroz eta zorrotzagoa da-eta, baita lege aldetik ere, esaterako efizientzia energetikoan edo CO2 isurketetan zein etxebizitza-eraikinen akustikan ere. Egoera biek zerikusia dute birgaitzearekin, hain zuzen ere hamargarren kapitulukoan aipatuko dugun gaiarekin.

3 Taula honek alderatu egiten du igogailudun eraikinen portzentajezko banaketa 2006. urtean eta eraikinen

portzentajezko banaketa eraikineko solairu kopuruaren arabera. Datuak aldi desberdinetako iturrietatik hartuta daudenez, ezin dira estatistikoki lotu (erregresio estatistiko sinplea). Datu horiek alderatu ahal izateko, bi grafikoak bata bestearen gainean jartzea erabaki dugu.

Page 44: Bilboko Hiriko Antolaketarako Plan Orokorraren Laburpen Betearazlea

40

R

ES

UE

ME

N E

JE

CU

TIV

O D

EL P

RE

DIA

GN

ÓS

TIC

O D

E L

A R

EV

ISIÓ

N D

EL P

LA

N G

EN

ER

AL D

E O

RD

EN

AC

IÓN

UR

BA

NA

DE

BIL

BA

O

B

ILB

OK

O H

IRIA

A

NT

OLA

TZ

EK

O P

LA

N O

RO

KO

RR

AR

EN

BE

RR

IKU

SP

EN

AR

I B

UR

UZ

KO

P

RE

DIA

GN

OS

TIK

OA

RE

N L

AB

UR

PE

N B

ET

EA

RA

ZLE

A

1

0.-

El patr

imo

nio

urb

aniz

ado y

edific

ado c

om

o a

ctivo d

e la

ciu

dad.

1

0.-

Ondare

urb

aniz

atu

eta

era

ikia

hiria

ren a

ktib

o m

oduan.

10.- ONDARE URBANIZATU ETA ARKITEKTONIKOA, HIRIKO AKTIBOA

I. Bilbo, hiri finkatua. Biziberritzearen eta birgaitzearen garrantzia

Bilbo oso hiri finkatua da eta lurzoru mugatua du beste jarduera batzuk egiteko. Martxan dauden hirigintza proiektu handiak burutzen direnean (Zorrotzaurre, Garellano, eta abar.), udalerriko hiri-lurzorua oraindik ere murritzagoa izango da. Horrek esan nahi du Bilbok ez daukala baldintzarik bere etorkizuneko hiri-garapenean etxebizitza gehiago edo auzo berririk egiteko. Bilboren Etorkizunaren gakoak gaurko hiri eraikiaren hirigintza, gizartea, ekonomia eta ingurumena berriz jostean datza; etxebizitza eta eraikinak birgaitzean, auzoak biziberritzean eta hiria berritzean oro har.

Egungo Plan Orokorra gauzatu den epean, etxebizitza berri asko eraiki da. Aski da gogoratzea orain hamabost urte Miribilla, Abandoibarra, Mina del Morro, Ametzola auzoak eta Basurtu, Enekuri, Gaztelondo, eta abarren atal bat garatu gabeko planak zirela. Gaur egun, ia auzo horiek guztiak eraikita daude –batzuk oin-berriko auzo gisa, eta beste batzuk biziberrituta, hirigintza nabarmen hobetuta denak–.

Baina, etxegintzaren krisiak eta hirian etxebizitzak egiteko lurzoru egokiak agortzeak, beste bide bat urratu beharra ekarri du, etxebizitzak biziberritu eta birgaitzearena, alegia. Hala, duela gutxi, herri Administrazioen politikek birgaitzean jarri dute, bereziki etxebizitzen birgaikuntzan. Estimazioen arabera, birgailuntzak ibilbide potentzial nahiko ona du, Europako Batasunean eraikuntzaren sektorearen % 60 sortzen baitu eta Espainian, sektore horretako % 20 bakarrik osatzen baitu birgaikuntzak. Horregatik, etorkizun hurbilean lege-aldaketa garrantzitsuak gerta litezke esparru horretan eta kontuan hartu beharko dira bai hirigintza-legedian, bai HAPOetan.

EAEn, Eusko Jaurlaritzaren azterlan egin berri batek erakusten du hirietako hiri-eramu batzuetan dagoen arazoa, adierazle hauek konbinatzen direnean: irisgarritasuna, gizarte-urrakortasuna eta bertako etxebizitzen habitagarritasun zein egitura-egonkortasuna. Azterlan horren arabera, hirigune historikoak eta iragan mendeko industrializazio-prozesu bizkorrean eraikitako auzoak dira euskal hirietan arazorik gehien duten eremuak.

Page 45: Bilboko Hiriko Antolaketarako Plan Orokorraren Laburpen Betearazlea

41

R

ES

UE

ME

N E

JE

CU

TIV

O D

EL P

RE

DIA

GN

ÓS

TIC

O D

E L

A R

EV

ISIÓ

N D

EL P

LA

N G

EN

ER

AL D

E O

RD

EN

AC

IÓN

UR

BA

NA

DE

BIL

BA

O

B

ILB

OK

O H

IRIA

A

NT

OLA

TZ

EK

O P

LA

N O

RO

KO

RR

AR

EN

BE

RR

IKU

SP

EN

AR

I B

UR

UZ

KO

P

RE

DIA

GN

OS

TIK

OA

RE

N L

AB

UR

PE

N B

ET

EA

RA

ZLE

A

1

0.-

El patr

imo

nio

urb

aniz

ado y

edific

ado c

om

o a

ctivo d

e la

ciu

dad.

1

0.-

Ondare

urb

aniz

atu

eta

era

ikia

hiria

ren a

ktib

o m

oduan.

Bilbo ez da salbuespena horretan. Beste kapitulu batzuetan hiriaren bilakaera historikoari buruz esandakoa gogoratzen badugu, ikusiko dugu iragan mendeko erdialdean egon zen presio demografikoaren ondorioz sortutako etxe-sailetan ere birgaitze-premiak daudela, presio horren ondorioz, ezin izan baitzen hirigintza-planifikazio egokirik, eta etxebizitzak eraikitzerakoan ez baitzen gutxieneko kalitate-eskakizunik bete. Zehazki, SURBISA hirigintza sozietateak egin berri duen azterlanean 70 zona aurkitu dira hirian, non birgaitze arloan politika zehatzago bat lantzea komenigarria litzatekeen. Horietatik, 20 zona lehenetsi dira, guztira 6.875 etxebizitza dira (Bilbon 156.231 etxebizitza daude).

Hiri-antolamenduak zeresan handia du birgaikuntzaren sustapenean. Hiri Antolamenduko Plan Orokorrak ezartzen du eraikinen araubide juridikoa, hori guztia etorkizunean izango duen hirigintza-erabilera kontuan hartuta. Araubide horrek ondorioak ditu baita hirigintza plan baten pean gera daitezkeen etxebizitzetako biztanleen ondare-egoeran ere. Ondorioz, komenigarria da malgutasuna eta oreka mantentzea biziberritzearen aldeko interes publikoen eta etxebizitza kontserbatzeko interes herritarraren artean. Bestalde, kontuan hartu behar da birgaitze-arloan enpresariek eta finantzatzaileek duten zeregina.

Etxebizitzak biziberritu eta birgaitzeko prozesuek dituzten ondorio onuragarrien artean aipagarria da hiritarren bizi-kalitatea hobetzen dela, bai etxebizitza barruan eta bai etxe inguruan ere, efizientzia energetikoa areagotzen dela eta beraz dirua aurrezten dela, kohesio sozial handiagoa sortzen dela, eta eremu horietako ekonomia eta enpleguak gora egiteko aukera sortzen dela.

II. Balio historiko-artistikoko eraikinak. Babesa.

Historian zehar eraiki dituen eraikinetan, Bilboko hiriak ondare-aberastasun berezia du. Indarrean dagoen Plan Orokorraren arabera, guztira 2.150 eraikin, lokal, elementu eta multzo daude katalogatuta. Eraikinak bakarrik kontuan hartuta, 2.000 baino apur bat gehiago dira (hirian guztira 11.500 eraikin inguru dago). Zona arkeologikoak aztertuta, Bilbon interes arkeologikoko 22 zona eta elementu daude Eusko Jaurlaritzaren Kultura Ondarearen Inbentarioan jasota; era berean, indarrean dagoen HAPOren babes-zerrendan tokiko babesa emateko beste 6 eremu ageri dira.

Alde Zaharra eta Bilbo Zaharra bereziki araututa daude Birgaitzeko Plan Berezien bitartez. Alde batetik, adibide gisa, aipagarria da, Alde Zaharrean 642 elementu daudela babestuta, 863 eraikinetik (lautik ia hiru). Bestetik, Bilbo Zaharreko Birgaitze eta Barne Erreformarako Plan bereziak 454 eraikin dauzka, eta horietatik 136 (% 30) babespean daude. Beste alde batetik, Abandoko Zabalgunea ere aipagarria da, katalogatutako gainerako eraikinen % 90 6. barrutian baitaude, eta horrek ezin hobeto erakusten baitu Bilboko Zabalguneak duen eraikuntza eta arkitektura ona.

Page 46: Bilboko Hiriko Antolaketarako Plan Orokorraren Laburpen Betearazlea

42

R

ES

UE

ME

N E

JE

CU

TIV

O D

EL P

RE

DIA

GN

ÓS

TIC

O D

E L

A R

EV

ISIÓ

N D

EL P

LA

N G

EN

ER

AL D

E O

RD

EN

AC

IÓN

UR

BA

NA

DE

BIL

BA

O

B

ILB

OK

O H

IRIA

A

NT

OLA

TZ

EK

O P

LA

N O

RO

KO

RR

AR

EN

BE

RR

IKU

SP

EN

AR

I B

UR

UZ

KO

P

RE

DIA

GN

OS

TIK

OA

RE

N L

AB

UR

PE

N B

ET

EA

RA

ZLE

A

1

0.-

El patr

imo

nio

urb

aniz

ado y

edific

ado c

om

o a

ctivo d

e la

ciu

dad.

1

0.-

Ondare

urb

aniz

atu

eta

era

ikia

hiria

ren a

ktib

o m

oduan.

Gai horri lotuta, gatazka sortzen da: batetik, eraikina babestu beharra dago, eta, bestetik, han esku-hartzeko arauak malgutu behar dira, hura okupatu, erabili eta kudeatzeko. Horregatik, lehenik, gordetzea merezi duena ongi gorde behar dugu, eta, bigarrenik, eraikin berezi bat birgaitu eta berrerabiltzeko erraztasunak eman behar dira, birgaitzen ez bada, hondatzen joango baita, eta eraikina egokitzen eta moldatzen ez bada, hiriak beste arazo berri bat edukiko baitu.

Hiriak azken urteotan bizi duen aldaketa-giro horri birgaikuntzaren eta eraldaketaren erakusgarri da, jatorrizko helburu ez diren erabiletarako birgaitu eta eraldatu baitira; hau da, berezko ez zituzten jarduera eta erabileretarako. Hala, badira Bilbon ikur batzuk: Tigrearen eraikina Deustun, Bilbo-Rock lehenagoko La Merced elizan, edo Alondegia berriagoa, birgaitzeak duen ahalmenaren erakusgarri.