Ordenagailuan kalteak eragitenOrdenagailuan kalteak eragiten dituzten programak dira.dituzten programak dira.

Programak eta disko gogorra kalte ditzakete, baina ezin diote kalterik egin hardwareari.

Izorratu, sarbideak galaraztu eta datuak ostu, hondatu edo ezabatu.

• Posta elektronikoz, Web orriak Fitxategiak Transferitzeko Protokoloaz eta On-lineko solasaldi sistemak erabiliz, baita hardware batzuetatik ere.

• Beti erabili antibirus bat.• Txekeatu hartzen dituzun mezu elektronikoak.• Kontuz ibili web orri batzuetan sartzean.• ...

Antibirusak gure ordenagailua aztertu eta birusak suntzitu

egiten ditu hauek eragindako arazoekin batera.

• Spiware• Rootkit• Hacker• ...

• Zer da birus informatikoa?• Zein motatako kalte eta ondorioak dakartzaten birus

informatikoek?• Zeintzuk dira burus garrantzitsuak eta haien ezaugarriak.• Zeintzuk dira harrak eta troiarrak?• Nola kutsatzen eta zabaltzen dira birus informatikoak?• Zeintzuk dira hartu beharreko neurriak infekzioa ez

jasateko?• Antiburusak. Garrantzitsuak.• Beste motako interneteko arriskuak.

• Birusak dira programa batzuk ordenagailu eta sistema informatikoetan sar daitezkeenak eta agertzearekin molestiak, kalteak eta are guztizko hondamena ere (ezin konponduzkoa) eragin dezaketenak.

• Birus izena eman zaie birus biologikoen antza dutelako: birus biologikoak gizakiaren gorputzean bezala, birus informatikoak ordenagailuan sartzen dira, programak eta fitxategiak (zelulak) kutsatzen dituzte, ugaldu egiten dira eta sistema kutsatuarekin kontaktua duten sistema guztiak kutsatzen dituzte.

• Gerta daiteke birusen kalteak berehala ez agertzea. Funtsean, birusak gauza dira sistemaren barruan lo egoteko eta sistema informatikoa kutsatu den unetik denbora batera agertzekoberen kalteak.

• Molestiak sortu baina programak hondatu gabe, disko gogorreko informazioa eta fitxategi laguntzaileak hondatu, disko gogorra formateatu edo gainidatzi eta gure sistema kudeatzeko kodea beste norbaiti bidali.

• Birus informatiko batek ezin dio kalterik egin ordenagailuaren hardwareari.

• Ondorioak:• Mezuak: mezu gogaikarriak pantailaratzen dituzte.• Okerreriak: esaterako, ‘yankee’ izeneko birusak ‘Yankee Doodle Dandy’ kantua

entzunarazten du egunero arratsaldeko bostetan.• Sarbidea galaraztea: birus batzuek kontrazeinu bat ezartzen diote dokumentu

batzuei. Nola erabiltzaileak ez dakien kontrazeinu hori, dokumentua zabaldu ezinik geratzen da.

• Datuak ostu: Birus batzuek erabiltzailearen datuak posta elektronikoz bidaltzen dituzte, eta batzuetan disko gogor kutsatuan gordetako fitxategi osoak ere.

• Datuak hondatu: Birusak gauza dira fitxategi batzuetako datu batzuk aldatzeko.• Datuak ezabatu.

• Troiarra, harra eta boot dira gehien bidalitako birusak eta garrrantzitsuenak.

• Troiarra: sareko defentsak gainditzen ditu, gero; segurtasun perimetrotik at datuak bidali, informazioa deuseztatu, sistemaren funtzionamendua ez-egonkortu,...

• Harra: bakarrik biderkatzeko ahalmena du eta ordenagailuaren funtzio edo tarea simpleenak exekutatzeko denbora asko behar izatea egiten du.

• Boot:

• Posta elektronikoz (jasotzen dugun posta elektronikoan ezkutatzen dira birusak, eta baita ere mezu elektroniko horiei itsatsita heltzen zaizkigun fitxategi erantsietan), Web orriak (Web orri batzuk kaltegarriak dira, birusak instalatzen dizkigute-eta ordenagailuan), Fitxategiak Transferitzeko Protokoloaz (izeneko sistemaren bitartez posible da munduko edozein lekutan kokatutako ordenagailuetara dokumentuak bidaltzea edo ordenagailu horietatik fitxategiak jaistea) eta On-lineko solasaldi sistemak erabiliz (euren bidez trukatzen diren fitxategiak kutsatuta egon daitezke).

• Beti erabili antibirus bat.

• Txekeatu hartzen dituzun mezu elektronikoak.

• Kontuz ibili web orri batzuetan sartzean.

• Kontuz ibili disketeekin.

• Erabili Software legala.

• Egizu fitxategien segurtasun kopia bat aldian behin.

• Antibirusak fitxategiak aztertzen ditu ikusteko ba ote daukaten birusek sortutako aldaketarik.

• Antibirusak ez ditu detektatzen bakarrik birusek sortutako arazoak, baita beste motiboz sortutakoak ere.

• Normalean antibirusak ordenagailua piztuta dagoen denbora guztian ari dira lanean.

• Programa berri bat daukagunean biziki komenigarria da exekutatu edo instalatu aurretik antibirusarekin aztertzea, eta gauza bera egitea ordenagailuko unitateekin.

• Antibirusak gure ordenagailua aztertu eta birusak suntzitu egiten ditu hauek eragindako arazoekin batera.

• Spiware

• Rootkit

• Hacker

• Cracker

• Pirata informatikoa

• Phreaker