BIZKAIA NATURALA · 2021. 1. 7. · BIZKAIA NATURALA Bizkaiko Parke NaturaleN aldizkaria 29 zk....

12
BIZKAIA NATURALA BIZKAIKO PARKE NATURALEN ALDIZKARIA 29 zk. 2020ko negua nº 29 invierno 2020 Ale kopurua N. o ejemplares: 3.500 LUR-ZAINTZA CUSTODIA DEL TERRITORIO PR-BI 120 Los Jorrios ibilbidea Senda PR-BI 120 Los Jorrios Makatza taldea Grupo Makatza Antzasti euskaldunon etxea Lege Gordailua Depósito legal: BI-1483-2013 REVISTA DE LOS PARQUES NATURALES DE BIZKAIA

Transcript of BIZKAIA NATURALA · 2021. 1. 7. · BIZKAIA NATURALA Bizkaiko Parke NaturaleN aldizkaria 29 zk....

  • BIZKAIA NATURALABizkaiko Parke NaturaleN aldizkaria

    29 zk. 2020ko neguanº 29 invierno 2020

    Ale kopurua N.o ejemplares: 3.500

    LUR-ZAINTZACUSTODIA DEL

    TERRITORIO

    PR-BI 120 Los Jorrios ibilbidea Senda PR-BI 120 Los Jorrios

    Makatza taldea Grupo Makatza

    Antzasti euskaldunon etxea

    Lege Gordailua Depósito legal: BI-1483-2013

    revista de los Parques Naturales de Bizkaia

  • 2

    La custodia del territorio es un conjunto de estrategias e instrumentos que pretenden implicar a las personas propietarias y usuarias del territorio en la conservación y el buen uso de los valores y los recursos naturales, culturales y paisajísticos. Para conseguirlo, promueve acuerdos y mecanismos de colaboración continua entre personas propietarias, entidades de custodia y otros agentes públicos y privados.

    Un acuerdo de custodia es un procedimiento voluntario entre una persona propietaria y una entidad de custodia para pactar el modo de conservar y gestionar un territorio.

    Las entidades de custodia son organizaciones sin ánimo de lucro que participan activamente en la conservación del territorio mediante las técnicas de custodia del territorio. Pueden actuar de entidad de custodia organizaciones tan diversas como una asociación de vecinos, una organización conservacionista, una fundación, un ayuntamiento, un consorcio y otro tipo de ente público (Basora Roca, X. y Sabaté i Rotés, X. 2006). Los propietarios públicos que quieran un acuerdo pueden llegar a ser la entidad cedente.

    Preferentemente deberán ser entidades conservacionistas, ya que de otra manera podrían existir conflictos importantes.

    Lur-zaintzaCustodia del territorio

    Lur-zaintza ondare naturala kontserbatzeko tresna bat da.Bizkaian, tresna hau erabiliz, gero eta gehiago dira adostutako akordioak eta burutu diren edo burutzen ari diren proiektuak; 2008. urtetik, erregistroak daudenetik, 500 akordiotik gora hain zuzen ere.Lursailaren jabearen eta zaintza erakundearen arteko borondatezko akordio bat da. Akordio ho-rretan hainbat gauza zehazten dira: indarrean izango den epea, ondare naturala aktiboki kontser-batzeko egingo diren ekintzak, jarraipen eta aholkularitza eta laguntza tekniko eta finantzieroa.Zaintzarako lursailak jabego pribatukoak zein udalen herrilurrak izan daitezke. Zaintza erakundeak honako hauek izan daitezke: kontserbazio erakundeak, auzokideen elkarteak, eragile sozialak, fun-dazioak, edo baita tokiko erakundeak ere, udalak, administrazio batzordeak, mankomunitateak, partzuergoak etab., beti ere irabazteko asmo gabekoak, eta haien helburuen artean biodibertsita-tea kontserbatzearen aldeko ekintzak burutzekoa izan behar da.

  • 3

    Entre los objetivos de la custodia del territorio, destacamos:

    • Conservación de la gestión tradicional del territorio y de los océanos.

    • Conservación y recuperación de especies autóctonas y sus hábitats.

    • Conservación y mejora de la calidad del suelo, del agua y del paisaje.

    • Mejora de la sostenibilidad y biodiversidad de sistemas agrarios.

    • Promoción del aprovechamiento sostenible de los recursos naturales.

    • Recuperación de elementos del patrimonio natural y cultural.

    En Bizkaia desde 2008, año en que se lleva a cabo el primer inventario de custodia del territorio, se han registrado más de 500 acuerdos de custodia.

    La restauración y recuperación de hábitats naturales ha sido la finalidad en la mayoría de los acuerdos de custodia en el territorio histórico.

    La Fundación Lurgaia Fundazioa, lleva trabajando en la custodia del territorio desde el año 2003, pactando numerosos acuerdos con el fin de favorecer la conservación de la biodiversidad y la gestión del medio natural en Bizkaia.

    Si estás interesada/o en conocer más en profundidad su labor, puedes visitar www.lurgaia.org.

    Desde los Parketxes de Bizkaia valoramos muy positivamente todo el trabajo que se viene realizando en este ámbito y en esta ocasión queremos acercar a la población a conocer, de primera mano, algunos de los lugares en los que se está trabajando.

    oharra: WhatsApp kanal berria, Parketxeen informazioa hedatzeko bide bat da, ez da gurekin harremanetan jartzeko tresna.

    Nota: El nuevo canal de WhatsApp es un medio de difusión de información de los Parketxes, no se trata de una herramienta para comunicarte con nosotras/os.

    Toki Alaitik gertu dagoen lur zati bat bisita-tzera animatzen bazara, gurekin kontaktatu, plaza mugatuak dira.

    ¿Te animas a visitar un terreno cercano a Toki Alai en Urkiola? Contacta con nosotras/os, plazas limitadas.

    MARTXOAK

    7MARZO

    DifUsio kAnAL BerriA:

    PArkeTxeTik ZUre WhATsAPPerA

    Nuevo caNal de difusióN: del Parketxe a tu

    WhatsaPP

  • Los Jorrios mendiko ibilbide zirkularra da. Turtziozko erdigunetik —La iglesia— abiatzen da eta Armañon Parke naturaleko gailur deigarrienetara heltzen da: Los Jorrios (837 m) eta Armañon (854 m).

    4 ARMAÑÓN

    A R M A Ñ O N

    P A R K E N A T U R A L AP A R Q U E N A T U R A L

    A R M A Ñ O N

    P A R K E N A T U R A L AP A R Q U E N A T U R A L

    Tipogra�a: HELVETICA MEDIUM HELVETICA NEUE MEDIUMMancha: 5,1 cm x 8,3 cm

    Tipogra�a: HELVETICA LIGTH NEGRITA HELVETICA NEUE LT PRO CONDENSED

    Color: C=54 M=0 Y=22 K=0 C=80 M=0 Y=98 K=0

    A R M A Ñ O N

    P A R K E N A T U R A L AP A R Q U E N A T U R A L

    Senda PR-BI 120 Los Jorrios

    A lo largo de este recorrido, de poco más de 13 km, se pasa por antiguos caminos de pastores y contrabandistas. De hecho, se pueden contemplar tres casillas que estos pastores utilizaban para pasar el invierno junto a su rebaño de cabras. Dos de ellas aún están en perfecto estado de conservación y una tercera, más deteriorada. Son perfectamente visibles, ya que fueron construidas en mitad del camino y no pasan desapercibidas. Se atraviesan lugares

    Los Jorrios (837 m)

    Posadero

    Campapedreo

    Romaña

    Pando

    BasinagreCueto

    La Iglesia

    Hasiera-amaiera: Turtziozko informazio puntua. Principio-fin: punto de información de Trucíos.luzera: 13,2 km. longitud: 13,2 km.Malda metatua: 730 m. desnivel acumulado: 730 m.zailtasuna: ertain-altua. dificultad: media-alta.

  • ARMAÑÓN 5

    Ordunteko ikuspegia Los Jorriosetik / Vista de Ordunte desde Los Jorrios

    mágicos como lo son el encinar y el karst de Los Jorrios, terreno kárstico en el que es difícil moverse con soltura; el suelo es un gran lapiaz, en un paisaje anárquico surcado de profundas dolinas. No obstante, el ganado mantiene algunas sendas. Cruza además pinares y bosques de roble, castaño o encina, entre otras especies. En el itinerario también se disfruta de la presencia de palacios, casas torre, viejos molinos y caseríos trucenses.

    Lo que no se nos puede nunca olvidar es, que por mucho que nos guste disfrutar de nuestra maravillosa naturaleza, tenemos que protegerla, por este motivo, en esta senda tenemos el acceso restringido del 1 de marzo al 15 de septiembre para la conservación de la flora y la fauna, más concretamente en este caso es la cría del alimoche que se realiza en estas fechas.

    Gurekin bideaz gozatu nahi baduzu, ibilbide gidatua egingo dugu.

    si quieres disfrutar con nosotros de esta senda realizaremos este recorrido guiado.

    OTSAILAK

    20FEBRERO

  • 6 GORBEIA

    Makatzak Arratiako Ekologistak

    Arratiako ingurumenaren alde lanean

    Euskal Herriko mendi berdeak, baso kolore tsuak, erreka disdira tsuak, lurpean ez kutuan dagoen kareharriz ko mundu basatia, herri eta auzoetako ondarea... maite dugun jendeak osa tzen dugu Maka tzak Arratiako Ekologistak taldea. Az ken aldian ingurumenaren zain tza pilpilean egon den gai bat izan da, eta Arratia eskualdeko ingurumenaren babesean lan egiteko prest gauden per tsonon elkargune bat sor tzeko erabakia hartu genuen. Talde honek, eskualdeko ingurumen arazoak identifikatu eta konponbidea aurki tzea du helburu, jendearen kon tzientzia astindu eta bizi tzeko eredu jasangarriagoak daudela erakusteko asmoz.

    Gorbeia eta Urkiolako Parke Naturalen artean dagoen eskualde txikia da gurea, txikia bai, baina oso abera tsa ere.

    el grupo “Makatzak Arratiako ekologista taldea”, lo formamos toda esa gente que amamos los montes verdes de euskal herria, los bosques coloridos, los brillantes ríos, el salvaje mundo subterráneo, el patrimonio de los barrios y pueblos…en los últimos tiempos, el cuidado del medio ambiente está en auge, y por eso, muchas personas que estamos dispuestas a trabajar para la protección del medioambiente de la comarca de Arratia, decidimos crear un grupo de trabajo. esta agrupación, identifica los problemas medioambientales e intenta encontrar una solución, conciencia a la población y enseña que hay otro modelo sostenible para vivir.

  • GORBEIA 7

    Lemoako basoetan ez kutatuta dauden Gerra Zibileko lubakiak, sai zuriaren bizilekua den Aramo tzeko kareharriz ko paisaia, I tzinako Biotopo Babestuaren barruan bizi diren goroldioen aniztasuna, Bal tzolako kobazuloetan bizirik dirauten kondairak eta Gorbeiako guru tzearen azpian dauden pago mo tzez osatutako basoak arratiarron bizimodua eta izateko era defini tzen duten adibide batzuk baino ez dira. Tamalez, az ken aldian ondare naturalaren eta kulturalaren kontrako erasoen berri baino ez dugu. Nork ez du en tzun Igorrebason eraikitako 7080 metrotako garaiera duen torretaren berri? Nor ez da konturatu gure basoek kolorea galdu dutela eta eukalipto eta pinuz osatutako paisaiak ingura tzen gaituztela? Nork ez ditu bide er tzetan panpa belarraren loreak haizearekin mugi tzen ikusi? Zerbait aldatu beharra dago... Honekin lotuta, arratiarron kez ka handienetako bat dena aipatu nahiko genuke: autopista elektrikoa. Taldetik, burubelarri dihardugu proiektu honen nondik norakoak eta ematen diren mugimendu berriak ezagu tzen, herritarrak babestu eta informazioa eskain tzen jarrai tzeko.

    Proiektu hau, Urkiolako Parke Naturalaren barruan dagoen Aramo tzeko mendilerroan burutu nahi dute. Gueñes eta I tsaso elkartu nahi dituen goi ten tsioko linea elektrikoa eraiki tzea da asmoa, autopista elektriko bezala ezagu tzen dena hain zuzen ere. Horretarako, Red Eléctrica de España SAU enpresak (REE), 7080 metroko garaiera duten 132 dorre instalatu nahi ditu Euskal Herriko txoko desberdinetan. Arratiara ere heldu dira lanak. Igorrebaso (Igorre) aldean, Aramo tz eta Bela txikieta bitartean, dorreak jarrita dituzte eta makinak pasa tzeko basoko pistak egiten ari dira. Aramo tzeri dagokionez, Urkuzu (Igorre) inguruan sai zuri bikote batek urte askotan zehar egindako kabiak, galzorian dagoen espezie honen habitata sun tsi tzea ekarriko

    duen proiektua geldiaraztea lortu du momentuz. Horrez gain, Igorreko udalak administrazioarekiko auzia jarri zuen mar txan 2019an eta Igorreko hainbat herritarrekin batera, proiektua geldiarazteko prozesua jarri dugu mar txan.

    Horrez gain, beste gai ba tzuen inguruan herritarrak informatu eta kon tzien tzia tzeko hainbat hi tzaldi eta ekin tza burutu ditugu ere. Momentu honetan gainera, eskualdeko herritarren hi tza jaso tzeko prozesu iraunkor bat jarri dugu mar txan: “Arratiako puntu bal tzak” dinamika. Honen helburua, eskualdeko puntu bel tzak identifikatu, mapa batean kokatu eta irtenbideak aurki tzea da. Edozeinek hartu dezake parte eta bi modu daude horretarako: maka [email protected] helbidera ida tzi edo Facebook orrialdean argitaratutako google form dokumentua bete. Herritarren lagun tzari esker, hainbat puntu bel tz identifika

    tu dira dagoeneko: Cementos Lemonan burututako zaborerrausketaren ondorioz ko emisioen eragina airekalitatean, basoen kudeaketa eta bertako basoen galera, erreken egoe ra, auzoetako sanemanedua, N240ko erabilerak sor tzen duen trafikoa, landare exotikoen haz kundea, herrieta ko zaborren kudeaketa... Beraz, badakizu lagun. Basoan, mendian, erre ketan, parkean, zure auzoan... ingurume naren tzat eta herritarron tzat kaltegarria izan daitekeen edozein arazo aurkituz gero, jarri gurekin harre manetan eta lagundu etorkizuneko Arratia koloretsu bat eraiki tzen!

    Testua eta argaz kiak: Makatzak arratiako ekologistak

    Makatza taldearen lana hurbiletik ezagutu nahi baduzu, animatu boluntariotza egunera!

    si quieres conocer de cerca el trabajo del grupo Makatza, ¡anímate al día de voluntariado!

    MARTXOAK

    13MARZO

  • 8 URKIOLA

    ANTZASTI Euskaldunon etxea

    De la vida tradicional del caserío a la modernidad de la ciudad.hemos hablado con las hermanas Cristina y elena, las creadoras del museo, para conocer de cerca esta singular experiencia situada en el barrio de Artaun en Dima.

    tatutakoa beste modu batean konta tzeko ideia bururatu zi tzaigun. Hain zuzen ere, e txearen kon tzeptuaren bitartez. XIX. mendearen bukaeran XX.aren hasieran iraul tza industrialak gure paisaiak aldatu eta gure e txe barruko fisonomia eta bizimoduak eraldatu zueneko garaira bisita bat eskain tzea otu zi tzaigun. Bizi tza tradizionala eta modernitatea garaikide suertatu ziren denboran izugarriz ko aldaketak gertatu ziren gure gizartean. Emakumeen historia gainera oso presente dago gure museoan, ezinbestean, e txea baita emakumearen tradizioz ko esparrua. Eta esaera zaharrak dioenez, “A tzeak eraku tsiko du, aurrea nola dan tzatu”. Hortik abiatuta, mar txan jarri ginen.

    Zer aurkituko dugu An tzastin?

    An tzastik 360 graduko bisita eskain tzen du. Benetako jatorriz ko bi kolekzioz osatuta dago. Bizi tza tradizionala, baserrikoa, eta garaiko “belle epoque” deri tzan modernitatea, Bilbokoa. Arratiako tranbian bidai sinbolikoa eginez, Arratiako baserriko bizimoduan murgil tzen da bisitaria ge

    Nor tzuk osa tzen duzue An tzasti proiektua?

    An tzasti bi emakumeen ekimena da, hain zuzen, Cristina Amezaga eta Elena Amezaga. Ahizpak eta ekin tzaileak kulturaren zabalkundearen mundu zail bezain zoragarrian duela hiru urterik hona etengabeko lanean murgildurik dihardugunak. Baina An tzasti beste hainbestek ere osa tzen dute. Ibilitakoa ez da bakarkako lana izan, hainbat bidelagun izan ditugu gara tze prozesuan. Hainbat kultur eragilek eta sor tzailek bere magalean hartu eta gure proiektuari haizea eman diote eta ematen dihardute, hamaika ekarpenekin gure proiektua aberastuz, gure e txearen hegalak hauspotuz. Familia eta lagunak, bestalde, zer esanik ez, i tzalean baina zutabe nagusia dira gure tzat.

    Nola hasi zineten ekimen honekin?

    Modu naturalean. Urteetako lana izan zen. Erakusketa zabal baterako materiala geneukan gorderik eta neurri batean ikerturik, eta soziologian lizen tziatu ostean guzti horri forma eman eta gure historia hurbilean ger

    Argazkiak: Antzasti

  • URKIOLA 9

    Museoaz gain, beste zerbait eskain tzen al duzue?

    Bertoko produktua oso garran tzi tsua da gure tzat eta balorean jar tzen saia tzen gara beti ere. Arratian ekoizle oso onak daude, tradizio luzekoak, ez dugu ahaztu behar Arratia Bilboko despen tsa ere izan dela neurri batean, Arratiako tranbiak bertaratu egiten bai tzituen hainbat eta hainbat. Guk hauek sal tzeaz gainera, hamaiketakoak ere eskain tzen ditugu eta bertoko jate txeekin adostutako menuak ere kudea tzen ditugu. Hori ere gure indarguneetako bat da.

    Informazioa eta erreserbak / Información y reservas: www.an tzasti.eus

    laz gela eta Arriaga an tzokiaren inguruko jakineko familia baten e txean ere bai. Horrek aukera ematen digu historiaren hainbat dimen tsio erakusteko, e txeak bizi duten gizarteari oso errotuta daudelako beti ere eta euren horma artean gizarte horren islada zuzena eskain tzen digutelako. Bai bizi tza tradizionalean zein modernitatean, e txeak zeresan handia dauka. Gure kulturan tradizioz e txea eta familia gauza bera izan dira eta modernitatearen e txearen eredua, bestetik, gure gaur egungoaren moldea da.

    Zer nolako bisitak gauza tzen ditu-zue? Nori zuzenduak?

    Oso bestelakoak dira gure bisitarien profilak. Denetarikoak. Gure nagusien tzat oroimenerako, sentimenduak pizteko eta gogoetarako leku identifikagarria gara. Haurren tzat, ostera, begi berriz iraganeko bizilekuak, giroak eta bizimoduak deskubri tzeko leku exotikoa batzuetan, hain bestelakoa baita gaur egungoarekin alderatuta. Horrez gain, kokatuta gauden paisaia zoragarria da, Urkiolako Parke Naturalaren atarian eta Gorbeiako Parke Naturalari begira. Paraje ikusgarria eta mitologiari bagagoz kio, Euskal Herri mailan ezinbesteko lekua, Baltzolako kobazuloen inguruan.

    Denboran atzera bidaiatu nahi duzu? Anima zaitez Antzastin bisita gidatua egitera!

    ¿Quieres viajar atrás en el tiempo? ¡Anímate a la visita guiada en Antzasti!

    URTARRILAK

    31ENERO

  • Ezin zara ikusi gabe geratu...No te puedes perder...

    Burgueno mendia (1.044 m), Ordunte mendilerroaren gailur altuenetariko bat, Karrantza Haranaren hegoekialdeko muga da. Hainbat bide dira tontorrera hurbiltzen gaituztenak. Magalean leku paregabeak aurki ditzakegu, Los Ilsos de Ribacoba besteak beste, hemen Karrantza, Valle de Villaverde eta Artzentales udalerriak topatzen dira.Ingurune honek gerra zibilaren garaiko lubakien gune interpretatibo ikusgarri bat gordetzen du, bataila gordinen garaietara garraiatzen gaituztenak. Badago txoko magiko bat ere, non pagoen artean hagin itzelak dauden.

    El monte Burgüeno (1.044 m) ubicado al sureste del Valle de Carranza, es una de las principales cimas de la sierra de Ordunte. Varios son los caminos que nos acercan hasta la cima, pero es a sus pies donde podemos encontrar lugares tan singulares como los Ilsos de Ribacoba, donde se tocan los municipios de Carranza, Valle de Villaverde y Arcentales.

    Este entorno esconde tesoros como un área interpretativa de las trincheras de la guerra civil española, perfectamente visible y señalizada, que nos transporta a épocas de crudas batallas. Pero sin duda merece la pena acercarse hasta un rincón donde imponentes tejos reposan entre las hayas en un entorno mágico.

    Armañón

    Saldropo ingurua, Gorbeia Parke Naturalean 600 metrotara kokatuta dagoen ingurune eder bat da. Ekosistema ezberdin ugari izateak, Parke Naturaleko parajerik bisitatuenetarikoa izatea dakar. Hemen aurkitzen da bertako hezegunea eta antzinako zohikaztegiari buruzko aire zabaleko museoa.Garai batean, eraikinaren atzealdean zohikaztegi bat zegoen, baina 80. hamarkadan egindako ustiapen gogorra dela eta, guztiz desagertarazi zuten. 1994.urtean, Gorbeia Parke Natural izendatu zenean, bertan aspaldi zegoen hezegune baten berreskuratze lanekin hasi ziren. Horri esker, egun hezegune bat dela esan dezakegu, zohikaztegi izateko bidean dagoena.Museoa bisitatzera gonbidatzen zaituztegu, antzinako eta gaur egungo historia ezezagun hau ezagutzeko, non animalia eta landareak bertako protagonistak diren.

    Saldropo es una zona preciosa dentro del Parque Natural de Gorbeia. Se encuentra a unos 600 metros, y la variedad de ecosistemas, hace que sea uno de los pa

    rajes más visitados del Parque. Aquí, se encuentra el museo abierto sobre la antigua turbera, convertida hoy en humedal.En la década de los 80, la turbera que se situaba detrás de esta infraestructura, tuvo una explotación masiva hasta que la hicieron desaparecer. En 1994, cuando Gorbeia se declaró Parque Natural, comenzaron con los trabajos de recuperación del humedal, y gracias a eso, hoy día podemos decir que ya es un humedal recuperado.Te invitamos a que visites este museo, y te encuentres con el pasado y el futuro de una historia poco conocida, donde los animales y las plantas son los protagonistas.

    Gorbeia

    Urkiolako eremu batean badaude harri ezberdin batzuk, Lur barruko magmak tximinia bat aurkitzean azaleratutako labaren ondorioz sortutakoak. Laba basaltiko hori hoztean eta solidotzean, bolumena txikituz eta pitzatuz, itxura ezberdinetako prismak sortzen dira, normalean zutabe hexagonalak eratuz. Harri hauek kolore berdexka daukate eta ez zaie fosilik ikusten. Eguzkiaren izpiak harkaitz hotzean islatzen direnean, plagioklasa mineralari dagozkion distirak ikus daitezke.Harri hauek non dauden jakin nahi baduzu, etor zaitez Parketxera eta geopuntuen bitartez aurkitu ahal izango dituzu! Anima zaitez!.

    En una zona de Urkiola podemos encontrar unas rocas diferentes, originadas al emerger la lava proveniente del magma del interior de la Tierra a través de una chimenea. Dicha lava basáltica, al enfriarse y solidificarse disminuye su volumen y se cuartea creando prismas de diferentes formas, normalmente columnas hexagonales. Estas rocas tienen un tono verdoso y carecen de fósiles. Cuando los rayos de sol se refle

    jan en la roca fría, se observan unos brillos que corresponden al mineral plagioclasa.Si quieres saber dónde se localizan estas rocas, ven al Parketxe y con los geopuntos podrás encontrar el lugar exacto. ¡Anímate!

    Urkiola

  • Par

    te h

    ar tz

    eko

    , eki

    n tza

    ant

    ola

    tu d

    uen

    Par

    ke tx

    ean

    izen

    a em

    an b

    ehar

    da

    / Pa

    ra p

    arti

    cip

    ar h

    ay q

    ue a

    pun

    tars

    e en

    el P

    arke

    txe

    org

    aniz

    ador

    de

    la a

    ctiv

    idad

    Ekin

    tzak

    Arm

    añon

    en /

    Act

    ivid

    ades

    en

    Arm

    añón

    Neg

    u o

    soan

    zeh

    ar /

    Dur

    ante

    to

    do

    el i

    nvie

    rno

    Arm

    añon

    go

    Gin

    kana

    k: b

    ai P

    arke

    txea

    n (k

    arra

    ntza

    ) bai

    info

    r-m

    azio

    Pun

    tuan

    (Tu

    rtzi

    oz)

    esku

    rag

    arri

    iza

    ngo

    dit

    uzu

    Arm

    a-ño

    ngo

    lau

    gin

    kana

    k. A

    nim

    a za

    itez

    !Yi

    ncan

    as d

    e A

    rmañ

    ón:

    tant

    o en

    el

    Park

    etxe

    (C

    arra

    nza)

    co

    mo

    en e

    l Pun

    to d

    e in

    form

    ació

    n (T

    rucí

    os)

    tien

    es a

    tu

    dis

    -p

    osic

    ión

    las

    cuat

    ro y

    inca

    nas

    de

    Arm

    añón

    . ¡A

    ním

    ate!

    UR

    TAR

    RIL

    A /

    EN

    ER

    Oig

    and

    ea 1

    0, d

    om

    ing

    oM

    endi

    ibilb

    idea

    : ran

    ero

    haitz

    ara

    (729

    m) i

    goko

    gar

    a G

    r 12

    3ren

    za

    ti b

    at ja

    rrai

    tuz

    eta

    400

    met

    roko

    altu

    era

    due

    n e

    l Miró

    n b

    e-g

    irato

    ki ik

    usg

    arrir

    aino

    hur

    bild

    uko

    gar

    a. Z

    ailta

    sun

    erta

    ina.

    itin

    erar

    io d

    e m

    onta

    ña: a

    scen

    der

    emos

    a la

    peñ

    a d

    e r

    aner

    o (7

    29 m

    ) sig

    uien

    do

    par

    te d

    el G

    r 1

    23 y

    nos

    ace

    rcar

    emos

    has

    -ta

    el M

    ir ón,

    un

    esp

    ecta

    cula

    r m

    irad

    or n

    atur

    al d

    e 40

    0 m

    de

    altu

    ra. D

    ificu

    ltad

    med

    ia-a

    lta.

    laru

    nbat

    a 23

    , sáb

    ado

    Men

    di

    ibilb

    idea

    : o

    rdun

    teko

    Bur

    güe

    no m

    end

    ira

    (1.0

    36 m

    ) ig

    oe ra

    Pai

    saia

    zor

    agar

    riaz

    goz

    atu

    eta

    bi

    pag

    adi

    ikus

    gar

    ri

    zeha

    rkat

    uko

    dit

    ugu.

    Zai

    ltas

    un e

    rtai

    n-al

    tua.

    itin

    erar

    io d

    e m

    onta

    ña: a

    scen

    der

    emos

    a u

    na d

    e la

    s ci

    mas

    de

    los

    mon

    tes

    de

    ord

    unte

    , el B

    urg

    üeno

    (1.0

    36 m

    ). D

    isfr

    utar

    e-m

    os d

    el e

    spec

    tacu

    lar

    pai

    saje

    y c

    ruza

    rem

    os d

    os e

    spec

    tacu

    -la

    res

    haye

    dos

    . Difi

    cult

    ad m

    edia

    -alt

    a.

    OTS

    AIL

    A /

    FE

    BR

    ER

    Oig

    and

    ea 7

    , do

    min

    go

    Men

    di

    ibilb

    idea

    : r

    aner

    o ha

    itza

    (72

    9 m

    ) ze

    hark

    atuk

    o d

    ugu

    Park

    etxe

    tik

    oje

    bar

    era

    (ras

    ines

    ) d

    oan

    zeha

    rkal

    di

    bat

    ean.

    Za

    iltas

    un e

    rtai

    na.

    itin

    erar

    io d

    e m

    onta

    ña: c

    ruza

    r em

    os la

    Peñ

    a d

    e r

    aner

    o (7

    29

    m) d

    e ex

    trem

    o a

    extr

    emo

    en u

    na tr

    aves

    ía d

    esd

    e el

    Par

    ketx

    e ha

    sta

    oje

    bar

    (ras

    ines

    ). D

    ificu

    ltad

    med

    ia-a

    lta.

    laru

    nbat

    a 20

    , sáb

    ado

    Men

    di

    ibilb

    idea

    : Tu

    rtzi

    ozet

    ik h

    asit

    a, P

    r-B

    i 12

    0 Lo

    s Jo

    rrio

    s ib

    ilbid

    e b

    aliz

    atua

    eg

    ing

    o d

    ugu.

    Zai

    ltas

    un e

    rtai

    n-al

    tua.

    itine

    rario

    de

    mon

    taña

    : re

    corr

    erem

    os l

    a se

    nda

    baliz

    ada

    Pr-B

    i 12

    0 Lo

    s Jo

    rrio

    s pa

    rtie

    ndo

    desd

    e Tr

    ucío

    s. D

    ificu

    ltad

    med

    ia-a

    lta.

    MA

    RTX

    OA

    / M

    AR

    ZO

    laru

    nbat

    a 6,

    sáb

    ado

    Men

    di i

    bilb

    idea

    : o

    rdun

    teko

    pag

    adi i

    kusg

    arri

    enet

    arik

    o b

    a-te

    an m

    urg

    ilduk

    o g

    ara

    eta

    13 u

    r ja

    uzi i

    kusg

    arri

    zeh

    arka

    tuko

    d

    itug

    u. Z

    ailt

    asun

    ert

    aina

    .it

    iner

    ario

    de

    mon

    taña

    : nos

    ad

    entr

    arem

    os e

    n un

    o d

    e lo

    s ha

    -ye

    dos

    más

    esp

    ecta

    cula

    res

    de

    ord

    unte

    y c

    ruza

    rem

    os 1

    3 es

    -p

    ecta

    cula

    res

    casc

    adas

    . Difi

    cult

    ad m

    edia

    .ig

    and

    ea 2

    1, d

    om

    ing

    oBa

    so b

    ainu

    a ha

    rtu

    nahi

    al d

    uzu

    Bizk

    aiko

    Par

    ke n

    atur

    alet

    an?

    Ani

    -m

    a za

    itez!

    rub

    en L

    agar

    esen

    esk

    utik

    . nag

    usie

    ntza

    t, ga

    ztel

    eraz

    .¿Q

    uier

    es t

    omar

    un

    bañ

    o d

    e b

    osq

    ue e

    n lo

    s Pa

    rque

    s n

    atur

    a-le

    s d

    e B

    izka

    ia?

    ¡Aní

    mat

    e! D

    e la

    man

    o d

    e r

    ubén

    Lag

    ares

    . Pa

    ra a

    dul

    tos

    y en

    cas

    tella

    no.

    Ekin

    tzak

    Gor

    beia

    n /

    Act

    ivid

    ades

    en

    Gor

    beia

    Neg

    u o

    soan

    zeh

    ar /

    Dur

    ante

    to

    do

    el i

    nvie

    rno

    Geo

    loka

    lizaz

    io j

    ard

    uera

    . Za

    toz

    Gor

    bei

    ako

    txok

    o ik

    usg

    a-rr

    iak

    mod

    u ez

    ber

    din

    ean

    ezag

    utze

    ra! A

    uker

    atu

    Park

    eko

    zo-

    nald

    e b

    at,

    koor

    den

    atua

    k ja

    rrai

    tu e

    ta s

    aiat

    u p

    rop

    osat

    utak

    o p

    untu

    ak a

    urki

    tzen

    . Mat

    eria

    la e

    mai

    len

    bid

    ez e

    do

    Park

    etxe

    ra

    hurb

    ilduz

    esk

    urat

    u d

    ezak

    ezu.

    Act

    ivid

    ad d

    e g

    eolo

    caliz

    ació

    n. ¡A

    cérc

    ate

    a co

    noce

    r G

    orb

    eia

    de

    un m

    odo

    dife

    rent

    e! e

    lige

    una

    zona

    del

    Par

    que

    , sig

    ue la

    s co

    ord

    enad

    as e

    inte

    nta

    enco

    ntra

    r lo

    s p

    unto

    s q

    ue o

    s p

    rop

    o-ne

    mos

    . Pue

    des

    pas

    ar p

    or e

    l Par

    ketx

    e o

    solic

    itar

    nos

    el m

    a-te

    rial

    por

    cor

    reo

    elec

    trón

    ico.

    Gab

    one

    tan

    zeha

    r /

    Dur

    ante

    las

    navi

    dad

    esU

    ra,

    ibai

    ak…

    biz

    itza

    . A

    zter

    tu p

    rog

    ram

    aren

    bar

    ruan

    , ib

    aial

    -d

    e er

    akus

    keta

    izan

    go

    dug

    u Pa

    rket

    xean

    ikus

    gai

    .e

    l ag

    ua,

    los

    ríos

    … l

    a vi

    da.

    Den

    tro

    del

    pro

    gra

    ma

    Azt

    ertu

    , ex

    pos

    ició

    n ib

    aial

    de

    en e

    l Par

    ketx

    e.

    UR

    TAR

    RIL

    A /

    EN

    ER

    Oo

    stir

    ala

    22, v

    iern

    esTa

    lo t

    aile

    rra:

    art

    oare

    n ir

    inar

    ekin

    esk

    uz t

    aloa

    k eg

    itek

    o et

    a d

    asta

    tzek

    o au

    kera

    eg

    ong

    o d

    a. U

    mee

    i zuz

    end

    ua.

    Talle

    r d

    el t

    alo:

    ela

    bor

    ació

    n y

    deg

    usta

    ción

    del

    tal

    o. D

    irig

    ido

    al p

    úblic

    o in

    fant

    il.

    OTS

    AIL

    A /

    FE

    BR

    ER

    Oo

    stir

    ala

    5, v

    iern

    esn

    azio

    arte

    ko h

    ezeg

    unee

    n e

    gun

    a. h

    ezeg

    unee

    n ko

    ntse

    rba-

    zioa

    k d

    uen

    gar

    rant

    ziaz

    oha

    rtze

    a iz

    ang

    o d

    ugu

    helb

    uru;

    ho-

    rret

    arak

    o um

    eent

    zako

    hai

    nbat

    eki

    ntza

    ant

    olat

    uko

    dir

    a.

    Día

    Mun

    dia

    l d

    e lo

    s h

    umed

    ales

    . C

    on o

    bje

    tivo

    de

    conc

    ien -

    ciar

    a la

    pob

    laci

    ón a

    cerc

    a d

    e la

    imp

    orta

    ncia

    de

    la c

    onse

    rva-

    ción

    de

    los

    hum

    edal

    es; o

    rgan

    izar

    emos

    div

    ersa

    s ac

    tivi

    dad

    es

    dir

    igid

    as a

    l púb

    lico

    infa

    ntil.

    igan

    dea

    21,

    do

    min

    go

    Men

    di ib

    ilbid

    ea. A

    reat

    za - B

    irgur

    en - U

    rkia

    ga (s

    an U

    rban

    ) - A

    rea-

    tza.

    Zai

    ltasu

    n ba

    xua.

    itin

    erar

    io d

    e m

    onta

    ña. A

    reat

    za -

    Birg

    uren

    - U

    rkia

    ga

    (san

    Ur-

    ban

    ) - A

    reat

    za. D

    ificu

    ltad

    baj

    a.

    MA

    RTX

    OA

    / M

    AR

    ZO

    laru

    nbat

    a 13

    , sáb

    ado

    “Mak

    atza

    k A

    rrat

    iako

    eko

    log

    ista

    k” t

    ald

    eare

    n ko

    lab

    oraz

    ioa-

    reki

    n, b

    olun

    tari

    otza

    eg

    una

    anto

    latu

    ko d

    ugu.

    org

    aniz

    arem

    os e

    l día

    del

    vol

    unta

    riad

    o co

    n el

    gru

    po

    “Ma k

    a-tz

    ak A

    rrat

    iako

    eko

    log

    ista

    k”.

    laru

    nbat

    a 20

    , sáb

    ado

    Men

    di i

    bilb

    idea

    : Pag

    omak

    urre

    - A

    rrab

    a - L

    ekan

    da

    - Pag

    oma-

    kurr

    e. L

    ekan

    dar

    a (1

    .309

    m),

    Park

    eko

    men

    dir

    ik e

    sang

    ura-

    tsue

    neta

    riko

    bat

    era

    igok

    o g

    ara.

    Zai

    ltas

    un e

    rtai

    na-a

    ltua

    .it

    iner

    ario

    de

    mon

    taña

    : Pa

    gom

    akur

    re -

    Arr

    aba

    - Lek

    anda

    - Pa

    -go

    mak

    urre

    . sub

    irem

    os a

    Lek

    anda

    (1.3

    09 m

    ), un

    o de

    los

    mon

    -te

    s m

    ás r

    epre

    sent

    ativ

    os d

    el P

    arqu

    e. D

    ificu

    ltad

    med

    ia-a

    lta.

    E

    kin t

    zak

    Urk

    iola

    n /

    Act

    ivid

    ades

    en

    Urk

    iola

    Neg

    u o

    soan

    zeh

    ar /

    Dur

    ante

    to

    do

    el i

    nvie

    rno

    elu

    rte

    gar

    aiko

    kon

    tzie

    ntzi

    azio

    -kan

    pai

    na.

    Jola

    stu

    eta

    goz

    a-tu

    , bai

    na m

    esed

    ez, z

    ure

    zab

    orra

    era

    man

    eza

    zu!

    Cam

    pañ

    a d

    e co

    ncie

    ncia

    ción

    par

    a la

    tem

    por

    ada

    de

    niev

    e.

    ¡Jue

    ga

    y d

    isfr

    uta,

    per

    o p

    or f

    avor

    , llé

    vate

    tu

    bas

    ura!

    AB

    EN

    DU

    A /

    DIC

    IEM

    BR

    Eig

    and

    ea e

    ta a

    stea

    zken

    a 27

    -30,

    do

    min

    go

    y m

    iérc

    ole

    sG

    inka

    na e

    ta e

    skul

    ana:

    bila

    itza

    zu z

    uhai

    tzen

    alt

    xorr

    ak! e

    txe-

    ko t

    xiki

    ei z

    uzen

    dut

    ako

    jard

    uera

    .Yi

    ncan

    a y

    man

    ualid

    ad:

    ¡enc

    uent

    ra lo

    s te

    soro

    s d

    e lo

    s ár

    bo-

    les!

    Act

    ivid

    ad d

    irig

    ida

    al p

    úblic

    o in

    fant

    il.

    UR

    TAR

    RIL

    A /

    EN

    ER

    Ola

    runb

    ata

    9, s

    ábad

    oM

    end

    i ib

    ilbid

    ea: U

    rkio

    lako

    hag

    in h

    and

    iak

    ezag

    utu

    nahi

    dit

    u-zu

    ? ib

    ilbid

    e ho

    nen

    bit

    arte

    z, t

    xoko

    ber

    ezi

    hau

    ezag

    utze

    ko

    auke

    ra iz

    ang

    o d

    uzu.

    Zai

    ltas

    un e

    rtai

    na.

    itin

    erar

    io d

    e m

    onta

    ña:

    ¿qui

    eres

    con

    ocer

    los

    gra

    ndes

    tej

    os

    de

    Urk

    iola

    ? e

    n es

    te r

    ecor

    rid

    o te

    ndrá

    s la

    oca

    sión

    de

    cono

    -ce

    r es

    te r

    incó

    n es

    pec

    ial.

    Difi

    cult

    ad m

    edia

    .

    igan

    dea

    31,

    do

    min

    go

    Ant

    zast

    i eus

    kald

    unon

    etx

    ea. D

    enb

    oran

    atz

    era

    bid

    aiat

    u, b

    a-se

    rri t

    rad

    izio

    nale

    tik

    etxe

    mod

    erno

    ra. B

    isit

    a g

    idat

    ua.

    Ant

    zast

    i eus

    kald

    unon

    etx

    ea. V

    iaja

    en

    el t

    iem

    po

    del

    cas

    erío

    tr

    adic

    iona

    l a la

    cas

    a m

    oder

    na. V

    isit

    a g

    uiad

    a.

    OTS

    AIL

    A /

    FE

    BR

    ER

    O3-

    17U

    ra,

    ibai

    ak...

    biz

    itza

    . A

    zter

    tu p

    rog

    ram

    aren

    bar

    ruan

    , ib

    aial

    -d

    e er

    akus

    keta

    Par

    ketx

    ean

    ikus

    gai

    .e

    l ag

    ua,

    los

    ríos

    … l

    a vi

    da.

    Den

    tro

    del

    pro

    gra

    ma

    Azt

    ertu

    , ex

    pos

    ició

    n ib

    aial

    de

    en e

    l Par

    ketx

    e.

    MA

    RTX

    OA

    / M

    AR

    ZO

    igan

    dea

    7, d

    om

    ing

    oLu

    r-za

    intz

    a U

    rkio

    lako

    bas

    oeta

    n. L

    urg

    aia

    fund

    azio

    a U

    rkio

    -la

    ko m

    end

    ieta

    n eg

    iten

    ari

    den

    lur-

    zain

    tza

    pro

    iekt

    u b

    at b

    er-

    tati

    k b

    erta

    ra e

    zag

    utze

    ko a

    uker

    a iz

    ang

    o d

    ugu.

    C

    usto

    dia

    del t

    errit

    orio

    en

    los

    boqu

    es d

    e U

    rkio

    la. T

    endr

    emos

    la

    opo

    rtun

    idad

    de

    cono

    cer

    de p

    rimer

    a m

    ano,

    un

    proy

    ecto

    qu

    e la

    fun

    daci

    ón L

    urga

    ia e

    stá

    desa

    rrol

    land

    o en

    los

    mon

    tes

    de U

    rkio

    la.

  • Hazte amigo o amiga de los Parques contactando con cualquiera de los parke txes.

    ¿quieres recibir información sobre los Parques Naturales de Bizkaia y sobre las actividades que organizamos?

    astxikiko bira urkiolan.Vuelta a Astxiki en Urkiola

    egin zaitez Parkeetako laguna edozein parke txerekin harremanetan jarriz.

    Bizkaiko Parke Naturalei buruzko informazioa jaso eta antolatutako

    ekin tzen berri izan nahi duzu?

    UrkioLAUrkiolako mendatea 8 48211 Urkiola 946 814 155

    [email protected]

    GorBeiAGudarien plaza z/g 48143 Area tza 946 739 279

    [email protected]

    [email protected]

    Avda. Lehendakari Agirre 48880 Tur tzioz

    Ranero auzoa z/g 48891 Karran tza 946 560 079

    ArMAÑÓn

    itzinara mendi ibilbidea.Itinerario de montaña a Itzina.

    el Juncal ibilbidea.

    Ruta de El Juncal.

    Pr-Bi 121 ibilbidea sopeñako artadia.Ruta PRBI 121 encinar de Sopeña.

    untzillatx inguruan mendi ibilbidea.Itinerario de montaña por los alrededores de Untzillatx.

    Baso bainua otzarretan.Baño de bosque en Otzarreta.