BLOGGER -...

Ikasgelako blogakalitatezko edukiez hornitu

BLOGGEREskuliburua

Ikasgelako bloga kalitatezko edukiez hornitu

Goio Ramos Villanueva. 2012/13 Ikasketa lizentziak

BLOGGER

1

Aurkibidea

1. Ikasgelako bloga1.1. Zer da blog bat? .......................................... 4

1.2. Zergatik blog bat ikasgelan? .......................... 4

1.3. Zer egin dezaket gelako blogean? .................. 5

2. Blogger2.1. Zergatik blogger? ......................................... 7

2.2. Bloga sortzeko lehen urratsak ........................ 7

2.3. Txantiloia ................................................... 8

2.4. Diseinua ..................................................... 10

2.4.1. Goiburua ................................................... 10

2.4.2. Sarrerak ................................................... 10

2.4.3. Gadgetak .................................................. 11

2.5 Orrialdeak ................................................... 11

3. Sarrerak3.1. Testua ........................................................ 13

3.1.1. Testua idatzi .............................................. 13

3.1.2. Sarrerak eta zirriborroak aldatu .................... 15

3.1.3. Etiketak .................................................... 16

3.1.4. Estekak ..................................................... 16

3.2. Irudiak ....................................................... 17

3.2.1. Irudiak txertatu .......................................... 17

3.2.2. Picasa ....................................................... 18

3.3. Lineako biltegiak .......................................... 19

3.3.1. YouTube ........................................................ 20

3.3.2. DivShare ....................................................... 21

3.3.3. Google Drive .................................................. 22

3.3.4. Issuu ............................................................ 24

3.3.5. Mediafire ....................................................... 25

3.4. Audioa ........................................................ 26

3.4.1. Audio formatuak ............................................ 26

3.4.2. Audio artxibategiak txertatu ............................. 27

3.4.3. Playlist (audio zerrenda) bat txertatu ................ 28



BLOGGER

2

3.5. Bideoa ....................................................... 29

3.5.1. Bideoa ordenagilutik zuzenean txertatu ......... 30

3.5.2. Bideoak YouTubetik txertatu ........................ 30

3.5.3. Bideoak DivSharetik txertatu ........................ 32

3.6. Bestelako testu-edukiak ................................ 33

3.6.1. Testuak Google Drivetik txertatu ................... 33

3.6.2. Testuak Issuutik txertatu ............................. 34

4. Gadgetak4.1. Gadgetak non eta nola kokatu ....................... 36

4.2. Gadget erabilgarrienak ................................. 37

4.2.1. Testua ...................................................... 38

4.2.2. Irudia ....................................................... 38

4.2.3. Esteka zerrenda ......................................... 38

4.2.4. HTML ........................................................ 39

4.2.5. Etiketak .................................................... 40

4.2.6. Inkesta ..................................................... 41

4.2.7. Artxibategia ............................................... 41

4.2.8. Gainerakoak .............................................. 41



BLOGGER

3

1. Ikasgelako Bloga

1.1. Zer da Blog bat?

Hauxe da Wikipediak blogari buruz ematen digun azalpena: Blog (edo weblog) bat, ohar,

istorio edo artikuluak argitaratzen diren Interneteko webgune bat da. Blogariak mezuak

egunkari edo bitakora moduan idazten ditu eta hauek kronologikoki argitaratuz doaz bere

blogean. Egitura aldetik goiko markoak bloga identifikatzen du, zutabe nagusian mezuak eta

erantzunak agertzen dira, eta alboko zutabean, besteak beste, egilearen deskripzioa, estekak,

etiketak, kategoriak, mezuen artxiboa eta harpidetzeko loturak egon ohi dira. Goazen, bada,

zatika azalduz.

Lehenik eta behin, bloga interneteko gune bat da,

munduko edozein bazterretatik ikusgarri eta eskuragarri

dagoena. Bertan artikuluak (1) idazten dira, blogaren toki

nagusia hartzen dutenak, eta kronologikoki antolatzen dira,

hau da, berriena beti lehena izango da. Artikulu hauek,

jakina, ez dira testu idatzietara mugatzen: argazkiak,

audioak, bideoak, estekak... ager daitezke artikulotan.

Bestetik, eta testu horien osagarri bezala, alboko

zutabeko menuan era ezberdinetako hainbat eduki jar

daiteke (2): bideoak, estekak, egutegia, argazki

diaporamak, artxiboa, bilatzailea, albisteak, etiketak,

inkestak... besteak beste. Hauek guztiak Blogger

programak berak eskeintzen dizkigun tresna txikiak dira eta ingelesezko izenez dira ezagunak:

gadget.

Eta azkenik, baina ez horregatik garrantzi txikiagokoa, guk idatzitako artikuluei jendeak

egin diezaizkiekeen iruzkinak (3) daude, elkarreragitea, informazio edo iritziak trukatu, gure

bloga zerbait bizitzat hartu.

Hemen azaldutako honetaz guztiaz hitz egingo dugu zehatzago aurrerago, zelan sortu,

zelan kudeatu eta zertarako erabili.

1.2. Zergatik blog bat ikasgelan?

Agerikoa da gaur egun IKTek hezkuntza munduan duten garrantzia, horren adibide argia

Eskola 2.0 egitasmoa bera delarik, etorkizuneko (eta hein handi baten, gaur egungo)

oinarrizko lanabesa baita. Beraz, eta premisa horretatik abiatuta, ingurune digitalera hurbildu



BLOGGER

4

behar dugu erabiltzaile zein sortzile gisa. Gelako bloga horretarako tresna ezin egokiagoa da.

Ikasgelako Blogak hiru ardatz edota erabilera nagusi izan ditzake: lehenik eta behin,

ikasleen ekoizpenak azaltzeko erakusleihoa da. Esan dugun bezala, gaur egun ikasleen

ekoizpenak ezin dira testu idatzietara mugatu, baliabide teknologikoak erabiliz oso erreza baita

eduki multimediak sortzea (audioa eta bideoa, kasu). Non erakutsi lan horiek, bada? Blogean.

Gelan bertan, etxean eta beste ikastetxe batzuetan ikus eta erabil ditzaten. Horra hor Gelako

Blogak ematen digun beste aukeretako bat, elkarri edukiak eta ezagutzak trukatzea. Guk

beste gune batzuetatik informazioa eskuratzen dugun era berean, beste batzuek berdin egingo

dute guk eskegitako edukiekin.

Azken honetatik tiraka, bigarren ardatzera -edo agian lehenengoa izan beharko- iristen

gara: ikasleen ikaste-prozesuan lagungarri izatea. Alde batetik, ikasleen motibazioa handiagoa

da baliabide informatikoak erabili eta eduki mutimediak sortzean eta hori profitatu behar dugu

gelan. Bestetik, gelan landutako materialen zein eduki osagarrien biltegiaren funtzioa beteko

du blogak, ikasleek etxean ikaste-prozesuan erabil dezaten. Hor izango dituzte eskuragarri

gelan ikusitako bideo eta animazioak, material osagarriak, ariketak... edo horietara zuzenean

iristeko estekak.

Azkenik, gurasoekiko komunikazio bide azkar eta iraunkorra da gelako bloga, oharrak

eta edonolako informazioa (eta berriro diogu, ez bakarrik testu idatziak) helarazteko bidea.

Hiru ardatz hauek antolatzeko hainbat ideia eta proposamen aurkeztuko dizkizuegu

ikasgelako bloga osatzen joan ahala.

1.3. Zer egin dezaket gelako blogean?

Aurreko puntuan azaldu diren hiru ardatz horietako lehenengoan, ikasleen ekoizpenei

dagokienean, ikasgelan egin ohi diren ekintza ia guztiek dute tokia blogean, bai irakasleak

eginikoak zein ikasleek eurek sortutakoak. Adibidez, Lehen Hezkuntzako gela guztietan

esperimentu txikiak egiten dira eta argazkiak atera ere. Zer egin, ordea? Horman eskegitzeko

txartelez gain, esperimentu horien kronika idatzi eta irudiak jarri; irudi horiekin egindako

bideotxoa; ikasleen ahozko azalpena gehitu... Lan bera edo antzekoa egin daiteke burutzen

den edozein irteeratan, bai museora zein mendira doazelarik. Edo idazle bat (edo kirolaria, edo

aitite/amama, edo herriko alkatea) eskola datorrenean egin ahal zaion elkarrizketa. Lasai

egon, bideo edo grabazio horiek zelan egin azalduko dizuegu.

Bigarrenari dagokionez, ikasleen ikaste-prozesuan lagungarri izatekoan, bertan eskegi

ahal ditugu gelan ikusitako bideo eta animazioak (edo hauetara zuzenean heltzeko estekak)

etxean berriro ere ikus ditzaten, testuliburuen osagarri; gure blogaren alboko zutabean jarri



BLOGGER

5

ditugun baliabideak erabiltzeko aukera emango diegu, direla hiztegiak, direla gune

interesgarrien helbideak. Azken finean, gela etxera eramango diegu.

Gurasoenean, berriz, esan dugun bezala, oharrak, egutegiak, irteeren berri, eurentzako

materialak... beti ere idatzizko testuetatik haratago (deskargatzeko dokumentuak, bideo

interesgarriak, beste gune batzuetarako estekak...).

Has gaitezen, bada, gure gelako bloga sortzen.



BLOGGER

6

2. Blogger

2.1. Zergatik Blogger?

Gaur egun blogak sortzeko programa ugari dago. Guk Blogger aukeratu dugu eskeintzen

dizkigun baliabide guztiengatik. Alde batetik, doako softwarea da, instalatu beharrik gabekoa,

etengabe eguneratzen doana aukera berriak eskeiniz. Beste alde batetik,

Blogger Googleren programa bat da, beraz, berau erabiltzeko Gmail helbide

elektroniko bat behar dugu soilik. Hau da, Gmail helbide horrekin Googleren mundura sar

gaitezke eta bertan topatuko ditugun baliabideak erabili, honako hauek, besteak beste: Gmail

posta elektronikoa, Blogspot blog helbidea, Picassa argazki biltegia, Google Drive testu

prozesatzaile eta biltegia, YouTube bideo biltegia... Ikusten denez, bloga sortzeko programa

baino zerbait gehiago da Blogger, doakoa eta fidagarria, gainerako baliabideak gure blogean

txertatzeko erreztasun handia eskeintzen diguna.

Argi izan behar dugu tutorial honen helburua ikasgelako bloga sortu eta berau

kalitatezko edukiez hornitzea dela. Beraz, blogetako hainbat kontu ukitu gabe pasatuko

ditugu, gure zereginarekin zerikusirik ez dutelakoan, eta indarra jarriko dugu eguneroko

lanean lagungarri izan daitezkeen ataletan. Era berean, tutorial osagarrien bidez edukiak

lantzen trebatzeko laguntza emango dugu.

Arestian esan den bezala, Blogger etengabe dabil eguneratzen eta eraldatzen, beraz,

hau oinarrizko tutoriala izango da, beldurra uxatu eta bloga sortzeko lehen urratsak egiten

hasteko. Gero, egunerokoak berak eramango du irakaslea ezagututakoan sakontzera edota

bide berriak bilatzera. Ziur gaude.

2.2. Bloga sortzeko lehen urratsak

Lan honen asmoa praktikoa izatea da, beraz, hona hemen gure proposamena: blog bat sortzea

eta edukiak osatzea tutorial honetan aurrera egin bitartean.

Arestian esan dugun bezala, gmail

kontu bat baino ez dugu behar gure gelako

bloga sortzeko. Eskura dugunean,

www.blogger.com helbidean sartu eta

bertan gure gmail helbidea eta pasahitza

jartzea eskatzen zaigu. Bete ondoren, sinatu. Hurrengo

orrialdeak oraindik blogik ez duzula adierazi eta berri bat

egiteko gonbitea luzatzen digu. Blog berria sakatuko dugu.



BLOGGER

7

Hurrengo pantaila garrantzitsua da bertan gure blogaren izena eta helbidea erabakiko

ditugulako, beraz, aurretiaz izenik pentsatu ez badugu, pentsatzeko tarte bat hartuko dugu.

Zergatik diogu izena garrantzitsua dela? Bada, alde batetik izen erakargarria baina

gogoratzeko erreza izatea komeni delako; eta, bestetik, izen horren arabera Googleren

bilatzaileak aurkituko du gure bloga

errezago edo ez. Ondo pentsatuta

dugunean, blogaren izena eta bertara

heltzeko helbidea idatzi behar ditugu. Ez

dira ezertan berdinak izan behar izen biak.

Blogaren izena horixe da, gure blogaren izena. Honek ez du zerikusirik web

helbidearekin eta hitz bakar bat edota esaldi luze bat izan daiteke. Testua normal idazten da,

hau da, hitzak bereiziz. Adibidez, Ikasgelako Bloga Sortuz jarri diogu lan honetarako sortu

dugunari. Helbidea, berriz, guk jarritakoa +blogspot.com izango da, hau da, gure blogera

heltzeko helbidea. Kasu honetan, guk aukeratutako izena osatzen duten hitzak edota esaldia

dena batera idatzi behar da (gidoia erabil daiteke behin), baina komeni da oso luze edo

korapilatsua ez izatea. Adibidez, blogaikasgelan.blogspot.com da gurea. Helbidea aukeratzean,

programak berak esango digu helbide hori erabilgarri dagoen edo ez, kasu honetan beste bat

ari delako helbide hori erabiltzen. Guk, adibidez, ikasgelakobloga.blogspot erabili nahi genuen,

baina dagoeneko esistitu egiten da.

Bestalde, txantiloi bat aukeratzea eskatzen da, baina ez da beharrezkoa une honetan

egitea, aurrerago egingo dugu-eta. Bloga sortu sakatuko dugu.

Dagoeneko bloga sortu dugu. Izenaren gainean sakatu eta txura ematen

hasiko gara.

2.3. Txantiloia

Ezkerreko zutabean ageri diren aukerei begiratuko diegu. Txantiloiarekin

(plantilla) hasiko gara. Txantiloia gure blogak izango duen itxura da, hots,

atzeko kolorea edo irudia, oharren eta gadgeten kokapena eta abar. Dena

den, hau guztia alda daiteke edonoiz, beraz, ez dugu burua gehiegi apurtuko.

Halere, hobe da froga batzuk egitea hasieran eta ahal den neurrian estiloa

definitu. Txantiloia hitza sakatuko dugu.

Hor ageri diren estiloetako bat aukeratu behar dugu. Hemen bakoitzaren

gustuak agintzen du. Hori bai, ez da komeni vistas dinámicas atalekorik

aukeratzea, aukera honek blogaren ikuspegia zailduko du-eta. Aurrerago, eta

blogean trebatuta gaudenean, begiradatxo bat botako diogu atal honi. Gure

gomendioa sencillo ataleko bat hartzea da. Behin txantiloi bat aukeratuta pantaila txiki bat



BLOGGER

8

zabalduko da nolakoa den ikusteko. Dena den, oraindik ezer jarri ez dugunez, oso sinple eta

eskasa irudituko zaigu edozein. Pantaila txiki horretan hiru aukera daude: atsegin ez badugu,

itxi; atsegin badugu, blogera aplikatu; edo atsegin badugu, baina aldaketarik sartu nahi izanez

gero (kolorea, zabalera...), pertsonalizatu.

Azkenengo hau aukeratuko dugu. Sakatu

personalizar.

Bloggerren txantiloi diseinatzailea zabaldu zaigu. Goialdean, ezkerreko zutabean

hainbat atal ageri dira. Goazen banan-banan ezagutzen.

Txantiloietan (plantilla) aurreko

orrialdean aukeratu duguna alda dezakegu. Izan

kontuan aurreko paragrafoan hauei buruz

esandakoa. Aldaketak gordetzeko, blogera

aplikatu sakatu behar dugu.

Atzealdera (fondo) bagoaz, atzeko kolorea

edo irudia alda dezakegu. Gure ordenagailuko

irudi bat igo dezakegu, baina aukera hau,

momentuz, baztertuko dugu. Aldaketak

gordetzeko, blogera aplikatu sakatu behar dugu.

Zabalera egokitun (ajustar ancho), berriz, blogaren zabalera egokituko dugu, bai

sarrerei emango diegun tokia zein eskumako zutabean jarriko ditugun gadgetei eskeiniko

dieguna. Ez da komeni zabalegia jartzea, bestela pantaila zaharretan ez da osorik ikusiko.

Agertzen diren neurriak nahiko egokiak dira. Halere, guk garrantzi handiena sarrerei emango

diegunez, alde hori

zabalduko dugu pixka bat.

Guk 970 pt. eman diogu

sarrerak idatziko ditugun

aldeari eta 260 pt. gadgetak jartzekoari.

Aldaketak gordetzeko, blogera aplikatu sakatu behar dugu.

Pertsonalizatzeko aukera hauetara, dena den, edozein unetan itzul gaitezke, beraz, ez

dugu burua apurtuko oraingoan.

Beste aukera bi geratzen dira: diseinua eta aurreratua. Diseinuari buruz hurrengo

atalean arituko gara sakonago, zer den, zerk du garrantzia bertan eta abar. Aurreratua, berriz,

izenak berak dioenez, oinarrizko maila menperatu ostean ibiltzeko da, beraz, atal honetan egin

daitezkeen aldaketa eta egokitzapenak alde batera utziko ditugu eta programak ematen

dizkigun aukera estandarrak erabiliko ditugu.



BLOGGER

9

2.4. Diseinua

Diseinu atalean klikatzean, gure bloga osatuko duten elementuak (hau da: goiburua, sarrerak

eta gadgetak) non kokatu

aukeratuko dugu. Irudian ikusten

den bezala, goiko lauki zuzena

goiburua da eta ezin da tokiz

aldatu. Ageri den kolore argiko

esparru zabalena sarreren aldeari

dagokio, zutabe bakarra da eta ezkerreko, eskuineko edota erdiko aldean (gadgeten zutabe bi

aukeratuz gero) koka daiteke. Kolore ilunagoko aldeak, berriz, gadgeten kokapen ezberdinak

dira, zutabe bakarra, bikoitza edo alde banatan. Guk irudian markaturik agertzen den diseinua

aukeratu dugu ikasgelako blogaren atalik nagusiena sarrerak izan behar direlako eta alboko

menua, berriz, osagarria. Gainera, eredu honek blog osoaren ikuspegia errezten duela uste

dugu. Aukeratu egiten dugu.

Ikusten denez, lauki bakoitzaren beheko aldean, eskuinaldean, editatzeko aukera

ematen digu. Goazen banaka aztertzen eta editatzen.

2.4.1. Goiburua

Beti goian agertzen da eta zabalera osoa betetzen du.

Bertan gure blogaren izena edota logoa agertuko da.

Editatu sakatzean, ikusten dugu bi aukera ematen digula:

testua idatzi (izenburua eta azalpena) edo irudi bat sartzea.

Une honetan testua jarriko dugu, nahiz eta logoaren aukera

hobetsi, askoz erakargarriagoa delako eta diseinua zaindu

behar dugulako. Logoa diseinatuko dugu PhotoScaperen

tutorialeko ariketa batean. Izenburua dioen tokian gure

blogaren izena idatziko dugu eta azalpen txiki bat beheko

laukian.

Momentuz horrela utziko dugu goiburua, baina ez

ahaztu PhotoScape lantzean logo bat disenatuko dugula.

2.4.2. Sarrerak

Blogaren atalik garrantzitsuena. Hemen agertuko diren datuak zehaztuko ditugu eta, ahal

den neurrian, euskaratu egingo ditugu. Dena den, bloga erabili ahala beharrezko eta

interesgarri ikusten ditugun aldaketak egin ditzakegu edonoiz, beraz, lasaitasunez arituko



BLOGGER

10

gara.

Editatu sakatuta honako pantaila hau agertzen zaigu. Goazen datuak zehaztera.

Lehenik eta behin, orrialdean zenbat sarrera agertuko den zehaztuko dugu. Honek esan nahi

duena zera da, orrialde horretan behera joan ahala

zenbat sarrera agertuko diren, beti ere, kronologikoki

antolatuta. Guk, adibidez, 7 aukeratzen badugu,

zortzigarrenetik atzera ez dira orrialde horretan ikusiko

baina bai beheko aldean sarrera zaharragoak klikatzen

badugu.

Honen azpian aukeren zerrenda agertzen da.

Guk markatuko ditugu gure sarreretan agertuko diren

datuak. Gure ustez komenigarriak dira honako hauek:

data, noiz jarri dugun jakiteko; iruzkinak, jendearen

komentarioak ikusteko; etiketak, gai bera duten beste

sarreretara joateko (aurrerago ikusiko dugu zehatzago

zer diren etiketak Edukiak sortuz. Sarrerak atalean);

eta mostrar edición rápida, oso lagungaria izango

zaigulako sarrerak sortzean (Edukiak sortuz. Sarrerak atalean). Halere, euskaratu egingo

ditugu datu guztiak. Aldaketak gordeko ditugu.

2.4.3 Gadgetak

Gadgetak edo tresnak, sarreran azaldu dugun bezala, alboko menuan jar ditzakegun eduki

osagarriak dira, Bloggerrek berak eskeintzen dizkigunak. Aurrerago ikusiko ditugu zein diren

eta zelan kokatzen diren. Orain, diseinuari dagokionez, artxibokoa editatuko dugu eta

euskaratu. Izena, Artxiboa; datan, hilabetearen izena kendu eta zenbakia ipini. Gorde ostean,

goiko aldean agertzen den estekan, Bloggerrera

itzuli, sakatuko dugu.

Goazen bada, gure bloga edukiez hornitzera.

2.5. Orrialdeak

Hasierako lerroetan esan dugun bezala, bloga sarrerak kronologikoki antolatzen dituen

bitakora bat da, berritasunak toki nagusiena betetzen duena. Dena den, egungo blogetan

orrialde gehiago zabal daitezke. Hauek, sarrerak agertzen diren orrialdearekin konparaturik,

estatikoak dira, hau da, ez dira berritzen sarrerak jartzean. Guk bertan jarritakoa ez da

aldatzen. Orrialde hauek oso aproposak dira lan monografikoei tartea eskeintzeko, informazio



BLOGGER

11

gunea zabaltzeko edo gure irudimenak sortu nahi duen edozertarako.

Hauek sortzeko, diseinu orrialdera joan behar dugu eta bertan Páginas aukeratu.

Jarraian, Página nuevaren pestaña zabaldu eta Página en

blanco aukeratuko dugu. Nahi dugun izena emango diogu

(hobe laburra bada). Aktibatzeko, Guardar disposición

sakatu behar dugu.

Orrialdeak sortzean, blogarena agertuko da automatikoki, ezin ezaba daitekeena,

Página principal izenarekin. Editatu egingo dugu eta Nagusia izena emango diogu. Berriro,

Guardar disposición.

Orrialde berriak guk sortu ahala antolatzen dira, baina ordena alda dezakegu.

Horretarako, laukitxoa hartu eta mugituko dugu nahi dugun tokian kokatzeko. Ondoren,

Guardar disposición.

Blogean bi tokitan ager daitezke orrialdeak: goiko logoaren azpian, horizontalean, edo

eskumako menuan, bertikalean. Hori Mostrar páginas como atalean erabakitzen dugu. Edozein

aldaketa egin ostean, Guardar disposición.

Ariketa moduan, hainbat orrialde sortuko ditugu, momentuz soilik izenak eman eta

kokatu, zuriz utziko ditugu. Aukera posible batzuk hauek dira: Nagusia, Bideoak, Irteerak,

Proiektuak, Gurasoak...

Geroago, orrialdeetan testuak idatziko ditugu eta irudiak, bideoak, audioak, estekak...

sartuko ditugu sarreretan egiten ikasiko dugun modu berean.



BLOGGER

12

3. Edukiak sortuz. Sarrerak.

Dagoeneko, itxura eman diogu gure blogari, diseinua eta koloreak aukeratu. Orain, berriz,

garrantzitsuenari ekingo diogu, edukiaz osatzeari, azken finean horixe baita gure xedea,

erabilgarri izango den ahalik eta blogik osatuena sortzea. Sarrerekin hasiko gara.

Sarrerak, sarritan esan dugun bezala, ez dira testu hutsez osatzen, nahiz eta

gehienetan idatzizkoa zati garrantzitsuena izan. Goazen bada, sarrera batean erabil ditzakegun

baliabide guztiak banaka aztertzen eta sortzen, kalitatezko edukiak ekoizteko lagungarri

izango zaizkigun hainbat programa osagarri ezagutuko ditugularik.

Blogean lan egiten hasteko bi bide ditugu: Gmail kontutik abiatuta edo blogetik

zuzenean sartuta. Ikus ditzagun biak.

Gmail kontutik abiatuta: Orain, bloga sortu ondoren, gure

gmail kontuan sartzen garelarik, produktuak atalean Blogger agertuko

zaigu. Hortxe klikatuta, gure blogetarako (bat baino gehiago sor

dezakegu kontu batez) sarbidea ematen digu. Gure blogaren izenaren

gainean sakatzean zabaltzen zaigun orrialdean, ezkerreko zutabearen

goikoaldean, Sarrera berria (entrada nueva) agertuko da.

Blogetik zuzenean: blogearen orrialdea zabaldu eta goiko aldeko eskuinaldean

acceder hitza dago. Hor klikatuta, gmail helbidea eta pasahitza eskatuko dizkigu, blog horren

kudeatzaileak garela ziurtatzeko. Datu hauek

jarrita, goiko aldean ekintza ataza ageriko

zaigu, tartean sarrera berria.

3.1. Testua

Sarrera berria klikatuta, idazteko tartea agertzen da. Hau testu prozesatzaile txiki bat da,

writter edo worden antzekoa, askoz be mugatuagoa, jakina, baina finean funtzio bera betetzen

duena: testu bat idaztea.

3.1.1. Testua idatzi

Atal honetan sarreraren izenburua idatziko dugu. Ez

digu aukerarik ematen hizki mota edota tamaina

aukeratzeko. Izenburuaren testuaren itxura definitzeko Bloggerren txantiloi diseinatzailearen

aurreratua atalera jo behar dugu (ikus 2.3 atalaren amaiera). Ez da beharrezkoa,

estandarrarekin egingo dugu lan momentuz.

Behekoaldean, sarrera idazteko tokia dugu. Tresna atazan ageri diren ikonoak honako



BLOGGER

13

hauek dira.

Testu arrunta idazteko aukera ematen digu (redactar), hau da, edozein

testu editoretan egiten dugun legez, edo HTML (HyperText Markup

Language) web orrialdeetako programazio hizkera erabiltzeko. Lehenegoa aukeratuko dugu

testua idazteko. Aurrerago ikusiko dugu noiz erabili HTML (bideoak edo audioa sartzean, kasu)

eta oinarrizko kontzeptu batzuk ezagutuko ditugu.

Zer hizki mota erabiliko dugun. Menua zabaltzean ikusiko dugu oso mota gutxi

dagoela. Aurretik zehaztua definitzeko, Bloggerren txantiloi diseinatzailearen aurreratua

atalera jo behar dugu berriro (ikus 2.3. atalaren amaiera). Agertzen diren motekin nahikoa

dugu lan egiteko, gure ustez.

Hizkiaren tamaina. Normal neurri egokia da testu goputza idazteko.

Testu mota. Konplikazio gehiegirik gabe, normal erabiliko dugu beti.

Beltzita, Etzana, Azpimarra eta Marratua, hurrenez hurren.

Idatzitakoaren kolorea.

Aukeratzen dugun hitz edo testu zatiaren atzean egongo den kolorea, hau da,

azpimarratzeko modua.

Aukeratu dugun hitz edo esaldiari webgune batera heltzeko esteka eransten

diogu, bertan klikatuta zuzenean joateko. Aurrerago azalduko dugu zehatzago.

Lerro jauzia. Hau klikatzean, marra bat agertuko da horren azpian hurrengo

paragrafoa idazteko. Testua antolatzeko balio du, marrak ez baitira ikusten sarrera

editatzean.

Zelan lerrokatu nahi dugun testua: ezkerraldean, eskuinaldean, erdialdean edo

justifikatua.

Zerrendak egiteko, zenbakidun edo puntudunak. Aktibatzeko klikatu behar da eta

zerrendari amaiera emateko klikatu berriro.

Aipu bat egiteko. Bere ezaugarria da testua barruragotik hasten dela.



BLOGGER

14

Ikono batzuk momentuz, ez ditugu erabiliko.

Idatz dezagun gure lehen sarrera. Izenburua hau izango da: Bloga estreinatzen dugu!

Eta testuan, blogaren sorreraren zergatia eta asmoak azalduko ditugu. (Komeni da idazten

ditugun sarrera guztietan hizki mota eta kolore bera erabiltzea. Berdin irudien kokapen eta

tamainarekin, hauek txertatzen ikasten dugunean. Itxura egonkorra mantentzeak seriotasuna

emateaz gain, identifikagarriago egingo du gere bloga. Zain dezagun diseinua!)

Testua idazten amaitu dugunean, izenburua idatzi dugun laukitxoaren ondoan ageri den

tresna atazan fijatuko gara. Bertan lau botoi daude.

Publicar: Argitaratzeko. Sarrera agertuko da

gure blogean. Dena den, beti itzul gaitezke moldatu,

osatu edo ezabatzera.

Guardar: Gordetzeko. Ordura arte egin ditugun aldaketak gordeko dira, bai geroago

argitaratzeko edo zirriborro moduan gordetzeko.

Vista previa: Aurretiko ikuspegia. Sarrera blogean zelan ikusiko den erakusten digu,

argitaratu aurretik.

Cerrar: Itxi eta bertatik irtetzeko. Gorde gabeko aldaketak galdu egiten dira. Halere,

tarteka-marteka programak automatikoki doa aldaketak gordetzen. Argitaratu gabeko sarrera

bada, zirriborro moduan gordeko digu.

Testua zuzenduta daukagunean, argitaratu egingo dugu gure lehen sarrera Publicar

sakatuz. Programak ea Google+ komunitatean partekatu nahi dugun galdetuko digu beti. Guk

momentuz, ezetz esango diogu.

3.1.2. Sarrerak eta zirriborroak aldatu

Dagoeneko argitaraturik dugun sarrera bat

aldatu, zuzendu, osatu edo ezabatu ahal

dugu. Berdin egin dezakegu gorde dugun

zirriborro batekin. Horretarako, Bloggerren

orrialdera itzuli begar dugu, baina sarrera berria

klikatu beharrean, sarrerak klikatuko dugu.

Menu bat zabalduko da eta sarrera guztiak

erakutsiko dizkigu (ikuspegia aukeratu ahal

dugu: guztiak, zirriborroak edo argitaratuak) Nahi dugun sarrera/zirriborroa klikatuko dugu.

Oraingoan, sarreraren izenburu azpian galdetzen zaigu zer egin nahi dugun: editatu,

ikusi, konpartitu edo ezabatu argitaratutako sarreren kasuan; editatu edo ezabatu

zirriborroetan. Egin nahi duguna aukeratu eta lanean jarraituko dugu aurreko atalean (3.1.)

ikusi dugun moduan.



BLOGGER

15

3.1.3. Etiketak

Etiketak (ingelesez, tag) gure sarrerak antolatzeko eta bilatzeko modu bat dira,

taxonomian oinarriturik. Hauei esker, berdin "etiketatu" ditugun sarrerak agertuko zaizkigu

etiketaren gainean sakatzean. Horrela, gai baten inguruan argitaratu ditugun sarrera guztiak

zerrendaturik agertuko dira. Sarrera bakoitzak nahi beste etiketa izan dezake. Hauek azpiko

aldean ageriko dira.

Sarrera editatzen ari garenean, eskuinaldeko zutabean agertzen da etiketak idazteko

laukitxoa. Etiketak identifikatuko dituzten izenak bertan idatziko ditugu. Baina, zer idatzi?

Demagun, 5. mailako ikasleekin txango bat egin dugula

Donostiako Eureka! zientzia museora eta horren inguruko sarrera

bat osatu dugula. Zelan etiketa dezakegu? Alde batetik, irteera

bat da; bestetik, ingurune arloari dagokio; azkenik, protagonistak

5. mailako ikasleak dira. Hirurak jarriko ditugu, horrela irteera,

ingurune edo 5. mailari buruzko sarrerak bilatzean hauxe

agertuko da. Kontuz etiketak idaztean: adibidez, irteera eta

irteerak idazten badugu bi sarrera ezberdinen etiketetan, haietariko bat hautatzean ez dira

biak agertuko.

Taxonomia sistema hau oraindik ez da heldu, zoritxarrez, gure ordenagailuetara, non

dokumentu eta artxibategiak izen bakar batez identifikatzen ditugun.

3.1.4. Estekak

Wikipediaren definizioak dioenez, hauxe da esteka: Datu-egitura edo fitxategi bateko

elementuak, aginduak edo programak elkarrekin lotzeko bidea. (ing: link; es: enlace; fr: lien).

Hau da, webgune edo baliabide batera heltzeko bide zuzena klik batez.

Gure sarreretan estekak sar ditzakegu, bai testuari zein irudi bati

loturik. Zelan egiten da? Esteka bihurtu nahi dugun testua (web helbidea

bera izan daiteke, baina baita izen bat ere) aukeratzen dugu. Aukeratuta

dugunean, goiko barran

enlace tresnan klikatzen dugu (goiko irudia).

Pantailatxo bat zabalduko da hainbat informazio

eskatuz. Alde batetik, estekatu nahi dugun

testua (aurretiaz aukeratu duguna); bestetik,

esteka horrek eramango gaituen gunearen

helbidea; komeni da beheko aukeretan,

zabaldu esteka hau beste leiho batean

aktibatzea, horrela beste leiho batean zabalduko

denez, gurea ere zabalik mantenduko da.



BLOGGER

16

Ariketa bezala, gure blogaren (edo eskolaren beste blog baten) izena idatziko dugu

sortu berri dugun sarreran eta gure blogera estekatuko dugu.

3.2. Irudiak

Sarrera gehienetan irudiak agertzen dira. Hauek txertatzea oso erreza da, baina ikasi aurretik

irudiek duten garrantziaz hitz egingo dugu pixka bat.

Gurea eskolako bloga da, beraz, ikasleak sarri askotan agertuko dira irudietan. Legeari

jarraiki, gurasoei esplizituki baimena eskatu behar diegu euren seme-alabak argazkietan

agertu ahal izateko eta, baimenik izan ezean, ezin izango dira agertu. Komeni da, urtero-

urtero dokumentu hori berritzea.

Beste alde batetik, oso ohikoa da saretik irudiak jeitsi eta erabiltzea. Sarritan irudi

horiek copyrighta dute eta, berez, ezin ditugu erabili. Zorionez, gero eta zabalagoa da creative

commons lizentzia erabiltzea, hau da, lanaren jatorria aitortzen duen eta irabazte ekonomiko

asmorik gabeko partekatze librea baimentzen duen lana. Adibidez, lan honetan Wikipediaren

erreferentziekin egiten duguna edo tutorial honekin egin daitekeena. Dena den, horrelakoak

ekiditzeko modu eraginkorrena guk ateratako argazkiak erabiltzea da.

Halere, argazkiak, sarritan, bere horretan jartzen ditugu, atera ditugun bezalaxe. Gure

asmoa gelako bloga kalitatezko edukiez hornitzea denez, uste dugu argazkien kalitatea ere

zaindu behar dela. Horregatik, PhotoScape irudi eraldaketarako programaren gidaliburu bat

prestatu dugu txosten honen osagarri. Bertan, irudien inguruko hainbat informazio, baliabide

eta ariketa egongo dira eskuragarri.

Goazen bada, argazkiak gure blogean txertatzera.

3.2.1. Irudiak txertatu

Lan honetan irudiez hitz egiten dugu eta ez argazkiez. Horren azalpena erreza da: blogean

eskegiko ditugun guztiak ez dira argazkiak izango, marrazki digitalizatuak edo grafikoak

erabiliko ditugu ere. Egun, sarean dozenaka programa daude grafikoak egiteko, on-line

dabiltzanak eta egindako lana irudi formatuan gordetzea aukera ematen digutenak. Haietariko

bat, Create a graf da, ingelesez dago, baina oso erreza erabiltzeko.

Irudiak txertatzeari dagokionez, sarrera editatzen ari

garenean, tresna atazan honako ikonoa dugu: Bertan

klikatu eta zabaltzen den laukian elegir archivos klikatuko dugu.

Igo nahi dugun irudia (bat baino gehiago izen daiteke)

ordenagailuan bilatuko dugu eta bertan agertuko da ikusgarri.

Aukeratu eta Añadir sakatuko dugu.

Gure irudia sarreran txertatu egin dugu. Orain, kokapena



BLOGGER

17

http://nces.ed.gov/nceskids/createagraph/default.aspx

eta tamaina aukeratu behar dugu.

Testuak idaztean esan dugun bezala, komeni da sarreretan nolabaiteko homogenitatea

mantentzea estilo aldetik. Beraz, gure gomendioa zera da: sarrera guztietan irudien kokapena

bera izatea, hau da, sarrera batean irudia ezkerreko aldean lerratzen badugu testuaren

ondoren, irudi guztiak ezkerreko aldean eta testuren ondoren kokatzea.

Txertatu dugun irudiaren gainean behin klikatzean agertzen

diren aukeretan kokapena erabakiko dugu lehendabizi.

Horretarako frogak egingo ditugu, bai beheko barrako

aukeretan klikatuz, bai irudia guk mugituz.

Tamainari dagokionez, bost aukera ditugu: txikia, ertaina,

handia, oso handia eta jatorrizko tamaina. Azkenengoaren harira, webgune batean ikusgarri

jartzekoak diren jatorrizko irudiak oso handiak ez izatea komeni da. Blogean ondo ikusiko dira,

ez dute asko okupatuko eta azkar kargatuko dira. Beste kontu bat dira, inprimitzeko asmoz

jartzen ditugun irudiak. Horretaz sakonago hitz egiten dugu PhotoScaperen gidaliburuan.

Tresna barra horretan, irudi-testua gehitzeko aukera dago. Hau irudi azpian agertuko

den testua (argazki-oina) da. Klikatzean, idazteko gelaxka agertzen da. Testuaren ezaugarriak,

sarreraren goiko tresna atazaren bidez moldatzen dira.

Era berean, neurri estandar hauetatik kanpo egin nahi ditugun aldaketa guztiak HTML

hizkuntzaren bidez gauzatu behar dira, beraz, momentuz estandarrekin egingo dugu lan.

3.2.2. Picasa

Eta non gordetzen dira erabilitako irudiak ordenagailua itzali ostean? Ezaba ditzakegu irudi

horiek ordenagailutik? Erantzunak hauexek dira, lineako (on-line) Picasa argazki biltegian

eta bai, hurrenez hurren.

Bloga sortzeko Blogger programa aukeratzeko arrazoietako bat Googleren zerbitzu

guztiak erabil ahal izatea zen. Haietariko bat Picasa lineako argazki-biltegia da. Bloga sortu

dugunean, automatikoki sortu dugu Picasa

album bat, txertatzen ditugun irudiak bildu eta

erabiltzeko. Bertara sartzeko, Googleren

gainerako zerbitzuetan bezala, gure gmail

kontua erabiliko dugu. Produktuak orrialdera joan eta hor Picasaren logoan klikatu behar dugu.

Baina zer da Picasa? Argazkiak partekatzeko doako webgune bat. Erabiltzeko,

esan dugun bezala, soilik gmail kontu bat behar dugu. Hor biltzen ditugun argazkiak erabili

ahal ditugu gure blogean, banaka txertatuz edota diapositiba-aurkezpen gisa, bai blogeko

sarreretan zein menuko gadgetetan. Honetaz sakonago arituko gara gadgetei buruz hitz

egitean, gidaliburu honen 4. atalean.

Picasa programa zabaldu eta argazkiak igotzeko Subir ikonoan klikatu eta gure ordenagiluko



BLOGGER

18

artxibategiak aukeratu behar ditugu. Dagoeneko esistitzen den album batean gehitu edo

album berri bat sor dezakegu irudiak gordetzeko. Album berriari izen bat eman behar diogu,

bestela programak eguneko data jarriko dio izentzat.

Albuma osatutakoan, bere ezaugarriak definituko ditugu. Albumaren

izenaren gainean klikatuta, goiko aldean ageri den acciones menua

zabaldu eta albumaren ezaugarriak aukeratuko dugu. Hemen izena

aldatu ahal diogu, data zehaztu, azalpenen bat idatzi eta, garrantzitsuena, zernolako ikuspegi

mota nahi dugun. Hiru aukera ematen digu: Zuk bakarrik; esteka jasotzen duen edonori

mugatua; sarean publikoa. Zer adierazten du bakoitzak?

Zuk bakarrik: Kasu honetan albumeko

argazkiak ezin dira sarean erabili, ezta gure

blogean ere. Gure ordenagiluko karpeta batean gorde beharrean, irudiak lineako biltegi

honetan gordetzen ditugu edonondik eta edonoiz eskuratu, behera kargatu eta erabiltzeko

moduan izateko. Gu gara argazki album honetara sarbidea dugun bakarrak.

Esteka jasotzen duen edonori mugatua: Kasu honetan guk esteka ematen diogun

edonork ikusiko du albuma (album hau eta Picasan modu berean partekatuta ditugun guztiak).

Esteka, adibidez, blogean jarritako diapositiba-aurkezpenaren bidez eskura daiteke. Halere,

norbaitek Picasako bilatzailean gure albumaren izena jartzen badu, ez da agertuko.

Sarean publikoa: Interneteko edozein erabiltzailek albuma aurki dezake eta, beraz,

argazkiak ikusi eta deskargatu.

Gure ustez komenigarriena hau da: lehena erabiltzea biltegi moduan eta bigarrena

irudiak gure blogean erabiltzen ditugunean. Hirugarrena bazter utziko dugu. Momentuz ez

dugu gehiago ikasiko Picasari buruz. Aurrerago berrartuko dugu gaia.

Ariketa moduan, gelako hainbat argazki igoko dugu sortuko dugun album berri batera.

Izena eman eta Esteka jasotzen duen edonori mugatua ikuspegi motarekin gordeko dugu.

Programa ixteko, saioa amaitu/log out sakatuko dugu beti.

3.3. Lineako Biltegiak

Audio eta bideoekin hasi aurretik, eta Picasa aipatu dugula kontuan harturik, lineako biltegiez

(edo biltegiak on-line) hitz egingo dugu.

Dropbox, Mediafire, Divshare, Google Drive, Issuu, Megacloud, Skydrive... izenak gero

eta gehiago entzuten dira. Hauek guztiak lineako biltegiak dira. Baina, zer da lineako biltegi

bat? Orain arte ohikoena gure artxibategiak -testuak, argazkiak, bideoak, mp3ak...-

ordenagailuan gordetzea izan da. Honek arazo bat dakar: ordenagilu horren aurrean ez

bagaude, ezin ditugu artxibategi horiek erabili. Hau, nolabait, konpondu izan dugu pendrive

eta kanpoko disko gogor eramangarrietan artxibategiak gordez. Gaur egun, berriz, informazioa



BLOGGER

19

on-line gordetzeko joera nagusitzen ari da, hau da, interneteko hodeian gordetzea, horrela

edonon eta edonoiz eskuragarri izateko, interneteko konexioarekin nahikoa dela.

Sistema hau oso praktikoa da, informazioa nonahi eta noiznahi eskura izateaz gain,

artxibategiak partekatzeko edo, gure lanari dagokionez ikusiko dugun moduan, gure blogean

eduki mutimediak txertatzeko.

Programa hauek erabiltzeko doako kontu bat zabalduko dugu, guztiek ematen baitigute

doan erabiltzeko aukera, kasu hauetan biltegiratzeko edukiera mugatua den arren, nahikoa,

halere, gure blogean txertatuko ditugun edukietarako.

Picasari buruz hitz egin dugu aurreko atalean. Orain, lan honetan erabiliko ditugun

beste batzuk azalduko ditugu arinki, zehatzago hitz egingo baitugu blogean lan egiteko behar

ditugun unean.

3.3.1. Youtube

Helbidea: www.youtube.com

YouTube bideo digilatak partekatzeko gaur egun dagoen web orrialderik ezagunen eta

erabilena da. Denok ikusi dugu inoiz YouTubeko bideoren bat, e-mail batean jasotako esteka

baten bidez edota web orrialdean bertan guk bilatuta. Baina, ikusteaz gain, bideoak ere igo

ditzakegu, Picasari buruz hitz egitean esan dugun bezala, bai bertan biltegiratzeko edota

gainerakoekin partekatzeko. Gure bideoak igotzeko daukagun gmail kontua erabiliko dugu.

Youtube.com helbidean sartu eta goiko

aldean Hasi saioa ikonoa dago. Bertan klikatu

eta eskatzen zaizkigun datuak (e-posta kontua eta pasahitza) bete eta Hasi saioa sakatuko

dugu. Bestela, gmail kontuaren produktuak ataletik sar gaitezke ere, YouTube ikonoan

klikatuta.

Ikusten denez, goiko ataza aldatu egin da,

oraingoan gure izena agertzen delarik.

Kargatu ikonoan sakatuta, bideoak igotzeko aukera agertuko da, gure ordenagiluan bilatu eta

gora igotzeko. Prozesu honek minutu batzuk iraungo ditu bideoaren

tamainaren arabera. Kargatu ostean, programak berak Adobe Flash

formatura bihurtzen du bideoa, sarean ikusgarri egoteko.

Igotzen ari den bitartean, edo amaitutakoan, bideoaren hainbat ezaugarri molda

ditzakegu. Guretzat garrantzia duena Pribatutasun-ezarpenak dira. Hor hiru mota daude.

Publikoa: Honek esan nahi du gure bideoa edonork bilatu eta

aurki dezakeela YouTuben, bilaketa gelaxkan gure bideoak duen

izena edo azalpenaren inguruko hitzak jarriz gero. Blogean

txerta dezakegu eta edonork, ikusteaz gain, deskarga dezake.

Zerrendatu gabea: Kasu honetan, YouTubek ez du gure bideoa



BLOGGER

20

http://www.youtube.com/

erakutsiko bere orrialdean, nahiz eta izenburua bera idatzi biltzailearen gelaxkan. Blogean

txerta dezakegu eta horixe izango da bideoa ikusi eta deskargatzeko bidea (bideoaren ikurrean

klikatuta). Beraz, bideoa berez ez da YouTuben agertuko, baina, guk blogean txertatutako

pantailaren bidez bertara heldu, ikusi eta deskarga daiteke.

Pribatua: Kasu honetan, berriz, bideoa ez da eskuragarri

egongo guk e-mail bidez bera ikusteko esteka bidaltzen ez

badugu. Horretaz gain, ikusleari espreski baimena eman behar

diogu, bere helbide elektronikoa baimenduz. Horrela gordez

gero, ezin dugu blogean txertatu.

Blogari buruz lanean gabiltzanez, argi dago gure aukerak lehenengo biak direla, zein

hautatzen dugun erabakiko dugu, YouTubeko bilatzaileak topatzea ahalbideratzeko asmoen

arabera. Pribatuarena soilik erabiliko dugu bideoa sarean gorde nahi dugunean.

YouTubetik bideoak deskargatzeko hainbat modu dago, ezagunena AtubeCatcher

programaren bidez jeistea da, bertan txertatuz YouTubek emandako Partekatu kodea.

Ariketa moduan, ordenagailutik bideotxo bat -ez oso handia eta, hobe, guk grabatua-

igo eta zerrendatu gabea modura gordeko dugu.


3.3.2. Divshare

Helbidea: www.divshare.com

Biltegi honetan audio eta bideo artxibategiak, argazkiak eta testu dokumentuak gorde

daitezke. Guk audio eta bideo artxibateagiak gorde eta

gure blogean txertatzeko erabiliko dugu, horretarako

ematen dizkigun HTML kodeak erabiliz. Programa ingelesez

dago.

Arestian esan dugun bezala, doako kontua zabalduko dugu.

Horretarako, orrialdea zabaltzean eskumako aldean ageri

den gelaxka beteko dugu. Bertan, gure kontua

identifikatzeko erabiliko dugun izena, e-posta helbide bat

eta pasahitza (ez da e-postaren berdina derrigorrez izan

behar, beste edozein idatz dezakegu) eta Sign Up klikatuko

dugu gure kontua sortzeko. Jarraian, Captcha gelaxka bete

behar dugu (sistema hau oso erabilia da egun interneten,

makinen erabilera ekiditzeko). Hurrengoetan, zuzenean e-

posta helbidea eta pasahitza idatziko dugu soilik eta Log In sakatu.

Artxibategi bat igotzeko sakatuko dugu. Ordenagailuan bilatu

eta aukeratuko dugu igo nahi dugun artxibategia eta Upload



BLOGGER

21

http://www.divshare.com/

http://atubecatcher.es/

sakatu. Programak automatikoki identifikatuko du zer artxibategi mota den -irudia, bideoa,

audioa edo testua- eta dagokion tokian gordeko du. Dena den, artxibategi asko badugu,

karpetak sor ditzakegu antolatzeko.

Aurrerago, audioa eta bideoa zelan txertatu ikustean jarraituko dugu divshareri buruz

hitz egiten.

Ariketa moduan, ordenagailutik bideotxo bat -ez oso handia eta, hobe, guk grabatua-

igoko dugu. YouTuberen ariketan igo dugun bera izan daiteke. Prozesu honek, tamainaren

arabera, minutu batzuk emango ditu. Igotzen amaitu arte ezin dugu orrialdea itxi. Ondoren,

igo dugun bideoa flash formatora aldatzen ari dela ohartaraziko digu, hau da, gure blogean

ikusgarri egoteko formatora. Eraldaketa hau gertatzen den bitartean, orrialdea itxi, aldatu edo

nahi duguna egin dezakegu prozesuari kalte egin gabe.

Urrats berberak jarraituz, audio artxibategia bat -mp3 formatuko abesti bat, kasu-

igoko dugu. Kontuan izan egile eskubideak ezin ditugula urratu, beraz, soilik copyleft edota

creative commons lizentziapean zabaldutako musika erabil dezakegu. Horrelakoak aurki

ditzakegu sarean, adibidez, Taupaka elkartearen web orrialdean (www.taupaka.com) edo

MusikHerria diskoetxea zenarenean (http://musikherria.org)

Audio artxibategia igo eta gorde egingo dugu.


3.3.3. Google drive

Helbidea: www.drive.google.com

Hau Google Docs programaren bertsio berritua da. Berez, lineako testu

prozesatzaile bat da, hau da, testu dokumentuak sortzeko programa, ordeangailuan instalatu

beharrik gabe. Dokumentu hauek, bai bertan sortuak zein gora igotakoak, nahi dugunarekin

partekatu ahal ditugu, soilik ikusteko edo eraldatzeko baimenak emanez. Guk biltegi moduan

erabiliko dugu, dokumentu horiek gure blogean ikusgarri zein eskuragarri egon daitezen.

Programa honetara lehen aldiz sartzeko www.drive.google.com helbidera jo behar dugu

eta bertan Gmailen datuak idatzi. Hurrengoetan, Gmail kontuaren produktuak ataletik sar

gaitezke, Googleren gainerako zerbitzuetan bezala.

Orrialdearen eskuinaldeko atazan ikono hau ageri

da, klikatuko dugu eta zabaltzen den menuan settings sakatuko dugu,

hizkuntza eta ordua aldatzeko. Aldaketak gordetzeko beheko aldean

dagoen Save sakatuko dugu. Dagoeneko,

gaztelaniaz dugu interfazea. Bestela,

ingelesez erabiltzeko aukera lehenetsita dugu.



BLOGGER

22

http://www.drive.google.com/

http://www.drive.google.com/

http://musikherria.org/

http://www.taupaka.com/

Arestian esan dugun bezala, lan honi dagokionez testu dokumentuen biltegi moduan

erabiliko dugu, beraz, honako ikonoan sakatuta nahi ditugun artxibategiak igo

ditzakegu. Komeni da irakurtzeko dokumentuak Pdf formatuan (Portable

Document Format, hau da, Dokumentu Formatu Eramangarria) igotzea. Horretarako,

OpenOfficeko Writter editoreak Pdfn gordetzeko aukera tresna atazan du eta Wordek

gordetzeko menuan. Bestela, PdfCreator software librea (http://www.pdfforge.org/download)

edo CutePDFren doako bertsioa (http://www.pdfforge.org/download) erabil ditzakegu gure

testu dokumentuak Pdf formatura pasatzeko. Programa hauek instalatuta, inprimagailu birtual

bat sortzen da eta bertatik inprimatzen lortzen ditugu pdf dokumentuak.

Dokumentua igo ondoren, blogean txertatzeko asmoa badugu, dokumentua zabaldu eta

goiko tresna atazan Archivo/Compartir sakatu behar

dugu. Honako gelaxka zabaltzen zaigu, gure dokumentua

pribatua dela (lehenetsitako aukera) esanez. Horrela

uzten badugu, ezin izango dugu gure blogean erabili,

beraz, Aldatu sakatuko dugu aukera menua

zabaltzeko. Bertan, erdikoa hautatuko dugu, hau da,

esteka jasotzen duen edonork. Beheko aldean,

Puede ver lehenetsiko dugu. Aldaketa hau gauzatuta,

dokumentua blogean txerta dezakegu eta edonork

iraur eta deskarga dezake.

Lehen ariketa moduan, Pdf formatuan dagoen Hezkuntza

Sailaren dokumentu publiko bat igoko dugu. Igotzean

zabaltzen zaigun pantailan, Convertir el texto de archivos

de imagen y PDF a documentos de Google aukera

desaktibatuko dugu, pdf formatua mantentzeko.

Ikasleei begira jarritako dokumentuak, berriz, eurek deskargatu eta lan egiteko

kasuan, Word formatu editagarrian igoko ditugu. Writteren bidez sortutakoak badira, Google

Drive formatura aldatu behar ditugu. Azken kasu honetan,

Convertir documentos, (...) a los formatos

correspondientes de Google Docs aukera aktibatuko dugu,

formatua editagarri bihurtzeko.

Bigarren ariketa hauxe da: word edo writter

formatuan idatzirik dugun dokumentu bat igoko dugu, lan egiteko fitxa bat, adibidez. Igo

ditugun testu biak gorde eta programa itxiko dugu. Programa ixteko, saioa amaitu/log out

sakatuko dugu beti.

Testu osagarriak zelan igo ikusten dugunean sakonduko dugu honetan.



BLOGGER

23

http://www.pdfforge.org/download

http://www.pdfforge.org/download

3.3.4. Issuu

Helbidea: http://issuu.com/

Programa honen bidez idatzizko material digitalak ikus daitezke gure blogean

nahiko modu errealean, hau da, aldizkari edo liburu moduan orrialdeak pasaraziz eta abar.

Beraz, Google Driverekin betetzen dugun lan bera betetzen dugu -hau, da, testu dokumentuak

partekatzearena-, baina modu erakargarriagoan eskeini. Oso aproposa, adibidez, Eskolan

eginiko aldizkariak, agenda edota lan monografikoak eskeintzeko. Programa hau ingelesez

dago.

Dokumentuak on-line ikus daitezke edo behera kargatu.

Aurrekoetan bezala, doako zerbitzua erabiliko dugu, horretarako gure e-posta kontua

erabiliko dugula. Programaren helbidean sartu eta ikonoa sakatuko dugu.

Ondoren zabaltzen den menuan eskatzen zaizkigun datuak idatzi, Captcha gelaxka bete eta

erabiltzeko baldintzak onartzen ditugula aktibatu. Dagoeneko gure Issuu

kontua zabaldu egin dugu.

Erabiltzeko modua, gainerakoen antzekoa da. Upload ikonoa sakatu eta igo nahi dugun

dokumentua gure ordenagailuan bilatuko dugu Browse ikonoan sakatuta. Issuu programaren

kasuan, igoko dugun dokumentuari buruzko hainbat informazio jartzea eskatuko digu, batzuk

aukerakoak, gehienak derrigorrezkoak (izena, azalpen txiki bat, bilatzeko hitz gako parea eta

abar). Azken bi atalak garrantzizkoak dira: Lehena Publishing options da, gure dokumentua

publikoa edo pribatua ote den zehazteko. Argi dago blogean txertatzeko publikoa izan behar

duela; bigarrenean, Sharing options, berriz, deskargatzea baimenduko dugu edo ez.

Bete ondoren, Upload files sakatu eta gure testua sarera igoko da.

Gure artxibategiak ikusi nahi ditugunean, My library ikonoan klikatu

eta bertan agertuko dira guztiak. Beti bezala, asko ditugunean

karpetak sortu eta antola ditzakegu.

Ariketa moduan, Google driverekin igo dugun pdf formatuko dokumentu bera igoko

dugu, aurrerago gure blogean modu bietan txertatzko eta ezberdintasunak ikusteko.

Hemen utziko ditugu Issuuri buruzko azalpenak. Bestelako testuak eta HTML ataletan

berrartuko dugu gaia.




BLOGGER

24

http://issuu.com/

3.3.5. Mediafire

Helbidea: http://www.mediafire.com/

Orain arte ikusi ditugun lineako biltegiak artxibategi ezberdinak -audioa, bideoa,

testuak- gure blogean azaltzeko, ikusgarri agertzeko erabili ditugu. Kasu batzuetan, berriz,

agian ez zaigu interesatzen blogean agertzerik eta gure helburua ikasleen edo gurasoen esku

jartzea besterik ez da. Hau da, artxibategi bat deskargatzeko aukera ematea. Horrelako

kasuetan, mediafire bezalako lineako biltegi bat erabiliko dugu.

Hemen artxibategiak gordeko ditugu, banaka zein konprimitutako karpetetan, eta

programak emango digun estekaren bidez jeisteko aukera dugu.

Mediafiren kontua zabaltzeko, helbidean sartu eta Sign up sakatuko

dugu. Hor hainbat aukera emango digu. Beti bezala, doako zerbitzua erabiliko

dugu, beraz, Free aukeratuko dugu. Eskatzen zaizkigun datuak bete, captcha

barne, eta kontua sortzeko ikonoa klikatuko dugu. Dagoeneko, badugu

Mediafire kontua egina.

Hemendik aurrera, aurrekoetan bezala, sartzeko Log in sakatu behar dugu, gure

helbide elektronikoa eta kontua zabaltzean aukeratu dugun pasahitza

erabiliz. Artxibategiak igotzeko, berriz, Upload sakatu eta zabaltzen

den gelaxkaren erdian klikatuko dugu igo nahi ditugun artxibategiak

ordenagailuan bilatzeko. Bat baino gehiago igo daitezke batera eta

bakoitzak deskargatzeko bere esteka izango du. Halere, karpeta

batean hainbat artxibategi batera igo nahi baditugu, karpeta hori lehenik konprimitu behar

dugu, 7z, WinRar edo WinZip bezalako programa bat erabiliz. Prest dagoenean,

sakatu behar da.

Igoera amaituta, Share ikonoan artxibategia jeisteko esteka emango digu. Esteka hau

kopiatu eta gure blogean jarrita, edo e-mail bidez bidalita, nahikoa izango da nahi duenak

bertan klikatuta Mediafiretik deskargatzeko.

Jeisteko urratsak: Estekan klikatzean zabaltzen den pantailan, (1) deskarga hasteko

klikatu; (2) Gorde nahi dugula aukeratu eta ados; (3) Non gorde nahi dugun zehaztu eta ados.

(1) (2) (3)

Ariketa moduan, pdf dokumentu bat -aurreko ariketetako bera izan daiteke- eta



BLOGGER

25

http://www.mediafire.com/

konprimitutako artxibategi bat igoko ditugu. Bakoitzaren deskargatzeko estekak kopiatu eta

gorde egingo ditugu. Programa ixteko, saioa amaitu/log out sakatuko dugu beti.

3.4. Audioa

Behin eta berriro errrepikatu dugu blogean argitaratzen ditugun edukiak ezin direla idatzizko

testu eta argazkietara mugatu, audio artxibategiak eta bideoak txertatzeko aukera oso erreza

baita. Gainera, lan honen osagarri diren gidaliburuetan mota honetako artxibategiak eraldatu

eta sortzeko azalpenak emango ditugu. Audioaren kasuan Audacity programa ezagutuko dugu,

bai grabazioak sortzeko, zein artxibategiak eraldatzeko; eta AtubeCatcher bideo artxibategiei

audioa ateratzeko.

Gure blogari dagokionez, audio artxibategiak bai sarreretan zein alboko menuan koka

daitezke. Oraingoan, sarreretan zelan txertatu ikusiko dugu, aurrerago, Gadgetei dagokien

atalera heltzean, menuan zelan jarri ikusiko dugularik.

Sarrera berri bat idazteko laukia zabaltzen dugunean, ez dago audio artxibategirik

txertatzeko ikonorik tresna atazan. Arazorik ez, guk gure audio artxibategiak divsharen

zabaldu dugun kontura igoko ditugu eta bertatik, programa honek emango digun HTML kodea

erabiliz gure blogean txeratuko ditugu. Goazen urratsez urrats.

3.4.1. Audio formatuak

Gaur egun mp3 hitza guztion ahotan dabil. Baina, zer da mp3? Audio artxibategi konprimitu

bat da, cd baten pista bat baino gutxiago okupatzen duen artibategi digitala, alegia.

Artxibategi mota hauek audioa kodifikatu egiten dute gailu digitaletan, ordenagailuetan eta

interneten erabil eta erreproduzitzeko, beraz, guk behar ditugunak gure blogean txertatzeko.

Hainbat mota daude, hemen dira haietako batzuk:

WAV: Hemen ez dago soinu galerarik, cdaren jatorrizko artxibategiak dira. Asko

okupatzen dute eta ez dira kasik interneten erabiltzen.

FLAC: Galerarik gabeko artxibategi mota, formatu librekoa. Asko okupatzen du eta ez

da gomendagarria blogean erabiltzea.

OGG: Formatu libreko audio artxibategi konprimitua. Jatorrizkoak baino dezente

gutxiago okupatzen du. Kalitate aldetik, oso ona. Interneten erabiltzeko mokukoa.

WMA: Windows Media Audio, hau da, Microsoft enpresaren audio artxibategi

konprimitu mota. Nahikoa txikitzen du artxibategiaren tamaina.

MP3: Audio artxibategi konprimitu ezagunena eta zabalduena, gailu gehienek onartu

egiten dutena. Interneten dauden soinu gehienak formatu honetan erabiltzen dira. Guk honen

apostua egiten dugu.

Mp3 artxibategiak, gaur egun, internetetik eskura ditzakegu oso errez. Halere, cd



BLOGGER

26

bateko kanta bat entzun edo berarekin lan egin nahi badugu ordenagailuan mp3ra pasatu

behar dugu (edo aurretiaz komentatu den beste formatu batera. Halere, esan bezala, mp3

hobetsiko dugu). Horretarako doako hainbat programa dago, FreeRip, kasu (www.freerip.com)

Lan honen osagarri den Audacity gidaliburuan artxibategiak hauek era errezean sortu

eta eraldatzeko jarraibideak azalduko ditugu.

3.4.2. Audio artxibategiak blogean txertatu

Sarreran esan dugun bezala, audioa zuzenean txertatzeko aukerarik ez digu eskeintzen

Bloggerrek, beraz, lineako biltegi baten bidez gauzatu behar dugu. Guk lan horretarako

Divshare aukeratu dugu.

Gure blogean sartu eta Sarrera berria aukeratuko dugu. Nahi dugun izenburu eta testua

idatzi, audioaren azalpena, adibidez, eta hor utziko dugu

momentuz.

Divshare lineako biltegiari buruz hitz egin dugunean

(3.3.2.), ariketa moduan bideotxo bat eta mp3 audio

artxibategi bat igo ditugu. Divshareko gure kontua

zabalduko dugu Log In sakatuz eta bertan gure helbide elektronikoa

eta pasahitza idatziz. Hortxe igo ditugun artxibategiak agertzen dira,

horrela ez bada, Dashboard-era joango gara. Audio artxibategiaren

ikonoak aukera batzuk ematen dizkigu, guk Embed (txertatu,

ingelesez) sakatuko dugu.

Hurrengo pantailan blogean ikusiko den erreproduzitzailearen estiloa aukeratuko dugu.

Aukeratutakoan, beheko aldean agertzen den Save sakatu behar dugu aldaketak gordetzeko.

Previewen nola geratuko den aurreikusiko dugu eta orain embed code kopiatu behar dugu.

Gainean klikatuta testu osoa aukeratuko da eta saguaren eskumako botoiaz kopia dezakegu

(edo Ctrl + C teklak batera sakatuz). Txertatzeko HTML kodea eskuratu dugu dagoeneko.

Blogera itzuliko gara, idazten ari garen

sarrerara. Redactar moduan ari gara lanean, horixe

baita orain arte ikusi dugun modu bakarra. Oraingoan,



BLOGGER

27

http://www.freerip.com/

berriz, HTML aukera erabiliko dugu, bestela Redactar moduan itsatsiko bagenu eskuratu

dugun kodea ordenagailuak testu moduan ulertuko luke eta ez kode gisa (gogoratu Divsharen

HTML kodea eskuratu dugula).

Ikusten denez, HTML formatura aldatzean

hainbat aldaketa gertatu dira. Alde batetik,

orain arte idatzita genuen testua beste modu

batez ageri da; bestetik, tresna atazan

hainbat ikono desagertu dira, funtzio horiek (hizki mota, tamaina, kolorea, bideoa

txertatzea...) HTML hizkuntzan idatziriko aginduen bidez betetzen baitira. Guk, dena den,

honetaz ezer gutxi jakinda lan egingo dugu, gure egunerokoan beharrezko izango ditugun

aldaketa txikiei erantzuteko beste. HTML hizkuntzaz, gidaliburu honen azken atalean arituko

gara. Kurtsorea testuaren azpian kokatu eta itsatsi egingo dugu Divsharen kopiatu dugun

kodea. Sarreraren itxura goiko irudian agertzen denaren antzekoa izango da.

Redactar modura itzuliko gara eta testuak bere

ohiko itxura berreskuratu duela eta audio artxibategia

erreproduzitzeko gailua agertu dela ikus dezakegu.

Sarrera argitaratzeko Publicar sakatuko dugu,

ez dugula Google+en partekatu nahi bergogoratuko diogu programari eta bloga ikustera

joango gara. Honelakoa da gure sarrerak duen itxura.

3.4.3. Playlist (audio zerrenda) bat txertatu

Mp3 formatuko artxibategi bat gure blogean zelan txertatu ikusi dugu. Halere, erabiltzen ari

garen Divshare lineako biltegiak playlist (audio zerrenda)

argitaratzeko aukera ematen digu, hau da, audio

artxibategi bat baino gehiago soinu-irakurgailu

berean. Hau oso erabilgarria da zerikusia duten hainbat artxibategi batera azaltzea nahi

dugunean, adibidez, sarrera edo gadget bakar batean ikasleek grabaturiko txiste batzuk edota

irratsaio ezberdinak elkarren jarraian agertzeko.



BLOGGER

28

Horretarako, Divshareko kontuan karpeta berri bat (new folder) sortuko dugu eta

bertan erreproduzitzaile bakarrean batera argitaratu nahi ditugun artxibategiak bilduko ditugu.

Karpeta berriaren ikonoaren azpialdean hainbat funtzio ageri da. Share

aukeratuz gero, erreproduzitzailea txertatzeko beharrezko dugun HTML

kodea jasoko dugu automatikoki. Kopiatu eta gure sarreran txertatuko

dugu HTML modua hautatuz.

Halere, aurrekoan bezala,

estiloa aukeratu nahi badugu, Adittional Settings

klikatuko dugu eta ezagun dugun pantailara iritsiko

gara, bertan karatula aukeratu (Skins), aurreikuspena ikusi (Preview) eta kodea (Embed Code)

eskuratuko dugularik.

Zer da, bada, pantaila honetan, Embed Skins atalean ageri den Autoplay? Laukitxo hau

aktibatuz gero, sartu dugun audioa, bai banakakoa zein playlist zerrenda, automatikoki hasiko

da erreproduzitzen bloga zabaltzean, play sakatu beharrik gabe. Ez da oso aukera

gomendagarria.

3.5. Bideoa

Bideoak gure blogean txertatzeko hiru bide daude: zuzenean gure ordenagailutik, YouTube

bideo zerbitzaritik edo lineako biltegi batetik, Divsharetik, gure kasuan. Ikus ditzagun

prozedurak eta euren arteko ezberdintasunak.

Hautatutako bidea edozein delarik, kontuan izango dugu gure ikasleak agertuz gero,

irudiekin esan dugun bezala, gurasoen baimena izan behar dugula. Beste alde batetik, oso

zuhur jokatu behar dugu eta argi izan bideoa soilik ikusteko edota deskargatzeko aukera

eskaini nahi dugun.

Beste alde batetik, gure bideoak ekoizteko hainbat programaren gidaliburuak izango



BLOGGER

29

ditugu lagungarri, hala nola, Avidemux, MovieMaker, PhotoStory eta AtubeCatcher.

3.5.1. Bideoak Ordenagailutik zuzenean txertatu

Sarrera berria idaztera goazenean, Redactar gisa zabaldu dugun lan markoren goiko aldean

tresna ataza dago eta bertan bideoak zuzenean txertatzeko ikonoa.

Honen funtzionamendua oso sinplea da: bertan klikatuta, igo nahi dugun bideoa bilatu,

aukeratu eta berak igoko du, irudiekin egin duen bezala. Halere, zabaltzen den laukiaren

ezkerraldeko menuan fijatzen bagara, hainbat aukera dagoela ikusiko dugu.

Lehenengoa (Subir) aukeratuta, gure ordenagailuan gordeta dugun bideoa modu

zuzenean txertatuko du. Ondoko ikonoan sakatu behar

dugu eta gure ordenagiluan bilatuko dugu. Kasu honetan

minutu batzuk eman ditzake igotzen tamainaren arabera.

Blogean argitaratu ostean, tamaina txikian ikusteko

moduko kalitatea du, baina handitzen badugu kalitatea nahikotxo galtzen da. Halere, modu

honetan igoz gero bideoa ikusgarri egongo da, baina ezin izango da deskargatu.

Bloggerrek bideoak lehenetsitako tamaina (266x320) eta kokapenarekin (erdialdean)

txertatzen ditu beti. Hori alda dezakegu sarrera HTML gisa zabalduz.

HTML kodea irakurtzen badugu, text-align: center aurkituko dugu (1). Kontu handiz

center hitza ezabatu eta bere tokian left jarriko dugu (2), bideoa ezkerraldera lerratzeko.

Tamainarekin berdin egin dezakegu, hau da, neurriak aldatu. Berdin jokatuko dugu,

kodean height="266" (...) width="320" bilatuko dugu eta kakotxoen artean sartuta dauden

zenbakiak aldatuko ditugu, beti ere proportzionaltasuna mantenduz.

3.5.2. Bideoak YouTubetik txertatu

Bideoak YouTubetik txertatzea aipatzen dugunean, bi motatako bideoez ari gara: alde batetik

YouTubera guk geuk igo ditugunak (3.3.1.ean ikusi dugun bezala) eta, bestetik, web orrialde

horretan dauden gainerako bideoak, bai deskargatzeko esteka zein txertatzeko (embed) kodea

eskeintzen baitute.

Bideo mota biak modu berean txertatzen dira, horretarako bi modu ditugula: sarrera

idazteko laukian dagoen tresna atazako ikonoa erabiliz edo YouTuberen orrialdean

aukeratutako bideoak ematen digun embed kodea itsatsiz, azken hau gauzatzeko sarrera



BLOGGER

30

HTML gisa gaitu behar dugularik. Ikus dezagun urratsez urrats.

Idazten ari garen sarreran, Redactar moduan, bideoa txertatu nahi dugun tokian

kurtsorea jarri eta tresna atazako Bideoa Txertatu ikonoan

klikatuko dugu. Aurreko atalean, ordenagiluko bideoak

blogera igotzeko atalean (3.5.1.), esan dugun bezala, hiru

aukera zabaltzen dira. Lehenengoa, Subir, gure

ordenagailuko bideoak igotzeko erabili dugu. Beste aukera biak honako hauek dira:

Desde Youtube: aukera hau erabiliko dugu YouTuberen

orrialdean dagoen edozein bideo igotzeko. Horretarako,

zabaltzen den gelaxkan txertatu nahi dugun bideoaren izena

edo deskribapena jarriko dugu, ondoren bilatzeko ikurra klikatu

eta YouTuben izen horrekin erlazionaturik dauden bideoen

zerrenda agertuko da guk nahi duguna aukeratzeko. Gainean

behin klikatuta, bideoa aurreikusiko dugu, aukeratu nahi

duguna ote den ziurtatzeko. Birritan klikatuta, berriz, berez

txertatuko da blogean. Aurreko atalean esan dugun bezala,

programak lehenetsitako tamaina (320x266) eta kokapena (beti

erdialdean) erabiliko ditu. Hau aldatzeko, HTML ikuspegia gaitu

eta aurreko atalean azaldu

dugun modu berean

beharrezko ditugun

aldaketak gauzatuk ditugu.

Mis vídeos de YouTube: kasu honetan soilik guk

aurretiaz igo ditugun bideoak agertuko dira

zerrendaturik. Erabilera bera da, behin klikatuta

aurreikusi eta bitan txertatu.

YouTuberen bideoak txertatzeko bigarren

modua, berriz, HTML kodea txertatzea da,

horretarako sarreraren HTML ikuspegia gaitu

behar delarik. Bide honek, luzeagoa den arren,

abantaila batzuk ditu. Ikus ditzagun txertatzeko

prozedura eta abantailak.

Bideoaren azpialdean dagoen Partekatu (1)

tresna klikatuta, deskargatzeko esteka (1b)

ageri da, AtubeCatcher bezalako programa

batekin erabiltzeko; honekin batera zabaldu

diren aukeretan, Kapsulatu (2) hautatuko dugu

eta berehala Kodea (2b) agerian izango da. Hau



BLOGGER

31

kopiatu eta gure sarreran itsasteko prest daukagu (hau da audioarekin egin dugun prozedura

bera).

Beherago jarraituta, komeni da Erakutsi gomendatutako bideoak bideoa amaitzean

dioen aukera (3) desaktibatzea, horrela blogean bideoaren erreprodukzioa amaitutakoan ez

dira beste bideo batzuk agertuko, soilik gure bideoa ikusteko baimenduz.

Laukiaren beheko aldean, azkenik, tamaina zehazteko aukera dago (4), programak

ematen dizkigun neurri estandar batzuk edota guk erabakitakoa (bideoaren formatoa eta

proportzionaltasuna kontuan izango dugu). Dena den, neurria aldatzen ez badugu ere, bide

honetatik joanda blogean agertuko den leihoaren tamaina bideoaren formatora (16:9, 4:3...)

egokituko da eta ezkerraldean lerraturik kokatuko du. Beraz, bide luzeagoa den arren, aukera

gehiago ematen digu HTML kodea erabilpen honek.

YouTuberen bidez txertatutako bideoen kasuan, berdin zein bide hautatu dugun,

kalitatea ona da tamaina txikian zein handian (beti ere, bideoak berak duen berezko

kalitatearen arabera, jakina). Bideo hauek edonork deskarga ditzake, bai gureak direnak

zein besteak.

3.5.3 Bideoak Divsharetik txertatu

Gure blogean bideo artxibategiak txertatzeko hirugarren bidea gure grabazioak igo ditugun

lineako biltegia erabiltzea da. Guk Divshare erabili dugu ariketetan, baina beste edozein izan

daiteke.

Kasu honetan, Divshare erabiliz, ikusgarri jarriko dugun bideoaren kalitatea ona da

pantaila txikian eta handian (beti ere, bideoak berak duen berezko kalitatearen arabera,

noski), baina ezberdintasun nabarmenena honetan datza: deskargatzea baimen dezakegu

edo ez, guk erabakiko dugu.

Bideoak txertatzeko prozedura audio artxibategiekin ikusi dugun bera da

(3.4.2.). Divshareko gure

kontuan sartuko gara eta

bideoen atalera joko dugu.

Blogean txertatu nahi dugun bideoaren ikono

gainean Embed klikatuko dugu.

Zabalduko zaigun pantailan hainbat kontu

aukeratu eta zehatz dezakegu.

Alde batetik, bideoa erakutsiko duen

leihoaren tamaina aukeratu ahal dugu, emandako

estandarretako bat hautatuz edo guk jarritako

neurriak idatziz. Aldaketarik egin ondoren, Save

klikatu behar dugu aldaketak kodean



BLOGGER

32

eguneratzeko.

Bestetik, erreproduzitzailearen kolorea hauta dezakegu. Aldaketarik egin ondoren,

beheko aldeko Save sakatu behar dugu.

Azkenik, embed kodea kopiatu eta gure sarreran itsatsiko dugu, hau HTML gisa gaiturik

dugularik. Blogean ikusten dugunean, gailuak

dituen tresnen artean kalitatearen botoia dugu.

Txertatu berri dugun bideoa gure ordenagailura jeitsi daiteke tresna atazan dagoen

Divshare izenaren gainean klikatuz. Bideo hau, berriz, ikusi bai baina deskargatzea ekidin nahi

badugu, blogean txertatu ostean, Divsharera itzuliko gara, bideoaren ikono gainean Privacy

sakatu eta zabaltzen zaigun pantailaren beheko aldean Mark this file private gaitu eta Save

sakatuko dugu. Honela, aurretiaz blogean

txertatu dugun bideoa ikusgarri egongo da

bertan, baina deskargatzen saiatzean ezin dela

esango digu. Esan bezala, azken urrats hau bideoa blogean txertatu ondoren gauzatu behar

da, lehenago eginez gero ezin izango baitugu blogean txertatu.

3.6. Bestelako testu-edukiak

Blog batean sarreretan idazten ditugun testuez gain, batzuetan testu luzeagoak eskegitzeko

beharra izaten dugu, bai blogean bertan irakurtzeko edota deskargatzeko aukera emateko:

gurasoentzako artikulu edo txosten interesagarriak, gelako arauak, ikasleentzako errepasorako

fitxak, dokumentazio ofiziala, Eskolako aldizkaria, EHIGEren aldizkaria, ikasleek egindako lan

monografikoak... Ikusten denez, askotarikoak izan daitezke blog batean txerta ditzakegun

testu luzeak.

Osagarri moduan, Scribus testu prozesatzaileari buruz hitz egingo dugu tutorial batean,

sortzen ditugun testu luze hauek itxura ona izan dezaten.

Lineako biltegiei buruzko atalean azaldu dugun bezala, komeni da testu horiek pdf

formatoan egotea, bai ordenagailuan irakurtzeko zein deskargatzeko. Ikasleek bertan lan

egiteko asmoz txertatu ditugunak, berriz, formatu editagarrian (writter edo word, kasu).

3.6.1. Testuak Google Drivetik

Erabilera orain arte ikusi ditugun Googleren programa guztien oso

antzekoa da. Hau da, testua igo dugunean zelan gorde nahi dugun

erabaki behar izan dugu. Guk Publikoa markatu edo Esteka duen

edonori baimena eman diogu dokumentua ikusteko, bestela, Pribatua

izanez gero ezin da blogean argitaratu.

Google Driveren gure kontuan sartu eta txertatu nahi dugun



BLOGGER

33

dokumentuaren gainean klikatuko dugu. Goiko tresna atazan Archivon klikatu eta zabaltzen

den menuan insertar este archivo pdf. Hor agertuko zaigu jadanik ezagun dugun HTML kodea.

Kopiatu eta gure blogeko sarreran itsatsiko dugu, sarrera HTML moduan gaituta dugularik,

jakina.

Normalean, dokumentua erakutsiko duen leihoaren tamaina

nahiko handia da. Parametroak alda ditzakegu blogean itsatsi

dugun HTML kodean width (zabalera) eta height (altuera)

datuen zenbakiak aldatuz, oraingoan proportzionaltasuna gorde

behar ez delarik. Frogak egingo ditugu, gustoko eta itxurosoa den tamaina bat topatu arte.

Komeni da datuok gordetzea hurrengoan berdinak jartzeko.

Gure blogean txertatu dugun dokumentuaren leihoaren goiko aldean tresna ataza bat

dago, tartean beste orrialde batean zabaltzeko aukera ematen diguna. Azkenengo hau

erabilita, dokumentua handiago ikusteaz gain, Archivo menuan Deskargatu aukera daukagu.

Horrela txertatutako Google Driveren dokumentuak edonork deskarga ditzake gure

blogaren bidez. Ez dago ikusi bai, baina deskargatu ez ezartzeko aukerarik. Horretarako, Issu

lineako biltegia erabiliko dugu.

3.6.2. Testuak Issuutik

Arestian esan dugun bezala, Issuk ematen digun aukeretako bat da deskargatzea baimentzea

edo ez. Guk erabakiko dugu ikusgarri jarri dugun dokumentua jeitsi daitekeen edo ez.

Issuun sortu dugun kontuan sartu eta gure dokumentuak ikusteko My Libraryra joango

gara. Blogean txertatu nahi dugun dokumentua aukeratu eta goiko menu atazan Embed

gainean klikatuko dugu. Orrialde berri bat zabalduko da eta bertan blogean itsatsi behar

dugun HTML kodea aurkituko dugu. Kopiatu eta

gure sarrera itzuli.

Sarrera HTML gisa gaituta izan behar dugu, HTML kode bat erabiltzen dugun bakoitzean

bezala. Issuuren orrialdean kopiatu dugun kodea itsatsi eta testua leiho batean txertaturik

agertuko da sarrera argitaratzen dugunean. Kasu honetan leihoaren lehenetsitako neurriak

Google Driverenak baino txikiagoak dira. Hala ere, HTML kodean molda ditzakegu.

Ikusgarri jartzen dugun testua deskargatu daitekeen edo ez, guk erabakiko dugu.

Horretarako, dokumentua Issuura igo dugunean bete behar izan dugun menuko Sharing

options atalean deskargatzeko aukera markatu dugu. Edo

kontrakoa, ez badugu deskargatzerik nahi. Dena den,

ezaugarriak edonoiz alda daitezke. Horretarako, eraldatu

nahi dugun dokumentua aukeratuta dugularik, goiko menu

atazan Edit sakatuko dugu. Zabaltzen den leihoan Sharing

options aukeratu eta dokumentua igotzean bete dugun



BLOGGER

34

gelaxka berberera itzuliko gara, nahi ditugun aldaketak egiteko.

Modu honetan, Issuren bidez blogean txertatzen ditugun testu dokumentuak modu

ikusgarrian irakur daitezke, aldizkari bat bailtzen orrialdeak pasaraziz, eta deskarga daitezke

edo ez guk ezarri dugun konfigurazioaren arabera.

Deskargatzeko aukera baimendu dugunean, blogean testu gainean klikatu eta, pantaila

osora zabaltzean, beheko aldean ageri den lupa itxurako ikonoan sakatu behar dugu deskarga

hasteko. Hori bai, dokumentua jeitsi nahi duenak Issuun kontu bat zabalik izan behar du,

bestela soilik irakur dezake.

Orain guk aukeratu behar dugu testu-dokumentua txertatzean zer nolako ezaugarriak

ezarri nahi ditugun eta, horien arabera, Google Drive (beti deskarga daiteke) edo Issuu (nahi

izanez gero, deskargatzea ekidin daiteke; deskargatzeko, ordea, erabiltzaileak Issuu kontua

izan behar du) erabili.

Beraz, gure gomendioa hauxe da: dokumentua deskargatzea baimendu nahi badugu,

hobe Goole Drive erabiltzea, ez baita deskargatzeko inolako konturik behar. Irakurtzeko soilik

jarri nahi badugu, berriz, Issuu da gure aukera.



BLOGGER

35

4. Edukiak sortuz. Gadgetak

Hasieran komentatu dugun bezala, blog batek hiru atal nagusi ditu: goiburua, sarrerak eta

gadgetak. Orain azken hauetaz arituko gara, blogeko alboko menuetan txerta ohi diren

gailuez. Ikus dezagun Wikipediak (gaztelaniazko bertsioan) dakarren definizioa: Gadget bat

xede eta funtzio zehatza duen gailu elektronikoa da, orokorrean tamaina txikikoa, praktikoa

eta, era berean, berria. Gadgetek ohiko teknologiak baino diseinu berritzaileagoa ohi dute.

Definizioak dioen moduan, hauetako gailu bakoitzak funtzio zehatz bat du, hau da,

erabilpen bakarra: bideo bat erakutsi, argazki diaporama, irudiak txertatu, esteka zerrenda,

musika erreproduzitzailea, blog zerrenda, bilatzailea, artxibategia...

Bloggerrek gailu txiki hauen zerrenda luze bat eskeintzen digu gure blogean

txertatzeko, oso modu errez eta intuitiboan. Gehienak oso praktikoak dira. Gainera, irudimena

erabiliz gure bloga oso txukun utz dezakegu.

4.1. Gadgetak non eta nola kokatu

Bloga diseinatzeko aukeratu dugun txantiloiaren arabera, gadgetak albo bateko edo besteko

menuan txerta ditzakegu.

Irudian ikusten den bezala,

goiko zein beheko aldean

kokatzea posiblea da ere.

Halere, eskuragarritasunari

begira, komenigarriena alboko

menu bertikalean kokatzea da,

horrela bloga osatzen duten

elementuen kokapena eta

espazioa ondo definiturik izango

ditu erabiltzaileak.

Goiko aldean gadget bakarra txerta daiteke. Gure ustez, goiko aldea sortu ditugun

orrialdeen (2.5.) izenak kokatzeko toki egokiena da eta hori, berez, gadget bat denez ez digu

utziko beste bat txertatzen.

Beheko aldean, berriz, nahi beste gailu txerta dezakegu. Arazoa zera da, batzuetan

blogaren ohiko erabiltzaileek ez dutela beheraino jotzen, azken sarrera, berriena, goiko aldean

agertzen delako. Beraz, gailuak koka daitezke, bai, baina ez dugu ziurtatzen blogaren

erabiltzaile guztiek horren berri izango dutenik.

Esan bezala, guk alboko menuan txertatzea lehenetsiko dugu.



BLOGGER

36

Gadget berri bat sortzeko Añadir gadget

gainean klikatu behar dugu eta Bloggerrek eskeintzen

dizkigun gailuen zerrenda bat zabaltzen da leiho berri

batean. Hor hainbat kategoria agertzen dira. Guk

oinarrizkoak erabiliko ditugu. Geroxeago ikusiko

ditugu erabilgarrienak, zelan bete eta zertarako erabil

ditzakegun.

Bat aukeratutakoan, leihoa aldatu egiten da eta

gailu horrek behar dituen datuak sartuko ditugu.

Eskatzen zaizkigun datuak ezberdinak izango dira

aukeratutako gailuaren arabera (aurrerago hainbat

ikusiko dugu). Aktibatzeko beheko aldean dagoen

Gorde sakatu behar da.

Lan honen hasieran adierazi dugun moduan, blogetan berritasuna da nagusi, beraz,

gadget berri bat txertatzen dugun bakoitzean bera izango da menuko lehena, goi-goian

agertuko dena. Halere, agian guri ez zaigu hori interesatzen, aurrerago azalduko dugun

moduan, batzuk alboko menuaren goiko aldean finko utzi nahi ditugulako. Edo antolatzeko era

bat aukeratzen dugulako, ez kronologikoki.

Kasu honetan, tokiz aldatu nahi duguna kurtsoreaz hartu eta nahi dugun lekuan

kokatuko dugu. Aldaketa hau aktibatzeko goiko aldean ageri den Guardar disposición sakatu

behar dugu, bestela guk aldatu bai, baina aldaketa hori ez da blogean ikusiko.

4.2. Gadget erabilgarrienak

Aurreko puntuan esan dugun bezala, milaka gailu txiki dugu eskura Bloggerren bidez. Halere,

batzuk nahiko antzekoak dira, beste batzuk ez oso erabilgarriak eta, azkenik, beste batzuk ez

dira batere egokiak eskolako blog batean txertatzeko. Guk oinarrizko multzoan agertzen diren

batzuk erabiliko ditugu.

Goazen, bada, gadget ezagunen eta erabilgarrienak ezagutzera.



BLOGGER

37

4.2.1. Testua

Izenak dioen bezala, gailu honek testu bat txertatzeko

balio digu. Testuan idatzitakoaren kolorea alda dezakegu,

hala nola, beltzita eta etzana erabili. Testuaren zati

batean (hitz edo esaldi batean) esteka jar dezakegu ere.

Lehenik eta behin, Gadgetari eman nahi diogun izena eskatzen digu (nahi izanez gero

hutsik utz daiteke), menuan txertatzean goiko aldean ageriko dena. Hau, izena jartzearena, ia

gailu guztietan agertuko zaigu.

Gailu honen erabileretako bat gure blogaren aurkezpen testu laburra jartzea izan

daiteke. Kasu horretan alboko menuaren lehendabizikoa izatea komeni da, beraz, gadget berri

bat txertatzen dugunean, horrek, arestian azaldu dugun bezala, goi-goiko lekua hartuko

duenez, guk diseinu orrialdean tokiz mugitu egin behar izango ditugu eta gero, kokapen berria

aktibatzeko, Guardar disposición sakatu behar dugu.

Gadget guztiak nahi dugun unean alda edo ezaba ditzakegu, horretarako Editar

sakatzea nahikoa delarik. Lan egiteko leihoa zabalduko zaigu beharrezko ditugun aldaketak

burutzeko edo, hala iritziz gero, ezabatzeko.

4.2.2. Irudia

Gailu honen bidez gure ordenagailuan daukagun irudi

bat txerta dezakegu. Irudi hori gure logoa edota

argazki esanguratsu bat izan daiteke. Komeni da oso

tamaina handikoa ez izatea. Gadget hau sartzean oso garrantzitsua da zabaltzen den leihoaren

beheko aldean ageri den gelaxka aktibatzea, hau da, txertatu nahi dugun irudiaren tamaina

gure menuak duen zabalerara egokitzea.

Irudiari esteka bat ezar diezaiokegu, horrela irudiaren gainean klikatzean idatzi dugun

orrialdera eramango gaitu. Horretarako, enlace gelaxkan webgunearen helbidea idatzi behar

dugu. Adibidez, EHIGEren aldizkariaren azken alearen irudia jar dezakegu eta dokumentu hori

erakusten duen web orrialdearen helbidea erantsi, horrela gurasoek aldizkaria irakurri edo

deskargatzeko aukera izango dute irudian klikatuz gero.

Momentuz, gailu honek ez du gif animaturik onartzen.

Gorde sakatu eta dagoeneko gailua gure blogean txertaturik dago.

4.2.3. Esteka zerrenda

Honekin ikasleentzat interesgarriak diren web

orrialdeen zerrenda (wikipedia, hiztegiak, prentsa,

udalaren gunea...) osa dezakegu, helbidea idatzi



BLOGGER

38

beharrik gabe zuzenean heltzeko esteketan klikatuz. Beste erabiliera bat honako hau da:

Google Driven edota Issuun gorde ditugun dokumentuak deskargatzeko loturen zerrenda

egitea, hau da, esteka horietan klikatzean dokumentu horretara eramango gaituzte bai

irakurtzeko, bai deskargatzeko. Hau egin nahi badugu, biltegi horietara joan, dokumentua

aukeratu eta Partekatu (Compartir) sakatu behar dugu partekatzeko esteka eskuratzeko,

oraingoan ez baitugu txertatu (embed) nahi, bertara heltzeko esteka jarri baizik.

Izena jarri ostean (adibidez, lotura interesgarriak izan daiteke aipatu dugun lehenengo

kasuan eta dokumentuak bigarrenean), zenbat agerian egotea nahi dugun adierazi behar

dugu. Gelaxka zuri utziz gero, jarritako guztiak ikusiko dira.

Hurrengo gelaxkan jarriko ditugun lotura horiek zelan antolatuko diren erabakiko dugu:

Ordenik ez, guk jarri bezala agertuko dira, jarritako azkena beti lehena izango delarik. Dena

den, esteken ondoan ageri diren geziak erabiliz alda dezakegu ordena.

Alfabetikoki eta alfabetikoki atzerantz argi dago zer diren.

Ondoren, helburu dugun webgunearen helbidea idatzi

behar dugu eta berau identifikatzeko emango diogun izena

(webgunearena edo beste bat). Esteka hau txertatzeko eta berri

bat gehitzeko Anadir enlace sakatu behar dugu.

Ordenik ez hautatu badugu, loturen alboan gora eta

beherako geziak agertuko dira, guk nahi dugun ordena ezartzeko

erabiliko ditugu.

Gorde sakatu eta dagoeneko esteken zerrenda gure blogean txertaturik dago.

4.2.4. HTML

Hau da gadgetetan praktikoenetakoa, azken finean

HTML kode bat idatziz ia edozer txerta dezakegulako,

beraz, erabilpen ugarirako balio digu.

Guk orain arte bideoak, audio artxibategiak eta pdf formatuko testu luzeak txertatzeto

HTML kodeak erabili ditugu. Horiek guztiak eta gehiago sar ditzakegu horrelako gailu batean

dagokion HTML kodea erabiliz.

Bideo (3.5.2. eta 3.5.3.), audio playlist (3.4.3.) edo pdf testuen (3.6.1. eta 3.6.2.)

kasuan aurreko ataletan ikusi dugun modu berean jokatuko dugu. Eta atal horietan tamaina

eta kokapenari buruz komentatu duguna kontuan izango dugu, hau da, txertaturiko

artxibategiaren tamaina alboko menuaren espaziora egokituko dugu gure bloga ahal denik eta

itxurosoena izan dadin. Hainbat froga egin daiteke egokiena topatu arte. Dokumentuen

kasuan, halere, esteken zerrenda sortzeko gadgeta hobetsiko dugu.

Horietaz aparte, bestelako hainbat eduki txerta dezakegu.

- Gif animatuak. Irudi hauek ez dira estatikoak, hainbat irudiz osaturiko animazioa



BLOGGER

39

baizik. Irudiak diren arren, ezin dira irudiak gadgetaren bidez txertatu. Horretarako gif

animatua (PhotoScape programarekin zelan sortu ikusiko dugu) Divshare bezalako lineako

biltegi batera igo behar dugu eta han txertatzeko HTML kodea eskuratu, audioarekin egin

dugun bezalaxe. Irudi honek gadgetaren tamaina izan behar du, Divsharek emandako kodean

aldatzeko aukerarik ez dago eta. Beste aukera bat, lehenago irudia sarrera batean (argitaratu

gabe zirriborro modura gordeko dugu) txertatu eta HTML kodea bertatik eskuratu, neurriak

egokitu eta gadget honetan itsatsi.

- Argazki diaporamak. Picasan dugun karpeta bateko irudiak

dipositiba proiekzio gisa erakuts ditzakegu alboko menuko gailu

batean. Horretarako, Picasa kontuan sartu eta erakutsi nahi

dugun karpeta gainean klikatuko dugu. Eskuineko aldean

hainbat ekintza burutzeko bideak ditugu. Guk Enlazar a este

álbum sakatuko dugu. Jarraian zabaltzen zaigun menuan

Incrustar proyección de diapositivas hautatuko dugu. Zabaldu

berri zaigun leihoan blogean itsatsi behar dugun HTML kodea

dago. Horretaz gain, diapositiba aurkezpenaren tamaina

aukera dezakegu, ertaina ondo dago. Dena den, gero HTML

kodean bertan zabalera (width) eta altuera (height) moldatuko

ditugu gure espaziora egokitzeko.

- Animazioak. Animazioak sortzeko gaur egun lineako

hainbat programa dago, batzuk sinpleak (www.photocube3d.com), beste batzuk zailak

(http://goanimate.com/).

- HTML kode bidez txerta daitekeen beste edozer.

Ikusten denez, gailu honek ematen dituen aukerak ugariak dira.

4.2.5. Etiketak

Sarrerak zelan idazten diren ikusi dugunean, 3.1.3.

atalean etiketei buruz hitz egin dugu. Gailu honek

guk erabilitako etiketak erakusten ditu, blogean hitz

horrekin etiketatu ditugun sarrera guztiak agerraraziz (etiketa bat baino gehiago erabil daiteke

sarrera bakoitzean)

Lehenik eta behin izena euskaraz idatziko dugu. Ondoren, aukeratu behar dugu guk

erabilitako etiketa guztiak agertuko diren edo soilik interesatzen zaizkigunak. Denak agertzea

komeni da.

Antolaketari dagokionez, logikoena alfabetikoki jartzea da.

Zelan erakutsi? Estetikoki politena eta erabilgarriena



BLOGGER

40

http://goanimate.com/

http://www.photocube3d.com/

Hodeia da. Zerrenda aukeratuz gero, eta etiketak asko badira, zerrenda luzeegia agertuko da

alboko menuan. Hodeian, gehien erabiltzen diren etiketak handiago agertzen dira eta gutxien

erabilitakoak txikiago.

Gadget guztiekin bezala, diseinu orrialdean menuaren zein tokitan jarri erabakiko dugu

eta aldaketak gorde eta aktibatzeko Guardar disposición sakatuko dugu.

4.2.6. Inkesta

Izenak adierazten duen moduan, alboko menuan

inkesta txiki bat txertatzeko balio du gadget honek.

Galdera bakarra idatz daiteke; erantzunak, ordea,

nahi beste. Inkestak ordenagailu bakoitzetik boto bakarra onartzen du, beraz, bi pertsona

ezberdinek ezin dute bozkatu ordenagailu beretik. Bai, ordea, emandako botoa aldatu.

Inkesta osatzen dugunean botoa emateko epea zehaztu behar da, bestela programak

astebeteko epea jarriko du.

Inkesta argitaratu ostean eta inork botorik eman aurretik molda daiteke; lehendabiziko

botoa emanda, logikoa denez, ezin dira datuak aldatu.

4.2.7. Artxibategia

Gadget hau lehenetsita dator bloga sortzen

dugunean. Sarreren izenburuak agertzen direnez,

nahiko erabilgarria da sarrera zaharrak bilatu nahi

ditugunean. Guk itxura molda dezakegu.

Beti bezala, izena euskaraz jarriko dugu eta ondoren gainerako aldaketak egiten hasiko

gara. Estiloari dagokionez, jerarquía gomendatzen dugu (edozein aukeratuta, nolakoa den

aurreikus daiteke lan-leihoan)

Dataren kasuan, euskaraz idazteko aukera egon arte, hilabeteen izenen tokian zenbakia

jartzea proposatzen dugu.

4.2.8. Gainerakoak

Azaldu ditugun gailuak gure ustez erabilgarrienak eta praktikoenak dira, blog guztietan agertu

behar dutenak. Halere, bai gadgetei zein euren diseinuari dagokienez, bakoitzak erabakiko du

zein erabili eta zelan jarri.

Hasieran esan dugun bezala, ehunka dira eskura ditugun gailuak, horietako batzuk

erabilgarriak, beste batzuk, berriz, ikasgelako blogean tokirik ez dutenak.

Dena den, blogearen kudeatzailea da zein jarri erabakiko duena. Gure gomendioa zera

da: zerrenda begiratu eta baten bat erabilgarria edota interesgarria bada, aktibatu, probatu,

aldaketak egin eta, azkenean, erabaki.



BLOGGER

41



BLOGGER

42

BLOGGER -...

Documents

Transcript of BLOGGER -...