BÜYÜK MİLLET MECLİSİ (23 NİSAN...
Transcript of BÜYÜK MİLLET MECLİSİ (23 NİSAN...
-
BÜYÜK MİLLET
MECLİSİ
(23 NİSAN 1920)
-
İtilaf devletleri tarafından 16 Mart 1920’ de
İstanbul’un işgal edilmesi ile yürütme gücü
bağımsızlığını yitirmiş,Mebuslar Meclisi çalışamaz hale gelmiş ve milli iradeyi temsil
eden organ kalmamıştır.
-
Bu gelişmelerden sonra Mustafa Kemal 19
Mart 1920’de valilere ve kolordu
komutanlarına bir genelge göndererek
seçimlerin yeniden yapılmasını istemiş ,
Ankara da olağanüstü yetkilere sahip bir
meclisin toplanacağını bildirmiştir.
-
21 Nisan tarihli genelge ilk TBMM nin 23
Nisan günü açılmasına karar verildi.
22 Nisan da yayımlanan genelgede açılış
tarihinden itibaren mülki ve askeri bütün
makamların üstündeki gücün Büyük Millet
Meclisi olduğu bildirildi.
-
23 Nisan 1920 de en yaşlı üye olan Sinop
milletvekili Şerif Bey meclisi açmıştır.
-
TBMM nİn açılması ile;
• Ulusal iradenin hakim kılınması
• Vatanın düşman işgalinden kurtarılması
• Ulusal birliğin gerçekleştirilmesi
amaçlanmıştır.
-
• Meclisin 24 Nisandaki toplantısında
başkanlığa seçilen Mustafa Kemal Paşa nın
hükümetin bir an önce kurulması için
meclise verdiği önerge kabul edildi.
-
24 NİSAN GENELGESİ
Hükümet kurmak zorunludur.
Geçici olarak bir hükümet başkanı tanımak
veya padişah vekili atamak doğru değildir.
-
Mecliste toplanan milli iradeyi vatanın
geleceğine ilişkin en önemli güç olarak
görmek temel ilkedir.Büyük Millet Meclisi nin
üzerinde hiçbir güç yoktur.
Saltanat yönetimine karşı çıkılalarak
meclisin üzerinde hiçbir gücün olmadığı
belirtilmiştir.
-
Not : Demokrasiye ters düşmesine rağmen bu dönemde olağanüstü şartlardan dolayı
çabuk karar alıp uygulamasını sağlamak için
güçler birliği ilkesi benimsenmiştir.
-
Meclis tarafından seçilip vekil olarak
görevlendirilecek bir kurul , hükümet işlerine
bakar.Meclis başkanı bu kurulunda
başkanıdır.
Padişah ve halifenin durumu itilaf
devletlerini baskısından kurtulduğu zaman
meclisin düzenleyeceği yasaya göre yerini
alacaktır.
-
Not: Mustafa Kemal saltanat gücünün millet üzerindeki birleştirici etkisini bildiğinden
ayrılık çıkarak söz davranışlardan
kaçınmıştır.
-
TBMM NİN ÖZELLİKLERİ
TBMM nin açılması ile yeni bir
devletin temelleri atılmıştır.
Bu mecliste azınlık vekillerinin yer
almaması meclisin ulusçu özellikler
taşıdığının kanıtıdır.
-
TBMM millet iradesi ile seçilen vekillerden
oluştuğu için demokrasi ve milli egemenlik
ilkeleri yürürlüğe girmiştir.
Meclisin üstünlüğü ilkesi
benimsenmiş,meclis milletin tek temsilcisi
sıfatıyla yasama, yürütme ve yargı yetkilerini
kendinde toplamıştır.
-
Değişik kesimlerden ve görüşlerden
milletvekillerini bünyesinde barındıran bir
meclis olduğu için birliğin bozulmaması
adına olağanüstü yetkilere sahip meclis
ifadesi kullanılmıştır.
-
NOT:
Meclis Hükümeti Sistemi: Meclis başkanı
aynı zamanda hükümetinde başkanıdır.
Kabine Sistemi: Günümüzde uygulanan
sistemdir. Seçimi kazanan parti,
kabinesini (bakanlar kurulunu)
oluşturup yönetime geçer.
-
TEŞKİLAT-I ESASİYE
İnönü zaferinin ardından 20 Ocak 1921
de Meclis te Yeni Türk Devleti in ilk
anayasası kabul edildi.
-
TBMM YE KARŞI ÇIKAN
AYAKLANMALAR
1.İstanbul Hükümeti Tarafından Çıkarılan
Ayaklanmalar
2.İstanbul Hükümeti ve İtilaf Devletlerinin
Kışkırtmasıyla Çıkan Ayaklanmalar
3.Azınlıkların Çıkardığı Ayaklanmalar
4.Kuvayimilliye Birliklerinin Ayaklanmaları
-
1.İstanbul Hükümeti Tarafından Çıkarılan Ayaklanmalar
NEDENLERİ
İstanbul Hükümetinin Milli Mücadeleyi ve
TBMM yi ortadan kaldırarak kendi otoritesini
Anadolu da tekrar kurmak istemesi
İstanbul Hükümetinin Anadolu da başlayan
Mili Mücadeleyi padişaha karşı bir isyan
olarak gösterip halkı ayaklandırması
-
Ankara da açılan TBMM nin İstanbul
Hükümetini tanımaması
Şeyhülislam Dürrizade Abdullah Efendi nin
yayımladığı Milli Mücadele aleyhine olan
fetvaların halk üzerinde etkili olması
-
Anzavur
Ayaklanması
-
Kuvayıinzibatiye
Ayaklanması
-
2.İstanbul Hükümeti ve İtilaf
Devletlerinin Kışkırtmasıyla Çıkan
Ayaklanmalar
NEDENLERİ
İtilaf devletlerinin Milli Mücadeleyi yok ederek
Anadolu yu paylaşma planlarını uygulamak
istemeleri
-
• İstanbul Hükümetinin halkın dini duygularını
istismar ederek Milli Mücadeleye karşı
kışkırtması
• İstanbul Hükümetinin halkın dini duygularını
istismar ederek Milli Mücadeleye karşı
gelmeleri
-
• Anadoludaki bazı ailelerin, gücü ve otoriteyi
ele geçirip TBMM nin emirlerine uymak
istememeleri
• İtilaf devletlerinin Boğazlar ve çevresinin
Milli Mücadele taraftarlarının eline
geçmesini istemeleri
-
Bolu-Düzce-
Hendek
Ayaklanması
-
Konya
Ayaklaması
-
Cemil Çeto
Ayaklanması
-
Yozgat
Ayaklanması
-
Milli Aşireti
Ayaklanması
-
KoçgiriAyakla
nmaları
-
3.Azınlıkların Çıkardığı Ayaklanmalar
NEDENLERİ
Rumların ve Ermenilerin bulunduğu bölgelerdeki
Müslüman halka zulmederek kendi devletlerini
kurmak istemeleri
Azınlıkların itilaf devletleri tarafından
desteklenmeleri
-
• Mondros Ateşkes Antlaşmasından sonra
Osmanlı ordularının terhis edilmesi ve
Türklerin savunmasız kalması
-
4.Kuvayimilliye Birliklerinin
Ayaklanmaları
NEDENLERİ
TBMM nin Kuvayi milliye birliklerini kaldırarak
düzenli orduya geçmek istemesi
Bazı Kuvayimilliye liderlerinin TBMM nin
otoritesine girmek istememesi
-
TBMM NİN İÇ GÜVENLİĞİNİ SAĞLAMAK İÇİN ALDIĞI ÖNLEMLER
-
1.HIYANET-İ VATANİYE KANUNUN
ÇIKARILMASI
TBMM nin açılmasından sonra milletvekillerinden
Mehmet Şükrü Beyin meclisin kararları aleyhinde
bulunanların ya da bunlara uyanların vatan haini
sayılmaları ve yargılanmalarına ilişkin verdiği önerge
,29 Nisan 1920 de Hiyanet-i Vataniye Kanununa
dönüştürüldü.
-
Bu yasa ile Türkiye Büyük Millet Meclisinin
yasallığına karşı ayaklanmaya yönelik;sözle
yazıyla yada doğrudan karşı çıkan yayında
bulunan kişiler ,vatan haini sayılmışlardır.
-
İSTİKLAL MAHKEMELERİNİN
KURULMASI
-
Milli Mücadele için silah altına çağrıldığı halde
katılmayan ya da ordudan silahları ile birlikte kaçan
askerler vardı.11 Eylül 1920 de Milli Savunma
Bakanlığınca kaçaklar hakkında kanun hazırlanmış
ve bu kanun meclis tarafından kabul edilmiştir.Bu
yasa ile askerler kaçakları ve onlara yardım edenler
için özel mahkemeler kurulması öngörülmüştür.Bu
mahkemelere İstiklal Mahkemeleri adı verilmiştir.
-
Not:İstiklal Mahkemeleri kurularak Hıyanet-i Vataniye
Kanunun uygulanması
sağlanmıştır.Mahkemelerin aldığı çabuk ve etkili
bu kararlar, ayaklanmaların bastırılmasında ve
Kurtuluş Savaşının kazanılmasında etkili
olmuştur.