BOLET OCAL DEL PA VACO · N. 233 lunes 12 de diciembre de 2011 BOLET OCAL DEL PA VACO 2011/5937...

71
N.º 233 lunes 12 de diciembre de 2011 BOLETÍN OFICIAL DEL PAÍS VASCO 2011/5937 (1/71) OTRAS DISPOSICIONES DEPARTAMENTO DE EMPLEO Y ASUNTOS SOCIALES 5937 DECRETO 230/2011, de 8 de noviembre, por el que se aprueba el instrumento para la valoración de la gravedad de las situaciones de riesgo en los servicios sociales municipales y territoriales de atención y protección a la infancia y adolescencia en la Comunidad Autónoma del País Vasco (BALORA). Las administraciones públicas tienen la obligación de intervenir en toda situación de riesgo y desamparo que afecte a un niño, niña o adolescente, conforme a la legislación vigente constituida fundamentalmente por la Ley Orgánica 1/1996, de 15 de Enero, de Protección Jurídica del Menor y la Ley 3/2005, de 18 de febrero, de Atención y Protección a la Infancia y la Adolescencia. Las situaciones de riesgo son aquellas que perjudican el desarrollo personal o social del niño, niña o adolescente, que no quepa calificar de desamparo y que, por lo tanto, no requieran la asunción de la tutela por ministerio de la ley (artículo 17 de la Ley Orgánica 1/1996, de 15 de enero, de Protección Jurídica del Menor). Son situaciones de desamparo las que se producen de hecho a causa del incumplimiento, o del imposible o inadecuado ejercicio de los deberes de protección establecidos por las leyes para la guarda de los menores, cuando estos queden privados de la necesaria asistencia moral o material (artículo 56 de la Ley 3/2005, de 18 de febrero, de Atención y Protección a la Infancia y la Adolescencia). La intervención en estos casos por parte de las administraciones es distinta en función de la gravedad de la situación: En situaciones de riesgo, los servicios sociales de base deberán proceder a la recepción del caso y a su investigación, valoración y orientación. Cuando consideren que existe una situación de desprotección infantil de gravedad elevada, deberán derivarlo al servicio especializado de protección a la infancia y adolescencia (artículo 53 de la Ley 3/2005). En situaciones en las que existan indicios de desprotección grave, los servicios territoriales especializados deberán proceder a la recepción del caso, así como a su investigación y valoración complementaria a fin de determinar la gravedad. En los supuestos en los que se considere que se trata de una situación de riesgo leve o moderado que no requiere una intervención especializada se remitirá el caso al servicio social de base (artículo 54 de la Ley 3/2005, de 18 de febrero). El artículo 49 de la Ley 3/2005, de 18 de febrero dispone que la determinación por parte de los servicios sociales de base y de los servicios territoriales especializados de las situaciones de riesgo y de desamparo se realizará mediante la aplicación de instrumentos técnicos validados al efecto, en los términos previstos en la disposición final primera que por su parte señala que el Gobierno Vasco, las Diputaciones Forales y los Ayuntamientos elaborarán y aprobarán un instrumento básico para determinar la gravedad de las situaciones de desprotección y definir si constituyen una situación de riesgo leve o moderado, una situación de riesgo grave o una situación de desamparo. El instrumento que se aprueba con el presente Decreto (BALORA), responde al objetivo: la valoración de la existencia y la gravedad de las situaciones de riesgo y desamparo producidas en el seno familiar. Sin perjuicio de lo anterior, BALORA persigue otras finalidades: facilitar el trabajo de los y las profesionales de los servicios sociales de atención y protección a la infancia

Transcript of BOLET OCAL DEL PA VACO · N. 233 lunes 12 de diciembre de 2011 BOLET OCAL DEL PA VACO 2011/5937...

Page 1: BOLET OCAL DEL PA VACO · N. 233 lunes 12 de diciembre de 2011 BOLET OCAL DEL PA VACO 2011/5937 (1/71) OTRAS DISPOSICIONES DEPARTAMENTO DE EMPLEO Y ASUNTOS SOCIALES 5937 DECRETO 230/2011,

N.º 233

lunes 12 de diciembre de 2011

BOLETÍN OFICIAL DEL PAÍS VASCO

2011/5937 (1/71)

OTRAS DISPOSICIONESDEPARTAMENTO DE EMPLEO Y ASUNTOS SOCIALES

5937DECRETO 230/2011, de 8 de noviembre, por el que se aprueba el instrumento para la valoración

de la gravedad de las situaciones de riesgo en los servicios sociales municipales y territoriales de atención y protección a la infancia y adolescencia en la Comunidad Autónoma del País Vasco (BALORA).

Las administraciones públicas tienen la obligación de intervenir en toda situación de riesgo y desamparo que afecte a un niño, niña o adolescente, conforme a la legislación vigente constituida fundamentalmente por la Ley Orgánica 1/1996, de 15 de Enero, de Protección Jurídica del Menor y la Ley 3/2005, de 18 de febrero, de Atención y Protección a la Infancia y la Adolescencia.

Las situaciones de riesgo son aquellas que perjudican el desarrollo personal o social del niño, niña o adolescente, que no quepa calificar de desamparo y que, por lo tanto, no requieran la asunción de la tutela por ministerio de la ley (artículo 17 de la Ley Orgánica 1/1996, de 15 de enero, de Protección Jurídica del Menor).

Son situaciones de desamparo las que se producen de hecho a causa del incumplimiento, o del imposible o inadecuado ejercicio de los deberes de protección establecidos por las leyes para la guarda de los menores, cuando estos queden privados de la necesaria asistencia moral o material (artículo 56 de la Ley 3/2005, de 18 de febrero, de Atención y Protección a la Infancia y la Adolescencia).

La intervención en estos casos por parte de las administraciones es distinta en función de la gravedad de la situación: En situaciones de riesgo, los servicios sociales de base deberán proceder a la recepción del caso y a su investigación, valoración y orientación. Cuando consideren que existe una situación de desprotección infantil de gravedad elevada, deberán derivarlo al servicio especializado de protección a la infancia y adolescencia (artículo 53 de la Ley 3/2005). En situaciones en las que existan indicios de desprotección grave, los servicios territoriales especializados deberán proceder a la recepción del caso, así como a su investigación y valoración complementaria a fin de determinar la gravedad. En los supuestos en los que se considere que se trata de una situación de riesgo leve o moderado que no requiere una intervención especializada se remitirá el caso al servicio social de base (artículo 54 de la Ley 3/2005, de 18 de febrero).

El artículo 49 de la Ley 3/2005, de 18 de febrero dispone que la determinación por parte de los servicios sociales de base y de los servicios territoriales especializados de las situaciones de riesgo y de desamparo se realizará mediante la aplicación de instrumentos técnicos validados al efecto, en los términos previstos en la disposición final primera que por su parte señala que el Gobierno Vasco, las Diputaciones Forales y los Ayuntamientos elaborarán y aprobarán un instrumento básico para determinar la gravedad de las situaciones de desprotección y definir si constituyen una situación de riesgo leve o moderado, una situación de riesgo grave o una situación de desamparo.

El instrumento que se aprueba con el presente Decreto (BALORA), responde al objetivo: la valoración de la existencia y la gravedad de las situaciones de riesgo y desamparo producidas en el seno familiar. Sin perjuicio de lo anterior, BALORA persigue otras finalidades: facilitar el trabajo de los y las profesionales de los servicios sociales de atención y protección a la infancia

Page 2: BOLET OCAL DEL PA VACO · N. 233 lunes 12 de diciembre de 2011 BOLET OCAL DEL PA VACO 2011/5937 (1/71) OTRAS DISPOSICIONES DEPARTAMENTO DE EMPLEO Y ASUNTOS SOCIALES 5937 DECRETO 230/2011,

N.º 233

lunes 12 de diciembre de 2011

BOLETÍN OFICIAL DEL PAÍS VASCO

2011/5937 (2/71)

y adolescencia, agilizar el proceso de intervención y promover una mejor coordinación entre los ámbitos municipal y territorial, colaborando en la mejora de la calidad de la atención proporcionada a estos niños, niñas y adolescentes y sus familias.

En virtud de lo expuesto, a propuesta de la Consejera de Empleo y Asuntos Sociales, previa deliberación y aprobación del Consejo de Gobierno en su sesión celebrada el día 8 de noviembre de 2011,

DISPONGO:

Artículo único.– Se aprueba el instrumento para la valoración de las situaciones de riesgo y desamparo (BALORA), cuyo texto se recoge en el anexo, que será de uso obligatorio por parte de los servicios sociales municipales y territoriales de atención y protección a la infancia y adolescencia en la Comunidad Autónoma del País Vasco.

DISPOSICIÓN FINAL.– Entrada en vigor.

El presente Decreto surtirá efectos el día siguiente al de su publicación en el Boletín Oficial del País Vasco.

Dado en Vitoria-Gasteiz, a 8 de noviembre de 2011.

El Lehendakari,FRANCISCO JAVIER LÓPEZ ÁLVAREZ.

La Consejera de Empleo y Asuntos Sociales,MARÍA GEMMA ARÁNZAZU ZABALETA ARETA.

Page 3: BOLET OCAL DEL PA VACO · N. 233 lunes 12 de diciembre de 2011 BOLET OCAL DEL PA VACO 2011/5937 (1/71) OTRAS DISPOSICIONES DEPARTAMENTO DE EMPLEO Y ASUNTOS SOCIALES 5937 DECRETO 230/2011,

28 Ju

nio

2011

1

BA

LOR

A

IN

STR

UM

EN

TO

PA

RA

LA

VA

LOR

AC

IÓN

DE

LA

GR

AV

ED

AD

DE

LA

S SI

TU

AC

ION

ES

DE

RIE

SGO

Y

DE

SAM

PA

RO

EN

LO

S SE

RV

ICIO

S SO

CIA

LES

MU

NIC

IPA

LES

Y T

ER

RIT

OR

IALE

S D

E A

TE

NC

IÓN

Y

PR

OT

EC

CIÓ

N A

LA

INFA

NC

IA Y

AD

OLE

SCE

NC

IA E

N L

A C

OM

UN

IDA

D A

UT

ÓN

OM

A V

ASC

A

BOLETÍN OFICIAL DEL PAÍS VASCO N.º 233

lunes 12 de diciembre de 2011

2011/5937 (3/71)

Page 4: BOLET OCAL DEL PA VACO · N. 233 lunes 12 de diciembre de 2011 BOLET OCAL DEL PA VACO 2011/5937 (1/71) OTRAS DISPOSICIONES DEPARTAMENTO DE EMPLEO Y ASUNTOS SOCIALES 5937 DECRETO 230/2011,

28 Ju

nio

2011

2

C

onte

xtua

lizac

ión

del i

nstr

umen

to

El in

stru

men

to q

ue s

e pr

esen

ta e

n es

te d

ocum

ento

par

te d

e lo

s si

guie

ntes

sup

uest

os:

Ha

sido

dis

eñad

o pa

ra s

er a

plic

ado

tant

o po

r lo

s Se

rvic

ios

Soci

ales

Mun

icip

ales

com

o po

r lo

s Se

rvic

ios

Soci

ales

Ter

rito

rial

es d

e A

tenc

ión

y P

rote

cció

n a

la

Infa

ncia

y A

dole

scen

cia

de l

a C

omun

idad

Aut

ónom

a V

asca

par

a la

eje

cuci

ón d

e la

s co

mpe

tenc

ias

esta

blec

idas

en

los

art.

49, 5

3 y

54 d

e la

Ley

3/

2005

de

18 d

e fe

brer

o, d

e A

tenc

ión

y Pr

otec

ción

a la

Infa

ncia

y la

Ado

lesc

enci

a en

rel

ació

n a

la in

vest

igac

ión

y va

lora

ción

de

las

situ

acio

nes

de r

iesg

o y

desa

mpa

ro. E

l ins

trum

ento

apo

rta

crite

rios

par

a la

val

orac

ión

de la

gra

veda

d de

est

as s

ituac

ione

s y

las

corr

espo

ndie

ntes

tom

as d

e de

cisi

ón.

Se i

nser

ta e

n un

det

erm

inad

o pr

oced

imie

nto

de i

nter

venc

ión

en s

itua

cion

es d

e ri

esgo

y d

esam

paro

, es

truc

tura

do e

n fa

ses

dife

renc

iada

s (r

ecep

ción

, in

vest

igac

ión,

val

orac

ión,

dise

ño y

eje

cuci

ón d

el p

lan

de i

nter

venc

ión,

ree

valu

ació

n pe

rman

ente

del

pla

n, f

in d

e la

int

erve

nció

n) c

ada

una

de l

as c

uale

s tie

ne s

us p

ropi

os

obje

tivos

, met

odol

ogía

y p

lazo

s de

tie

mpo

.

Su

util

izac

ión

no s

e re

stri

nge

a un

úni

co m

omen

to d

el p

roce

so d

e in

terv

enci

ón e

n si

tuac

ione

s de

rie

sgo

y de

sam

paro

, si

no q

ue h

a de

ser

apl

icad

o a

lo l

argo

de

las

dife

rent

es f

ases

del

mis

mo,

de

sde

la r

ecep

ción

de

una

noti

ficac

ión

sobr

e un

niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e en

pos

ible

sit

uaci

ón d

e de

spro

tecc

ión

hast

a la

fin

aliz

ació

n de

la in

terv

enci

ón d

e lo

s Se

rvic

ios

Soci

ales

y e

l cie

rre

de e

xped

ient

e.

Los

cuad

ros

que

se m

uest

ran

en la

s pá

gina

s si

guie

ntes

rec

ogen

de

form

a es

quem

átic

a el

pro

cedi

mie

nto

actu

al d

e in

terv

enci

ón d

e lo

s Se

rvic

ios

Soci

ales

Mun

icip

ales

y T

erri

tori

ales

de

Ate

nció

n y

Prot

ecci

ón a

la In

fanc

ia y

Ado

lesc

enci

a de

la C

APV

en

las

situa

cion

es d

e ri

esgo

y d

esam

paro

, así

com

o lo

s m

omen

tos

de t

oma

de d

ecis

ión

en q

ue e

ste

inst

rum

ento

es

de

utili

dad.

BOLETÍN OFICIAL DEL PAÍS VASCO N.º 233

lunes 12 de diciembre de 2011

2011/5937 (4/71)

Page 5: BOLET OCAL DEL PA VACO · N. 233 lunes 12 de diciembre de 2011 BOLET OCAL DEL PA VACO 2011/5937 (1/71) OTRAS DISPOSICIONES DEPARTAMENTO DE EMPLEO Y ASUNTOS SOCIALES 5937 DECRETO 230/2011,

28 Ju

nio

2011

3

P

RO

CED

IMIE

NT

O D

E IN

TER

VEN

CIÓ

N E

N S

ITU

AC

ION

ES D

E R

IESG

O Y

DES

AM

PA

RO

SER

VIC

IOS

SOC

IALE

S M

UN

ICIP

ALE

S –

SSM

(v

ía o

rdin

aria

y p

rincip

al d

e re

cepc

ión

de n

otifi

cacio

nes;

co

n fre

cuen

cia a

ctúa

n ta

mbi

én c

omo

fuen

te d

e de

tecc

ión)

NO

TIF

ICA

CIO

NE

S D

E N

IÑO

S, N

IÑA

S O

AD

OLE

SCE

NT

ES

EN

PO

SIB

LE R

IESG

O O

DE

SAM

PA

RO

R

ealiz

adas

por

par

ticul

ares

o s

ervi

cios

(cen

tros

edu

cativ

os, s

anita

rios

, pol

icía

, Juz

gado

s, F

isca

lía, e

tc.)

SER

VIC

IOS

SOC

IALE

S T

ERR

ITO

RIA

LES

- SS

T

(rec

epció

n de

det

erm

inad

as n

otifi

cacio

nes;

p.ej

., ca

sos

grav

es d

eriva

dos

de h

ospi

tale

s, ab

ando

no d

e re

cién

nacid

os, o

tros

caso

s pa

rticu

lare

s de

finid

os e

n ca

da T

errit

orio

Hist

órico

)

PR

IME

RA

VA

LOR

AC

IÓN

DE

L C

ASO

: A

PR

EC

IAC

IÓN

DE

LA

EX

IST

EN

CIA

DE

RIE

SGO

O D

ESA

MP

AR

O Y

NIV

EL

DE

UR

GE

NC

IA C

ON

QU

E E

S P

RE

CIS

O A

CT

UA

R

N

o ha

y ri

esgo

ni d

esam

paro

H

ay o

pue

de h

aber

rie

sgo,

per

o no

pa

rece

ser

un

caso

urg

ente

Pued

e ha

ber

ries

go g

rave

y p

odrí

a tr

atar

se d

e un

cas

o ur

gent

e

Pare

ce o

es

clar

o qu

e ha

y de

sam

paro

y

hay

que

actu

ar d

e fo

rma

urge

nte

Inve

stig

ació

n SS

M

(si e

s ne

cesa

rio

com

plet

ar in

form

ació

n)

Inve

stig

ació

n po

r el

ser

vici

o qu

e re

aliz

a la

rec

epci

ón (o

se

gún

los

prot

ocol

os e

stab

lecid

os e

n lo

s M

anua

les

de a

ctua

ción

de

cada

TH

)

Inve

stig

ació

n SS

T

(si e

s ne

cesa

rio

com

plet

ar in

form

ació

n)

DE

TE

RM

INA

CIÓ

N D

E L

A G

RA

VE

DA

D D

E L

A S

ITU

AC

IÓN

No

ries

go n

i de

sam

paro

N

o co

nfir

mad

o pe

ro p

ersi

sten

sos

pech

as

Rie

sgo

leve

o m

oder

ado

R

iesg

o gr

ave

o de

sam

paro

Act

uaci

ón e

n fu

nció

n de

las

nece

sida

des

de la

fam

ilia:

Cie

rre

de e

xped

ient

e

Der

ivac

ión

a ot

ros

serv

icio

s

Segu

imie

nto

SSM

Segu

imie

nto

SSM

. Act

uaci

ón

post

erio

r en

func

ión

de la

co

nfir

mac

ión

o no

de

las

sosp

echa

s.

Inte

rven

ción

SSM

:

Eval

uaci

ón y

ori

enta

ción

de

l cas

o

El

abor

ació

n de

l Pla

n in

divi

dual

izad

o de

at

enci

ón

Ej

ecuc

ión

del P

lan

Der

ivac

ión

a SS

T s

i se

dete

cta

ries

go g

rave

o

desa

mpa

ro

C

ierr

e de

exp

edie

nte

Inte

rven

ción

SST

:

Eval

uaci

ón y

ori

enta

ción

del

cas

o

En

situ

acio

nes

de d

esam

paro

, pue

sta

en

mar

cha

del p

roce

dim

ient

o de

act

uaci

ón

ordi

nari

o o

urge

nte

segú

n se

a ne

cesa

rio

(art

. 58

y 59

Ley

3/2

005)

Elab

orac

ión

del P

lan

indi

vidu

aliz

ado

de

aten

ción

Ejec

ució

n de

l Pla

n

D

eriv

ació

n a

SSM

cua

ndo

dism

inuy

e ni

vel d

e gr

aved

ad y

la fa

mili

a re

quie

re in

t. de

SSM

Cie

rre

de e

xped

ient

e

BOLETÍN OFICIAL DEL PAÍS VASCO N.º 233

lunes 12 de diciembre de 2011

2011/5937 (5/71)

Page 6: BOLET OCAL DEL PA VACO · N. 233 lunes 12 de diciembre de 2011 BOLET OCAL DEL PA VACO 2011/5937 (1/71) OTRAS DISPOSICIONES DEPARTAMENTO DE EMPLEO Y ASUNTOS SOCIALES 5937 DECRETO 230/2011,

28 Ju

nio

2011

4

MO

MEN

TO

S D

E T

OM

A D

E D

ECIS

IÓN

Y A

PLI

CA

CIÓ

N D

EL IN

STR

UM

ENT

O

1.

R

ECEP

CIÓ

N

a.

¿Se

trata

de

una

situa

ción

cuya

ate

nció

n es

o p

uede

ser

com

pete

ncia

de

los

Serv

icios

Soc

iale

s?

b.

¿Es

o pu

ede

ser u

na s

ituac

ión

de ri

esgo

o d

esam

paro

? c.

En c

aso

afirm

ativo

, ¿a

qué

serv

icio

(SS

Mun

icipa

les

o Te

rrito

riale

s) c

orre

spon

de la

ate

nció

n in

icial

a e

sa n

otifi

cació

n?

d.

¿Con

qué

nive

l de

urge

ncia

hay

que

act

uar?

2.

INVE

STIG

AC

IÓN

a.

¿H

ay ri

esgo

o d

esam

paro

? b.

¿E

stá

o pu

ede

esta

r el n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte

corr

iend

o

pelig

ro?,

¿es

o pu

ede

ser n

eces

aria

una

act

uació

n pr

otec

tora

de

urg

encia

?

3.

EVA

LUA

CIÓ

N

a.

¿Cau

sas

o fa

ctor

es a

socia

dos?

b.

¿R

ecur

sos

prop

ios

en la

fam

ilia, p

erso

na m

enor

de

edad

, ent

orno

? c.

¿Nec

esid

ades

de

apoy

o y

trata

mie

nto?

d.

¿P

ronó

stico

?

4. E

LAB

OR

AC

IÓN

DEL

PLA

N IN

DIV

IDU

ALI

ZA

DO

DE

AT

ENC

IÓN

a.

¿P

robl

emas

que

deb

en a

bord

arse

?, ¿o

bjet

ivos?

b.

¿S

ecue

ncia

ción?

c.

¿Rec

urso

s?

d.

¿Tie

mpo

s?

5. P

UES

TA E

N M

ARC

HA

DEL

PLA

N

a.

Det

erm

inac

ión

del S

ervic

io y

técn

ico C

oord

inad

or/a

del

Caso

6.

REE

VALU

AC

IÓN

PER

MA

NEN

TE D

EL P

LAN

Ca

da s

eis m

eses

máx

imo

a.

¿Gra

do d

e co

nsec

ució

n de

los

objet

ivos?

b.

¿S

ituac

ión d

el ni

ño, n

iña

o ad

olesc

ente

? c.

¿Cam

bios

en

el Pl

an?

7. F

IN D

E LA

INTE

RVE

NC

IÓN

Y C

IER

RE

DE

EXPE

DIE

NTE

D

eriva

ción,

en

su c

aso,

a o

tros s

ervic

ios

No

se t

rata

de

una

situ

ació

n de

rie

sgo

o de

sam

paro

D

eriva

ción,

en

su

caso

, a o

tros

serv

icios

Es

o p

odrí

a se

r un

a si

tuac

ión

de r

iesg

o o

desa

mpa

ro

No

hay

ries

go o

de

sam

paro

, per

o el

rie

sgo

pued

e ap

arec

er e

n el

fu

turo

In

terv

enció

n pr

even

tiva

SSM

Es

tas

tare

as s

erán

re

aliz

adas

por

los

Serv

icio

s So

cial

es

Mun

icip

ales

o

Ter

rito

rial

es

depe

ndie

ndo

de la

gr

aved

ad d

e la

si

tuac

ión

del n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte.

Lo

s ca

mbi

os d

e gr

aved

ad d

eter

min

arán

la

der

ivac

ión

de c

asos

en

tre

los

Serv

icio

s So

cial

es M

unic

ipal

es y

T

erri

tori

ales

, y p

or

tant

o, c

ambi

os e

n el

se

rvic

io r

espo

nsab

le d

e re

aliz

ar e

stas

tar

eas.

APL

ICA

CIÓ

N D

EL IN

STR

UM

ENT

O (

1)

En

bas

e a

la in

form

ació

n re

cogi

da e

n la

re

cepc

ión,

ha

de h

acer

se u

na p

rimer

a ap

recia

ción

–de

cará

cter

ráp

ido-

de

si

podr

ía o

par

ece

habe

r un

a si

tuac

ión

de r

iesg

o o

desa

mpa

ro y

, en

caso

af

irm

ativ

o, s

u gr

aved

ad a

pare

nte

para

ac

tuar

de

form

a ur

gent

e si

es

prec

iso

Salv

o ex

cepc

ione

s (v

er p

ágin

a an

teri

or),

la r

ecep

ción

de

notif

icac

ione

s co

rres

pond

e a

SSM

.

APL

ICA

CIÓ

N D

EL IN

STR

UM

ENT

O (

2)

Si

es

nece

sario

, se

com

plet

a la

info

rmac

ión

reco

gida

en

la re

cepc

ión

para

pod

er d

eter

min

ar c

on

clar

idad

si e

xist

e ri

esgo

o d

esam

paro

y s

u ni

vel

de g

rave

dad.

Dep

endi

endo

de

la d

istr

ibuc

ión

de fu

ncio

nes

de

cada

Ter

rito

rio

His

tóri

co, l

a in

vest

igac

ión

ha d

e se

r lle

vada

a c

abo

por

SSM

o S

ST.

APL

ICA

CIÓ

N D

EL IN

STR

UM

ENT

O (

4)

D

uran

te la

pue

sta

en m

arch

a de

l Pla

n de

In

terv

enció

n es

pre

ciso

reev

alua

r de

form

a pe

rman

ente

la s

ituac

ión

del n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte

para

val

orar

si h

ay c

ambi

os e

n el

ni

vel d

e gr

aved

ad.

Se p

roce

derá

en

cons

ecue

ncia

a

mod

ifica

r el

Pla

n In

divid

ualiz

ado

de A

tenc

ión

y, s

i es

per

tinen

te, d

eriv

ar e

l cas

o a

otro

s se

rvic

ios.

En té

rmin

os g

ener

ales

, cor

resp

onde

a lo

s SS

M la

in

terv

enci

ón e

n sit

uaci

ones

de

riesg

o le

ve y

m

oder

ado

y a

los

SST

la in

terv

enci

ón e

n sit

uaci

ones

de

rie

sgo

grav

e y

desa

mpa

ro.

APL

ICA

CIÓ

N D

EL IN

STR

UM

ENT

O (

3)

Si

es

nece

sario

, se

com

plet

a la

info

rmac

ión

reco

gida

o

la v

alor

ació

n re

aliz

ada

prev

iam

ente

.

Con

car

ácte

r ge

nera

l, co

rres

pond

e a

los

SSM

la

eval

uaci

ón d

e lo

s ca

sos

de r

iesg

o le

ve y

mod

erad

o y

a lo

s SS

T la

eva

luac

ión

de lo

s ca

sos

de r

iesg

o gr

ave

y de

sam

paro

.

BOLETÍN OFICIAL DEL PAÍS VASCO N.º 233

lunes 12 de diciembre de 2011

2011/5937 (6/71)

Page 7: BOLET OCAL DEL PA VACO · N. 233 lunes 12 de diciembre de 2011 BOLET OCAL DEL PA VACO 2011/5937 (1/71) OTRAS DISPOSICIONES DEPARTAMENTO DE EMPLEO Y ASUNTOS SOCIALES 5937 DECRETO 230/2011,

28 Ju

nio

2011

5

PAR

TE

I

Situ

acio

nes

de r

iesg

o y

desa

mpa

ro:

Def

inic

ión

y ni

vele

s de

gra

veda

d

Tal

y c

omo

se h

a se

ñala

do e

n el

apa

rtad

o in

icia

l de

este

doc

umen

to, l

a le

gisl

ació

n ac

tual

men

te v

igen

te e

n m

ater

ia d

e pr

otec

ción

a la

infa

ncia

y a

dole

scen

cia

defin

e de

man

era

gené

rica

lo

que

se

entie

nde

por

situa

cion

es d

e ri

esgo

y d

esam

paro

. En

am

bos

caso

s, l

a ex

isten

cia

de e

stas

situ

acio

nes

se b

asa

en l

a co

nsta

taci

ón d

e la

pre

senc

ia d

e un

a si

tuac

ión

de

desp

rote

cció

n ha

cia

un n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte

o de

una

ser

ie d

e co

ndic

ione

s bi

en e

n el

sen

o fa

mili

ar o

en

su e

ntor

no q

ue h

acen

pen

sar

que

tal

situ

ació

n pu

ede

llega

r a

prod

ucir

se.

Si

bie

n la

soc

ieda

d en

su

conj

unto

, inc

luye

ndo

la c

iuda

daní

a y

sus

repr

esen

tant

es e

n la

adm

inis

trac

ión

públ

ica,

deb

e pr

opor

cion

ar u

n tr

ato

adec

uado

y p

rote

ger

los

dere

chos

de

los

niño

s, n

iñas

y a

dole

scen

tes,

el c

once

pto

de d

espr

otec

ción

se

refie

re d

e fo

rma

espe

cífic

a al

incu

mpl

imie

nto

o al

inad

ecua

do o

impo

sible

cum

plim

ient

o de

los

debe

res

de p

rote

cció

n es

tabl

ecid

os p

ara

la g

uard

a de

las

per

sona

s m

enor

es d

e ed

ad p

udie

ndo

llega

r a

la p

riva

ción

de

su n

eces

aria

asi

sten

cia

mor

al o

mat

eria

l. In

cluy

e la

s si

tuac

ione

s en

que

las

pe

rson

as q

ue e

jerc

en t

ales

deb

eres

–qu

e so

n lo

s pa

dres

y m

adre

s o

pers

onas

tut

oras

o g

uard

ador

as1 -

no lo

s ej

erce

n o

no p

uede

n ej

erce

rlos

de

form

a ad

ecua

da.

En e

ste

sent

ido,

si b

ien

los

dere

chos

fund

amen

tale

s de

un

niño

, niñ

a o

adol

esce

nte

pued

en s

er v

ulne

rado

s po

r pe

rson

as d

ifere

ntes

a la

s an

teri

ores

(si

endo

obj

eto

de a

gres

ione

s fís

icas

, se

xual

es, v

erba

les,

etc

.), d

icha

vul

nera

ción

no

cons

tituy

e un

a si

tuac

ión

de d

espr

otec

ción

–lo

que

obv

iam

ente

, no

sign

ifica

que

el n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte

que

la s

ufre

no

deba

rec

ibir

ay

uda-

. Lo

s Se

rvic

ios

de A

tenc

ión

y P

rote

cció

n a

la I

nfan

cia

y A

dole

scen

cia

debe

rán

cons

ider

ar q

ue e

xist

e de

spro

tecc

ión

únic

amen

te c

uand

o ta

l sit

uaci

ón h

aya

esta

do p

rovo

cada

o v

enga

seg

uida

del

inc

umpl

imie

nto,

ina

decu

ado

o im

posi

ble

cum

plim

ient

o de

los

deb

eres

de

prot

ecci

ón q

ue c

orre

spon

den

a lo

s pa

dres

, m

adre

s o

pers

onas

que

eje

rcen

la t

utel

a o

guar

da d

e la

per

sona

men

or d

e ed

ad a

fect

ada,

es

deci

r, c

uand

o es

tas

pers

onas

hay

an p

rom

ovid

o o

no s

ean

capa

ces

de p

rote

ger

al n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte

de la

s ag

resi

ones

o v

ulne

raci

ón d

e de

rech

os c

omet

idas

por

ter

cera

s pe

rson

as2 .

La d

efin

ició

n de

l con

cept

o de

des

prot

ecci

ón, d

el t

ipo

de s

ituac

ione

s co

ncre

tas

que

cons

tituy

en d

espr

otec

ción

hac

ia u

n ni

ño, n

iña

o ad

oles

cent

e, h

a va

riad

o a

lo la

rgo

del t

iem

po y

de

l esp

acio

. Se

trat

a de

un

conc

epto

din

ámic

o, q

ue h

a id

o ev

oluc

iona

ndo

a lo

larg

o de

l tie

mpo

; la

barr

era

entr

e lo

que

se

cons

ider

a un

tra

to a

decu

ado

e in

adec

uado

hac

ia lo

s ni

ños,

ni

ñas

y ad

oles

cent

es y

la t

oler

anci

a so

cial

ant

e de

term

inad

as c

ondu

ctas

por

par

te d

e la

s pe

rson

as q

ue s

e re

spon

sabi

lizan

de

su c

uida

do v

aría

en

func

ión

del p

erío

do h

istór

ico,

el l

ugar

,

1

La d

enom

inac

ión

“per

sona

s gu

arda

dora

s” in

cluy

e la

s gu

arda

s de

hec

ho a

dem

ás d

e la

s gu

arda

s le

galm

ente

form

aliz

adas

. 2

Not

a :

El in

stru

men

to r

ecog

e al

guna

s ex

cepc

ione

s, in

cluy

endo

com

o si

tuac

ione

s de

des

prot

ecci

ón d

eter

min

adas

acc

ione

s pe

rpet

rada

s po

r pe

rson

as fa

mili

ares

o a

llega

das

que

form

an p

arte

del

núc

leo

conv

iven

cial

del

niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e.

BOLETÍN OFICIAL DEL PAÍS VASCO N.º 233

lunes 12 de diciembre de 2011

2011/5937 (7/71)

Page 8: BOLET OCAL DEL PA VACO · N. 233 lunes 12 de diciembre de 2011 BOLET OCAL DEL PA VACO 2011/5937 (1/71) OTRAS DISPOSICIONES DEPARTAMENTO DE EMPLEO Y ASUNTOS SOCIALES 5937 DECRETO 230/2011,

28 Ju

nio

2011

6

y la

s co

stum

bres

y n

orm

as s

ocia

les.

A

fort

unad

amen

te, e

n so

cied

ades

des

arro

llada

s co

mo

la n

uest

ra, l

as le

yes

y co

stum

bres

soc

iale

s ha

n ev

oluc

iona

do h

acia

una

con

side

raci

ón y

una

co

bert

ura

cada

vez

más

am

plia

s de

los

dere

chos

de

la in

fanc

ia y

ado

lesc

enci

a.

La d

efin

ició

n qu

e se

pre

sent

a en

est

e do

cum

ento

sob

re c

uále

s so

n lo

s ni

ños,

niña

s y

adol

esce

ntes

nec

esita

dos

de p

rote

cció

n pa

rte

de l

a co

nsid

erac

ión

de q

ue h

ay u

na s

erie

de

dere

chos

3 y n

eces

idad

es b

ásic

as q

ue t

oda

pers

ona

men

or d

e ed

ad t

iene

que

ten

er g

aran

tizad

as y

sat

isfe

chas

par

a pr

omov

er s

u de

sarr

ollo

int

egra

l, in

depe

ndie

ntem

ente

del

gru

po

soci

ocul

tura

l al q

ue p

erte

nezc

a o

de lo

s va

lore

s y

cost

umbr

es q

ue s

us p

adre

s y

mad

res

o pe

rson

as q

ue e

jerz

an s

u tu

tela

o g

uard

a ha

n ad

quir

ido

por

su p

erte

nenc

ia a

l mis

mo.

Si

bie

n lo

s Se

rvic

ios

Soci

ales

de

Prot

ecci

ón a

la In

fanc

ia y

Ado

lesc

enci

a de

ben

tom

ar e

n co

nsid

erac

ión

y m

ostr

ar e

l máx

imo

resp

eto

a lo

s va

lore

s o

cost

umbr

es c

ultu

rale

s pa

rtic

ular

es, é

stas

de

ben

gara

ntiz

ar la

cob

ertu

ra d

e lo

s de

rech

os y

nec

esid

ades

bás

icas

de

todo

niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e –e

ntre

los

que

se in

cluy

e la

igua

ldad

ent

re m

ujer

es y

hom

bres

-. En

cas

o de

no

ser

así,

dich

os s

ervi

cios

tie

nen

el m

anda

to le

gal d

e in

terv

enir

par

a co

rreg

ir e

sa s

ituac

ión.

El

cua

dro

que

se p

rese

nta

en l

a pá

gina

sig

uien

te r

ecog

e de

for

ma

esqu

emát

ica

y co

mo

part

e de

un

cont

inuo

las

dife

rent

es s

ituac

ione

s qu

e re

quie

ren

la a

tenc

ión

de l

os S

ervi

cios

So

cial

es d

e A

tenc

ión

y Pr

otec

ción

a la

Infa

ncia

y A

dole

scen

cia.

En

pág

inas

pos

teri

ores

se

defin

en y

des

crib

en d

e fo

rma

más

det

alla

da.

3

Rec

ogid

os e

n la

Ley

3/2

005

de 1

8 de

febr

ero,

de

Ate

nció

n y

Prot

ecci

ón a

la In

fanc

ia y

la A

dole

scen

cia

BOLETÍN OFICIAL DEL PAÍS VASCO N.º 233

lunes 12 de diciembre de 2011

2011/5937 (8/71)

Page 9: BOLET OCAL DEL PA VACO · N. 233 lunes 12 de diciembre de 2011 BOLET OCAL DEL PA VACO 2011/5937 (1/71) OTRAS DISPOSICIONES DEPARTAMENTO DE EMPLEO Y ASUNTOS SOCIALES 5937 DECRETO 230/2011,

28 Ju

nio

2011

7

4

Las

situ

acio

nes

de d

espr

otec

ción

de

grav

edad

ele

vada

o m

uy e

leva

da p

uede

n co

nstit

uir

ries

go g

rave

o d

esam

paro

en

func

ión

de: (

1) s

i la

situ

ació

n pu

ede

ser

cont

rarr

esta

da o

no

en e

l ent

orno

fam

iliar

, y

(2)

si lo

s pa

dres

, mad

res

o pe

rson

as q

ue e

jerc

en la

tut

ela

o gu

arda

de

la p

erso

na m

enor

de

edad

sol

icita

n a

los

Serv

icio

s de

Ate

nció

n y

Prot

ecci

ón a

la In

fanc

ia y

Ado

lesc

enci

a ay

uda

para

res

olve

r su

s di

ficul

tade

s, e

xpre

san

conc

ienc

ia d

e pr

oble

ma,

y/o

mue

stra

n un

gra

do d

e co

labo

raci

ón s

ufic

ient

e co

n la

pro

pues

ta d

e in

terv

enci

ón r

ealiz

ada

por

dich

os s

ervi

cios

.

SI

N R

IESG

O

V

ULN

ER

AB

ILID

AD

A

LA D

ESP

RO

TE

CC

IÓN

R

IESG

O L

EV

E

R

IESG

O M

OD

ER

AD

O

R

IESG

O G

RA

VE

D

ESA

MP

AR

O

A

tenc

ión

adec

uada

a la

s ne

cesi

dade

s de

l niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e. S

in fa

ctor

es

de v

ulne

rabi

lidad

.

In

terv

enci

ón a

de

sarr

olla

r Pr

ogra

mas

de

prev

enci

ón

prim

aria

In

stit

ució

n co

mpe

tent

e R

ed d

e se

rvic

ios

com

unita

rios

C

ausa

s

Ate

nció

n ad

ecua

da a

las

nece

sida

des

del n

iño,

ni

ña o

ado

lesc

ente

, per

o ha

y di

ficul

tade

s pe

rson

ales

, fam

iliar

es o

so

cial

es q

ue im

plic

an

vuln

erab

ilida

d a

la

desp

rote

cció

n. L

a de

spro

tecc

ión

podr

ía

apar

ecer

en

el fu

turo

.

Inte

rven

ción

a d

esar

rolla

r Pr

ogra

mas

de

prev

enci

ón

secu

ndar

ia

Inst

ituc

ión

com

pete

nte

Serv

icio

s So

cial

es M

unic

ipal

es

C

ausa

s

Ate

nció

n co

n dé

ficits

leve

s en

el e

jerc

icio

de

la

guar

da.

Inte

rven

ción

a d

esar

rolla

r Pr

ogra

mas

de

prev

enci

ón

secu

ndar

ia

Inst

ituc

ión

com

pete

nte

Serv

icio

s So

cial

es M

unic

ipal

es

C

ausa

s

Inad

ecua

do c

umpl

imie

nto

de lo

s de

bere

s de

pr

otec

ción

est

able

cido

s pa

ra la

gua

rda

de la

s pe

rson

as m

enor

es d

e ed

ad: D

espr

otec

ción

de

grav

edad

mod

erad

a en

cu

alqu

iera

de

sus

tipol

ogía

s.

Inte

rven

ción

a d

esar

rolla

r Pr

ogra

mas

de

pres

erva

ción

fa

mili

ar

In

stit

ució

n co

mpe

tent

e Se

rvic

ios

Soci

ales

Mun

icip

ales

C

ausa

s

Impo

sibl

e cu

mpl

imie

nto

de lo

s de

bere

s de

pro

tecc

ión

esta

blec

idos

par

a la

gua

rda

de

las

pers

onas

men

ores

de

edad

, o

In

adec

uado

cum

plim

ient

o de

lo

s de

bere

s de

pro

tecc

ión

esta

blec

idos

par

a la

gua

rda

de

las

pers

onas

men

ores

de

edad

: D

espr

otec

ción

de

grav

edad

el

evad

a o

muy

ele

vada

4 en

cu

alqu

iera

de

sus

tipol

ogía

s.

In

terv

enci

ón a

des

arro

llar

C

uand

o la

situ

ació

n pu

ede

ser

cont

rarr

esta

da e

n el

ent

orno

fa

mili

ar: P

rogr

amas

de

pres

erva

ción

fam

iliar

.

Cua

ndo

la s

ituac

ión

no p

uede

se

r co

ntra

rres

tada

en

el

ento

rno

fam

iliar

y s

e cu

enta

co

n la

col

abor

ació

n de

los

padr

es, m

adre

s o

pers

onas

que

ej

erce

n la

tut

ela

o gu

arda

de

la

pers

ona

men

or d

e ed

ad:

Gua

rda

adm

inis

trat

iva,

re

curs

os d

e ac

ogid

a pa

ra e

l ni

ño, n

iña

o ad

oles

cent

e y

prog

ram

as d

e re

unifi

caci

ón

fam

iliar

.

Inst

ituc

ión

com

pete

nte

Dip

utac

ione

s Fo

rale

s

C

ausa

s El

niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e qu

eda

priv

ado

de la

nec

esar

ia a

sist

enci

a m

oral

o

mat

eria

l a c

ausa

de:

Impo

sibl

e cu

mpl

imie

nto

de lo

s de

bere

s de

pro

tecc

ión

esta

blec

idos

par

a la

gua

rda

de la

s pe

rson

as m

enor

es d

e ed

ad, o

Incu

mpl

imie

nto

de lo

s de

bere

s de

pr

otec

ción

est

able

cido

s pa

ra la

gu

arda

de

las

pers

onas

men

ores

de

edad

, o

In

adec

uado

cum

plim

ient

o de

los

debe

res

de p

rote

cció

n es

tabl

ecid

os p

ara

la g

uard

a de

las

pers

onas

men

ores

de

edad

: D

espr

otec

ción

de

grav

edad

el

evad

a o

muy

ele

vada

en

cual

quie

ra d

e su

s tip

olog

ías.

Inte

rven

ción

a d

esar

rolla

r

Asu

nció

n de

la t

utel

a de

l niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e po

r m

inis

teri

o de

le

y.

Se

para

ción

tem

pora

l: Pr

ogra

mas

de

reu

nific

ació

n fa

mili

ar y

rec

urso

s de

aco

gida

tem

pora

l (ac

ogim

ient

o re

side

ncia

l o fa

mili

ar).

Se

para

ción

per

man

ente

: Rec

urso

s de

aco

gida

per

man

ente

(a

cogi

mie

nto

resi

denc

ial,

acog

imie

nto

fam

iliar

, ado

pció

n) y

se

rvic

ios

de a

poyo

al n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte.

In

stit

ució

n co

mpe

tent

e D

iput

acio

nes

Fora

les

AM

PAR

O

D

ESA

MPA

RO

BOLETÍN OFICIAL DEL PAÍS VASCO N.º 233

lunes 12 de diciembre de 2011

2011/5937 (9/71)

Page 10: BOLET OCAL DEL PA VACO · N. 233 lunes 12 de diciembre de 2011 BOLET OCAL DEL PA VACO 2011/5937 (1/71) OTRAS DISPOSICIONES DEPARTAMENTO DE EMPLEO Y ASUNTOS SOCIALES 5937 DECRETO 230/2011,

28 Ju

nio

2011

8

V

ULN

ER

AB

ILID

AD

A L

A D

ESP

RO

TE

CC

ION

Y R

IESG

O L

EV

E

1. D

EFI

NIC

IÓN

N

iños

, niñ

as y

ado

lesc

ente

s qu

e, t

enie

ndo

sus

nece

sidad

es b

ásic

as s

atisf

echa

s y

no e

ncon

trán

dose

sus

pad

res,

mad

res

o pe

rson

as q

ue e

jerz

an s

u tu

tela

o g

uard

a in

capa

cita

dos

o im

posib

ilita

dos

para

eje

rcer

los

debe

res

de p

rote

cció

n, v

iven

y s

e de

senv

uelv

en e

n en

torn

os fa

mili

ares

o s

ocia

les

cuya

s co

ndic

ione

s pu

eden

pro

voca

r un

daño

sig

nific

ativ

o a

cort

o, m

edio

y/o

larg

o pl

azo

en s

u bi

enes

tar

y de

sarr

ollo

. El n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte

aún

no h

a su

frid

o un

dañ

o sig

nific

ativ

o, p

ero

podr

ía s

ufrir

lo e

n un

futu

ro p

róxi

mo.

2.

CA

USA

S E

INT

ER

VE

NC

IÓN

Cau

sas

In

terv

enci

ón

A

Vul

nera

bilid

ad a

la d

espr

otec

ción

: •

Hay

ant

eced

ente

s fa

mili

ares

o u

na s

ituac

ión

de c

risi

s, d

éfic

its o

pro

blem

as e

n la

fam

ilia

que

se p

revé

pue

den

afec

tar

nega

tivam

ente

o li

mita

r de

form

a si

gnifi

cativ

a la

cap

acid

ad d

e la

s fig

uras

par

enta

les

para

pro

porc

iona

r un

cu

idad

o y

aten

ción

ade

cuad

os a

l niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e y

prov

ocar

la a

pari

ción

en

un fu

turo

pró

xim

o de

si

tuac

ione

s de

des

prot

ecci

ón. S

e in

cluy

en, p

or e

jem

plo,

alto

niv

el d

e es

trés

, con

sum

o de

dro

gas

o al

coho

l de

los

padr

es, m

adre

s o

pers

onas

que

eje

rcen

la t

utel

a o

guar

da d

el n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte,

mat

erni

dad

y pa

tern

idad

ad

oles

cent

e, a

isla

mie

nto

soci

al, p

robl

emas

físi

cos,

men

tale

s o

psic

ológ

icos

impo

rtan

tes

-aun

que

no in

capa

cita

ntes

- en

las

figur

as p

aren

tale

s, o

ant

eced

ente

s de

des

prot

ecci

ón m

oder

ada

haci

a ot

ros

niño

s, n

iñas

o a

dole

scen

tes.

Otr

as s

itua

cion

es e

n el

ent

orno

fam

iliar

o s

ocia

l que

pue

den

influ

ir n

egat

ivam

ente

en

el d

esar

rollo

del

niñ

o,

niña

o a

dole

scen

te. P

or e

jem

plo,

ent

orno

s so

cial

es c

on im

ágen

es id

entif

icat

oria

s no

des

eabl

es, f

alta

de

serv

icio

s,

alto

índi

ce d

e de

lincu

enci

a, m

argi

naci

ón o

vio

lenc

ia e

n el

ent

orno

en

el q

ue s

e de

senv

uelv

e la

per

sona

men

or d

e ed

ad (

incl

uyen

do e

l cen

tro

esco

lar)

, etc

.

B

Rie

sgo

leve

: Lo

s pa

dres

, mad

res,

per

sona

s qu

e ej

erce

n la

tut

ela

o gu

arda

del

niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e o

las

pers

onas

adu

ltas

que

conv

iven

en

la fa

mili

a ut

iliza

n un

as p

auta

s ed

ucat

ivas

o d

e cu

idad

o, t

rato

o r

elac

ión

con

el n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte

no a

decu

adas

. La

situ

ació

n no

ha

prov

ocad

o un

dañ

o si

gnifi

cativ

o en

el n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte

(a n

ivel

fís

ico,

em

ocio

nal,

soci

al y

/o c

ogni

tivo)

, per

o si

se m

antie

ne p

odrí

a pr

ovoc

arlo

en

el fu

turo

.

La a

tenc

ión

a lo

s ni

ños,

niñ

as y

ado

lesc

ente

s qu

e se

enc

uent

ran

en e

stas

cir

cuns

tanc

ias

corr

espo

nde

a lo

s SS

M, e

n co

labo

raci

ón

con

la r

ed d

e se

rvic

ios

com

unit

ario

s. L

a in

terv

enci

ón a

des

arro

llar

es d

e ca

ráct

er p

reve

ntiv

o a

trav

és d

e pr

ogra

mas

de

prev

enci

ón

secu

ndar

ia; s

u ob

jetiv

o pr

inci

pal s

e ha

de

cent

rar

en e

vita

r la

ap

aric

ión

de d

años

sig

nific

ativ

os e

n la

s pe

rson

as m

enor

es d

e ed

ad:

1.

el

imin

ando

, red

ucie

ndo,

con

trol

ando

o c

ontr

arre

stan

do lo

s fa

ctor

es q

ue p

uede

n pr

ovoc

arle

s un

dañ

o si

gnifi

cativ

o, y

2.

co

rrig

iend

o la

s pa

utas

inad

ecua

das

educ

ativ

as o

de

cuid

ado,

tr

ato

o re

laci

ón e

xist

ente

s en

la fa

mili

a.

BOLETÍN OFICIAL DEL PAÍS VASCO N.º 233

lunes 12 de diciembre de 2011

2011/5937 (10/71)

Page 11: BOLET OCAL DEL PA VACO · N. 233 lunes 12 de diciembre de 2011 BOLET OCAL DEL PA VACO 2011/5937 (1/71) OTRAS DISPOSICIONES DEPARTAMENTO DE EMPLEO Y ASUNTOS SOCIALES 5937 DECRETO 230/2011,

28 Ju

nio

2011

9

DE

SPR

OT

EC

CIO

N (

RIE

SGO

MO

DE

RA

DO

, RIE

SGO

GR

AV

E Y

DE

SAM

PA

RO

)

1.

DE

FIN

ICIÓ

N

U

n ni

ño, n

iña

o ad

oles

cent

e se

enc

uent

ra e

n si

tuac

ión

de r

iesg

o m

oder

ado,

rie

sgo

grav

e o

desa

mpa

ro c

uand

o:

1.

tiene

nec

esid

ades

bás

icas

sin

sat

isfa

cer,

qu

e le

han

pro

voca

do o

se

valo

ra q

ue e

s pr

obab

le q

ue le

pro

voqu

en u

n da

ño S

IGN

IFIC

AT

IVO

en

su s

alud

y d

esar

rollo

, y

esa

situ

ació

n es

CO

NSE

CU

ENC

IA D

IREC

TA

de

la i

ncap

acid

ad o

im

posi

bilid

ad d

e su

pad

re,

mad

re o

per

sona

s qu

e ej

erce

n su

tut

ela

o gu

arda

par

a cu

mpl

ir l

os d

eber

es d

e pr

otec

ción

o d

el in

adec

uado

cum

plim

ient

o d

e di

chos

deb

eres

5 , O

2.

la

inca

paci

dad

o im

posi

bilid

ad d

e su

pad

re, m

adre

o p

erso

nas

que

ejer

cen

su t

utel

a o

guar

da p

ara

cum

plir

los

debe

res

de p

rote

cció

n es

de

tal g

rave

dad

o in

tens

idad

que

les

impi

de

gara

ntiz

ar e

n el

fut

uro

inm

edia

to la

sat

isfa

cció

n de

las

nece

sida

des

bási

cas

del n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte.

Con

dici

ones

par

a de

finir

la e

xist

enci

a de

des

prot

ecci

ón d

e gr

aved

ad m

oder

ada,

ele

vada

o m

uy e

leva

da

5 En

esto

s ca

sos,

la v

alor

ació

n de

los

fact

ores

que

mot

ivan

que

los

padr

es, m

adre

s o

pers

onas

que

eje

rcen

la t

utel

a o

guar

da n

o cu

mpl

an a

decu

adam

ente

sus

deb

eres

de

prot

ecci

ón s

on r

elev

ante

s pa

ra d

ecid

ir la

in

terv

enci

ón a

seg

uir,

pero

no

son

dete

rmin

ante

s a

la h

ora

de v

alor

ar s

i hay

des

prot

ecci

ón o

no.

Las

pers

onas

res

pons

able

s de

gar

antiz

ar la

sa

tisfa

cció

n de

una

o v

aria

s ne

cesi

dade

s bá

sica

s de

un

niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e, n

o cu

mpl

en s

u re

spon

sabi

lidad

(po

rque

no

pued

en o

no

quie

ren)

. O

se

dan

dete

rmin

adas

con

dici

ones

ext

erna

s qu

e im

pide

n qu

e es

as p

erso

nas

satis

faga

n la

s ne

cesi

dade

s de

l niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e.

La r

ed d

e ap

oyo

de la

fam

ilia

no c

ontr

arre

sta

esta

situ

ació

n y

satis

face

las

nece

sidad

es d

el

niño

, niñ

a o

adol

esce

nte.

Com

o co

nsec

uenc

ia d

e es

ta s

ituac

ión,

el n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte

ha s

ufrid

o o

es p

roba

ble

que

sufr

a un

da

ño s

igni

ficat

ivo

en s

u sa

lud,

bie

nest

ar y

/o

desa

rrol

lo.

y y

1 2

3

BOLETÍN OFICIAL DEL PAÍS VASCO N.º 233

lunes 12 de diciembre de 2011

2011/5937 (11/71)

Page 12: BOLET OCAL DEL PA VACO · N. 233 lunes 12 de diciembre de 2011 BOLET OCAL DEL PA VACO 2011/5937 (1/71) OTRAS DISPOSICIONES DEPARTAMENTO DE EMPLEO Y ASUNTOS SOCIALES 5937 DECRETO 230/2011,

28 Ju

nio

2011

10

Def

inic

ión

de d

año

sign

ifica

tivo

o

U

n ni

ño, n

iña

o ad

oles

cent

e pu

ede

expe

rim

enta

r da

ño e

n di

fere

ntes

áre

as:

1.

Dañ

o fís

ico .

2.

D

año

psíq

uico

, que

incl

uye

las

área

s em

ocio

nal (

refe

rida

fund

amen

talm

ente

a la

con

stru

cció

n de

la id

entid

ad; a

utoe

stim

a; s

egur

idad

y c

onfia

nza

en u

no m

ismo

y en

el m

undo

que

le r

odea

; id

entif

icac

ión,

man

ejo,

exp

resió

n y

cont

rol

de e

moc

ione

s; i

dent

idad

sex

ual),

soc

ial

(ref

erid

a a

las

paut

as d

e co

mun

icac

ión

y re

laci

ón c

on o

tras

per

sona

s, ta

nto

igua

les

com

o pe

rson

as

adul

tas)

y c

ogni

tiva

(ref

erid

a a

proc

esos

cog

nitiv

os b

ásic

os –

perc

epci

ón, a

tenc

ión,

mem

oria

, im

agin

ació

n- y

sup

erio

res

–len

guaj

e y

pens

amie

nto-

razo

nam

ient

o-)6

. o

Se

con

side

rará

que

el d

año

expe

rim

enta

do p

or u

n ni

ño, n

iña

o ad

oles

cent

e co

nstit

uye

un d

año

sign

ifica

tivo

cua

ndo

se p

rese

nte

una

o va

rias

de

las

sigu

ient

es c

ircu

nsta

ncia

s:

El

dañ

o qu

e pa

dece

el n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte

en u

na o

var

ias

área

s de

des

arro

llo (

físic

o, e

moc

iona

l, so

cial

y/o

cog

nitiv

o) le

col

oca

en lo

s ex

trem

os d

e lo

esp

erab

le a

su

edad

o m

anifi

esta

un

func

iona

mie

nto

extr

emad

amen

te li

mita

do o

per

turb

ado;

las

dific

ulta

des

en u

na o

var

ias

área

s de

des

arro

llo p

ersi

sten

a lo

larg

o de

dife

rent

es e

tapa

s ev

olut

ivas

; o e

l dañ

o af

ecta

sim

ultá

neam

ente

al

men

os a

dos

áre

as d

e de

sarr

ollo

(fís

ico,

em

ocio

nal,

soci

al y

/o c

ogni

tivo)

(se

gún

el á

rea

afec

tada

, se

requ

iere

val

orac

ión

por

parte

de

un o

una

pro

fesio

nal d

el á

mbi

to s

anita

rio, e

duca

tivo

o de

la

psico

logí

a/ps

iqui

atría

).

La

des

prot

ecci

ón h

a co

loca

do a

l niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e en

rie

sgo

de m

uert

e, d

e un

a di

scap

acid

ad p

erm

anen

te, o

de

una

enfe

rmed

ad o

tra

stor

no fí

sico

de

cará

cter

gra

ve.

El

niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e pr

esen

ta le

sione

s fís

icas

en

dete

rmin

adas

zon

as d

el c

uerp

o (c

ara,

cab

eza,

lesi

ones

inte

rnas

, ano

, gen

itale

s) o

req

uier

e ho

spita

lizac

ión

o tr

atam

ient

o m

édic

o co

mo

cons

ecue

ncia

del

mal

trat

o (e

n es

tos

caso

s, co

nvie

ne d

ispon

er d

e in

form

e m

édico

).

El n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte

es a

band

onad

o po

r su

pad

re y

mad

re o

per

sona

s qu

e ej

erce

n su

tut

ela

o gu

arda

, sin

que

est

as p

erso

nas

man

ifies

ten

inte

nció

n de

vol

ver.

El n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte

ha s

ido

obje

to d

e ab

uso

sexu

al in

traf

amili

ar –

con

o sin

con

tact

o fís

ico-

.

El n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte

ha s

ido

indu

cido

a c

omet

er a

ccio

nes

delic

tivas

gra

ves,

a la

pro

stitu

ción

o h

a si

do e

xplo

tado

sex

ualm

ente

. o

La

pre

senc

ia d

e da

ño fí

sico

y su

gra

veda

d es

más

fáci

l de

dete

ctar

y e

valu

ar q

ue e

l dañ

o ps

íqui

co. L

os s

ínto

mas

de

daño

psí

quic

o p

uede

n m

anife

star

se d

e di

fere

ntes

form

as d

e ac

uerd

o al

niv

el e

volu

tivo

del

niño

, ni

ña o

ado

lesc

ente

. In

cluy

en p

robl

emas

de

tipo

int

erna

lizad

o (p

or e

jem

plo,

sín

tom

as d

epre

sivos

, an

sieda

d, i

nhib

ició

n co

mpo

rtam

enta

l, re

trai

mie

nto,

aisl

amie

nto)

y e

xter

naliz

ado

(por

ej

empl

o, c

ondu

ctas

agr

esiv

as, c

ompo

rtam

ient

os a

soci

ales

o d

esaf

iant

es).

Pued

en m

anife

star

se t

ambi

én e

n fo

rma

de s

obre

adap

taci

ón o

pse

udom

adur

ez, a

unqu

e es

to n

o im

plic

a qu

e es

tos

últim

os d

eban

ser

co

nsid

erad

os d

e fo

rma

nece

saria

sín

tom

as d

e da

ño p

síqui

co, p

udie

ndo

ser

refle

jo d

e un

a ad

apta

ción

ade

cuad

a y

una

supe

raci

ón e

xito

sa p

or p

arte

del

niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e de

l tra

to o

cui

dado

inad

ecua

dos

reci

bido

s en

su

fam

ilia.

o

La

pre

senc

ia y

gra

veda

d de

dañ

o ps

íqui

co d

eber

á se

r ev

alua

da p

or p

rofe

sion

ales

de

la p

sico

logí

a o

psiq

uiat

ría

a tr

avés

de

la m

etod

olog

ía e

inst

rum

ento

s pr

opio

s de

su

disc

iplin

a pr

ofes

iona

l. C

uand

o se

util

icen

pru

ebas

aut

oapl

icad

as, s

e se

lecc

iona

rán

aque

llas

que

disp

onga

n de

índi

ces

adec

uado

s de

fiab

ilida

d y

valid

ez. C

uand

o se

util

icen

pru

ebas

que

no

reún

an e

stas

con

dici

ones

, nun

ca s

erán

ut

iliza

das

com

o cr

iterio

úni

co d

e va

lora

ción

o d

iagn

óstic

o y

sus

resu

ltado

s se

inte

rpre

tará

n co

n la

deb

ida

prec

auci

ón.

o

La a

usen

cia

de s

ínto

mas

obs

erva

bles

de

daño

psí

quic

o en

un

niño

, ni

ña o

ado

lesc

ente

que

no

tien

e sa

tisf

echa

s su

s ne

cesi

dade

s bá

sica

s no

sig

nific

a ne

cesa

riam

ente

aus

enci

a de

da

ño. E

l dañ

o pu

ede

esta

r pr

oduc

iénd

ose

y m

anife

star

se e

n fo

rma

de s

ínto

mas

agu

dos

en m

omen

tos

post

erio

res

o va

lora

rse

que,

aun

que

la s

ituac

ión

pue

de n

o es

tar

prov

ocan

do u

n da

ño s

igni

ficat

ivo

en e

l m

omen

to a

ctua

l, es

pro

babl

e qu

e se

pro

duzc

a en

un

futu

ro p

róxi

mo

si la

situ

ació

n no

se

corr

ige.

o

Es

pre

ciso

rec

oger

dat

os n

o só

lo s

obre

el i

mpa

cto

actu

al d

el c

ompo

rtam

ient

o pa

rent

al e

n el

niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e (s

ituac

ión

actu

al)

sino

tam

bién

de

su e

volu

ción

(có

mo

esta

ba h

ace

6, 1

2,

18 m

eses

). La

evo

luci

ón d

e la

sin

tom

atol

ogía

(s

i mej

ora,

em

peor

a o

es e

stab

le)

es u

n el

emen

to c

lave

en

algu

nas

tipol

ogía

s pa

ra d

eter

min

ar s

u gr

aved

ad. E

s im

port

ante

pre

cisa

r en

aqu

ello

s sí

ntom

as

rele

vant

es s

u in

tens

idad

y d

ar d

etal

les

(si

un o

una

ado

lesc

ente

tie

ne d

ificu

ltade

s en

sus

rel

acio

nes

soci

ales

, es

peci

ficar

en

qué

se c

oncr

etan

-no

tie

ne n

ingú

n am

igo,

los

tie

ne p

ero

no l

e tr

atan

ad

ecua

dam

ente

, etc

.-).

o

El e

stab

leci

mie

nto

de u

n ne

xo c

ausa

l ent

re lo

s sín

tom

as d

e da

ño q

ue p

rese

nta

un n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte

y el

trat

o qu

e re

cibe

por

par

te d

e su

pad

re, m

adre

o p

erso

nas

que

ejer

cen

su tu

tela

o g

uard

a es

de

gran

difi

culta

d, e

spec

ialm

ente

par

a lo

s sín

tom

as q

ue n

o so

n de

índo

le fí

sico.

En

la m

ayor

ía d

e lo

s ca

sos

dich

o ne

xo ú

nica

men

te p

uede

est

able

cers

e en

form

a de

hip

ótes

is o

estim

acio

nes

de p

roba

bilid

ad,

rara

men

te c

omo

cert

ezas

abs

olut

as. C

uand

o se

an fo

rmul

adas

, dic

has

hipó

tesi

s o

esti

mac

ione

s de

berá

n se

r de

bida

men

te a

rgum

enta

das

y ba

sars

e en

el c

onoc

imie

nto

actu

alm

ente

disp

onib

le s

obre

las

cons

ecue

ncia

s de

las

situa

cion

es d

e de

spro

tecc

ión

en e

l des

arro

llo in

fant

il y

adol

esce

nte.

Los

mism

os c

riter

ios

debe

rán

aplic

arse

cua

ndo

se fo

rmul

en p

redi

ccio

nes

de fu

turo

en

rela

ción

al d

año

pote

ncia

l que

un

a de

term

inad

a sit

uaci

ón p

uede

pro

duci

r en

el d

esar

rollo

y b

iene

star

de

un n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte.

6 D

esar

rollo

cog

niti

vo n

o es

equ

ival

ente

a a

prov

echa

mie

nto

acad

émic

o. E

l des

arro

llo d

e la

s ca

paci

dade

s co

gniti

vas

influ

ye p

oder

osam

ente

en

el r

endi

mie

nto

esco

lar,

per

o un

ren

dim

ient

o po

bre

pued

e es

tar

dete

rmin

ado

por

múl

tiple

s fa

ctor

es, n

o si

gnifi

cand

o n

eces

aria

men

te q

ue e

xist

a un

ret

raso

o u

n da

ño c

ogni

tivo

sign

ifica

tivos

. E

l des

arro

llo c

ogni

tivo

impl

ica

la a

dqui

sici

ón p

rogr

esiv

a de

un

conj

unto

de

habi

lidad

es a

dapt

ativ

as -

capa

cida

des,

con

duct

as y

des

trez

as-

que

perm

iten

a la

per

sona

des

empe

ñar

de f

orm

a ad

ecua

da s

us d

ifere

ntes

rol

es e

n su

s en

torn

os

habi

tual

es, e

n su

s gr

upos

de

refe

renc

ia, d

e ac

uerd

o a

su e

dad

cron

ológ

ica.

BOLETÍN OFICIAL DEL PAÍS VASCO N.º 233

lunes 12 de diciembre de 2011

2011/5937 (12/71)

Page 13: BOLET OCAL DEL PA VACO · N. 233 lunes 12 de diciembre de 2011 BOLET OCAL DEL PA VACO 2011/5937 (1/71) OTRAS DISPOSICIONES DEPARTAMENTO DE EMPLEO Y ASUNTOS SOCIALES 5937 DECRETO 230/2011,

28 Ju

nio

2011

11

2. C

AU

SAS

E IN

TE

RV

EN

CIÓ

N

Cau

sas

In

terv

enci

ón

A

Impo

sibi

lidad

tem

pora

l o d

efin

itiv

a de

los

padr

es, m

adre

s o

pers

onas

que

eje

rcen

la t

utel

a o

guar

da

para

cum

plir

los

debe

res

de p

rote

cció

n es

tabl

ecid

os p

ara

la g

uard

a de

las

pers

onas

men

ores

de

edad

, pud

iend

o pr

ovoc

ar la

pri

vaci

ón d

e su

nec

esar

ia a

sist

enci

a m

oral

o m

ater

ial:

por

fa

lleci

mie

nto,

enc

arce

lam

ient

o, e

nfer

med

ad fí

sica

, men

tal o

tox

icom

anía

inca

paci

tant

es, c

aren

cia

extr

ema

de

med

ios

mat

eria

les

(o c

ausa

de

natu

rale

za s

imila

r) y

aus

enci

a de

fam

iliar

es q

ue s

e ha

gan

carg

o de

l cui

dado

del

ni

ño, n

iña

o ad

oles

cent

e (s

e in

cluy

en p

erso

nas

men

ores

de

edad

ext

ranj

eras

no

acom

paña

das)

.

A

sunc

ión

de la

gua

rda

o tu

tela

7 del

niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e. L

a in

terv

enci

ón s

erá

com

pete

ncia

de

los

Serv

icio

s So

cial

es T

erri

tori

ales

(D

iput

acio

nes

Fora

les)

.

B

Incu

mpl

imie

nto

por

part

e de

los

padr

es, m

adre

s o

pers

onas

que

eje

rcen

la t

utel

a o

guar

da d

e lo

s de

bere

s de

pro

tecc

ión

esta

blec

idos

par

a la

gua

rda

de la

s pe

rson

as m

enor

es d

e ed

ad,

prov

ocan

do la

pri

vaci

ón d

e su

nec

esar

ia a

sist

enci

a m

oral

o m

ater

ial:

aban

dono

tot

al d

e la

per

sona

m

enor

de

edad

o c

ausa

de

natu

rale

za s

imila

r.

D

ecla

raci

ón d

e de

sam

paro

y a

sunc

ión

de la

tut

ela

del

niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e. L

a in

terv

enci

ón s

erá

com

pete

ncia

de

los

Serv

icio

s So

cial

es

Ter

rito

rial

es (D

iput

acio

nes

Fora

les)

.

C

Inad

ecua

do c

umpl

imie

nto

por

part

e de

los

padr

es, m

adre

s o

pers

onas

que

eje

rcen

la t

utel

a o

guar

da

de lo

s de

bere

s de

pro

tecc

ión

esta

blec

idos

par

a la

gua

rda

de la

s pe

rson

as m

enor

es d

e ed

ad,

pudi

endo

pro

voca

r la

pri

vaci

ón d

e su

nec

esar

ia a

sist

enci

a m

oral

o m

ater

ial:

1.

de

spro

tecc

ión

de g

rave

dad

mod

erad

a, e

leva

da o

muy

ele

vada

(en

cua

lqui

era

de s

us t

ipol

ogía

s) p

erpe

trad

a po

r lo

s pa

dres

, mad

res

o pe

rson

as q

ue e

jerc

en la

tut

ela

o gu

arda

2.

in

capa

cida

d de

los

padr

es, m

adre

s o

pers

onas

que

eje

rcen

la t

utel

a o

guar

da d

e pr

oteg

er a

la p

erso

na

men

or d

e ed

ad d

e la

des

prot

ecci

ón d

e gr

aved

ad m

oder

ada,

ele

vada

o m

uy e

leva

da (

en c

ualq

uier

a de

sus

tip

olog

ías)

per

petr

ada

por

otra

s pe

rson

as –

sean

adu

ltas

o m

enor

es d

e ed

ad-.

Se

gún

su g

rave

dad,

est

as s

ituac

ione

s pu

eden

con

stitu

ir:

Des

prot

ecci

ón d

e gr

aved

ad m

oder

ada.

La

inte

rven

ción

se

rá c

ompe

tenc

ia d

e lo

s Se

rvic

ios

Soci

ales

Mun

icip

ales

.

Des

prot

ecci

ón d

e gr

aved

ad e

leva

da o

muy

ele

vada

-con

o

sin

sep

arac

ión

del n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte

de la

fa

mili

a-. L

a in

terv

enci

ón s

erá

com

pete

ncia

de

los

Serv

icio

s So

cial

es T

erri

tori

ales

(Dip

utac

ione

s Fo

rale

s).

7

Ref

erid

o ún

icam

ente

a lo

s ca

sos

aten

dido

s po

r lo

s Se

rvic

ios

Soci

ales

de

Ate

nció

n y

Prot

ecci

ón a

la In

fanc

ia y

Ado

lesc

enci

a. E

n ot

ros

caso

s, la

inte

rven

ción

se

desa

rrol

lará

exc

lusi

vam

ente

des

de in

stan

cias

ju

dici

ales

(po

r ej

empl

o, s

olic

itude

s de

tut

elas

ord

inar

ias)

.

BOLETÍN OFICIAL DEL PAÍS VASCO N.º 233

lunes 12 de diciembre de 2011

2011/5937 (13/71)

Page 14: BOLET OCAL DEL PA VACO · N. 233 lunes 12 de diciembre de 2011 BOLET OCAL DEL PA VACO 2011/5937 (1/71) OTRAS DISPOSICIONES DEPARTAMENTO DE EMPLEO Y ASUNTOS SOCIALES 5937 DECRETO 230/2011,

28 Ju

nio

2011

12

PA

RT

E II

Situ

acio

nes

de r

iesg

o y

desa

mpa

ro:

Valo

raci

ón d

e la

gra

veda

d

BOLETÍN OFICIAL DEL PAÍS VASCO N.º 233

lunes 12 de diciembre de 2011

2011/5937 (14/71)

Page 15: BOLET OCAL DEL PA VACO · N. 233 lunes 12 de diciembre de 2011 BOLET OCAL DEL PA VACO 2011/5937 (1/71) OTRAS DISPOSICIONES DEPARTAMENTO DE EMPLEO Y ASUNTOS SOCIALES 5937 DECRETO 230/2011,

28 Ju

nio

2011

13

C

rite

rios

gen

eral

es y

pro

cedi

mie

nto

para

la v

alor

ació

n

Esta

par

te d

el d

ocum

ento

def

ine

de m

aner

a m

ás c

oncr

eta

los

tipos

de

situ

acio

nes

que

pued

en c

onst

ituir

rie

sgo

y de

sam

paro

hac

ia u

n ni

ño, n

iña

o ad

oles

cent

e y

requ

erir

, por

ta

nto,

la

inte

rven

ción

de

los

Serv

icio

s So

cial

es M

unic

ipal

es o

Ter

rito

rial

es.

El d

ocum

ento

no

deta

lla e

l am

plio

esp

ectr

o de

situ

acio

nes

en l

as q

ue,

habi

endo

una

ate

nció

n ad

ecua

da a

las

nece

sida

des

del n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte,

hay

ant

eced

ente

s o

dific

ulta

des

pers

onal

es, f

amili

ares

o s

ocia

les

que

impl

ican

vul

nera

bilid

ad a

la d

espr

otec

ción

y

cuya

ate

nció

n ta

mbi

én e

s co

mpe

tenc

ia d

e lo

s Se

rvic

ios

Soci

ales

.

• El

doc

umen

to r

ecog

e lo

s di

fere

ntes

tip

os d

e si

tuac

ione

s de

rie

sgo

y de

sam

paro

que

pue

den

prod

ucir

se e

n el

sen

o de

una

fam

ilia

(ent

endi

endo

por

tal e

l núc

leo

conv

iven

cial

com

pues

to p

or la

per

sona

men

or d

e ed

ad y

la p

erso

na o

per

sona

s qu

e ej

erce

n la

pat

ria

pote

stad

o s

u tu

tela

o g

uard

a8 ). E

l lis

tado

pre

tend

e se

r ex

haus

tivo

, au

nque

pue

den

exis

tir

situ

acio

nes

exce

pcio

nale

s aq

uí n

o re

cogi

das

que

en s

u ca

so d

eber

án s

er d

ebid

amen

te d

escr

itas

.

Tod

as la

s si

tuac

ione

s in

clui

das

en e

l doc

umen

to t

iene

n en

com

ún q

ue:

a)

impl

ican

el i

ncum

plim

ient

o o

el im

posi

ble

o in

adec

uado

cum

plim

ient

o de

los

debe

res

de p

rote

cció

n es

tabl

ecid

os p

ara

la g

uard

a de

las

pers

onas

men

ores

de

edad

, b)

su

pone

n un

a de

sate

nció

n o

aten

ción

inad

ecua

da (

por

acci

ón u

om

isión

) a

las

nece

sida

des

bási

cas

(físi

cas,

de

segu

rida

d, e

moc

iona

les,

soc

iale

s o

cogn

itiva

s) d

el n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte,

y

c)

está

n pr

ovoc

ando

o e

s pr

obab

le q

ue p

rovo

quen

un

daño

sig

nific

ativ

o en

la p

erso

na m

enor

de

edad

, pud

iend

o lle

gar

a la

pri

vaci

ón d

e su

nec

esar

ia a

sist

enci

a m

oral

o m

ater

ial.

8

Se in

cluy

en la

s gu

arda

s de

hec

ho

BOLETÍN OFICIAL DEL PAÍS VASCO N.º 233

lunes 12 de diciembre de 2011

2011/5937 (15/71)

Page 16: BOLET OCAL DEL PA VACO · N. 233 lunes 12 de diciembre de 2011 BOLET OCAL DEL PA VACO 2011/5937 (1/71) OTRAS DISPOSICIONES DEPARTAMENTO DE EMPLEO Y ASUNTOS SOCIALES 5937 DECRETO 230/2011,

28 Ju

nio

2011

14

Perí

odo

de t

iem

po q

ue a

barc

a el

inst

rum

ento

El in

stru

men

to h

a de

ser

apl

icad

o pa

ra v

alor

ar la

gra

veda

d de

la/s

tip

olog

ía/s

de

desp

rote

cció

n qu

e es

tán

afec

tand

o a

un n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte

en e

l mom

ento

de

la v

alor

ació

n.

Se r

ecog

erá

info

rmac

ión

y se

ten

drá

en c

uent

a la

evo

luci

ón d

e di

cha/

s tip

olog

ía/s

des

de s

u ap

aric

ión,

aun

que

el p

eso

prin

cipa

l de

la v

alor

ació

n de

la g

rave

dad

se a

sign

ará

a (1

) la

s ca

ract

eríst

icas

del

com

port

amie

nto

del p

adre

y la

mad

re o

per

sona

s qu

e ej

erza

n la

tut

ela

o gu

arda

, y (

2) s

u im

pact

o en

el n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte

en e

l m

omen

to d

e la

va

lora

ción

, ent

endi

endo

por

tal

los

últi

mos

sei

s m

eses

. N

ivel

es d

e gr

aved

ad, c

alifi

caci

ón y

sig

nific

ado

Para

cad

a ti

polo

gía

de d

espr

otec

ción

, el i

nstr

umen

to d

escr

ibe:

1.

los

nive

les

de g

rave

dad

mod

erad

a, e

leva

da y

muy

ele

vada

(sal

vo e

xcep

cion

es e

n la

s qu

e no

se

cont

empl

a la

exi

sten

cia

de a

lgún

niv

el d

e gr

aved

ad),

y

2.

situ

acio

nes

que

impl

ican

déf

icits

leve

s en

el e

jerc

icio

de

la g

uard

a y

cons

tituy

en “

ries

go le

ve”.

Se p

ropo

rcio

na u

na d

escr

ipci

ón d

e ca

da n

ivel

de

grav

edad

en

cada

tip

olog

ía. D

ado

que

no r

esul

ta p

osib

le r

ecog

er d

e fo

rma

exha

ustiv

a la

tot

alid

ad d

e ci

rcun

stan

cias

que

pue

den

pres

enta

rse,

si s

e pr

oduc

en s

itua

cion

es n

o se

ñala

das

en n

ingú

n ni

vel d

e gr

aved

ad d

eber

án c

lasi

ficar

se e

n el

niv

el q

ue d

escr

iba

circ

unst

anci

as s

imila

res.

La

s ci

rcun

stan

cias

incl

uida

s en

cad

a ni

vel d

e gr

aved

ad s

e de

scri

ben

en u

n pá

rraf

o. E

se p

árra

fo e

stá

com

pues

to p

or d

ifere

ntes

fra

ses

que

pret

ende

n, e

n co

njun

to, d

escr

ibir

un

a de

term

inad

a si

tuac

ión

o un

tip

o de

rel

ació

n fa

mili

ar. P

ara

calif

icar

un

nive

l de

grav

edad

no

nece

sari

amen

te h

an d

e pr

esen

tars

e to

das

y ca

da u

na d

e la

s fr

ases

rec

ogid

as

en e

sos

párr

afos

; es

sufic

ient

e co

n qu

e se

pre

sent

en u

na p

arte

sus

tanc

ial d

e el

las

y qu

e el

tip

o de

situ

ació

n de

scri

ta e

n el

pár

rafo

ref

leje

o s

e aj

uste

a lo

que

suc

ede

en e

l cas

o ev

alua

do. E

l ins

trum

ento

indi

ca m

edia

nte

una

“Y”

(may

úscu

la y

sub

raya

do)

las

situ

acio

nes

en la

s qu

e se

exi

ge la

pre

senc

ia s

imul

táne

a de

var

ias

circ

unst

anci

as p

ara

calif

icar

un

dete

rmin

ado

nive

l de

grav

edad

. C

uand

o la

mis

ma

cond

ucta

/sit

uaci

ón p

ueda

inc

luir

se e

n va

rias

tip

olog

ías

o es

cala

s, s

e ca

lific

ará

únic

amen

te e

n un

a de

ella

s: e

n aq

uélla

que

pre

sent

e un

may

or

nive

l de

grav

edad

. Si l

as e

scal

as p

rese

ntar

an id

éntic

o ni

vel d

e gr

aved

ad, s

e ca

lific

ará

en la

esc

ala

cuyo

s in

dica

dore

s se

an m

ás r

elev

ante

s.

Lo

s ni

vele

s de

gra

veda

d de

det

erm

inad

as t

ipol

ogía

s to

man

en

cons

ider

ació

n la

eda

d cr

onol

ógic

a de

l ni

ño,

niña

o a

dole

scen

te,

esta

blec

iend

o in

terv

alos

en

base

a l

a di

fere

ncia

ción

gen

éric

a de

eta

pas

evol

utiv

as: (

1) e

dad

infe

rior

a s

eis

años

, (2)

ent

re s

eis

y do

ce a

ños,

y (

3) d

oce

años

o m

ás (

adol

esce

nte)

. L

a ca

lific

ació

n de

l niv

el d

e gr

aved

ad d

ebe

real

izar

se r

espe

tand

o es

tos

inte

rval

os.

• El

inst

rum

ento

incl

uye

en s

u pa

rte

final

dos

sit

uaci

ones

par

ticu

lare

s (“

Ant

eced

ente

s de

des

prot

ecci

ón g

rave

per

petr

ada

por

el p

adre

, mad

re o

per

sona

s qu

e ej

erce

n la

tu

tela

o g

uard

a” y

“G

rave

s di

ficul

tade

s pe

rson

ales

en

el p

adre

, m

adre

o p

erso

nas

que

ejer

cen

la t

utel

a o

guar

da”)

qu

e, d

e en

cont

rars

e pr

esen

tes

en

las

cond

icio

nes

reco

gida

s en

el i

nstr

umen

to, i

mpl

ican

de

form

a au

tom

átic

a la

val

orac

ión

glob

al d

el n

ivel

de

grav

edad

del

cas

o co

mo

elev

ada

-rie

sgo

grav

e o

desa

mpa

ro-.

Est

as s

ituac

ione

s pa

rtic

ular

es p

uede

n pr

esen

tars

e si

mul

táne

amen

te a

alg

una/

s tip

olog

ía/s

de

desp

rote

cció

n o

de fo

rma

aisl

ada.

• U

na v

ez v

alor

ada

la g

rave

dad

indi

vidu

al d

e ca

da t

ipol

ogía

, ha

de r

ealiz

arse

una

val

orac

ión

glob

al d

el n

ivel

de

grav

edad

del

cas

o: S

IN R

IESG

O, R

IESG

O L

EV

E,

RIE

SGO

MO

DE

RA

DO

, RIE

SGO

GR

AV

E O

DE

SAM

PA

RO

9 . E

sta

valo

raci

ón s

e lle

vará

a c

abo

de a

cuer

do a

los

crite

rios

que

se

deta

llan

a co

ntin

uaci

ón:

o

La

pre

senc

ia d

e un

ind

icad

or d

e gr

aved

ad m

uy e

leva

da o

gra

veda

d el

evad

a su

pond

rá,

inde

pend

ient

emen

te d

e la

gra

veda

d de

l re

sto

de i

ndic

ador

es,

la

valo

raci

ón g

loba

l de

l ca

so c

omo

ries

go g

rave

o d

esam

paro

, lo

que

im

plic

a qu

e la

int

erve

nció

n co

n el

mis

mo

es c

ompe

tenc

ia d

e lo

s Se

rvic

ios

Soci

ales

T

erri

tori

ales

. Est

o se

rá a

sí in

depe

ndie

ntem

ente

de

la a

ctitu

d y

disp

osic

ión

de la

fam

ilia

haci

a la

inte

rven

ción

. Ser

án lo

s Se

rvic

ios

Soci

ales

Ter

rito

rial

es q

uien

es, c

on e

l co

njun

to d

e la

info

rmac

ión

reca

bada

sob

re e

l niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e y

su fa

mili

a, d

eter

min

en s

i se

trat

a de

una

situ

ació

n de

rie

sgo

grav

e o

de d

esam

paro

.

9

La d

eter

min

ació

n de

si u

n ca

so c

on in

dica

dore

s de

des

prot

ecci

ón d

e gr

aved

ad e

leva

da o

muy

ele

vada

con

stitu

ye r

iesg

o gr

ave

o de

sam

paro

cor

resp

onde

a lo

s Se

rvic

ios

Soci

ales

Ter

rito

rial

es.

BOLETÍN OFICIAL DEL PAÍS VASCO N.º 233

lunes 12 de diciembre de 2011

2011/5937 (16/71)

Page 17: BOLET OCAL DEL PA VACO · N. 233 lunes 12 de diciembre de 2011 BOLET OCAL DEL PA VACO 2011/5937 (1/71) OTRAS DISPOSICIONES DEPARTAMENTO DE EMPLEO Y ASUNTOS SOCIALES 5937 DECRETO 230/2011,

28 Ju

nio

2011

15

o

La

pre

senc

ia d

e al

men

os u

n in

dica

dor

de g

rave

dad

mod

erad

a si

n qu

e ex

ista

n in

dica

dore

s de

gra

veda

d el

evad

a o

muy

ele

vada

, sup

ondr

á la

val

orac

ión

glob

al d

el c

aso

com

o ri

esgo

mod

erad

o. S

alvo

exc

epci

ones

deb

idam

ente

arg

umen

tada

s, la

pre

senc

ia s

imul

táne

a de

var

ios

indi

cado

res

de g

rave

dad

mod

erad

a no

in

crem

enta

el n

ivel

de

grav

edad

glo

bal d

el c

aso.

L

a pr

esen

cia

de i

ndic

ador

es d

e ri

esgo

lev

e si

n qu

e ex

ista

n in

dica

dore

s de

gra

veda

d m

oder

ada,

ele

vada

o

muy

ele

vada

, su

pond

rá l

a va

lora

ción

glo

bal

del

caso

com

o ri

esgo

lev

e.

Tam

poco

en

este

cas

o, s

alvo

exc

epci

ones

deb

idam

ente

arg

umen

tada

s, la

pre

senc

ia

sim

ultá

nea

de v

ario

s in

dica

dore

s de

gra

veda

d le

ve in

crem

enta

el n

ivel

de

grav

edad

glo

bal d

el c

aso

a ri

esgo

mod

erad

o.

La in

terv

enci

ón e

n es

tos

caso

s co

rres

pond

erá

a lo

s Se

rvic

ios

Soci

ales

Mun

icip

ales

.

o

La e

xist

enci

a de

dem

anda

de

ayud

a pa

ra r

esol

ver

sus

dific

ulta

des

por

part

e de

los

pad

res,

mad

res

o pe

rson

as q

ue e

jerz

an l

a tu

tela

o g

uard

a de

l ni

ño,

niña

o

adol

esce

nte

a lo

s Se

rvic

ios

de A

tenc

ión

y Pr

otec

ción

a la

Infa

ncia

y A

dole

scen

cia

(sea

n M

unic

ipal

es o

Ter

rito

rial

es),

la m

anife

stac

ión

de c

onci

enci

a de

pro

blem

a y

su g

rado

de

cola

bora

ción

con

la p

ropu

esta

de

inte

rven

ción

rea

lizad

a de

sde

dich

os s

ervi

cios

, son

ele

men

tos

que

–ade

más

de

la p

rese

ncia

o n

o de

indi

cado

res

de

desp

rote

cció

n y

su g

rave

dad-

sie

mpr

e de

berá

n se

r va

lora

dos

ante

s de

det

erm

inar

el n

ivel

glo

bal d

e gr

aved

ad d

e un

cas

o.

-

La n

ula

o in

sufic

ient

e co

ncie

ncia

de

prob

lem

a y/

o co

labo

raci

ón c

on la

pro

pues

ta d

e in

terv

enci

ón p

or p

arte

de

los

padr

es, m

adre

s o

pers

onas

que

eje

rzan

la

tute

la o

gua

rda

del n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte

podr

án s

upon

er u

n in

crem

ento

en

la v

alor

ació

n de

l niv

el g

loba

l de

grav

edad

del

cas

o.

- C

uand

o es

tos

elem

ento

s no

est

én p

rese

ntes

y s

e tr

ate

de u

n ca

so c

on in

dica

dore

s qu

e se

enc

uent

ran

en e

l lím

ite e

ntre

“ri

esgo

mod

erad

o” y

“ri

esgo

gra

ve”,

po

drá

supo

ner

la c

alifi

caci

ón d

el c

aso

com

o “r

iesg

o gr

ave”

sie

mpr

e y

cuan

do a

sí lo

con

side

ren

de f

orm

a co

nsen

suad

a lo

s eq

uipo

s té

cnic

os d

e lo

s Se

rvic

ios

Soci

ales

Mun

icip

ales

y T

erri

tori

ales

. -

En lo

s ca

sos

de d

espr

otec

ción

de

grav

edad

ele

vada

o m

uy e

leva

da, c

onst

ituye

n el

emen

tos

deci

sivo

s pa

ra d

eter

min

ar s

i la

situ

ació

n co

nstit

uye

“rie

sgo

grav

e” o

“d

esam

paro

”.

- La

pre

senc

ia d

e co

ncie

ncia

de

prob

lem

a y/

o co

labo

raci

ón c

on l

a pr

opue

sta

de i

nter

venc

ión

no s

upon

drán

una

dis

min

ució

n en

el

nive

l gl

obal

de

grav

edad

de

ries

go g

rave

a r

iesg

o m

oder

ado,

o d

e ri

esgo

mod

erad

o a

ries

go le

ve.

• Es

impo

rtan

te t

ener

en

cuen

ta q

ue la

s sit

uaci

ones

de

ries

go m

oder

ado,

rie

sgo

grav

e y

desa

mpa

ro im

plic

an la

exi

sten

cia

de u

n da

ño s

igni

ficat

ivo

–rea

l o p

oten

cial

- en

el b

iene

star

y

desa

rrol

lo d

el n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte.

En

este

sen

tido,

si b

ien

las

situ

acio

nes

de r

iesg

o m

oder

ado

impl

ican

un

daño

men

or q

ue la

s si

tuac

ione

s de

rie

sgo

grav

e o

desa

mpa

ro,

no s

on e

n ni

ngún

cas

o m

enos

pre

ocup

ante

s ni

impl

ican

una

men

or n

eces

idad

de

inte

rven

ción

.

Po

r ot

ra p

arte

, cad

a un

o de

los

dife

rent

es n

ivel

es d

e gr

aved

ad c

onst

ituye

un

cont

inuo

don

de s

e in

cluy

en s

ituac

ione

s di

vers

as q

ue p

uede

n ac

erca

rse

más

o m

enos

a c

ada

uno

de

sus

extr

emos

. Est

o si

gnifi

ca, p

or e

jem

plo,

que

en

el n

ivel

de

grav

edad

mod

erad

a pu

eden

incl

uirs

e ca

sos

que

se a

cerc

an m

ás a

ri

esgo

leve

y

otro

s ca

sos

que

se a

cerc

an m

ás a

ri

esgo

gra

ve. L

o m

ism

o su

cede

en

el r

esto

de

nive

les.

En

las

situ

acio

nes

de d

espr

otec

ción

de

grav

edad

mod

erad

a, e

leva

da y

muy

ele

vada

, es

impo

rtan

te t

ener

en

cuen

ta q

ue g

rave

dad

de la

des

prot

ecci

ón n

o es

si

nóni

mo

de g

rave

dad

de l

os p

robl

emas

pre

sent

es e

n la

fam

ilia

ni d

e di

ficul

tad

en r

elac

ión

a su

abo

rdaj

e, a

unqu

e ha

y un

a as

ocia

ción

ent

re la

gra

veda

d de

l dañ

o in

fligi

do a

l niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e y

el n

úmer

o y

seve

rida

d de

pro

blem

as e

n la

fam

ilia

(difi

culta

des

pers

onal

es e

n la

s fig

uras

par

enta

les,

déf

icits

de

habi

lidad

es p

aren

tale

s, a

buso

de

drog

as o

alc

ohol

, ais

lam

ient

o so

cial

, difi

culta

des

econ

ómic

as y

labo

rale

s, e

tc.).

La

grav

edad

de

la d

espr

otec

ción

se

eval

úa f

unda

men

talm

ente

en

func

ión

del i

mpa

cto

que

el

com

port

amie

nto

de lo

s pa

dres

y m

adre

s o

pers

onas

que

eje

rcen

la t

utel

a o

guar

da t

iene

o p

uede

ten

er e

n el

niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e, n

o en

fun

ción

del

núm

ero

o gr

aved

ad d

e lo

s pr

oble

mas

que

afe

ctan

a la

fam

ilia.

Al i

gual

que

las

circ

unst

anci

as d

e un

a fa

mili

a pu

eden

cam

biar

, la

grav

edad

de

la d

espr

otec

ción

tam

bién

pue

de v

aria

r a

lo la

rgo

del t

iem

po. L

os c

ambi

os p

uede

n pr

oduc

irse

bie

n po

r la

int

erve

nció

n de

los

Ser

vici

os S

ocia

les

de A

tenc

ión

y Pr

otec

ción

a l

a In

fanc

ia y

Ado

lesc

enci

a o

bien

por

la

prop

ia e

volu

ción

de

la f

amili

a y

de s

u en

torn

o. E

so i

mpl

ica

que,

in

depe

ndie

ntem

ente

del

tip

o de

inte

rven

ción

llev

ada

a ca

bo p

or d

icho

s se

rvic

ios,

cua

lqui

er fa

mili

a en

la q

ue s

e de

tect

e un

a sit

uaci

ón

de e

sta

índo

le, e

spec

ialm

ente

si s

e tr

ata

de

desp

rote

cció

n de

gra

veda

d m

oder

ada,

ele

vada

o m

uy e

leva

da,

debe

rá s

er o

bjet

o de

eva

luac

ión

cont

inua

da e

n cu

anto

a l

a sit

uaci

ón d

e lo

s ni

ños,

niña

s y

adol

esce

ntes

has

ta

gara

ntiz

ar q

ue lo

s cu

idad

os y

ate

nció

n re

cibi

dos

por

ésto

s se

enc

uent

ran

en u

n ni

vel a

decu

ado

y lo

s ca

mbi

os s

on s

ufic

ient

emen

te e

stab

les.

BOLETÍN OFICIAL DEL PAÍS VASCO N.º 233

lunes 12 de diciembre de 2011

2011/5937 (17/71)

Page 18: BOLET OCAL DEL PA VACO · N. 233 lunes 12 de diciembre de 2011 BOLET OCAL DEL PA VACO 2011/5937 (1/71) OTRAS DISPOSICIONES DEPARTAMENTO DE EMPLEO Y ASUNTOS SOCIALES 5937 DECRETO 230/2011,

28 Ju

nio

2011

16

En e

ste

sent

ido,

es

impo

rtan

te t

ener

en

cuen

ta q

ue la

val

orac

ión

de la

gra

veda

d de

la d

espr

otec

ción

se

real

iza

en u

n m

omen

to c

oncr

eto

de la

vid

a de

una

fam

ilia

y de

un

niño

, ni

ña o

ado

lesc

ente

. La

s si

tuac

ione

s de

des

prot

ecci

ón q

ue p

udie

ran

habe

rse

prod

ucid

o en

el

pasa

do p

ero

que

no s

e en

cuen

tren

pre

sent

es e

n el

mom

ento

de

la

valo

raci

ón n

o se

rán

calif

icad

as c

omo

tale

s, a

un c

uand

o su

s se

cuel

as e

n el

niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e pu

edan

per

sist

ir.

Con

ocer

la e

xist

enci

a pr

evia

de

situ

acio

nes

de

desp

rote

cció

n en

una

fam

ilia

es i

mpo

rtan

te e

n m

ucho

s se

ntid

os:

para

ela

bora

r el

pro

nóst

ico

sobr

e la

s po

sibi

lidad

es d

e ca

paci

taci

ón p

aren

tal,

para

ent

ende

r el

ori

gen

de l

os

prob

lem

as o

difi

culta

des

del n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte,

etc

. Per

o es

ta c

ircu

nsta

ncia

no

ha d

e in

fluir

en

la v

alor

ació

n ac

erca

de

la e

xist

enci

a o

no d

e un

a si

tuac

ión

de d

espr

otec

ción

y

de s

u gr

aved

ad e

n ot

ro m

omen

to d

ifere

nte.

C

ircu

nsta

ncia

s pa

rtic

ular

es

• C

uand

o la

val

orac

ión

de la

exi

sten

cia

de d

espr

otec

ción

y s

u gr

aved

ad im

pliq

ue a

niñ

os, n

iñas

o a

dole

scen

tes

que

pasa

n pe

ríod

os r

elat

ivam

ente

pro

long

ados

y r

egul

ares

de

tiem

po e

n di

fere

ntes

núc

leos

con

vive

ncia

les

-com

o el

cas

o de

hijo

s e

hija

s de

par

ejas

sep

arad

as o

div

orci

adas

- se

eva

luar

á el

tra

to y

el n

ivel

de

cuid

ados

rec

ibid

os p

or e

l ni

ño, n

iña

o ad

oles

cent

e en

cad

a un

o de

eso

s do

mic

ilios

de

form

a in

depe

ndie

nte.

Tal

y c

omo

se h

a se

ñala

do e

n la

par

te I

de e

ste

docu

men

to, e

ste

inst

rum

ento

par

te d

e la

con

side

raci

ón d

e qu

e ha

y un

a se

rie

de d

erec

hos

y ne

cesid

ades

bás

icas

que

tod

a pe

rson

a m

enor

de

edad

tie

ne q

ue t

ener

gar

antiz

adas

y s

atis

fech

as p

ara

prom

over

su

desa

rrol

lo in

tegr

al, i

ndep

endi

ente

men

te d

el g

rupo

soc

iocu

ltura

l al q

ue p

erte

nezc

a o

de lo

s va

lore

s y

cost

umbr

es q

ue s

us p

adre

s y

mad

res

o pe

rson

as q

ue e

jerz

an s

u tu

tela

o g

uard

a ha

n ad

quir

ido

por

su p

erte

nenc

ia a

l mis

mo.

S

i bie

n lo

s Se

rvic

ios

Soci

ales

de

Prot

ecci

ón a

la

Infa

ncia

y A

dole

scen

cia

debe

n to

mar

en

cons

ider

ació

n y

mos

trar

el m

áxim

o re

spet

o a

los

valo

res

o co

stum

bres

cul

tura

les

part

icul

ares

, ést

as d

eben

gar

antiz

ar la

cob

ertu

ra d

e lo

s de

rech

os y

nec

esid

ades

bás

icas

de

todo

niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e. E

n ca

so d

e no

ser

así

, dic

hos

serv

icio

s tie

nen

el m

anda

to le

gal d

e in

terv

enir

par

a co

rreg

ir e

sa s

ituac

ión.

Hay

det

erm

inad

as p

ráct

icas

, par

ticu

lare

s o

más

fre

cuen

tes

en d

eter

min

ados

gru

pos

soci

ocul

tura

les

o ét

nico

s, q

ue s

upon

en c

lara

men

te u

na v

iola

ción

de

los

dere

chos

fun

dam

enta

les

de l

os n

iños

, ni

ñas

o ad

oles

cent

es y

que

que

dan

reco

gida

s en

el

inst

rum

ento

com

o si

tuac

ione

s de

des

prot

ecci

ón d

e gr

aved

ad

mod

erad

a, e

leva

da o

muy

ele

vada

. Alg

unos

eje

mpl

os in

cluy

en la

mut

ilaci

ón g

enita

l fem

enin

a o

la m

anife

stac

ión

exte

rna

de la

vol

unta

d de

com

eter

la –

tipifi

cada

s am

bas

en e

l C

ódig

o Pe

nal-,

la u

tiliz

ació

n de

los

niño

s, n

iñas

o a

dole

scen

tes

para

el e

jerc

icio

de

la m

endi

cida

d, la

exp

lota

ción

labo

ral o

el a

band

ono

de la

esc

olar

izac

ión

ante

s de

los

16 a

ños

para

rea

lizar

otr

o tip

o de

tar

eas

–tip

ifica

da t

ambi

én e

n el

Cód

igo

Pena

l-. S

in e

mba

rgo,

hay

otr

as s

itua

cion

es c

omo

la c

eleb

raci

ón d

e m

atri

mon

ios

tem

pran

os (

entr

e lo

s 16

y lo

s 18

año

s) c

once

rtad

os,

o la

pro

moc

ión

del

cont

acto

o r

elac

ión

de u

na a

dole

scen

te c

on u

n va

rón

adul

to c

on e

l ob

jetiv

o de

pre

para

r un

fut

uro

mat

rim

onio

, re

quie

ren

una

valo

raci

ón in

divi

dual

izad

a. D

icha

val

orac

ión

ha d

e ce

ntra

rse

en:

(1

) el

gra

do e

n qu

e la

per

sona

men

or d

e ed

ad e

stá

reci

bien

do u

n tr

ato

adec

uado

, sin

pre

senc

ia d

e ni

ngun

a de

las

situ

acio

nes

de d

espr

otec

ción

rec

ogid

as e

n es

te

inst

rum

ento

, (2

) el

rie

sgo

de q

ue, c

omo

cons

ecue

ncia

de

lo q

ue e

l pad

re y

la m

adre

o p

erso

nas

que

ejer

cen

su t

utel

a o

guar

da e

stán

hac

iend

o, l

a pe

rson

a m

enor

de

edad

pue

da

ser

obje

to e

n el

futu

ro p

róxi

mo

de e

xplo

taci

ón, a

buso

o m

altr

ato

por

part

e de

otr

as p

erso

nas,

(3

) el

gra

do d

e m

adur

ez y

ace

ptac

ión

de la

situ

ació

n po

r pa

rte

de la

per

sona

men

or d

e ed

ad, y

(4

) la

pre

senc

ia d

e sí

ntom

as d

e da

ño o

mal

esta

r em

ocio

nal e

n la

per

sona

men

or d

e ed

ad.

Ú

nica

men

te c

uand

o se

ide

ntifi

quen

difi

culta

des

impo

rtan

tes

en u

na o

var

ias

de e

stas

áre

as p

odrá

ser

ind

icad

a la

int

erve

nció

n de

los

Ser

vici

os d

e A

tenc

ión

y Pr

otec

ción

a l

a In

fanc

ia y

Ado

lesc

enci

a.

El h

echo

de

que

una

o un

ado

lesc

ente

no

eman

cipa

do le

galm

ente

viv

a de

for

ma

inde

pend

ient

e a

su p

adre

y m

adre

o p

erso

nas

que

ejer

cen

su t

utel

a o

guar

da

(pue

de v

ivir

sol

o o

sola

, en

pare

ja c

on u

na p

erso

na a

dulta

, con

otr

os y

otr

as a

dole

scen

tes,

etc

.), n

o su

pone

en

sí m

ismo

una

situ

ació

n de

des

prot

ecci

ón. S

e ap

licar

án e

n es

tos

caso

s lo

s cr

iteri

os s

eñal

ados

en

el p

árra

fo a

nter

ior.

BOLETÍN OFICIAL DEL PAÍS VASCO N.º 233

lunes 12 de diciembre de 2011

2011/5937 (18/71)

Page 19: BOLET OCAL DEL PA VACO · N. 233 lunes 12 de diciembre de 2011 BOLET OCAL DEL PA VACO 2011/5937 (1/71) OTRAS DISPOSICIONES DEPARTAMENTO DE EMPLEO Y ASUNTOS SOCIALES 5937 DECRETO 230/2011,

28 Ju

nio

2011

17

Proc

edim

ient

o pa

ra la

rec

ogid

a de

info

rmac

ión

• En

la v

alor

ació

n se

deb

erá

real

izar

una

rev

isió

n de

l gra

do d

e at

enci

ón y

cob

ertu

ra p

or p

arte

de

los

padr

es y

mad

res

o de

las

pers

onas

que

eje

rcen

la t

utel

a o

guar

da d

el n

iño,

ni

ña o

ado

lesc

ente

a s

us n

eces

idad

es fí

sicas

, em

ocio

nale

s, c

ogni

tivas

y s

ocia

les

bási

cas.

Eso

sig

nific

a qu

e en

tod

os l

os c

asos

– i

ndep

endi

ente

men

te d

e qu

e el

ini

cio

de l

a va

lora

ción

se

prod

uzca

por

la a

fect

ació

n de

un

área

con

cret

a de

ate

nció

n al

niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e- la

val

orac

ión

ha d

e ex

plor

ar la

pos

ible

pre

senc

ia d

e ne

glig

enci

a (e

scal

as d

e ne

glig

enci

a ha

cia

nece

sida

des

físic

as, d

e se

guri

dad,

form

ativ

as y

psí

quic

as)

y m

altr

ato

emoc

iona

l. El

res

to d

e tip

olog

ías

(por

eje

mpl

o, m

altr

ato

físic

o,

abus

o se

xual

, men

dici

dad,

exp

lota

ción

labo

ral)

sólo

ser

án e

xplo

rada

s s

i hay

alg

ún t

ipo

de in

dica

dor

o da

to q

ue h

ace

pens

ar e

n su

pos

ible

exi

sten

cia.

E

s im

port

ante

ten

er e

n cu

enta

que

en

la m

ayor

ía d

e lo

s ca

sos

la d

espr

otec

ción

afe

cta

a di

fere

ntes

áre

as, n

o pr

esen

tánd

ose

una

únic

a tip

olog

ía s

ino

vari

as d

e fo

rma

sim

ultá

nea

y no

nec

esar

iam

ente

tod

as

con

el m

ism

o ni

vel d

e gr

aved

ad.

• La

val

orac

ión

se e

xten

derá

a t

odos

los

niño

s, n

iñas

y a

dole

scen

tes

que

viva

n en

una

fam

ilia,

inde

pend

ient

emen

te d

e qu

e se

hay

a in

icia

do p

or la

not

ifica

ción

re

feri

da a

uno

de

ello

s. S

e va

lora

rá l

a si

tuac

ión

de c

ada

uno

de l

os n

iños

, ni

ñas

y ad

oles

cent

es d

e fo

rma

indi

vidu

aliz

ada;

la

pert

enen

cia

al m

ism

o gr

upo

fam

iliar

o l

a ex

peri

men

taci

ón d

el m

ism

o tr

ato

o cu

idad

o po

r pa

rte

de la

s fig

uras

par

enta

les

no im

plic

a un

impa

cto

idén

tico

en e

l des

arro

llo y

bie

nest

ar d

el n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte.

El

efe

cto

de la

des

prot

ecci

ón e

n un

a pe

rson

a m

enor

de

edad

no

sólo

dep

ende

del

tra

to o

cui

dado

que

rec

ibe

por

part

e de

las

pers

onas

que

asu

men

las

func

ione

s pa

rent

ales

, sin

o ta

mbi

én

de o

tra

seri

e de

fact

ores

com

o so

n la

eda

d ac

tual

del

niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e y

su e

dad

en e

l mom

ento

de

inic

io d

e la

des

prot

ecci

ón, o

la p

rese

ncia

de

otro

tip

o de

fact

ores

pr

otec

tore

s o

de v

ulne

rabi

lidad

.

En t

érm

inos

gen

eral

es, l

a gr

aved

ad d

e la

des

prot

ecci

ón s

e de

term

ina

(a)

por

el t

ipo

de c

ompo

rtam

ient

o de

los

padr

es y

mad

res

o pe

rson

as q

ue e

jerc

en la

tut

ela

o gu

arda

del

niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e, p

ero

fund

amen

talm

ente

(b)

por

el i

mpa

cto

que

dich

o co

mpo

rtam

ient

o ti

ene

o pu

ede

tene

r so

bre

la s

alud

, bie

nest

ar

y de

sarr

ollo

de

la p

erso

na m

enor

de

edad

10. E

n es

te s

entid

o, e

s im

port

ante

ten

er e

n cu

enta

que

en

nues

tro

cont

exto

los

caso

s en

que

el n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte

sufr

e o

pued

e su

frir

sec

uela

s fís

icas

sig

nific

ativ

as c

omo

cons

ecue

ncia

de

una

situ

ació

n de

des

prot

ecci

ón s

on e

scas

os (

cons

tituy

en c

asos

ext

rem

os o

que

afe

ctan

a n

iños

y n

iñas

de

cort

a ed

ad).

En l

a m

ayor

ía d

e la

s oc

asio

nes,

es

el

impa

cto

psic

ológ

ico

sobr

e el

niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e y

su r

eper

cusi

ón e

n su

des

arro

llo e

moc

iona

l, so

cial

y/o

cog

nitiv

o, l

o qu

e de

term

ina

la g

rave

dad

del c

aso.

Por

est

a ra

zón,

en

la v

alor

ació

n de

la

grav

edad

es

fund

amen

tal

la t

oma

en c

onsi

dera

ción

de

los

com

pone

ntes

afe

ctiv

os d

e la

s re

laci

ones

fam

iliar

es y

del

im

pact

o ac

tual

o p

oten

cial

de

la d

espr

otec

ción

en

el d

esar

rollo

em

ocio

nal,

soci

al y

cog

niti

vo d

el n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte.

Est

a va

lora

ción

sól

o pu

ede

ser

real

izad

a po

r pr

ofes

iona

les

de l

a ps

icol

ogía

o p

siqu

iatr

ía.

Para

ello

util

izar

án l

as t

écni

cas

prop

ias

de s

u di

scip

lina

prof

esio

nal,

que

incl

uyen

la

obse

rvac

ión

y la

ent

revi

sta

así

com

o la

apl

icac

ión

de i

nstr

umen

tos

esta

ndar

izad

os,

que

pued

en c

ompl

emen

tars

e cu

ando

sea

nec

esar

io o

per

tinen

te c

on p

rueb

as d

e ca

ráct

er

proy

ectiv

o.

Cua

ndo

se u

tilic

en i

nstr

umen

tos

esta

ndar

izad

os s

e op

tará

por

aqu

ello

s qu

e di

spon

gan

de p

roba

da f

iabi

lidad

y v

alid

ez,

espe

cial

men

te c

uand

o se

apl

ique

n en

la

valo

raci

ón d

e ca

sos

de g

rave

dad

elev

ada

y/o

vaya

n a

utili

zars

e pa

ra ju

stifi

car

la in

terv

enci

ón d

e lo

s Se

rvic

ios

Soci

ales

con

opo

sici

ón d

e lo

s pa

dres

y

mad

res

o de

las

pers

onas

que

ej

erce

n la

tut

ela

o gu

arda

del

niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e.

En

los

caso

s de

sos

pech

a de

des

prot

ecci

ón d

e gr

aved

ad m

oder

ada,

ele

vada

o m

uy e

leva

da, s

e re

coge

rá in

form

ació

n no

sól

o de

l com

port

amie

nto

de lo

s pa

dres

y

mad

res

o de

las

pers

onas

que

eje

rcen

la t

utel

a o

guar

da d

el n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte,

sin

o ta

mbi

én d

irec

tam

ente

de

la p

erso

na m

enor

de

edad

. Sie

mpr

e qu

e se

a po

sibl

e, lo

s y

las

prof

esio

nale

s qu

e lle

ven

a ca

bo la

val

orac

ión

man

tend

rán

al m

enos

una

ent

revi

sta

con

él o

ella

. Pa

ra e

llo, d

eber

án c

onta

r –s

alvo

si s

e tr

ata

de u

n ca

so d

e gr

aved

ad m

uy e

leva

da y

el

“in

teré

s su

peri

or d

el n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte”

así

lo a

cons

eja-

con

el c

onse

ntim

ient

o de

su

padr

e y

mad

re o

la p

erso

na o

per

sona

s qu

e ej

erza

n su

gua

rda

y tu

tela

. Si n

o fu

era

posib

le, s

e su

plir

á co

n la

info

rmac

ión

apor

tada

por

ter

cera

s fu

ente

s cu

alifi

cada

s (p

.ej.,

pro

feso

rado

) que

con

ozca

n al

niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e.

• A

dem

ás d

e la

info

rmac

ión

que

se p

ueda

obt

ener

dir

ecta

men

te d

e lo

s m

iem

bros

de

la f

amili

a, e

n la

val

orac

ión

se e

stab

lece

rá s

iem

pre

cont

acto

con

los

y la

s pr

ofes

iona

les

del

ámbi

to s

anita

rio

y es

cola

r qu

e le

s at

iend

en, a

sí c

omo

con

prof

esio

nale

s de

otr

os s

ervi

cios

rel

evan

tes

que

esté

n in

terv

inie

ndo

con

la fa

mili

a (p

.ej.,

ser

vici

os d

e at

enci

ón p

siqui

átri

ca).

La d

ispo

sici

ón d

e in

form

e m

édic

o es

impr

esci

ndib

le p

ara

la ju

stifi

caci

ón d

e da

ños

físic

os g

rave

s en

el n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte.

10

En

gene

ral,

las

circ

unst

anci

as o

fact

ores

cau

sale

s o

asoc

iado

s a

la d

espr

otec

ción

no

son

dete

rmin

ante

s a

la h

ora

de v

alor

ar s

i exi

ste

desp

rote

cció

n y

su n

ivel

de

grav

edad

; lo

son

post

erio

rmen

te, a

la

hora

de

deci

dir

la in

terv

enci

ón a

seg

uir.

En

la m

ayor

ía d

e lo

s ca

sos

de d

espr

otec

ción

de

grav

edad

mod

erad

a, e

leva

da o

muy

ele

vada

, los

pad

res,

mad

res

o pe

rson

as q

ue e

jerc

en la

tut

ela

o gu

arda

de

un

niño

, niñ

a o

adol

esce

nte

no t

iene

n in

tenc

ión

de p

rovo

carl

e da

ño c

on s

u co

mpo

rtam

ient

o o

actit

ud. E

n su

may

oría

se

ven

som

etid

os a

cir

cuns

tanc

ias

sobr

e la

s qu

e no

tie

nen

cont

rol s

ufic

ient

e (p

.ej.,

al

coho

lism

o o

toxi

com

anía

, tra

stor

nos

psic

ológ

icos

, déf

icits

de

habi

lidad

es e

duca

tivas

, des

cono

cim

ient

o de

las

nece

sida

des

de lo

s ni

ños,

niñ

as o

ado

lesc

ente

s) q

ue le

s im

pide

n ej

erce

r ad

ecua

dam

ente

sus

de

bere

s de

gua

rda.

BOLETÍN OFICIAL DEL PAÍS VASCO N.º 233

lunes 12 de diciembre de 2011

2011/5937 (19/71)

Page 20: BOLET OCAL DEL PA VACO · N. 233 lunes 12 de diciembre de 2011 BOLET OCAL DEL PA VACO 2011/5937 (1/71) OTRAS DISPOSICIONES DEPARTAMENTO DE EMPLEO Y ASUNTOS SOCIALES 5937 DECRETO 230/2011,

28 Ju

nio

2011

18

Cua

ndo

se s

ospe

che

la p

rese

ncia

de

un t

rast

orno

psi

copa

toló

gico

, pro

blem

as e

moc

iona

les

o lim

itaci

ones

inte

lect

uale

s en

una

per

sona

adu

lta o

men

or d

e ed

ad y

no

sea

posi

ble

–po

r ej

empl

o, p

or la

no

cola

bora

ción

de

la p

erso

na a

fect

ada-

lle

var

a ca

bo u

na v

alor

ació

n o

diag

nóst

ico

conf

irm

ator

io c

on s

ufic

ient

e pr

ofun

dida

d po

r pa

rte

de p

rofe

siona

les

de la

ps

icol

ogía

o p

siqu

iatr

ía,

sólo

pod

rá c

oncl

uirs

e en

la

exis

tenc

ia d

e “s

ospe

chas

” y

así

debe

rá s

er r

ecog

ido

en e

l co

rres

pond

ient

e in

form

e.

Aun

que

es r

ecom

enda

ble,

no

es

nece

sari

a la

disp

osic

ión

de u

n in

form

e es

crito

de

prof

esio

nale

s de

la r

ed p

úblic

a de

sal

ud m

enta

l par

a co

nsid

erar

con

firm

ada

algu

na d

e es

tas

circ

unst

anci

as.

La v

alor

ació

n de

los

y la

s pr

ofes

iona

les

de la

psi

colo

gía

que

trab

ajan

en

y pa

ra lo

s Se

rvic

ios

Soci

ales

es

sufic

ient

e, s

iem

pre

y cu

ando

se

real

ice

con

la p

rofu

ndid

ad r

eque

rida

y la

s té

cnic

as a

decu

adas

. •

En la

val

orac

ión

se e

vita

rán

intr

omis

ione

s in

nece

sari

as e

n la

intim

idad

de

los

niño

s, n

iñas

y a

dole

scen

tes

y su

s fa

mili

as.

• C

omo

se h

a se

ñala

do a

nter

iorm

ente

, la

info

rmac

ión

en b

ase

a la

cua

l se

real

ice

la v

alor

ació

n ha

de

ser

com

plet

a, a

ctua

lizad

a y

sufic

ient

emen

te c

ontr

asta

da.

En

ning

ún c

aso

debe

rá d

arse

por

con

firm

ada

o re

futa

da la

exi

sten

cia

de u

na s

ituac

ión

de r

iesg

o o

desa

mpa

ro e

n ba

se a

info

rmac

ión

que

no c

umpl

a es

tas

cond

icio

nes.

No

obst

ante

, ha

brá

ocas

ione

s en

que

no

será

pos

ible

pro

cede

r a

una

reco

gida

de

info

rmac

ión

com

plet

a po

rque

, por

eje

mpl

o, ú

nica

men

te s

e tie

ne a

cces

o a

una

únic

a fu

ente

que

pu

ede

esta

r se

sgad

a y

no h

ay p

osib

ilida

d de

acc

eder

a m

ás fu

ente

s,

por

que

no h

a si

do p

osib

le v

isita

r el

dom

icili

o fa

mili

ar o

te

ner

cont

acto

dir

ecto

con

alg

ún m

iem

bro

de la

fa

mili

a, s

iend

o es

o im

pres

cind

ible

par

a ob

tene

r o

corr

obor

ar d

eter

min

ada

info

rmac

ión,

por

que

únic

amen

te s

e ha

pod

ido

disp

oner

de

info

rmac

ión

de f

uent

es i

ndir

ecta

s, y/

o po

rque

los

y la

s pr

ofes

iona

les

que

han

prop

orci

onad

o de

term

inad

a in

form

ació

n no

son

esp

ecia

lista

s en

esa

mat

eria

y n

o es

pos

ible

acc

eder

a lo

s o

las

espe

cial

ista

s qu

e se

rían

ne

cesa

rios

. Cua

ndo

se p

rodu

zcan

est

as c

ircu

nsta

ncia

s se

pon

drá

un e

spec

ial c

uida

do y

cau

tela

en

las

conc

lusi

ones

de

la v

alor

ació

n, r

efle

jand

o en

el c

orre

spon

dien

te

info

rme

que

se t

rata

de

“sos

pech

as”,

“in

form

ació

n no

suf

icie

ntem

ente

con

tras

tada

”, “

sin

info

rmac

ión

sufic

ient

e” o

“si

n in

form

ació

n”.

Se

rvic

ios

impl

icad

os y

rec

urso

s ne

cesa

rios

en

la v

alor

ació

n •

En

la m

ayor

ía d

e ca

sos,

la

valo

raci

ón i

nici

al d

e la

exi

sten

cia

de u

na s

itua

ción

de

desp

rote

cció

n y

su g

rave

dad

corr

espo

nder

á a

los

Serv

icio

s So

cial

es

Mun

icip

ales

, aun

que

habr

á ca

sos

que

por

sus

espe

cial

es c

arac

terí

stic

as –

defin

idas

en

cada

Ter

rito

rio

His

tóri

co-

o po

r la

apr

ecia

ción

de

indi

cios

cla

ros

de d

espr

otec

ción

gra

ve o

un

a ev

iden

te s

ituac

ión

de d

esam

paro

que

req

uier

e un

a in

terv

enci

ón d

e pr

otec

ción

de

urge

ncia

, sea

n de

riva

dos

y va

lora

dos

por

los

Serv

icio

s So

cial

es T

erri

tori

ales

(ar

t. 53

y 5

4 de

la

Ley

3/

2005

de

18 d

e fe

brer

o, d

e A

tenc

ión

y Pr

otec

ción

a la

Infa

ncia

y la

Ado

lesc

enci

a). D

icha

val

orac

ión

podr

á se

r re

aliz

ada

por

equi

pos

prop

ios

de lo

s Se

rvic

ios

Soci

ales

o

por

equi

pos

conc

erta

dos,

segú

n se

con

side

re p

ertin

ente

y d

e ac

uerd

o a

la d

otac

ión

de r

ecur

sos

exis

tent

e en

cad

a T

erri

tori

o, m

anco

mun

idad

o m

unic

ipio

. La

valo

raci

ón fi

nal d

e la

gr

aved

ad d

el c

aso

y la

tom

a de

dec

isió

n so

bre

la a

ctua

ción

a s

egui

r re

caer

á si

empr

e en

la A

dmin

istr

ació

n Pú

blic

a a

trav

és d

e lo

s pr

oced

imie

ntos

est

able

cido

s al

efe

cto.

El p

roce

so d

e va

lora

ción

de

la e

xist

enci

a de

una

situ

ació

n de

des

prot

ecci

ón y

su

nive

l de

grav

edad

no

está

exe

nto

de d

ificu

ltade

s. A

dem

ás d

e la

dis

posi

ción

de

crite

rios

téc

nico

s só

lidos

y o

bjet

ivab

les,

la r

ecog

ida

e in

terp

reta

ción

de

la in

form

ació

n ne

cesa

ria

para

llev

ar a

cab

o es

ta v

alor

ació

n re

quie

re d

ispon

er t

anto

en

los

Serv

icio

s So

cial

es M

unic

ipal

es

com

o T

erri

tori

ales

de

equi

pos

mul

tidis

cipl

inar

es i

nteg

rado

s po

r pr

ofes

iona

les

con

form

ació

n es

peci

aliz

ada,

una

ade

cuad

a co

ordi

naci

ón e

ntre

am

bos

serv

icio

s, a

sí c

omo

la

cola

bora

ción

act

iva

de la

red

de

serv

icio

s co

mun

itari

os q

ue e

stán

en

rela

ción

con

el n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte

y su

fam

ilia.

E

stas

con

dici

ones

son

tam

bién

impr

esci

ndib

les

para

de

sarr

olla

r un

a in

terv

enci

ón p

reve

ntiv

a o

reha

bilit

ador

a ef

icaz

con

los

niño

s, n

iñas

y a

dole

scen

tes

en s

ituac

ión

de r

iesg

o y

desa

mpa

ro y

sus

fam

ilias

.

• Lo

s eq

uipo

s qu

e lle

ven

a ca

bo la

val

orac

ión

tant

o en

los

Serv

icio

s So

cial

es M

unic

ipal

es c

omo

Ter

rito

rial

es d

eber

án:

o

Se

r m

ulti

disc

iplin

ares

-in

cluy

endo

com

o m

ínim

o tr

abaj

ador

es y

tra

baja

dora

s so

cial

es y

psic

ólog

os y

psi

cólo

gas-

y e

star

for

mad

os p

or p

rofe

sion

ales

con

fo

rmac

ión

espe

cífic

a en

pro

tecc

ión

a la

infa

ncia

y a

dole

scen

cia.

o

In

tegr

ar e

n el

equ

ipo

de v

alor

ació

n a

otro

s y

otra

s pr

ofes

iona

les

de S

ervi

cios

Soc

iale

s qu

e es

tén

inte

rvin

iend

o en

los

caso

s qu

e se

est

án v

alor

ando

, es

peci

alm

ente

edu

cado

res

y ed

ucad

oras

soc

iale

s (fa

mili

ares

, de

cent

ros

resi

denc

iale

s y

de c

alle

), eq

uipo

s de

inte

rven

ción

fam

iliar

o e

quip

os d

e se

guim

ient

o y

apoy

o a

los

acog

imie

ntos

fam

iliar

es.

o

Bus

car

la c

olab

orac

ión

acti

va e

im

plic

ar e

n el

pro

ceso

de

valo

raci

ón a

la

red

de s

ervi

cios

com

unit

ario

s qu

e es

tán

en r

elac

ión

con

el n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte

y su

fam

ilia.

o

C

ompl

etar

el p

roce

so d

e va

lora

ción

de

form

a ág

il, e

n lo

s pl

azos

de

tiem

po e

stab

leci

dos

para

ello

en

los

prot

ocol

os d

e ac

tuac

ión

de c

ada

Ter

rito

rio

Hist

óric

o.

BOLETÍN OFICIAL DEL PAÍS VASCO N.º 233

lunes 12 de diciembre de 2011

2011/5937 (20/71)

Page 21: BOLET OCAL DEL PA VACO · N. 233 lunes 12 de diciembre de 2011 BOLET OCAL DEL PA VACO 2011/5937 (1/71) OTRAS DISPOSICIONES DEPARTAMENTO DE EMPLEO Y ASUNTOS SOCIALES 5937 DECRETO 230/2011,

28 Ju

nio

2011

19

Elab

orac

ión

de in

form

e

• A

l com

plet

ar la

val

orac

ión

se r

edac

tará

el c

orre

spon

dien

te in

form

e, q

ue q

ueda

rá in

corp

orad

o en

el e

xped

ient

e o

hist

oria

del

cas

o. E

l inf

orm

e se

ela

bora

rá e

n to

dos

los

caso

s, i

ndep

endi

ente

men

te d

e cu

áles

hay

an s

ido

sus

conc

lusi

ones

(co

nfir

mac

ión

o no

del

rie

sgo

o de

sam

paro

). Pa

ra e

llo, s

e se

guir

án lo

s cr

iteri

os e

stab

leci

dos

al

efec

to e

n lo

s M

anua

les

técn

icos

de

actu

ació

n de

cad

a T

erri

tori

o H

istór

ico.

El i

nfor

me

debe

rá ir

aco

mpa

ñado

de

la h

oja-

resu

men

del

inst

rum

ento

(ver

Ane

xo II

).

• C

omo

se h

a se

ñala

do a

nter

iorm

ente

, en

el in

form

e se

ha

de h

acer

una

rev

isió

n de

l gra

do d

e at

enci

ón y

cob

ertu

ra p

or p

arte

de

los

padr

es y

mad

res

o de

las

pers

onas

que

eje

rcen

la

tut

ela

o gu

arda

del

niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e a

sus

nece

sida

des

físic

as, e

moc

iona

les,

cogn

itiva

s y

soci

ales

bás

icas

. Cua

ndo

se id

enti

fique

n si

tuac

ione

s de

des

prot

ecci

ón d

e gr

aved

ad m

oder

ada,

ele

vada

y m

uy e

leva

da,

la p

arte

des

crip

tiva

del

inf

orm

e se

det

endr

á co

n m

ayor

det

alle

en

las

área

s qu

e se

ide

ntifi

quen

com

o de

ficit

aria

s, e

s de

cir,

en

las

tipo

logí

as d

e de

spro

tecc

ión

pres

ente

s en

el

caso

. Si h

a ha

bido

tip

olog

ías

no e

xplo

rada

s po

r no

exi

stir

nin

gún

indi

cado

r o

dato

que

hic

iera

pe

nsar

en

su p

osib

le e

xist

enci

a,

no s

erá

nece

sari

o ha

cer

men

ción

a e

llo e

n el

info

rme

(es

deci

r, n

o se

rá n

eces

ario

señ

alar

“no

hay

abu

so s

exua

l”, “

no h

ay m

endi

cida

d”, “

no

hay

…”)

, aun

que

sí d

eber

á re

fleja

rse

en la

hoj

a-re

sum

en d

el in

stru

men

to.

El a

part

ado

final

de

“Val

orac

ión”

del

info

rme

se c

entr

ará

en la

s ti

polo

gías

de

desp

rote

cció

n pr

esen

tes

en e

l ca

so.

No

será

nec

esar

io h

acer

ref

eren

cia

a tip

olog

ías

no

pres

ente

s s

alvo

cua

ndo

eso

se c

onsi

dere

rel

evan

te (p

or e

jem

plo,

cas

os n

otifi

cado

s co

n so

spec

ha d

e un

a de

term

inad

a tip

olog

ía q

ue p

oste

rior

men

te n

o se

con

firm

a).

Der

ivac

ión

de c

asos

ent

re S

ervi

cios

Soc

iale

s M

unic

ipal

es y

Ter

rito

rial

es e

n fu

nció

n de

los

resu

ltad

os d

e la

val

orac

ión

• La

der

ivac

ión

de c

asos

ent

re S

ervi

cios

Soc

iale

s M

unic

ipal

es y

Ter

rito

rial

es s

e pu

ede

prod

ucir

en

dife

rent

es m

omen

tos

del p

roce

so d

e in

terv

enci

ón:

o

Tr

as l

a re

cepc

ión

de u

n ca

so,

cuan

do l

as p

rim

eras

inf

orm

acio

nes

prop

orci

onan

dat

os s

ufic

ient

es s

obre

el

nive

l de

gra

veda

d y

urge

ncia

, qu

e ha

cen

valo

rar

que

la

inte

rven

ción

cor

resp

onde

a o

tro

serv

icio

. o

Tr

as la

inve

stig

ació

n, c

uand

o se

con

firm

a la

gra

veda

d de

l cas

o.

o

Dur

ante

el p

roce

so d

e in

terv

enció

n, c

uand

o se

pro

duce

n ca

mbi

os e

n la

gra

veda

d de

l cas

o (b

ien

dism

inuy

endo

o a

umen

tand

o) o

se

obtie

nen

nuev

os d

atos

sob

re la

situ

ació

n de

los

niño

s, n

iñas

o a

dole

scen

tes

que

hace

n re

calif

icar

el n

ivel

de

grav

edad

.

En c

ualq

uier

a de

est

as c

ircu

nsta

ncia

s, pe

ro e

spec

ialm

ente

en

las

seña

lada

s en

el ú

ltim

o pu

nto,

es

impo

rtan

te t

ener

en

cuen

ta q

ue la

der

ivac

ión

no e

s un

mer

o ac

to a

dmin

istr

ativ

o qu

e se

eje

cuta

de

form

a in

med

iata

, sin

o qu

e es

un

proc

eso

con

una

fase

inic

ial m

uy im

port

ante

de

coor

dina

ción

, aná

lisis

con

junt

o y

esta

blec

imie

nto

de a

cuer

dos

entr

e lo

s Se

rvic

ios

Soci

ales

Mun

icip

ales

y T

erri

tori

ales

y d

e pr

epar

ació

n de

las

fam

ilias

, qu

e re

quie

re u

n ti

empo

y h

a de

ser

pla

nific

ada

y lle

vada

a c

abo

cuid

ados

amen

te. S

ólo

de e

sta

man

era

se p

odrá

con

segu

ir u

na d

eriv

ació

n ex

itosa

y p

osib

ilita

r un

a in

terv

enci

ón e

ficaz

. •

Com

o se

ha

seña

lado

ant

erio

rmen

te, e

n la

may

oría

de

los

caso

s la

val

orac

ión

de la

exi

sten

cia

de u

na s

itua

ción

de

desp

rote

cció

n y

su g

rave

dad

reca

erá

y de

berá

se

r co

mpl

etad

a po

r lo

s Se

rvic

ios

Soci

ales

Mun

icip

ales

, qu

e de

riva

rán

el c

aso

a lo

s Se

rvic

ios

Soci

ales

Ter

rito

rial

es c

uand

o se

con

cluy

a qu

e ex

iste

una

si

tuac

ión

de r

iesg

o gr

ave

o de

sam

paro

. No

obst

ante

, si d

uran

te e

l pro

ceso

de

valo

raci

ón o

inte

rven

ción

de

los

Serv

icio

s So

cial

es M

unic

ipal

es s

e id

enti

ficar

a un

a si

tuac

ión

de d

esam

paro

en

la q

ue s

e co

nsid

era

nece

sari

a un

a in

terv

enci

ón d

e pr

otec

ción

de

urge

ncia

, se

proc

eder

á a

la d

eriv

ació

n in

med

iata

del

cas

o a

los

Serv

icio

s So

cial

es T

erri

tori

ales

con

la in

form

ació

n de

la q

ue s

e di

spon

ga. L

a re

spue

sta

de lo

s Se

rvic

ios

Soci

ales

Ter

rito

rial

es t

ambi

én d

eber

á se

r in

med

iata

, lle

vand

o a

cabo

la in

terv

enci

ón d

e ur

genc

ia s

i fue

ra n

eces

ario

de

acue

rdo

a lo

est

able

cido

en

el a

rt. 5

9 de

la L

ey 3

/200

5 de

18

de f

ebre

ro, d

e A

tenc

ión

y Pr

otec

ción

a la

Inf

anci

a y

la

Ado

lesc

enci

a. E

n es

te c

aso,

am

bos

serv

icio

s ac

orda

rán

post

erio

rmen

te la

est

rate

gia

a se

guir

par

a co

ntin

uar

el p

roce

so d

e in

terv

enci

ón y

com

plet

ar e

l pro

ceso

de

valo

raci

ón, q

ue

pasa

rá a

ser

res

pons

abili

dad

de lo

s Se

rvic

ios

Soci

ales

Ter

rito

rial

es.

BOLETÍN OFICIAL DEL PAÍS VASCO N.º 233

lunes 12 de diciembre de 2011

2011/5937 (21/71)

Page 22: BOLET OCAL DEL PA VACO · N. 233 lunes 12 de diciembre de 2011 BOLET OCAL DEL PA VACO 2011/5937 (1/71) OTRAS DISPOSICIONES DEPARTAMENTO DE EMPLEO Y ASUNTOS SOCIALES 5937 DECRETO 230/2011,

28 Ju

nio

2011

20

• En

sit

uaci

ones

no

urge

ntes

, la

deri

vaci

ón d

e ca

sos

de S

ervi

cios

Soc

iale

s M

unic

ipal

es a

Ter

rito

rial

es s

e pr

oduc

irá

cuan

do t

ras

el p

roce

so d

e va

lora

ción

o d

uran

te la

in

terv

enci

ón m

unic

ipal

se

valo

re q

ue e

xist

e un

a si

tuac

ión

de r

iesg

o gr

ave

o de

sam

paro

. El

pro

ceso

a s

egui

r se

rá e

l sig

uien

te:

o

La

der

ivac

ión

se r

ealiz

ará

siem

pre

a tr

avés

de

un in

form

e es

crito

que

exp

onga

de

form

a de

talla

da la

info

rmac

ión

obte

nida

en

rela

ción

al c

aso

y la

just

ifica

ción

del

ni

vel d

e gr

aved

ad a

sign

ado.

El i

nfor

me

irá

acom

paña

do d

e la

hoj

a-re

sum

en d

el in

stru

men

to.

Siem

pre

que

sea

posi

ble,

se

man

tend

rá u

na r

euni

ón p

oste

rior

en

la q

ue

pode

r ex

pone

r y

ampl

iar

la in

form

ació

n y

la v

alor

ació

n re

cogi

da e

n el

info

rme

de d

eriv

ació

n y

real

izar

un

anál

isis

con

junt

o de

l cas

o.

o

Los

Serv

icio

s So

cial

es T

erri

tori

ales

tom

arán

en

el p

lazo

máx

imo

de u

n m

es la

dec

isió

n de

si a

sum

en la

inte

rven

ción

con

el c

aso,

info

rman

do d

e el

la p

or e

scri

to a

los

Serv

icio

s So

cial

es M

unic

ipal

es. E

n ca

so d

e co

nsid

erar

que

la a

tenc

ión

del c

aso

no e

s de

su

com

pete

ncia

, arg

umen

tará

n su

dec

isió

n.

o

Cua

ndo

los

Serv

icio

s So

cial

es T

erri

tori

ales

con

cluy

an q

ue la

ate

nció

n de

l cas

o es

de

su c

ompe

tenc

ia, d

ispo

ndrá

n de

otr

o m

es a

dici

onal

-y

exce

pcio

nalm

ente

dos

, si

empr

e y

cuan

do h

aya

acue

rdo

entr

e la

s do

s in

stitu

cion

es-

para

pro

cede

r a

la p

uest

a en

mar

cha

de l

os r

ecur

sos

requ

erid

os e

n el

cas

o. D

uran

te e

se t

iem

po l

a in

terv

enci

ón c

on la

fam

ilia

cont

inua

rá b

ajo

resp

onsa

bilid

ad d

e lo

s Se

rvic

ios

Soci

ales

Mun

icip

ales

, que

man

tend

rán

los

recu

rsos

de

inte

rven

ción

que

sea

n ne

cesa

rios

.

Cua

ndo

únic

amen

te s

e ha

ya p

odid

o co

nsta

tar

la e

xist

enci

a de

rie

sgo

mod

erad

o pe

ro e

xist

an s

ospe

chas

de

desp

rote

cció

n de

may

or g

rave

dad,

el c

aso

perm

anec

erá

bajo

la a

tenc

ión

de lo

s Se

rvic

ios

Soci

ales

Mun

icip

ales

has

ta t

anto

tal

es s

ospe

chas

se

conf

irm

en.

Se e

xcep

túan

las

sosp

echa

s de

abu

so s

exua

l int

rafa

mili

ar,

con

las

que

se a

ctua

de a

cuer

do a

los

proc

edim

ient

os e

stab

leci

dos

en c

ada

Ter

rito

rio

Hist

óric

o.

• P

ara

cons

ider

ar q

ue la

gra

veda

d de

un

caso

ate

ndid

o en

los

Serv

icio

s So

cial

es T

erri

tori

ales

ha

dism

inui

do a

niv

eles

leve

s o

mod

erad

os y

pro

cede

rse

a su

der

ivac

ión

a lo

s Se

rvic

ios

Soci

ales

Mun

icip

ales

, deb

erán

dar

se la

s si

guie

ntes

con

dici

ones

:

1.

Ha

habi

do u

n m

ínim

o de

doc

e m

eses

de

inte

rven

ción

o s

egui

mie

nto

por

part

e de

los

Serv

icio

s So

cial

es T

erri

tori

ales

. 2.

La

dis

min

ució

n de

l niv

el d

e gr

aved

ad y

los

cam

bios

con

segu

idos

en

la fa

mili

a re

spec

to a

l cui

dado

del

niñ

o, n

iña

y ad

oles

cent

e se

han

mos

trad

o co

nsol

idad

os y

est

able

s du

rant

e un

per

íodo

mín

imo

de c

uatr

o m

eses

(es

tos

cuat

ro m

eses

pue

den

esta

r in

clui

dos

en e

l per

íodo

mín

imo

de in

terv

enci

ón d

e do

ce m

eses

). 3.

En

los

caso

s en

que

se

proc

ede

a la

reu

nific

ació

n fa

mili

ar t

ras

una

sepa

raci

ón t

empo

ral,

los

Serv

icio

s So

cial

es T

erri

tori

ales

hab

rán

lleva

do a

cab

o un

seg

uim

ient

o de

la

situ

ació

n de

l niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e en

el d

omic

ilio

fam

iliar

dur

ante

al m

enos

sei

s m

eses

, hab

iénd

ose

conf

irm

ado

en e

se t

iem

po la

no

reap

aric

ión

de la

situ

ació

n de

ri

esgo

gra

ve o

des

ampa

ro y

la c

onso

lidac

ión

y es

tabi

lidad

de

los

cam

bios

con

segu

idos

en

el e

ntor

no fa

mili

ar.

C

uand

o se

den

est

as c

ircu

nsta

ncia

s y

se v

alor

e qu

e la

fam

ilia

requ

iere

ser

vici

os d

e ap

oyo

de c

ompe

tenc

ia m

unic

ipal

, lo

s Se

rvic

ios

Soci

ales

Ter

rito

rial

es

proc

eder

án a

su

deri

vaci

ón a

los

Serv

icio

s So

cial

es M

unic

ipal

es d

e la

sig

uien

te fo

rma:

o

La d

eriv

ació

n se

har

á cu

ando

la fa

mili

a ac

epte

la p

uest

a en

mar

cha

de d

icho

s se

rvic

ios.

Dic

ho c

ompr

omis

o de

berá

que

dar

form

aliz

ado

docu

men

talm

ente

. Si

eso

no

se

cons

igue

, se

pla

ntea

rán

otra

s al

tern

ativ

as (p

.ej.,

seg

uim

ient

o po

r pa

rte

de lo

s Se

rvic

ios

Soci

ales

Mun

icip

ales

). H

asta

que

est

as c

uest

ione

s qu

eden

res

uelta

s, la

inte

rven

ción

co

n el

cas

o co

ntin

uará

baj

o re

spon

sabi

lidad

de

los

Serv

icio

s So

cial

es T

erri

tori

ales

. o

La

der

ivac

ión

se r

ealiz

ará

siem

pre

a tr

avés

de

un in

form

e es

crito

que

res

uma

la in

terv

enci

ón ll

evad

a a

cabo

con

el c

aso,

la s

ituac

ión

actu

al d

e la

fam

ilia

y de

la p

erso

na

men

or d

e ed

ad, y

la ju

stifi

caci

ón d

el n

ivel

de

grav

edad

asi

gnad

o. E

l inf

orm

e ir

á ac

ompa

ñado

de

la h

oja-

resu

men

del

inst

rum

ento

. Sie

mpr

e qu

e se

a po

sibl

e, s

e m

ante

ndrá

un

a re

unió

n po

ster

ior

en la

que

pod

er e

xpon

er y

am

plia

r la

info

rmac

ión

y la

val

orac

ión

reco

gida

en

el in

form

e de

der

ivac

ión

y re

aliz

ar u

n an

álisi

s co

njun

to d

el c

aso.

o

Lo

s Se

rvic

ios

Soci

ales

Mun

icip

ales

tom

arán

en

el p

lazo

máx

imo

de u

n m

es la

dec

isión

de

si a

sum

en la

inte

rven

ción

con

el c

aso,

in

form

ando

de

ella

por

esc

rito

a lo

s Se

rvic

ios

Soci

ales

Ter

rito

rial

es. E

n ca

so d

e co

nsid

erar

que

la a

tenc

ión

del c

aso

no e

s de

su

com

pete

ncia

, arg

umen

tará

n su

dec

isión

. Ést

a nu

nca

podr

á fu

ndam

enta

rse

en la

no

dis

poni

bilid

ad d

e re

curs

os.

o

Cua

ndo

los

Serv

icio

s So

cial

es M

unic

ipal

es c

oncl

uyan

que

la a

tenc

ión

del c

aso

es d

e su

com

pete

ncia

, dis

pond

rán

de o

tro

mes

adi

cion

al -

y ex

cepc

iona

lmen

te d

os, s

iem

pre

y cu

ando

hay

a ac

uerd

o en

tre

las

dos

inst

ituci

ones

- pa

ra p

roce

der

a la

pue

sta

en m

arch

a de

los

recu

rsos

req

ueri

dos

en e

l cas

o. D

uran

te e

se t

iem

po la

inte

rven

ción

con

la

fam

ilia

cont

inua

rá b

ajo

resp

onsa

bilid

ad d

e lo

s Se

rvic

ios

Soci

ales

Ter

rito

rial

es, q

ue m

ante

ndrá

n lo

s re

curs

os d

e in

terv

enci

ón q

ue s

ean

nece

sari

os.

Cua

ndo

se v

alor

e qu

e el

niv

el d

e gr

aved

ad e

n un

cas

o de

rie

sgo

grav

e o

de d

esam

paro

ha

dism

inui

do y

la f

amili

a no

req

uier

a se

rvic

ios

de a

poyo

de

com

pete

ncia

m

unic

ipal

per

o sí

un

segu

imie

nto,

se

proc

eder

á a

la d

eriv

ació

n de

l cas

o a

los

Serv

icio

s So

cial

es M

unic

ipal

es a

tra

vés

del c

orre

spon

dien

te in

form

e es

crito

y, s

iem

pre

que

sea

posi

ble,

una

reu

nión

pos

teri

or.

BOLETÍN OFICIAL DEL PAÍS VASCO N.º 233

lunes 12 de diciembre de 2011

2011/5937 (22/71)

Page 23: BOLET OCAL DEL PA VACO · N. 233 lunes 12 de diciembre de 2011 BOLET OCAL DEL PA VACO 2011/5937 (1/71) OTRAS DISPOSICIONES DEPARTAMENTO DE EMPLEO Y ASUNTOS SOCIALES 5937 DECRETO 230/2011,

28 Ju

nio

2011

21

Si

los

Serv

icio

s So

cial

es T

erri

tori

ales

val

oran

que

la fa

mili

a no

nec

esit

a ni

ngún

tip

o de

apo

yo n

i seg

uim

ient

o po

r pa

rte

de lo

s Se

rvic

ios

Soci

ales

Mun

icip

ales

, les

in

form

arán

de

la f

inal

izac

ión

de s

u in

terv

enci

ón ú

nica

men

te s

i la

fam

ilia

fue

deri

vada

por

los

Ser

vici

os S

ocia

les

Mun

icip

ales

o t

iene

o h

a te

nido

rec

ient

emen

te e

xped

ient

e ab

iert

o en

dic

hos

serv

icio

s. E

n ca

so c

ontr

ario

, no

será

pre

ciso

rea

lizar

nin

guna

com

unic

ació

n a

los

Serv

icio

s So

cial

es M

unic

ipal

es s

obre

la s

ituac

ión

del c

aso.

• C

uand

o ex

ista

dis

crep

anci

a en

tre

los

Serv

icio

s So

cial

es M

unic

ipal

es y

Ter

rito

rial

es e

n re

laci

ón a

la

exis

tenc

ia o

no

de d

espr

otec

ción

y/o

su

grav

edad

, y

en

cons

ecue

ncia

sob

re c

uál e

s el

ser

vici

o qu

e ha

de

asum

ir la

res

pons

abili

dad

prin

cipa

l de

la in

terv

enci

ón c

on e

l cas

o, s

e ce

lebr

ará

una

reun

ión

entr

e am

bos

serv

icio

s co

n el

obj

etiv

o de

ana

lizar

de

man

era

deta

llada

el c

aso

y lle

gar

a un

acu

erdo

sob

re la

inte

rven

ción

a s

egui

r. S

e m

ante

ndrá

n to

das

las

reun

ione

s y

cont

acto

s qu

e se

an n

eces

ario

s ha

sta

llega

r a

un

acue

rdo.

Est

as r

euni

ones

pod

rán

ser

prec

edid

as p

or r

euni

ones

con

otr

as p

erso

nas

o pr

ofes

iona

les

de la

red

que

de

form

a co

nsen

suad

a am

bos

serv

icio

s co

nsid

eren

per

tinen

te.

Se d

efin

irá

en c

ada

Ter

rito

rio

His

tóri

co e

l pro

cedi

mie

nto

técn

ico

de a

ctua

ción

a s

egui

r po

r lo

s Se

rvic

ios

Soci

ales

Mun

icip

ales

y T

erri

tori

ales

en

los

caso

s en

qu

e ha

ya n

iños

, niñ

as y

ado

lesc

ente

s en

una

mis

ma

fam

ilia

afec

tado

s po

r si

tuac

ione

s de

rie

sgo

leve

o m

oder

ado

y ot

ros

afec

tado

s po

r si

tuac

ione

s de

rie

sgo

grav

e o

desa

mpa

ro. D

icho

pro

cedi

mie

nto

técn

ico

debe

rá a

segu

rar

una

inte

rven

ción

coh

eren

te, c

oord

inad

a e

inte

gral

. Co

n ca

ráct

er g

ener

al:

o

C

uand

o lo

s Se

rvic

ios

Soci

ales

Ter

rito

rial

es a

dopt

en c

on u

no o

var

ios

de l

os n

iños

, ni

ñas

o ad

oles

cent

es d

e un

a fa

mili

a un

a m

edid

a de

pro

tecc

ión

de s

epar

ació

n pe

rman

ente

sin

pre

visi

ón d

e re

torn

o a

la fa

mili

a de

ori

gen

y ha

ya o

tros

her

man

os o

her

man

as e

n si

tuac

ión

de r

iesg

o le

ve o

mod

erad

o, la

inte

rven

ción

con

est

os ú

ltim

os

–si

fuer

a ne

cesa

ria-

ser

á co

ordi

nada

por

los

Ser

vici

os S

ocia

les

Mun

icip

ales

, m

ient

ras

que

la i

nter

venc

ión

con

los

herm

anos

o h

erm

anas

con

med

ida

de s

epar

ació

n pe

rman

ente

ser

á co

ordi

nada

por

los

Serv

icio

s So

cial

es T

erri

tori

ales

. A

mbo

s se

rvic

ios

debe

rán

man

tene

r el

niv

el d

e co

ordi

naci

ón n

eces

ario

en

el c

aso.

o

C

uand

o un

o o

vari

os d

e lo

s ni

ños,

niñ

as o

ado

lesc

ente

s de

una

fam

ilia

se e

ncue

ntre

n en

situ

ació

n de

rie

sgo

grav

e o

desa

mpa

ro y

la fi

nalid

ad d

e la

inte

rven

ción

de

los

Serv

icio

s So

cial

es T

erri

tori

ales

sea

la p

rese

rvac

ión

o re

unifi

caci

ón fa

mili

ar y

hay

a ot

ros

herm

anos

o h

erm

anas

en

situ

ació

n de

rie

sgo

leve

o m

oder

ado,

deb

erá

defin

irse

en

cad

a T

erri

tori

o H

istó

rico

un

proc

edim

ient

o de

act

uaci

ón q

ue e

stab

lezc

a la

s fu

ncio

nes

a as

umir

por

los

Ser

vici

os S

ocia

les

Mun

icip

ales

y l

os S

ervi

cios

Soc

iale

s T

erri

tori

ales

y e

l pro

cedi

mie

nto

de c

oord

inac

ión

entr

e el

los.

Com

o se

ha

seña

lado

ant

erio

rmen

te, d

icho

pro

cedi

mie

nto

debe

rá g

aran

tizar

el d

esar

rollo

de

una

actu

ació

n de

car

ácte

r in

tegr

al y

coh

eren

te a

sí c

omo

una

coor

dina

ción

flu

ida

y pe

rman

ente

ent

re a

mbo

s se

rvic

ios.

Los

Ser

vici

os S

ocia

les

Ter

rito

rial

es c

oord

inar

án l

as

inte

rven

cion

es d

e ca

ráct

er p

sico

-soc

io-e

duca

tivo

desa

rrol

lada

s en

el d

omic

ilio

fam

iliar

y, s

alvo

exc

epci

ones

en

que

así l

o ac

uerd

en lo

s Se

rvic

ios

Soci

ales

Mun

icip

ales

y

Ter

rito

rial

es p

or r

esul

tar

más

con

veni

ente

en

el c

aso,

los

prog

ram

as e

spec

ífico

s de

pre

serv

ació

n o

reun

ifica

ción

fam

iliar

que

se

pong

an e

n m

arch

a de

pend

erán

y s

erán

co

ordi

nado

s po

r lo

s Se

rvic

ios

Soci

ales

Ter

rito

rial

es.

Inte

rven

ción

pos

teri

or e

n si

tuac

ione

s de

rie

sgo

mod

erad

o, r

iesg

o gr

ave

o de

sam

paro

Tra

s la

iden

tific

ació

n de

una

situ

ació

n de

rie

sgo

mod

erad

o, r

iesg

o gr

ave

o de

sam

paro

y la

ado

pció

n en

est

e úl

timo

caso

de

las

med

idas

de

prot

ecci

ón q

ue s

ean

nece

sari

as p

ara

pres

erva

r la

sal

ud e

inte

grid

ad b

ásic

as d

el n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte,

los

Serv

icio

s So

cial

es M

unic

ipal

es y

Ter

rito

rial

es -

segú

n el

cas

o- d

eber

án ll

evar

a c

abo

un a

nális

is d

etal

lado

de

la s

ituac

ión

fam

iliar

(fas

e de

Eva

luac

ión)

incl

uyen

do:

o

lo

s pr

oble

mas

que

afe

ctan

a la

fam

ilia

y qu

e se

enc

uent

ran

asoc

iado

s a

la g

énes

is o

man

teni

mie

nto

de la

situ

ació

n de

des

prot

ecci

ón11

, o

lo

s re

curs

os p

ropi

os d

e la

fam

ilia

y as

pect

os p

ositi

vos

del f

unci

onam

ient

o fa

mili

ar,

o

el p

ronó

stic

o pa

ra la

cap

acita

ción

par

enta

l, y

o

las

nece

sida

des

de a

poyo

y t

rata

mie

nto

del n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte

y su

fam

ilia

11

Incl

uyen

do c

reen

cias

o v

alor

es c

ultu

rale

s (p

.ej.,

per

mis

ivid

ad h

acia

el

cast

igo

físic

o u

otra

s es

trat

egia

s di

scip

linar

ias

inad

ecua

das,

dis

crim

inac

ión

en b

ase

al g

éner

o),

fact

ores

soc

io-e

conó

mic

os (

p.ej

., di

ficul

tade

s ec

onóm

icas

, lab

oral

es),

soci

ales

(p.

ej.,

mar

gina

ción

, aisl

amie

nto

soci

al),

cara

cter

ístic

as d

e la

s re

laci

ones

fam

iliar

es (

p.ej

., v

iole

ncia

o d

ificu

ltade

s de

par

eja,

pro

blem

as d

e re

laci

ón c

on la

fam

ilia

exte

nsa,

dis

trib

ució

n de

rol

es),

hist

oria

y c

arac

terí

stic

as p

erso

nale

s de

los

pad

res,

mad

res

o pe

rson

as q

ue e

jerc

en l

a tu

tela

o g

uard

a (p

.ej.,

his

tori

a de

des

prot

ecci

ón e

n su

inf

anci

a o

adol

esce

ncia

, pr

oble

mas

físi

cos,

psi

coló

gico

s o

de s

alud

men

tal)

y ca

ract

erís

ticas

per

sona

les

de lo

s ni

ños,

niñ

as o

ado

lesc

ente

s (p

.ej.,

pro

blem

as fí

sicos

, difi

culta

des

com

port

amen

tale

s).

BOLETÍN OFICIAL DEL PAÍS VASCO N.º 233

lunes 12 de diciembre de 2011

2011/5937 (23/71)

Page 24: BOLET OCAL DEL PA VACO · N. 233 lunes 12 de diciembre de 2011 BOLET OCAL DEL PA VACO 2011/5937 (1/71) OTRAS DISPOSICIONES DEPARTAMENTO DE EMPLEO Y ASUNTOS SOCIALES 5937 DECRETO 230/2011,

28 Ju

nio

2011

22

para

dis

eñar

y p

oste

rior

men

te p

oner

en

mar

cha

un p

lan

indi

vidu

aliz

ado

de a

tenc

ión

que

cont

empl

e lo

s re

curs

os d

e ap

oyo

y re

habi

litac

ión

nece

sari

os e

n ca

da c

aso.

• Lo

s Se

rvic

ios

Soci

ales

Mun

icip

ales

y T

erri

tori

ales

deb

erán

dis

pone

r de

rec

urso

s su

ficie

ntes

, fle

xibl

es y

div

ersi

ficad

os, d

e m

aner

a qu

e ca

da n

iño,

niñ

a y

adol

esce

nte

y su

fam

ilia

pued

an r

ecib

ir lo

s se

rvic

ios

que

nece

sitan

, en

el m

omen

to y

con

la in

tens

idad

que

pre

cise

n. E

n es

te s

entid

o, la

pro

visió

n de

rec

urso

s de

apo

yo e

n lo

s ca

sos

de r

iesg

o m

oder

ado

es

tan

impo

rtan

te y

pue

de s

upon

er u

n ni

vel

de c

ompl

ejid

ad

y di

ficul

tad

sim

ilar

a lo

s ca

sos

de r

iesg

o gr

ave

o de

sam

paro

. L

a ca

lific

ació

n de

rie

sgo

mod

erad

o no

sup

one

una

cons

ider

ació

n m

enor

sob

re la

impo

rtan

cia

de d

esar

rolla

r un

a in

terv

enci

ón r

epar

ador

a in

med

iata

o d

e di

spon

er d

e pr

ofes

iona

les

espe

cial

izad

os p

ara

lleva

rla

a ca

bo.

• En

los

caso

s at

endi

dos

por

los

Serv

icio

s So

cial

es T

erri

tori

ales

, coo

rdin

arán

con

los

Serv

icio

s So

cial

es M

unic

ipal

es la

pro

visió

n de

los

recu

rsos

com

unita

rios

nec

esar

ios

para

cad

a fa

mili

a. L

os S

ervi

cios

Soc

iale

s M

unic

ipal

es m

ante

ndrá

n el

niv

el d

e im

plic

ació

n y

coor

dina

ción

que

res

ulte

per

tinen

te e

n ca

da c

aso.

Est

o es

esp

ecia

lmen

te im

port

ante

cua

ndo

la

final

idad

de

la in

terv

enci

ón s

ea la

pre

serv

ació

n o

la r

euni

ficac

ión

fam

iliar

.

BOLETÍN OFICIAL DEL PAÍS VASCO N.º 233

lunes 12 de diciembre de 2011

2011/5937 (24/71)

Page 25: BOLET OCAL DEL PA VACO · N. 233 lunes 12 de diciembre de 2011 BOLET OCAL DEL PA VACO 2011/5937 (1/71) OTRAS DISPOSICIONES DEPARTAMENTO DE EMPLEO Y ASUNTOS SOCIALES 5937 DECRETO 230/2011,

28 Ju

nio

2011

23

In

stru

men

to p

ara

la v

alor

ació

n de

la g

rave

dad

de

las

situ

acio

nes

de r

iesg

o y

desa

mpa

ro

BA

LOR

A

BOLETÍN OFICIAL DEL PAÍS VASCO N.º 233

lunes 12 de diciembre de 2011

2011/5937 (25/71)

Page 26: BOLET OCAL DEL PA VACO · N. 233 lunes 12 de diciembre de 2011 BOLET OCAL DEL PA VACO 2011/5937 (1/71) OTRAS DISPOSICIONES DEPARTAMENTO DE EMPLEO Y ASUNTOS SOCIALES 5937 DECRETO 230/2011,

28 Ju

nio

2011

24

T

IPO

S D

E S

ITU

AC

ION

ES D

E D

ESP

RO

TE

CC

ION

I.

TIP

OLO

GÍA

S D

E D

ESP

RO

TE

CC

IÓN

12

M

ALT

RA

TO

FÍS

ICO

N

EG

LIG

EN

CIA

A

. N

eglig

enci

a ha

cia

nece

sida

des

físic

as (

incl

uye

alim

enta

ción

; cui

dado

de

la s

alud

físic

a; v

estid

o; h

igie

ne p

erso

nal;

cond

icio

nes

higi

énic

as d

e la

viv

iend

a; e

stab

ilida

d y

cond

icio

nes

de h

abita

bilid

ad

de la

viv

iend

a)

B.

Neg

ligen

cia

haci

a ne

cesi

dade

s de

seg

urid

ad (

incl

uye

segu

rida

d fís

ica

de la

viv

iend

a y

prev

enci

ón d

e ri

esgo

s; s

uper

visi

ón; p

rote

cció

n an

te s

ituac

ione

s de

des

prot

ecci

ón g

rave

per

petr

adas

por

ot

ras

pers

onas

) C

. N

eglig

enci

a ha

cia

nece

sida

des

form

ativ

as

D.

Neg

ligen

cia

haci

a ne

cesi

dade

s ps

íqui

cas

(incl

uye

nece

sida

des

de in

tera

cció

n y

afec

to;

estim

ulac

ión;

ate

nció

n es

pecí

fica

a pr

oble

mas

em

ocio

nale

s gr

aves

; no

rmas

, lím

ites

y tr

ansm

isió

n de

va

lore

s m

oral

es p

ositi

vos)

A

BU

SO S

EX

UA

L M

ALT

RA

TO

PSÍ

QU

ICO

A

. M

altr

ato

emoc

iona

l B.

In

stru

men

taliz

ació

n en

con

flict

os e

ntre

las

figur

as p

aren

tale

s

C.

Expo

sici

ón a

situ

acio

nes

de v

iole

ncia

de

pare

ja o

ent

re m

iem

bros

de

la u

nida

d co

nviv

enci

al

D.

Am

enaz

as d

e ag

resi

ón fí

sica

A

BA

ND

ON

O

INC

AP

AC

IDA

D P

AR

EN

TA

L D

E C

ON

TR

OL

DE

LA

CO

ND

UC

TA

DE

L N

IÑO

, NIÑ

A O

AD

OLE

SCE

NT

E

OT

RA

S A

. T

rato

inap

ropi

ado

(incl

uye

priv

ació

n de

liber

ada

de c

omid

a y

agua

, con

finam

ient

o o

rest

ricc

ión

físic

a, e

xpul

sión

o ne

gaci

ón d

e la

ent

rada

al d

omic

ilio)

B.

C

orru

pció

n

C.

Men

dici

dad

D.

Expl

otac

ión

labo

ral

II. O

TR

AS

SIT

UA

CIO

NES

ESP

EC

ÍFIC

AS

QU

E C

ON

STIT

UY

EN

RIE

SGO

GR

AV

E O

DE

SAM

PA

RO

13

A

. A

NT

EC

ED

EN

TE

S D

E D

ESP

RO

TE

CC

IÓN

GR

AV

E P

ER

PE

TR

AD

A P

OR

EL

PA

DR

E, L

A M

AD

RE

O P

ER

SON

AS

QU

E E

JER

CE

N L

A T

UT

ELA

O G

UA

RD

A

B.

GR

AV

ES

DIF

ICU

LTA

DE

S P

ER

SON

ALE

S E

N E

L P

AD

RE

, LA

MA

DR

E O

PE

RSO

NA

S Q

UE

EJE

RC

EN

LA

TU

TE

LA O

GU

AR

DA

12

Par

a ca

da ti

polo

gía

de d

espr

otec

ción,

el i

nstr

umen

to d

escr

ibe:

1.

lo

s ni

vele

s de

gra

veda

d m

oder

ada,

ele

vada

y m

uy e

leva

da (

salv

o ex

cepc

ione

s en

las

que

no s

e co

ntem

pla

la e

xist

enci

a de

alg

ún n

ivel

de

grav

edad

), y

2.

si

tuac

ione

s qu

e im

plic

an d

éfic

its le

ves

en e

l eje

rcic

io d

e la

gua

rda

y co

nstit

uyen

“ri

esgo

leve

”.

13 In

cluy

e sit

uaci

ones

en

las

que,

inde

pend

ient

emen

te d

e qu

e ex

ista

o no

alg

una

de la

s tip

olog

ías

de d

espr

otec

ción

ant

erio

rmen

te s

eñal

adas

, se

pre

sent

an u

na s

erie

de

circ

unst

anci

as d

e ca

ráct

er e

xtre

mo

que

impl

ican

un

seri

o pe

ligro

par

a la

vid

a o

inte

grid

ad b

ásic

as d

el n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte,

no

exis

tiend

o el

emen

tos

sufic

ient

es d

e co

ntro

l en

el e

ntor

no f

amili

ar.

La p

rese

ncia

de

esta

s ci

rcun

stan

cias

su

pond

rá a

utom

átic

amen

te l

a ca

lific

ació

n de

la

grav

edad

del

cas

o co

mo

elev

ada.

La

inte

rven

ción

cor

resp

onde

rá a

los

Ser

vici

os S

ocia

les

Ter

rito

rial

es,

quie

nes

debe

rán

dete

rmin

ar s

i se

tra

ta d

e un

a si

tuac

ión

de r

iesg

o gr

ave

o de

des

ampa

ro.

BOLETÍN OFICIAL DEL PAÍS VASCO N.º 233

lunes 12 de diciembre de 2011

2011/5937 (26/71)

Page 27: BOLET OCAL DEL PA VACO · N. 233 lunes 12 de diciembre de 2011 BOLET OCAL DEL PA VACO 2011/5937 (1/71) OTRAS DISPOSICIONES DEPARTAMENTO DE EMPLEO Y ASUNTOS SOCIALES 5937 DECRETO 230/2011,

28 Ju

nio

2011

25

M

ALT

RA

TO

FÍS

ICO

El

niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e ha

suf

rido

un

daño

fís

ico

o ha

y ri

esgo

de

que

lo s

ufra

com

o co

nsec

uenc

ia d

irec

ta d

e la

s ag

resi

ones

de

su p

adre

, mad

re

o de

las

pers

onas

que

eje

rcen

su

tute

la o

gua

rda.

Not

a:

Esta

tip

olog

ía s

e re

fiere

exc

lusi

vam

ente

a a

spec

tos

de t

ipo

físic

o ta

nto

en r

elac

ión

al c

ompo

rtam

ient

o de

l pad

re y

la m

adre

o la

s pe

rson

as q

ue e

jerc

en la

tut

ela

o gu

arda

com

o en

rel

ació

n a

sus

cons

ecue

ncia

s en

el n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte.

Al i

gual

que

en

el r

esto

de

tipo

logí

as d

e es

ta ín

dole

, sie

mpr

e de

berá

eva

luar

se

la p

rese

ncia

aso

ciad

a de

otr

as t

ipol

ogía

s de

des

prot

ecci

ón, e

spec

ialm

ente

las

incl

uida

s en

la c

ateg

oría

de

“mal

trat

o ps

íqui

co”.

Par

a ca

lific

ar u

n de

term

inad

o ni

vel

de g

rave

dad

bast

ará

con

que

se p

rese

nten

las

cir

cuns

tanc

ias

desc

rita

s en

uno

de

los

epíg

rafe

s (c

ada

epíg

rafe

se

seña

la c

on u

n pu

nto)

. ⇒

La

cal

ifica

ción

del

niv

el d

e gr

aved

ad s

e es

tabl

ece

fund

amen

talm

ente

en

base

a l

a gr

aved

ad d

e la

s le

sion

es o

dañ

o fís

ico

que

el c

ompo

rtam

ient

o de

l pa

dre,

mad

re o

per

sona

s qu

e ej

erce

n la

tut

ela

o gu

arda

ha

prov

ocad

o o

ha p

odid

o pr

ovoc

ar e

n el

niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e.

1.

G

rave

dad

muy

ele

vada

Uti

lizac

ión

exce

siva

de

la fu

erza

físi

ca14

que

pro

voca

una

lesi

ón m

uy g

rave

. Una

lesi

ón m

uy g

rave

impl

ica

que

el n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte

requ

iere

ate

nció

n m

édic

a in

med

iata

, a

men

udo

de fo

rma

urge

nte

(por

eje

mpl

o, fr

actu

ras

de lo

s hu

esos

larg

os, l

esio

nes

inte

rnas

, hem

atom

a su

bdur

al, s

índr

ome

del n

iño

o ni

ña z

aran

dead

a –e

n ni

ños

y ni

ñas

men

ores

de

24

mes

es-,

quem

adur

as d

e te

rcer

gra

do, l

esio

nes

ocul

ares

). Se

incl

uye

el m

altr

ato

físic

o de

riva

do d

e ac

tos

ritu

ales

. •

Niñ

o o

niña

men

or d

e se

is a

ños,

o d

e m

ás e

dad

con

algu

na d

isca

paci

dad,

con

mar

cas

de g

olpe

s en

la c

ara,

cab

eza

(incl

uye

mec

hone

s de

pel

o ar

ranc

ados

), na

riz,

gen

itale

s o

abdo

men

. •

Niñ

o o

niña

men

or d

e se

is a

ños,

o d

e m

ás e

dad

con

algu

na d

isca

paci

dad,

con

sín

tom

as d

e ha

ber

cons

umid

o dr

ogas

, alc

ohol

o fá

rmac

os p

oten

cial

men

te p

elig

roso

s no

pre

scri

tos

ni r

ecom

enda

dos

méd

icam

ente

que

han

sid

o ad

min

istr

ados

por

su

padr

e, m

adre

o p

erso

nas

que

ejer

cen

su t

utel

a o

guar

da c

on e

l obj

etiv

o de

que

el n

iño

o ni

ña n

o le

s pe

rtur

be, s

e m

ante

nga

dorm

ido

o si

mila

r15 .

Sínd

rom

e de

Mun

chau

sen

por

pode

res1

6 qu

e pr

ovoc

a o

colo

ca a

l niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e en

rie

sgo

de s

ufri

r u

na le

sión

o e

nfer

med

ad g

rave

(es

dec

ir, c

on n

eces

idad

de

aten

ción

méd

ica

inm

edia

ta).

• B

ebé

naci

do c

on s

índr

ome

alco

hólic

o-fe

tal,

de a

bsti

nenc

ia o

dañ

os n

euro

lógi

cos

com

o co

nsec

uenc

ia d

el c

onsu

mo

abus

ivo

de d

roga

s y/

o al

coho

l de

la m

adre

dur

ante

el

emba

razo

(se

exc

luye

n be

bés

naci

dos

con

sínd

rom

e de

abs

tinen

cia

cuya

s m

adre

s se

enc

uent

ran

bajo

tra

tam

ient

o m

édic

o co

n m

etad

ona)

17.

Esta

s sit

uacio

nes

se c

alifi

cará

n co

mo

grav

edad

muy

ele

vada

aun

cua

ndo

sólo

hay

an a

pare

cido

en u

na o

casió

n.

14

Def

inic

ión

de “

fuer

za e

xces

iva”

: La

inte

nsid

ad d

e la

agr

esió

n fís

ica

prov

oca

un d

año

físic

o co

nsid

erab

le a

l niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e, e

s cl

aram

ente

des

prop

orci

onad

a en

rel

ació

n a

su c

orpu

lenc

ia o

co

ndic

ione

s fís

icas

, o s

e pr

olon

ga in

debi

dam

ente

. 15

La

faci

litac

ión

a un

niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e de

dro

gas,

alc

ohol

o fá

rmac

os p

oten

cial

men

te p

elig

roso

s no

pre

scri

tos

ni r

ecom

enda

dos

méd

icam

ente

o la

per

mis

ivid

ad d

e su

uso

con

obj

etiv

os d

ifere

ntes

a

los

seña

lado

s en

est

e ap

arta

do q

ueda

rec

ogid

a en

la t

ipol

ogía

de

“Co

rrup

ción”

.

16 S

índr

ome

de M

unch

ause

n po

r po

dere

s: E

l pad

re, l

a m

adre

o p

erso

nas

que

ejer

cen

la t

utel

a o

guar

da s

omet

en a

l niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e a

repe

tidos

ingr

esos

y e

xám

enes

méd

icos

ale

gand

o sí

ntom

as fí

sico

s pa

toló

gico

s fic

ticio

s o

gene

rado

s de

man

era

activ

a po

r el

los

mism

os (

med

iant

e in

ocul

ació

n de

sus

tanc

ias,

por

eje

mpl

o).

17 E

n oc

asio

nes,

el s

índr

ome

o da

ños

tard

an v

ario

s dí

as e

n m

anife

star

se.

BOLETÍN OFICIAL DEL PAÍS VASCO N.º 233

lunes 12 de diciembre de 2011

2011/5937 (27/71)

Page 28: BOLET OCAL DEL PA VACO · N. 233 lunes 12 de diciembre de 2011 BOLET OCAL DEL PA VACO 2011/5937 (1/71) OTRAS DISPOSICIONES DEPARTAMENTO DE EMPLEO Y ASUNTOS SOCIALES 5937 DECRETO 230/2011,

28 Ju

nio

2011

26

2.

Gra

veda

d el

evad

a •

Uti

lizac

ión

exce

siva

de

la fu

erza

físi

ca q

ue p

rovo

ca u

na le

sión

gra

ve. U

na le

sión

gra

ve n

o po

ne e

n ri

esgo

la v

ida

del n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte

y no

es

prob

able

que

pro

voqu

e ni

ngun

a in

capa

cida

d au

n cu

ando

no

se p

ropo

rcio

ne a

tenc

ión

méd

ica

(por

eje

mpl

o, t

orce

dura

s, c

onm

ocio

nes

leve

s, d

ient

es r

otos

, que

mad

uras

de

prim

ero

y se

gund

o gr

ado,

cor

tes

que

nece

sita

n pu

ntos

de

sutu

ra, f

ract

uras

de

hues

os p

eque

ños,

etc

.).

• N

iño

o ni

ña e

ntre

sei

s y

doce

año

s si

n di

scap

acid

ad c

on m

arca

s de

gol

pes

en la

car

a, c

abez

a, n

ariz

, gen

itale

s o

abdo

men

. •

Niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e m

ayor

de

seis

año

s si

n di

scap

acid

ad c

on s

ínto

mas

de

habe

r co

nsum

ido

drog

as, a

lcoh

ol o

fárm

acos

pot

enci

alm

ente

pel

igro

sos

no p

resc

rito

s ni

re

com

enda

dos

méd

icam

ente

que

han

sid

o ad

min

istr

ados

por

su

padr

e, m

adre

o p

erso

nas

que

ejer

cen

su t

utel

a o

guar

da c

on e

l obj

etiv

o de

que

el n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte

no le

s pe

rtur

be,

se m

ante

nga

dorm

ido

o sim

ilar.

Sínd

rom

e de

Mun

chau

sen

por

pode

res

que

prov

oca

o co

loca

al n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte

en r

iesg

o de

suf

rir

una

lesi

ón o

enf

erm

edad

gra

ve (e

s de

cir,

no

pone

en

ries

go s

u vi

da n

i es

pro

babl

e qu

e pr

ovoq

ue n

ingu

na in

capa

cida

d au

n cu

ando

no

se p

ropo

rcio

ne a

tenc

ión

méd

ica)

. Es

tas

situa

cione

s se

cal

ifica

rán

com

o gr

aved

ad e

leva

da a

un c

uand

o só

lo h

ayan

apa

recid

o en

una

oca

sión.

Niñ

a o

chic

a ad

oles

cent

e de

qui

en s

e co

noce

o s

ospe

cha

que

su p

adre

y m

adre

o p

erso

nas

que

ejer

cen

su t

utel

a o

guar

da t

iene

n in

tenc

ión

de s

omet

er a

una

mut

ilaci

ón g

enit

al (

en

Espa

ña o

en

el e

xtra

njer

o).

Impo

rtan

te: S

i des

pués

de

ser

info

rmad

os p

or p

arte

de

los

Serv

icio

s So

cial

es T

erri

tori

ales

de

la c

onsi

dera

ción

lega

l de

la m

utila

ción

gen

ital f

emen

ina

y de

la

s co

nsec

uenc

ias

que

se d

eriv

aría

n de

ello

, el p

adre

y la

mad

re o

las

pers

onas

que

eje

rcen

la t

utel

a o

guar

da d

e la

niñ

a o

adol

esce

nte

pers

iste

n en

su

inte

nció

n, la

gra

veda

d de

l cas

o pa

sará

a s

er c

alifi

cada

com

o “m

uy e

leva

da”.

3.

G

rave

dad

mod

erad

a

• U

tiliz

ació

n ha

bitu

al o

frec

uent

e de

la fu

erza

físi

ca d

e fo

rma

exce

siva

, pro

voca

ndo

lesi

ones

sup

erfic

iale

s. S

e ex

cept

úan

los

niño

s y

niña

s m

enor

es d

e do

ce a

ños

seña

lado

s en

apa

rtad

os a

nter

iore

s. L

as le

sione

s su

perf

icia

les

está

n lo

caliz

adas

en

una

o do

s ár

eas

e im

plic

an r

ozad

uras

y e

nroj

ecim

ient

os e

n la

pie

l. Pu

ede

habe

r lig

ero

sang

rado

(p.

ej.,

nari

z).

• U

tiliz

ació

n ha

bitu

al o

frec

uent

e de

la fu

erza

físi

ca d

e fo

rma

exce

siva

, no

habi

endo

pro

voca

do le

sion

es. L

a fu

erza

y e

l tip

o de

cas

tigo

son

exce

sivos

. El n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte

no h

a su

frid

o un

a le

sión

físi

ca, p

ero

las

agre

sion

es le

pro

voca

n un

dol

or c

onsi

dera

ble

dura

nte

un p

erío

do p

rolo

ngad

o de

tie

mpo

y h

ay u

n ri

esgo

pot

enci

al d

e qu

e en

el f

utur

o se

pro

duzc

a un

a le

sión

físi

ca.

• Sí

ndro

me

de M

unch

ause

n po

r po

dere

s qu

e no

ha

prov

ocad

o ni

ha

colo

cado

al n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte

en r

iesg

o de

suf

rir

una

lesi

ón o

enf

erm

edad

muy

gra

ve o

gr

ave.

4.

R

iesg

o le

ve

• U

tiliz

ació

n ha

bitu

al o

frec

uent

e de

la fu

erza

físi

ca a

unqu

e no

de

form

a ex

cesi

va, n

o ha

bien

do p

rovo

cado

lesi

ones

o ú

nica

men

te e

nroj

ecim

ient

os q

ue d

esap

arec

en

rápi

dam

ente

. El

tip

o de

cas

tigo

es in

apro

piad

o en

cua

nto

al t

ipo

(p.e

j., c

ache

tes

con

la m

ano

abie

rta,

est

iron

es d

e or

eja,

pel

lizco

s), a

unqu

e no

se

utili

za u

na fu

erza

físic

a ex

cesi

va. E

l niñ

o,

niña

o a

dole

scen

te n

o ha

suf

rido

una

lesi

ón fí

sica

ni d

olor

físi

co c

onsi

dera

ble

y pr

olon

gado

, ni h

ay r

iesg

o de

que

suf

ra u

na le

sión

físic

a. E

l pro

pósi

to p

rinc

ipal

es

mos

trar

des

apro

baci

ón o

in

tent

ar c

ontr

olar

la c

ondu

cta

del n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte,

no

daña

rle

ni in

fligi

rle

un d

año

seri

o.

5.

No

pres

ente

Uti

lizac

ión

ocas

iona

l de

la fu

erza

físi

ca a

unqu

e no

de

form

a ex

cesi

va, n

o ha

bien

do p

rovo

cado

lesi

ones

o ú

nica

men

te e

nroj

ecim

ient

os q

ue d

esap

arec

en

rápi

dam

ente

. El

tip

o de

cas

tigo

es in

apro

piad

o en

cua

nto

al t

ipo

(p.e

j., c

ache

tes

con

la m

ano

abie

rta,

est

iron

es d

e or

eja,

pel

lizco

s), a

unqu

e no

se

ha u

tiliz

ado

una

fuer

za fí

sica

exc

esiv

a. E

l ni

ño, n

iña

o ad

oles

cent

e no

ha

sufr

ido

una

lesió

n fís

ica

ni d

olor

físic

o co

nsid

erab

le y

pro

long

ado,

ni h

ay r

iesg

o de

que

suf

ra u

na le

sión

físic

a. E

l pro

pósi

to p

rinc

ipal

es

mos

trar

de

sapr

obac

ión

o in

tent

ar c

ontr

olar

la c

ondu

cta

del n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte,

no

daña

rle

ni in

fligi

rle

un d

año

seri

o. N

orm

alm

ente

se

utili

zan

estr

ateg

ias

disc

iplin

aria

s n

o fís

icas

ni v

iole

ntas

. •

Nun

ca s

e ca

stig

a ni

agr

ede

físic

amen

te a

l niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e. S

e ut

iliza

n m

étod

os d

isci

plin

ario

s no

físic

os, n

o vi

olen

tos

(p.e

j., s

upre

sión

de

priv

ilegi

os, d

esap

roba

ción

ver

bal).

El p

adre

, m

adre

o p

erso

nas

que

ejer

cen

la t

utel

a o

guar

da d

el n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte

no p

erm

iten

que

otro

s le

cas

tigue

n o

agre

dan

físic

amen

te.

BOLETÍN OFICIAL DEL PAÍS VASCO N.º 233

lunes 12 de diciembre de 2011

2011/5937 (28/71)

Page 29: BOLET OCAL DEL PA VACO · N. 233 lunes 12 de diciembre de 2011 BOLET OCAL DEL PA VACO 2011/5937 (1/71) OTRAS DISPOSICIONES DEPARTAMENTO DE EMPLEO Y ASUNTOS SOCIALES 5937 DECRETO 230/2011,

28 Ju

nio

2011

27

N

EG

LIG

EN

CIA

El

niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e ha

suf

rido

un

daño

fís

ico

o ps

íqui

co o

hay

rie

sgo

de q

ue lo

suf

ra c

omo

cons

ecue

ncia

de

la in

capa

cida

d18

de s

u pa

dre,

mad

re

o pe

rson

as q

ue e

jerc

en s

u tu

tela

o g

uard

a de

pro

porc

iona

rle

una

aten

ción

ade

cuad

a a

sus

nece

sida

des

físic

as, d

e se

guri

dad,

for

mat

ivas

y p

síqu

icas

A. N

EG

LIG

EN

CIA

HA

CIA

NE

CE

SID

AD

ES

FÍSI

CA

S

La

for

ma

en q

ue u

n pa

dre,

una

mad

re o

per

sona

s qu

e ej

erce

n la

tut

ela

o gu

arda

del

niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e at

iend

en s

us n

eces

idad

es d

e cu

idad

os

físic

os s

ólo

cons

titu

irá

desp

rote

cció

n si

pro

voca

n o

pued

en p

rovo

car

un d

año

sign

ifica

tivo

al n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte.

En

dete

rmin

adas

esc

alas

y p

ara

dete

rmin

ados

niv

eles

de

grav

edad

se

requ

iere

un

dict

amen

méd

ico.

Ést

e re

sult

a es

peci

alm

ente

impo

rtan

te c

uand

o se

val

oren

sit

uaci

ones

que

impl

ican

la

uti

lizac

ión

de h

ábit

os m

inor

itar

ios

de a

limen

taci

ón, m

edic

inas

alt

erna

tiva

s, e

tc.

-

ALI

MEN

TA

CIÓ

N (

com

ida

y be

bida

) -

P

ara

calif

icar

un

dete

rmin

ado

nive

l de

gra

veda

d ba

star

á co

n qu

e se

pre

sent

en l

as c

ircu

nsta

ncia

s de

scri

tas

en u

no d

e lo

s ep

ígra

fes

(cad

a ep

ígra

fe s

e se

ñala

con

un

punt

o).

La c

alifi

caci

ón d

el n

ivel

de

grav

edad

se

esta

blec

e en

bas

e a

(1)

la s

ever

idad

de

las

defic

ienc

ias

obse

rvad

as e

n la

ate

nció

n a

las

nece

sida

des

de

alim

enta

ción

del

niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e, y

(2)

su

impa

cto

en s

u sa

lud

o de

sarr

ollo

físi

co.

1.

G

rave

dad

muy

ele

vada

El n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte

está

gra

vem

ente

des

nutr

ido

o de

shid

rata

do (

grav

e pé

rdid

a de

pes

o, a

nem

ia, e

tc.)

y n

eces

ita h

ospi

taliz

ació

n po

r es

te m

otiv

o.

• El

niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e ha

suf

rido

una

into

xica

ción

(fie

bre,

vóm

itos,

etc

.) po

r ha

bérs

ele

prop

orci

onad

o o

habé

rsel

e de

jado

par

a co

mer

alim

ento

s qu

e no

son

de

cons

umo

hum

ano

o en

m

al e

stad

o y

nece

sita

hos

pita

lizac

ión

por

este

mot

ivo.

La

prov

isión

o d

ispo

sici

ón e

n la

cas

a de

alim

ento

s de

est

as c

arac

terí

stic

as e

s un

a pa

uta

frec

uent

e o

habi

tual

en

la fa

mili

a.

• Se

gún

valo

raci

ón m

édic

a, e

l exc

eso

e in

adec

uaci

ón d

e la

alim

enta

ción

pro

porc

iona

da a

l niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e es

una

de

las

razo

nes

dete

rmin

ante

s de

su

obes

idad

y e

sta

situ

ació

n ha

pr

ovoc

ado

en e

l niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e ot

ros

prob

lem

as g

rave

s de

sal

ud q

ue h

an r

eque

rido

su

hosp

ital

izac

ión.

Beb

é al

que

se

deja

n de

dar

tom

as o

se

le d

a le

che

dilu

ida

de fo

rma

regu

lar,

con

sín

tom

as d

e de

snut

rici

ón o

des

hidr

atac

ión

–aun

que

sólo

req

uier

a di

eta

de r

ehab

ilita

ción

y n

o se

pre

cise

ho

spita

lizac

ión-

. 2.

G

rave

dad

elev

ada

• El

niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e su

fre

algu

nos

sínt

omas

clín

icos

de

desn

utri

ción

, des

hidr

atac

ión,

into

xica

ción

o p

rese

nta

un s

obre

peso

exc

esiv

o de

bido

a la

inad

ecua

ción

de

la

alim

enta

ción

pro

porc

iona

da p

or s

u pa

dre,

mad

re o

per

sona

s qu

e ej

erce

n su

tut

ela

o gu

arda

. Nec

esita

ate

nció

n m

édic

a y/

o di

eta

de r

ehab

ilita

ción

, per

o no

hay

nec

esid

ad d

e ho

spita

lizac

ión

por

esto

s m

otiv

os. E

stas

cir

cuns

tanc

ias

supo

nen,

seg

ún v

alor

ació

n m

édic

a, u

n ri

esgo

ser

io p

ara

su s

alud

–au

nque

no

para

su

vida

- si

no

se c

orri

gen.

Beb

é al

que

se

da p

echo

u o

tro

tipo

de a

limen

taci

ón y

req

ueri

ría

–seg

ún v

alor

ació

n m

édic

a- t

omar

lech

e o

supl

emen

tos

nutr

itiv

os q

ue n

o se

le p

ropo

rcio

nan.

3.

G

rave

dad

mod

erad

a

• El

niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e re

cibe

una

alim

enta

ción

insu

ficie

nte

en c

anti

dad

o in

adec

uada

en

cuan

to a

apo

rtes

nut

riti

vos,

per

o no

pad

ece

ning

una

enfe

rmed

ad p

or e

llo n

i af

ecta

ción

rel

evan

te e

n su

sal

ud y

des

arro

llo p

ondo

esta

tura

l y fí

sico

. No

es lo

hab

itual

, per

o co

n fr

ecue

ncia

no

se le

pro

porc

iona

al m

enos

una

com

ida

sufic

ient

emen

te n

utri

tiva

al

día.

La

nece

sida

d de

cor

regi

r la

die

ta e

s cl

ara,

exi

stie

ndo

una

reco

men

daci

ón m

édic

a ex

plíc

ita

en e

ste

sent

ido.

Eje

mpl

os: n

iño

o ni

ña (

no b

ebé)

o a

dole

scen

te a

qui

en n

o se

le d

an

algu

nas

com

idas

; hay

poc

a co

mid

a di

spon

ible

en

la c

asa

y el

niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e pu

ede

habe

r ro

bado

o p

edid

o co

mid

a fu

era;

pue

den

prop

orci

onár

sele

alim

ento

s no

apr

opia

dos

a la

eda

d;

alim

enta

ción

bas

ada

en e

xces

o en

pro

duct

os n

utri

tivam

ente

inad

ecua

dos.

18

Sea

de

form

a de

liber

ada,

por

falta

de

cono

cim

ient

os, u

na v

alor

ació

n in

adec

uada

de

la s

ituac

ión

del n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte

y/o

falta

de

mot

ivac

ión.

BOLETÍN OFICIAL DEL PAÍS VASCO N.º 233

lunes 12 de diciembre de 2011

2011/5937 (29/71)

Page 30: BOLET OCAL DEL PA VACO · N. 233 lunes 12 de diciembre de 2011 BOLET OCAL DEL PA VACO 2011/5937 (1/71) OTRAS DISPOSICIONES DEPARTAMENTO DE EMPLEO Y ASUNTOS SOCIALES 5937 DECRETO 230/2011,

28 Ju

nio

2011

28

4.

Rie

sgo

leve

Com

idas

irre

gula

res

y a

men

udo

ni s

iqui

era

prep

arad

as, p

ero

norm

alm

ente

se

prop

orci

ona

una

com

ida

sufic

ient

emen

te n

utri

tiva

al d

ía. D

e ve

z en

cua

ndo

se s

alta

n al

guna

s co

mid

as.

• A

limen

taci

ón s

ufic

ient

e pe

ro a

lgo

dese

quili

brad

a de

sde

el p

unto

de

vist

a nu

trit

ivo.

Es fr

ecue

nte

que

el n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte

coja

la c

omid

a po

r sí

mis

mo,

per

o a

vece

s só

lo h

ay c

omid

a nu

trit

ivam

ente

inad

ecua

da o

en

cant

idad

es in

sufic

ient

es.

Aun

que

se d

an u

na o

var

ias

de e

stas

cir

cuns

tanc

ias,

no

han

prod

ucid

o ni

ngun

a re

perc

usió

n ne

gati

va s

igni

ficat

iva

segú

n di

ctam

en m

édic

o en

el e

stad

o e

indi

cado

res

de s

alud

del

niñ

o,

niña

o a

dole

scen

te. E

s ac

onse

jabl

e un

cam

bio

en la

die

ta o

háb

itos

alim

enti

cios

. 5.

A

decu

ado

Se p

ropo

rcio

na a

l niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e un

a al

imen

taci

ón a

decu

ada

en c

antid

ad, r

egul

ar y

apr

opia

da a

la e

dad

que

norm

alm

ente

cub

re lo

s re

quisi

tos

nutr

itivo

s bá

sico

s.

BOLETÍN OFICIAL DEL PAÍS VASCO N.º 233

lunes 12 de diciembre de 2011

2011/5937 (30/71)

Page 31: BOLET OCAL DEL PA VACO · N. 233 lunes 12 de diciembre de 2011 BOLET OCAL DEL PA VACO 2011/5937 (1/71) OTRAS DISPOSICIONES DEPARTAMENTO DE EMPLEO Y ASUNTOS SOCIALES 5937 DECRETO 230/2011,

28 Ju

nio

2011

29

- C

UID

AD

O D

E LA

SA

LUD

FÍS

ICA

-

Par

a ca

lific

ar u

n de

term

inad

o ni

vel

de g

rave

dad

bast

ará

con

que

se p

rese

nten

las

cir

cuns

tanc

ias

desc

rita

s en

uno

de

los

epíg

rafe

s (c

ada

epíg

rafe

se

seña

la c

on u

n pu

nto)

. ⇒

La

cal

ifica

ción

del

niv

el d

e gr

aved

ad s

e es

tabl

ece

en b

ase

a (1

) la

sev

erid

ad d

e la

s de

ficie

ncia

s ob

serv

adas

en

la a

tenc

ión

a la

s ne

cesi

dade

s hi

gién

ico-

sani

tari

as y

de

desc

anso

del

niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e (s

e in

cluy

en c

uida

dos

dura

nte

el e

mba

razo

), y

(2)

el

impa

cto

que

tien

en o

pue

den

tene

r en

su

salu

d, e

n la

de

las

pers

onas

que

est

án a

su

alre

dedo

r y

en s

u re

ndim

ient

o.

1.

G

rave

dad

muy

ele

vada

El n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte

no h

a si

do ll

evad

o a

trat

amie

nto

méd

ico

por

una

lesi

ón, h

erid

a, e

nfer

med

ad -

cong

énita

o n

o- o

inca

paci

dad,

ha

sido

llev

ado

con

una

dem

ora

exce

siva

, o h

abié

ndos

ele

lleva

do (

bien

por

pro

pia

inic

iativ

a de

l pad

re, l

a m

adre

o la

s pe

rson

as q

ue e

jerz

an la

tut

ela

o gu

arda

o b

ien

sigu

iend

o la

s in

dica

cion

es d

e pr

ofes

iona

les

de la

sal

ud o

del

cen

tro

educ

ativ

o) n

o se

ac

epta

o s

e si

gue

el t

rata

mie

nto

méd

ico

pres

crito

de

la fo

rma

adec

uada

. Si s

e de

ja s

in t

rata

r de

form

a ad

ecua

da, e

l pro

blem

a su

pone

una

am

enaz

a pa

ra la

vid

a de

l niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e, le

pro

voca

rá u

n de

teri

oro

perm

anen

te d

e ca

ráct

er g

rave

o c

onst

ituy

e un

a am

enaz

a se

ria

par

a la

sal

ud d

e la

s pe

rson

as q

ue e

stán

a s

u al

rede

dor.

El p

adre

, mad

re o

per

sona

s qu

e ej

erce

n la

tut

ela

o gu

arda

del

niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e no

res

peta

n no

rmas

hig

iéni

cas

y sa

nita

rias

bás

icas

(p.e

j., d

esin

fecc

ión

de b

iber

ón, p

lato

s, c

ubie

rtos

, va

sos,

etc.

tra

s se

r ut

iliza

dos

con

sust

anci

as p

oten

cial

men

te t

óxic

as, r

etir

ada

de e

lem

ento

s in

fect

ados

com

o je

ring

uilla

s), l

o qu

e im

plic

a un

a se

ria

amen

aza

para

la v

ida

o la

sal

ud d

el n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte.

Una

per

sona

que

viv

e en

el d

omic

ilio

fam

iliar

pad

ece

una

enfe

rmed

ad c

onta

gios

a de

car

ácte

r gr

ave

o, n

o si

endo

gra

ve, p

udie

ra a

fect

ar s

eria

men

te a

l niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e de

bido

a q

ue é

ste

pres

enta

con

dici

ones

de

espe

cial

vul

nera

bilid

ad. E

l pad

re, m

adre

o p

erso

nas

que

ejer

cen

la t

utel

a o

guar

da d

el n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte

debe

rían

ado

ptar

med

idas

rig

uros

as p

ara

evit

ar e

l co

ntag

io, p

ero

no lo

hac

en. E

sta

situ

ació

n im

plic

a un

a se

ria

amen

aza

par

a la

vid

a o

la s

alud

del

niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e.

2.

Gra

veda

d el

evad

a •

El n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte

tiene

una

enf

erm

edad

o in

capa

cida

d –c

ongé

nita

o n

o- q

ue in

terf

iere

ser

iam

ente

con

su

func

iona

mie

nto

norm

al. N

o se

han

ped

ido

ni c

uida

dos

méd

icos

ni u

n ex

amen

ex

plor

ator

io, s

e ha

n pe

dido

per

o co

n un

a de

mor

a ex

cesiv

a, o

hab

iénd

ose

pedi

do (

bien

por

pro

pia

inic

iativ

a de

l pad

re, l

a m

adre

o la

s pe

rson

as q

ue e

jerz

an la

tut

ela

o gu

arda

o b

ien

sigu

iend

o in

dica

cion

es d

e pr

ofes

iona

les

de la

sal

ud o

del

cen

tro

educ

ativ

o) n

o se

sig

ue e

l tra

tam

ient

o pr

escr

ito d

e la

form

a ad

ecua

da. C

on t

rata

mie

nto,

el p

robl

ema

podr

ía c

orre

girs

e o

al m

enos

co

ntro

lars

e. S

in e

mba

rgo,

sin

un

trat

amie

nto

adec

uado

la e

nfer

med

ad o

inca

paci

dad

empe

orar

á (a

unqu

e no

am

enaz

a la

vid

a de

l niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e).

• In

cluy

e si

tuac

ione

s en

que

un

niño

, niñ

a o

adol

esce

nte

ha t

enid

o al

guno

s sí

ntom

as fí

sico

s se

rios

(po

r ej

empl

o, d

olor

inte

nso

o se

ñale

s de

enf

erm

edad

con

tagi

osa

grav

e qu

e no

am

enaz

an s

u vi

da)

dura

nte

algú

n tie

mpo

, per

o no

se

le h

a lle

vado

al m

édic

o, s

e le

ha

lleva

do d

emas

iado

tar

de o

se

le h

a lle

vado

per

o no

se

han

segu

ido

sus

indi

caci

ones

. •

Hay

un

dict

amen

méd

ico

que

indi

ca q

ue la

muj

er e

mba

raza

da n

o si

gue

las

indi

caci

ones

pre

scri

tas

a ni

vel d

e cu

idad

os h

igié

nico

-san

itar

ios

y qu

e, c

omo

cons

ecue

ncia

de

ello

, la

vida

del

na

scit

urus

o d

el b

ebé

corr

e se

rio

pelig

ro o

hay

alt

as p

roba

bilid

ades

de

que

sufr

a un

a en

ferm

edad

o d

eter

ioro

per

man

ente

de

cará

cter

gra

ve.

La m

ujer

em

bara

zada

ha

sido

in

form

ada

de e

llo p

or e

l per

sona

l san

itari

o, p

ero

no h

a m

odifi

cado

su

com

port

amie

nto.

3.

G

rave

dad

mod

erad

a

• El

niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e no

est

á re

cibi

endo

cui

dado

s m

édic

os p

or u

na le

sión,

her

ida

o en

ferm

edad

que

nor

mal

men

te d

eber

ía r

ecib

ir t

rata

mie

nto,

ha

sido

llev

ado

con

exce

siva

dem

ora

al m

édic

o o,

hab

iénd

osel

e lle

vado

(bi

en p

or p

ropi

a in

icia

tiva

del p

adre

, la

mad

re o

las

pers

onas

que

eje

rzan

la t

utel

a o

guar

da o

bie

n si

guie

ndo

indi

caci

ones

de

prof

esio

nale

s de

la s

alud

o d

el c

entr

o ed

ucat

ivo)

, el t

rata

mie

nto

no s

e si

gue

de fo

rma

adec

uada

. El e

stad

o de

l niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e pr

obab

lem

ente

mej

orar

á po

r sí

sol

o in

clus

o si

n cu

idad

os m

édic

os. S

in e

mba

rgo,

el

tra

tam

ient

o re

duci

ría

el r

iesg

o de

com

plic

acio

nes,

aliv

iarí

a el

dol

or, a

cele

rarí

a la

cur

ació

n o

redu

cirí

a el

rie

sgo

de c

onta

gio.

Es h

abitu

al q

ue, c

uand

o al

guna

de

las

pers

onas

que

viv

en e

n el

dom

icili

o fa

mili

ar p

rese

nta

algu

na e

nfer

med

ad c

onta

gios

a, e

l pad

re, l

a m

adre

o p

erso

nas

que

ejer

cen

la t

utel

a o

guar

da n

o ad

opte

n la

s m

edid

as h

igié

nica

s y

sani

tari

as n

eces

aria

s pa

ra e

vita

r o

redu

cir

la p

roba

bilid

ad d

e co

ntag

io. E

l niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e ha

est

ado

enfe

rmo

en v

aria

s oc

asio

nes

por

este

mot

ivo,

re

quir

iend

o re

poso

o t

rata

mie

nto

méd

ico,

aun

que

no h

ospi

taliz

ació

n. E

sta

situ

ació

n no

ha

supu

esto

una

am

enaz

a se

ria

para

la v

ida

o sa

lud

del n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte.

Hay

un

dict

amen

méd

ico

que

indi

ca q

ue la

muj

er e

mba

raza

da n

o si

gue

las

indi

caci

ones

pre

scri

tas

a ni

vel d

e cu

idad

os h

igié

nico

-san

itar

ios

y qu

e, c

omo

cons

ecue

ncia

de

ello

, la

salu

d de

l na

scit

urus

o d

el b

ebé

va a

ver

se s

eria

men

te a

fect

ada

(aun

que

su v

ida

no c

orre

pel

igro

ni e

s pr

obab

le q

ue p

adez

ca u

na e

nfer

med

ad o

det

erio

ro p

erm

anen

te d

e ca

ráct

er g

rave

), re

quir

iend

o tr

atam

ient

o es

peci

aliz

ado.

La

muj

er e

mba

raza

da h

a si

do in

form

ada

de e

llo p

or e

l per

sona

l san

itari

o, p

ero

no h

a m

odifi

cado

su

com

port

amie

nto.

Los

hábi

tos

u ho

rari

os fa

mili

ares

est

able

cido

s po

r el

pad

re, l

a m

adre

o la

s pe

rson

as q

ue e

jerc

en la

tut

ela

o gu

arda

del

niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e no

per

mite

n qu

e és

te o

ést

a de

scan

se o

due

rma

lo s

ufic

ient

e de

acu

erdo

a s

u ed

ad y

nec

esid

ades

par

ticul

ares

. C

omo

cons

ecue

ncia

de

ello

, el n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte

pres

enta

can

sanc

io m

anifi

esto

aco

mpa

ñado

de

per

turb

acio

nes

com

port

amen

tale

s (p

or e

jem

plo,

irri

tabi

lidad

, pas

ivid

ad, d

ificu

ltade

s de

con

cent

raci

ón).

Si e

stá

en e

dad

esco

lar,

se

obse

rva

afec

taci

ón e

n su

ren

dim

ient

o ac

adém

ico.

BOLETÍN OFICIAL DEL PAÍS VASCO N.º 233

lunes 12 de diciembre de 2011

2011/5937 (31/71)

Page 32: BOLET OCAL DEL PA VACO · N. 233 lunes 12 de diciembre de 2011 BOLET OCAL DEL PA VACO 2011/5937 (1/71) OTRAS DISPOSICIONES DEPARTAMENTO DE EMPLEO Y ASUNTOS SOCIALES 5937 DECRETO 230/2011,

28 Ju

nio

2011

30

4.

Rie

sgo

leve

El n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte

no t

iene

nec

esid

ades

méd

icas

sin

ate

nder

que

pud

iera

n ne

cesi

tar

trat

amie

nto

méd

ico.

Per

o de

berí

an m

ejor

ar lo

s cu

idad

os s

anit

ario

s pr

even

tivo

s (p

or e

jem

plo,

cu

idad

o de

ntal

, pre

venc

ión

o tr

atam

ient

o de

par

ásito

s). C

uand

o el

niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e es

tá b

ajo

trat

amie

nto

méd

ico,

las

indi

caci

ones

se

sigu

en d

e fo

rma

adec

uada

. •

Hay

un

dict

amen

méd

ico

que

acon

seja

mej

orar

los

cuid

ados

pre

vent

ivos

hig

iéni

co-s

anit

ario

s de

l em

bara

zo. E

l beb

é po

dría

ten

er a

lgún

pro

blem

a no

gra

ve d

e sa

lud.

Beb

é sa

no, s

in in

dica

dore

s de

pro

blem

as fí

sico

s, qu

e no

es

lleva

do a

los

cont

role

s m

édic

os r

utin

ario

s, s

in s

egui

mie

nto

pedi

átri

co.

5.

Ade

cuad

o

• El

niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e no

tie

ne h

erid

as, e

nfer

med

ades

o in

capa

cida

des

que

pudi

eran

nec

esita

r tr

atam

ient

o m

édic

o. S

e le

llev

a rá

pida

men

te a

rec

onoc

imie

nto

méd

ico

cuan

do a

pare

cen

sínt

omas

de

algu

na e

nfer

med

ad y

las

indi

caci

ones

méd

icas

se

sigu

en d

e fo

rma

adec

uada

. Rec

ibe

cuid

ados

san

itari

os p

reve

ntiv

os a

decu

ados

par

a su

eda

d.

• El

pad

re, m

adre

o p

erso

nas

que

ejer

cen

la t

utel

a o

guar

da a

dopt

an la

s m

edid

as p

reve

ntiv

as n

eces

aria

s pa

ra e

vita

r o

redu

cir

al m

áxim

o la

s po

sibi

lidad

es d

e co

ntag

io c

uand

o al

guna

per

sona

que

viv

e en

el d

omic

ilio

fam

iliar

pad

ece

una

enfe

rmed

ad d

e es

te t

ipo.

Not

a: E

l seg

uim

ient

o pe

diát

rico

y la

vac

unac

ión

no s

on d

e ca

ráct

er o

blig

ator

io; ú

nica

men

te c

onst

ituye

n re

com

enda

cion

es

- VE

STID

O –

Par

a ca

lific

ar u

n de

term

inad

o ni

vel

de g

rave

dad

bast

ará

con

que

se p

rese

nten

las

cir

cuns

tanc

ias

desc

rita

s en

uno

de

los

epíg

rafe

s (c

ada

epíg

rafe

se

seña

la c

on u

n pu

nto)

. ⇒

La

cal

ifica

ción

del

niv

el d

e gr

aved

ad s

e es

tabl

ece

en b

ase

a (1

) la

sev

erid

ad d

e la

s de

ficie

ncia

s ob

serv

adas

en

la a

tenc

ión

a la

s ne

cesi

dade

s de

l niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e de

dis

pone

r un

ves

tuar

io s

ufic

ient

e, e

n bu

enas

con

dici

ones

y a

decu

ado

al t

iem

po a

tmos

féri

co, y

(2)

el i

mpa

cto

que

tien

en o

pue

de t

ener

en

su

salu

d y

en s

u pa

rtic

ipac

ión

en a

ctiv

idad

es c

otid

iana

s.

En

esta

tip

olog

ía n

o ha

y ca

lific

ació

n de

gra

veda

d m

uy e

leva

da o

ele

vada

. 1.

G

rave

dad

mod

erad

a •

Al n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte

le fa

ltan

muc

has

pren

das

de v

esti

r bá

sica

s y

esen

cial

es. H

ay t

an p

oca

ropa

, o t

an p

oca

ropa

ade

cuad

a, q

ue a

vec

es n

o pu

ede

real

izar

act

ivid

ades

nor

mal

es

y ne

cesa

rias

(po

r ej

empl

o, s

alir

a la

cal

le, a

l col

egio

). A

vec

es la

rop

a es

insu

ficie

nte

o in

apro

piad

a pa

ra p

rote

gerl

e de

los

fenó

men

os a

tmos

féri

cos.

El p

adre

, mad

re o

per

sona

s qu

e ej

erce

n la

tut

ela

o gu

arda

no

prop

orci

onan

la r

opa

adec

uada

al n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte

una

vez

que

disp

onen

de

recu

rsos

par

a el

lo.

2.

Rie

sgo

leve

Al n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte

le fa

ltan

una

o d

os p

rend

as d

e ve

stir

ese

ncia

les,

o a

lgun

as d

e el

las

está

n en

tan

mal

as c

ondi

cion

es q

ue n

o de

berí

a po

nérs

elas

. Se

las

arre

gla

adap

tand

o la

s ro

pas

que

tiene

(por

eje

mpl

o, p

onié

ndos

e al

gún

jers

ey m

ás e

n ve

z de

un

abri

go).

• El

niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e pu

ede

ir v

esti

do d

e m

aner

a in

adec

uada

a a

lgun

as d

e su

s ac

tivid

ades

nor

mal

es y

nec

esar

ias

(por

eje

mpl

o, e

l col

egio

), pe

ro p

uede

par

tici

par

adec

uada

men

te.

En c

ualq

uier

a de

est

os c

asos

, la

ropa

pro

tege

al n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte

de lo

s fe

nóm

enos

atm

osfé

rico

s.

3.

Ade

cuad

o •

El n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte

tiene

la r

opa

esen

cial

, per

o pu

ede

que

teng

a po

ca r

opa

para

cam

biar

se o

que

le fa

lten

algu

nas

pren

das

apro

piad

as a

la e

stac

ión.

Las

rop

as p

uede

n ve

rse

usad

as y

a

men

udo

zurc

idas

, per

o no

des

cosi

das,

ras

gada

s o

suci

as. P

uede

que

alg

unas

rop

as n

o le

sie

nten

bie

n (p

or e

jem

plo,

mal

la la

rgur

a de

las

man

gas,

sin

pod

erse

ata

r lo

s bo

tone

s)

• El

niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e tie

ne t

odas

las

pren

das

de r

opa

esen

cial

es.

La r

opa

es a

prop

iada

par

a la

hor

a, lu

gar

y tie

mpo

atm

osfé

rico

. Tie

ne r

opa

adec

uada

par

a la

est

ació

n de

l año

(ga

bard

ina,

gu

ante

s, p

rend

as li

gera

s). E

l cam

bio

de r

opa

es s

ufic

ient

e pa

ra ir

arr

egla

do o

arr

egla

da y

lim

pio

o lim

pia.

La

ropa

no

es n

eces

aria

men

te n

ueva

, per

o es

tá e

n bu

enas

con

dici

ones

y le

sie

nta

adec

uada

men

te.

BOLETÍN OFICIAL DEL PAÍS VASCO N.º 233

lunes 12 de diciembre de 2011

2011/5937 (32/71)

Page 33: BOLET OCAL DEL PA VACO · N. 233 lunes 12 de diciembre de 2011 BOLET OCAL DEL PA VACO 2011/5937 (1/71) OTRAS DISPOSICIONES DEPARTAMENTO DE EMPLEO Y ASUNTOS SOCIALES 5937 DECRETO 230/2011,

28 Ju

nio

2011

31

-

HIG

IEN

E PE

RSO

NA

L –

P

ara

calif

icar

un

dete

rmin

ado

nive

l de

gra

veda

d ba

star

á co

n qu

e se

pre

sent

en l

as c

ircu

nsta

ncia

s de

scri

tas

en u

no d

e lo

s ep

ígra

fes

(cad

a ep

ígra

fe s

e se

ñala

con

un

punt

o).

La c

alifi

caci

ón d

el n

ivel

de

grav

edad

se

esta

blec

e en

bas

e a

(1)

la s

ever

idad

de

las

defic

ienc

ias

obse

rvad

as e

n la

ate

nció

n a

las

nece

sida

des

del n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte

en r

elac

ión

a su

hig

iene

per

sona

l, (2

) el

gra

do e

n qu

e es

o af

ecta

o p

uede

afe

ctar

a s

u s

alud

, y (

3) e

l gra

do e

n qu

e es

o af

ecta

a s

u re

laci

ón

con

igua

les

y co

n ot

ras

pers

onas

. ⇒

E

n es

ta t

ipol

ogía

no

hay

calif

icac

ión

de g

rave

dad

muy

ele

vada

.

1.

Gra

veda

d el

evad

a •

Hay

una

falt

a de

hig

iene

muy

not

oria

(po

r ej

empl

o, e

l niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e no

se

ha b

añad

o o

duch

ado

en a

l men

os v

aria

s se

man

as, g

rave

des

aten

ción

a la

sal

ud b

uco-

dent

al, b

ebé

al q

ue

habi

tual

o fr

ecue

ntem

ente

no

se c

ambi

an lo

s pa

ñale

s co

n la

reg

ular

idad

nec

esar

ia).

Esto

ha

prov

ocad

o qu

e el

niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e su

fra

una

enfe

rmed

ad o

tra

stor

no fí

sico

que

req

uier

e tr

atam

ient

o m

édic

o, o

ha

habi

do q

ueja

s de

otr

as p

erso

nas

(por

eje

mpl

o, c

oleg

io) s

obre

su

higi

ene.

Sus

com

pañe

ros

y co

mpa

ñera

s no

jueg

an n

i qui

eren

est

ar c

erca

de

él o

ella

y s

ufre

un

fuer

te r

echa

zo s

ocia

l por

est

e m

otiv

o qu

e pr

ovoc

a au

senc

ia o

gra

ve r

estr

icci

ón d

e re

laci

ones

con

igua

les.

2.

G

rave

dad

mod

erad

a •

Hay

una

falt

a de

hig

iene

muy

not

oria

(po

r ej

empl

o, e

l niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e no

se

ha b

añad

o o

duch

ado

en a

l men

os v

aria

s se

man

as, d

espi

de u

n fu

erte

olo

r co

rpor

al o

buc

al, t

iene

los

dien

tes

cubi

erto

s de

sar

ro, a

mar

illen

tos

o co

n m

anch

as, l

leva

la r

opa

suci

a y

con

man

chas

que

pro

babl

emen

te n

o se

pue

den

quita

r, p

elo

con

rest

os d

e co

mid

a o

hece

s), a

unqu

e el

niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e no

pad

ece

ning

una

enfe

rmed

ad n

i tra

stor

no fí

sico

com

o co

nsec

uenc

ia d

e el

lo. H

a ha

bido

que

jas

de o

tras

per

sona

s (p

or e

jem

plo,

col

egio

) so

bre

la h

igie

ne d

el n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte.

Aun

que

esta

situ

ació

n no

ha

prov

ocad

o un

a au

senc

ia o

gra

ve r

estr

icci

ón e

n la

rel

ació

n co

n ig

uale

s, h

a te

nido

alg

unas

rep

ercu

sion

es n

egat

ivas

(al

guna

res

tric

ción

) a

este

niv

el.

3.

Rie

sgo

leve

Hab

itua

lmen

te e

l niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e no

se

lava

, ba

ña o

duc

ha c

on r

egul

arid

ad a

unqu

e lo

nec

esite

, tie

ne e

l pel

o vi

sibl

emen

te s

ucio

, pue

de q

ue d

espi

da o

lor

corp

oral

o t

enga

n m

al a

lient

o,

la r

opa

está

bas

tant

e su

cia

y no

se

cam

bia

dura

nte

vari

os d

ías.

Pero

eso

no

le h

a pr

ovoc

ado

ning

una

enfe

rmed

ad n

i tra

stor

no fí

sico

, ni p

rovo

ca r

echa

zo o

aus

enci

a o

rest

ricc

ión

de

rela

cion

es c

on ig

uale

s.

• O

casi

onal

men

te e

l niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e no

se

lava

, bañ

a o

duch

a au

nque

lo n

eces

ite, t

iene

el p

elo

visi

blem

ente

suc

io o

des

pein

ado,

pue

de q

ue d

espi

da o

lor

corp

oral

o t

enga

mal

alie

nto,

la

ropa

est

á ba

stan

te s

ucia

y n

o se

cam

bia.

Per

o es

o no

le h

a pr

ovoc

ado

ning

una

enfe

rmed

ad n

i tra

stor

no fí

sico

, ni p

rovo

ca r

echa

zo y

aus

enci

a o

rest

ricc

ión

de r

elac

ione

s co

n ig

uale

s.

4.

Ade

cuad

a •

El n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte

se la

va, b

aña

o du

cha

diar

iam

ente

o c

ada

dos

o tr

es d

ías.

Tie

ne e

l pel

o pe

inad

o y

limpi

o. S

e ca

mbi

a de

rop

a co

n re

gula

rida

d, a

unqu

e no

est

é ex

teri

orm

ente

suc

ia. S

e po

ne r

opa

inte

rior

lim

pia

todo

s lo

s dí

as.

BOLETÍN OFICIAL DEL PAÍS VASCO N.º 233

lunes 12 de diciembre de 2011

2011/5937 (33/71)

Page 34: BOLET OCAL DEL PA VACO · N. 233 lunes 12 de diciembre de 2011 BOLET OCAL DEL PA VACO 2011/5937 (1/71) OTRAS DISPOSICIONES DEPARTAMENTO DE EMPLEO Y ASUNTOS SOCIALES 5937 DECRETO 230/2011,

28 Ju

nio

2011

32

-

CO

ND

ICIO

NES

HIG

IÉN

ICA

S D

E LA

VIV

IEN

DA

P

ara

calif

icar

un

dete

rmin

ado

nive

l de

gra

veda

d ba

star

á co

n qu

e se

pre

sent

en l

as c

ircu

nsta

ncia

s de

scri

tas

en u

no d

e lo

s ep

ígra

fes

(cad

a ep

ígra

fe s

e se

ñala

con

un

punt

o).

La c

alifi

caci

ón d

el n

ivel

de

grav

edad

se

esta

blec

e en

bas

e a

(1)

la s

ever

idad

de

las

defic

ienc

ias

obse

rvad

as e

n la

s co

ndic

ione

s hi

gién

icas

de

la v

ivie

nda,

y

(2)

el im

pact

o qu

e ti

enen

o p

uede

n te

ner

en la

sal

ud d

el n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte.

Se

tie

ne e

n cu

enta

tam

bién

la d

ispo

sici

ón d

el p

adre

y l

a m

adre

o

pers

onas

que

eje

rcen

la t

utel

a o

guar

da d

el n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte

a co

rreg

ir la

sit

uaci

ón.

1.

G

rave

dad

muy

ele

vada

Cas

a ex

trem

adam

ente

suc

ia, s

e da

n va

rias

con

dici

ones

de

falt

a gr

ave

de h

igie

ne19

que

sup

onen

un

seri

o pe

ligro

par

a la

sal

ud d

el n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte.

Pue

de q

ue a

lgun

o de

los

niño

s, ni

ñas

o ad

oles

cent

es h

aya

enfe

rmad

o po

r es

te m

otiv

o (p

or e

jem

plo,

tra

stor

no in

test

inal

, int

oxic

ació

n), r

equi

rien

do t

rata

mie

nto

méd

ico.

2.

G

rave

dad

elev

ada

Se d

an v

aria

s co

ndic

ione

s de

falt

a gr

ave

de h

igie

ne, p

ero

no s

upon

en u

n se

rio

pelig

ro p

ara

la s

alud

del

niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e. N

ingu

no d

e lo

s ni

ños,

niña

s y

adol

esce

ntes

ha

enfe

rmad

o ni

req

ueri

do t

rata

mie

nto

méd

ico

com

o co

nsec

uenc

ia d

e el

lo.

• Se

dan

las

circ

unst

anci

as s

eñal

adas

com

o “g

rave

dad

mod

erad

a” y

el p

adre

y la

mad

re o

las

pers

onas

que

eje

rcen

la t

utel

a de

l niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e no

han

res

pond

ido

a la

s in

dica

cion

es d

e lo

s Se

rvic

ios

Soci

ales

Mun

icip

ales

de

corr

egir

la s

itua

ción

. 3.

G

rave

dad

mod

erad

a

• H

ay m

ucha

suc

ieda

d en

la v

ivie

nda,

per

o no

pre

senc

ia g

ener

aliz

ada

de d

esec

hos

orgá

nico

s en

est

ado

de d

esco

mpo

sici

ón.

Ejem

plos

: la

alfo

mbr

a, m

oque

ta y

bal

dosa

s es

tán

suci

as, l

a al

fom

bra

huel

e; h

ay p

olvo

y s

ucie

dad

por

toda

s pa

rtes

y a

cum

ulad

a en

las

esqu

inas

; la

casa

hue

le a

hum

edad

y p

odri

do; e

l bañ

o tie

ne u

n fu

erte

olo

r a

suci

o; a

lgun

as e

squi

nas

o ha

bita

cion

es s

e ut

iliza

n pa

ra a

mon

tona

r po

rque

rías

o t

rast

os; l

os p

lato

s só

lo s

e la

van

cuan

do n

o qu

eda

ning

uno

limpi

o; h

ay c

omid

a pe

rece

dera

fuer

a de

l fri

gorí

fico

y a

vece

s es

trop

eada

; dur

ante

el d

ía

pued

en v

erse

inse

ctos

por

el s

uelo

, pue

de q

ue h

aya

rato

nes

(no

rata

s); l

as p

ared

es, p

uert

as e

inst

alac

ione

s de

l bañ

o es

tán

desc

olor

idas

y c

on m

anch

as d

e su

cied

ad y

gra

sa; l

a ro

pa b

lanc

a se

util

iza

aunq

ue e

sté

suci

a (a

unqu

e si

n re

stos

de

orin

a, h

eces

o d

esec

hos

orgá

nico

s).

Pued

e qu

e ha

ya u

na c

iert

a ac

umul

ació

n de

bas

ura

porq

ue n

o se

sac

a co

n la

frec

uenc

ia n

eces

aria

, per

o es

tá e

n bo

lsas

. Ést

a es

una

sit

uaci

ón h

abit

ual,

aunq

ue n

ingu

no d

e lo

s ni

ños,

niñ

as y

ado

lesc

ente

s ha

enf

erm

ado

o ha

req

ueri

do t

rata

mie

nto

méd

ico

com

o co

nsec

uenc

ia d

e el

lo.

4.

Rie

sgo

leve

La c

asa

está

des

orde

nada

, pol

vori

enta

; pu

ede

que

las

cosa

s es

tén

espa

rcid

as p

or t

odas

par

tes

y ha

ya r

esto

s vi

sibl

es d

e su

cied

ad e

n pu

erta

s, v

enta

nas,

sue

lo, e

tc.,

per

o no

hay

pila

s de

ba

sura

y lo

s pr

oduc

tos

pere

cede

ros

se g

uard

an e

n el

frig

orífi

co. E

sta

situ

ació

n pu

ede

ser

ocas

iona

l o h

abit

ual,

pero

nin

guno

de

los

niño

s, n

iñas

y a

dole

scen

tes

ha e

nfer

mad

o o

requ

erid

o tr

atam

ient

o m

édic

o co

mo

cons

ecue

ncia

de

ello

ni l

a si

tuac

ión

supo

ne u

n ri

esgo

par

a su

sal

ud.

5.

Ade

cuad

a

• La

cas

a es

tá g

ener

alm

ente

lim

pia

y or

dena

da; l

a al

fom

bra,

moq

ueta

s y

suel

o se

bar

ren

a m

enud

o y

se li

mpi

an c

uand

o es

nec

esar

io (a

unqu

e pu

ede

habe

r al

go d

e pe

lusa

, hilo

s y

troz

os d

e pa

pel);

se

quita

el p

olvo

reg

ular

men

te (

no h

ay m

ás q

ue u

na fi

na c

apa

de p

olvo

enc

ima

de lo

s m

uebl

es);

olor

es a

grad

able

s o

neut

ros;

la c

asa

está

ord

enad

a (p

ero

pued

e ha

ber

obje

tos

de u

so d

iari

o de

sord

enad

os, a

brig

os s

in c

olga

r); l

a ba

sura

se

reco

ge e

n un

rec

ipie

nte

adec

uado

; lo

s pl

atos

se

frie

gan

o al

men

os s

e po

nen

en la

freg

ader

a de

spué

s de

cad

a co

mid

a; lo

s al

imen

tos

se g

uard

an

adec

uada

men

te; l

a ro

pa b

lanc

a es

tá li

mpi

a, s

in r

esto

s or

gáni

cos

ni b

icho

s.

19 F

alta

gra

ve d

e hi

gien

e: L

a fa

lta g

rave

de

higi

ene

incl

uye

fund

amen

talm

ente

la a

cum

ulac

ión

en la

viv

iend

a de

res

iduo

s or

gáni

cos

en e

stad

o de

des

com

posi

ción

que

, en

gene

ral,

se a

soci

a a

la p

rese

ncia

de

inse

ctos

, par

ásito

s y/

o ro

edor

es. T

ambi

én s

e in

cluy

en s

ituac

ione

s en

las

que

la fa

lta d

e hi

gien

e pr

ovoc

a la

apa

rici

ón d

e pl

agas

no

cont

rola

das

de in

sect

os, p

arás

itos

u ot

ro t

ipo

de a

nim

ales

qu

e pu

eden

tra

nsm

itir

enfe

rmed

ades

o c

ausa

r le

sion

es s

eria

s a

los

niño

s, n

iñas

y a

dole

scen

tes.

Eje

mpl

os d

e co

ndic

ione

s de

fal

ta g

rave

de

higi

ene:

Moq

ueta

, alfo

mbr

as, p

ared

es, p

uert

as, s

uelo

s, b

años

y

men

aje

dom

éstic

o (p

lato

s, r

opa

de c

ama,

etc

.) co

n gr

an c

antid

ad d

e re

stos

de

com

ida,

des

perd

icio

s o

dese

chos

incr

usta

dos;

gru

esa

capa

de

suci

edad

o g

rasa

por

tod

as p

arte

s y

acum

ulad

a en

las

esqu

inas

; pa

rási

tos,

inse

ctos

o r

atas

; mue

bles

o c

olch

ones

em

papa

dos

en o

rina

; exc

rem

ento

s en

el s

uelo

; com

ida

podr

ida

que

no s

e re

tira;

bas

ura

desb

orda

da o

acu

mul

ada

en d

ifere

ntes

par

tes

de la

cas

a; o

lore

s in

tole

rabl

es (

orin

a, h

eces

, des

echo

s); d

espe

rdic

ios

hum

anos

o a

nim

ales

.

BOLETÍN OFICIAL DEL PAÍS VASCO N.º 233

lunes 12 de diciembre de 2011

2011/5937 (34/71)

Page 35: BOLET OCAL DEL PA VACO · N. 233 lunes 12 de diciembre de 2011 BOLET OCAL DEL PA VACO 2011/5937 (1/71) OTRAS DISPOSICIONES DEPARTAMENTO DE EMPLEO Y ASUNTOS SOCIALES 5937 DECRETO 230/2011,

28 Ju

nio

2011

33

- ES

TA

BIL

IDA

D Y

CO

ND

ICIO

NES

DE

HA

BIT

AB

ILID

AD

DE

LA V

IVIE

ND

A -

Par

a ca

lific

ar u

n de

term

inad

o ni

vel

de g

rave

dad

bast

ará

con

que

se p

rese

nten

las

cir

cuns

tanc

ias

desc

rita

s en

uno

de

los

epíg

rafe

s (c

ada

epíg

rafe

se

seña

la c

on u

n pu

nto)

. ⇒

La

cal

ifica

ción

del

niv

el d

e gr

aved

ad s

e es

tabl

ece

en b

ase

a (1

) la

dis

posi

ción

por

par

te d

el n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte

de u

na v

ivie

nda

con

unas

mín

imas

co

ndic

ione

s de

est

abili

dad,

seg

urid

ad, e

spac

io y

hab

itab

ilida

d, y

(2)

el g

rado

en

que

su m

adre

, pad

re o

per

sona

s qu

e ej

erce

n su

tut

ela

o gu

arda

tie

nen

conc

ienc

ia d

e la

impo

rtan

cia

de e

llo y

mue

stra

n un

com

port

amie

nto

resp

onsa

ble

en e

ste

sent

ido.

1.

Gra

veda

d m

uy e

leva

da

• La

fam

ilia

vive

en

una

casa

en

esta

do r

uino

so o

en

cond

icio

nes

que

impl

ican

pel

igro

de

derr

umba

mie

nto.

Est

as c

ondi

cion

es s

upon

en u

n pe

ligro

evi

dent

e pa

ra la

seg

urid

ad d

el n

iño,

ni

ña o

ado

lesc

ente

, per

o la

fam

ilia

se n

iega

a a

band

onar

la c

asa

a pe

sar

de h

abér

sele

s se

ñala

do la

exi

sten

cia

de d

icho

rie

sgo.

2.

G

rave

dad

elev

ada

• La

fam

ilia

no d

ispo

ne d

e vi

vien

da, l

a ha

per

dido

o e

stá

a pu

nto

de p

erde

rla

por

desa

huci

o o

impa

go d

e la

ren

ta y

no

tiene

n un

luga

r al

tern

ativ

o al

que

ir o

el l

ugar

al q

ue p

uede

n ir

no

cuen

ta c

on la

s co

ndic

ione

s m

ínim

as d

e ha

bita

bilid

ad. L

os S

ervi

cios

Soc

iale

s M

unic

ipal

es h

an r

ealiz

ado

las

gest

ione

s ne

cesa

rias

par

a ay

udar

a la

fam

ilia

a di

spon

er d

e un

al

ojam

ient

o en

con

dici

ones

ade

cuad

as, p

ero

no h

a si

do p

osib

le20

. •

La fa

milia

vive

en

una

tiend

a de

cam

paña

, fur

gone

ta, c

oche

, car

avan

a, e

dific

io e

n es

tado

muy

pre

cario

o s

imila

r que

no

disp

one

del e

quip

amie

nto

y se

rvici

os m

ínim

os e

n cu

anto

a a

gua

corr

ient

e, c

alef

acció

n,

elec

tricid

ad, e

quip

amie

nto

para

coc

inar

, esp

acio

y/o

ele

men

tos

para

la h

igie

ne p

erso

nal (

WC)

. Pu

ede

que

se tr

ate

de u

na v

ivien

da o

cupa

da o

com

parti

da c

on o

tras

fam

ilias

o pe

rson

as, q

ue p

uede

n se

r de

scon

ocid

as. P

uede

que

no

haya

esp

acio

par

a qu

e la

fam

ilia d

ispon

ga d

e m

omen

tos

de in

timid

ad e

inte

racc

ión

rela

jada

. El

niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e no

disp

one

de u

n es

pacio

pro

pio

que

le p

ropo

rcio

ne u

na

mín

ima

intim

idad

o e

spac

io/e

quip

amie

nto

para

real

izar

sus

tare

as e

scol

ares

. La

fam

ilia

vive

hab

itua

lmen

te e

n es

te t

ipo

de c

ondi

cion

es y

han

rec

haza

do o

han

hec

ho u

n us

o in

apro

piad

o de

las

ayud

as e

conó

mic

as o

viv

iend

as q

ue s

e le

s ha

n of

reci

do d

esde

los

Serv

icio

s So

cial

es. P

uede

hab

er fr

ecue

ntes

cam

bios

de

ubic

ació

n o

dom

icili

o, p

ero

siem

pre

en c

ondi

cion

es s

imila

res.

3.

G

rave

dad

mod

erad

a

• ID

EM A

L SE

GU

ND

O E

PÍG

RAFE

DE

GRA

VED

AD E

LEVA

DA:

La

fam

ilia v

ive e

n un

a tie

nda

de c

ampa

ña, f

urgo

neta

, coc

he, c

arav

ana,

edi

ficio

en

esta

do m

uy p

reca

rio o

sim

ilar q

ue n

o di

spon

e de

l equ

ipam

ient

o y

serv

icios

mín

imos

en

cuan

to a

agu

a co

rrie

nte,

cal

efac

ción,

ele

ctric

idad

, equ

ipam

ient

o pa

ra c

ocin

ar, e

spac

io y

/o e

lem

ento

s pa

ra la

hig

iene

per

sona

l (W

C).

Pued

e qu

e se

trat

e de

una

vivi

enda

ocu

pada

o

com

parti

da c

on o

tras

fam

ilias

o pe

rson

as, q

ue p

uede

n se

r des

cono

cidas

. Pu

ede

que

no h

aya

espa

cio p

ara

que

la fa

milia

disp

onga

de

mom

ento

s de

intim

idad

e in

tera

cció

n re

laja

da. E

l niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e no

disp

one

de u

n es

pacio

pro

pio

que

le p

ropo

rcio

ne u

na m

ínim

a in

timid

ad o

esp

acio

/equ

ipam

ient

o pa

ra re

aliz

ar s

us ta

reas

esc

olar

es.

El p

adre

y la

mad

re o

per

sona

s qu

e ej

erce

n la

tut

ela

o gu

arda

del

niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e ac

epta

n la

ayu

da d

e lo

s Se

rvic

ios

Soci

ales

Mun

icip

ales

par

a di

spon

er d

e un

alo

jam

ient

o en

mej

ores

con

dici

ones

. 4.

R

iesg

o le

ve

• La

viv

iend

a cu

enta

con

el e

quip

amie

nto

bási

co –

aunq

ue p

uede

hab

er d

éfic

its le

ves-

, per

o no

dis

pone

de

cond

icio

nes

adec

uada

s pa

ra q

ue e

l niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e te

nga

inti

mid

ad c

uand

o la

nec

esit

a o

espa

cio/

equi

pam

ient

o pa

ra r

ealiz

ar s

us t

area

s es

cola

res.

5.

A

decu

ada

La fa

mili

a di

spon

e de

viv

iend

a es

tabl

e –a

rren

dada

o e

n pr

opie

dad-

, con

esp

acio

y e

quip

amie

nto

básic

o su

ficie

nte

para

sus

nec

esid

ades

y e

n bu

enas

con

dici

ones

de

func

iona

mie

nto.

El n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte

disp

one

de in

timid

ad s

ufic

ient

e y

espa

cio/

equi

pam

ient

o pa

ra h

acer

sus

tar

eas

esco

lare

s.

20

Ant

e fa

mili

as c

uya

únic

a pr

oble

mát

ica

en r

elac

ión

a la

ate

nció

n y

cuid

ado

de lo

s ni

ños,

niña

s y

adol

esce

ntes

sea

n la

s di

ficul

tade

s m

ater

iale

s, y

conc

reta

men

te la

car

enci

a de

viv

iend

a, s

u pé

rdid

a in

min

ente

o

la n

o di

spon

ibili

dad

de v

ivie

nda

en c

ondi

cion

es m

ínim

amen

te a

decu

adas

, los

Ser

vici

os S

ocia

les

Mun

icip

ales

llev

arán

a c

abo

las

actu

acio

nes

opor

tuna

s pa

ra p

rom

over

el a

cces

o de

dic

has

fam

ilias

a u

n al

ojam

ient

o te

mpo

ral –

bien

a t

ravé

s de

su

prop

ia r

ed n

atur

al d

e ap

oyo

o a

trav

és d

e lo

s re

curs

os d

e la

adm

inis

trac

ión

públ

ica-

que

per

mita

la p

rese

rvac

ión

de la

uni

dad

fam

iliar

y g

estio

nará

n lo

s ap

oyos

ne

cesa

rios

par

a qu

e la

fam

ilia

pued

a lle

gar

a di

spon

er d

e un

a vi

vien

da e

stab

le c

uyas

con

dici

ones

ase

gure

n el

bie

nest

ar d

e lo

s ni

ños,

niñ

as y

ado

lesc

ente

s. Só

lo c

uand

o no

sea

pos

ible

con

segu

ir d

icho

al

ojam

ient

o, e

star

á ju

stifi

cada

la v

alor

ació

n de

la e

xist

enci

a de

una

situ

ació

n de

des

prot

ecci

ón e

leva

da y

la c

onsi

guie

nte

inte

rven

ción

de

los

Serv

icio

s So

cial

es T

erri

tori

ales

. És

tos

valo

rará

n en

tonc

es la

pe

rtin

enci

a de

asu

mir

la

guar

da d

el n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte,

ent

endi

éndo

la c

omo

una

med

ida

tem

pora

l di

rigi

da a

evi

tar

que

éste

suf

ra u

n da

ño s

ever

o.

La d

urac

ión

de e

sta

med

ida

será

lim

itada

y

rest

ring

ida

al t

iem

po n

eces

ario

par

a re

solv

er lo

s pr

oble

mas

mat

eria

les

y de

viv

iend

a de

la f

amili

a (n

ota:

en

esto

s ca

sos,

no s

erá

nece

sario

que

los

Serv

icios

Soc

iale

s Te

rrito

riale

s in

terv

enga

n un

mín

imo

de d

oce

mes

es c

on la

fam

ilia).

Para

ello

, los

Ser

vici

os S

ocia

les

Ter

rito

rial

es y

Mun

icip

ales

tra

baja

rán

de fo

rma

coor

dina

da n

o só

lo c

on s

us p

ropi

os r

ecur

sos,

sin

o co

n lo

s qu

e pu

edan

obt

ener

se d

e la

red

nat

ural

de

apoy

o de

la fa

mili

a y

de lo

s de

pend

ient

es d

e ot

ros

sect

ores

de

la a

dmin

istr

ació

n pú

blic

a co

mpe

tent

es e

n la

mat

eria

.

BOLETÍN OFICIAL DEL PAÍS VASCO N.º 233

lunes 12 de diciembre de 2011

2011/5937 (35/71)

Page 36: BOLET OCAL DEL PA VACO · N. 233 lunes 12 de diciembre de 2011 BOLET OCAL DEL PA VACO 2011/5937 (1/71) OTRAS DISPOSICIONES DEPARTAMENTO DE EMPLEO Y ASUNTOS SOCIALES 5937 DECRETO 230/2011,

28 Ju

nio

2011

34

B. N

EG

LIG

EN

CIA

HA

CIA

NE

CE

SID

AD

ES

DE

SE

GU

RID

AD

- SE

GU

RID

AD

FÍS

ICA

DE

LA V

IVIE

ND

A Y

PR

EVEN

CIÓ

N D

E R

IESG

OS

-

Par

a ca

lific

ar u

n de

term

inad

o ni

vel

de g

rave

dad

bast

ará

con

que

se p

rese

nten

las

cir

cuns

tanc

ias

desc

rita

s en

uno

de

los

epíg

rafe

s (c

ada

epíg

rafe

se

seña

la c

on u

n pu

nto)

. ⇒

La

cal

ifica

ción

del

niv

el d

e gr

aved

ad s

e es

tabl

ece

en b

ase

a (1

) la

pre

senc

ia d

e dé

ficit

s de

seg

urid

ad e

n la

viv

iend

a, (

2) l

a in

tens

idad

o f

recu

enci

a de

co

nduc

tas

tem

erar

ias

del p

adre

y m

adre

o p

erso

nas

que

ejer

cen

la t

utel

a o

guar

da c

on e

l niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e , (

3) e

l gra

do d

e am

enaz

a qu

e ta

les

défic

its

supo

nen

para

la in

tegr

idad

fís

ica

del n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte,

y (

4) e

l gra

do e

n qu

e el

pad

re,

la m

adre

o l

as p

erso

nas

que

ejer

cen

su t

utel

a o

guar

da t

iene

n co

ncie

ncia

de

la im

port

anci

a de

ello

y m

uest

ran

un c

ompo

rtam

ient

o re

spon

sabl

e en

est

e se

ntid

o.

1.

G

rave

dad

muy

ele

vada

Hay

una

o v

aria

s co

ndic

ione

s ob

viam

ente

pel

igro

sas

en la

cas

a pr

esen

tes

desd

e ha

ce t

iem

po. H

ay u

n pe

ligro

evi

dent

e pa

ra la

vid

a de

l niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e y

las

pers

onas

adu

ltas

que

vive

n en

la c

asa

no m

uest

ran

conc

ienc

ia d

e el

lo, n

o ha

n to

mad

o m

edid

as p

ara

reso

lver

lo y

no

ejer

cen

una

supe

rvis

ión

sufic

ient

e. P

uede

que

alg

ún n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte

de

la fa

mili

a ha

ya s

ufri

do a

lgún

dañ

o o

lesi

ón fí

sica

que

hay

a re

quer

ido

aten

ción

méd

ica.

. •

El p

adre

y la

mad

re o

las

pers

onas

que

eje

rcen

la t

utel

a o

guar

da h

an p

rota

goni

zado

con

duct

as t

emer

aria

s co

n el

niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e (p

or e

jem

plo,

con

ducc

ión

tem

erar

ia, p

orta

r a

un

bebé

en

esta

do d

e co

mpl

eta

embr

iagu

ez o

baj

o lo

s ef

ecto

s de

dro

gas)

que

han

sup

uest

o un

pel

igro

evi

dent

e pa

ra la

vid

a de

ést

e o

ésta

. N

o m

uest

ran

conc

ienc

ia d

e el

lo y

se

valo

ra

alta

men

te p

roba

ble

que

tal s

itua

ción

pue

da v

olve

r a

repe

tirs

e. P

uede

que

alg

ún n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte

de la

fam

ilia

haya

suf

rido

alg

ún d

año

o le

sión

físic

a q

ue h

aya

requ

erid

o at

enci

ón

méd

ica.

2.

G

rave

dad

elev

ada

Hay

una

o v

aria

s co

ndic

ione

s pe

ligro

sas

en la

cas

a pr

esen

tes

desd

e ha

ce t

iem

po. H

ay p

elig

ro d

e qu

e el

niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e su

fra

un d

año

seri

o; e

s po

co p

roba

ble

que

pong

a en

ri

esgo

su

vida

, per

o po

dría

ocu

rrir

un

acci

dent

e gr

ave.

Las

per

sona

s ad

ulta

s qu

e vi

ven

en la

cas

a no

mue

stra

n co

ncie

ncia

del

pel

igro

que

cor

re e

l niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e, n

o ha

n to

mad

o m

edid

as p

ara

reso

lver

lo y

en

gene

ral n

o ej

erce

n un

a su

perv

isió

n su

ficie

nte.

Pue

de q

ue a

lgún

niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e de

la fa

mili

a ha

ya s

ufri

do a

lgún

dañ

o o

lesi

ón fí

sica

que

ha r

eque

rido

ate

nció

n m

édic

a.

• El

pad

re y

la m

adre

o la

s pe

rson

as q

ue e

jerc

en la

tut

ela

o gu

arda

han

pro

tago

niza

do fr

ecue

ntes

con

duct

as t

emer

aria

s co

n el

niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e q

ue h

an s

upue

sto

un p

elig

ro d

e qu

e és

te o

ést

a su

fra

un d

año

seri

o. S

e va

lora

alt

amen

te p

roba

ble

que

tal s

itua

ción

pue

da v

olve

r a

repe

tirs

e; a

unqu

e es

poc

o pr

obab

le q

ue p

onga

en

ries

go la

vid

a de

l niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e, p

odrí

a oc

urri

r un

acc

iden

te g

rave

. El p

adre

y la

mad

re o

las

pers

onas

que

eje

rcen

la t

utel

a o

guar

da h

an n

o m

uest

ran

conc

ienc

ia d

e el

lo. P

uede

que

alg

ún n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte

de la

fam

ilia

haya

suf

rido

alg

ún d

año

o le

sión

físi

ca q

ue h

aya

requ

erid

o at

enci

ón m

édic

a.

3.

Gra

veda

d m

oder

ada

Hay

una

o v

aria

s co

ndic

ione

s pe

ligro

sas

en la

cas

a pr

esen

tes

desd

e ha

ce t

iem

po.

Hay

mom

ento

s en

que

las

pers

onas

adu

ltas

no s

uper

visa

n ad

ecua

dam

ente

al n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte,

lo

que

impl

ica

un p

elig

ro d

e qu

e su

fra

un d

año

seri

o; e

s po

co p

roba

ble

que

pong

a en

rie

sgo

su v

ida,

per

o po

dría

ocu

rrir

un

acci

dent

e gr

ave.

Nin

gún

niño

, niñ

a o

adol

esce

nte

de la

fa

mili

a ha

suf

rido

alg

ún d

año

o le

sión

físi

ca p

or e

llo.

• E

n va

rias

oca

sion

es e

l pad

re y

la m

adre

o la

s pe

rson

as q

ue e

jerc

en la

tut

ela

o gu

arda

han

pro

tago

niza

do c

ondu

ctas

tem

erar

ias

con

el n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte

que

han

sup

uest

o un

pe

ligro

de

que

éste

o é

sta

sufr

a un

dañ

o se

rio.

Se

valo

ra p

roba

ble

que

tal s

itua

ción

pue

da v

olve

r a

repe

tirs

e; a

unqu

e es

poc

o pr

obab

le q

ue p

onga

en

ries

go la

vid

a de

l niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e, p

odrí

a oc

urri

r un

acc

iden

te g

rave

. Nin

gún

niño

, niñ

a o

adol

esce

nte

de la

fam

ilia

ha s

ufri

do a

lgún

dañ

o o

lesió

n fís

ica

por

ello

. 4.

Le

ve

• H

ay u

na o

dos

con

dici

ones

pel

igro

sas

en la

cas

a. L

a su

perv

isió

n qu

e ej

erce

n la

s pe

rson

as a

dulta

s qu

e vi

ven

en e

l dom

icili

o es

ade

cuad

a, p

ero

exis

te e

l rie

sgo

de u

n ac

cide

nte

dom

ésti

co q

ue p

uede

pro

voca

r un

dañ

o se

rio

en e

l niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e. N

ingú

n ni

ño, n

iña

o ad

oles

cent

e de

la fa

mili

a ha

suf

rido

dañ

o o

lesi

ón fí

sica

por

ello

. 5.

A

decu

ada

• N

o ex

iste

n co

ndic

ione

s pe

ligro

sas

obvi

as e

n la

cas

a.

• El

pad

re, m

adre

o p

erso

nas

que

ejer

cen

la t

utel

a o

guar

da n

o ha

n pr

otag

oniz

ado

cond

ucta

s te

mer

aria

s co

n el

niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e.

Ejem

plos

de

cond

icio

nes

pelig

rosa

s : E

scap

e de

gas

de

estu

fas

o co

cina

; inc

endi

o re

cien

te e

n al

guna

hab

itaci

ón o

en

el e

dific

io; e

scap

e de

agu

a ca

lient

e o

vapo

r de

los

radi

ador

es; s

usta

ncia

s (p

or e

jem

plo,

pr

oduc

tos

quím

icos

, med

icin

as)

u ob

jeto

s pe

ligro

sos

(arm

as, c

uchi

llos,

tije

ras)

gua

rdad

os e

n es

tant

ería

s ba

jas

o ar

mar

ios

sin

cerr

ar c

on ll

ave,

deb

ajo

de la

freg

ader

a o

al d

escu

bier

to; v

enta

nas

abie

rtas

sin

pr

otec

ción

; ven

tana

s co

n cr

ista

les

roto

s o

sin

crist

ales

; esc

aler

as s

in p

rote

cció

n.

BOLETÍN OFICIAL DEL PAÍS VASCO N.º 233

lunes 12 de diciembre de 2011

2011/5937 (36/71)

Page 37: BOLET OCAL DEL PA VACO · N. 233 lunes 12 de diciembre de 2011 BOLET OCAL DEL PA VACO 2011/5937 (1/71) OTRAS DISPOSICIONES DEPARTAMENTO DE EMPLEO Y ASUNTOS SOCIALES 5937 DECRETO 230/2011,

28 Ju

nio

2011

35

- SU

PER

VISI

ÓN

-

C

UA

DR

O O

RIE

NT

AT

IVO

: C

rite

rios

par

a va

lora

r la

s ne

cesi

dade

s de

sup

ervi

sión

de

un n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte

La

res

pons

abili

dad

últi

ma

de la

pro

tecc

ión,

seg

urid

ad y

bie

nest

ar d

e un

niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e es

de

su p

adre

y s

u m

adre

o p

erso

nas

o pe

rson

as q

ue e

jerz

an s

u tu

tela

o g

uard

a,

inde

pend

ient

emen

te d

e qu

e es

tén

pres

ente

s pa

ra s

uper

visa

rle

pers

onal

men

te o

no.

La

eda

d no

es

el ú

nico

fact

or a

ten

er e

n cu

enta

par

a va

lora

r la

s ne

cesi

dade

s de

sup

ervi

sión

de

un n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte.

Otr

os fa

ctor

es a

con

side

rar

son

su g

rado

de

mad

urez

o

la p

rese

ncia

de

prob

lem

as e

moc

iona

les

o lim

itac

ione

s fís

icas

o i

ntel

ectu

ales

. L

os c

rite

rios

ori

enta

tivo

s re

cogi

dos

en e

l cu

adro

sig

uien

te d

eber

án,

por

tant

o, a

dapt

arse

en

func

ión

de la

pre

senc

ia y

sev

erid

ad d

e lim

itac

ione

s qu

e af

ecte

n a

la a

uton

omía

y g

rado

de

desa

rrol

lo d

el n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte.

Ed

ad d

el n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte

So

lo o

sol

a d

uran

te d

os

hora

s o

men

os

Solo

o s

ola

de d

os a

cu

atro

hor

as

Solo

o s

ola

a la

noc

he

en c

asa

Fuer

a de

cas

a si

n un

a pe

rson

a a

dult

a So

lo o

sol

a e

n el

coc

he

dura

nte

un t

iem

po

limit

ado

Pued

e cu

idar

a o

tros

ni

ños,

niñ

as o

ad

oles

cent

es

0-4

años

N

O

NO

N

O

NO

, exc

epto

si h

ace

muc

ho

frío

o c

alor

; a la

vis

ta d

e un

a pe

rson

a ad

ulta

y

atad

o en

su

silla

; con

las

llave

s qu

itada

s y

el fr

eno

de m

ano

pues

to

NO

5-6

años

N

O

NO

N

O

SÍ, e

n zo

na d

e ju

ego

o ja

rdín

con

acc

eso

inm

edia

to a

una

per

sona

ad

ulta

(co

n su

perv

isió

n vi

sual

o a

una

dis

tanc

ia

que

perm

ita o

ír o

hab

lar

con

el n

iño

o ni

ña)

SÍ, e

xcep

to s

i hac

e m

ucho

fr

ío o

cal

or; a

la v

ista

de

una

pers

ona

adul

ta y

at

ado

en s

u si

lla; c

on la

s lla

ves

quita

das

y el

fren

o de

man

o pu

esto

NO

7-8

años

N

O

NO

N

O

SÍ, c

on a

cces

o a

una

pers

ona

adul

ta

SÍ, e

xcep

to s

i hac

e m

ucho

fr

ío o

cal

or; c

on la

s lla

ves

quita

das

y el

fren

o de

m

ano

pues

to

NO

9 añ

os

SÍ d

uran

te e

l día

N

O

NO

, con

las

llave

s qu

itada

s y

el fr

eno

de m

ano

pues

to

NO

10-1

1 añ

os

SÍ, c

on a

cces

o rá

pido

a

una

pers

ona

adul

ta

(tel

éfon

o)

SÍ, c

on a

cces

o rá

pido

a

una

pers

ona

adul

ta

(tel

éfon

o)

NO

, con

las

llave

s qu

itada

s y

el fr

eno

de m

ano

pues

to

NO

12-1

4 añ

os

N

O

SÍ, c

on in

stru

ccio

nes

clar

as

15-1

7 añ

os

Siem

pre

que

se s

eñal

a “S

Í”, l

os p

adre

s y

mad

res

o pe

rson

as q

ue e

jerz

an la

tut

ela

o gu

arda

del

niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e tie

nen

que

valo

rar

la s

ituac

ión

conc

reta

y t

omar

med

idas

par

a pr

even

ir cu

alqu

ier

incid

ente

o

cont

ratie

mpo

que

pue

da p

rodu

cirse

. Ha

de te

ners

e cu

idad

o co

n de

jar a

ado

lesc

ente

s de

15-

17 a

ños

sin u

na p

erso

na a

dulta

resp

onsa

ble

a la

noc

he.

BOLETÍN OFICIAL DEL PAÍS VASCO N.º 233

lunes 12 de diciembre de 2011

2011/5937 (37/71)

Page 38: BOLET OCAL DEL PA VACO · N. 233 lunes 12 de diciembre de 2011 BOLET OCAL DEL PA VACO 2011/5937 (1/71) OTRAS DISPOSICIONES DEPARTAMENTO DE EMPLEO Y ASUNTOS SOCIALES 5937 DECRETO 230/2011,

28 Ju

nio

2011

36

La d

ifere

ncia

ent

re e

l “ab

ando

no”

y la

“ne

glig

enci

a en

sup

ervi

sión

” se

cen

tra

en la

inte

nció

n –s

ea e

xplíc

ita

u ob

serv

able

- de

l pad

re y

la m

adre

o d

e la

s pe

rson

as q

ue e

jerc

en la

tut

ela

o gu

arda

de

volv

er p

ara

hace

rse

carg

o de

l niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e. E

n lo

s ca

sos

de “

aban

dono

” ta

l int

enci

ón n

o ex

iste

, al

men

os a

cor

to p

lazo

. ⇒

P

ara

calif

icar

un

dete

rmin

ado

nive

l de

gra

veda

d ba

star

á co

n qu

e se

pre

sent

en l

as c

ircu

nsta

ncia

s de

scri

tas

en u

no d

e lo

s ep

ígra

fes

(cad

a ep

ígra

fe s

e se

ñala

con

un

punt

o). S

e ca

lific

ará

el n

ivel

de

grav

edad

que

más

se

asem

eje

a la

sit

uaci

ón a

ctua

l del

niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e.

La c

alifi

caci

ón d

el n

ivel

de

grav

edad

se

esta

blec

e en

bas

e a

(1)

la p

rese

ncia

y f

recu

enci

a de

déf

icit

s en

rel

ació

n a

la s

uper

visi

ón d

el n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte

tant

o de

ntro

com

o fu

era

del d

omic

ilio

fam

iliar

, y (

2) e

l gra

do d

e am

enaz

a qu

e ta

les

défic

its

supo

nen

para

su

inte

grid

ad fí

sica

del

niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e. E

s im

port

ante

ten

er e

n cu

enta

las

cara

cter

ísti

cas

part

icul

ares

del

niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e (e

dad,

cap

acid

ad in

tele

ctua

l, et

c.)

a la

hor

a de

co

nsid

erar

sus

nec

esid

ades

de

supe

rvis

ión.

1.

Gra

veda

d m

uy e

leva

da

• D

e fo

rma

habi

tual

, el p

adre

y la

mad

re o

las

pers

onas

que

eje

rcen

la t

utel

a o

guar

da n

o ej

erce

n un

a su

perv

isió

n co

ntin

uada

–o

no g

aran

tiza

n qu

e ot

ra p

erso

na c

ompe

tent

e lo

hag

a-

sobr

e un

niñ

o o

niña

men

or d

e se

is a

ños.

Vig

ilan

poco

al n

iño

o ni

ña d

entr

o y/

o fu

era

del d

omic

ilio .

Pue

de e

ncon

trar

se s

in s

uper

visi

ón a

decu

ada

en u

n ár

ea m

uy p

elig

rosa

(p.

ej.,

alta

pro

babi

lidad

de

que

le a

trop

elle

un

coch

e, s

e ca

iga

por

una

vent

ana

o se

que

me)

o e

n un

áre

a in

segu

ra d

onde

exi

sten

ele

men

tos

pelig

roso

s (p

.ej.,

acc

eso

a cr

ista

les

roto

s, pr

oduc

tos

quím

icos

, apa

rato

s el

éctr

icos

). •

De

form

a ha

bitu

al u

oca

sion

al s

e ha

dej

a a

un n

iño

o ni

ña m

enor

de

seis

año

s si

n su

perv

isió

n du

rant

e un

tie

mpo

exc

esiv

o (v

er c

uadr

o de

la p

ágin

a an

teri

or) o

a c

argo

de

una

pers

ona

no c

ompe

tent

e (p

.ej.,

otr

o ni

ño o

niñ

a m

enor

de

doce

año

s, un

o u

na a

dole

scen

te c

lara

men

te n

o re

spon

sabl

e, u

na p

erso

na a

dulta

inca

paci

tada

) y

su p

adre

y s

u m

adre

o la

s pe

rson

as q

ue e

jerc

en s

u tu

tela

o g

uard

a no

vue

lven

o n

o po

dría

n vo

lver

ant

es d

e qu

e el

niñ

o o

niña

hay

a te

nido

nec

esid

ades

bás

icas

sin

sat

isfa

cer

(p.e

j., r

ecib

ir a

limen

to o

agu

a, e

vita

r un

acc

iden

te, p

edir

ayu

da a

nte

una

emer

genc

ia,

ir a

l bañ

o).

Se h

a de

jado

a u

n ni

ño, n

iña

o ad

oles

cent

e co

n hi

stor

ia d

e ac

tos

pelig

roso

s o

dest

ruct

ivos

gra

ves

(p.e

j., id

eas

suic

idas

, com

isió

n de

ince

ndio

s) s

in s

uper

visi

ón a

decu

ada.

Se h

a de

jado

a u

n ni

ño, n

iña

o ad

oles

cent

e a

carg

o de

una

per

sona

con

his

tori

a pr

evia

de

viol

enci

a o

abus

o se

xual

hac

ia o

tro

niño

, niñ

a o

adol

esce

nte,

sie

ndo

esta

cir

cuns

tanc

ia c

onoc

ida

por

el p

adre

y la

mad

re o

las

pers

onas

que

eje

rcen

la t

utel

a o

la g

uard

a.

• En

más

de

una

ocas

ión

se h

a de

jado

al n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte

en u

na s

itua

ción

que

pon

e en

rie

sgo

su v

ida

o no

se

han

tom

ado

las

med

idas

pre

vent

ivas

ade

cuad

as p

ara

alej

arle

de

pelig

ros

real

men

te g

rave

s (p

.ej.,

niñ

o o

niña

men

or d

e do

ce a

ños

con

arm

as d

e fu

ego

o el

emen

tos

real

men

te p

elig

roso

s a

su a

lcan

ce; n

iño

o ni

ña m

enor

de

tres

año

s ce

rca

de u

na p

isci

na s

in s

uper

visi

ón; b

ebé

en la

bañ

era

sin

vigi

lanc

ia).

• U

n ni

ño o

niñ

a m

enor

de

doce

año

s se

ha

fuga

do d

el d

omic

ilio.

El p

adre

y la

mad

re o

las

pers

onas

que

eje

rcen

su

tute

la o

gua

rda

no s

aben

dón

de e

stá

o no

lo s

aben

con

seg

urid

ad y

no

han

lleva

do a

cab

o ni

ngun

a ac

ción

ni t

iene

n pr

evis

to h

acer

lo p

ara

aseg

urar

se d

e qu

e se

enc

uent

ra b

ien.

P

uede

que

el n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte

haya

suf

rido

un

daño

físi

co o

hay

a si

do a

gred

ido

o ag

redi

da p

or o

tra

pers

ona

com

o co

nsec

uenc

ia d

e al

guna

de

esta

s si

tuac

ione

s. E

xist

e un

ri

esgo

cla

ro d

e qu

e es

to o

curr

a o

de q

ue s

e ve

a so

met

ido

o so

met

ida

a un

a si

tuac

ión

de e

stré

s im

port

ante

.

2.

Gra

veda

d el

evad

a

• D

e fo

rma

habi

tual

se

deja

a u

n ni

ño o

niñ

a en

tre

seis

y d

oce

años

sin

sup

ervi

sión

dur

ante

un

tiem

po e

xces

ivo

(ver

cua

dro

de la

pág

ina

ante

rior

) o a

car

go d

e un

a pe

rson

a no

co

mpe

tent

e (p

.ej.,

otr

o ni

ño o

niñ

a pe

queñ

a, u

n o

una

adol

esce

nte

clar

amen

te n

o re

spon

sabl

e, u

na p

erso

na a

dulta

inca

paci

tada

). E

l pad

re y

la m

adre

o la

s pe

rson

as q

ue e

jerc

en la

tut

ela

o gu

arda

de

l niñ

o o

niña

le v

igila

n po

co d

entr

o y/

o fu

era

del d

omic

ilio.

Pue

de e

ncon

trar

se s

in s

uper

visió

n ad

ecua

da e

n un

áre

a m

uy p

elig

rosa

(p.

ej.,

alta

pro

babi

lidad

de

que

le a

trop

elle

un

coch

e, s

e ca

iga

por

una

vent

ana

o se

que

me)

o e

n un

áre

a in

segu

ra d

onde

exi

sten

ele

men

tos

pelig

roso

s (p

.ej.,

acc

eso

a cr

ista

les

roto

s, pr

oduc

tos

quím

icos

, apa

rato

s el

éctr

icos

). E

l pad

re y

la m

adre

o lo

s ad

ulto

s qu

e ej

erce

n su

tut

ela

o gu

arda

a m

enud

o no

sab

en d

ónde

est

á o

qué

está

hac

iend

o du

rant

e el

día

, per

o se

ase

gura

n qu

e es

té e

n el

dom

icili

o o

sabe

n dó

nde

está

a la

noc

he. H

ay n

iños

o n

iñas

may

ores

o

adol

esce

ntes

que

no

sabe

n dó

nde

está

n su

pad

re y

su

mad

re o

las

pers

onas

que

eje

rcen

su

tute

la o

gua

rda

a la

noc

he o

cuá

ndo

van

a vo

lver

, aun

que

son

capa

ces

de p

edir

ayu

da a

nte

una

emer

genc

ia.

Pued

e qu

e el

niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e m

erod

ee p

or z

onas

des

cono

cida

s. E

n ge

nera

l, se

le h

ace

dem

asia

do r

espo

nsab

le d

e su

pro

pia

segu

rida

d. P

uede

que

el n

iño

o ni

ña h

aya

sufr

ido

un

daño

físi

co o

hay

a si

do a

gred

ido

o ag

redi

da p

or o

tra

pers

ona

com

o co

nsec

uenc

ia d

e es

ta s

itua

ción

. Exi

ste

un r

iesg

o cl

aro

de q

ue e

sto

ocur

ra o

de

que

se v

ea s

omet

ido

o so

met

ida

a un

a si

tuac

ión

de e

stré

s im

port

ante

.

• A

dole

scen

tes

(may

ores

de

12 a

ños)

: A m

enud

o el

o la

ado

lesc

ente

per

man

ece

fuer

a de

l dom

icili

o to

da la

noc

he, s

in q

ue s

u pa

dre

y su

mad

re o

las

pers

onas

que

eje

rcen

su

tute

la o

gu

arda

sep

an d

ónde

est

á o

cuán

do v

olve

rá. N

orm

alm

ente

no

sabe

n lo

que

est

á ha

cien

do y

no

hace

n na

da p

ara

aver

igua

rlo.

Mue

stra

n po

co o

nin

gún

inte

rés

por

sus

activ

idad

es t

anto

de

ntro

com

o fu

era

del d

omic

ilio

mie

ntra

s és

tas

no le

s ca

usen

pro

blem

as. P

uede

n de

cir

que

no p

uede

n co

ntro

larl

e o

defe

nder

la in

depe

nden

cia

del o

de

la a

dole

scen

te (

“tie

ne q

ue d

escu

brir

por

mis

mo

o po

r sí

mis

ma

cóm

o es

el m

undo

”). E

l pad

re y

la m

adre

o la

s pe

rson

as q

ue e

jerc

en la

tut

ela

o la

gua

rda

no s

e pr

egun

tan

acer

ca d

el d

iner

o u

obje

tos

que

el o

la a

dole

scen

te o

btie

ne fu

era

del

dom

icili

o o

del h

echo

de

que

frec

uent

e la

com

pañí

a de

per

sona

s ad

ulta

s de

scon

ocid

as o

inap

ropi

adas

u o

tros

u o

tras

ado

lesc

ente

s co

n se

rios

pro

blem

as d

e ad

apta

ción

. O

El o

la a

dole

scen

te s

e ha

fuga

do d

el d

omic

ilio.

El p

adre

y la

mad

re o

las

pers

onas

que

eje

rcen

su

tute

la o

gua

rda

no s

aben

dón

de e

stá

o no

lo s

aben

con

seg

urid

ad y

no

han

lleva

do a

cab

o ni

ngun

a ac

ción

ni t

iene

n pr

evis

to h

acer

lo p

ara

aseg

urar

se d

e qu

e se

enc

uent

ra b

ien.

BOLETÍN OFICIAL DEL PAÍS VASCO N.º 233

lunes 12 de diciembre de 2011

2011/5937 (38/71)

Page 39: BOLET OCAL DEL PA VACO · N. 233 lunes 12 de diciembre de 2011 BOLET OCAL DEL PA VACO 2011/5937 (1/71) OTRAS DISPOSICIONES DEPARTAMENTO DE EMPLEO Y ASUNTOS SOCIALES 5937 DECRETO 230/2011,

28 Ju

nio

2011

37

3.

Gra

veda

d m

oder

ada

Niñ

os y

niñ

as m

enor

es d

e se

is a

ños:

El p

adre

y la

mad

re o

las

pers

onas

que

eje

rcen

la t

utel

a o

guar

da t

iene

n di

ficul

tade

s pa

ra v

igila

r al

niñ

o o

niña

en

el d

omic

ilio

y/o

fuer

a de

él.

Es

bast

ante

frec

uent

e qu

e no

est

án s

ufic

ient

emen

te p

endi

ente

s de

él o

ella

y n

o se

pan

lo q

ue e

stá

haci

endo

, per

dién

dolo

de

su c

ampo

vis

ual,

aunq

ue s

aben

dón

de e

stá.

El n

iño

o ni

ña

pued

e es

tar

haci

endo

cos

as q

ue n

o de

bier

a. S

in e

mba

rgo,

no

ha s

ufri

do n

ingu

na le

sión

o d

año

físic

o gr

ave

por

ello

y s

u pa

dre

y su

mad

re o

las

pers

onas

que

eje

rcen

su

tute

la o

gua

rda

podr

ían

acce

der

a él

o e

lla e

n un

tie

mpo

raz

onab

le s

i hub

iera

una

em

erge

ncia

. •

Niñ

os y

niñ

as e

ntre

sei

s y

doce

año

s: E

l niñ

o o

niña

jueg

a en

la c

alle

al l

ado

del d

omic

ilio.

Su

padr

e y

su m

adre

o la

s pe

rson

as q

ue e

jerc

en s

u tu

tela

o g

uard

a pu

eden

sab

er d

ónde

est

á, p

ero

no

lo c

ompr

ueba

n lo

bas

tant

e a

men

udo.

Pue

de d

epen

der

muc

ho d

e ot

ras

pers

onas

que

est

é vi

gila

do o

vig

ilada

. Es

posi

ble

que

no p

udie

ran

acce

der

rápi

dam

ente

al l

ugar

don

de e

stá

juga

ndo

si

fuer

a ne

cesa

rio.

En

ocas

ione

s se

ha

deja

do a

l niñ

o o

niña

al c

uida

do d

e un

a pe

rson

a in

com

pete

nte

(p.e

j., o

tro

niño

o n

iña

pequ

eña,

una

per

sona

adu

lta in

capa

cita

da).

Sin

emba

rgo,

el n

iño

o ni

ña n

unca

ha

sufr

ido

lesi

ones

a c

onse

cuen

cia

de e

sto.

Ado

lesc

ente

s (m

ayor

es d

e 12

año

s):

El o

la a

dole

scen

te s

e im

plic

a a

men

udo

en a

ctiv

idad

es in

apro

piad

as s

in q

ue s

u pa

dre

y su

mad

re o

las

pers

onas

que

eje

rcen

su

tute

la o

gua

rda

lo s

epan

; a

men

udo

no s

aben

dón

de e

stá.

A v

eces

no

se e

sfue

rzan

lo s

ufic

ient

e pa

ra d

escu

brir

has

ta d

ónde

pue

de ll

egar

el o

la a

dole

scen

te o

no

reac

cion

an c

on la

s sa

ncio

nes

nece

sari

as

cuan

do s

e in

cum

plen

las

norm

as. M

uest

ran

preo

cupa

ción

por

la s

itua

ción

. Tie

nen

dific

ulta

des

para

con

segu

ir e

l res

peto

del

o d

e la

ado

lesc

ente

, per

o no

lo h

an p

erdi

do c

ompl

etam

ente

. Pu

ede

ser

frec

uent

e qu

e le

dej

en s

olo

o so

la a

la n

oche

en

el d

omic

ilio.

4.

R

iesg

o le

ve

• N

iños

y n

iñas

men

ores

de

seis

año

s: A

unqu

e no

es

lo h

abit

ual,

en o

casio

nes

el p

adre

y la

mad

re o

las

pers

onas

que

eje

rcen

la t

utel

a o

guar

da t

iene

n di

ficul

tade

s pa

ra v

igila

r al

niñ

o o

niña

en

el d

omic

ilio

y/o

fuer

a de

él.

Hay

alg

unos

mom

ento

s en

los

que

no e

stán

pen

dien

tes

de é

l o e

lla y

no

sabe

n lo

que

est

á ha

cien

do, t

enié

ndol

o fu

era

de s

u ca

mpo

vis

ual,

aunq

ue s

aben

dón

de e

stá.

El

niño

o n

iña

pued

e es

tar

haci

endo

cos

as q

ue n

o de

bier

a. S

in e

mba

rgo,

no

ha s

ufri

do n

ingu

na le

sión

o da

ño fí

sico

grav

e po

r el

lo y

su

padr

e y

su m

adre

o la

s pe

rson

as q

ue e

jerc

en s

u tu

tela

o g

uard

a po

dría

n ac

cede

r a

él o

ella

en

un t

iem

po r

azon

able

si h

ay u

na e

mer

genc

ia.

• N

iños

y n

iñas

ent

re s

eis

y do

ce a

ños:

El p

adre

y la

mad

re o

las

pers

onas

que

eje

rcen

la t

utel

a o

guar

da t

iene

n di

ficul

tade

s pa

ra v

igila

r al

niñ

o o

niña

cua

ndo

está

n en

el d

omic

ilio.

No

suel

en e

star

pen

dien

tes

de é

l o e

lla y

no

siem

pre

sabe

n lo

que

est

á ha

cien

do, p

ero

siem

pre

sabe

n dó

nde

está

. El

niñ

o o

niña

est

á a

men

udo

haci

endo

cos

as q

ue n

o de

bier

a. A

vec

es s

e im

plic

a en

ju

egos

vio

lent

os. S

in e

mba

rgo,

no

ha s

ufri

do n

ingu

na le

sión

o d

año

físic

o po

r el

lo y

su

padr

e y

su m

adre

o la

s pe

rson

as q

ue e

jerc

en s

u tu

tela

o g

uard

a po

dría

n ac

cede

r a

él o

ella

en

un t

iem

po

razo

nabl

e si

hay

una

em

erge

ncia

. Se

preo

cupa

n po

r su

perv

isar

las

acti

vida

des

del n

iño

o ni

ña fu

era

del d

omic

ilio.

Ado

lesc

ente

s (m

ayor

es d

e 12

año

s): E

l pad

re y

la m

adre

o la

s pe

rson

as q

ue e

jerc

en a

l tut

ela

o gu

arda

pon

en n

orm

as a

l o a

la a

dole

scen

te y

gen

eral

men

te la

s ha

cen

cum

plir

. Per

o el

o la

ad

oles

cent

e a

vece

s le

s co

nven

ce p

ara

que

le p

erm

itan

o t

oler

en c

iert

as a

ctiv

idad

es c

ontr

aria

s a

su c

rite

rio

(por

eje

mpl

o, ll

egar

al d

omic

ilio

dem

asia

do t

arde

, acu

dir

a lu

gare

s de

los

que

no

hay

info

rmac

ión

sufic

ient

e o

dond

e no

hay

nin

guna

per

sona

adu

lta q

ue s

e re

spon

sabi

lice

de é

l o e

lla).

5.

A

decu

ada

• El

pad

re y

la m

adre

o la

s pe

rson

as q

ue e

jerc

en la

tut

ela

o gu

arda

sup

ervi

san

adec

uada

men

te y

en

el m

omen

to p

reci

so la

s ac

tivid

ades

del

niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e de

ntro

y fu

era

del d

omic

ilio.

Sab

en

dónd

e es

tá y

qué

est

á ha

cien

do, c

on q

uién

est

á y

cuán

do v

olve

rá. S

e po

nen

límite

s pr

ecis

os y

ade

cuad

os a

sus

act

ivid

ades

. Cua

ndo

no e

stán

, dej

an a

l niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e a

carg

o de

una

per

sona

ad

ulta

res

pons

able

o s

e tr

ata

de u

n o

una

adol

esce

nte

lo b

asta

nte

may

or p

ara

no n

eces

itar

que

ning

una

pers

ona

adul

ta le

cui

de.

BOLETÍN OFICIAL DEL PAÍS VASCO N.º 233

lunes 12 de diciembre de 2011

2011/5937 (39/71)

Page 40: BOLET OCAL DEL PA VACO · N. 233 lunes 12 de diciembre de 2011 BOLET OCAL DEL PA VACO 2011/5937 (1/71) OTRAS DISPOSICIONES DEPARTAMENTO DE EMPLEO Y ASUNTOS SOCIALES 5937 DECRETO 230/2011,

28 Ju

nio

2011

38

-

PRO

TEC

CIÓ

N A

NT

E SI

TU

AC

ION

ES D

E D

ESPR

OT

ECC

IÓN

GR

AVE

PER

PET

RA

DA

S PO

R O

TR

AS

PER

SON

AS

– Es

ta s

itua

ción

sól

o se

apl

ica

si la

per

sona

(m

ayor

o m

enor

de

edad

) qu

e ha

mal

trat

ado,

abu

sado

21, a

gred

ido

o am

enaz

ado

al n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte

ha s

ido

algu

ien

dife

rent

e a

su p

adre

y s

u m

adre

o p

erso

nas

que

ejer

zan

su

tute

la o

gua

rda

P

ara

calif

icar

un

dete

rmin

ado

nive

l de

gra

veda

d ba

star

á co

n qu

e se

pre

sent

en l

as c

ircu

nsta

ncia

s de

scri

tas

en u

no d

e lo

s ep

ígra

fes

(cad

a ep

ígra

fe s

e se

ñala

con

un

punt

o). S

e ca

lific

ará

el n

ivel

de

grav

edad

que

más

se

asem

eje

a la

sit

uaci

ón a

ctua

l del

niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e cu

ya s

itua

ción

est

á si

endo

ev

alua

da.

La c

alifi

caci

ón d

el n

ivel

de

grav

edad

se

esta

blec

e en

bas

e a

(1)

el c

onoc

imie

nto

por

part

e de

l pad

re y

la m

adre

o la

s pe

rson

as q

ue e

jerc

en la

tut

ela

o gu

arda

de

lo q

ue le

est

aba

ocur

rien

do a

l niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e, (

2) s

u ca

paci

dad

para

per

cibi

r la

s se

ñale

s de

que

eso

se

esta

ba p

rodu

cien

do, y

(3)

su

resp

uest

a an

te la

sit

uaci

ón.

Par

a de

term

inar

si

el m

altr

ato,

agr

esió

n o

abus

o pe

rpet

rado

s po

r un

a te

rcer

a pe

rson

a ha

n si

do g

rave

s, s

e to

mar

án c

omo

refe

renc

ia l

os c

rite

rios

de

grav

edad

ele

vada

o m

uy e

leva

da d

escr

itos

a lo

larg

o de

l ins

trum

ento

. ⇒

E

n es

ta t

ipol

ogía

no

hay

calif

icac

ión

de r

iesg

o le

ve.

1.

G

rave

dad

muy

ele

vada

El n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte

ha s

ido

obje

to d

e un

mal

trat

o, a

gres

ión

o ab

uso

grav

es p

or u

na t

erce

ra p

erso

na. A

pes

ar d

e qu

e su

pad

re y

su

mad

re o

las

pers

onas

que

eje

rcen

su

tute

la o

gu

arda

era

n co

noce

dore

s de

ello

, man

tuvi

eron

un

pape

l pas

ivo

sin

prot

eger

le o

fing

iero

n qu

e no

sab

ían

qué

esta

ba p

asan

do. N

o to

mar

on n

ingu

na m

edid

a pa

ra a

caba

r co

n el

lo o

im

pedi

r qu

e lo

s in

cide

ntes

se

repi

tier

an. P

uede

que

nie

guen

el m

altr

ato,

la a

gres

ión

o el

abu

so y

no

reco

nozc

an e

l pel

igro

en

que

se e

ncon

trab

a el

niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e. P

uede

que

le

culp

en a

él o

ella

. No

lo d

enun

ciar

on n

i bus

caro

n ay

uda

de fo

rma

inm

edia

ta.

2.

Gra

veda

d el

evad

a

• El

niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e ha

sid

o ob

jeto

de

un m

altr

ato,

agr

esió

n o

abus

o gr

aves

por

una

ter

cera

per

sona

. Su

padr

e y

su m

adre

o la

s pe

rson

as q

ue e

jerc

en s

u tu

tela

o g

uard

a no

tu

vier

on b

uen

juic

io p

ara

prev

enir

esa

sit

uaci

ón (

p.ej

., es

a te

rcer

a pe

rson

a te

nía

un a

cces

o al

niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e si

n re

stri

ccio

nes

ni lí

mite

s); n

o ca

ptar

on la

s se

ñale

s, e

vide

ntes

se

gún

el ju

icio

pro

fesi

onal

, que

indi

caba

n el

rie

sgo

de q

ue o

curr

iera

el m

altr

ato,

la a

gres

ión

o el

abu

so. N

o fu

eron

con

oced

ores

de

lo q

ue p

asab

a. A

l con

ocer

lo o

curr

ido,

hay

alg

unas

ev

iden

cias

de

que

inte

ntar

on d

eten

erlo

per

o no

lo c

onsi

guie

ron.

No

tom

aron

med

idas

suf

icie

ntem

ente

ráp

idas

ni l

imit

aron

el a

cces

o al

niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e de

la p

erso

na

resp

onsa

ble

del m

altr

ato,

agr

esió

n o

abus

o. M

anifi

esta

n pr

eocu

paci

ón, p

ero

no t

oman

un

pape

l suf

icie

ntem

ente

act

ivo

o ef

icaz

par

a pr

even

ir la

rep

etic

ión

del m

altr

ato,

agr

esió

n o

abus

o, m

ostr

ando

poc

a ca

paci

dad

para

ello

. 3.

G

rave

dad

mod

erad

a •

El n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte

ha s

ido

obje

to d

e un

mal

trat

o, a

gres

ión

o ab

uso

grav

es p

or u

na t

erce

ra p

erso

na. S

u pa

dre

y su

mad

re o

las

pers

onas

que

eje

rcen

su

tute

la o

gua

rda

no

tuvi

eron

bue

n ju

icio

par

a pr

even

ir e

sa s

itua

ción

(p.

ej.,

esa

terc

era

pers

ona

tení

a un

acc

eso

al n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte

sin

rest

ricc

ione

s ni

lím

ites)

; no

capt

aron

las

seña

les,

evi

dent

es

segú

n el

juic

io p

rofe

sion

al, q

ue in

dica

ban

el r

iesg

o de

que

ocu

rrie

ra e

l mal

trat

o, la

agr

esió

n o

el a

buso

. No

fuer

on c

onoc

edor

es d

e lo

que

pas

aba.

Rea

ccio

naro

n rá

pida

y

razo

nabl

emen

te a

nte

el in

cide

nte

(p.e

j., d

enun

cian

do a

la p

erso

na c

ulpa

ble

o pi

dien

do a

yuda

) y

acep

tan

la a

yuda

ofr

ecid

a po

r lo

s Se

rvic

ios

Soci

ales

. 4.

N

o pr

esen

te

• El

niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e ha

sid

o ob

jeto

de

un m

altr

ato,

agr

esió

n o

abus

o gr

aves

por

una

ter

cera

per

sona

a p

esar

del

hec

ho d

e qu

e su

pad

re y

su

mad

re o

las

pers

onas

que

eje

rcen

su

tute

la o

gu

arda

tuv

iera

n bu

en ju

icio

. No

pare

cía

habe

r ni

ngún

indi

cado

r pr

evio

de

que

se fu

era

a da

r el

mal

trat

o, a

gres

ión

o ab

uso,

y/o

tom

aban

las

prec

auci

ones

raz

onab

les

para

inte

ntar

pro

tege

r al

niñ

o,

niña

o a

dole

scen

te d

e cu

alqu

ier

posi

ble

mal

trat

o. U

na v

ez c

onoc

ido

lo s

uced

ido,

han

res

trin

gido

y c

ontr

olad

o de

man

era

adec

uada

el c

onta

cto

con

el n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte

de la

s pe

rson

as

resp

onsa

bles

del

mal

trat

o, a

gres

ión

o ab

uso.

En

caso

de

nece

sita

rlo,

han

pro

cura

do p

ropo

rcio

nar

al n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte

la a

yuda

pro

fesi

onal

apr

opia

da.

21

Nót

ese

que

las

situ

acio

nes

de a

buso

sex

ual p

erpe

trad

o po

r pe

rson

as f

amili

ares

o a

llega

das

que

form

an p

arte

de

la u

nida

d co

nviv

enci

al n

o de

berá

n se

r ca

lific

adas

en

esta

esc

ala,

sin

o en

la d

e A

buso

sex

ual.

BOLETÍN OFICIAL DEL PAÍS VASCO N.º 233

lunes 12 de diciembre de 2011

2011/5937 (40/71)

Page 41: BOLET OCAL DEL PA VACO · N. 233 lunes 12 de diciembre de 2011 BOLET OCAL DEL PA VACO 2011/5937 (1/71) OTRAS DISPOSICIONES DEPARTAMENTO DE EMPLEO Y ASUNTOS SOCIALES 5937 DECRETO 230/2011,

28 Ju

nio

2011

39

C

. NE

GLI

GE

NC

IA H

AC

IA N

EC

ESI

DA

DE

S FO

RM

AT

IVA

S

Par

a ca

lific

ar u

n de

term

inad

o ni

vel

de g

rave

dad

bast

ará

con

que

se p

rese

nten

las

cir

cuns

tanc

ias

desc

rita

s en

uno

de

los

epíg

rafe

s (c

ada

epíg

rafe

se

seña

la c

on u

n pu

nto)

. ⇒

La

cal

ifica

ción

del

niv

el d

e gr

aved

ad s

e es

tabl

ece

en b

ase

a (1

) el

gra

do d

e at

enci

ón y

sup

ervi

sión

del

pad

re y

la

mad

re o

las

per

sona

s qu

e ej

erce

n la

tu

tela

o g

uard

a ha

cia

las

nece

sida

des

form

ativ

as d

el n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte,

y (

2) s

u re

spue

sta

ante

los

prob

lem

as q

ue é

ste

o és

ta p

uede

pre

sent

ar a

es

te n

ivel

y a

las

dem

anda

s y

orie

ntac

ione

s de

l cen

tro

esco

lar.

E

n es

ta t

ipol

ogía

no

hay

calif

icac

ión

de g

rave

dad

muy

ele

vada

.

1.

Gra

veda

d el

evad

a •

El n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte

está

en

edad

de

esco

lari

zaci

ón o

blig

ator

ia (

6-16

año

s) y

no

está

insc

rito

ni s

e pr

evé

insc

ribi

rle

en n

ingú

n ce

ntro

edu

cati

vo, n

i se

le p

ropo

rcio

na u

n pr

ogra

ma

educ

ativ

o al

tern

ativ

o ho

mol

ogad

o22 .

Niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e qu

e ab

ando

na la

esc

olar

izac

ión

ante

s de

los

16 a

ños,

hay

un

100%

de

falt

as n

o ju

stifi

cada

s au

nque

se

encu

entr

e m

atri

cula

do o

alg

unas

tem

pora

das

falt

a al

col

egio

dur

ante

var

ias

sem

anas

ent

eras

o fa

lta

más

de

lo q

ue a

sist

e. E

sta

situ

ació

n se

pro

duce

sin

cau

sa q

ue lo

just

ifiqu

e, y

es

cons

enti

da, e

ncub

iert

a o

prop

icia

da p

or lo

s pr

opio

s pa

dres

y m

adre

s o

pers

onas

que

eje

rcen

la t

utel

a o

guar

da. E

l niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e ne

cesi

ta u

n la

rgo

trab

ajo

de r

ecup

erac

ión

para

pon

erse

al d

ía e

n el

col

egio

. H

a ha

bido

muc

has

quej

as d

el c

entr

o al

pad

re y

a la

mad

re o

per

sona

s qu

e ej

erce

n la

tut

ela

o gu

arda

, per

o no

han

ten

ido

ning

ún r

esul

tado

. •

El n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte

tiene

difi

cult

ades

ser

ias

en e

l con

text

o es

cola

r (p

.ej.,

abs

entis

mo

supe

rior

al 5

0%, p

robl

emas

sev

eros

de

incu

mpl

imie

nto

de n

orm

as, s

erio

ret

raso

esc

olar

, ag

resi

ones

o a

men

azas

a c

ompa

ñero

s y

com

pañe

ras)

y e

l pad

re y

la m

adre

o p

erso

nas

que

ejer

cen

su t

utel

a o

guar

da n

o re

spon

den

a la

s de

man

das

del c

entr

o. M

uest

ran

una

tota

l de

spre

ocup

ació

n re

spec

to a

los

prob

lem

as d

el n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte

y a

su e

volu

ción

en

el e

ntor

no e

scol

ar, o

son

not

oria

men

te in

cons

iste

ntes

(se

incl

uye

ause

ncia

tot

al d

e ap

oyo

y su

perv

isión

de

las

tare

as e

scol

ares

en

caso

s de

niñ

os, n

iñas

o a

dole

scen

tes

con

seri

o re

tras

o es

cola

r, s

iem

pre

y cu

ando

se

prod

uzca

aso

ciad

a a

algu

na d

e la

s ci

rcun

stan

cias

señ

alad

as

ante

rior

men

te).

Pued

e qu

e at

ribu

yan

al c

entr

o lo

s pr

oble

mas

del

niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e.

2.

Gra

veda

d m

oder

ada

El n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte

asis

te a

l col

egio

de

man

era

irre

gula

r; h

a fa

ltado

ent

re e

l 20

y el

50%

de

las

jorn

adas

esc

olar

es a

l mes

o fa

lta a

alg

una/

s ho

ra/s

det

erm

inad

a/s

del d

ía o

a a

lgun

a/s

asig

natu

ra/s

con

cret

a/s

de fo

rma

cons

tant

e, a

l men

os d

os v

eces

por

sem

ana.

Est

a si

tuac

ión

se p

rodu

ce s

in c

ausa

que

lo ju

stifi

que,

y e

s co

nsen

tida

, enc

ubie

rta

o p

ropi

ciad

a po

r lo

s pr

opio

s pa

dres

y m

adre

s o

pers

onas

que

eje

rcen

la t

utel

a o

guar

da.

Esto

ha

afec

tado

de

form

a ne

gativ

a al

ren

dim

ient

o es

cola

r de

l niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e. E

l col

egio

se

ha q

ueja

do v

aria

s ve

ces

al p

adre

y a

la m

adre

o p

erso

nas

que

ejer

cen

la t

utel

a o

guar

da, p

ero

no h

an t

enid

o ni

ngún

res

ulta

do.

• El

niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e tie

ne d

ificu

ltad

es s

igni

ficat

ivas

en

el c

onte

xto

esco

lar

(p.e

j., a

siste

ncia

irre

gula

r, p

robl

emas

de

incu

mpl

imie

nto

de n

orm

as, f

alta

de

resp

eto

al p

rofe

sora

do y

co

mpa

ñero

s y

com

pañe

ras,

ret

raso

esc

olar

, difi

culta

des

de c

once

ntra

ción

y a

tenc

ión)

y s

u pa

dre

y su

mad

re o

per

sona

s qu

e ej

erce

n su

tut

ela

o gu

arda

no

resp

onde

n de

man

era

adec

uada

a la

s de

man

das

del c

entr

o (s

e in

cluy

e la

dem

anda

de

apoy

o y

supe

rvis

ión

cerc

ana

a la

s ta

reas

esc

olar

es).

Pue

den

man

ifest

ar p

reoc

upac

ión,

per

o no

ado

ptan

med

idas

apr

opia

das

y co

nsis

tent

es.

• A

dole

scen

tes

may

ores

de

16 a

ños

que,

hab

iend

o ac

abad

o la

esc

olar

izac

ión

oblig

ator

ia c

on e

scas

o o

nulo

apr

ovec

ham

ient

o, n

o es

tán

prep

arad

os p

ara

un t

raba

jo n

i qui

eren

seg

uir

estu

dian

do,

no t

iene

n ni

ngun

a ac

tivi

dad

form

ativ

a o

labo

ral y

no

quie

ren

tene

rla,

y s

u pa

dre

y m

adre

o p

erso

nas

que

ejer

cen

su t

utel

a o

guar

da n

o m

uest

ran

ning

una

preo

cupa

ción

por

su

situ

ació

n ni

inte

ntan

pro

mov

er q

ue s

e im

pliq

ue e

n al

guna

act

ivid

ad fo

rmat

iva

o la

bora

l. Pa

ra c

alifi

car

grav

edad

mod

erad

a el

jove

n ha

de

pres

enta

r, a

dem

ás,

otro

s in

dica

dore

s de

des

adap

taci

ón.

3.

Rie

sgo

leve

El n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte

tien

de a

falt

ar a

l col

egio

más

a m

enud

o qu

e ot

ros

y ot

ras

estu

dian

tes,

per

o es

to n

o pa

rece

hab

er a

fect

ado

su r

endi

mie

nto

esco

lar.

El c

oleg

io s

e ha

qu

ejad

o al

guna

vez

al p

adre

y a

la m

adre

o p

erso

nas

que

ejer

cen

la t

utel

a o

guar

da s

obre

est

o, p

ero

no s

e ha

con

tem

plad

o ni

ngun

a ot

ra m

edid

a.

• El

niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e tie

ne a

lgun

as d

ificu

ltad

es in

cipi

ente

s de

com

port

amie

nto,

ada

ptac

ión

o re

ndim

ient

o en

el c

entr

o es

cola

r o

hay

prob

lem

as h

abit

uale

s co

n la

pu

ntua

lidad

, y, s

egún

la v

alor

ació

n de

los

y la

s re

spon

sabl

es e

scol

ares

, el

pad

re y

la m

adre

o la

s pe

rson

as q

ue e

jerc

en s

u tu

tela

o g

uard

a de

berí

an t

raba

jar

en r

elac

ión

más

est

rech

a co

n el

ce

ntro

par

a ab

orda

rlos

. El p

adre

y la

mad

re o

las

pers

onas

que

eje

rcen

la t

utel

a o

guar

da n

o da

n la

deb

ida

impo

rtan

cia

a es

tas

dific

ulta

des.

Se

incl

uye

no d

ar la

deb

ida

impo

rtan

cia

a la

ne

cesi

dad

de a

poya

r y

supe

rvis

ar la

s ta

reas

esc

olar

es d

el n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte.

22

Si (

1) e

l pad

re y

la m

adre

o la

s pe

rson

as q

ue e

jerc

en la

tut

ela

o gu

arda

des

ean

prop

orci

onar

un

prog

ram

a ed

ucat

ivo

adec

uado

e in

divi

dual

izad

o al

niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e, (

2) s

olic

itan

la h

omol

ogac

ión

a la

ent

idad

cor

resp

ondi

ente

rec

ibie

ndo

resp

uest

a ne

gativ

a po

r no

con

tem

plar

se t

al p

osib

ilida

d en

nin

gún

caso

, y (3

) no

hay

otr

os in

dica

dore

s de

des

prot

ecci

ón,

se

proc

eder

á al

cie

rre

de e

xped

ient

e. E

n es

tas

circ

unst

anci

as, e

ste

tipo

de s

ituac

ione

s no

ser

án c

onsi

dera

das

desp

rote

cció

n.

BOLETÍN OFICIAL DEL PAÍS VASCO N.º 233

lunes 12 de diciembre de 2011

2011/5937 (41/71)

Page 42: BOLET OCAL DEL PA VACO · N. 233 lunes 12 de diciembre de 2011 BOLET OCAL DEL PA VACO 2011/5937 (1/71) OTRAS DISPOSICIONES DEPARTAMENTO DE EMPLEO Y ASUNTOS SOCIALES 5937 DECRETO 230/2011,

28 Ju

nio

2011

40

4.

Ade

cuad

a •

Pued

e qu

e el

niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e ha

ya fa

ltado

var

ios

días

al c

oleg

io, p

ero

no m

ás q

ue la

may

oría

de

los

y la

s es

tudi

ante

s y

de fo

rma

just

ifica

da.

• El

pad

re y

la m

adre

o la

s pe

rson

as q

ue e

jerc

en la

tut

ela

o gu

arda

man

tiene

n un

a co

mun

icac

ión

regu

lar

con

los

y la

s re

spon

sabl

es e

scol

ares

, mos

tran

do in

teré

s y

apoy

ando

la e

volu

ción

del

niñ

o,

niña

o a

dole

scen

te. C

uand

o ha

hab

ido

prob

lem

as, q

ue p

uede

n ha

ber

sido

ser

ios,

han

trab

ajad

o de

man

era

estr

echa

con

el c

entr

o pa

ra a

bord

arlo

s, s

iend

o su

res

pues

ta a

decu

ada

y co

nsis

tent

e.

BOLETÍN OFICIAL DEL PAÍS VASCO N.º 233

lunes 12 de diciembre de 2011

2011/5937 (42/71)

Page 43: BOLET OCAL DEL PA VACO · N. 233 lunes 12 de diciembre de 2011 BOLET OCAL DEL PA VACO 2011/5937 (1/71) OTRAS DISPOSICIONES DEPARTAMENTO DE EMPLEO Y ASUNTOS SOCIALES 5937 DECRETO 230/2011,

28 Ju

nio

2011

41

D

. NE

GLI

GE

NC

IA H

AC

IA N

EC

ESI

DA

DE

S P

SÍQ

UIC

AS

Impl

ica

desa

tenc

ión

a la

s ne

cesi

dade

s de

inte

racc

ión

y af

ecto

, est

imul

ació

n y

guía

y o

rien

taci

ón d

el n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte,

y e

l rec

hazo

o r

etra

so e

n

la p

rovi

sión

de

aten

ción

psi

coló

gica

o p

siqu

iátr

ica

a pr

oble

mas

em

ocio

nale

s gr

aves

en

el n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte

Se c

alifi

cará

el n

ivel

de

grav

edad

que

más

se

asem

eje

a la

sit

uaci

ón a

ctua

l del

niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e cu

ya s

itua

ción

est

á si

endo

eva

luad

a.

Se d

efin

e da

ño p

síqu

ico

grav

e co

mo

“la

pres

enci

a co

nsta

tada

en

el n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte

de (

a) u

n tr

asto

rno

psic

opat

ológ

ico,

(b)

sín

tom

as c

línic

os d

e an

sied

ad,

depr

esió

n, r

etra

imie

nto

o co

nduc

ta r

echa

zant

e, c

ondu

ctas

agr

esiv

as o

aut

odes

truc

tiva

s, o

ret

raso

s en

el

desa

rrol

lo,

o (c

) ot

ros

prob

lem

as s

ever

os d

e co

mpo

rtam

ient

o qu

e co

mpr

omet

en s

eria

men

te s

u pr

oces

o de

des

arro

llo y

ada

ptac

ión

pers

onal

y s

ocia

l y r

equi

eren

tra

tam

ient

o es

peci

aliz

ado

inm

edia

to”.

La

pr

esen

cia

de s

ínto

mas

clín

icos

deb

erá

esta

blec

erse

en

base

a la

apl

icac

ión

de t

écni

cas

diag

nóst

icas

obj

etiv

as y

/o in

stru

men

tos

que

disp

onga

n de

índi

ces

adec

uado

s de

fiab

ilida

d y

valid

ez.

Si

tuac

ione

s qu

e im

plic

an g

rave

dad

muy

ele

vada

, ele

vada

y m

oder

ada

Inte

racc

ión

y a

fect

o

La

gra

veda

d de

la n

eglig

enci

a en

rel

ació

n a

este

tip

o de

nec

esid

ades

se

dete

rmin

a en

func

ión

de (

1) la

inte

nsid

ad y

frec

uenc

ia d

el c

ompo

rtam

ient

o ne

glig

ente

del

pad

re, m

adre

o p

erso

nas

que

ejer

cen

la t

utel

a o

guar

da d

el n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte,

(2)

la e

dad

del n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte,

y (

3) la

gr

aved

ad d

e la

s se

cuel

as o

bser

vabl

es e

n el

niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e.

En

situ

acio

nes

en q

ue la

gra

veda

d de

l com

port

amie

nto

negl

igen

te d

el p

adre

, mad

re o

per

sona

s qu

e ej

erce

n la

tut

ela

o gu

arda

es

mod

erad

a (v

éase

pr

imer

epí

graf

e de

dic

ha c

ateg

oría

) pe

ro e

l niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e s

ufre

un

daño

psí

quic

o gr

ave

com

o co

nsec

uenc

ia d

e el

lo, l

a gr

aved

ad s

e ca

lific

ará

com

o el

evad

a.

1.

G

rave

dad

muy

ele

vada

El p

adre

y la

mad

re o

las

pers

onas

que

eje

rcen

la t

utel

a o

guar

da d

el n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte

igno

ran

sus

inte

ntos

y n

eces

idad

es d

e in

tera

ctua

r (a

usen

cia

de e

xpre

sión

de a

fect

o, c

uida

do, y

am

or h

acia

el n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte)

y n

o re

fleja

n ni

ngun

a o

esca

sa e

moc

ión

en la

s in

tera

ccio

nes

con

él o

ella

23. L

os m

omen

tos

de in

tera

cció

n ad

ecua

da o

ate

nció

n a

las

nece

sida

des

emoc

iona

les

del n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte

son

inex

iste

ntes

, esp

orád

icos

o e

scas

os. L

os in

tent

os d

el n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte

por

obte

ner

la a

tenc

ión

de s

u pa

dre

y su

mad

re o

de

las

pers

onas

qu

e ej

erce

n su

tute

la o

gua

rda

pued

en a

caba

r en

hos

tilid

ad.

Nun

ca o

rar

amen

te e

stán

dis

poni

bles

par

a ay

udar

al n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte

cuan

do lo

nec

esita

o c

uand

o re

quie

re g

uía

u o

rient

ació

n.

Tien

den

a no

pre

star

ate

nció

n o

a m

ostr

arse

indi

fere

ntes

ant

e su

s in

tent

os p

or c

onve

rsar

o in

corp

orar

les

a su

s ac

tivid

ades

. Y

Esta

situ

ació

n se

pro

duce

de

man

era

cont

inua

da, i

nten

sa y

cla

ram

ente

per

cept

ible

, car

acte

riza

ndo

la r

elac

ión

entr

e la

s fig

uras

par

enta

les

y el

niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e. Y

No

hay

figur

as a

lter

nati

vas

en e

l ent

orno

fam

iliar

que

pro

porc

ione

n un

a at

enci

ón a

decu

ada

a su

s ne

cesid

ades

de

inte

racc

ión

y af

ecto

y c

ompe

nsen

eso

s dé

ficit

s. Y

En n

iños

y n

iñas

may

ores

de

seis

año

s y

adol

esce

ntes

: El n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte

sufr

e un

dañ

o ps

íqui

co g

rave

y h

ay d

atos

raz

onab

les

para

pen

sar

que

es c

onse

cuen

cia

del p

atró

n de

ne

glig

enci

a de

su

padr

e y

su m

adre

o p

erso

nas

que

ejer

cen

su t

utel

a o

guar

da. L

a va

lora

ción

de

la g

rave

dad

es in

depe

ndie

nte

de q

ue e

l pad

re y

la m

adre

o la

s pe

rson

as q

ue e

jerc

en la

tut

ela

o gu

arda

bus

quen

o a

cced

an a

que

el n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte

reci

ba a

tenc

ión

psic

ológ

ica

o ps

iqui

átri

ca.

En n

iños

y n

iñas

men

ores

de

seis

año

s: L

a gr

aved

ad s

e ca

lific

ará

com

o m

uy e

leva

da in

depe

ndie

ntem

ente

de

que

el n

iño

o ni

ña m

uest

re o

no

sínt

omas

de

daño

psí

quic

o o

retr

aso

en

el d

esar

rollo

de

cará

cter

gra

ve.

23

Incl

uye:

Tene

r de

sape

go y

falta

tota

l de

impl

icac

ión

resp

ecto

al n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte,

bie

n po

r in

capa

cida

d o

por

falta

de

mot

ivac

ión.

Inte

ract

uar

sólo

cua

ndo

es a

bsol

utam

ente

nec

esar

io.

• A

usen

cia

tota

l de

expr

esio

nes

de a

fect

o, c

uida

do, y

am

or h

acia

el n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte.

BOLETÍN OFICIAL DEL PAÍS VASCO N.º 233

lunes 12 de diciembre de 2011

2011/5937 (43/71)

Page 44: BOLET OCAL DEL PA VACO · N. 233 lunes 12 de diciembre de 2011 BOLET OCAL DEL PA VACO 2011/5937 (1/71) OTRAS DISPOSICIONES DEPARTAMENTO DE EMPLEO Y ASUNTOS SOCIALES 5937 DECRETO 230/2011,

28 Ju

nio

2011

42

2.

Gra

veda

d el

evad

a •

Se d

an la

s ci

rcun

stan

cias

des

crit

as c

omo

“gra

veda

d m

uy e

leva

da”

haci

a un

niñ

o o

niña

may

or d

e se

is a

ños

o un

o u

na a

dole

scen

te p

ero,

aun

que

el n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte

pres

enta

ntom

as d

e da

ño p

síqu

ico,

no

son

de c

arác

ter

grav

e (v

er d

efin

ició

n). S

in e

mba

rgo,

est

os s

ínto

mas

no

sólo

no

mej

oran

, sin

o qu

e ev

oluc

iona

n h

acia

una

may

or g

rave

dad

y ha

y da

tos

razo

nabl

es p

ara

pens

ar q

ue s

on c

onse

cuen

cia

del p

atró

n de

neg

ligen

cia

de s

u pa

dre

y su

mad

re o

per

sona

s qu

e ej

erce

n su

tut

ela

o gu

arda

. La

valo

raci

ón d

e la

gra

veda

d es

inde

pend

ient

e de

que

el

pad

re y

la m

adre

o la

s pe

rson

as q

ue e

jerc

en la

tut

ela

o gu

arda

bus

quen

o a

cced

an a

que

el n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte

reci

ba a

tenc

ión

psic

ológ

ica

o ps

iqui

átri

ca. O

Se d

an la

s ci

rcun

stan

cias

des

crit

as c

omo

“gra

veda

d m

oder

ada”

en

rela

ción

al c

ompo

rtam

ient

o de

l pad

re y

la m

adre

o la

s pe

rson

as q

ue e

jerc

en la

tut

ela

o gu

arda

y a

la

ause

ncia

de

figur

as a

lter

nati

vas

en e

l ent

orno

fam

iliar

que

com

pens

en s

us d

éfic

its

(ver

los

dos

prim

eros

epí

graf

es).

Aun

que

la s

ituac

ión

no e

s ex

trem

a, e

l ni

ño, n

iña

o ad

oles

cent

e s

ufre

un

dañ

o ps

íqui

co g

rave

(ve

r de

finic

ión)

y h

ay d

atos

raz

onab

les

para

pen

sar

que

es c

onse

cuen

cia

del p

atró

n de

neg

ligen

cia

de s

u pa

dre

y su

mad

re o

per

sona

s qu

e ej

erce

n su

tut

ela

o gu

arda

. La

val

orac

ión

de la

gra

veda

d es

inde

pend

ient

e de

que

el p

adre

y la

mad

re o

las

pers

onas

que

eje

rcen

la t

utel

a o

guar

da b

usqu

en o

acc

edan

a q

ue e

l niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e re

ciba

ate

nció

n ps

icol

ógic

a o

psiq

uiát

rica

. 3.

G

rave

dad

mod

erad

a

• D

e fo

rma

frec

uent

e, e

l pad

re y

la m

adre

o p

erso

nas

que

ejer

cen

la t

utel

a o

guar

da d

el n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte

igno

ran

sus

inte

ntos

y n

eces

idad

es d

e in

tera

ctua

r (a

usen

cia

de e

xpre

sión

de

afec

to, c

uida

do, y

am

or h

acia

el n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte)

y n

o re

fleja

n ni

ngun

a o

esca

sa e

moc

ión

en la

s in

tera

ccio

nes

con

él o

ella

. Es

tam

bién

frec

uent

e qu

e no

est

én d

ispo

nibl

es p

ara

ayud

ar a

l ni

ño, n

iña

o ad

oles

cent

e cu

ando

lo n

eces

ita o

cua

ndo

requ

iere

guí

a u

orie

ntac

ión.

Sin

em

barg

o, e

sta

situa

ción

se

alte

rna

con

perí

odos

o m

omen

tos

en q

ue la

inte

racc

ión

es a

decu

ada.

Y

• N

o ha

y fig

uras

alt

erna

tiva

s en

el e

ntor

no fa

mili

ar q

ue p

ropo

rcio

nan

una

aten

ción

ade

cuad

a a

las

nece

sida

des

emoc

iona

les

del n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte

y co

mpe

nsen

eso

s dé

ficit

s. Y

El n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte

se e

ncue

ntra

en

una

situ

ació

n de

rie

sgo

de s

ufri

r un

dañ

o ps

íqui

co g

rave

(ve

r de

finic

ión)

y h

ay d

atos

raz

onab

les

para

pen

sar

que

dich

o ri

esgo

es

cons

ecue

ncia

del

pa

trón

de

negl

igen

cia

de s

u pa

dre

y su

mad

re o

per

sona

s qu

e ej

erce

n su

tut

ela

o gu

arda

. El

niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e pu

ede

pres

enta

r co

nduc

tas

prob

lem

átic

as d

e ca

ráct

er n

o se

vero

; est

as

cond

ucta

s pu

eden

con

stitu

ir e

stra

tegi

as p

ara

obte

ner

aten

ción

.

E

stim

ulac

ión

La

gra

veda

d de

la n

eglig

enci

a en

rel

ació

n a

este

tip

o de

nec

esid

ades

se

dete

rmin

a en

func

ión

de (

1) la

inte

nsid

ad y

frec

uenc

ia d

el c

ompo

rtam

ient

o ne

glig

ente

del

pad

re, m

adre

o p

erso

nas

que

ejer

cen

la t

utel

a o

guar

da d

el n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte,

(2)

la e

dad

del n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte,

y (

3) la

gr

aved

ad d

e la

s se

cuel

as o

bser

vabl

es e

n el

niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e.

En

situ

acio

nes

en q

ue la

gra

veda

d de

l com

port

amie

nto

negl

igen

te d

el p

adre

, mad

re o

per

sona

s qu

e ej

erce

n la

tut

ela

o gu

arda

es

mod

erad

a (v

éase

pr

imer

epí

graf

e de

dic

ha c

ateg

oría

) pe

ro e

l niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e s

ufre

un

daño

psí

quic

o gr

ave

com

o co

nsec

uenc

ia d

e el

lo, l

a gr

aved

ad s

e ca

lific

ará

com

o el

evad

a.

1.

G

rave

dad

muy

ele

vada

El p

adre

y la

mad

re o

las

pers

onas

que

eje

rcen

la t

utel

a o

guar

da d

el n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte

no le

pro

porc

iona

n ex

peri

enci

as e

nriq

uece

dora

s o

educ

ativ

as fu

era

del á

mbi

to e

scol

ar

diri

gida

s a

desa

rrol

lar

sus

habi

lidad

es c

ogni

tivas

o r

espo

nder

a s

us n

eces

idad

es d

e es

timul

ació

n y

apre

ndiz

aje.

Inte

rfie

ren

con

los

inte

ntos

del

niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e po

r al

canz

ar lo

gros

ev

olut

ivam

ente

nor

mal

es o

mue

stra

n m

uy p

oco

inte

rés

por

ello

(p.

ej.,

tene

r al

niñ

o o

niña

en

la c

una

dura

nte

prác

ticam

ente

tod

o el

tie

mpo

, no

prom

over

el d

esar

rollo

del

leng

uaje

o d

e su

s ca

paci

dade

s fís

icas

o in

tele

ctua

les,

no

pro

porc

iona

rle

inst

rum

ento

s de

jueg

o o

apre

ndiz

aje

apro

piad

os a

la e

dad,

no

reco

noce

r la

nec

esid

ad d

el n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte

de ju

gar

o re

aliz

ar a

ctiv

idad

es

lúdi

cas,

no

resp

onde

r a

sus

preg

unta

s, n

o pr

esen

tarl

e es

tímul

os n

uevo

s). N

orm

alm

ente

pre

fiere

n qu

e se

ent

rete

nga

solo

o s

ola

con

jugu

etes

, jue

gos,

la t

elev

isión

o s

imila

r. L

a co

mun

icac

ión

es m

onos

ilábi

ca o

muy

lim

itad

a o

es d

e na

tura

leza

cor

rect

iva

(des

taca

r lo

s er

rore

s) e

n lu

gar

de s

er c

onst

ruct

iva

(raz

onar

y m

ostr

ar e

l cam

ino

adec

uado

) . Y

Esta

situ

ació

n se

pro

duce

de

man

era

cont

inua

da, i

nten

sa y

cla

ram

ente

per

cept

ible

, car

acte

riza

ndo

la r

elac

ión

entr

e la

s fig

uras

par

enta

les

y el

niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e. Y

No

hay

figur

as a

lter

nati

vas

en e

l ent

orno

fam

iliar

que

pro

porc

ione

n un

a at

enci

ón a

decu

ada

a su

s ne

cesi

dade

s de

est

imul

ació

n y

com

pens

en e

sos

défic

its.

Y

• En

niñ

os y

niñ

as m

ayor

es d

e se

is a

ños

y ad

oles

cent

es: E

l niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e su

fre

un d

año

psíq

uico

gra

ve y

hay

dat

os r

azon

able

s pa

ra p

ensa

r qu

e es

con

secu

enci

a de

l pat

rón

de

negl

igen

cia

de s

u pa

dre

y su

mad

re o

per

sona

s qu

e ej

erce

n su

tut

ela

o gu

arda

. La

valo

raci

ón d

e la

gra

veda

d es

inde

pend

ient

e de

que

el p

adre

y la

mad

re o

las

pers

onas

que

eje

rcen

la t

utel

a o

guar

da b

usqu

en o

acc

edan

a q

ue e

l niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e re

ciba

ate

nció

n ps

icol

ógic

a o

psiq

uiát

rica

. En

niñ

os y

niñ

as m

enor

es d

e se

is a

ños:

La

grav

edad

se

calif

icar

á co

mo

muy

ele

vada

inde

pend

ient

emen

te d

e qu

e el

niñ

o o

niña

mue

stre

o n

o sí

ntom

as d

e da

ño p

síqu

ico

o re

tras

o en

el

des

arro

llo d

e ca

ráct

er g

rave

.

BOLETÍN OFICIAL DEL PAÍS VASCO N.º 233

lunes 12 de diciembre de 2011

2011/5937 (44/71)

Page 45: BOLET OCAL DEL PA VACO · N. 233 lunes 12 de diciembre de 2011 BOLET OCAL DEL PA VACO 2011/5937 (1/71) OTRAS DISPOSICIONES DEPARTAMENTO DE EMPLEO Y ASUNTOS SOCIALES 5937 DECRETO 230/2011,

28 Ju

nio

2011

43

2.

Gra

veda

d el

evad

a •

Se d

an la

s ci

rcun

stan

cias

des

crit

as c

omo

“gra

veda

d m

uy e

leva

da”

haci

a un

niñ

o o

niña

may

or d

e se

is añ

os o

un

o un

a ad

oles

cent

e pe

ro, a

unqu

e el

niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e pr

esen

ta

sínt

omas

de

daño

psí

quic

o, n

o so

n de

car

ácte

r gr

ave

(ver

def

inic

ión)

. Sin

em

barg

o, e

stos

sín

tom

as n

o só

lo n

o m

ejor

an, s

ino

que

evol

ucio

nan

hac

ia u

na m

ayor

gra

veda

d y

hay

dato

s ra

zona

bles

par

a pe

nsar

que

son

con

secu

enci

a de

l pat

rón

de n

eglig

enci

a de

su

padr

e y

su m

adre

o p

erso

nas

que

ejer

cen

su t

utel

a o

guar

da. L

a va

lora

ción

de

la g

rave

dad

es in

depe

ndie

nte

de q

ue

el p

adre

y la

mad

re o

las

pers

onas

que

eje

rcen

la t

utel

a o

guar

da b

usqu

en o

acc

edan

a q

ue e

l niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e re

ciba

ate

nció

n ps

icol

ógic

a o

psiq

uiát

rica

. O

• Se

dan

las

circ

unst

anci

as d

escr

itas

com

o “g

rave

dad

mod

erad

a” e

n re

laci

ón a

l com

port

amie

nto

del p

adre

y la

mad

re o

las

pers

onas

que

eje

rcen

la t

utel

a o

guar

da y

a la

au

senc

ia d

e fig

uras

alt

erna

tiva

s en

el e

ntor

no fa

mili

ar q

ue c

ompe

nsen

sus

déf

icit

s (v

er lo

s do

s pr

imer

os e

pígr

afes

). A

unqu

e la

situ

ació

n no

es

extr

ema,

el

niño

, niñ

a o

adol

esce

nte

suf

re

un d

año

psíq

uico

gra

ve (

ver

defin

ició

n) y

hay

dat

os r

azon

able

s pa

ra p

ensa

r qu

e es

con

secu

enci

a de

l pat

rón

de n

eglig

enci

a de

su

padr

e y

su m

adre

o p

erso

nas

que

ejer

cen

su t

utel

a o

guar

da.

La v

alor

ació

n de

la g

rave

dad

es in

depe

ndie

nte

de q

ue e

l pad

re y

la m

adre

o la

s pe

rson

as q

ue e

jerc

en la

tut

ela

o gu

arda

bus

quen

o a

cced

an a

que

el n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte

reci

ba a

tenc

ión

psic

ológ

ica

o ps

iqui

átri

ca

3.

Gra

veda

d m

oder

ada

El p

adre

y la

mad

re o

per

sona

s qu

e ej

erce

n la

tut

ela

o gu

arda

del

niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e no

le p

ropo

rcio

nan

de fo

rma

sufic

ient

emen

te c

onsi

sten

te e

xper

ienc

ias

enri

quec

edor

as o

ed

ucat

ivas

fuer

a de

l ám

bito

esc

olar

dir

igid

as a

des

arro

llar

sus

habi

lidad

es c

ogni

tivas

o r

espo

nder

a s

us n

eces

idad

es d

e es

timul

ació

n y

apre

ndiz

aje.

Mue

stra

n po

ca in

icia

tiva

en

que

el n

iño,

ni

ña o

ado

lesc

ente

alc

ance

logr

os e

volu

tiva

men

te n

orm

ales

, aun

que

perm

iten

sus

inic

iati

vas.

Nor

mal

men

te p

refie

ren

que

apre

nda

o se

ent

rete

nga

solo

o s

ola

con

jugu

etes

, jue

gos

o la

te

levi

sión.

Le

deja

n ve

r cu

alqu

ier

prog

ram

a en

la t

elev

isió

n, a

unqu

e pu

eden

des

apro

barl

o ve

rbal

men

te. C

once

den

poca

impo

rtan

cia

al ju

ego

o a

las

activ

idad

es lú

dica

s; r

aram

ente

jueg

an o

co

mpa

rten

est

e ti

po d

e ac

tivi

dade

s co

n el

niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e pe

ro le

per

mit

en h

acer

lo. H

ay c

iert

a re

stri

cció

n a

la e

spon

tane

idad

. Pe

rmite

n qu

e el

niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e se

de

sarr

olle

con

una

mín

ima

guía

por

su

part

e. L

a co

mun

icac

ión

es li

mit

ada

y de

pend

e en

gen

eral

del

est

ado

de h

umor

del

pad

re y

la m

adre

o p

erso

nas

que

ejer

cen

su t

utel

a o

guar

da. N

o ha

y un

a at

enci

ón c

onsi

sten

te y

suf

icie

nte

a la

s ne

cesi

dade

s de

est

imul

ació

n y

apr

endi

zaje

del

niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e. Y

Esta

situ

ació

n se

pro

duce

de

man

era

frec

uent

e, a

unqu

e se

alt

erna

con

mom

ento

s de

inte

racc

ión

adec

uada

. Y

• N

o ha

y fig

uras

alt

erna

tiva

s en

el e

ntor

no fa

mili

ar q

ue p

ropo

rcio

nen

una

aten

ción

ade

cuad

a a

esta

s ne

cesi

dade

s y

com

pens

en e

sos

défic

its.

Y

• El

niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e se

enc

uent

ra e

n un

a si

tuac

ión

de r

iesg

o de

suf

rir

un d

año

psíq

uico

o u

n re

tras

o en

el d

esar

rollo

gra

ves

(ver

def

inic

ión

y ha

y da

tos

razo

nabl

es p

ara

pens

ar q

ue

dich

o ri

esgo

es

cons

ecue

ncia

del

pat

rón

del p

atró

n de

neg

ligen

cia

de s

u pa

dre

y su

mad

re o

per

sona

s qu

e ej

erce

n su

tut

ela

o gu

arda

.

A

tenc

ión

espe

cífic

a a

prob

lem

as e

moc

iona

les

grav

es

La g

rave

dad

de la

neg

ligen

cia

en r

elac

ión

a es

te t

ipo

de n

eces

idad

es s

e de

term

ina

en fu

nció

n de

(1)

la p

rese

ncia

de

desa

tenc

ión

clar

a po

r pa

rte

del

padr

e, m

adre

o p

erso

nas

que

ejer

cen

la t

utel

a o

guar

da a

la n

eces

idad

del

niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e de

rec

ibir

tra

tam

ient

o ps

icol

ógic

o o

psiq

uiát

rico

po

r la

pre

senc

ia d

e pr

oble

mas

em

ocio

nale

s gr

aves

, y (

2) la

sev

erid

ad d

e ta

les

prob

lem

as.

E

n es

ta t

ipol

ogía

no

hay

calif

icac

ión

de g

rave

dad

mod

erad

a.

1.

G

rave

dad

muy

ele

vada

El p

adre

y la

mad

re o

las

pers

onas

que

eje

rcen

la t

utel

a o

guar

da r

echa

zan,

se

inhi

ben

o ac

túan

con

un

grav

e re

tras

o en

la b

úsqu

eda

de t

rata

mie

nto

psic

ológ

ico

o ps

iqui

átri

co p

ara

prob

lem

as

emoc

iona

les

de g

rave

dad

extr

ema

en e

l niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e qu

e po

nen

en r

iesg

o su

vid

a (p

.ej.,

dep

resi

ón s

ever

a, in

tent

o de

sui

cidi

o) q

ue r

equi

eren

tra

tam

ient

o im

pres

cind

ible

y

urge

nte.

O n

o cu

mpl

en o

son

not

oria

men

te in

cons

iste

ntes

en

el s

egui

mie

nto

de la

s in

dica

cion

es d

e lo

s o

las

prof

esio

nale

s qu

e es

tán

prop

orci

onan

do t

rata

mie

nto

al n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte.

Los

pr

oble

mas

del

niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e pu

eden

ten

er o

no

su o

rige

n en

el t

rato

rec

ibid

o en

la fa

mili

a.

2.

G

rave

dad

elev

ada

• El

pad

re y

la m

adre

o la

s pe

rson

as q

ue e

jerc

en la

tut

ela

o gu

arda

rec

haza

n, s

e in

hibe

n o

actú

an c

on u

n gr

ave

retr

aso

en la

bús

qued

a de

tra

tam

ient

o ps

icol

ógic

o o

psiq

uiát

rico

par

a pr

oble

mas

em

ocio

nale

s gr

aves

(ve

r de

finic

ión

de d

año

psíq

uico

gra

ve)

en e

l niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e qu

e, a

unqu

e no

pon

en e

n ri

esgo

su

vida

, req

uier

en t

rata

mie

nto

impr

esci

ndib

le. .

O n

o cu

mpl

en

o so

n no

tori

amen

te in

cons

iste

ntes

en

el s

egui

mie

nto

de la

s in

dica

cion

es d

e lo

s o

las

pro

fesi

onal

es q

ue e

stán

pro

porc

iona

ndo

trat

amie

nto

al n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte.

Los

pro

blem

as d

el n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte

pued

en t

ener

o n

o su

ori

gen

en e

l tra

to r

ecib

ido

en la

fam

ilia.

BOLETÍN OFICIAL DEL PAÍS VASCO N.º 233

lunes 12 de diciembre de 2011

2011/5937 (45/71)

Page 46: BOLET OCAL DEL PA VACO · N. 233 lunes 12 de diciembre de 2011 BOLET OCAL DEL PA VACO 2011/5937 (1/71) OTRAS DISPOSICIONES DEPARTAMENTO DE EMPLEO Y ASUNTOS SOCIALES 5937 DECRETO 230/2011,

28 Ju

nio

2011

44

N

orm

as, l

ímit

es y

tra

nsm

isió

n de

val

ores

mor

ales

pos

itiv

os24

La g

rave

dad

de la

neg

ligen

cia

en r

elac

ión

a es

te t

ipo

de

nece

sida

des

se d

eter

min

a en

fun

ción

de

(1)

el g

rado

de

desa

tenc

ión

por

part

e de

l pa

dre,

m

adre

o p

erso

nas

que

ejer

cen

la t

utel

a o

guar

da a

est

e ti

po d

e ne

cesi

dade

s de

l ni

ño,

niña

o a

dole

scen

te,

y (2

) la

pre

senc

ia d

e pr

oble

mas

co

mpo

rtam

enta

les

y de

ada

ptac

ión

pers

onal

, fa

mili

ar y

/o s

ocia

l en

el

niño

, ni

ña o

ado

lesc

ente

o e

l ri

esgo

de

que

tale

s pr

oble

mas

apa

rezc

an e

n el

fu

turo

pró

xim

o.

1.

G

rave

dad

muy

ele

vada

El p

adre

y la

mad

re o

per

sona

s qu

e ej

erce

n la

tut

ela

o gu

arda

se

inhi

ben

tota

lmen

te e

n su

func

ión

de p

oner

lím

ites

y/u

orie

ntar

ade

cuad

amen

te la

con

duct

a de

l niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e. L

a au

senc

ia d

e lím

ites

y no

rmas

es

abso

luta

y c

onti

nuad

a. N

o ha

y tr

ansm

isió

n de

nor

mas

de

com

port

amie

nto

y va

lore

s m

oral

es p

osit

ivos

. Y

• El

niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e pr

esen

ta g

rave

s pr

oble

mas

com

port

amen

tale

s y

de a

dapt

ació

n pe

rson

al, f

amili

ar y

/o s

ocia

l que

son

con

secu

enci

a de

est

a si

tuac

ión

o se

ven

ref

orza

dos

por

ella

.

2.

Gra

veda

d el

evad

a •

El p

adre

y la

mad

re o

per

sona

s qu

e ej

erce

n la

tut

ela

o gu

arda

rar

amen

te p

onen

lím

ites

y no

rmas

y/u

ori

enta

n ad

ecua

dam

ente

la c

ondu

cta

del n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte,

o la

s no

rmas

y lí

mite

s so

n cl

aram

ente

inap

ropi

ados

y d

añin

os p

ara

el n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte

por

su e

xces

iva

rest

ricc

ión

o la

xitu

d, q

ue p

uede

ir a

com

paña

da d

e in

cons

iste

ncia

. No

hay

tran

smis

ión

de

norm

as d

e co

mpo

rtam

ient

o y

valo

res

mor

ales

pos

itiv

os. Y

El n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte

pres

enta

gra

ves

prob

lem

as c

ompo

rtam

enta

les

y de

ada

ptac

ión

pers

onal

, fam

iliar

y/o

soc

ial q

ue s

on c

onse

cuen

cia

de e

sta

situ

ació

n o

se v

en r

efor

zado

s po

r el

la.

3.

Gra

veda

d m

oder

ada

El p

adre

y la

mad

re o

per

sona

s qu

e ej

erce

n la

tut

ela

o gu

arda

rar

amen

te p

onen

lím

ites

y no

rmas

y/u

ori

enta

n ad

ecua

dam

ente

la c

ondu

cta

del n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte

o la

s no

rmas

y lí

mite

s so

n co

n fr

ecue

ncia

cla

ram

ente

inap

ropi

ados

par

a el

niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e po

r su

exc

esiv

a re

stri

cció

n o

laxi

tud,

que

pue

de ir

aco

mpa

ñada

de

inco

nsis

tenc

ia..

Y

• El

niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e pu

ede

pres

enta

r pr

oble

mas

inci

pien

tes

de c

ompo

rtam

ient

o o

adap

taci

ón p

erso

nal,

fam

iliar

y/o

soc

ial q

ue s

e va

lora

pue

den

agra

vars

e co

mo

cons

ecue

ncia

de

esta

si

tuac

ión,

o s

e co

nsid

era

muy

pro

babl

e qu

e ta

les

prob

lem

as a

pare

zcan

en

el fu

turo

pró

xim

o.

Si

tuac

ione

s qu

e im

plic

an r

iesg

o le

ve o

aus

enci

a de

rie

sgo/

desp

rote

cció

n

(des

crip

ción

gen

éric

a pa

ra n

eces

idad

es p

síqu

icas

)

1.

Rie

sgo

leve

El p

adre

y la

mad

re o

per

sona

s qu

e ej

erce

n la

tut

ela

o gu

arda

del

niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e pr

esta

n un

a at

enci

ón in

sufic

ient

e a

algu

nas

de s

us n

eces

idad

es p

síqu

icas

(af

ectiv

as, d

e co

mun

icac

ión,

de

estim

ulac

ión,

guí

a y

orie

ntac

ión,

lím

ites

a la

con

duct

a, t

rans

mis

ión

de n

orm

as d

e co

mpo

rtam

ient

o y

valo

res

mor

ales

). Se

rel

acio

nan

con

el n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte

cuan

do

tien

en t

iem

po, p

rior

izan

do d

e m

aner

a fr

ecue

nte

sus

prop

ias

nece

sida

des

a la

s de

l niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e. Im

plic

a co

nduc

tas

soci

alm

ente

tol

erad

as (

p.ej

., in

tera

cció

n y

com

unic

ació

n co

tidia

na p

ráct

icam

ente

inex

iste

nte

o m

uy li

mita

da c

on e

l niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e, e

xces

iva

dele

gaci

ón d

e su

cui

dado

en

terc

eras

per

sona

s) q

ue, a

unqu

e no

han

pro

voca

do s

ínto

mas

de

daño

ps

íqui

co o

ret

raso

en

el d

esar

rollo

en

el n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte,

impl

ican

car

enci

as p

erju

dici

ales

par

a su

des

arro

llo ó

ptim

o qu

e pu

eden

der

ivar

en

el fu

turo

en

prob

lem

as e

moc

iona

les

y co

mpo

rtam

enta

les

sign

ifica

tivos

. •

Con

duct

as q

ue im

plic

an u

na fa

lta

de r

espe

to a

la n

eces

idad

de

inti

mid

ad fí

sica

del

niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e (p

.ej.,

exc

esiv

a de

sinh

ibic

ión

en r

elac

ión

a cu

estio

nes

de ín

dole

sex

ual ,

pe

rson

as a

dulta

s qu

e se

bañ

an o

com

part

en c

ama

con

niño

s o

niña

s ya

may

ores

o c

on a

dole

scen

tes

habi

endo

opo

rtun

idad

y e

spac

io p

ara

hace

rlo

de fo

rma

inde

pend

ient

e), p

ero

sin

inte

nció

n de

ca

ráct

er s

exua

l y s

in q

ue e

l niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e la

s pe

rcib

a co

mo

amen

azan

tes

o in

apro

piad

as.

2.

No

pres

ente

Aun

que

ocas

iona

lmen

te p

ueda

hab

er e

lem

ento

s ne

gativ

os e

n la

rel

ació

n de

l pad

re y

la m

adre

o p

erso

nas

que

ejer

cen

la t

utel

a o

guar

da h

acia

el n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte

y se

pro

duzc

an a

lgun

as d

e la

s co

nduc

tas

calif

icad

as c

omo

negl

igen

cia

haci

a la

s ne

cesi

dade

s ps

íqui

cas,

ést

as s

on d

e ba

ja in

tens

idad

y e

spor

ádic

as. L

a in

tera

cció

n en

tre

las

figur

as p

aren

tale

s y

el n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte

se c

arac

teri

za

por

el c

onoc

imie

nto,

tom

a en

con

side

raci

ón y

ate

nció

n ad

ecua

da a

sus

nec

esid

ades

psí

quic

as.

24

“Tr

ansm

isión

de

valo

res

mor

ales

pos

itivo

s” s

e re

fiere

a p

rom

over

con

duct

as d

e re

spet

o ha

cia

los

dere

chos

de

los

dem

ás.

BOLETÍN OFICIAL DEL PAÍS VASCO N.º 233

lunes 12 de diciembre de 2011

2011/5937 (46/71)

Page 47: BOLET OCAL DEL PA VACO · N. 233 lunes 12 de diciembre de 2011 BOLET OCAL DEL PA VACO 2011/5937 (1/71) OTRAS DISPOSICIONES DEPARTAMENTO DE EMPLEO Y ASUNTOS SOCIALES 5937 DECRETO 230/2011,

28 Ju

nio

2011

45

A

BU

SO S

EX

UA

L C

ualq

uier

cla

se d

e co

ntac

to e

inte

racc

ión

sexu

al e

ntre

el p

adre

, la

mad

re, l

as p

erso

nas

que

ejer

cen

la t

utel

a o

guar

da, o

per

sona

s fa

mili

ares

o

alle

gada

s qu

e fo

rman

par

te d

e la

uni

dad

conv

iven

cial

y e

l niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e, e

n la

que

esa

per

sona

, que

pos

ee u

na p

osic

ión

de p

oder

o

auto

rida

d so

bre

el n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte,

usa

a é

ste

o és

ta p

ara

su p

ropi

a es

tim

ulac

ión

sexu

al, l

a de

l niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e o

la d

e ot

ra p

erso

na

Est

a ti

polo

gía

se r

efie

re a

l abu

so s

exua

l per

petr

ado

por

el p

adre

, la

mad

re, l

as p

erso

nas

que

ejer

cen

la t

utel

a o

guar

da d

el n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte,

o

por

pers

onas

fam

iliar

es o

alle

gada

s qu

e fo

rman

par

te d

e la

uni

dad

conv

iven

cial

. E

n lo

s ca

sos

de a

buso

sex

ual p

erpe

trad

o po

r pe

rson

as d

ifere

ntes

a la

s se

ñala

das,

se

valo

rará

y e

n su

cas

o ca

lific

ará

la t

ipol

ogía

de

“Pro

tecc

ión

ante

sit

uaci

ones

de

desp

rote

cció

n gr

ave

perp

etra

das

por

otra

s pe

rson

as”

(ver

N

eglig

enci

a ha

cia

nece

sida

des

de s

egur

idad

).

Par

a ca

lific

ar u

n de

term

inad

o ni

vel

de g

rave

dad

bast

ará

con

que

se p

rese

nten

las

cir

cuns

tanc

ias

desc

rita

s en

uno

de

los

epíg

rafe

s (c

ada

epíg

rafe

se

seña

la c

on u

n pu

nto)

. ⇒

E

n es

ta t

ipol

ogía

no

hay

calif

icac

ión

de g

rave

dad

mod

erad

a o

de r

iesg

o le

ve.

1.

G

rave

dad

muy

ele

vada

Abu

so s

ádic

o, r

itua

l o c

on v

iole

ncia

. Abu

so s

exua

l sád

ico

o ri

tual

y/o

util

izac

ión

de la

vio

lenc

ia fí

sica

dura

nte

la a

ctiv

idad

sex

ual.

• A

buso

sex

ual c

on c

onta

cto

físic

o –c

on p

enet

raci

ón- A

buso

sex

ual c

on p

enet

raci

ón –

anal

o v

agin

al-

o co

ntac

to fí

sico

ora

l –co

n el

pen

e, v

ulva

o a

no-.

Incl

uye

inte

ntos

de

pene

trac

ión.

Abu

so s

exua

l con

con

tact

o fís

ico

-sin

pen

etra

ción

- Abu

so s

exua

l con

con

tact

o fís

ico

–p.e

j., t

ocam

ient

o de

pec

hos

o ge

nita

les;

hac

er q

ue e

l niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e se

des

nude

ant

e la

pe

rson

a ad

ulta

; hac

er q

ue e

l niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e to

que

o es

timul

e la

s zo

nas

sexu

ales

de

la p

erso

na a

dulta

; mas

turb

ació

n si

mul

táne

a de

la p

erso

na a

dulta

y e

l niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e -

aunq

ue s

in p

enet

raci

ón.

Para

ser

cal

ifica

das

com

o ab

uso

sexu

al, e

stas

con

duct

as h

an d

e te

ner

com

o ob

jetiv

o la

est

imul

ació

n o

grat

ifica

ción

sex

ual d

e la

per

sona

adu

lta.

• U

tiliz

ació

n de

l niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e pa

ra la

pro

stit

ució

n. S

e pe

rmite

, pro

mue

ve o

fuer

za a

l niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e pa

ra q

ue t

enga

rel

acio

nes

sexu

ales

con

otr

as p

erso

nas.

Uti

lizac

ión

del n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte

para

act

ivid

ades

por

nogr

áfic

as.

2.

Gra

veda

d el

evad

a •

Exh

ibic

ioni

smo

de la

per

sona

adu

lta –

p.ej

., ex

posi

ción

de

geni

tale

s, m

astu

rbac

ión-

par

a ob

tene

r gr

atifi

caci

ón s

exua

l o in

tent

ar e

stim

ular

sex

ualm

ente

al n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte.

Se

pued

e ha

ber

pres

iona

do a

l niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e pa

ra q

ue p

artic

ipar

a, p

ero

éste

o é

sta

no lo

ha

hech

o.

• E

xpos

ició

n a

estí

mul

os o

act

ivid

ades

sex

uale

s ex

plíc

itas

sin

impl

icac

ión

dire

cta

del n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte.

Se

han

real

izad

o co

men

tari

os s

exua

lmen

te p

rovo

cativ

os h

acia

un

niño

, niñ

a o

adol

esce

nte,

se

le h

abla

de

tem

as s

exua

les

sin

un fi

n ed

ucat

ivo,

se

le m

uest

ran

mat

eria

les

porn

ográ

ficos

o n

o se

le p

rote

ge d

e se

r ex

pues

to a

act

ivid

ades

sex

uale

s. N

o ha

hab

ido

otro

tip

o de

apr

oxim

acio

nes

sexu

ales

. •

Se h

a ac

osad

o, p

resi

onad

o o

prop

uest

o al

niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e im

plic

arse

en

acti

vida

des

sexu

ales

, per

o no

han

ocu

rrid

o.

• O

tras

act

ivid

ades

sex

uale

s –p

.ej.,

voy

euri

smo-

. •

Paut

a cr

ecie

nte

de c

ondu

ctas

sex

uale

s cu

estio

nabl

es q

ue t

iene

n un

a in

tenc

ión

de c

arác

ter

sexu

al y

son

per

cibi

das

por

el n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte

com

o am

enaz

ante

s o

inap

ropi

adas

(p.

ej.,

indi

scre

ción

de

pers

onas

adu

ltas

mie

ntra

s m

antie

nen

rela

cion

es s

exua

les,

per

sona

s ad

ulta

s qu

e se

bañ

an o

com

part

en c

ama

con

niño

s o

niña

s ya

may

ores

o a

dole

scen

tes

habi

endo

op

ortu

nida

d y

espa

cio

para

hac

erlo

de

form

a in

depe

ndie

nte)

. 3.

N

o pr

esen

te

• El

pad

re y

la m

adre

o p

erso

nas

que

ejer

cen

la t

utel

a o

guar

da d

el n

iño,

niñ

a o

ado

lesc

ente

no

abus

an s

exua

lmen

te d

e él

o e

lla d

e ni

ngun

a de

las

man

eras

men

cion

adas

ant

erio

rmen

te, n

i pe

rmite

n qu

e na

die

lo h

aga.

BOLETÍN OFICIAL DEL PAÍS VASCO N.º 233

lunes 12 de diciembre de 2011

2011/5937 (47/71)

Page 48: BOLET OCAL DEL PA VACO · N. 233 lunes 12 de diciembre de 2011 BOLET OCAL DEL PA VACO 2011/5937 (1/71) OTRAS DISPOSICIONES DEPARTAMENTO DE EMPLEO Y ASUNTOS SOCIALES 5937 DECRETO 230/2011,

28 Ju

nio

2011

46

MA

LTR

AT

O P

SÍQ

UIC

O

El n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte

ha

sufr

ido

un d

año

psíq

uico

gra

ve o

hay

rie

sgo

de q

ue lo

suf

ra c

omo

cons

ecue

ncia

de

las

acci

ones

de

su p

adre

y s

u m

adre

o

pers

onas

que

eje

rcen

su

tute

la o

gua

rda.

En

dete

rmin

ados

cas

os –

ver

tip

olog

ía d

e “E

xpos

ició

n a

situ

acio

nes

de v

iole

ncia

de

pare

ja o

ent

re m

iem

bros

de

la u

nida

d co

nviv

enci

al”-

inc

luye

tam

bién

las

acci

ones

de

otra

s pe

rson

as q

ue f

orm

an p

arte

de

la u

nida

d co

nviv

enci

al

Se d

efin

e da

ño p

síqu

ico

grav

e co

mo

“la

pres

enci

a co

nsta

tada

en

el n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte

de (

a) u

n tr

asto

rno

psic

opat

ológ

ico,

(b)

sín

tom

as c

línic

os d

e an

sied

ad,

depr

esió

n, r

etra

imie

nto

o co

nduc

ta r

echa

zant

e, c

ondu

ctas

agr

esiv

as o

aut

odes

truc

tiva

s, o

ret

raso

s en

el

desa

rrol

lo,

o (c

) ot

ros

prob

lem

as s

ever

os d

e co

mpo

rtam

ient

o qu

e co

mpr

omet

en s

eria

men

te s

u pr

oces

o de

des

arro

llo y

ada

ptac

ión

pers

onal

y s

ocia

l y r

equi

eren

tra

tam

ient

o es

peci

aliz

ado

inm

edia

to”.

La

pr

esen

cia

de s

ínto

mas

clín

icos

deb

erá

esta

blec

erse

en

base

a la

apl

icac

ión

de t

écni

cas

diag

nóst

icas

obj

etiv

as y

/o in

stru

men

tos

que

disp

onga

n de

índi

ces

adec

uado

s de

fiab

ilida

d y

valid

ez.

A

. MA

LTR

AT

O E

MO

CIO

NA

L

Se c

alifi

cará

el n

ivel

de

grav

edad

que

más

se

asem

eje

a la

sit

uaci

ón a

ctua

l del

niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e.

En

gene

ral e

sta

tipo

logí

a no

se

defin

e en

bas

e a

un in

cide

nte

aisl

ado

–sal

vo s

i se

trat

a de

un

inci

dent

e o

situ

ació

n co

n un

alt

o co

nten

ido

trau

mát

ico-

sin

o co

mo

un p

atró

n re

iter

ado

o co

ntin

uado

de

cond

ucta

s ne

gati

vas

o de

inte

racc

ione

s de

stru

ctiv

as d

el p

adre

, la

mad

re o

per

sona

s qu

e ej

erce

n la

tut

ela

o gu

arda

hac

ia e

l niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e qu

e pr

ovoc

an e

n él

o e

lla u

n da

ño p

síqu

ico

grav

e o

le c

oloc

an e

n ri

esgo

de

pade

cerl

o.

Rec

haza

r A

ctos

ver

bale

s o

no v

erba

les

que

rech

azan

o d

egra

dan

al n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte.

Incl

uye:

Des

prec

iar,

insu

ltar,

degr

adar

, y o

tras

form

as n

o fís

icas

de

trat

amie

nto

host

il o

rech

azan

te.

• A

verg

onza

r y/

o rid

icul

izar

al n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte

por

mos

trar

em

ocio

nes

norm

ales

, tal

es c

omo

afec

to, d

olor

o tr

istez

a.

• Es

coge

r sie

mpr

e a

un d

eter

min

ado

niño

, niñ

a o

adol

esce

nte

para

crit

icar

le y

cas

tigar

le, p

ara

hace

r la

may

oría

de

las

tare

as d

omés

ticas

, o p

ara

reci

bir

men

os p

rem

ios.

• H

umill

ació

n pú

blic

a.

• C

ulpa

r al

niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e de

l sui

cidi

o, m

uert

e, g

rave

s pr

oble

mas

físic

os o

men

tale

s de

un

mie

mbr

o de

la fa

mili

a, v

iole

ncia

de

pare

ja o

sim

ilare

s.

Ate

rror

izar

A

men

azar

al n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte

con

un c

astig

o ex

trem

o o

uno

vago

per

o sin

iest

ro o

con

aba

ndon

arle

, con

el p

ropó

sito

de c

rear

en

él o

ella

un

mie

do in

tens

o. O

col

ocar

o a

men

azar

con

co

loca

r al

niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e o

a pe

rson

as u

obj

etos

a lo

s qu

e qu

iere

, en

situa

cion

es e

vide

ntem

ente

pel

igro

sas

o qu

e le

pro

voca

n un

mie

do in

tens

o. In

cluy

e:

• C

oloc

arle

o a

men

azar

le c

on c

oloc

arle

en

circ

unst

anci

as im

pred

ecib

les,

caót

icas

o q

ue le

pro

voca

n un

mie

do in

tens

o25 .

• Es

tabl

ecer

hac

ia é

l o e

lla u

nas

expe

ctat

ivas

ríg

idas

o n

o re

alist

as, c

on la

am

enaz

a de

pér

dida

, dañ

o o

pelig

ro s

i esa

s ex

pect

ativ

as n

o se

alc

anza

n.

• A

men

azar

o c

omet

er v

iole

ncia

con

tra

el n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte

o co

ntra

per

sona

s u

obje

tos

quer

idos

por

él o

ella

.

TIPOS DE CONDUCTAS

Ais

lar N

egar

al n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte

las

opor

tuni

dade

s pa

ra s

atisf

acer

sus

nec

esid

ades

de

inte

ract

uar

y co

mun

icar

se c

on ig

uale

s o

con

otra

s pe

rson

as a

dulta

s de

ntro

o fu

era

del h

ogar

. Inc

luye

: •

Con

finar

al n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte

o po

ner

limita

cion

es n

o ra

zona

bles

sob

re s

u lib

erta

d de

mov

imie

nto

en s

u en

torn

o.

• Po

nerle

lim

itaci

ones

o r

estr

icci

ones

no

razo

nabl

es r

espe

cto

a la

rel

ació

n co

n ig

uale

s u

otra

s pe

rson

as a

dulta

s en

la c

omun

idad

.

25

Cua

ndo

el n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte

sea

amen

azad

o co

n un

a ag

resi

ón fí

sica

, se

calif

icar

á en

la e

scal

a si

guie

nte

de “

Am

enaz

as d

e ag

resi

ón fí

sica

”.

BOLETÍN OFICIAL DEL PAÍS VASCO N.º 233

lunes 12 de diciembre de 2011

2011/5937 (48/71)

Page 49: BOLET OCAL DEL PA VACO · N. 233 lunes 12 de diciembre de 2011 BOLET OCAL DEL PA VACO 2011/5937 (1/71) OTRAS DISPOSICIONES DEPARTAMENTO DE EMPLEO Y ASUNTOS SOCIALES 5937 DECRETO 230/2011,

28 Ju

nio

2011

47

Res

tric

ción

de

la a

uton

omía

C

oart

ar o

impe

dir

al n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte

alca

nzar

las

cota

s de

aut

onom

ía y

par

ticip

ació

n ad

ecua

das

a su

eda

d, p

rom

ovie

ndo

o pe

rmiti

endo

con

duct

as e

volu

tivam

ente

inap

ropi

adas

. Inc

luye

: •

Sobr

eim

plic

ació

n, in

trus

ivid

ad y

/o d

omin

ació

n ex

trem

as s

obre

el n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte,

sin

per

miti

rle e

xpre

sar

sus

sent

imie

ntos

, opi

nion

es o

des

eos

o cr

eand

o un

“m

icro

-mun

do”

para

él.

In

cluy

e re

laci

ones

sim

biót

icas

o fu

siona

les.

• In

fant

iliza

ción

o p

aren

taliz

ació

n26 d

el n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte.

Util

izac

ión

del n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte

para

la m

ater

ializ

ació

n de

los

dese

os n

o cu

mpl

idos

de

las

pers

onas

adu

ltas.

Sobr

eexi

genc

ia

• So

met

imie

nto

al n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte

a un

a pr

esió

n ex

cesiv

a en

cua

nto

a lo

s lo

gros

(ac

adém

icos

, fís

icos

, co

mpo

rtam

enta

les,

resp

onsa

bilid

ades

a a

sum

ir, e

tc.)

a al

canz

ar o

a l

as

resp

onsa

bilid

ades

a a

sum

ir,

esta

ndo

ésto

s cl

aram

ente

por

enc

ima

de l

as p

osib

ilida

des

y ca

paci

dade

s de

l ni

ño,

niña

o a

dole

scen

te d

ada

su e

dad

y ca

ract

eríst

icas

o,

esta

ndo

a su

alc

ance

, su

poni

éndo

le u

n es

trés

muy

ele

vado

y/o

gra

ve r

estr

icci

ón

de o

tras

nec

esid

ades

o a

ctiv

idad

es p

ropi

as d

e su

est

adio

evo

lutiv

o. E

l niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e pu

ede

ser

cast

igad

o o

retir

árse

le e

l af

ecto

de

su p

adre

, mad

re o

per

sona

s qu

e ej

erce

n su

tute

la o

gua

rda

por

no c

umpl

ir la

s ex

pect

ativ

as.

• El

pad

re y

la m

adre

o p

erso

nas

que

ejer

cen

la tu

tela

o g

uard

a de

l niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e le

asig

nan

de fo

rma

habi

tual

la r

ealiz

ació

n de

trab

ajos

dom

éstic

os o

de

cuid

ado

de o

tros

niñ

os o

niñ

as

o pe

rson

as e

nfer

mas

o d

iscap

acita

das.

No

asist

e a

la e

scue

la p

or e

ste

mot

ivo

y/o

no d

ispon

e ap

enas

de

tiem

po p

ara

activ

idad

es lú

dica

s y

desc

anso

. Pue

de q

ue e

stas

tare

as le

sea

n as

igna

das

fuer

a de

l hor

ario

esc

olar

o e

n pe

ríodo

fest

ivo,

impl

ican

do u

na li

mita

ción

o r

estr

icci

ón to

tal o

prá

ctic

amen

te to

tal d

e su

tiem

po li

bre

y de

sus

opo

rtun

idad

es d

e re

laci

onar

se c

on ig

uale

s.

T

rans

mis

ión

de im

pred

ecib

ilida

d, in

esta

bilid

ad, i

nseg

urid

ad r

espe

cto

al fu

turo

inm

edia

to

A t

ravé

s de

la c

ondu

cta

o de

men

saje

s ve

rbal

es, s

e tr

asla

da a

l niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e un

a gr

ave

inse

gurid

ad s

obre

asp

ecto

s fu

ndam

enta

les

de s

u fu

turo

inm

edia

to (

p.ej

., es

tabi

lidad

de

sus

figur

as a

dulta

s de

ref

eren

cia,

uni

dad

del n

úcle

o fa

mili

ar; n

iños

, niñ

as o

ado

lesc

ente

s en

gua

rda

de h

echo

que

rec

iben

am

enaz

as r

epet

idas

de

su p

adre

y/o

su

mad

re d

e se

r se

para

dos

de s

us fi

gura

s gu

arda

dora

s).

La in

segu

ridad

pue

de s

er f

unda

da o

infu

ndad

a. S

e in

cluy

en c

asos

de

Sínd

rom

e de

Mun

chau

sen

por

pode

res

en lo

s qu

e se

tra

nsm

ite d

irect

a o

indi

rect

amen

te a

l niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e el

men

saje

con

tinua

do d

e qu

e su

sal

ud e

stá

en g

rave

pel

igro

.

La g

rave

dad

del m

altr

ato

emoc

iona

l se

dete

rmin

a en

func

ión

de (

1) la

inte

nsid

ad y

frec

uenc

ia d

el c

ompo

rtam

ient

o m

altr

atan

te d

el p

adre

, mad

re o

pe

rson

as q

ue e

jerc

en la

tut

ela

o gu

arda

del

niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e, (

2) la

eda

d de

l niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e, y

(3)

la g

rave

dad

de la

s se

cuel

as

obse

rvab

les

en e

l niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e.

En

situ

acio

nes

en q

ue la

inte

nsid

ad d

el c

ompo

rtam

ient

o de

l pad

re, m

adre

o p

erso

nas

que

ejer

cen

la t

utel

a o

guar

da e

s m

oder

ada

(véa

se p

rim

er

epíg

rafe

de

dich

a ca

tego

ría)

per

o el

niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e s

ufre

un

daño

psí

quic

o gr

ave

com

o co

nsec

uenc

ia d

e el

lo, l

a gr

aved

ad s

e ca

lific

ará

com

o el

evad

a.

26

Par

enta

lizac

ión:

Asi

gnac

ión

del r

ol p

aren

tal a

l niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e. Im

plic

a in

vers

ión

de r

oles

y a

usen

cia

de lí

mite

s cl

aros

ent

re lo

s su

bsis

tem

as p

aren

tal y

filia

l. El

niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e as

ume

un p

apel

de

adul

to e

n el

que

sac

rific

a su

s pr

opia

s ne

cesi

dade

s y

tare

as e

volu

tivas

par

a sa

tisfa

cer

nece

sida

des

emoc

iona

les

y de

apo

yo d

el p

adre

, la

mad

re o

per

sona

s qu

e ej

erce

n la

tut

ela

o gu

arda

.

BOLETÍN OFICIAL DEL PAÍS VASCO N.º 233

lunes 12 de diciembre de 2011

2011/5937 (49/71)

Page 50: BOLET OCAL DEL PA VACO · N. 233 lunes 12 de diciembre de 2011 BOLET OCAL DEL PA VACO 2011/5937 (1/71) OTRAS DISPOSICIONES DEPARTAMENTO DE EMPLEO Y ASUNTOS SOCIALES 5937 DECRETO 230/2011,

28 Ju

nio

2011

48

1.

Gra

veda

d m

uy e

leva

da

• El

pad

re, l

a m

adre

o la

s pe

rson

as q

ue e

jerc

en la

tut

ela

o gu

arda

del

niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e ha

n pr

otag

oniz

ado

en p

rese

ncia

de

éste

o é

sta

un a

cto

extr

emo

de m

altr

ato

emoc

iona

l de

alt

o co

nten

ido

trau

mát

ico

(por

eje

mpl

o, i

nten

to d

e su

icid

io, t

ortu

rar

o m

atar

a u

n an

imal

que

rido

por

el n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte

para

cas

tigar

le).

El n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte

ha

sufr

ido

un m

iedo

y a

nsie

dad

inte

nsas

; pue

de p

rese

ntar

sín

tom

as d

e un

tra

stor

no p

or e

stré

s po

stra

umát

ico.

Las

cond

ucta

s de

mal

trat

o em

ocio

nal s

e pr

oduc

en d

e m

aner

a co

ntin

uada

, int

ensa

y c

lara

men

te p

erce

ptib

le, c

arac

teri

zand

o la

rel

ació

n en

tre

al m

enos

una

de

las

figur

as

pare

ntal

es y

el n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte.

Los

mom

ento

s de

inte

racc

ión

adec

uada

o a

tenc

ión

a la

s ne

cesi

dade

s em

ocio

nale

s de

l niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e so

n in

exis

tent

es o

esp

orád

icos

. Y

N

o ha

y fig

uras

alt

erna

tiva

s en

el e

ntor

no fa

mili

ar q

ue p

ropo

rcio

nen

una

aten

ción

ade

cuad

a a

dich

as n

eces

idad

es y

com

pens

en e

sos

défic

its.

Y

En n

iños

y n

iñas

may

ores

de

seis

año

s y

adol

esce

ntes

: El n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte

sufr

e un

dañ

o ps

íqui

co g

rave

(ve

r de

finic

ión)

y h

ay d

atos

raz

onab

les

para

pen

sar

que

es

cons

ecue

ncia

de

las

acci

ones

de

su p

adre

y s

u m

adre

o p

erso

nas

que

ejer

cen

su t

utel

a o

guar

da. L

a va

lora

ción

de

la g

rave

dad

es in

depe

ndie

nte

de q

ue e

l pad

re y

la m

adre

o la

s pe

rson

as q

ue e

jerc

en la

tut

ela

o gu

arda

bus

quen

o a

cced

an a

que

el n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte

reci

ba a

tenc

ión

psic

ológ

ica

o ps

iqui

átri

ca.

En n

iños

y n

iñas

men

ores

de

seis

año

s: L

a gr

aved

ad s

e ca

lific

ará

com

o m

uy e

leva

da in

depe

ndie

ntem

ente

de

que

el n

iño

o ni

ña m

uest

re o

no

sínt

omas

de

daño

psí

quic

o o

retr

aso

en e

l des

arro

llo d

e ca

ráct

er g

rave

. 2.

G

rave

dad

elev

ada

• Se

dan

las

circ

unst

anci

as d

escr

itas

en

el s

egun

do a

part

ado

de “

grav

edad

muy

ele

vada

” ha

cia

un n

iño

o ni

ña m

ayor

de

seis

año

s o

un o

una

ado

lesc

ente

per

o, a

unqu

e el

ni

ño, n

iña

o ad

oles

cent

e pr

esen

ta s

ínto

mas

de

daño

psí

quic

o, n

o so

n de

car

ácte

r gr

ave

(ver

def

inic

ión)

. Sin

em

barg

o, e

stos

sín

tom

as n

o só

lo n

o m

ejor

an, s

ino

que

evol

ucio

nan

hac

ia u

na m

ayor

gra

veda

d y

hay

dato

s ra

zona

bles

par

a pe

nsar

que

son

con

secu

enci

a de

las

acci

ones

de

su p

adre

y s

u m

adre

o p

erso

nas

que

ejer

cen

su t

utel

a o

guar

da. L

a va

lora

ción

de

la g

rave

dad

es in

depe

ndie

nte

de q

ue e

l pad

re y

la m

adre

o la

s pe

rson

as q

ue e

jerc

en la

tut

ela

o gu

arda

bus

quen

o a

cced

an a

que

el n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte

reci

ba a

tenc

ión

psic

ológ

ica

o ps

iqui

átri

ca. O

Se d

an la

s ci

rcun

stan

cias

des

crit

as c

omo

“gra

veda

d m

oder

ada”

en

rela

ción

al c

ompo

rtam

ient

o de

la m

adre

, pad

re o

per

sona

s qu

e ej

erce

n la

tut

ela

o gu

arda

y a

la

ause

ncia

de

figur

as a

lter

nati

vas

en e

l ent

orno

fam

iliar

que

com

pens

en s

us d

éfic

its

(ver

los

dos

prim

eros

pár

rafo

s). A

unqu

e la

situ

ació

n no

es

extr

ema,

el

niño

, niñ

a o

adol

esce

nte

suf

re u

n da

ño p

síqu

ico

grav

e (v

er d

efin

ició

n) y

hay

dat

os r

azon

able

s pa

ra p

ensa

r qu

e es

con

secu

enci

a de

las

acci

ones

de

su p

adre

y s

u m

adre

o p

erso

nas

que

ejer

cen

su t

utel

a o

guar

da. L

a va

lora

ción

de

la g

rave

dad

es in

depe

ndie

nte

de q

ue e

l pad

re y

la m

adre

o la

s pe

rson

as q

ue e

jerc

en la

tut

ela

o gu

arda

bus

quen

o a

cced

an a

que

el n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte

reci

ba a

tenc

ión

psic

ológ

ica

o ps

iqui

átri

ca.

3.

Gra

veda

d m

oder

ada

• La

s co

nduc

tas

de m

altr

ato

emoc

iona

l se

prod

ucen

de

man

era

repe

tida

, aun

que

se a

ltern

an c

on p

erío

dos

o m

omen

tos

en q

ue la

inte

racc

ión

es a

decu

ada.

Y

No

hay

figur

as a

lter

nati

vas

en e

l ent

orno

fam

iliar

que

pro

porc

ione

n un

a at

enci

ón a

decu

ada

a la

s ne

cesi

dade

s em

ocio

nale

s de

l niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e y

com

pens

en e

sos

défic

its.

Y

El

niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e se

enc

uent

ra e

n un

a si

tuac

ión

de r

iesg

o de

suf

rir

un d

año

psíq

uico

gra

ve (

ver

defin

ició

n) y

hay

dat

os r

azon

able

s pa

ra p

ensa

r qu

e di

cho

ries

go e

s co

nsec

uenc

ia d

e la

s ac

cion

es d

e su

pad

re, s

u m

adre

o la

s pe

rson

as q

ue e

jerc

en s

u tu

tela

o g

uard

a. E

l niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e pu

ede

pres

enta

r co

nduc

tas

prob

lem

átic

as d

e ca

ráct

er

no s

ever

o. S

i la

situ

ació

n no

se

corr

ige,

dic

has

cond

ucta

s pu

eden

evo

luci

onar

hac

ia u

na m

ayor

gra

veda

d.

4.

Rie

sgo

leve

Las

cond

ucta

s de

mal

trat

o em

ocio

nal p

or p

arte

del

pad

re,

mad

re o

per

sona

s qu

e ej

erce

n la

tut

ela

o gu

arda

del

niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e se

pro

duce

n de

man

era

repe

tida

, aun

que

se

alte

rnan

con

per

íodo

s o

mom

ento

s en

que

la in

tera

cció

n es

ade

cuad

a. S

in e

mba

rgo,

hay

figu

ras

alte

rnat

ivas

en

el e

ntor

no fa

mili

ar q

ue p

ropo

rcio

nan

una

aten

ción

ad

ecua

da a

las

nece

sida

des

emoc

iona

les

del n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte

y co

mpe

nsan

eso

s dé

ficit

s. E

l niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e no

man

ifies

ta s

ínto

mas

de

daño

psí

quic

o.

GRAVEDAD

5.

No

pres

ente

Aun

que

ocas

iona

lmen

te p

ueda

hab

er e

lem

ento

s af

ectiv

os n

egat

ivos

en

la r

elac

ión

del p

adre

, la

mad

re o

per

sona

s qu

e ej

erce

n la

tut

ela

o gu

arda

hac

ia e

l niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e y

se

prod

uzca

n al

guna

s de

las

con

duct

as c

alifi

cada

s co

mo

mal

trat

o em

ocio

nal,

ésta

s so

n de

baj

a in

tens

idad

y e

spor

ádic

as.

La i

nter

acci

ón e

ntre

las

fig

uras

par

enta

les

y el

niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e se

car

acte

riza

por

el c

onoc

imie

nto,

tom

a en

con

side

raci

ón y

ate

nció

n ad

ecua

da a

sus

nec

esid

ades

afe

ctiv

as.

BOLETÍN OFICIAL DEL PAÍS VASCO N.º 233

lunes 12 de diciembre de 2011

2011/5937 (50/71)

Page 51: BOLET OCAL DEL PA VACO · N. 233 lunes 12 de diciembre de 2011 BOLET OCAL DEL PA VACO 2011/5937 (1/71) OTRAS DISPOSICIONES DEPARTAMENTO DE EMPLEO Y ASUNTOS SOCIALES 5937 DECRETO 230/2011,

28 Ju

nio

2011

49

B

. IN

STR

UM

EN

TA

LIZ

AC

IÓN

EN

CO

NFL

ICT

OS

EN

TR

E L

AS

FIG

UR

AS

PA

RE

NT

ALE

S

Def

inic

ión:

Am

bas

figur

as p

aren

tale

s ut

iliza

n ac

tiva

men

te a

l ni

ño,

niña

o a

dole

scen

te

para

dañ

arse

mut

uam

ente

y/o

ale

jarl

e de

finit

ivam

ente

de

la

otra

fig

ura

pare

ntal

. Inc

luye

tam

bién

los

caso

s en

que

la u

tiliz

ació

n se

pro

duce

úni

cam

ente

por

par

te d

e un

a de

las

figur

as p

aren

tale

s, la

otr

a pa

rte

quie

re d

efen

der

sus

inte

rese

s, y

los

mec

anis

mos

/rec

urso

s ju

dici

ales

pue

stos

en

mar

cha

no r

esue

lven

el

prob

lem

a e

incl

uso

éste

em

peor

a. E

sta

situ

ació

n pe

rtur

ba l

a ca

paci

dad

y di

spos

ició

n de

l ni

ño,

niña

o a

dole

scen

te

para

est

able

cer

o m

ante

ner

una

rela

ción

ade

cuad

a y

posi

tiva

con

una

o

amba

s fig

uras

par

enta

les.

Se

cal

ifica

rá e

l niv

el d

e gr

aved

ad q

ue m

ás s

e as

emej

e a

la s

itua

ción

act

ual d

el n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte

cuya

sit

uaci

ón e

stá

sien

do e

valu

ada.

La

gra

veda

d de

est

a ti

polo

gía

se d

eter

min

a en

func

ión

de (

1) la

inte

nsid

ad d

el c

ompo

rtam

ient

o de

las

figur

as p

aren

tale

s, y

(2)

su

impa

cto

en e

l niñ

o,

niña

o a

dole

scen

te y

en

la c

alid

ad d

e su

rel

ació

n co

n la

s fig

uras

par

enta

les.

1.

Gra

veda

d m

uy e

leva

da

• El

niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e es

uti

lizad

o de

form

a co

nsta

nte

o ex

trem

adam

ente

inte

nsa

por

al m

enos

una

de

las

figur

as p

aren

tale

s pa

ra d

añar

o c

onse

guir

alg

o de

la o

tra

figur

a pa

rent

al.

Com

o co

nsec

uenc

ia d

e el

lo, e

l niñ

o pr

esen

ta s

ínto

mas

de

daño

psí

quic

o gr

ave

(ver

def

inic

ión)

o m

uest

ra u

n re

chaz

o ex

trem

o e

inju

stifi

cado

hac

ia u

na d

e la

s fig

uras

par

enta

les,

y

hay

dato

s ra

zona

bles

par

a pe

nsar

que

est

os p

robl

emas

son

con

secu

enci

a de

dic

ha s

ituac

ión.

2.

Gra

veda

d el

evad

a •

Mis

ma

situ

ació

n qu

e “g

rave

dad

muy

ele

vada

”, p

ero

los

sínt

omas

de

daño

psí

quic

o qu

e pr

esen

ta e

l niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e no

son

de

cará

cter

gra

ve a

unqu

e no

sól

o no

m

ejor

an, s

ino

que

evol

ucio

nan

hac

ia u

na m

ayor

gra

veda

d y

hay

dato

s ra

zona

bles

par

a pe

nsar

que

est

os p

robl

emas

son

con

secu

enci

a de

dic

ha s

ituac

ión.

La

situ

ació

n es

tá d

ificu

ltan

do

seri

amen

te e

l est

able

cim

ient

o o

el m

ante

nim

ient

o de

un

vínc

ulo

de a

pego

pos

itiv

o en

tre

el n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte

y al

guna

de

sus

figur

as p

aren

tale

s.

3.

Gra

veda

d m

oder

ada

Mis

ma

situ

ació

n qu

e “g

rave

dad

muy

ele

vada

”, p

ero

el n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte

no

pres

enta

sín

tom

as d

e da

ño p

síqu

ico

ni p

ertu

rbac

ione

s en

el v

íncu

lo d

e ap

ego

con

sus

figur

as p

aren

tale

s. S

e va

lora

que

hay

una

alt

a pr

obab

ilida

d de

que

eso

s s

ínto

mas

se

pres

ente

n en

un

futu

ro p

róxi

mo

si la

situ

ació

n no

se

corr

ige.

4.

Rie

sgo

leve

En o

casio

nes

el p

adre

y la

mad

re o

las

pers

onas

que

eje

rcen

la t

utel

a o

guar

da u

tiliz

an a

l niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e pa

ra d

añar

se e

ntre

sí o

con

segu

ir a

lgo

del o

tro,

per

o es

o no

car

acte

riza

su

rela

ción

. En

gene

ral,

man

tiene

n un

a re

laci

ón a

decu

ada

con

el n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte.

El n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte

pued

e en

cont

rars

e en

oca

sion

es a

nte

un c

onfli

cto

de le

alta

des,

per

o no

pr

esen

ta s

ínto

mas

de

daño

psí

quic

o.

5.

N

o pr

esen

te

• A

pes

ar d

e qu

e pu

dier

a ex

istir

con

flict

o, e

l pad

re y

la m

adre

o la

s pe

rson

as q

ue e

jerc

en la

tut

ela

o gu

arda

no

utili

zan

al n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte

par

a da

ñars

e en

tre

sí o

con

segu

ir a

lgo

del o

tro.

BOLETÍN OFICIAL DEL PAÍS VASCO N.º 233

lunes 12 de diciembre de 2011

2011/5937 (51/71)

Page 52: BOLET OCAL DEL PA VACO · N. 233 lunes 12 de diciembre de 2011 BOLET OCAL DEL PA VACO 2011/5937 (1/71) OTRAS DISPOSICIONES DEPARTAMENTO DE EMPLEO Y ASUNTOS SOCIALES 5937 DECRETO 230/2011,

28 Ju

nio

2011

50

C

. EX

PO

SIC

IÓN

A S

ITU

AC

ION

ES

DE

VIO

LEN

CIA

DE

PA

RE

JA O

EN

TR

E M

IEM

BR

OS

DE

LA

UN

IDA

D C

ON

VIV

EN

CIA

L

Se

cal

ifica

rá la

exi

sten

cia

de e

sta

tipo

logí

a ún

icam

ente

cua

ndo

ning

una

de la

s fig

uras

par

enta

les

sea

capa

z de

ado

ptar

las

med

idas

nec

esar

ias

para

de

tene

r o

cont

rola

r es

ta s

itua

ción

y p

rote

ger

al n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte

alej

ándo

le d

e la

sit

uaci

ón d

e vi

olen

cia.

Se

cal

ifica

rá e

l niv

el d

e gr

aved

ad q

ue m

ás s

e as

emej

e a

la s

itua

ción

act

ual d

el n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte

cuya

sit

uaci

ón e

stá

sien

do e

valu

ada.

La

gra

veda

d de

est

a ti

polo

gía

se d

eter

min

a en

func

ión

de (

1) la

inte

nsid

ad y

frec

uenc

ia d

e la

vio

lenc

ia fí

sica

y v

erba

l que

se

prod

uce

entr

e la

s fig

uras

pa

rent

ales

o lo

s m

iem

bros

de

la u

nida

d co

nviv

enci

al y

(2)

la s

ever

idad

del

dañ

o fís

ico

y ps

íqui

co q

ue t

ales

sit

uaci

ones

han

pro

voca

do o

pue

den

prov

ocar

en

el n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte.

1.

Gra

veda

d m

uy e

leva

da

• El

niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e ha

sid

o te

stig

o de

al m

enos

una

agr

esió

n fís

ica

muy

gra

ve (

la a

gres

ión

ha p

rovo

cado

lesio

nes

que

han

requ

erid

o in

gres

os h

ospi

tala

rios

, am

enaz

as c

on a

rmas

po

tenc

ialm

ente

mor

tífer

as, o

sim

ilar)

ent

re la

s fig

uras

par

enta

les

o lo

s m

iem

bros

de

la u

nida

d co

nviv

enci

al.

• H

a ha

bido

epi

sodi

os d

e vi

olen

cia

físic

a m

uy g

rave

(la

agr

esió

n ha

pro

voca

do le

sion

es q

ue h

an r

eque

rido

ingr

esos

hos

pita

lari

os, a

men

azas

con

arm

as p

oten

cial

men

te m

ortíf

eras

, o s

imila

r) e

ntre

la

s fig

uras

par

enta

les

o lo

s m

iem

bros

de

la u

nida

d co

nviv

enci

al d

e lo

s qu

e el

niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e no

ha

sido

tes

tigo

y s

e va

lora

que

hay

un

ries

go e

leva

do d

e qu

e ta

les

epis

odio

s se

rep

itan

y po

ngan

en

seri

o pe

ligro

la v

ida

o in

tegr

idad

físi

ca d

el n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte.

En lo

s úl

timos

sei

s m

eses

se

han

prod

ucid

o ep

isod

ios

de v

iole

ncia

físi

ca y

epi

sodi

os c

onti

nuad

os d

e vi

olen

cia

verb

al e

xplíc

ita

e in

tens

a en

tre

las

figur

as p

aren

tale

s o

los

mie

mbr

os d

e la

un

idad

con

vive

ncia

l. E

l niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e se

ha

impl

icad

o o

ha s

ido

impl

icad

o en

est

os e

piso

dios

y h

a su

frid

o un

dañ

o fís

ico

muy

gra

ve27

com

o co

nsec

uenc

ia d

e el

lo.

2.

Gra

veda

d el

evad

a •

En lo

s úl

timos

sei

s m

eses

se

han

prod

ucid

o ep

isod

ios

de v

iole

ncia

físi

ca y

epi

sodi

os c

onti

nuad

os d

e vi

olen

cia

verb

al e

xplíc

ita

e in

tens

a en

tre

las

figur

as p

aren

tale

s o

los

mie

mbr

os d

e la

un

idad

con

vive

ncia

l. El

niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e ha

sid

o te

stig

o de

est

os e

piso

dios

o lo

s ha

per

cibi

do c

lara

men

te Y

: o

H

a su

frid

o un

dañ

o fís

ico

grav

e28

com

o co

nsec

uenc

ia d

e es

a si

tuac

ión,

y/o

o

Pr

esen

ta s

ínto

mas

de

daño

psí

quic

o gr

ave

(ver

def

inic

ión)

y h

ay d

atos

raz

onab

les

para

pen

sar

que

son

cons

ecue

ncia

de

dich

a si

tuac

ión.

3.

G

rave

dad

mod

erad

a

• M

ism

a si

tuac

ión

que

el “

grav

edad

ele

vada

”, p

ero

el n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte:

o

N

o ha

suf

rido

un

daño

físi

co g

rave

o m

uy g

rave

com

o co

nsec

uenc

ia d

e es

a si

tuac

ión,

y

o

Pued

e pr

esen

tar

sínt

omas

de

daño

psí

quic

o as

ocia

dos

a es

ta s

ituac

ión

que,

aun

que

no s

on d

e ca

ráct

er g

rave

, se

valo

ra q

ue h

ay u

na a

lta

prob

abili

dad

de q

ue s

e pr

esen

ten

en

un

futu

ro p

róxi

mo

si la

situ

ació

n no

se

corr

ige.

En lo

s úl

timos

sei

s m

eses

se

han

prod

ucid

o ep

isod

ios

frec

uent

es d

e vi

olen

cia

verb

al e

ntre

las

figur

as p

aren

tale

s o

los

mie

mbr

os d

e la

uni

dad

conv

iven

cial

, per

o no

vio

lenc

ia fí

sica

. El n

iño,

ni

ña o

ado

lesc

ente

ha

sido

con

oced

or d

e al

guno

s de

eso

s ep

isod

ios.

Pre

sent

a sí

ntom

as d

e da

ño p

síqu

ico

asoc

iado

s a

esta

situ

ació

n qu

e, a

unqu

e no

son

de

cará

cter

gra

ve, p

odrí

an

evol

ucio

nar

haci

a un

a m

ayor

gra

veda

d si

la s

ituac

ión

no s

e co

rrig

e. A

pes

ar d

e el

lo, l

as fi

gura

s pa

rent

ales

y lo

s m

iem

bros

de

la u

nida

d co

nviv

enci

al m

antie

nen

perí

odos

o m

omen

tos

de

inte

racc

ión

adec

uada

con

el n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte.

4.

R

iesg

o le

ve

• En

los

últim

os s

eis

mes

es s

e ha

n pr

oduc

ido

vari

os e

piso

dios

de

viol

enci

a ve

rbal

ent

re la

s fig

uras

par

enta

les

o lo

s m

iem

bros

de

la u

nida

d co

nviv

enci

al, p

ero

no v

iole

ncia

físi

ca. E

l niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e h

a si

do c

onoc

edor

o t

estig

o de

alg

uno

de e

sos

epis

odio

s, a

unqu

e la

s pe

rson

as im

plic

adas

han

pro

cura

do q

ue n

o se

pro

duzc

an e

n su

pre

senc

ia. L

as fi

gura

s pa

rent

ales

y lo

s m

iem

bros

de

la u

nida

d co

nviv

enci

al m

antie

nen

en g

ener

al u

na in

tera

cció

n ad

ecua

da c

on e

l niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e. E

l niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e no

pre

sent

a sí

ntom

as d

e da

ño p

síqu

ico

asoc

iado

s a

esta

situ

ació

n, a

unqu

e pu

ede

mos

trar

sig

nos

de m

ales

tar

ante

los

epis

odio

s de

vio

lenc

ia v

erba

l.

5.

No

pres

ente

Las

figur

as p

aren

tale

s o

los

mie

mbr

os d

e la

uni

dad

conv

iven

cial

res

uelv

en s

us c

onfli

ctos

sin

util

izar

la v

iole

ncia

físi

ca o

ver

bal.

Aun

que

pued

e ha

ber

inci

dent

es a

isla

dos

de v

iole

ncia

ver

bal,

el n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte

no e

s te

stig

o de

ello

s.

.

27

Cal

ifica

r el

dañ

o fís

ico

muy

gra

ve s

egún

los

crite

rios

reco

gido

s en

la e

scal

a de

“M

altr

ato

físic

o”.

28 C

alifi

car

el d

año

físic

o gr

ave

segú

n lo

s cr

iteri

os r

ecog

idos

en

la e

scal

a de

“M

altr

ato

físic

o”.

BOLETÍN OFICIAL DEL PAÍS VASCO N.º 233

lunes 12 de diciembre de 2011

2011/5937 (52/71)

Page 53: BOLET OCAL DEL PA VACO · N. 233 lunes 12 de diciembre de 2011 BOLET OCAL DEL PA VACO 2011/5937 (1/71) OTRAS DISPOSICIONES DEPARTAMENTO DE EMPLEO Y ASUNTOS SOCIALES 5937 DECRETO 230/2011,

28 Ju

nio

2011

51

D. A

ME

NA

ZA

S D

E A

GR

ESI

ÓN

FÍS

ICA

Se c

alifi

cará

el n

ivel

de

grav

edad

que

más

se

asem

eje

a la

sit

uaci

ón a

ctua

l del

niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e cu

ya s

itua

ción

est

á si

endo

eva

luad

a.

La g

rave

dad

de e

sta

tipo

logí

a se

det

erm

ina

en fu

nció

n de

(1)

la s

ever

idad

del

dañ

o co

n el

que

se

amen

aza

al n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte,

(2)

el t

emor

que

la

s am

enaz

as p

rovo

can

en e

l niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e, y

(3)

el r

iesg

o de

que

las

amen

azas

se

mat

eria

licen

.

1.

Gra

veda

d m

uy e

leva

da

• A

men

aza

dire

cta

de d

año

físic

o ex

trem

adam

ente

gra

ve, s

in d

año

real

: Se

ha c

oloc

ado

al m

enos

en

una

ocas

ión

al n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte

en s

itua

cion

es m

uy p

elig

rosa

s (p

.ej.,

al

bor

de d

e un

a ve

ntan

a, s

obre

agu

a hi

rvie

ndo)

am

enaz

ándo

le c

on in

fligi

rle

un d

año

extr

emad

amen

te g

rave

. O s

e le

ha

amen

azad

o co

n m

atar

le, p

udie

ndo

habe

rse

utili

zado

arm

as

(cuc

hillo

s, e

scop

etas

, etc

.) pa

ra e

llo. L

as a

men

azas

se

han

prod

ucid

o de

form

a pr

emed

itada

o e

n un

a si

tuac

ión

de p

érdi

da t

otal

de

cont

rol p

or p

arte

del

pad

re, m

adre

o p

erso

nas

que

ejer

cen

la

tute

la o

gua

rda.

No

se h

a pr

oduc

ido

ning

ún d

año

ni le

sión

físic

a, p

ero

esta

situ

ació

n ha

pro

voca

do e

n el

niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e un

mie

do in

tens

o. S

e va

lora

pos

ible

que

tal

es a

men

azas

pu

edan

rep

etir

se o

mat

eria

lizar

se.

2.

Gra

veda

d el

evad

a •

Am

enaz

a ve

rbal

dir

ecta

de

daño

físi

co g

rave

, sin

dañ

o re

al:

En v

aria

s oc

asio

nes

ha h

abid

o am

enaz

as v

erba

les

dire

ctas

y e

spec

ífica

s de

mal

trat

o o

daño

hac

ia e

l niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e. L

as a

men

azas

incl

uyen

acc

ione

s qu

e, s

i se

lleva

ran

a ca

bo, l

e pr

ovoc

aría

n un

dañ

o fís

ico

impo

rtan

te (

p.ej

., am

enaz

as d

e m

altr

ato

físic

o gr

ave,

de

depr

ivac

ión

exce

siva

men

te

prol

onga

da d

e ag

ua o

com

ida)

. Las

am

enaz

as s

e ha

n pr

oduc

ido

de fo

rma

prem

edita

da o

en

una

situ

ació

n de

pér

dida

tot

al d

e co

ntro

l por

par

te d

el p

adre

, mad

re o

per

sona

s qu

e ej

erce

n la

tut

ela

o gu

arda

. No

se h

a pr

oduc

ido

ning

ún d

año

ni le

sión

físic

a, p

ero

esta

situ

ació

n ha

pro

voca

do e

n el

niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e un

mie

do in

tens

o. A

unqu

e no

ha

habi

do n

ingú

n in

tent

o de

llev

ar a

ca

bo t

ales

am

enaz

as, s

e va

lora

pos

ible

que

pue

dan

mat

eria

lizar

se.

3.

Gra

veda

d m

oder

ada

Am

enaz

a ve

rbal

impl

ícit

a: N

o ha

hab

ido

amen

azas

dir

ecta

s y

espe

cífic

as d

e m

altr

ato

o da

ño h

acia

el n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte,

aun

que

el p

adre

, la

mad

re o

per

sona

s qu

e ej

erce

n su

tu

tela

o g

uard

a m

anifi

esta

n se

ntir

se s

obre

pasa

dos

por

él o

ella

, tem

en p

oder

hac

erle

dañ

o, p

rovo

car

un a

ccid

ente

, etc

. (p.

ej.,

pers

onas

adu

ltas

bajo

situ

acio

nes

de e

stré

s el

evad

o o

so

brep

asad

as p

or la

cri

anza

de

niño

s y

niña

s m

uy p

eque

ñas)

. Esa

s am

enaz

as in

dire

ctas

hac

en p

ensa

r qu

e ha

y un

rie

sgo

de q

ue e

l niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e su

fra

un d

año

físic

o si

gnifi

cati

vo o

sea

obj

eto

de n

eglig

enci

a. E

l pad

re, m

adre

o p

erso

nas

que

ejer

cen

la t

utel

a o

guar

da p

uede

n o

no p

edir

ayu

da p

ara

evita

r m

ater

ializ

ar s

us a

men

azas

. 4.

R

iesg

o le

ve

• A

men

aza

verb

al im

plíc

ita

sin

valo

raci

ón d

e qu

e se

mat

eria

lice:

No

ha h

abid

o am

enaz

as d

irec

tas

y es

pecí

ficas

de

mal

trat

o o

daño

hac

ia e

l niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e o

las

ha h

abid

o de

form

a oc

asio

nal,

aunq

ue e

l pad

re, l

a m

adre

o p

erso

nas

que

ejer

cen

su t

utel

a o

guar

da s

e si

ente

n so

brep

asad

os p

or é

l o

ella

, te

men

pod

er h

acer

le d

año,

pro

voca

r un

acc

iden

te,

etc.

Se

valo

ra q

ue e

stas

am

enaz

as s

on m

anife

stac

ión

de s

u fr

ustr

ació

n y

no h

ay n

ingu

na r

azón

apa

rent

e qu

e ha

ga p

ensa

r qu

e se

van

a m

ater

ializ

ar.

5.

No

pres

ente

No

se h

an d

ado

amen

azas

ver

bale

s o

físic

as d

e m

altr

ato

o da

ño h

acia

el n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte.

Las

am

enaz

as d

e ca

stig

o co

rpor

al d

e ca

ráct

er le

ve (v

er d

efin

ició

n en

la t

ipol

ogía

de

mal

trat

o fís

ico)

no

se d

eben

con

side

rar

com

o “a

men

azas

de

daño

físi

co”.

BOLETÍN OFICIAL DEL PAÍS VASCO N.º 233

lunes 12 de diciembre de 2011

2011/5937 (53/71)

Page 54: BOLET OCAL DEL PA VACO · N. 233 lunes 12 de diciembre de 2011 BOLET OCAL DEL PA VACO 2011/5937 (1/71) OTRAS DISPOSICIONES DEPARTAMENTO DE EMPLEO Y ASUNTOS SOCIALES 5937 DECRETO 230/2011,

28 Ju

nio

2011

52

AB

AN

DO

NO

In

cluy

e la

s si

guie

ntes

sit

uaci

ones

: •

El p

adre

y la

mad

re o

las

pers

onas

que

eje

rcen

la t

utel

a o

guar

da d

el n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte

le d

ejan

sol

o o

sola

del

iber

adam

ente

sin

inte

nció

n de

vo

lver

. •

Han

aco

rdad

o co

n te

rcer

as p

erso

nas

que

ésta

s as

uman

el c

uida

do d

el n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte,

y t

rans

curr

ido

el t

iem

po a

cord

ado

no v

uelv

en p

ara

hace

rse

carg

o de

él o

ella

y la

s te

rcer

as p

erso

nas

ya n

o pu

eden

asu

mir

su

cuid

ado

dura

nte

más

tie

mpo

. •

Dej

an f

recu

ente

men

te a

l niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e ba

jo la

res

pons

abili

dad

de d

ifere

ntes

per

sona

s (d

esco

noci

das

o po

co f

amili

ares

par

a él

o e

lla)

sin

acor

dar

o di

spon

er d

e un

pla

n es

tabl

e pa

ra a

segu

rar

su a

tenc

ión

o un

a pr

evis

ión

tem

pora

l par

a la

del

egac

ión

de la

res

pons

abili

dad29

. •

Se n

iega

n a

asum

ir la

ate

nció

n de

l niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e tr

as s

u sa

lida

de u

n ce

ntro

res

iden

cial

. ⇒

La

dife

renc

ia e

ntre

el “

aban

dono

” y

la “

negl

igen

cia

en s

uper

visi

ón”

se c

entr

a en

la in

tenc

ión

–sea

exp

lícit

a u

obse

rvab

le-

del p

adre

y la

mad

re o

de

las

pers

onas

que

eje

rcen

la t

utel

a o

guar

da d

e vo

lver

par

a ha

cers

e ca

rgo

del n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte.

En

los

caso

s de

“ab

ando

no”

tal i

nten

ción

no

exis

te,

al m

enos

a c

orto

pla

zo.

Par

a ca

lific

ar u

n de

term

inad

o ni

vel

de g

rave

dad

bast

ará

con

que

se p

rese

nten

las

cir

cuns

tanc

ias

desc

rita

s en

uno

de

los

epíg

rafe

s (c

ada

epíg

rafe

se

seña

la c

on u

n pu

nto)

. ⇒

La

gra

veda

d de

est

a ti

polo

gía

se d

eter

min

a en

fun

ción

de

(1)

la d

urac

ión

y la

fre

cuen

cia

de o

casi

ones

en

que

el p

adre

y l

a m

adre

o l

as p

erso

nas

que

ejer

cen

la t

utel

a o

guar

da d

eleg

an e

n te

rcer

as p

erso

nas

el c

uida

do d

el n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte,

(2)

las

cir

cuns

tanc

ias

en q

ue s

e ha

pro

duci

do t

al

dele

gaci

ón (

pers

onas

en

quie

n se

del

ega

y pr

epar

ació

n de

l niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e), y

(3)

la in

tenc

ión

del p

adre

y la

mad

re o

per

sona

s qu

e ej

erce

n la

tu

tela

o g

uard

a de

vol

ver

a as

umir

el c

uida

do d

el n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte.

1.

Gra

veda

d m

uy e

leva

da

• El

niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e ha

sid

o ab

ando

nado

por

su

padr

e y

su m

adre

o p

erso

nas

que

ejer

cen

su t

utel

a o

guar

da e

n la

cal

le o

en

el h

ospi

tal y

han

des

apar

ecid

o.

• H

ay c

onst

anci

a de

que

el n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte

ha s

ido

deja

do s

olo

por

su p

adre

y s

u m

adre

o p

erso

nas

que

ejer

cen

su t

utel

a o

guar

da, y

no

tien

en in

tenc

ión

de v

olve

r o

de p

erm

itir

qu

e el

niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e re

torn

e al

dom

icili

o.

• El

niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e vi

ve d

e ca

sa e

n ca

sa. S

u pa

dre

y su

mad

re o

per

sona

s qu

e ej

erce

n su

tut

ela

o gu

arda

no

vive

n co

n él

o e

lla d

esde

hac

e un

año

o m

ás; l

a sit

uaci

ón n

o pa

rece

ser

te

mpo

ral.

No

tien

en c

onta

cto

con

el n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte

o és

te e

s pr

ácti

cam

ente

inex

iste

nte.

Del

egan

com

plet

amen

te e

n te

rcer

as p

erso

nas

el c

uida

do d

el n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte.

No

hay

plan

es c

laro

s re

spec

to a

su

futu

ro.

El n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte

ha s

ido

deja

do e

n un

cen

tro

resi

denc

ial.

El p

adre

, la

mad

re o

per

sona

s qu

e ej

erce

n su

tut

ela

o gu

arda

rec

haza

n vo

lver

a a

sum

ir s

u cu

idad

o.

2.

Gra

veda

d el

evad

a

Num

eros

os c

ambi

os in

espe

rado

s en

las

pers

onas

adu

ltas

que

asu

men

el c

uida

do d

el n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte

con

impa

cto

emoc

iona

l neg

ativ

o se

rio

en é

l o e

lla:

• El

niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e ha

exp

erim

enta

do e

n el

últ

imo

año

más

de

tres

cam

bios

en

las

pers

onas

adu

ltas

que

asum

en s

u cu

idad

o. S

u pa

dre

y su

mad

re o

per

sona

s qu

e ej

erce

n su

tut

ela

o gu

arda

le h

an d

ejad

o re

pent

inam

ente

dur

ante

larg

os p

erío

dos

de t

iem

po a

car

go d

e ot

ras

pers

onas

no

adec

uada

s o

con

pers

onas

que

le h

an a

tend

ido

adec

uada

men

te p

ero

son

desc

onoc

idas

o p

oco

fam

iliar

es p

ara

él o

ella

. •

El p

adre

, la

mad

re o

per

sona

s qu

e ej

erce

n la

tut

ela

o gu

arda

del

niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e le

han

dej

ado

repe

ntin

amen

te s

in h

aber

le p

repa

rado

par

a el

lo. D

uran

te e

l últ

imo

año,

el n

iño,

ni

ña o

ado

lesc

ente

ha

vivi

do e

n al

men

os t

res

núcl

eos

fam

iliar

es d

ifere

ntes

a c

argo

de

pers

onas

que

no

son

fam

iliar

es n

i alle

gada

s. S

in e

mba

rgo,

su

padr

e, m

adre

o p

erso

nas

que

ejer

cen

su t

utel

a o

guar

da s

iem

pre

han

vuel

to p

ara

asum

ir s

u cu

idad

o. E

l niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e no

ha

sido

aba

ndon

ado

o ab

ando

nada

de

form

a de

finiti

va.

Est

a si

tuac

ión

ha p

rovo

cado

una

inte

nsa

situ

ació

n de

est

rés

o fu

erte

alt

erac

ión

emoc

iona

l en

el n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte.

3.

G

rave

dad

mod

erad

a N

umer

osos

cam

bios

ines

pera

dos

en la

s pe

rson

as a

dult

as q

ue a

sum

en e

l cui

dado

del

niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e si

n im

pact

o em

ocio

nal n

egat

ivo

seri

o en

él o

ella

: •

Se d

an la

s si

tuac

ione

s de

scri

tas

en e

l apa

rtad

o an

teri

or, p

ero

el n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte

tiene

un

desa

rrol

lo a

decu

ado

y no

mue

stra

sín

tom

as d

e es

trés

o a

lter

ació

n em

ocio

nal

deri

vado

s de

ello

.

29

La

dele

gaci

ón d

el c

uida

do c

otid

iano

del

niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e en

per

sona

s in

adec

uada

s o

no s

ufic

ient

emen

te r

espo

nsab

les

se r

ecog

e y

calif

ica

en l

a tip

olog

ía d

e “N

eglig

encia

hac

ia n

eces

idad

es d

e se

gurid

ad”-

Sup

ervis

ión.

BOLETÍN OFICIAL DEL PAÍS VASCO N.º 233

lunes 12 de diciembre de 2011

2011/5937 (54/71)

Page 55: BOLET OCAL DEL PA VACO · N. 233 lunes 12 de diciembre de 2011 BOLET OCAL DEL PA VACO 2011/5937 (1/71) OTRAS DISPOSICIONES DEPARTAMENTO DE EMPLEO Y ASUNTOS SOCIALES 5937 DECRETO 230/2011,

28 Ju

nio

2011

53

4.

Rie

sgo

leve

E

n ni

ños

y ni

ñas

men

ores

de

ocho

año

s, a

lgun

os c

ambi

os in

espe

rado

s en

las

pers

onas

adu

ltas

que

asu

men

su

cuid

ado:

Dur

ante

el ú

ltim

o añ

o, u

n ni

ño o

niñ

a m

enor

de

ocho

año

s ha

ten

ido

que

ser

aten

dido

en

al m

enos

dos

oca

sion

es y

dur

ante

un

perí

odo

de t

iem

po s

uper

ior

a un

mes

por

una

pe

rson

a qu

e no

le c

uida

hab

itua

lmen

te y

no

es fa

mili

ar n

i alle

gada

, per

o el

pad

re, l

a m

adre

o p

erso

nas

que

ejer

cen

su t

utel

a o

guar

da n

o le

han

aba

ndon

ado

de fo

rma

repe

ntin

a.

Dur

ante

su

ause

ncia

, man

tiene

n co

ntac

to c

on e

l niñ

o o

niña

. Sie

mpr

e ha

n vu

elto

par

a vo

lver

a a

sum

ir s

u cu

idad

o o

se e

sper

a qu

e lo

hag

an e

n br

eve

plaz

o.

5.

No

pres

ente

Se d

an la

s ci

rcun

stan

cias

des

crita

s en

el a

part

ado

ante

rior

, per

o se

tra

ta d

e un

niñ

o o

niña

may

or d

e oc

ho a

ños

o un

o u

na a

dole

scen

te.

• H

ay c

onst

anci

a de

que

las

figur

as p

aren

tale

s ha

n pr

opor

cion

ado

un c

uida

do e

stab

le a

l niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e.

• U

na d

e la

s fig

uras

par

enta

les

no h

a pe

rman

ecid

o de

form

a es

tabl

e en

el d

omic

ilio

fam

iliar

o e

stá

fuer

a du

rant

e un

per

íodo

pro

long

ado

de t

iem

po (

debi

do a

mot

ivos

labo

rale

s, in

tern

amie

nto

en a

lgún

tip

o de

cen

tro,

etc

.). P

uede

que

las

figur

as p

aren

tale

s es

tén

lega

lmen

te s

epar

adas

, por

lo q

ue la

figu

ra n

o cu

stod

ia s

ólo

man

tiene

vis

itas

con

el n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte.

Est

a si

tuac

ión

ha r

eque

rido

aju

stes

en

la v

ida

de lo

s m

iem

bros

de

la fa

mili

a.

BOLETÍN OFICIAL DEL PAÍS VASCO N.º 233

lunes 12 de diciembre de 2011

2011/5937 (55/71)

Page 56: BOLET OCAL DEL PA VACO · N. 233 lunes 12 de diciembre de 2011 BOLET OCAL DEL PA VACO 2011/5937 (1/71) OTRAS DISPOSICIONES DEPARTAMENTO DE EMPLEO Y ASUNTOS SOCIALES 5937 DECRETO 230/2011,

28 Ju

nio

2011

54

IN

CA

PA

CID

AD

PA

RE

NT

AL

DE

CO

NT

RO

L D

E L

A C

ON

DU

CT

A D

EL

NIÑ

O, N

IÑA

O A

DO

LESC

EN

TE

En

gene

ral,

esta

tip

olog

ía im

plic

a a

adol

esce

ntes

o a

niñ

os o

niñ

as d

e ed

ades

cer

cana

s.

Se c

alifi

cará

el n

ivel

de

grav

edad

que

más

se

asem

eje

a la

sit

uaci

ón a

ctua

l del

niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e.

La g

rave

dad

de e

sta

tipo

logí

a se

det

erm

ina

en f

unci

ón d

e (1

) la

pre

senc

ia y

gra

veda

d de

pro

blem

as e

xter

naliz

ados

de

adap

taci

ón p

erso

nal,

fam

iliar

, so

cial

y/

esco

lar

del

niño

, ni

ña o

ado

lesc

ente

, y

(2)

la

capa

cida

d de

l pa

dre

y la

mad

re o

per

sona

s qu

e ej

erce

n su

tut

ela

y gu

arda

par

a co

ntro

lar

y re

solv

er t

ales

pro

blem

as.

La

cap

acid

ad d

el p

adre

y l

a m

adre

o p

erso

nas

que

ejer

cen

la t

utel

a o

guar

da p

ara

cont

rola

r la

con

duct

a de

un

niño

, ni

ña o

ado

lesc

ente

con

co

mpo

rtam

ient

os p

robl

emát

icos

no

sólo

dep

ende

de

su v

olun

tad

o su

s ha

bilid

ades

par

enta

les

sino

tam

bién

del

tip

o e

inte

nsid

ad d

e lo

s pr

oble

mas

del

ni

ño, n

iña

o ad

oles

cent

e. L

os c

asos

de

niño

s, n

iñas

o a

dole

scen

tes

con

prob

lem

as e

xter

naliz

ados

de

cará

cter

gra

ve (

ver

desc

ripc

ión

en la

s ca

tego

rías

de

grav

edad

muy

ele

vada

y e

leva

da)

cuya

con

duct

a no

pue

da s

er c

ontr

olad

a a

pesa

r de

que

su

padr

e y

mad

re o

per

sona

s qu

e ej

erce

n su

tut

ela

o gu

arda

de

seen

hac

erlo

y m

uest

ren

habi

lidad

es p

aren

tale

s ad

ecua

das,

ser

án c

alifi

cado

s co

mo

de g

rave

dad

elev

ada

o m

uy e

leva

da.

1.

Gra

veda

d m

uy e

leva

da

• Pr

oble

mas

en

la f

amili

a: H

ay u

n gr

ave

conf

licto

ent

re la

s fig

uras

par

enta

les

y el

niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e. L

as re

lacio

nes

fam

iliare

s so

n m

uy c

onfli

ctiva

s, ha

hab

ido

amen

azas

de

agre

sion

es f

ísic

as e

ntre

lo

s m

iem

bros

de

la fa

milia

e in

cluso

pue

den

habe

rse

prod

ucid

o, h

ay a

gres

ione

s ve

rbal

es c

onti

nuas

de

alta

inte

nsid

ad e

ntre

las

figur

as p

aren

tale

s y

el n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte,

la c

ondu

cta

del n

iño,

ni

ña o

ado

lesc

ente

es

extr

emad

amen

te p

robl

emát

ica

en e

l dom

icilio

. El p

adre

y la

mad

re o

per

sona

s qu

e ej

erce

n la

tute

la o

gua

rda

no p

uede

n co

ntro

lar

la s

itua

ción

; se

sient

en d

esbo

rdad

os.

Pued

e qu

e re

chac

en a

l niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e y

le a

trib

uyan

la r

espo

nsab

ilida

d de

tod

os lo

s pr

oble

mas

. Pue

de q

ue e

l niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e se

opo

nga

tota

lmen

te a

cua

lqui

er t

ipo

de

inte

rven

ción

y q

uier

a sa

lir d

el d

omic

ilio.

La

conv

iven

cia

es in

viab

le o

inso

sten

ible

. No

hay

posi

bilid

ad, a

l men

os e

n es

te m

omen

to, d

e de

sarr

olla

r un

a in

terv

enci

ón d

e ap

oyo

man

teni

endo

al n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte

en e

l dom

icili

o da

da la

opo

sici

ón o

falt

a de

col

abor

ació

n de

ést

e o

ésta

y/o

de

su p

adre

, mad

re o

per

sona

s qu

e ej

erce

n su

tut

ela

o gu

arda

. •

Prob

lem

as f

uera

de

la f

amili

a: L

a co

nduc

ta d

el n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte

es e

xtre

mad

amen

te p

robl

emát

ica

y de

sada

ptad

a a

nive

l per

sona

l, so

cial y

esc

olar

. Pue

de h

aber

con

duct

as d

elict

ivas,

agre

sione

s a

otro

s ni

ños,

niña

s o

adol

esce

ntes

o a

per

sona

s ad

ulta

s, ab

sent

ismo

esco

lar,

cons

umo

de d

roga

s o

alco

hol y

/o c

ondu

ctas

sex

uale

s de

ries

go.

El p

adre

y la

mad

re o

per

sona

s qu

e ej

erce

n su

tut

ela

o gu

arda

se

dese

ntie

nden

de

su r

espo

nsab

ilida

d en

cua

nto

al c

ontr

ol s

obre

el n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte

o se

man

ifies

tan

tota

lmen

te in

capa

ces

de e

llo; p

uede

que

min

imic

en la

impo

rtan

cia

de

los

prob

lem

as d

el n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte

o lo

s at

ribu

yen

al e

xter

ior.

Ni e

l pad

re, l

a m

adre

o p

erso

nas

que

ejer

cen

la t

utel

a o

guar

da, n

i el n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte

han

busc

ado

ni

acep

tan

ayud

a ex

tern

a, o

si h

an d

ispu

esto

de

ella

no

ha a

rroj

ado

ning

ún r

esul

tado

. •

Pued

e ha

ber

habi

do fu

gas

prol

onga

das

del d

omic

ilio

asoc

iada

s a

esta

s si

tuac

ione

s.

2.

Gra

veda

d el

evad

a

• Pr

oble

mas

en

la f

amili

a: ID

EM A

L PR

IMER

EPÍ

GRA

FE D

E G

RAVE

DAD

ELE

VAD

A: H

ay u

n gr

ave

conf

licto

ent

re la

s fig

uras

par

enta

les

y el

niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e. L

as re

lacio

nes

fam

iliare

s so

n m

uy

conf

lictiv

as, h

a ha

bido

am

enaz

as d

e ag

resi

ones

fís

icas

ent

re lo

s m

iem

bros

de

la fa

milia

e in

cluso

pue

den

habe

rse

prod

ucid

o, h

ay a

gres

ione

s ve

rbal

es c

onti

nuas

de

alta

inte

nsid

ad, l

a co

nduc

ta d

el

niño

, niñ

a o

adol

esce

nte

es e

xtre

mad

amen

te p

robl

emát

ica

en e

l dom

icilio

. El p

adre

y la

mad

re o

per

sona

s qu

e ej

erce

n la

tute

la o

gua

rda

no p

uede

n co

ntro

lar

la s

itua

ción

; se

sient

en d

esbo

rdad

os.

La c

onvi

venc

ia e

s m

uy d

ifíci

l. Si

n em

barg

o, t

anto

ello

s co

mo

el n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte

acep

tan

ayud

a pr

ofes

iona

l par

a re

solv

er s

us d

ificu

ltad

es y

evi

tar

la s

alid

a de

l niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e de

l dom

icili

o fa

mili

ar.

• Pr

oble

mas

fue

ra d

e la

fam

ilia:

IDEM

AL

PRIM

ER E

PÍG

RAFE

DE

GRA

VED

AD M

UY

ELEV

ADA:

La

cond

ucta

del

niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e es

ext

rem

adam

ente

pro

blem

átic

a y

desa

dapt

ada

a ni

vel

pers

onal

, soc

ial y

esc

olar

. Pue

de h

aber

con

duct

as d

elict

ivas,

agre

sione

s a

otro

s ni

ños,

niña

s o

adol

esce

ntes

o a

per

sona

s ad

ulta

s, ab

sent

ismo

esco

lar,

cons

umo

de d

roga

s o

alco

hol y

/o c

ondu

ctas

sex

uale

s de

ries

go.

El p

adre

y la

mad

re o

per

sona

s qu

e ej

erce

n la

tut

ela

o gu

arda

no

pued

en c

ontr

olar

la s

ituac

ión;

se

sien

ten

desb

orda

dos.

Sin

em

barg

o, t

anto

ello

s co

mo

el n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte

acep

tan

ayud

a pr

ofes

iona

l par

a re

solv

er s

us d

ificu

ltad

es y

evi

tar

la s

alid

a de

l niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e de

l dom

icili

o fa

mili

ar.

• Pu

ede

habe

r ha

bido

fuga

s pr

olon

gada

s de

l dom

icili

o as

ocia

das

a es

tas

situ

acio

nes.

BOLETÍN OFICIAL DEL PAÍS VASCO N.º 233

lunes 12 de diciembre de 2011

2011/5937 (56/71)

Page 57: BOLET OCAL DEL PA VACO · N. 233 lunes 12 de diciembre de 2011 BOLET OCAL DEL PA VACO 2011/5937 (1/71) OTRAS DISPOSICIONES DEPARTAMENTO DE EMPLEO Y ASUNTOS SOCIALES 5937 DECRETO 230/2011,

28 Ju

nio

2011

55

3.

Gra

veda

d m

oder

ada

• Pr

oble

mas

en

la f

amili

a: H

ay u

n gr

ave

conf

licto

ent

re la

s fig

uras

par

enta

les

y el

niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e. L

as r

elac

ione

s fa

mili

ares

son

muy

con

flict

ivas

, hay

dis

cusi

ones

y a

gres

ione

s ve

rbal

es fr

ecue

ntes

, no

ha h

abid

o ag

resi

ones

físi

cas

seri

as. P

uede

hab

erse

pro

duci

do a

lgun

a am

enaz

a de

agr

esió

n en

tre

los

mie

mbr

os d

e la

fam

ilia.

La

cond

ucta

del

niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e es

muy

pro

blem

átic

a en

el d

omic

ilio.

Pue

de q

ue h

aya

habi

do a

lgun

os in

tent

os d

e re

solv

er lo

s pr

oble

mas

. La

conv

iven

cia

es d

ifíci

l, au

nque

hay

asp

ecto

s de

la r

elac

ión

entr

e la

s fig

uras

par

enta

les

y el

niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e qu

e so

n po

siti

vos.

Hay

rie

sgo

de q

ue e

l con

flict

o se

agu

dice

. •

Prob

lem

as f

uera

de

la f

amili

a: E

l niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e pr

esen

ta p

robl

emas

sig

nific

ativ

os d

e ad

apta

ción

per

sona

l, so

cial

y/o

esc

olar

. Pue

de h

aber

difi

culta

des

de c

ompo

rtam

ient

o y

falta

s de

asi

sten

cia

al c

entr

o es

cola

r, r

esis

tenc

ia g

ener

aliz

ada

a ac

atar

las

norm

as, p

eque

ñas

cond

ucta

s de

lictiv

as, i

nici

o de

con

sum

o de

dro

gas

y/o

alco

hol,

rela

cion

es c

on p

erso

nas

de e

ntor

nos

mar

gina

les

o de

lictiv

os, a

unqu

e ha

y ár

eas

en la

s qu

e su

func

iona

mie

nto

es a

decu

ado.

Hay

vín

culo

afe

ctiv

o po

siti

vo e

ntre

el p

adre

y la

mad

re o

per

sona

s qu

e ej

erce

n la

tut

ela

o gu

arda

y

el n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte.

El p

adre

y la

mad

re o

per

sona

s qu

e ej

erce

n la

tut

ela

o gu

arda

no

pued

en c

ontr

olar

los

prob

lem

as d

el n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte.

Hay

rie

sgo

de q

ue lo

s pr

oble

mas

del

niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e se

agu

dice

n.

• Pu

ede

habe

r ha

bido

alg

una

fuga

del

dom

icili

o as

ocia

da a

est

as s

ituac

ione

s.

4.

Rie

sgo

leve

Prob

lem

as e

n la

fam

ilia:

Hay

alg

unos

con

flict

os e

ntre

las

figur

as p

aren

tale

s y

el n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte,

per

o ha

y as

pect

os im

port

ante

s en

su

rela

ción

que

son

pos

itiv

os. E

l pad

re y

la

mad

re o

per

sona

s qu

e ej

erce

n la

tut

ela

o gu

arda

inte

ntan

man

ejar

eso

s pr

oble

mas

, aun

que

con

frec

uenc

ia n

o ut

iliza

n es

trat

egia

s ad

ecua

das

o no

sab

en c

ómo

hace

rlo.

Ha

habi

do

algu

nos

inte

ntos

por

res

olve

r lo

s pr

oble

mas

, per

o pu

ede

que

no h

ayan

ten

ido

éxito

. El n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte

pued

e se

r ex

clui

do t

empo

ralm

ente

de

algu

nas

activ

idad

es fa

mili

ares

o s

e le

pue

den

quita

r al

guno

s pr

ivile

gios

. Pue

de h

aber

inci

dent

es d

e vi

olen

cia

verb

al e

ntre

los

mie

mbr

os d

e la

fam

ilia,

aun

que

no v

iole

ncia

físi

ca. H

ay r

iesg

o de

que

el c

onfli

cto

se a

gudi

ce.

• Pr

oble

mas

fue

ra d

e la

fam

ilia:

El n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte

pres

enta

alg

unos

pro

blem

as d

e ad

apta

ción

per

sona

l, so

cial

y/o

esc

olar

que

son

car

acte

ríst

icos

o fr

ecue

ntes

en

la

prea

dole

scen

cia

y ad

oles

cenc

ia. E

l pad

re y

la m

adre

o p

erso

nas

que

ejer

cen

la t

utel

a o

guar

da in

tent

an h

acer

fren

te a

ello

s, a

unqu

e co

n fr

ecue

ncia

las

estr

ateg

ias

de c

ontr

ol o

dis

cipl

ina

que

utili

zan

no s

on a

decu

adas

. Pue

de h

aber

inci

dent

es d

e vi

olen

cia

verb

al e

ntre

los

mie

mbr

os d

e la

fam

ilia,

aun

que

no v

iole

ncia

físi

ca.

Hay

rie

sgo

de q

ue lo

s pr

oble

mas

del

niñ

o,

niña

o a

dole

scen

te s

e ag

udic

en.

5.

No

pres

ente

El n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte

pres

enta

difi

culta

des

de a

dapt

ació

n o

cond

ucta

s de

opo

sici

ón d

entr

o y

fuer

a de

l dom

icili

o ca

ract

erís

ticas

o fr

ecue

ntes

en

su e

tapa

evo

lutiv

a. E

so p

uede

pro

voca

r di

scus

ione

s o

conf

licto

s en

la fa

mili

a, a

unqu

e es

ta s

ituac

ión

no c

arac

teri

za la

s re

laci

ones

fam

iliar

es. E

l pad

re y

la m

adre

o p

erso

nas

que

ejer

cen

la t

utel

a o

guar

da u

tiliz

an e

n ge

nera

l est

rate

gias

ad

ecua

das

para

el c

ontr

ol y

man

ejo

de la

s co

nduc

tas

inad

ecua

das

del n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte.

En

gene

ral c

onsi

guen

lleg

ar a

acu

erdo

s ra

zona

bles

. No

hay

viol

enci

a fís

ica

en lo

s co

nflic

tos;

pue

de

habe

r vi

olen

cia

verb

al, p

ero

es o

casi

onal

y p

oste

rior

men

te e

l pad

re y

la m

adre

o p

erso

nas

que

ejer

cen

la t

utel

a o

guar

da y

el n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte

son

capa

ces

de h

abla

r so

bre

ello

y r

esol

ver

el c

onfli

cto.

Hay

una

rel

ació

n af

ectiv

a po

sitiv

a en

tre

ello

s. E

n ge

nera

l, el

niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e re

spet

a la

s no

rmas

est

able

cida

s po

r su

pad

re y

su

mad

re o

per

sona

s qu

e ej

erce

n su

tut

ela

o gu

arda

, aun

que

pued

e m

ostr

arse

opo

sicio

nist

a en

un

prim

er m

omen

to.

BOLETÍN OFICIAL DEL PAÍS VASCO N.º 233

lunes 12 de diciembre de 2011

2011/5937 (57/71)

Page 58: BOLET OCAL DEL PA VACO · N. 233 lunes 12 de diciembre de 2011 BOLET OCAL DEL PA VACO 2011/5937 (1/71) OTRAS DISPOSICIONES DEPARTAMENTO DE EMPLEO Y ASUNTOS SOCIALES 5937 DECRETO 230/2011,

28 Ju

nio

2011

56

OT

RA

S

A

. TR

AT

O IN

AP

RO

PIA

DO

30

- P

RIV

AC

IÓN

DEL

IBER

AD

A D

E C

OM

IDA

O A

GU

A -

De

form

a de

liber

ada

o in

tenc

iona

da n

o se

ha

prop

orcio

nado

al n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte

com

ida

o ag

ua d

uran

te a

l men

os u

n dí

a (p

erío

do in

ferio

r par

a ni

ños

o ni

ñas

pequ

eñas

), o

se

le h

a da

do u

na c

antid

ad m

ínim

a de

co

mid

a y/

o co

mid

a nu

tritiv

amen

te in

adec

uada

dur

ante

var

ios

días

Par

a ca

lific

ar u

n de

term

inad

o ni

vel

de g

rave

dad

bast

ará

con

que

se p

rese

nten

las

cir

cuns

tanc

ias

desc

rita

s en

uno

de

los

epíg

rafe

s (c

ada

epíg

rafe

se

seña

la c

on u

n pu

nto)

. ⇒

La

cal

ifica

ción

del

niv

el d

e gr

aved

ad s

e es

tabl

ece

fund

amen

talm

ente

en

base

a (

1) e

l im

pact

o qu

e la

sit

uaci

ón h

a te

nido

en

la s

alud

del

niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e, y

(2)

la e

xper

imen

taci

ón d

e ha

mbr

e y

sed.

1.

Gra

veda

d m

uy e

leva

da

• C

omo

cons

ecue

ncia

de

la p

riva

ción

del

iber

ada

de c

omid

a o

agua

, el n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte

está

tan

gra

vem

ente

des

nutr

ido

o de

shid

rata

do (

p.ej

., im

port

ante

pér

dida

de

peso

, mal

nutr

ició

n,

desh

idra

taci

ón, a

nem

ia)

que

requ

iere

ser

hos

pita

lizad

o po

r ra

zone

s m

édic

as.

2.

Gra

veda

d el

evad

a

• D

ebid

o a

la p

riva

ción

del

iber

ada

de c

omid

a o

agua

, el n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte

pade

ce a

lgun

os s

ínto

mas

físi

cos

de d

esnu

tric

ión

o de

shid

rata

ción

. Su

situ

ació

n re

quie

re a

tenc

ión

méd

ica

y un

a di

eta

de r

ehab

ilita

ción

. No

se r

equi

ere

hosp

ital

izac

ión

por

razo

nes

méd

icas

(au

nque

pue

de q

ue s

e ho

spita

lice

al n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte

tem

pora

lmen

te p

ara

su p

ropi

a se

guri

dad)

. •

De

form

a ha

bitu

al o

frec

uent

e se

cas

tiga

al n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte

con

la p

riva

ción

del

iber

ada

de c

omid

a o

agua

. Aun

que

no h

ay s

ínto

mas

clín

icos

de

desn

utri

ción

o d

eshi

drat

ació

n,

el n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte

pued

e pa

sar

muc

ha h

ambr

e o

sed.

3.

G

rave

dad

mod

erad

a

• Se

ha

cast

igad

o al

niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e co

n pr

ivac

ión

delib

erad

a de

com

ida

o ag

ua. L

a pr

ivac

ión

exce

de lo

s lím

ites

cul

tura

lmen

te a

cept

ados

. Est

o ha

suc

edid

o en

una

o v

aria

s oc

asio

nes,

per

o no

de

man

era

frec

uent

e o

habi

tual

. El n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte

nunc

a ha

mos

trad

o sí

ntom

as c

línic

os d

e de

snut

rici

ón o

des

hidr

atac

ión,

aun

que

ha p

odid

o pa

sar

muc

ha

ham

bre

o se

d.

4.

Rie

sgo

leve

Se u

tiliz

a co

mo

estr

ateg

ia d

isci

plin

aria

la p

riva

ción

del

iber

ada

o in

tenc

iona

l de

com

ida.

Aun

que

el t

ipo

de c

astig

o ut

iliza

do s

e en

cuen

tra

dent

ro d

e lo

s lím

ites

cul

tura

lmen

te a

cept

ados

(p

.ej.,

se

man

da a

l niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e a

la c

ama

sin

cen

ar),

se u

tiliz

a de

form

a de

mas

iado

frec

uent

e o

habi

tual

. Nun

ca s

e ni

ega

el a

gua.

5.

N

o pr

esen

te

• O

casi

onal

men

te h

ay a

lgun

a re

stri

cció

n de

liber

ada

o in

tenc

iona

l de

com

ida

dent

ro d

e lo

s lím

ites

cultu

ralm

ente

ace

ptad

os (

p.ej

., se

man

da a

l niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e a

la c

ama

sin

cen

ar).

Nun

ca s

e ni

ega

el a

gua.

Nun

ca s

e pr

iva

al n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte

delib

erad

a o

inte

ncio

nada

men

te d

e co

mid

a y

agua

cua

ndo

se d

ispo

ne d

e el

los.

Eso

nun

ca s

e ut

iliza

com

o fo

rma

de c

astig

o. P

uede

hab

er r

estr

icci

ones

en

algu

nos

tipos

de

com

ida

(p.e

j., d

ulce

s, p

ostr

es);

esta

res

tric

ción

pue

de s

er u

na m

edid

a di

scip

linar

ia u

obe

dece

r a

razo

nes

de s

alud

, eco

nóm

icas

, etc

.

30

Asp

ecto

s a

tene

r en

cue

nta

para

val

orar

est

e tip

o de

situ

acio

nes:

(1)

edad

del

niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e y

(2)

dura

ción

de

la s

ituac

ión

BOLETÍN OFICIAL DEL PAÍS VASCO N.º 233

lunes 12 de diciembre de 2011

2011/5937 (58/71)

Page 59: BOLET OCAL DEL PA VACO · N. 233 lunes 12 de diciembre de 2011 BOLET OCAL DEL PA VACO 2011/5937 (1/71) OTRAS DISPOSICIONES DEPARTAMENTO DE EMPLEO Y ASUNTOS SOCIALES 5937 DECRETO 230/2011,

28 Ju

nio

2011

57

-

CO

NFI

NA

MIE

NT

O O

RES

TR

ICC

IÓN

FÍS

ICA

P

ara

calif

icar

un

dete

rmin

ado

nive

l de

gra

veda

d ba

star

á co

n qu

e se

pre

sent

en l

as c

ircu

nsta

ncia

s de

scri

tas

en u

no d

e lo

s ep

ígra

fes

(cad

a ep

ígra

fe s

e se

ñala

con

un

punt

o).

La c

alifi

caci

ón d

el n

ivel

de

grav

edad

se

esta

blec

e fu

ndam

enta

lmen

te e

n ba

se a

(1)

la

dura

ción

y m

étod

os u

tiliz

ados

par

a el

con

finam

ient

o o

la

rest

ricc

ión

físic

a de

los

mov

imie

ntos

del

niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e, y

(2)

el d

año

físic

o y/

o em

ocio

nal q

ue d

icha

sit

uaci

ón h

a pr

ovoc

ado

o pu

ede

prov

ocar

en

el n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte.

1.

Gra

veda

d m

uy e

leva

da

• El

niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e es

con

finad

o en

una

hab

itaci

ón d

uran

te v

ario

s dí

as o

más

; es

conf

inad

o en

un

espa

cio

redu

cido

u o

scur

o (p

.ej.,

bañ

o, a

rmar

io)

inde

pend

ient

emen

te d

el t

iem

po q

ue

esté

; no

se le

per

mite

sal

ir a

la c

alle

dur

ante

una

sem

ana

o m

ás; p

riva

ción

sen

sori

al o

col

ocac

ión

en u

na s

ituac

ión

que

le p

rovo

ca m

iedo

; re

stri

cció

n de

los

mov

imie

ntos

med

iant

e en

ganc

hes,

at

adur

as, c

aden

as, e

tc. d

uran

te u

no o

más

día

s. E

sto

ha s

uced

ido

en a

l men

os u

na o

casi

ón. E

l niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e ha

suf

rido

un

daño

físi

co (

p.ej

., he

rida

s o

quem

adur

as p

or a

tadu

ras)

co

mo

cons

ecue

ncia

de

esta

situ

ació

n o

man

ifies

ta u

na t

ensi

ón o

mal

esta

r em

ocio

nal s

erio

, o e

xist

e po

tenc

ial p

ara

que

sufr

a es

te t

ipo

de d

año.

La d

urac

ión

del c

onfin

amie

nto

o re

stri

cció

n fís

ica

es m

enor

, per

o s

e ha

pro

duci

do v

aria

s ve

ces

y la

s pe

rson

as a

dulta

s no

sie

mpr

e es

tán

cerc

a de

l niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e pa

ra

supe

rvis

arle

u o

frec

erle

ayu

da s

i la

nece

sita

. •

La d

urac

ión

del c

onfin

amie

nto

o re

stri

cció

n fís

ica

es m

enor

, per

o se

ha

utili

zado

con

un

niño

o n

iña

men

or d

e se

is a

ños

o de

más

eda

d pe

ro c

on li

mit

acio

nes

físic

as, i

ntel

ectu

ales

o

tras

torn

os d

e sa

lud

men

tal.

2.

Gra

veda

d el

evad

a

• El

con

finam

ient

o y/

o la

res

tric

ción

se

utili

zan

de m

aner

a in

acep

tabl

e de

sde

el p

unto

de

vist

a de

las

cost

umbr

es c

ultu

rale

s y

cons

tituy

en u

na p

auta

dis

cipl

inar

ia h

abit

ual o

frec

uent

e.

Por

ejem

plo,

el n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte

es c

onfin

ado

en s

u ha

bita

ción

tod

o el

día

y t

oda

la n

oche

o s

u m

ovili

dad

se v

e re

strin

gida

físi

cam

ente

(co

n at

adur

as, e

ngan

ches

, etc

.) pe

ro n

o m

ás d

e un

as h

oras

. 3.

G

rave

dad

mod

erad

a •

El c

onfin

amie

nto

y/o

la r

estr

icci

ón s

e ut

iliza

n de

man

era

inac

epta

ble

desd

e el

pun

to d

e vi

sta

de la

s co

stum

bres

cul

tura

les

(por

eje

mpl

o, e

l niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e es

con

finad

o en

su

habi

taci

ón t

odo

el d

ía y

tod

a la

noc

he o

su

mov

ilida

d se

ve

rest

ring

ida

físic

amen

te c

on a

tadu

ras,

eng

anch

es, e

tc. p

ero

no m

ás d

e un

as h

oras

). La

util

izac

ión

de e

stas

est

rate

gias

no

es h

abit

ual o

fr

ecue

nte,

per

o se

ha

prod

ucid

o en

var

ias

ocas

ione

s.

4.

R

iesg

o le

ve

• Se

util

iza

el c

onfin

amie

nto

en e

l pro

pio

dom

icili

o ha

bitu

alm

ente

par

a di

scip

linar

al n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte.

Aun

que

sie

mpr

e es

den

tro

de lo

s pa

rám

etro

s cu

ltur

alm

ente

ace

ptad

os (

p.ej

., m

ante

nerl

e si

n sa

lir d

e su

hab

itaci

ón d

uran

te u

n tie

mpo

raz

onab

le d

e ac

uerd

o a

su e

dad

o ca

ract

erís

ticas

o n

o pe

rmití

rsel

e sa

lir a

juga

r o

esta

r co

n am

igos

o a

mig

as e

n to

do e

l día

, alg

unas

ta

rdes

ent

re s

eman

a o

dura

nte

todo

el f

in d

e se

man

a )

y nu

nca

se r

estr

inge

su

mov

ilida

d at

ándo

le o

suj

etán

dole

, se

utili

za d

e fo

rma

habi

tual

o c

on e

xces

iva

frec

uenc

ia.

No

se

aplic

a a

situ

acio

nes

que

impl

ican

a a

dole

scen

tes

con

com

port

amie

nto

soci

al d

e al

to r

iesg

o.

5.

No

pres

ente

En o

casio

nes

se u

tiliz

a el

con

finam

ient

o en

el p

ropi

o do

mic

ilio

para

dis

cipl

inar

al n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte

pero

den

tro

de lo

s pa

rám

etro

s cu

ltura

lmen

te a

cept

ados

(p.

ej.,

man

tene

rle

sin

salir

de

su h

abita

ción

dur

ante

un

tiem

po r

azon

able

de

acue

rdo

a su

eda

d y

cara

cter

ístic

as o

no

perm

itírs

ele

salir

a ju

gar

o es

tar

con

los

amig

os o

am

igas

en

todo

el d

ía, a

lgun

as t

arde

s en

tre

sem

ana

o du

rant

e to

do e

l fin

de

sem

ana)

, per

o nu

nca

se r

estr

inge

su

mov

ilida

d at

ándo

le o

suj

etán

dole

. No

se le

col

oca

en n

ingu

na s

ituac

ión

de p

elig

ro fí

sico

o e

moc

iona

l. •

Se p

rodu

ce la

situ

ació

n an

teri

or d

e fo

rma

habi

tual

o fr

ecue

nte

con

un o

una

ado

lesc

ente

con

com

port

amie

nto

soci

al d

e al

to r

iesg

o.

• El

niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e nu

nca

es e

ncer

rado

, ata

do o

con

finad

o de

liber

adam

ente

com

o fo

rma

de c

astig

o.

BOLETÍN OFICIAL DEL PAÍS VASCO N.º 233

lunes 12 de diciembre de 2011

2011/5937 (59/71)

Page 60: BOLET OCAL DEL PA VACO · N. 233 lunes 12 de diciembre de 2011 BOLET OCAL DEL PA VACO 2011/5937 (1/71) OTRAS DISPOSICIONES DEPARTAMENTO DE EMPLEO Y ASUNTOS SOCIALES 5937 DECRETO 230/2011,

28 Ju

nio

2011

58

-

EXPU

LSIO

N O

NEG

AC

IÓN

DE

LA E

NT

RA

DA

AL

DO

MIC

ILIO

Se

cal

ifica

rá e

l niv

el d

e gr

aved

ad q

ue m

ás s

e as

emej

e a

la s

itua

ción

act

ual d

el n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte

cuya

sit

uaci

ón e

stá

sien

do e

valu

ada.

La

cal

ifica

ción

del

niv

el d

e gr

aved

ad s

e es

tabl

ece

fund

amen

talm

ente

en

base

a (

1) la

eda

d y

capa

cida

des

del n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte,

(2

) el

gra

do e

n qu

e el

pad

re y

la m

adre

o p

erso

nas

que

ejer

cen

su t

utel

a o

guar

da s

e ha

n as

egur

ado

de q

ue e

l niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e te

nía

algú

n lu

gar

segu

ro a

l que

ir,

y (3

) el

pel

igro

que

la s

itua

ción

ha

supu

esto

par

a el

est

ado

físic

o y/

o em

ocio

nal d

el n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte.

1.

Gra

veda

d m

uy e

leva

da

• En

al m

enos

una

oca

sión

se

ha im

pedi

do a

un

niño

o n

iña

men

or d

e do

ce a

ños

–o m

ayor

, per

o co

n un

a lim

itac

ión

físic

a o

inte

lect

ual s

igni

ficat

iva-

la e

ntra

da e

n el

dom

icili

o o

es

expu

lsad

o de

l dom

icili

o si

n qu

e te

nga

ning

ún s

itio

al q

ue ir

; el n

iño

o ni

ña h

a te

nido

que

ped

ir a

yuda

a u

na p

erso

na e

xtra

ña; p

uede

que

hay

a es

tado

var

ias

hora

s en

la c

alle

con

mal

tie

mpo

. C

omo

resu

ltado

de

habé

rsel

e ne

gado

el a

cces

o a

su d

omic

ilio

o de

hab

érse

le e

xpul

sado

de

él, e

l niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e ha

pod

ido

sufr

ir u

n ac

cide

nte

o en

ferm

edad

, un

per

canc

e gr

ave

(p.e

j.,

ha s

ido

agre

dido

físic

a o

sexu

alm

ente

, ha

sufr

ido

un r

obo)

o s

e ha

enc

ontr

ado

en c

laro

pel

igro

de

que

eso

suce

dier

a. L

a si

tuac

ión

le h

a pr

ovoc

ado

una

tens

ión

o m

ales

tar

emoc

iona

l ser

io.

2.

Gra

veda

d el

evad

a

• En

var

ias

ocas

ione

s se

ha

impe

dido

a u

n o

una

adol

esce

nte

may

or d

e do

ce a

ños

la e

ntra

da e

n el

dom

icili

o o

se le

ha

expu

lsad

o de

l dom

icili

o si

n qu

e te

nga

ning

ún s

itio

al q

ue ir

. Pue

de

que

se h

aya

fuga

do y

su

padr

e y

su m

adre

o p

erso

nas

que

ejer

cen

su t

utel

a o

guar

da s

e ni

egue

n a

acog

erle

de

nuev

o. C

omo

cons

ecue

ncia

de

esta

situ

ació

n, e

l niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e ha

pod

ido

sufr

ir u

n ac

cide

nte

o en

ferm

edad

que

ha

requ

erid

o at

enci

ón m

édic

a, h

a po

dido

ser

víc

tima

de a

lgun

a ag

resi

ón fí

sica

o s

exua

l o v

erse

impl

icad

o en

acc

ione

s de

lictiv

as. E

l pad

re y

la m

adre

o

pers

onas

que

eje

rcen

la t

utel

a o

guar

da n

o su

pier

on v

alor

ar d

e fo

rma

apro

piad

a el

pel

igro

en

que

le c

oloc

aban

. 3.

G

rave

dad

mod

erad

a

• E

n un

a oc

asió

n se

ha

impe

dido

a u

n o

una

adol

esce

nte

may

or d

e do

ce a

ños

la e

ntra

da e

n el

dom

icili

o o

se le

ha

expu

lsad

o de

l dom

icili

o si

n qu

e te

nga

ning

ún s

itio

al q

ue ir

. Pue

de q

ue s

e ha

ya fu

gado

y s

u pa

dre

y su

mad

re o

per

sona

s qu

e ej

erce

n su

tut

ela

o gu

arda

se

haya

n ne

gado

a a

coge

rle

de n

uevo

. Pue

de q

ue h

aya

acud

ido

a la

pol

icía

o a

los

serv

icio

s so

cial

es a

ped

ir a

yuda

. C

omo

cons

ecue

ncia

de

esta

situ

ació

n, e

l niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e ha

pod

ido

sufr

ir u

n ac

cide

nte

o en

ferm

edad

que

ha

requ

erid

o at

enci

ón m

édic

a, h

a po

dido

ser

víc

tima

de a

lgun

a ag

resi

ón fí

sica

o

sexu

al o

ver

se im

plic

ado

en a

ccio

nes

delic

tivas

. El p

adre

y la

mad

re o

per

sona

s qu

e ej

erce

n la

tut

ela

o gu

arda

no

supi

eron

val

orar

de

form

a ap

ropi

ada

el p

elig

ro e

n qu

e le

col

ocab

an.

4.

Rie

sgo

leve

En a

l men

os u

na o

casi

ón s

e ha

neg

ado

a un

o u

na a

dole

scen

te m

ayor

de

doce

año

s el

acc

eso

a su

dom

icili

o o

ha s

ido

expu

lsado

de

él. P

uede

que

se

haya

fuga

do y

su

padr

e y

su m

adre

o

pers

onas

que

eje

rcen

su

tute

la o

gua

rda

se h

ayan

neg

ado

a ac

oger

le d

e nu

evo.

El p

adre

y la

mad

re o

per

sona

s qu

e ej

erce

n la

tut

ela

o gu

arda

sab

ían

que

tení

a al

gún

luga

r al

que

ir (

pari

ente

, am

igo

o am

iga,

vec

ino

o ve

cina

) y

el o

la a

dole

scen

te e

ra c

apaz

de

ir a

llí. E

n ca

so d

e pa

sar

la n

oche

fuer

a de

l dom

icili

o, h

a es

tado

en

luga

r se

guro

. 5.

N

o pr

esen

te

• N

unca

se

nieg

a al

niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e la

ent

rada

al d

omic

ilio

ni s

e le

ha

expu

lsado

. Est

o no

se

utili

za n

unca

com

o es

trat

egia

dis

cipl

inar

ia o

de

cast

igo.

BOLETÍN OFICIAL DEL PAÍS VASCO N.º 233

lunes 12 de diciembre de 2011

2011/5937 (60/71)

Page 61: BOLET OCAL DEL PA VACO · N. 233 lunes 12 de diciembre de 2011 BOLET OCAL DEL PA VACO 2011/5937 (1/71) OTRAS DISPOSICIONES DEPARTAMENTO DE EMPLEO Y ASUNTOS SOCIALES 5937 DECRETO 230/2011,

28 Ju

nio

2011

59

B. C

OR

RU

PC

IÓN

P

ara

calif

icar

un

dete

rmin

ado

nive

l de

gra

veda

d ba

star

á co

n qu

e se

pre

sent

en l

as c

ircu

nsta

ncia

s de

scri

tas

en u

no d

e lo

s ep

ígra

fes

(cad

a ep

ígra

fe s

e se

ñala

con

un

punt

o).

La c

alifi

caci

ón d

el n

ivel

de

grav

edad

se

esta

blec

e fu

ndam

enta

lmen

te e

n ba

se a

(1)

la

seve

rida

d de

las

con

duct

as a

ntis

ocia

les

del

padr

e, l

a m

adre

o

pers

onas

que

eje

rcen

la t

utel

a o

guar

da, (

2) e

l gra

do e

n qu

e pe

rmit

en o

pro

mue

ven

la e

xpos

ició

n o

part

icip

ació

n de

l niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e en

tal

es

cond

ucta

s, y

(3)

el i

mpa

cto

que

la s

itua

ción

ha

teni

do o

pue

de t

ener

en

la a

dapt

ació

n so

cial

del

niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e.

1.

G

rave

dad

muy

ele

vada

Indu

cció

n a

la d

elin

cuen

cia:

El p

adre

, la

mad

re o

per

sona

s qu

e ej

erce

n la

tute

la o

gua

rda

prom

ueve

n, r

efue

rzan

o p

erm

iten

pau

tas

de c

ondu

cta

anti

soci

al o

des

viad

as (e

spec

ialm

ente

en

el á

rea

de la

agr

esiv

idad

, con

duct

as d

elic

tivas

, sex

ualid

ad y

dro

gas)

que

impi

den

el n

orm

al d

esar

rollo

e in

tegr

ació

n so

cial

del

niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e. C

omo

cons

ecue

ncia

de

ello

, el n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte

pres

enta

ser

ios

prob

lem

as d

e ad

apta

ción

soc

ial o

se

encu

entr

a en

una

cla

ra s

ituac

ión

de a

lto

ries

go p

ara

desa

rrol

lar

prob

lem

as d

e es

ta ín

dole

. Tam

bién

incl

uye

situa

cion

es e

n la

s qu

e el

niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e es

uti

lizad

o pa

ra la

com

isió

n de

act

os d

elic

tivo

s (p

or e

jem

plo,

tran

spor

te d

e dr

ogas

, hur

tos)

inde

pend

ient

emen

te d

e su

eda

d y

de la

s co

nsec

uenc

ias

obse

rvab

les

en

su c

ompo

rtam

ient

o.

• M

odel

os p

aren

tale

s gr

avem

ente

aso

cial

es:

o El

hog

ar e

n el

que

viv

e el

niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e co

nstit

uye

un m

odel

o de

vid

a in

adec

uado

par

a su

nor

mal

des

arro

llo p

or c

onte

ner

paut

as a

ntiso

cial

es r

elac

iona

das

con

cond

ucta

s de

licti

vas

grav

es (p

artic

ular

men

te la

s qu

e ca

usan

dañ

o a

otra

s pe

rson

as),

tráf

ico

de d

roga

s y

cons

umo

de d

roga

s de

alto

pod

er d

estr

uctiv

o. P

ara

pode

r de

finir

la e

xist

enci

a de

una

situ

ació

n de

est

a ín

dole

: a)

de

be p

rese

ntar

se a

l men

os u

na d

e la

s sit

uaci

ones

ant

erio

res

de m

aner

a re

itera

da y

/o c

ontin

ua, a

fect

ando

al c

onju

nto

de fi

gura

s adu

ltas

que

asum

en r

espo

nsab

ilida

des

en e

l cui

dado

del

niñ

o,

niña

o a

dole

scen

te,

b)

su p

rese

ncia

ha

de s

er c

lara

men

te p

erce

ptib

le,

c)

el m

odel

o in

adec

uado

deb

e se

r cl

aram

ente

per

cept

ible

por

el n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte

en s

u in

tera

cció

n co

tidia

na, y

d)

el

niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e de

be r

euni

r co

ndic

ione

s su

ficie

ntes

de

vuln

erab

ilida

d al

mod

elo:

cap

acid

ad c

ogni

tiva

sufic

ient

e y

razo

nam

ient

o m

oral

en

desa

rrol

lo.

o

El p

adre

, la

mad

re o

per

sona

s qu

e ej

erce

n la

tute

la o

gua

rda

perm

iten,

pro

mue

ven

activ

amen

te y

faci

litan

al n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte

el c

onsu

mo

de a

lcoh

ol e

n ca

ntid

ades

abu

sivas

par

a su

eda

d,

drog

as u

otr

as s

usta

ncia

s tó

xica

s ta

nto

en e

l dom

icili

o fa

mili

ar c

omo

fuer

a de

él.

C

omo

cons

ecue

ncia

de

ello

, el n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte

pres

enta

ser

ios

prob

lem

as d

e ad

apta

ción

soc

ial o

se

encu

entr

a en

una

cla

ra s

itua

ción

de

alto

rie

sgo

para

des

arro

llar

prob

lem

as d

e es

ta ín

dole

. 2.

G

rave

dad

elev

ada

• M

odel

os p

aren

tale

s as

ocia

les:

El h

ogar

en

el q

ue v

ive

el n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte

cons

tituy

e un

mod

elo

de v

ida

inad

ecua

do p

ara

su n

orm

al d

esar

rollo

por

con

tene

r pa

utas

ant

isoci

ales

re

laci

onad

as c

on c

ondu

ctas

del

icti

vas

de c

arác

ter

men

or (p

.ej.,

hur

tos

sin v

iole

ncia

). Pa

ra p

oder

def

inir

la e

xist

enci

a de

una

situ

ació

n de

est

a ín

dole

: a)

de

be p

rese

ntar

se a

l men

os u

na d

e la

s sit

uaci

ones

ant

erio

res

de m

aner

a re

itera

da y

/o c

ontin

ua, a

fect

ando

al c

onju

nto

de fi

gura

s adu

ltas

que

asum

en r

espo

nsab

ilida

des

en e

l cui

dado

del

niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e,

b)

su p

rese

ncia

ha

de s

er c

lara

men

te p

erce

ptib

le,

c)

el m

odel

o in

adec

uado

deb

e se

r cl

aram

ente

per

cept

ible

por

el n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte

en s

u in

tera

cció

n co

tidia

na, y

d)

el

niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e de

be r

euni

r co

ndic

ione

s su

ficie

ntes

de

vuln

erab

ilida

d al

mod

elo:

cap

acid

ad c

ogni

tiva

sufic

ient

e y

razo

nam

ient

o m

oral

en

desa

rrol

lo.

Com

o co

nsec

uenc

ia d

e el

lo, e

l niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e pr

esen

ta p

robl

emas

de

adap

taci

ón s

ocia

l o s

e en

cuen

tra

en u

na c

lara

sit

uaci

ón d

e al

to r

iesg

o pa

ra d

esar

rolla

r pr

oble

mas

de

esta

ín

dole

. 3.

G

rave

dad

mod

erad

a •

Mod

elos

par

enta

les

inad

ecua

dos:

o

A

lgun

a o

algu

nas

de la

s pe

rson

as a

dult

as q

ue c

onvi

ven

habi

tual

men

te c

on e

l niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e y

ejer

cen

resp

onsa

bilid

ades

res

pect

o a

su g

uard

a re

pres

enta

n un

mod

elo

inad

ecua

do

para

el n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte

por

esta

r im

plic

ados

en

cond

ucta

s an

tiso

cial

es o

des

viad

as (

de m

ayor

o m

enor

gra

veda

d). S

in e

mba

rgo,

est

a sit

uaci

ón n

o es

cla

ram

ente

per

cept

ible

po

r el

niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e en

su

inte

racc

ión

cotid

iana

y/o

disp

one

de fi

gura

s ad

ulta

s de

ref

eren

cia

en s

u en

torn

o fa

mili

ar q

ue e

jerc

en c

omo

mod

elos

pos

itiv

os q

ue h

asta

el m

omen

to

pare

cen

cont

rarr

esta

r el

pot

enci

al e

fect

o ne

gativ

o de

los

mod

elos

adu

ltos

inad

ecua

dos.

El n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte

no p

rese

nta

prob

lem

as d

e ad

apta

ción

soc

ial,

aunq

ue p

odría

lleg

ar a

de

sarr

olla

rlos

en e

l fut

uro.

o

El

pad

re y

la m

adre

o p

erso

nas

que

ejer

cen

la tu

tela

o g

uard

a se

man

ifies

tan

o se

com

port

an a

nte

el n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte

con

una

acti

tud

perm

isiv

a ha

cia

el c

onsu

mo

regu

lar

u oc

asio

nalm

ente

exc

esiv

o de

alc

ohol

o h

acia

el c

onsu

mo

de d

roga

s so

cial

men

te c

onsi

dera

das

de “

men

or”

pode

r de

stru

ctiv

o, a

unqu

e no

faci

litan

al n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte

el

acce

so a

est

as s

usta

ncia

s.

BOLETÍN OFICIAL DEL PAÍS VASCO N.º 233

lunes 12 de diciembre de 2011

2011/5937 (61/71)

Page 62: BOLET OCAL DEL PA VACO · N. 233 lunes 12 de diciembre de 2011 BOLET OCAL DEL PA VACO 2011/5937 (1/71) OTRAS DISPOSICIONES DEPARTAMENTO DE EMPLEO Y ASUNTOS SOCIALES 5937 DECRETO 230/2011,

28 Ju

nio

2011

60

4.

Rie

sgo

leve

Alg

una

de la

s pe

rson

as a

dult

as q

ue c

onvi

ven

habi

tual

men

te c

on e

l niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e y

ejer

cen

resp

onsa

bilid

ades

res

pect

o a

su g

uard

a ha

pre

sent

ado

cond

ucta

s de

licti

vas

de

cará

cter

men

or (

p.ej

., hu

rtos

sin

vio

lenc

ia)

o ha

n pr

otag

oniz

ado

epis

odio

s de

con

sum

o ab

usiv

o de

alc

ohol

y/o

dro

gas

de c

arác

ter

ocas

iona

l que

han

pod

ido

ser

cono

cida

s po

r el

niñ

o,

niña

o a

dole

scen

te, p

ero

éste

disp

one

de fi

gura

s ad

ulta

s de

ref

eren

cia

en s

u en

torn

o fa

mili

ar q

ue e

jerc

en c

omo

mod

elos

pos

itiv

os.

5.

No

pres

ente

Las

pers

onas

adu

ltas

que

conv

iven

hab

itual

men

te c

on e

l niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e y

ejer

cen

resp

onsa

bilid

ades

res

pect

o a

su

guar

da n

o pr

esen

tan

cond

ucta

s de

lictiv

as o

des

viad

as y

eje

rcen

un

cont

rol a

decu

ado

sobr

e la

s co

nduc

tas

inci

pien

tes

de e

sta

índo

le q

ue p

ueda

pre

sent

ar e

l niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e. R

epre

sent

an m

odel

os a

decu

ados

de

adap

taci

ón y

com

port

amie

nto

soci

al.

BOLETÍN OFICIAL DEL PAÍS VASCO N.º 233

lunes 12 de diciembre de 2011

2011/5937 (62/71)

Page 63: BOLET OCAL DEL PA VACO · N. 233 lunes 12 de diciembre de 2011 BOLET OCAL DEL PA VACO 2011/5937 (1/71) OTRAS DISPOSICIONES DEPARTAMENTO DE EMPLEO Y ASUNTOS SOCIALES 5937 DECRETO 230/2011,

28 Ju

nio

2011

61

C

. M

EN

DIC

IDA

D

Pr

ácti

ca q

ue c

onsi

ste

en o

bten

er d

iner

o o

recu

rsos

mat

eria

les

en lu

gare

s pú

blic

os31

Se

cal

ifica

rá e

l niv

el d

e gr

aved

ad q

ue m

ás s

e as

emej

e a

la s

itua

ción

act

ual d

el n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte.

La

cal

ifica

ción

del

niv

el d

e gr

aved

ad s

e es

tabl

ece

fund

amen

talm

ente

en

base

a (

1) la

frec

uenc

ia y

con

dici

ones

en

que

el n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte

ejer

ce

la m

endi

cida

d,

(2)

la e

xist

enci

a de

am

enaz

as o

coa

ccio

nes

por

part

e de

l pad

re, l

a m

adre

o p

erso

nas

que

ejer

cen

la t

utel

a o

guar

da p

ara

que

el n

iño,

ni

ña o

ado

lesc

ente

eje

rza

la m

endi

cida

d, y

(3)

el i

mpa

cto

que

dich

a si

tuac

ión

tien

e o

pued

e te

ner

en s

u sa

lud

físic

a y

en s

u as

iste

ncia

al c

entr

o es

cola

r.

1.

Gra

veda

d m

uy e

leva

da

• El

pad

re y

la m

adre

o p

erso

nas

que

ejer

cen

la t

utel

a o

guar

da o

blig

an a

l niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e a

ejer

cer

la m

endi

cida

d. P

uede

que

le h

ayan

agr

edid

o o

le a

men

acen

con

hac

erlo

si n

o co

nsig

ue ll

evar

a c

asa

una

dete

rmin

ada

cant

idad

de

dine

ro.

El n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte

es d

ejad

o so

lo p

ara

men

diga

r o

en g

rupo

con

otr

os n

iños

, niñ

as o

ado

lesc

ente

s. P

uede

que

lleg

ue

a ro

bar

para

con

segu

ir la

can

tidad

que

su

padr

e y

su m

adre

o p

erso

nas

que

ejer

cen

su t

utel

a o

guar

da le

rec

lam

an. N

o as

iste

a la

esc

uela

o fa

lta h

abitu

alm

ente

par

a ej

erce

r la

men

dici

dad,

o la

ej

erce

hab

itual

men

te fu

era

del h

orar

io e

scol

ar o

en

perí

odos

fest

ivos

.

2.

Gra

veda

d el

evad

a •

El p

adre

y la

mad

re o

per

sona

s qu

e ej

erce

n la

tut

ela

o gu

arda

eje

rcen

con

frec

uenc

ia la

men

dici

dad

con

el n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte,

bie

n pa

ra o

bten

er m

ayor

es b

enef

icio

s ec

onóm

icos

o p

orqu

e no

tie

nen

con

quié

n de

jarl

e. L

as c

ondi

cion

es c

limát

icas

o s

anita

rias

del

luga

r en

que

se

ejer

ce la

men

dici

dad

son

en o

casi

ones

pre

cari

as, p

onie

ndo

en r

iesg

o al

niñ

o,

niña

o a

dole

scen

te d

e su

frir

una

enf

erm

edad

. Est

a si

tuac

ión

se p

odid

o pr

oduc

ir a

un e

stan

do e

l niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e en

ferm

o. E

l niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e no

asis

te a

la e

scue

la o

falta

ha

bitu

alm

ente

por

est

e m

otiv

o, o

pue

de q

ue la

men

dici

dad

se e

jerz

a ún

icam

ente

en

hora

rio

no e

scol

ar o

per

íodo

s fe

stiv

os.

El p

adre

y la

mad

re o

per

sona

s qu

e ej

erce

n la

tut

ela

o gu

arda

re

cibe

n ay

udas

eco

nóm

icas

u o

tro

tipo

de

ayud

as m

ater

iale

s po

r pa

rte

de lo

s Se

rvic

ios

Soci

ales

, per

o es

to n

o ha

elim

inad

o el

eje

rcic

io d

e la

men

dici

dad;

sig

uen

man

teni

endo

est

e tip

o de

com

port

amie

nto

inte

ntan

do q

ue lo

s Se

rvic

ios

Soci

ales

no

sean

con

oced

ores

de

ello

(p.

ej.,

desp

lazá

ndos

e a

otro

mun

icip

io).

3.

G

rave

dad

mod

erad

a

• El

pad

re y

la m

adre

o p

erso

nas

que

ejer

cen

la t

utel

a o

guar

da e

jerc

en c

on fr

ecue

ncia

la m

endi

cida

d co

n el

niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e, b

ien

para

obt

ener

may

ores

ben

efic

ios

econ

ómic

os o

por

que

no t

iene

n co

n qu

ién

deja

rle.

Las

con

dici

ones

clim

átic

as o

san

itari

as d

el lu

gar

en q

ue s

e ej

erce

la m

endi

cida

d so

n en

oca

sion

es p

reca

rias

, pon

iend

o en

rie

sgo

al n

iño,

ni

ña o

ado

lesc

ente

de

sufr

ir u

na e

nfer

med

ad. P

uede

que

el n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte

no a

sista

a la

esc

uela

o fa

lte h

abitu

alm

ente

por

est

e m

otiv

o, o

pue

de q

ue la

men

dici

dad

se e

jerz

a co

n el

ni

ño, n

iña

o ad

oles

cent

e ún

icam

ente

en

hora

rio

no e

scol

ar o

per

íodo

s fe

stiv

os. L

os b

enef

icio

s ec

onóm

icos

obt

enid

os c

on la

men

dici

dad

cons

titu

yen

un in

gres

o fu

ndam

enta

l pa

ra e

l man

teni

mie

nto

de la

fam

ilia.

4.

R

iesg

o le

ve

• O

casi

onal

men

te, e

l pad

re y

la m

adre

o p

erso

nas

que

ejer

cen

la t

utel

a o

guar

da h

an e

jerc

ido

la m

endi

cida

d y

han

lleva

do a

l niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e co

n el

los

porq

ue n

o te

nían

con

qui

én

deja

rle,

per

o nu

nca

esta

ndo

el n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte

enfe

rmo

o en

pre

cari

as c

ondi

cion

es d

e sa

lud.

O h

an e

jerc

ido

con

él la

men

dici

dad

de fo

rma

ocas

iona

l, en

mom

ento

s de

gra

ves

dific

ulta

des

fam

iliar

es, p

ero

no s

e tr

ata

de u

n pa

trón

frec

uent

e.

5.

No

pres

ente

El p

adre

y la

mad

re o

per

sona

s qu

e ej

erce

n la

tut

ela

o gu

arda

no

han

ejer

cido

nun

ca la

men

dici

dad

con

el n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte.

31

La

men

dici

dad

pued

e ej

erce

rse

pidi

endo

din

ero

en l

a ca

lle,

esta

blec

imie

ntos

púb

licos

o d

omic

ilios

pri

vado

s. I

nclu

ye t

ambi

én s

ituac

ione

s de

“m

endi

cida

d en

cubi

erta

” en

que

el

padr

e y

la m

adre

o

pers

onas

que

eje

rcen

la

tute

la o

gua

rda

enví

an a

l ni

ño,

niña

o a

dole

scen

te a

com

prar

alim

ento

s u

obje

tos

o a

obte

ner

dete

rmin

ados

ser

vici

os p

ropo

rcio

nánd

ole

una

cant

idad

eco

nóm

ica

que

sabe

n in

sufic

ient

e pa

ra e

llo, o

pro

porc

ioná

ndol

e ob

jeto

s de

esc

aso

valo

r (p

.ej.,

pañ

uelo

s de

pap

el, r

amas

de

árbo

l, po

stal

es)

para

su

vent

a so

licita

ndo

la v

olun

tad

de la

per

sona

que

los

adqu

iere

.

BOLETÍN OFICIAL DEL PAÍS VASCO N.º 233

lunes 12 de diciembre de 2011

2011/5937 (63/71)

Page 64: BOLET OCAL DEL PA VACO · N. 233 lunes 12 de diciembre de 2011 BOLET OCAL DEL PA VACO 2011/5937 (1/71) OTRAS DISPOSICIONES DEPARTAMENTO DE EMPLEO Y ASUNTOS SOCIALES 5937 DECRETO 230/2011,

28 Ju

nio

2011

62

D. E

XP

LOT

AC

IÓN

LA

BO

RA

L

El p

adre

y la

mad

re o

per

sona

s qu

e ej

erce

n la

tut

ela

o gu

arda

del

niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e le

asig

nan

con

cará

cter

obl

igat

orio

la r

ealiz

ació

n co

ntin

uada

de

trab

ajos

(se

excl

uyen

tar

eas

rela

cion

adas

con

la o

rgan

izac

ión

dom

éstic

a) q

ue: (

a) e

xced

en lo

s lím

ites

de lo

hab

itual

, (b)

deb

ería

n se

r re

aliz

ados

por

per

sona

s ad

ulta

s, (c

) int

erfie

ren

de

man

era

clar

a en

las

activ

idad

es y

nec

esid

ades

soc

iale

s y/

o es

cola

res

del n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte,

y (d

) le

son

asig

nado

s co

n el

obj

etiv

o fu

ndam

enta

l de

obte

ner

un b

enef

icio

ec

onóm

ico

o sim

ilar p

ara

el p

adre

, la

mad

re o

per

sona

s qu

e ej

erce

n la

tut

ela

o gu

arda

o p

ara

la e

stru

ctur

a fa

mili

ar.

Par

a ca

lific

ar u

n de

term

inad

o ni

vel

de g

rave

dad

bast

ará

con

que

se p

rese

nten

las

cir

cuns

tanc

ias

desc

rita

s en

uno

de

los

epíg

rafe

s (c

ada

epíg

rafe

se

seña

la c

on u

n pu

nto)

. ⇒

La

cal

ifica

ción

del

niv

el d

e gr

aved

ad s

e es

tabl

ece

fund

amen

talm

ente

en

base

a (

1) la

exi

sten

cia

de a

men

azas

o c

oacc

ione

s po

r pa

rte

del p

adre

, la

mad

re

o pe

rson

as q

ue e

jerc

en la

tut

ela

o gu

arda

par

a qu

e el

niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e re

alic

e un

a ac

tivi

dad

que

les

prop

orci

one

un b

enef

icio

eco

nóm

ico

o en

es

peci

es,

(2)

la f

recu

enci

a y

dura

ción

de

las

ocas

ione

s en

que

el

niño

, ni

ña o

ado

lesc

ente

ha

de t

raba

jar,

y (

3) e

l im

pact

o de

est

a si

tuac

ión

en l

as

acti

vida

des

form

ativ

as, l

údic

as y

soc

iale

s de

l niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e o

en s

us n

eces

idad

es d

e de

scan

so.

1.

G

rave

dad

muy

ele

vada

El p

adre

y la

mad

re o

per

sona

s qu

e ej

erce

n la

tut

ela

o gu

arda

del

niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e le

obl

igan

a h

acer

tra

bajo

s ex

trem

adam

ente

dur

os y

/o d

uran

te j

orna

das

exce

siva

men

te

prol

onga

das

para

su

edad

y/o

sit

uaci

ón q

ue d

eber

ían

ser

real

izad

os p

or p

erso

nas

adul

tas.

Pue

de q

ue s

e ha

ya o

blig

ado

al n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte

a tr

abaj

ar a

un e

stan

do e

nfer

mo

y qu

e se

le c

astig

ue s

i no

rind

e lo

esp

erad

o. N

o as

iste

a la

esc

uela

por

est

e m

otiv

o ni

dis

pone

ape

nas

de t

iem

po p

ara

acti

vida

des

lúdi

cas

y de

scan

so.

2.

G

rave

dad

elev

ada

• El

pad

re y

la m

adre

o p

erso

nas

que

ejer

cen

la t

utel

a o

guar

da d

el n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte

le a

sign

an h

abit

ualm

ente

la r

ealiz

ació

n de

tra

bajo

s de

eco

nom

ía s

umer

gida

. No

asis

te a

la

esc

uela

por

est

e m

otiv

o ni

disp

one

apen

as d

e tie

mpo

par

a ac

tivi

dade

s lú

dica

s y

desc

anso

. Pue

de q

ue e

stas

tar

eas

le s

ean

asig

nada

s fu

era

del h

orar

io e

scol

ar o

en

perí

odos

fest

ivos

, im

plic

ando

una

lim

itac

ión

y re

stri

cció

n to

tal d

e su

tie

mpo

libr

e y

de s

us o

port

unid

ades

de

rela

cion

arse

con

igua

les.

El p

adre

y la

mad

re o

per

sona

s qu

e ej

erce

n la

tut

ela

o gu

arda

de

un o

una

ado

lesc

ente

ent

re 1

6 y

18 a

ños

hace

n qu

e ab

ando

ne s

u fo

rmac

ión

acad

émic

a pa

ra p

oner

se a

tra

baja

r, a

pes

ar

de q

ue e

l o la

ado

lesc

ente

tie

ne u

n bu

en r

endi

mie

nto

y de

sea

segu

ir e

stud

iand

o. S

e ap

ropi

an d

e pa

rte

o de

tod

o el

din

ero

que

obtie

ne d

e su

tra

bajo

, no

sien

do é

ste

impr

esci

ndib

le

para

el s

oste

nim

ient

o de

la fa

mili

a o

pudi

endo

ser

sus

titu

ido

por

el t

raba

jo d

e la

s pe

rson

as a

dult

as.

3.

Gra

veda

d m

oder

ada

De

form

a re

peti

da, e

l pad

re y

la m

adre

o p

erso

nas

que

ejer

cen

la t

utel

a o

guar

da s

e lle

van

con

ello

s a

un n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte

esco

lari

zado

en

perí

odos

con

cret

os (

p.ej

., re

cogi

da d

e pr

oduc

tos

natu

rale

s) p

ara

que

les

ayud

e en

una

act

ivid

ad la

bora

l. Es

o se

pro

duce

en

perí

odos

esc

olar

es, l

o qu

e im

plic

a qu

e el

niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e de

je d

e as

isti

r al

cen

tro

y ha

pr

ovoc

ado

dific

ulta

des

sign

ifica

tiva

s a

nive

l de

adap

taci

ón y

/o r

endi

mie

nto

esco

lar.

El p

adre

y la

mad

re o

per

sona

s qu

e ej

erce

n la

tut

ela

o gu

arda

del

niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e le

asi

gnan

de

form

a ha

bitu

al t

raba

jos

de e

cono

mía

sum

ergi

da fu

era

del h

orar

io e

scol

ar o

du

rant

e p

erío

dos

fest

ivos

que

lim

itan

de

form

a ex

cesi

va –

aunq

ue n

o to

tal-

que

disp

onga

de

tiem

po li

bre

y pu

eda

rela

cion

arse

con

sus

igua

les.

4.

R

iesg

o le

ve

• U

na v

ez a

l año

, el p

adre

y la

mad

re o

per

sona

s qu

e ej

erce

n la

tut

ela

o gu

arda

se

lleva

n co

n el

los

a un

niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e es

cola

riza

do e

n un

per

íodo

con

cret

o (p

.ej.,

rec

ogid

a de

pr

oduc

tos

natu

rale

s) p

ara

que

les

ayud

e en

una

act

ivid

ad la

bora

l dur

ante

un

tiem

po q

ue n

unca

es

supe

rior

a t

res

sem

anas

. Eso

se

prod

uce

en p

erío

do e

scol

ar, l

o qu

e im

plic

a qu

e el

ni

ño, n

iña

o ad

oles

cent

e o

adol

esce

nte

deje

de

asis

tir

al c

entr

o. P

uede

que

hay

a re

quer

ido

apoy

os e

spec

iale

s pa

ra r

ecup

erar

el r

etra

so a

cadé

mic

o.

5.

No

pres

ente

El p

adre

y la

mad

re o

per

sona

s qu

e ej

erce

n la

tut

ela

o gu

arda

del

niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e pr

omue

ven

y fa

cilit

an q

ue c

ompl

ete

su a

ctiv

idad

aca

dém

ica

o fo

rmat

iva.

Le

asig

nan

resp

onsa

bilid

ades

do

més

ticas

o le

pid

en q

ue c

olab

ore

en la

fam

ilia

de u

na fo

rma

acor

de a

su

esta

tus

evol

utiv

o, a

segu

ránd

ose

de q

ue é

stas

no

inte

rfier

an c

on s

us a

ctiv

idad

es e

scol

ares

y q

ue d

ispo

ne d

e tie

mpo

lib

re y

de

opor

tuni

dade

s pa

ra r

elac

iona

rse

con

igua

les.

BOLETÍN OFICIAL DEL PAÍS VASCO N.º 233

lunes 12 de diciembre de 2011

2011/5937 (64/71)

Page 65: BOLET OCAL DEL PA VACO · N. 233 lunes 12 de diciembre de 2011 BOLET OCAL DEL PA VACO 2011/5937 (1/71) OTRAS DISPOSICIONES DEPARTAMENTO DE EMPLEO Y ASUNTOS SOCIALES 5937 DECRETO 230/2011,

28 Ju

nio

2011

63

OT

RA

S SI

TU

AC

ION

ES

ESP

EC

ÍFIC

AS

QU

E C

ON

STIT

UY

EN

RIE

SGO

GR

AV

E O

DE

SAM

PA

RO

En

las

situ

acio

nes

desc

rita

s a

cont

inua

ción

, el

pad

re,

la m

adre

o l

as p

erso

nas

que

ejer

cen

la t

utel

a o

guar

da p

rese

ntan

una

ser

ie d

e ca

ract

erís

tica

s o

limit

acio

nes

que

hace

n pe

nsar

que

la

vida

o i

nteg

rida

d bá

sica

s de

l ni

ño,

niña

o a

dole

scen

te p

uede

n en

cont

rase

en

seri

o pe

ligro

y n

o ha

y el

emen

tos

de

cont

rol e

n el

ent

orno

fam

iliar

que

pue

dan

supl

ir e

sos

défic

its

y ga

rant

izar

una

ate

nció

n m

ínim

amen

te a

decu

ada

a la

s ne

cesi

dade

s bá

sica

s de

l niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e.

Par

a ca

lific

ar la

exi

sten

cia

de e

stas

sit

uaci

ones

bas

tará

con

que

se

pres

ente

n la

s ci

rcun

stan

cias

des

crit

as e

n un

o de

los

epíg

rafe

s (c

ada

epíg

rafe

se

seña

la c

on

un p

unto

).

La e

xist

enci

a de

est

as c

ircu

nsta

ncia

s de

berá

ser

exp

lora

da e

n to

dos

los

caso

s , i

ndep

endi

ente

men

te d

e qu

e se

hay

a id

enti

ficad

o ot

ra t

ipol

ogía

de

desp

rote

cció

n y

de s

u ni

vel d

e gr

aved

ad.

Aun

que

no s

e ha

pro

duci

do n

ingu

na d

e la

s ti

polo

gías

de

desp

rote

cció

n se

ñala

das

ante

rior

men

te, l

a pr

esen

cia

de a

lgun

a de

las

circ

unst

anci

as s

eñal

adas

en

este

apa

rtad

o co

nlle

vará

aut

omát

icam

ente

la c

alifi

caci

ón d

el c

aso

com

o de

gra

veda

d el

evad

a.

A. ANTECEDENTES DE DESPROTECCIÓN GRAVE

PERPETRADA POR EL PADRE, LA MADRE O PERSONAS QUE EJERCEN

LA TUTELA O GUARDA

• El

pad

re, l

a m

adre

o p

erso

nas

que

ejer

cen

la t

utel

a o

guar

da d

el n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte

han

prot

agon

izad

o ep

isod

ios

de a

gres

ión

sexu

al h

acia

otr

os n

iños

, niñ

as o

ad

oles

cent

es y

sin

tra

tam

ient

o ex

itos

o.

• El

pad

re, l

a m

adre

o p

erso

nas

que

ejer

cen

la t

utel

a o

guar

da d

el n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte

han

perp

etra

do e

n el

pas

ado

acto

s gr

aves

de

mal

trat

o, a

buso

sex

ual o

ne

glig

enci

a ha

cia

ese

niño

, niñ

a o

adol

esce

nte

u ot

ros

niño

s, n

iñas

o a

dole

scen

tes

y la

s ci

rcun

stan

cias

que

pro

voca

ron

o ro

dear

on d

icha

sit

uaci

ón n

o se

han

m

odifi

cado

(p.

ej.,

no h

an r

ecib

ido

trat

amie

nto,

per

sist

enci

a de

pro

blem

as g

rave

s de

alc

ohol

ismo,

abu

so d

e dr

ogas

, tra

stor

nos

men

tale

s o

pers

onal

idad

es a

ltam

ente

di

sfun

cion

ales

). •

El p

adre

, la

mad

re o

per

sona

s qu

e ej

erce

n la

tut

ela

o gu

arda

del

niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e se

han

vis

to im

plic

ados

ant

erio

rmen

te e

n si

tuac

ione

s de

vio

lenc

ia d

e pa

reja

o

con

otra

s pe

rson

as a

dult

as e

n la

fam

ilia

que

han

prov

ocad

o un

dañ

o gr

ave

en e

l niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e, y

dic

ha p

erso

na h

a vu

elto

a e

stab

lece

r un

a re

laci

ón

de e

se t

ipo

sin

habe

r re

suel

to lo

s pr

oble

mas

que

la p

rovo

caro

n an

teri

orm

ente

(po

r ej

empl

o, p

arej

a co

n pr

oble

mas

de

viol

enci

a do

més

tica

que

se r

euni

fica

sin h

aber

re

suel

to s

us d

ificu

ltade

s, p

ersi

sten

cia

de p

robl

emas

gra

ves

de a

lcoh

olis

mo)

.

B. GRAVES DIFICULTADES PERSONALES EN EL PADRE,

LA MADRE O PERSONAS QUE EJERCEN LA TUTELA O

GUARDA

El p

adre

, la

mad

re o

per

sona

s qu

e ej

erce

n la

tut

ela

o gu

arda

del

niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e pa

dece

n un

tra

stor

no p

sico

pato

lógi

co q

ue im

plic

a p

érdi

da d

e co

ntac

to c

on

la r

ealid

ad, s

eria

lim

itac

ión

de s

u ca

paci

dad

de ju

icio

y t

oma

de d

ecis

ión,

e in

capa

cita

ción

par

a el

des

arro

llo d

e un

a vi

da a

utón

oma.

El t

rast

orno

pue

de s

er

crón

ico

o de

apa

rici

ón r

ecie

nte;

pue

de m

anife

star

se d

e fo

rma

cont

inua

da o

en

perí

odos

con

cret

os. P

uede

que

la p

erso

na t

ome

med

icac

ión,

per

o és

ta o

las

cond

icio

nes

en

que

se t

oma

no a

segu

ran

que

no h

aya

pérd

idas

ser

ias

de c

ontr

ol. P

uede

hab

er h

abid

o m

anife

stac

ione

s o

inte

ntos

de

suic

idio

, del

irio

s, r

echa

zo e

xtre

mo

al n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte,

o m

anife

stac

ione

s de

tem

or a

per

der

el c

ontr

ol y

dañ

arle

ser

iam

ente

. •

El p

adre

y la

mad

re o

per

sona

s qu

e ej

erce

n la

tut

ela

o gu

arda

del

niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e tie

nen

una

limita

ción

inte

lect

ual (

retr

aso

men

tal m

edio

o p

rofu

ndo)

que

les

inca

paci

ta p

ara

el d

esar

rollo

de

una

vida

aut

ónom

a. N

ingu

no d

e el

los

tiene

una

s ca

paci

dade

s in

tele

ctua

les

que

les

perm

itan

ser

autó

nom

os.

• El

pad

re y

la

mad

re o

per

sona

s qu

e ej

erce

n la

tut

ela

o gu

arda

del

niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e tie

nen

un p

robl

ema

grav

e y

crón

ico

o pr

olon

gado

de

cons

umo

de a

lcoh

ol

y/o

drog

as. L

a m

ayor

par

te d

el t

iem

po s

e en

cuen

tran

baj

o lo

s ef

ecto

s de

las

drog

as y

/o e

l alc

ohol

. No

reci

ben

trat

amie

nto.

Pue

de q

ue e

stén

en

proc

eso

de t

rata

mie

nto,

pe

ro lo

s y

las

prof

esio

nale

s re

spon

sabl

es d

el m

ism

o no

gar

antiz

an q

ue n

o se

pro

duzc

a un

a re

caíd

a a

cort

o pl

azo

o qu

e no

exi

sta

cons

umo.

Pue

de h

aber

hab

ido

trat

amie

ntos

ant

erio

res,

per

o és

tos

han

sido

falli

dos.

El p

adre

y la

mad

re s

on m

enor

es d

e ed

ad, y

no

disp

onen

de

apoy

os e

n su

ent

orno

, y

pres

enta

n un

alto

gra

do d

e in

mad

urez

o in

esta

bilid

ad, y

sin

cap

acid

ad p

ara

prio

riza

r su

ficie

ntem

ente

las

nece

sida

des

de s

u hi

jo o

hija

fren

te a

las

suya

s pr

opia

s, y

sin

cap

acid

ad p

ara

plan

ifica

r el

futu

ro a

med

io o

larg

o pl

azo.

BOLETÍN OFICIAL DEL PAÍS VASCO N.º 233

lunes 12 de diciembre de 2011

2011/5937 (65/71)

Page 66: BOLET OCAL DEL PA VACO · N. 233 lunes 12 de diciembre de 2011 BOLET OCAL DEL PA VACO 2011/5937 (1/71) OTRAS DISPOSICIONES DEPARTAMENTO DE EMPLEO Y ASUNTOS SOCIALES 5937 DECRETO 230/2011,

28 Ju

nio

2011

64

A

nexo

I: G

losa

rio

BOLETÍN OFICIAL DEL PAÍS VASCO N.º 233

lunes 12 de diciembre de 2011

2011/5937 (66/71)

Page 67: BOLET OCAL DEL PA VACO · N. 233 lunes 12 de diciembre de 2011 BOLET OCAL DEL PA VACO 2011/5937 (1/71) OTRAS DISPOSICIONES DEPARTAMENTO DE EMPLEO Y ASUNTOS SOCIALES 5937 DECRETO 230/2011,

28 Ju

nio

2011

65

SIT

UA

CIO

NE

S D

E R

IESG

O (

art.

17 L

ey O

rgán

ica

1/19

96, d

e 15

de

ener

o, d

e Pr

otec

ción

Jurí

dica

del

Men

or;

art.

51 L

ey 3

/200

5 de

18

de fe

brer

o, d

e A

tenc

ión

y Pr

otec

ción

a la

In

fanc

ia y

la A

dole

scen

cia)

: “Aq

uella

s qu

e pe

rjudi

quen

el d

esar

rollo

per

sona

l o s

ocia

l del

niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e, q

ue n

o qu

epa

calif

icar d

e de

sam

paro

y q

ue, p

or lo

tant

o, n

o re

quie

ran

la a

sunc

ión

de la

tute

la p

or m

inist

erio

de

la le

y”.

SIT

UA

CIÓ

N D

E D

ESA

MP

AR

O (

art.

172.

1 C

ódig

o C

ivil;

art

. 56

Ley

3/20

05 d

e 18

de

febr

ero,

de

Ate

nció

n y

Prot

ecci

ón a

la I

nfan

cia

y la

Ado

lesc

enci

a): “

La q

ue s

e pr

oduc

e de

he

cho

a ca

usa

del i

ncum

plim

ient

o, o

del

impo

sible

o in

adec

uado

eje

rcici

o de

los

debe

res

de p

rote

cció

n es

tabl

ecid

os p

or la

s le

yes

para

la g

uard

a de

los

men

ores

, cua

ndo

ésto

s qu

eden

priv

ados

de

la

nece

saria

asis

tenc

ia m

oral

o m

ater

ial”

. La

decl

arac

ión

de la

situ

ació

n de

des

ampa

ro im

plic

a la

asu

nció

n de

la t

utel

a de

l niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e po

r m

inis

teri

o de

ley

por

part

e de

la

adm

inis

trac

ión

públ

ica

com

pete

nte,

con

lleva

la s

uspe

nsió

n a

sus

padr

es y

mad

res

o tu

tore

s de

la p

atri

a po

test

ad o

la t

utel

a or

dina

ria,

y la

apl

icac

ión

de la

s m

edid

as d

e pr

otec

ción

que

co

rres

pond

an.

DE

SPR

OT

ECC

IÓN

DE

GR

AV

ED

AD

MO

DE

RA

DA

, ELE

VA

DA

O M

UY

ELE

VA

DA

: La

que

se

prod

uce

cuan

do e

l pad

re, m

adre

o p

erso

nas

que

ejer

cen

la t

utel

a o

guar

da

de u

na p

erso

na m

enor

de

edad

: -

se e

ncue

ntra

n in

capa

cita

dos

o im

posib

ilita

dos

para

eje

rcer

los

debe

res

de p

rote

cció

n, o

-

los

ejer

cen

de m

aner

a in

adec

uada

, de

for

ma

que

el n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte

tiene

nec

esid

ades

bás

icas

sin

sat

isfa

cer

que

le h

an p

rovo

cado

o e

s pr

obab

le q

ue l

e pr

ovoq

uen

un d

año

sign

ifica

tivo

en s

u sa

lud

y de

sarr

ollo

, -

pudi

endo

pro

voca

r la

pri

vaci

ón d

e su

nec

esar

ia a

sist

enci

a m

oral

o m

ater

ial.

Las

situ

acio

nes

de d

espr

otec

ción

pue

den

cons

titui

r ri

esgo

o d

esam

paro

dep

endi

endo

de

su g

rave

dad.

Á

RE

AS

DE

DE

SAR

RO

LLO

INFA

NT

IL/A

DO

LESC

EN

TE

:

1.

Des

arro

llo fí

sico.

2.

D

esar

rollo

psí

quic

o. I

nclu

ye la

s ár

eas

emoc

iona

l (re

feri

da f

unda

men

talm

ente

a la

con

stru

cció

n de

la id

entid

ad; a

utoe

stim

a; s

egur

idad

y c

onfia

nza

en u

no m

ism

o y

en e

l m

undo

que

le

rode

a; i

dent

ifica

ción

, m

anej

o, e

xpre

sión

y c

ontr

ol d

e em

ocio

nes;

ide

ntid

ad s

exua

l), s

ocia

l (r

efer

ida

a la

s pa

utas

de

com

unic

ació

n y

rela

ción

con

otr

as

pers

onas

, tan

to ig

uale

s co

mo

pers

onas

adu

ltas)

y c

ogni

tiva

(ref

erid

a a

proc

esos

cog

nitiv

os b

ásic

os –

perc

epci

ón, a

tenc

ión,

mem

oria

, im

agin

ació

n- y

sup

erio

res

–len

guaj

e y

pens

amie

nto-

razo

nam

ient

o-).

DA

ÑO

SIG

NIF

ICA

TIV

O E

N E

L D

ESA

RR

OLL

O: E

l dañ

o ex

peri

men

tado

por

un

niño

, niñ

a o

adol

esce

nte

cons

tituy

e un

dañ

o sig

nific

ativo

cua

ndo

se p

rese

nte

una

o va

rias

de

las

sigu

ient

es c

ircu

nsta

ncia

s:

El d

año

que

pade

ce e

l niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e en

una

o v

aria

s ár

eas

de d

esar

rollo

(fís

ico,

em

ocio

nal,

soci

al y

/o c

ogni

tivo)

le c

oloc

a en

los

extr

emos

de

lo e

sper

able

a s

u ed

ad

o m

anifi

esta

un

func

iona

mie

nto

extr

emad

amen

te li

mita

do o

per

turb

ado;

las

dific

ulta

des

en u

na o

var

ias

área

s de

des

arro

llo p

ersi

sten

a lo

larg

o de

dife

rent

es e

tapa

s ev

olut

ivas

; o

el d

año

afec

ta s

imul

táne

amen

te a

l men

os a

dos

áre

as d

e de

sarr

ollo

(fís

ico,

em

ocio

nal,

soci

al y

/o c

ogni

tivo)

.

La d

espr

otec

ción

ha

colo

cado

al n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte

en r

iesg

o de

mue

rte,

de

una

disc

apac

idad

per

man

ente

, o d

e un

a en

ferm

edad

o t

rast

orno

físic

o de

car

ácte

r gr

ave.

El n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte

pres

enta

lesi

ones

físi

cas

en d

eter

min

adas

zon

as d

el c

uerp

o (c

ara,

cab

eza,

lesio

nes

inte

rnas

, ano

, gen

itale

s) o

req

uier

e ho

spita

lizac

ión

o tr

atam

ient

o m

édic

o co

mo

cons

ecue

ncia

del

mal

trat

o.

El

niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e es

aba

ndon

ado

por

su p

adre

y m

adre

o p

erso

nas

que

ejer

cen

su t

utel

a o

guar

da, s

in q

ue e

stas

per

sona

s m

anifi

este

n in

tenc

ión

de v

olve

r.

El

niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e ha

sid

o ob

jeto

de

abus

o se

xual

intr

afam

iliar

–co

n o

sin

cont

acto

físi

co-.

El

niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e ha

sid

o in

duci

do a

com

eter

acc

ione

s de

lictiv

as g

rave

s, a

la p

rost

ituci

ón o

ha

sido

exp

lota

do s

exua

lmen

te.

DA

ÑO

PSÍ

QU

ICO

GR

AV

E:

“Pr

esen

cia c

onst

atad

a en

el n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte

de (a

) un

tras

torn

o ps

icopa

toló

gico

, (b)

sín

tom

as c

línico

s de

ans

ieda

d, d

epre

sión,

ret

raim

ient

o o

cond

ucta

re

chaz

ante

, con

duct

as a

gres

ivas

o au

tode

stru

ctiva

s, o

retra

sos

en e

l des

arro

llo, o

(c) o

tros

prob

lem

as s

ever

os d

e co

mpo

rtam

ient

o qu

e co

mpr

omet

en s

eria

men

te s

u pr

oces

o de

des

arro

llo y

ada

ptac

ión

pers

onal

y s

ocia

l y r

equi

eren

tra

tam

ient

o es

pecia

lizad

o in

med

iato

”.

La p

rese

ncia

de

sínt

omas

clín

icos

deb

erá

esta

blec

erse

en

base

a l

a ap

licac

ión

de t

écni

cas

diag

nóst

icas

obj

etiv

as y

/o

inst

rum

ento

s qu

e di

spon

gan

de ín

dice

s ad

ecua

dos

de fi

abili

dad

y va

lidez

.

BOLETÍN OFICIAL DEL PAÍS VASCO N.º 233

lunes 12 de diciembre de 2011

2011/5937 (67/71)

Page 68: BOLET OCAL DEL PA VACO · N. 233 lunes 12 de diciembre de 2011 BOLET OCAL DEL PA VACO 2011/5937 (1/71) OTRAS DISPOSICIONES DEPARTAMENTO DE EMPLEO Y ASUNTOS SOCIALES 5937 DECRETO 230/2011,

28 Ju

nio

2011

66

PR

EV

ENC

IÓN

PR

IMA

RIA

: A

ctua

cion

es d

irig

idas

al c

onju

nto

de la

pob

laci

ón q

ue p

rete

nden

mej

orar

la c

alid

ad g

loba

l de

vida

de

las

fam

ilias

y lo

s ni

ños,

niñ

as y

ado

lesc

ente

s, y

ev

itar

la a

pari

ción

de

nuev

as s

ituac

ione

s de

des

prot

ecci

ón.

Las

actu

acio

nes

de p

reve

nció

n pr

imar

ia:

- so

n pr

oact

ivas

, no

reac

tivas

, rea

lizán

dose

ant

es d

e qu

e se

pro

duzc

a el

pro

blem

a a

prev

enir

, no

desp

ués

de q

ue h

aya

afec

tado

a la

s pe

rson

as,

- ce

ntra

n su

acc

ión

en l

as s

ituac

ione

s am

bien

tale

s o

proc

esos

soc

iale

s qu

e ge

nera

n o

extie

nden

el

prob

lem

a en

la p

obla

ción

tra

tand

o de

evi

tar

que

apar

ezca

o s

e ex

tiend

a, y

-

van

diri

gida

s a

pers

onas

o g

rupo

s no

afe

ctad

os p

or e

l pro

blem

a.

PR

EV

ENC

IÓN

SE

CU

ND

AR

IA:

Act

uaci

ones

dir

igid

as a

fam

ilias

o n

iños

, niñ

as y

ado

lesc

ente

s qu

e pr

esen

tan

una

seri

e de

difi

culta

des

o lim

itaci

ones

que

les

hace

n vu

lner

able

s a

la

apar

ició

n de

pro

blem

as d

e de

spro

tecc

ión

o qu

e pu

eden

per

judi

car

el d

esar

rollo

per

sona

l o

soci

al d

e la

per

sona

men

or d

e ed

ad.

El

obje

tivo

de l

as a

ctua

cion

es o

pro

gram

as d

e pr

even

ción

sec

unda

ria

es e

vita

r la

apa

rici

ón d

el p

robl

ema

inte

rvin

iend

o so

bre

los

fact

ores

esp

ecífi

cos

que

se c

onoc

e pr

ovoc

an o

pro

mue

ven

su d

esar

rollo

. La

s ac

tuac

ione

s de

pre

venc

ión

secu

ndar

ia d

eben

ser

esp

ecífi

cas,

eva

luab

les

y es

tar

clar

amen

te d

irig

idas

al o

bjet

ivo

que

se p

rete

nde

y a

una

pobl

ació

n di

ana

defin

ida.

PR

OG

RA

MA

S D

E P

RES

ER

VA

CIÓ

N F

AM

ILIA

R: D

esar

rolla

dos

por

los

Serv

icio

s So

cial

es M

unic

ipal

es y

Ter

rito

rial

es.

Prop

orci

onan

apo

yo p

sico

-soc

io-e

duca

tivo

a fa

mili

as c

on

niño

s, n

iñas

o a

dole

scen

tes

en s

ituac

ión

de r

iesg

o m

oder

ado

o gr

ave,

cua

ndo

esto

s úl

timos

per

man

ecen

en

el d

omic

ilio

fam

iliar

. Sus

obj

etiv

os s

e ce

ntra

n en

: -

gara

ntiz

ar la

cob

ertu

ra d

e la

s ne

cesi

dade

s bá

sica

s de

l niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e en

su

ento

rno

fam

iliar

y s

ocia

l nat

ural

, -

final

izar

la s

ituac

ión

de d

espr

otec

ción

y e

stab

lece

r la

s co

ndic

ione

s ne

cesa

rias

par

a ev

itar

su r

eapa

rici

ón,

- m

ante

ner

la u

nida

d fa

mili

ar,

- ca

paci

tar

o co

mpl

emen

tar

al p

adre

, mad

re o

per

sona

s qu

e ej

erce

n la

tut

ela

o gu

arda

del

niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e pa

ra e

l ade

cuad

o ej

erci

cio

del r

ol p

aren

tal,

y

- re

para

r la

s se

cuel

as q

ue la

des

prot

ecci

ón h

a pr

ovoc

ado

en e

l niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e.

Su in

terv

enci

ón p

uede

llev

arse

a c

abo

en d

ifere

ntes

con

text

os (d

omic

ilio

fam

iliar

, cal

le, d

espa

cho,

etc

.) en

func

ión

de la

s ne

cesi

dade

s de

cad

a ca

so.

PR

OG

RA

MA

S D

E R

EU

NIF

ICA

CIÓ

N F

AM

ILIA

R: D

esar

rolla

dos

por

los

Serv

icio

s So

cial

es T

erri

tori

ales

. Pro

porc

iona

n ap

oyo

psic

o-so

cio-

educ

ativ

o a

fam

ilias

con

ni

ños,

niñ

as

o ad

oles

cent

es e

n si

tuac

ión

de r

iesg

o gr

ave

o de

sam

paro

que

han

req

ueri

do la

ado

pció

n de

una

med

ida

lega

l de

prot

ecci

ón. S

us o

bjet

ivos

se

cent

ran

en:

- co

nseg

uir

el r

etor

no d

el n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte

a la

fam

ilia

en e

l pla

zo d

e tie

mpo

más

bre

ve p

osib

le, g

aran

tizan

do la

cob

ertu

ra d

e su

s ne

cesi

dade

s bá

sica

s,

- es

tabl

ecer

las

cond

icio

nes

nece

sari

as p

ara

evita

r la

rea

pari

ción

de

la d

espr

otec

ción

, -

capa

cita

r o

com

plem

enta

r a

las

figur

as p

aren

tale

s pa

ra e

l ade

cuad

o ej

erci

cio

de lo

s de

bere

s de

pro

tecc

ión,

y

- re

para

r la

s se

cuel

as q

ue la

des

prot

ecci

ón h

a pr

ovoc

ado

en e

l niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e.

Su in

terv

enci

ón p

uede

llev

arse

a c

abo

en d

ifere

ntes

con

text

os (d

omic

ilio

fam

iliar

, cal

le, d

espa

cho,

etc

.) en

func

ión

de la

s ne

cesi

dade

s de

cad

a ca

so.

BOLETÍN OFICIAL DEL PAÍS VASCO N.º 233

lunes 12 de diciembre de 2011

2011/5937 (68/71)

Page 69: BOLET OCAL DEL PA VACO · N. 233 lunes 12 de diciembre de 2011 BOLET OCAL DEL PA VACO 2011/5937 (1/71) OTRAS DISPOSICIONES DEPARTAMENTO DE EMPLEO Y ASUNTOS SOCIALES 5937 DECRETO 230/2011,

28 Ju

nio

2011

67

A

nexo

II:

Hoj

a-re

sum

en d

el in

stru

men

to

BOLETÍN OFICIAL DEL PAÍS VASCO N.º 233

lunes 12 de diciembre de 2011

2011/5937 (69/71)

Page 70: BOLET OCAL DEL PA VACO · N. 233 lunes 12 de diciembre de 2011 BOLET OCAL DEL PA VACO 2011/5937 (1/71) OTRAS DISPOSICIONES DEPARTAMENTO DE EMPLEO Y ASUNTOS SOCIALES 5937 DECRETO 230/2011,

28 Ju

nio

2011

68

V

ALO

RA

CIÓ

N D

E LA

GR

AV

EDA

D D

E SI

TUA

CIO

NES

DE

RIE

SGO

Y D

ESA

MP

AR

O:

HO

JA-R

ESU

MEN

N

OM

BR

E, A

PELL

IDO

S Y

EDA

D D

EL N

IÑO

, NIÑ

A O

AD

OLE

SCEN

TE:

FEC

HA

: N

OM

BR

E Y

APE

LLID

OS

DEL

PR

OFE

SIO

NA

L:

SE

RVI

CIO

:

Sin información

No existe

Sospecha (*)

Riesgo leve (*)

Gravedad moderada

Gravedad elevada

Gravedad muy elevada

Sin información

No existe

Sospecha (*)

Riesgo leve (*)

Gravedad moderada

Gravedad elevada

Gravedad muy elevada

1.- M

ALT

RA

TO F

ÍSIC

O

3.

- AB

USO

SEX

UA

L

• M

altr

ato

físic

o

• A

buso

sex

ual

2.

- NEG

LIG

ENC

IA

4.

- MA

LTR

ATO

PSÍ

QU

ICO

Neg

ligen

cia

nece

sida

des

físic

as

Mal

trat

o em

ocio

nal

o

Alim

enta

ción

Inst

rum

enta

lizac

ión

en c

onfli

ctos

figu

ras

pare

ntal

es

o

C

uida

do d

e la

sal

ud fí

sica

Expo

sici

ón a

situ

acio

nes

de v

iole

ncia

o

Ves

tido

• A

men

azas

de

agre

sión

físi

ca

o

H

igie

ne p

erso

nal

5.- A

BA

ND

ON

O

o

Con

dici

ones

hig

iéni

cas

vivi

enda

Aba

ndon

o

o

E

stab

ilida

d y

cond

icio

nes

de

habi

tabi

lidad

de

la v

ivie

nda

6.- I

NC

APA

CID

AD

PA

REN

TAL

DE

CO

NTR

OL

DE

LA C

ON

DU

CTA

DEL

NIÑ

O, N

IÑA

AD

OLE

SCEN

TE

• N

eglig

enci

a ne

cesi

dade

s de

seg

urid

ad

Inca

paci

dad

pare

ntal

de

cont

rol d

e la

con

duct

a de

l ni

ño, n

iña

o ad

oles

cent

e

o

Seg

urid

ad v

ivie

nda

y pr

even

ción

ries

gos

7.- O

TRA

S

o

Sup

ervi

sión

Trat

o in

apro

piad

o o

P

rote

cció

n an

te d

espr

otec

ción

gra

ve

perp

etra

da p

or o

tras

pers

onas

o

P

rivac

ión

delib

erad

a de

com

ida

y ag

ua

• N

eglig

enci

a ne

cesi

dade

s fo

rmat

ivas

o

C

onfin

amie

nto

o re

stric

ción

físi

ca

Neg

ligen

cia

nece

sida

des

psíq

uica

s

o

Exp

ulsi

ón o

neg

ació

n de

la e

ntra

da a

l dom

icili

o

o

In

tera

cció

n y

afec

to

• C

orru

pció

n

o

Est

imul

ació

n

Men

dici

dad

o

A

tenc

ión

prob

lem

as e

moc

iona

les

grav

es

• Ex

plot

ació

n la

bora

l

o

Nor

mas

, lím

ites

y tra

nsm

isió

n va

lore

s m

oral

es p

ositi

vos

8.

- O

TRA

S SI

TUA

CIO

NES

ESP

ECÍF

ICA

S Q

UE

CO

NST

ITU

YEN

RIE

SGO

GR

AVE

O D

ESA

MPA

RO

Si

n in

form

ació

n N

o So

spec

ha

• A

ntec

eden

tes

de d

espr

otec

ción

gra

ve p

erpe

trad

a po

r el p

adre

, la

mad

re o

per

sona

s qu

e ej

erce

n la

tute

la o

gua

rda

• G

rave

s di

ficul

tade

s pe

rson

ales

en

el p

adre

, la

mad

re o

per

sona

s qu

e ej

erce

n la

tute

la o

gua

rda

O

TRA

INFO

RM

AC

IÓN

REL

EVA

NTE

A C

ON

SID

ERA

R P

AR

A C

ALI

FIC

AR

EL

NIV

EL D

E G

RA

VED

AD

D

EL C

ASO

(con

cien

cia

de p

robl

ema,

mot

ivac

ión

de c

ambi

o, c

olab

orac

ión,

otr

os)

SI

N

INFO

RM

AC

IÓN

N

O

R

IESG

O

SOSP

ECH

A

RIE

SGO

LE

VE

RIE

SGO

M

OD

ERA

DO

R

IESG

O

GR

AVE

D

ESA

MPA

RO

VALO

RA

CIÓ

N G

LOB

AL

DEL

NIV

EL D

E G

RA

VED

AD

A

CTU

AC

IÓN

A S

EGU

IR

(*) V

er a

nota

cion

es e

n el

reve

rso.

BOLETÍN OFICIAL DEL PAÍS VASCO N.º 233

lunes 12 de diciembre de 2011

2011/5937 (70/71)

Page 71: BOLET OCAL DEL PA VACO · N. 233 lunes 12 de diciembre de 2011 BOLET OCAL DEL PA VACO 2011/5937 (1/71) OTRAS DISPOSICIONES DEPARTAMENTO DE EMPLEO Y ASUNTOS SOCIALES 5937 DECRETO 230/2011,

28 Ju

nio

2011

69

INST

RU

CC

ION

ES P

AR

A L

A C

UM

PLIM

ENTA

CIÓ

N D

E LA

HO

JA-R

ESU

MEN

:

o

Se

cum

plim

enta

rá u

na h

oja-

resu

men

par

a ca

da n

iño,

niñ

a o

adol

esce

nte.

o

Se

han

de

com

plet

ar to

dos

los

apar

tado

s. C

uand

o no

hay

a in

form

ació

n so

bre

algu

no d

e el

los,

se

seña

lará

así

.

o

Cal

ifica

ción

de

las

tipol

ogía

s de

des

prot

ecci

ón:

“Sin

inf

orm

ació

n”:

N

o se

dis

pone

de

info

rmac

ión

resp

ecto

a l

a pr

esen

cia

o no

de

la s

ituac

ión

que

se e

stá

valo

rand

o o

la

info

rmac

ión

de q

ue s

e di

spon

e al

resp

ecto

es

clar

amen

te in

sufic

ient

e. N

o ha

y in

dica

dore

s qu

e ha

gan

pens

ar q

ue la

situ

ació

n se

est

á pr

oduc

iend

o, p

ero

podr

ía e

xist

ir (Ejemplo:

Info

rme

que

desc

ribe

a un

niñ

o de

dos

año

s ob

jeto

de

negl

igen

cia

grav

e en

las

área

s de

cui

dado

de

la s

alud

físi

ca e

hig

iene

per

sona

l y n

eglig

enci

a m

oder

ada

en n

eces

idad

es fo

rmat

ivas

. No

hay

ning

una

info

rmac

ión

sobr

e la

sup

ervi

sión

que

re

cibe

por

par

te d

e su

pad

re,

mad

re o

per

sona

s qu

e ej

erce

n su

tut

ela

o gu

arda

. D

ado

que

podr

ía e

xist

ir, la

tip

olog

ía d

e “n

eglig

enci

a en

su

perv

isió

n” s

e ca

lific

ará

com

o “s

in in

form

ació

n”)

“N

o ex

iste

”: L

a in

form

ació

n re

cogi

da o

dis

poni

ble

en re

laci

ón a

l niñ

o, n

iña

o ad

oles

cent

e lle

va a

con

clui

r que

no

exis

te e

sa ti

polo

gía

de d

espr

otec

ción

y n

o ha

y ni

ngún

dat

o qu

e ha

ga s

ospe

char

que

pue

da e

star

pro

duci

éndo

se.

“Sos

pech

a”: H

ay in

dica

dore

s qu

e ha

cen

pens

ar q

ue la

situ

ació

n pu

ede

esta

r pr

oduc

iénd

ose,

aun

que

la in

form

ació

n re

caba

da n

o es

co

nclu

yent

e.

En

est

os c

asos

, se

espe

cific

ará

en la

hoj

a-re

sum

en: S

=Sos

pech

a si

n de

term

inar

pos

ible

niv

el d

e gr

aved

ad, S

-RL=

Sos

pech

a de

si

tuac

ión

de ri

esgo

leve

, S-M

=Sos

pech

a de

des

prot

ecci

ón d

e gr

aved

ad m

oder

ada,

S-E

=Sos

pech

a de

des

prot

ecci

ón d

e gr

aved

ad

elev

ada,

S-M

E=S

ospe

cha

de d

espr

otec

ción

de

grav

edad

muy

ele

vada

.

BOLETÍN OFICIAL DEL PAÍS VASCO N.º 233

lunes 12 de diciembre de 2011

2011/5937 (71/71)