BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA€¦ · portables. A dignidade da persoa constitúese...

28
Número 486 IX lexislatura 25 de xuño de 2015 BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA SUMARIO 1. Procedementos parlamentarios 1.1. Procedementos de natureza normativa 1.1.1. Normas aprobadas 1.1.1.1. Leis Lei de dereitos e garantías da dignidade das persoas enfermas ter- minais 115626 4. Informacións e correccións de erros 4.2. Correccións de erros Corrección de erros no Informe da Ponencia sobre o Proxecto de lei de financiamento de formacións políticas e de fundacións e asocia- cións vinculadas, publicado no Boletín Oficial do Parlamento de Galicia núm. 485, fascículo 3, do 23 de xuño de 2015 115650 Fascículo 1

Transcript of BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA€¦ · portables. A dignidade da persoa constitúese...

Page 1: BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA€¦ · portables. A dignidade da persoa constitúese como núcleo central da Declaración Universal dos Dereitos Humanos (1948); é fundamento

Número 486 IX lexislatura 25 de xuño de 2015

BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA

SUMARIO

1. Procedementos parlamentarios1.1. Procedementos de natureza normativa1.1.1. Normas aprobadas

1.1.1.1. Leis

Lei de dereitos e garantías da dignidade das persoas enfermas ter-

minais 115626

4. Informacións e correccións de erros4.2. Correccións de erros

Corrección de erros no Informe da Ponencia sobre o Proxecto de lei

de financiamento de formacións políticas e de fundacións e asocia-

cións vinculadas, publicado no Boletín Oficial do Parlamento de

Galicia núm. 485, fascículo 3, do 23 de xuño de 2015 115650

Fascículo 1

Page 2: BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA€¦ · portables. A dignidade da persoa constitúese como núcleo central da Declaración Universal dos Dereitos Humanos (1948); é fundamento

1. Procedementos parlamentarios1.1. Procedementos de natureza normativa1.1.1. Normas aprobadas

1.1.1.1. Leis

Lei de dereitos e garantías da dignidade das persoas enfermas

terminais

O Parlamento de Galicia, na sesión plenaria do día 22 dexuño de 2015, aprobou, pola unanimidade dos 70 deputadose deputadas presentes, a Lei de dereitos e garantías da dig-nidade das persoas enfermas termináis.

Santiago de Compostela, 23 de xuño de 2015Pilar Rojo Noguera

Presidenta

Lei de dereitos e garantías da dignidade das persoas enfermas

terminais

Exposición de motivos

É unha evidencia que a morte constitúe a única certezaque temos os seres humanos desde o momento mesmo enque nacemos, e, dada a evolución da nosa sociedade, vénseproducindo unha participación cada vez maior do sistemasanitario no proceso de morrer, aínda que non sempre damaneira máis adecuada.Recoñecer a naturalidade da morte eprocurar a paz ao final da vida deben entenderse como ele-mentos do noso patrimonio institucional e debemos enraiza-los no código ético da organización sanitaria galega.

Cómpre dotar a todas e todos os profesionais sanitariosdo apoio, da información e das ferramentas necesarias paraasumir o seu papel con seguridade e reducir a conflitividadenunha situación dolorosa e complexa como é a do final davida. Constitúe unha obriga ineludible con eles e un com-promiso decidido coa cidadanía.

O desenvolvemento científico-técnico que a medicinaexperimentou no último século supuxo un progresivoaumento da esperanza de vida, un envellecemento da pobo-ación e a aparición dun número cada vez maior de pacientescon enfermidades crónicas, dexenerativas e oncolóxicas.Este gran desenvolvemento tecnolóxico supuxo unhamellora das condicións de vida das persoas e a capacidade

de prolongar a vida ata límites insospeitados. Chegouse atatal punto que dentro da sociedade hai quen ten a percepciónerrónea de que a morte case sempre pode e debe ser pos-posta. Este enfoque da medicina é un dos responsables deque moitas e moitos profesionais sanitarios se atopen incó-modos e inseguros ante o final da enfermidade sen saber bencomo actuar.Por outro lado, a progresiva toma de concienciada propia autonomía das persoas e o desexo de tomar deci-sións relativas á súa saúde, enfermidade e morte calou naconciencia colectiva.

Non cabe dúbida de que para a maioría dos seres huma-nos morrer é un proceso dramático, quizais agora máis quenunca, xa que os límites da vida se volveron imprecisos esusceptibles de ser alterados.

É necesario recoñecer, por outra parte, que a atenciónsanitaria ao final da vida xera un amplo debate social, reflec-tido na elaboración de novas normas e na modificación dasexistentes.

Na actualidade, alcanzouse un consenso ético e xurídicobásico respecto dalgúns dos contidos e dereitos do ideal daboa morte. Aínda así, persiste certa dificultade para levar ápráctica clínica as decisións pendentes de asegurar demaneira efectiva a plena dignidade no proceso de morrer.Por iso, é desexable un esforzo de concreción e harmoniza-ción lexislativa que desenvolva os dereitos das persoas aten-didas e do persoal responsable da súa atención nesta etapa eque determine os deberes e as obrigas dos devanditos profe-sionais neste proceso; en definitiva, un impulso encamiñadoa protexer o ideal da boa morte.

Tras este exercicio de reflexión, é necesario recoñecerque en todas as vidas hai un momento en que o razoable ouútil para axudar as persoas é mantelas confortables e libresde sufrimento. Chegados a ese punto, deben asumirse non sóos límites da medicina, senón tamén o feito inevitable damorte, o que conduce a facer un uso adecuado dos recursosdispoñibles para prolongar a vida. Non é boa práctica clínicaalongar a vida a calquera prezo, e, dado que estamos aboca-dos á morte, o mantemento da vida non debe considerarsemáis importante que lograr unha morte en paz.

Hoxe en día a maioría da poboación entende por boamorte a que ocorre sen sufrimento, sentíndose persoa ata o

BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA

115626

Número 48625 de xuño de 2015

Page 3: BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA€¦ · portables. A dignidade da persoa constitúese como núcleo central da Declaración Universal dos Dereitos Humanos (1948); é fundamento

final, rodeada dos seus seres queridos e, a poder ser, no seufogar.

O final da vida colócanos, pois, ante a evidencia de quea medicina ten límites e de que hai procesos non susceptiblesde curación que requiren ser atendidos; procesos aos que asociedade e o sistema sanitario deben prestar interese paraofrecer ás persoas unha atención integral centrada en conse-guir a maior calidade de vida posible.

O Sistema de saúde galego, respectando o dereito da per-soa a decidir onde quere vivir a súa última etapa, garantiráque, tanto no seu domicilio coma nun centro sociosanitarioou nun centro hospitalario, reciba unha atención sanitaria decalidade en relación cos coidados sanitarios ao final da vida.

A Recomendación número 1418/1999, do Consello deEuropa, sobre protección dos dereitos humanos e a digni-dade das persoas enfermas terminais e moribundas, nomeavarios factores que poden ameazar os dereitos fundamentaisque derivan da dignidade do paciente terminal ou persoamoribunda, e no seu punto 1 refírese ás dificultades deacceso a coidados paliativos e a un bo manexo da dor, e instaos Estados membros a que o seu dereito interno incorpore aprotección legal e social necesaria para que a persoa enfermaterminal ou moribunda non morra sometida a síntomas inso-portables.

A dignidade da persoa constitúese como núcleo centralda Declaración Universal dos Dereitos Humanos (1948); éfundamento principal da bioética. Institúese en piar trans-cendental da Declaración sobre Bioética e Dereitos Huma-nos da UNESCO (2005), aprobada pola Conferencia Xeralda UNESCO por aclamación. A declaración trata das cues-tións éticas relacionadas coa medicina, as ciencias da vida eas tecnoloxías conexas aplicadas aos seres humanos, e ten enconta as súas dimensións sociais, xurídicas e ambientais.

A dignidade humana é un dereito recoñecido explicita-mente, no seu artigo 10, pola nosa Carta magna.

O respecto á liberdade da persoa e aos dereitos dospacientes adquire unha especial relevancia no marco dasrelacións asistenciais, ámbito no que a autonomía da persoaconstitúe un elemento central cuxas manifestacións máisevidentes, pero non exclusivas, se plasman na necesidade de

subministrar información e de solicitar o consentimento daspersoas enfermas. Este recoñecemento da autonomía daspersoas para tomar decisións no ámbito sanitario é undereito de recente adquisición.

A importancia que teñen os dereitos dos pacientes comoeixe básico das relacións clínico-asistenciais ponse de mani-festo ao constatar o interese que demostraron por estes casetodas as organizacións internacionais con competencias namateria.

Organizacións como Nacións Unidas, a UNESCO, aOrganización Mundial da Saúde ou, máis recentemente, aUnión Europea ou o Consello de Europa impulsaron decla-racións ou promulgaron normas xurídicas sobre aspectosxenéricos ou específicos relacionados con esta cuestión.Neste sentido é necesario mencionar a transcendencia daDeclaración Universal dos Dereitos Humanos, do ano 1948,que foi o punto de referencia obrigado para todos os textosconstitucionais promulgados posteriormente, e da Declara-ción sobre a Promoción dos Dereitos dos Pacientes enEuropa, promovida o ano 1994 pola Oficina Rexional paraEuropa da Organización Mundial da Saúde, á parte de múl-tiples declaracións internacionais de maior ou menor alcancee influencia que se referiron ás devanditas cuestións.

Cabe subliñar a relevancia especial do Convenio do Con-sello de Europa para a protección dos dereitos humanos e adignidade do ser humano respecto das aplicacións da biolo-xía e da medicina (Convenio sobre os dereitos do home e abiomedicina), subscrito o día 4 de abril de 1997, que entrouen vigor no reino de España o 1 de xaneiro de 2000. Odevandito convenio é unha iniciativa capital, xa que, a dife-renza das distintas declaracións internacionais que o prece-deron, é o primeiro instrumento internacional con carácterxurídico vinculante para os países que o subscriben. A súaespecial valía reside no feito de que establece un marcocomún para a protección dos dereitos humanos e da digni-dade humana na aplicación da bioloxía e da medicina. Oconvenio trata explicitamente, con detemento e extensión,sobre a necesidade de recoñecer os dereitos dos pacientes,entre os cales resaltan o dereito á información, o consenti-mento informado e a intimidade da información relativa ásaúde das persoas, e persegue o alcance dunha harmoniza-ción das lexislacións dos diversos países nestas materias. Noseu artigo 9 establece que serán tomados en consideración os

BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIANúmero 48625 de xuño de 2015

115627

Page 4: BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA€¦ · portables. A dignidade da persoa constitúese como núcleo central da Declaración Universal dos Dereitos Humanos (1948); é fundamento

desexos expresados anteriormente con respecto a unha inter-vención médica por un paciente que, no momento da inter-vención, non se atope en situación de expresar a súa von-tade.

A regulación do dereito á protección da saúde, recollidopolo artigo 43 da Constitución de 1978, desde o punto devista das cuestións máis estreitamente vinculadas á condi-ción de suxeitos de dereitos das persoas usuarias dos servi-zos sanitarios, é dicir, da plasmación dos dereitos relativos áinformación clínica e á autonomía individual dos pacientesno relativo á súa saúde, foi obxecto dunha regulación básicano ámbito do Estado, a través da Lei 14/1986, do 25 de abril,xeral de sanidade.

Na elaboración desta lei tense en conta o recollido na Lei41/2002, do 14 de novembro, básica reguladora da autono-mía do paciente e dos dereitos e obrigas en materia de infor-mación e documentación clínica, e tamén na Lei 3/2001, do28 de maio, reguladora do consentimento informado e dahistoria clínica dos pacientes na Comunidade Autónomagalega.

O artigo 33 do Estatuto de autonomía de Galicia esta-blece que lle corresponde á Comunidade Autónoma galega odesenvolvemento lexislativo e a execución da lexislaciónbásica do Estado en materia de sanidade, para o cal poderáorganizar e administrar, para tales fins e dentro do seu terri-torio, todos os servizos relacionados coas materias antesexpresadas, e exercerá a tutela das institucións, das entida-des e das fundacións en materia de sanidade.

A Lei xeral de sanidade, facéndose eco dos principiosestablecidos na Constitución, recoñece o dereito da persoaenferma a que sexan respectadas a súa personalidade, digni-dade e intimidade. Tal dereito foi tamén recollido no artigo8, referido aos dereitos relacionados coa autonomía de deci-sión, incluído no capítulo II do título I, “Dereitos sanitariosda cidadanía”, da Lei 8/2008, do 10 de xullo, de saúde deGalicia.

No Decreto 259/2007, do 13 de decembro, recóllese acreación do Rexistro Galego de Instrucións Previas sobreCoidados e Tratamento da Saúde, e, recentemente, o Decreto159/2014, do 11 de decembro, estableceu a súa organizacióne funcionamento.

Faise especial referencia, na elaboración desta lei, aodocumento elaborado pola Comisión Galega de Bioéticatitulado Os coidados ao final da vida e ao Plan galego decoidados paliativos.

É obxectivo da presente lei mellorar a calidade de vidade todos os pacientes da Comunidade Autónoma que seencontren en situación terminal, así como das persoas a elesvinculadas, sen diferenza en canto á patoloxía basal, locali-zación xeográfica ou idade, de xeito racional, planificado,coordinado e eficiente, de acordo coas súas necesidades erespectando a súa autonomía e valores.

TÍTULO PRELIMINARDisposicións xerais

Artigo 1. Obxecto

Esta lei ten por obxecto o respecto á calidade de vida e ádignidade das persoas enfermas terminais.

Artigo 2. Ámbito de aplicación

A presente lei aplicarase, no ámbito da ComunidadeAutónoma de Galicia, ás persoas que se encontren no pro-ceso da súa morte ou que afronten decisións relacionadas codevandito proceso, xa sexa no seu domicilio, nun centrosociosanitario ou nun hospital, aos seus familiares e repre-sentantes, ao persoal implicado na súa atención sanitaria,tanto de atención primaria coma hospitalaria, así como aoscentros, servizos e establecementos sanitarios e sociosanita-rios, tanto públicos coma privados, e ás entidades asegura-doras, que presten os seus servizos en Galicia.

Artigo 3. Definicións

Para os efectos desta lei enténdese por:

1. Calidade de vida: a satisfación individual ante as con-dicións obxectivas de vida desde os valores e as crenzas per-soais. No contexto dos coidados paliativos, a calidade devida céntrase en diversas facetas da persoa, como a capaci-dade física ou mental, a capacidade de levar unha vida per-soal e social satisfactoria, o logro dos obxectivos persoais,os sentimentos de felicidade e de satisfacción, así como adimensión existencial ou espiritual. Na expresión “calidade

BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA

115628

Número 48625 de xuño de 2015

Page 5: BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA€¦ · portables. A dignidade da persoa constitúese como núcleo central da Declaración Universal dos Dereitos Humanos (1948); é fundamento

de vida” poden identificarse catro compoñentes: benestarfísico, psicolóxico, socioeconómico e espiritual.

2. Consentimento informado: de acordo co disposto noartigo 3 da Lei 41/2002, do 14 de novembro, básica regula-dora da autonomía do paciente e dos dereitos e obrigas enmateria de información e documentación clínica, e na Lei3/2001, do 28 de maio, reguladora do consentimento infor-mado e da historia clínica dos pacientes, a conformidadelibre, voluntaria e consciente dun paciente, manifestada enpleno uso das súas facultades, despois de recibir a informa-ción axeitada, para que teña lugar unha actuación que afectaa súa saúde. O Plan galego de coidados paliativos enténdeocomo o proceso gradual e continuado, plasmado en ocasiónsnun documento mediante o que un paciente capaz e adecua-damente informado acepta ou non someterse a determinadosprocesos diagnósticos ou terapéuticos en función dos seuspropios valores. Non se trata dun documento senón dun pro-ceso, xa que a información será ofrecida de forma continuapara ir asumindo de xeito compartido as decisións que sevan adoptando.

3. Coidados paliativos: a Organización Mundial daSaúde defíneos como o conxunto coordinado de interven-cións sanitarias dirixidas, desde un enfoque integral, ámellora da calidade de vida dos pacientes e das súas fami-lias, que se enfrontan aos problemas asociados con enfermi-dades ameazantes para a vida, mediante a prevención e o ali-vio do sufrimento, por medio da identificación temperá e aimpecable avaliación e o tratamento da dor e outros proble-mas físicos, psicolóxicos e espirituais. Hoxe en día considé-rase que deben aplicarse cando o paciente inicia unha enfer-midade sintomática, activa, progresiva e incurable, e nuncadebe esperarse para a súa aplicación a que os tratamentosespecíficos de base estean esgotados.

4. Obstinación terapéutica: un tratamento terapéuticodesproporcionado que prolonga a agonía de enfermas eenfermos desafiuzados.

5. Historia de valores: os documentos que expresan osvalores que son fundamento e dan significado a tales deci-sións de futuro; as nosas crenzas sobre a vida, a morte, o coi-dado da saúde, a dor e o sufrimento, a asistencia sanitaria eo papel persoal de cada cal no desenvolvemento mesmo daenfermidade.

6. Limitación do esforzo terapéutico: retirar ou non ini-ciar medidas terapéuticas porque a ou o profesional sanita-rio estima que, na situación concreta do paciente, son inúti-les ou fútiles, xa que tan só conseguen prolongarlle a vidabiolóxica, pero sen posibilidade de proporcionarlle unharecuperación funcional cunha calidade de vida mínima. Alimitación do esforzo terapéutico permite a morte no sen-tido de que non a impide, pero non a produce ou causa.Forma parte da boa práctica clínica. Non é unha decisiónopcional senón unha obrigación moral e normativa das edos profesionais.

7. Ortotanasia: a boa morte, no sentido da morte nomomento biolóxico axeitado.

8. Persoa enferma terminal: aquela que padece unha enfer-midade avanzada, progresiva e incurable, con nula resposta aotratamento específico ou modificador da historia natural daenfermidade, cun prognóstico de vida limitado, con síntomasmultifactoriais, cambiantes, intensos e variables que provocanun alto grao de sufrimento físico e psicolóxico ao paciente eás súas persoas achegadas. Tamén se inclúen as persoas acci-dentadas en situación incompatible coa vida.

9. Representante: a persoa maior de idade e capaz queemite o consentimento por representación doutra, despois deser designada para tal función mediante un documento deinstrucións previas, ou, de non existir este, seguindo as dis-posicións legais vixentes na materia.

10. Situación de agonía: a que precede a morte candoesta se produce de forma gradual e na que existe deteriora-ción física intensa, debilidade extrema, alta frecuencia detrastornos cognitivos e da conciencia, dificultade de relacióne inxestión e prognóstico de vida en horas ou días.

11. Sedación paliativa: a administración deliberada defármacos nas doses e combinacións requiridas para reducira conciencia dun paciente con enfermidade avanzada ou ter-minal tanto como sexa preciso para aliviar adecuadamenteun ou máis síntomas refractarios e co seu consentimentoexplícito. Se este non é posible, obterase do seu represen-tante. A sedación paliativa constitúe a única estratexia efi-caz para mitigar o sufrimento ante a presenza de síntomasrefractarios intolerables que non responden ao esforzo tera-péutico realizado nun período razoable de tempo.

BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIANúmero 48625 de xuño de 2015

115629

Page 6: BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA€¦ · portables. A dignidade da persoa constitúese como núcleo central da Declaración Universal dos Dereitos Humanos (1948); é fundamento

Un tipo especial de sedación paliativa é a sedación naagonía, que se aplica cando a morte se prevé moi próxima.O falecemento será unha consecuencia inexorable da evolu-ción da enfermidade e/ou das súas complicacións, non dasedación.

12. Síntoma refractario: o síntoma que non pode seraxeitadamente controlado a pesar dos intensos esforzospara achar un tratamento tolerable nun prazo de temporazoable sen que comprometa a consciencia do paciente.Cómpre distinguir entre síntoma refractario e síntoma difí-cil, que é aquel que ten un control difícil pero non imposi-ble.

13. Documento de instrucións previas: o documento poloque unha persoa maior de idade, capaz e libre, manifestaanticipadamente a súa vontade sobre os coidados e trata-mentos da súa saúde ou, unha vez chegado o falecemento,sobre o destino do seu corpo ou dos seus órganos, coobxecto de que a devandita vontade se cumpra se cando che-gue o momento non se atopa en condicións de expresala deforma persoal.

Artigo 4. Principios básicos

Os principios básicos da presente lei son:

1. Protexer a dignidade da persoa no proceso do finalda súa vida e a salvagarda da súa intimidade e confiden-cialidade.

2. Defender proactivamente a liberdade, a autonomía e avontade da persoa, respectando os seus desexos, prioridadese valores no proceso do final da súa vida.

3. Garantir o dereito das persoas no proceso final da súavida a recibir coidados paliativos integrais e un tratamentoaxeitado tanto para o proceso físico coma para os problemasemocionais, espirituais ou sociais.

4. Regular o exercicio dos dereitos da persoa durante oproceso do final da súa vida, dos deberes do persoal sanita-rio e social que atenda estas persoas, así como as garantíasque as institucións sanitarias e sociais estarán obrigadas aproporcionar, tanto ás persoas doentes coma ás ou aos pro-fesionais, con respecto a este proceso.

5. Garantir a igualdade e a non-discriminación das per-soas no proceso do final da súa vida ao recibir coidados eservizos no ámbito sanitario ou social, independentementedo lugar de Galicia en que residan.

TÍTULO IDereitos das persoas ante o proceso da morte

Artigo 5. Dereito á información asistencial

1. A titularidade da información clínica posúea a persoaque se atopa no proceso do final da súa vida.

2. As persoas teñen dereito a recibir a información sani-taria necesaria, vinculada á súa saúde e adaptada ás súascapacidades cognitivas e sensoriais. O dereito á informa-ción sanitaria inclúe o de non recibir a mencionada infor-mación, se así o desexan. Tamén poderán ser destinatariasda información sanitaria necesaria terceiras persoas, conautorización do paciente. No suposto de incapacidade ouimposibilidade para comprender a información a causa doestado físico ou psíquico, esta será brindada ao seu ou á súarepresentante ou, no seu defecto, ao seu cónxuxe ou parellade feito que conviva co paciente, ou á persoa que, sen ser oseu cónxuxe, conviva ou estea a cargo da asistencia ou docoidado deste e aos familiares ata o cuarto grao de consan-guinidade. No suposto de incapacidade declarada xudicial-mente, a información facilitaráselle á ou ao representantelegal.

3. O paciente ten dereito a recibir a información sanita-ria por escrito, co fin de obter unha segunda opinión sobre odiagnóstico, prognóstico ou tratamento relacionados co seuestado de saúde.

4. O dereito á información sanitaria das persoas enfer-mas pode limitarse pola existencia acreditada dun estadode necesidade terapéutica. Enténdese por tal a facultade domédico ou da médica para actuar profesionalmente seninformar antes a persoa enferma, cando por razóns obxec-tivas o coñecemento da súa propia situación pode prexudi-car a súa saúde de modo grave. Chegado este caso, omédico ou a médica deixará constancia razoada das cir-cunstancias na historia clínica e comunicará a súa decisiónás persoas vinculadas ao paciente por razóns familiares oude feito.

BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA

115630

Número 48625 de xuño de 2015

Page 7: BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA€¦ · portables. A dignidade da persoa constitúese como núcleo central da Declaración Universal dos Dereitos Humanos (1948); é fundamento

Artigo 6. Dereito á confidencialidade

A persoa enferma ten dereito a que toda persoa que par-ticipe na elaboración ou manipulación da documentaciónclínica, ou ben teña acceso ao contido desta, garde a debidareserva, salvo expresa disposición en contrario emanada daautoridade xudicial competente ou da autorización do propiopaciente.

O dereito á confidencialidade concrétase no seu estadode saúde, nos seus datos referidos a crenzas, relixión, ide-oloxía, vida sexual, orixe racial ou étnica, malos tratos enoutros datos especialmente protexidos.En todo caso, ograo de confidencialidade, entendido como a identificacióndo destinatario ou da destinataria e o contido da informa-ción que pode subministrarse, será decidido polo paciente,agás nos casos en que legalmente se inclúa o deber deinformación.

Artigo 7. Dereito á toma de decisións e ao consentimentoinformado

Serán dereitos relacionados coa autonomía de decisiónos seguintes:

1. Dereito a que se solicite consentimento informado nostermos establecidos na Lei 3/2001, do 28 de maio.

2. Dereito a tomar decisións sobre as accións, tratamen-tos e intervencións que afecten o proceso final da vida quelle corresponde á persoa que se atope neste proceso ou á res-ponsable de tomar a decisión segundo o artigo 5.2.

3. Dereito a rexeitar o tratamento, a intervención ou oprocedemento que se lle propoña, a pesar de que isto poidapoñer en risco a súa vida. Tratarase dunha decisión tomadalibre, voluntaria e conscientemente, que está baseada nainformación. Este rexeitamento debe constar por escrito nahistoria clínica da persoa doente. Este rexeitamento ao trata-mento, intervención ou procedemento non causará ningúnprexuízo no seu dereito a recibir asistencia integral noámbito sanitario ou social.

4. Dereito a outorgar o consentimento por substitución ea manifestar as súas instrucións previas ao abeiro do esta-blecido na Lei 3/2001, do 28 de maio, e disposicións con-

cordantes, e na Lei 12/2013, do 9 de decembro, de garantíasde prestacións sanitarias.

5. Dereito a recadar a opinión doutra ou doutro profe-sional co obxectivo de fortalecer a relación médico-paciente e de complementar as posibilidades da atenciónsanitaria.

6. Dereito a rexeitar a participación en procedementosexperimentais como alternativa terapéutica para o seu pro-ceso asistencial.

7. Dereito a que se requira o consentimento do pacienteou, na falta deste, o dos seus ou das súas representanteslegais, e o da profesional ou o do profesional da saúde inter-veniente, ante exposicións con fins académicos, con carácterprevio á realización da devandita exposición.

A renuncia do paciente a recibir información está limi-tada polo interese da súa propia saúde, de terceiros, dacolectividade e polas exixencias terapéuticas do caso.Cando o paciente manifeste expresamente o seu desexo denon ser informado, respectarase a súa vontade e faraseconstar a súa renuncia documentalmente, sen prexuízo daobtención do seu consentimento previo para a interven-ción.

O persoal facultativo poderá levar a cabo as interven-cións clínicas indispensables en favor da saúde do pacientesen necesidade de contar co seu consentimento nos seguin-tes casos:

7.1. Cando existe risco para a saúde pública a causa derazóns sanitarias establecidas pola lei. En todo caso, unhavez adoptadas as medidas pertinentes, de conformidade coestablecido na Lei orgánica 3/1986, do 14 de abril, demedidas especiais en materia de saúde pública, comunica-ranse á autoridade xudicial no prazo máximo de 24 horas,sempre que dispoñan o internamento obrigatorio de per-soas.

7.2. Cando existe risco inmediato grave para a integri-dade física ou psíquica da persoa enferma e non é posibleconseguir a súa autorización. Consultarase, cando as cir-cunstancias o permitan, os seus familiares ou as persoas vin-culadas de feito a ela.

BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIANúmero 48625 de xuño de 2015

115631

Page 8: BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA€¦ · portables. A dignidade da persoa constitúese como núcleo central da Declaración Universal dos Dereitos Humanos (1948); é fundamento

Artigo 8. Dereito a outorgar o documento de instruciónsprevias

Sen prexuízo do disposto no artigo 11.1 da Lei 41/2002,do 14 de novembro, toda persoa ten dereito a formalizar asúa declaración de vontade vital anticipada, a través dodocumento de instrucións previas, nas condicións estableci-das na Lei 3/2001, do 28 de maio, e na Lei 12/2013, do 9 dedecembro, así como no resto da normativa que sexa de apli-cación.

Artigo 9. Dereito a un trato digno

1. O paciente ten dereito a que os axentes do sistema desaúde interveniente lle outorguen un trato digno, con res-pecto ás súas conviccións persoais e morais, principalmenteas relacionadas coas súas condicións socioculturais, dexénero e de pudor, e á súa intimidade, calquera que sexa opadecemento que presente; e a que se faga extensivo aosfamiliares ou acompañantes.

2. Os centros e institucións sanitarias garantirán aopaciente en situación terminal, que deba ser atendido enréxime de hospitalización, as mellores condicións relativasao confort, pudor e intimidade, incluíndo o ámbito sociosa-nitario e o dereito á estancia nun cuarto individual, salvo quecircunstancias excepcionais o xustifiquen.

Artigo 10. Dereito ao rexeitamento e á retirada dunhaintervención

1. Toda persoa que padeza unha enfermidade irreversi-ble, incurable, e se encontre en estadio terminal, ou sufriseun accidente que a coloque en igual situación, informadaen forma fidedigna, ten o dereito a manifestar a súa von-tade en canto ao rexeitamento de procedementos cirúrxi-cos, de hidratación e alimentación e de reanimación artifi-cial, cando sexan extraordinarios ou desproporcionados ásperspectivas de melloría e produzan dor e/ou sufrimentodesmesurados.

2. Da mesma forma, toda persoa, en calquera momento,xa sexa ao ingresar no centro asistencial ou durante a etapade tratamento, pode manifestar a súa vontade de que non seimplementen ou de que se retiren as medidas de soporte vitalque poidan conducir a unha prolongación innecesaria da

agonía e/ou que manteñan de forma penosa, gravosa e artifi-cial a vida.

3. Así mesmo, será válida a manifestación de vontade detoda persoa capaz, realizada a través da figura do documentode instrucións previas, na que manifeste a súa vontade en cantoao rexeitamento de procedementos cirúrxicos, de hidratación ealimentación e de reanimación artificial, cando sexan extraor-dinarios ou desproporcionados ás perspectivas de melloríae/ou produzan dor e sufrimento desmesurados, en caso de quenun futuro lle acontezan os supostos descritos anteriormente.

4. A información a que se refire o artigo 5 será brindadapolo facultativo ou equipo asistencial responsable da inter-vención sanitaria, coa achega interdisciplinaria que for nece-saria, en termos claros, adecuados á idade, nivel de com-prensión, estado psíquico e personalidade do paciente e daspersoas a que se refire o artigo 5.2, para os efectos de que,ao prestaren o seu consentimento, o fagan debidamenteinformados. En todos os casos deberá deixarse constancia dainformación na historia clínica do paciente.

5. Cando se trate dunha persoa incapaz que padezaunha enfermidade irreversible, incurable, e se encontre enestadio terminal, ou que sufrise un accidente que a coloqueen igual situación, ou dunha persoa que non estea cons-ciente ou en pleno uso das súas facultades mentais porcausa da enfermidade que padeza ou do accidente quesufrise, a información a que se refire o artigo 5 será brin-dada ás persoas a que se refire o artigo 5.2.

6. Cando se trate dunha persoa incapaz que padeza unhaenfermidade irreversible, incurable, e se encontre en estadioterminal, ou que sufrise un accidente que a coloque en igualsituación, ou dunha persoa que non estea consciente ou enpleno uso das súas facultades mentais por causa da enfermi-dade que padeza ou do accidente que sufrise, a manifesta-ción de vontade referida no punto segundo deberá ser asi-nada polas persoas a que se refire o artigo 5.2 desta lei. Nocaso de que o paciente sexa menor de idade e, de conformi-dade co disposto no artigo 9.3.c) da Lei 41/2002, do 14 denovembro, se deba dar intervención aos seus representanteslegais, deixarase constancia de tal intervención na historiaclínica. En calquera caso, o proceso de atención ás persoasmenores de idade respectará as necesidades especiais destase axustarase ao establecido na normativa vixente.

BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA

115632

Número 48625 de xuño de 2015

Page 9: BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA€¦ · portables. A dignidade da persoa constitúese como núcleo central da Declaración Universal dos Dereitos Humanos (1948); é fundamento

7. En todos os casos, a negativa ou o rexeitamento áobtención de procedementos cirúrxicos, de hidratación e ali-mentación e de reanimación artificial ou a retirada de medi-das de soporte vital non significará a interrupción daquelasmedidas e accións tendentes ao confort e control de sínto-mas, para o adecuado control e alivio da dor e do sufrimentodas persoas.

Artigo 11. Dereito do paciente a recibir coidados paliativosintegrais e ao tratamento da dor

1. Todas as persoas en situación terminal ou de agoníateñen dereito a recibir coidados paliativos integrais de cali-dade.

2. O paciente ten dereito a recibir a atención idónea quepreveña e alivie a dor, incluída a sedación se a dor é refrac-taria ao tratamento específico.

3. O paciente en situación terminal ou de agonía tendereito a recibir sedación paliativa, cando o precise.

4. Todos os establecementos de internamento asisten-ciais-sanitarios e sociosanitarios, públicos ou privados,deberán prestar coidados paliativos. Implementaranse aomesmo tempo estes coidados na atención domiciliaria.

5. Promoverase o deseño, para cada paciente identifi-cado, dun plan terapéutico e de coidados, baseado nunhavaloración integral de todas as súas necesidades e coordi-nado entre os diferentes profesionais implicados.

6. A Comisión Galega de Coidados Paliativos enténdesecomo un instrumento para a implantación, impulso, segui-mento, avaliación e mellora do Plan galego de coidados pali-tativos en todas as áreas sanitarias.

7. As persoas na fase terminal da súa enfermidade teñendereito a que se lles proporcionen os coidados paliativos nolugar que, tendo en conta as súas preferencias, sexa máisadecuado ás súas circunstancias persoais, familiares esociais.

8. O Sistema público de saúde de Galicia realizará asadaptacións necesarias para integrar os coidados paliativosde xeito estruturado e homoxéneo en todo o territorio.

Artigo 12. Dereito dos pacientes a recibir coidados paliati-vos integrais e á elección do domicilio para recibilos

Todas as persoas que padezan unha enfermidade grave,irreversible e/ou de prognóstico mortal e que se atopen ensituación terminal ou de agonía teñen dereito ao alivio dosufrimento mediante coidados paliativos integrais de cali-dade, ben no seu centro sanitario ou ben, se a súa situacióno permite e así o desexan, no domicilio.

Artigo 13. Consentimento das persoas menores de idade

1. As persoas menores de idade teñen dereito a recibirinformación sobre a súa enfermidade e sobre as propostasterapéuticas de forma adaptada á súa idade e á súa capaci-dade de comprensión.

2. Cando as persoas menores de idade non sexan capa-ces, intelectual nin emocionalmente, de comprender oalcance da intervención, o consentimento será prestadopolos representantes legais do ou da menor, despois deescoitar a súa opinión, se ten 12 anos cumpridos.

3. As persoas menores emancipadas ou con 16 anoscumpridos prestarán por si mesmas o consentimento. Osproxenitores, titores ou representantes legais serán infor-mados, e a súa opinión será tida en conta para a toma dadecisión correspondente.Poderá omitirse a información sea persoa menor de idade está en situación de desarraiga-mento ou de desamparo ou nunha situación de violencia noseo familiar.

As persoas menores emancipadas ou con 16 anos terándereito a revogar o consentimento informado e as interven-cións propostas, nos mesmos termos que o disposto nesta leipara as persoas adultas.

4. O proceso de atención ás persoas menores de idaderespectará as necesidades especiais e axustarase ao estable-cido na normativa vixente.

Artigo 14. Dereito ao acompañamento

1. O paciente ao que se lle preste asistencia sanitaria ousociosanitaria en réxime de internamento nun centro sanita-rio, ante o proceso da morte, ten dereito a:

BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIANúmero 48625 de xuño de 2015

115633

Page 10: BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA€¦ · portables. A dignidade da persoa constitúese como núcleo central da Declaración Universal dos Dereitos Humanos (1948); é fundamento

1.1. Dispor, se así o desexa, de acompañamento familiarou de persoa achegada.

1.2. Recibir, cando así o solicite, auxilio espiritual deacordo coas súas conviccións e crenzas.

2. Debido ás especiais características destes pacientesingresados na área de hospitalización, parece oportuno queestes e os seus familiares teñan un tratamento específico.Así, procurarase que non exista límite de visitas por pacientenin tempo de permanencia delas; permitiranse as visitas dasnenas e dos nenos; un familiar poderá quedar a durmir; opaciente poderá utilizar a súa roupa persoal, se así o desexa;e os familiares poderán traerlle alimentos e, en xeral, todoaquilo que contribúa potencialmente ao benestar do pacientee evite os efectos negativos da institucionalización do seucoidado.Os dereitos anteriormente citados limitaranse, emesmo se exceptuarán, nos casos en que esas presenzassexan desaconselladas ou incompatibles coa prestación sani-taria conforme os criterios clínicos. En todo caso, esas cir-cunstancias serán explicadas ás afectadas e aos afectados dexeito comprensible.

3. Os centros e institucións sanitarias facilitarán, porpetición do paciente, ou das persoas a que se refire o artigo5.2 desta lei, o acceso daquelas persoas que lle poidan pro-porcionar ao paciente auxilio espiritual, conforme as súasconviccións e crenzas, procurando, en todo caso, que aque-las non interfiran coas actuacións do equipo sanitario.

4. Os centros e institucións sanitarias prestarán apoio easistencia ás persoas coidadoras e ás familias de pacientes enproceso de morte, tanto se están ingresadas como se sonatendidas no seu domicilio.

5. Os centros e institucións sanitarias prestarán unhaatención no dó á familia e ás persoas coidadoras e promove-rán medidas para a prevención de situacións cualificadascomo dó patolóxico.

TÍTULO II

Deberes e dereitos das e dos profesionais sanitarios queatenden as persoas enfermas terminais

Artigo 15. Deber de confidencialidade

1. Toda actividade médico-asistencial tendente a obter,clasificar, utilizar, administrar, custodiar e transmitir infor-

mación e documentación clínica do paciente debe observaro estrito respecto pola dignidade humana e a autonomía davontade, así como o debido resgardo da intimidade deste e aconfidencialidade dos seus datos sensibles.

2. Non obstante o anterior, poderá revelarse informaciónconfidencial cando o paciente outorgue o seu consentimentoou conforme o establecido na Lei orgánica 15/1999, do 13de decembro, de protección de datos de carácter persoal, ena normativa de desenvolvemento.

Artigo 16. Deberes respecto da información clínica

1. As e os profesionais sanitarios responsables da asis-tencia a un paciente teñen o deber de lle facilitar a informa-ción sobre o diagnóstico, prognóstico e posibilidades tera-péuticas da súa enfermidade en termos comprensibles para opaciente, en función do seu grao de responsabilidade e par-ticipación no proceso de atención sanitaria, coa excepcióndo disposto no artigo 5.4 desta lei.

2. As e os profesionais a que se refire o punto anteriordeixarán constancia na historia clínica de que a devanditainformación foi proporcionada aos pacientes e suficiente-mente comprendida por estes.

Artigo 17. Deberes respecto das decisións clínicas e da asis-tencia sanitaria

1. No caso de que o xuízo da ou do profesional sanitarioconclúa na indicación dunha intervención sanitaria, some-terá entón esta ao consentimento libre e voluntario da per-soa, que poderá aceptar a intervención proposta, elixir libre-mente entre as opcións clínicas dispoñibles, ou rexeitala, nostermos previstos na presente lei e na Lei 41/2002, do 14 denovembro.

2. Todas as profesionais e todos os profesionais da sani-dade implicados na atención dos pacientes teñen a obriga derespectar os valores, crenzas e preferencias destes na tomade decisións clínicas, nos termos previstos na presente lei, naLei 41/2002, do 14 de novembro, na Lei 3/2001, do 28 demaio, e nas súas respectivas normas de desenvolvemento, edeben absterse de impor criterios de actuación baseados nassúas propias crenzas e conviccións persoais, morais, relixio-sas ou filosóficas.

BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA

115634

Número 48625 de xuño de 2015

Page 11: BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA€¦ · portables. A dignidade da persoa constitúese como núcleo central da Declaración Universal dos Dereitos Humanos (1948); é fundamento

3. As e os profesionais sanitarios teñen a obriga de respec-tar os valores e as instrucións contidos no documento de ins-trucións previas, nos termos previstos na presente lei, na Lei41/2002, do 14 de novembro, na Lei 12/2013, do 9 de decem-bro, e nas súas respectivas normas de desenvolvemento.

4. As e os profesionais sanitarios teñen a responsabili-dade de prestar unha atención médica de calidade científicae humana, calquera que sexa a modalidade da súa prácticaprofesional, comprometéndose a empregar os recursos daciencia de xeito adecuado ao seu paciente, segundo a artemédica do momento e as posibilidades ao seu alcance.

Artigo 18. Deberes respecto da limitación do esforzo tera-péutico

1. O médico ou a médica responsable de cada paciente,no exercicio dunha boa práctica clínica e mantendo en todoo posible a calidade de vida do paciente, limitará o esforzoterapéutico, cando a situación clínica o aconselle, e evitará aobstinación terapéutica. A xustificación da limitación deberáconstar na historia clínica.

2. Terase en conta a opinión do persoal de enfermaría aoque lle corresponda a atención destes pacientes.

3. En calquera caso, as e os profesionais sanitarios que aten-dan os pacientes están obrigados a ofrecerlles aquelas interven-cións sanitarias necesarias para garantir o seu adecuado coidadoe confort, co respecto que merece a dignidade da persoa.

4. O facultativo ten a obriga de combater a dor da formamáis correcta e eficaz, administrando o tratamento necesa-rio. Este tratamento, pola súa natureza, debe estar orientadoa mitigar o sufrimento da persoa enferma, a pesar de que,como consecuencia accidental deste tratamento correcto,poida acelerarse a súa morte. O deber do facultativo respectoda persoa enferma non o obriga a prolongar a vida por ribade todo. En todo caso, o persoal facultativo debe cumprir asexixencias éticas e legais do consentimento informado.

Artigo 19. Deberes respecto das persoas que poidanacharse en situación de incapacidade de feito

1. O facultativo responsable é quen debe valorar se a per-soa que se acha baixo atención médica pode encontrarse

nunha situación de incapacidade de feito que lle impidadecidir por si mesma. Tal valoración debe constar adecuada-mente na historia clínica.

2. Para a valoración da incapacidade poderase contar coaopinión doutras ou doutros profesionais implicados directa-mente na atención dos pacientes. Así mesmo, poderase con-sultar ás persoas a que se refire o artigo 5.2 co obxecto decoñecer a súa opinión.

3. Unha vez establecida a situación de incapacidade defeito, o facultativo responsable deberá facer constar na his-toria clínica os datos de quen deba actuar pola persoa ensituación de incapacidade, conforme o previsto no artigo 5.2desta lei.

TÍTULO IIIGarantías dos centros e institucións sanitarias

Artigo 20. Garantías dos dereitos das persoas enfermas ter-minais

A Administración sanitaria, así como as institucións ecentros recollidos no artigo 2, deberán garantir, no ámbitodas súas respectivas competencias, o exercicio dos dereitosestablecidos nesta lei, incluíndolles, na atención directa, áspersoas enfermas terminais os medios humanos e materiaisnecesarios para que tales dereitos non se vexan diminuídosen ningún caso.

Artigo 21. Acompañamento ás persoas enfermas terminais

1. Os centros e institucións sanitarias e sociosanitariasfacilitaranlles ás persoas enfermas terminais o acompaña-mento familiar ou de persoas achegadas, compatibilizandoeste co conxunto de medidas sanitarias necesarias para ofre-cerlles a tales persoas unha atención de calidade.

2. Os centros e institucións sanitarias facilitarán, porpetición das persoas enfermas terminais, das persoas quesexan os seus representantes, dos seus familiares ou depersoas achegadas, o acceso daquelas persoas que llespoidan proporcionar auxilio espiritual, conforme as súasconviccións e crenzas, procurando, en todo caso, quetales persoas non interfiran coas actuacións do equiposanitario.

BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIANúmero 48625 de xuño de 2015

115635

Page 12: BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA€¦ · portables. A dignidade da persoa constitúese como núcleo central da Declaración Universal dos Dereitos Humanos (1948); é fundamento

Artigo 22. Apoio á familia e ás persoas coidadoras

Os centros e institucións sanitarias prestarán apoio easistencia ás persoas coidadoras e ás familias de persoasenfermas terminais, tanto no seu domicilio coma nos centrossanitarios. Igualmente, prestarán unha atención no dó e pro-moverán medidas para a aceptación da morte dun ser que-rido e para a prevención dun dó complicado.

Artigo 23. Asesoramento en coidados paliativos

Garantiráselles ás persoas enfermas terminais informa-ción sobre o seu estado de saúde e sobre os obxectivos doscoidados paliativos que recibirán durante o seu proceso, deacordo coas súas necesidades e preferencias.

Artigo 24. Comités de ética asistencial

No caso de discrepancia entre as ou os profesionais sani-tarios e as persoas enfermas terminais ou, se é o caso, conaquelas persoas que exerciten os seus dereitos, ou entre estase as institucións sanitarias, en relación coa atención sanitariaprestada a elas, que non se resolva mediante acordo entre aspartes, sería recomendable o asesoramento do comité deética asistencial correspondente ou do órgano que corres-ponda para así tratar de chegar a alternativas ou cursos inter-medios naquelas decisións clínicas controvertidas, sen que,en ningún caso, poidan substituír as decisións que teñan queadoptar as ou os profesionais sanitarios.

Artigo 25. Formación continua en coidados paliativos

A Consellería de Sanidade garantirá a formación conti-nua do persoal sanitario en materia de coidados paliativospara o desenvolvemento desta lei.

A Lei 44/2003, do 21 de novembro, de ordenación dasprofesións sanitarias, establece que a formación continuadaé un dereito e un deber das e dos profesionais sanitarios, e,neste mesmo sentido, maniféstase a Lei 55/2003, do 16 dedecembro, do Estatuto marco do persoal estatuario dos ser-vizos de saúde, cando declara que é un deber do traballadorou da traballadora manter debidamente actualizados oscoñecementos e aptitudes. Por outra banda, un dos obxecti-vos específicos do Plan galego de coidados paliativos é aformación continuada das e dos profesionais, atendendo ás

directrices das sociedades científicas, e, á súa vez, dentrodas recomendacións da Comisión Galega de Bioética, inclú-ese a necesidade de recibir unha boa formación clínica encoidados paliativos, así como de adquirir habilidades decomunicación e de coñecer os principios básicos da bioética.

Artigo 26. Investigación en coidados paliativos

A Consellería de Sanidade, segundo a recomendaciónda Comisión Galega de Bioética, potenciará a investiga-ción e a innovación no ámbito dos coidados paliativos nofinal da vida como ferramenta de mellora da calidade asis-tencial, cunha visión integral e integrada dos equipos.Neste mesmo sentido, o Plan galego de coidados paliativosconsidera un dos factores críticos de éxito do plan ter unharede de formación e investigación. Así mesmo, estableceque o apoio á investigación neste campo debe ser conside-rado de maneira preferente, xa que é fundamental para oprogreso e a evolución e para unha mellora constante naatención integral destes pacientes e das súas familias.

TÍTULO IVInfraccións e sancións

Artigo 27. Disposición xeral

Sen prexuízo das exixencias que puideren derivarse nosámbitos da responsabilidade civil e penal, así como doréxime de sancións previsto na Lei 14/1986, do 25 de abril,xeral de sanidade, as infraccións recollidas nesta lei e nasespecificacións que regulamentariamente a desenvolvanserán obxecto de sanción administrativa, de acordo co pro-cedemento establecido no artigo 39 da Lei 8/2008, do 10 dexullo, de saúde de Galicia.

Artigo 28. Infraccións

1. Tipifícase como infracción leve o incumprimento decalquera obriga ou a vulneración de calquera prohibición dasprevistas nesta lei, sempre que non proceda a súa cualifica-ción como infracción grave ou moi grave.

2. Tipifícanse como infraccións graves as seguintes:

a) O incumprimento das normas relativas á consignacióndos datos clínicos.

BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA

115636

Número 48625 de xuño de 2015

Page 13: BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA€¦ · portables. A dignidade da persoa constitúese como núcleo central da Declaración Universal dos Dereitos Humanos (1948); é fundamento

b) O impedimento do acompañamento no proceso demorte, salvo que existan circunstancias clínicas que así oxustifiquen.

3. Tipifícanse como infraccións moi graves as seguintes:

a) O obstáculo ou impedimento á cidadanía do gozo decalquera dos dereitos expresados no título I desta lei.

b) A actuación que supoña incumprimento dos deberesestablecidos no título II desta lei.

Artigo 29. Sancións

1. As infraccións previstas nesta lei serán obxecto dassancións previstas no artigo 44 da Lei 8/2008, do 10 dexullo, de saúde de Galicia, sen prexuízo de poder ser de apli-cación o establecido no artigo 36 da Lei 14/1986, do 25 deabril, xeral de sanidade.

2. Sen prexuízo da sanción económica que puider corres-ponder, nos supostos de infraccións moi graves o Conselloda Xunta de Galicia poderá acordar a revogación da autori-zación concedida para a actividade en centros e establece-mentos sanitarios.

Artigo 30. Competencias

O exercicio da potestade de sanción corresponderalle aoConsello da Xunta de Galicia e aos órganos da consellaríacompetente en materia de sanidade, nos termos que se deter-minan no artigo 45.1 da Lei 8/2008, do 10 de xullo, de saúdede Galicia.

Disposición adicional única. Difusión e promoción da lei

A Xunta de Galicia, no prazo máximo de tres mesesdesde a entrada en vigor desta lei, levará a cabo as actua-cións precisas tanto para darlle difusión a esta lei entre as eos profesionais e as cidadás e os cidadáns galegos como parapromover entre a poboación a realización do documento deinstrucións previas.

Disposición derradeira primeira. Desenvolvemento regula-mentario

A Xunta de Galicia queda facultada para levar a cabo odesenvolvemento regulamentario desta lei, que lles garantirá

en condicións de igualdade a accesibilidade aos coidadospaliativos a todas as persoas que o precisen.

Disposición derradeira segunda. Nova función dos comitésde ética asistencial

A Xunta de Galicia modificará o Decreto 177/2000, do 22de xuño, polo que se regula a creación e a autorización doscomités de ética asistencial, de tal xeito que lles correspondaasesorar e emitir informes sobre as cuestións éticas relaciona-das coa práctica clínica que se produzan nos centros e institu-cións sanitarias, co fin de garantir os dereitos das persoasenfermas terminais, así como os dereitos e deberes das e dosprofesionais que as atendan, de acordo co establecido na súarespectiva lexislación específica. Neste sentido, poderán ase-sorar e propor alternativas ou solucións éticas naquelas deci-sións clínicas controvertidas, no caso de discrepancia entre ase os profesionais sanitarios e as persoas enfermas terminais ou,de ser o caso, con aquelas persoas que exerciten os seus derei-tos, ou entre estas e as institucións sanitarias, en relación coaatención sanitaria prestada ás ditas persoas enfermas terminais,que non se resolvesen mediante acordo entre as partes.

Disposición derradeira terceira. Entrada en vigor

Esta lei entrará en vigor ao mes da súa publicación noDiario Oficial de Galicia.

Santiago de Compostela, 22 de xuño de 2015Pilar Rojo Noguera

Presidenta

Ley de derechos y garantías de la dignidad de las personas

enfermas terminales

Exposición de motivos

Es una evidencia que la muerte constituye la única cer-teza que tenemos los seres humanos desde el momentomismo en que nacemos, y, dada la evolución de nuestrasociedad, se viene produciendo una participación cada vezmayor del sistema sanitario en el proceso de morir, aunqueno siempre de la manera más adecuada.

Reconocer la naturalidad de la muerte y procurar la pazal final de la vida deben entenderse como elementos de

BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIANúmero 48625 de xuño de 2015

115637

Page 14: BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA€¦ · portables. A dignidade da persoa constitúese como núcleo central da Declaración Universal dos Dereitos Humanos (1948); é fundamento

nuestro patrimonio institucional y debemos enraizarlos en elcódigo ético de la organización sanitaria gallega.

Es necesario dotar a todas y a todos los profesionalessanitarios del apoyo, la información y las herramientas nece-sarias para asumir su papel con seguridad y reducir la con-flictividad en una situación dolorosa y compleja como es ladel final de la vida. Constituye una obligación ineludible conellos y un compromiso decidido con la ciudadanía.

El desarrollo científico-técnico que la medicina experi-mentó en el último siglo ha supuesto un progresivo aumentode la esperanza de vida, un envejecimiento de la población yla aparición de un número cada vez mayor de pacientes conenfermedades crónicas, degenerativas y oncológicas. Estegran desarrollo tecnológico ha supuesto una mejora de lascondiciones de vida de las personas y la capacidad de pro-longar la vida hasta límites insospechados. Se ha llegadohasta tal punto que dentro de la sociedad hay quien tiene lapercepción errónea de que la muerte casi siempre puede ydebe ser pospuesta. Este enfoque de la medicina es uno delos responsables de que muchas y muchos profesionalessanitarios se encuentren incómodos e inseguros ante el finalde la enfermedad sin saber bien cómo actuar.

Por otro lado, la progresiva toma de conciencia de la pro-pia autonomía de las personas y el deseo de tomar decisio-nes relativas a su salud, enfermedad y muerte ha calado enla conciencia colectiva.

No cabe duda de que para la mayoría de los seres huma-nos morir es un proceso dramático, quizás ahora más quenunca, ya que los límites de la vida se volvieron imprecisosy susceptibles de ser alterados.

Es necesario reconocer, por otra parte, que la atenciónsanitaria al final de la vida genera un amplio debate social,reflejado en la elaboración de nuevas normas y en la modi-ficación de las existentes.

En la actualidad, se ha alcanzado un consenso ético yjurídico básico en torno a algunos de los contenidos y dere-chos del ideal de la buena muerte. Aun así, persiste ciertadificultad para llevar a la práctica clínica las decisiones pen-dientes de asegurar de manera efectiva la plena dignidad enel proceso de morir. Por eso, es deseable un esfuerzo de con-

creción y armonización legislativa que desarrolle los dere-chos de las personas atendidas y del personal responsable desu atención en esta etapa y que determine los deberes y lasobligaciones de dichos profesionales en este proceso; endefinitiva, un impulso encaminado a proteger el ideal de labuena muerte.

Tras este ejercicio de reflexión, es necesario reconocerque en todas las vidas hay un momento en que lo razonableo útil para ayudar a las personas es mantenerlas confortablesy libres de sufrimiento. Llegados a ese punto, deben asu-mirse no solo los límites de la medicina, sino también elhecho inevitable de la muerte, lo que conduce a hacer un usoadecuado de los recursos disponibles para prolongar la vida.No es buena práctica clínica prolongar la vida a cualquierprecio, y, dado que estamos abocados a la muerte, el mante-nimiento de la vida no debe considerarse más importanteque lograr una muerte en paz.

Hoy en día la mayoría de la población entiende porbuena muerte la que ocurre sin sufrimiento, sintiéndose per-sona hasta el final, rodeada de sus seres queridos y, de serposible, en su hogar.

El final de la vida nos coloca, pues, ante la evidencia deque la medicina tiene límites y de que hay procesos no sus-ceptibles de curación que requieren ser atendidos; procesosa los que la sociedad y el sistema sanitario deben prestarinterés para ofrecer a las personas una atención integral cen-trada en conseguir la mayor calidad de vida posible.

El Sistema de salud gallego, respetando el derecho de lapersona a decidir donde quiere vivir su última etapa, garan-tizará que, tanto en su domicilio como en un centro sociosa-nitario o en un centro hospitalario, reciba una atención sani-taria de calidad en relación con los cuidados sanitarios alfinal de la vida.

La Recomendación número 1418/1999, del Consejo deEuropa, sobre protección de los derechos humanos y la dig-nidad de las personas enfermas terminales y moribundas,nombra varios factores que pueden amenazar los derechosfundamentales que se derivan de la dignidad del pacienteterminal o persona moribunda, y en su apartado 1 se refierea las dificultades de acceso a cuidados paliativos y a un buenmanejo del dolor, e insta a los Estados miembros a que su

BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA

115638

Número 48625 de xuño de 2015

Page 15: BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA€¦ · portables. A dignidade da persoa constitúese como núcleo central da Declaración Universal dos Dereitos Humanos (1948); é fundamento

derecho interno incorpore la protección legal y social nece-saria para que la persona enferma terminal o moribunda nomuera sometida a síntomas insoportables.

La dignidad de la persona se constituye como núcleocentral de la Declaración Universal de los Derechos Huma-nos (1948); es fundamento principal de la bioética. Se insti-tuye en pilar transcendental de la Declaración sobre Bioéticay Derechos Humanos de la UNESCO (2005), aprobada porla Conferencia General de la UNESCO por aclamación. Ladeclaración trata de las cuestiones éticas relacionadas con lamedicina, las ciencias de la vida y las tecnologías conexasaplicadas a los seres humanos, y tiene en cuenta sus dimen-siones sociales, jurídicas y ambientales.

La dignidad humana es un derecho reconocido explicita-mente, en su artículo 10, por nuestra Carta magna.

El respeto a la libertad de la persona y a los derechos delos pacientes adquiere una especial relevancia en el marco delas relaciones asistenciales, ámbito en el que la autonomía dela persona constituye un elemento central cuyas manifesta-ciones más evidentes, pero no exclusivas, se plasman en lanecesidad de suministrar información y de solicitar el con-sentimiento de las personas enfermas. Este reconocimientode la autonomía de las personas para tomar decisiones en elámbito sanitario es un derecho de reciente adquisición.

La importancia que tienen los derechos de los pacientescomo eje básico de las relaciones clínico-asistenciales sepone de manifiesto al constatar el interés que demostraronpor estos casi todas las organizaciones internacionales concompetencias en la materia.

Organizaciones como Naciones Unidas, la UNESCO, laOrganización Mundial de la Salud, o, más recientemente, laUnión Europea o el Consejo de Europa han impulsadodeclaraciones o promulgado normas jurídicas sobre aspectosgenéricos o específicos relacionados con esta cuestión. Eneste sentido es necesario mencionar la transcendencia de laDeclaración Universal de los Derechos Humanos, del año1948, que ha sido el punto de referencia obligado para todoslos textos constitucionales promulgados posteriormente, yde la Declaración sobre la Promoción de los Derechos de losPacientes en Europa, promovida el año 1994 por la OficinaRegional para Europa de la Organización Mundial de la

Salud, aparte de múltiples declaraciones internacionales demayor o menor alcance e influencia que se han referido adichas cuestiones.

Cabe subrayar la relevancia especial del Convenio delConsejo de Europa para la protección de los derechos huma-nos y la dignidad del ser humano con respecto a las aplica-ciones de la biología y de la medicina (Convenio sobre losderechos del hombre y la biomedicina), suscrito el día 4 deabril de 1997, que entró en vigor en el reino de España el 1de enero de 2000. Dicho convenio es una iniciativa capital,ya que, a diferencia de las distintas declaraciones internacio-nales que lo han precedido, es el primer instrumento interna-cional con carácter jurídico vinculante para los países que losuscriben. Su especial valía reside en el hecho de que esta-blece un marco común para la protección de los derechoshumanos y de la dignidad humana en la aplicación de la bio-logía y de la medicina. El convenio trata explícitamente, condetenimiento y extensión, sobre la necesidad de reconocer losderechos de los pacientes, entre los cuales resaltan el derechoa la información, el consentimiento informado y la intimidadde la información relativa a la salud de las personas, y persi-gue el alcance de una armonización de las legislaciones delos diversos países en estas materias. En su artículo 9 esta-blece que serán tomados en consideración los deseos expre-sados anteriormente con respecto a una intervención médicapor un paciente que, en el momento de la intervención, no seencuentre en situación de expresar su voluntad.

La regulación del derecho a la protección de la salud,recogido por el artículo 43 de la Constitución de 1978, desdeel punto de vista de las cuestiones más estrechamente vincu-ladas a la condición de sujetos de derechos de las personasusuarias de los servicios sanitarios, es decir, de la plasmaciónde los derechos relativos a la información clínica y a la auto-nomía individual de los pacientes en lo relativo a su salud,fue objeto de una regulación básica en el ámbito del Estado,a través de la Ley 14/1986, de 25 de abril, general de sanidad.

En la elaboración de esta ley se tiene en cuenta lo reco-gido en la Ley 41/2002, de 14 de noviembre, básica regula-dora de la autonomía del paciente y de los derechos y obli-gaciones en materia de información y documentación clí-nica, y también en la Ley 3/2001, de 28 de mayo, reguladoradel consentimiento informado y de la historia clínica de lospacientes en la Comunidad Autónoma gallega.

BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIANúmero 48625 de xuño de 2015

115639

Page 16: BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA€¦ · portables. A dignidade da persoa constitúese como núcleo central da Declaración Universal dos Dereitos Humanos (1948); é fundamento

El artículo 33 del Estatuto de autonomía de Galiciaestablece que le corresponde a la Comunidad Autónomagallega el desarrollo legislativo y la ejecución de la legis-lación básica del Estado en materia de sanidad, para lo cualpodrá organizar y administrar, a tales fines y dentro de suterritorio, todos los servicios relacionados con las materiasantes expresadas, y ejercerá la tutela de las instituciones,de las entidades y de las fundaciones en materia de sani-dad.

La Ley general de sanidad, haciéndose eco de los princi-pios establecidos en la Constitución, reconoce el derecho dela persona enferma a que sean respetadas su personalidad,dignidad e intimidad. Tal derecho fue recogido también en elartículo 8, referido a los derechos relacionados con la auto-nomía de decisión, incluido en el capítulo II del título I,“Derechos sanitarios de la ciudadanía”, de la Ley 8/2008, de10 de julio, de salud de Galicia.

En el Decreto 259/2007, de 13 de diciembre, se recoge lacreación del Registro Gallego de Instrucciones Previas sobreCuidados y Tratamiento de la Salud, y, recientemente, elDecreto 159/2014, de 11 de diciembre, estableció su organi-zación y funcionamiento.

Se hace especial referencia, en la elaboración de esta ley,al documento elaborado por la Comisión Gallega de Bioé-tica titulado Los cuidados al final de la vida y al Plangallego de cuidados paliativos.

Es objetivo de la presente ley mejorar la calidad de vidade todos los pacientes de la Comunidad Autónoma que seencuentren en situación terminal, así como de las personas aellos vinculadas, sin diferencia en cuanto a la patologíabasal, localización geográfica o edad, de manera racional,planificada, coordinada y eficiente, de acuerdo con sus nece-sidades y respetando su autonomía y valores.

TÍTULO PRELIMINARDisposiciones generales

Artículo 1. Objeto

Esta ley tiene por objeto el respeto a la calidad de vida ya la dignidad de las personas enfermas terminales.

Artículo 2. Ámbito de aplicación

La presente ley se aplicará, en el ámbito de la Comuni-dad Autónoma de Galicia, a las personas que se encuentrenen el proceso de su muerte o que afronten decisiones rela-cionadas con dicho proceso, ya sea en su domicilio, en uncentro sociosanitario o en un hospital, a sus familiares yrepresentantes, al personal implicado en su atención sanita-ria, tanto de atención primaria como hospitalaria, así como alos centros, servicios y establecimientos sanitarios y socio-sanitarios, tanto públicos como privados, y a las entidadesaseguradoras, que presten sus servicios en Galicia.

Artículo 3. Definiciones

A efectos de esta ley se entiende por:

1. Calidad de vida: la satisfacción individual ante lascondiciones objetivas de vida desde los valores y las creen-cias personales. En el contexto de los cuidados paliativos, lacalidad de vida se centra en diversas facetas de la persona,como la capacidad física o mental, la capacidad de llevar unavida personal y social satisfactoria, el logro de los objetivospersonales, los sentimientos de felicidad y de satisfacción,así como la dimensión existencial o espiritual. En la expre-sión “calidad de vida” pueden identificarse cuatro compo-nentes: bienestar físico, psicológico, socioeconómico y espi-ritual.

2. Consentimiento informado: de acuerdo con lo dis-puesto en el artículo 3 de la Ley 41/2002, de 14 de noviem-bre, básica reguladora de la autonomía del paciente y de losderechos y obligaciones en materia de información y docu-mentación clínica, y en la Ley 3/2001, de 28 de mayo, regu-ladora del consentimiento informado y de la historia clínicade los pacientes, la conformidad libre, voluntaria y cons-ciente de un paciente, manifestada en pleno uso de sus facul-tades, después de recibir la información adecuada, para quetenga lugar una actuación que afecta a su salud. El Plangallego de cuidados paliativos lo entiende como el procesogradual y continuado, plasmado en ocasiones en un docu-mento mediante el cual un paciente capaz y adecuadamenteinformado acepta o no someterse a determinados procesosdiagnósticos o terapéuticos en función de sus propios valo-res. No se trata de un documento sino de un proceso, ya quela información será ofrecida de forma continua para ir asu-

BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA

115640

Número 48625 de xuño de 2015

Page 17: BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA€¦ · portables. A dignidade da persoa constitúese como núcleo central da Declaración Universal dos Dereitos Humanos (1948); é fundamento

miendo de manera compartida las decisiones que se vanadoptando.

3. Cuidados paliativos: la Organización Mundial de laSalud los define como el conjunto coordinado de interven-ciones sanitarias dirigidas, desde un enfoque integral, a lamejora de la calidad de vida de los pacientes y de sus fami-lias, que se enfrentan a los problemas asociados con enfer-medades amenazantes para la vida, mediante la prevencióny el alivio del sufrimiento, por medio de la identificacióntemprana y la impecable evaluación y el tratamiento deldolor y otros problemas físicos, psicológicos y espirituales.Hoy en día se considera que deben aplicarse cuando elpaciente inicia una enfermedad sintomática, activa, progre-siva e incurable, y nunca debe esperarse para su aplicación aque los tratamientos específicos de base estén agotados.

4. Obstinación terapéutica: un tratamiento terapéuticodesproporcionado que prolonga la agonía de enfermas yenfermos desahuciados.

5. Historia de valores: los documentos que expresan losvalores que son fundamento y dan significado a tales deci-siones de futuro; nuestras creencias sobre la vida, la muerte,el cuidado de la salud, el dolor y el sufrimiento, la asistenciasanitaria y el papel personal de cada cual en el mismo des-arrollo de la enfermedad.

6. Limitación del esfuerzo terapéutico: retirar o no iniciarmedidas terapéuticas porque la o el profesional sanitarioestima que, en la situación concreta del paciente, son inúti-les o fútiles, ya que tan solo consiguen prolongarle la vidabiológica, pero sin posibilidad de proporcionarle una recu-peración funcional con una calidad de vida mínima. La limi-tación del esfuerzo terapéutico permite la muerte en el sen-tido de que no la impide, pero no la produce o causa. Formaparte de la buena práctica clínica. No es una decisión opcio-nal sino una obligación moral y normativa de las y de losprofesionales.

7. Ortotanasia: la buena muerte, en el sentido de lamuerte en el momento biológico adecuado.

8. Persona enferma terminal: aquella que padece unaenfermedad avanzada, progresiva e incurable, con nula res-puesta al tratamiento específico o modificador de la historia

natural de la enfermedad, con un pronóstico de vida limi-tado, con síntomas multifactoriales, cambiantes, intensos yvariables que provocan un alto grado de sufrimiento físico ypsicológico al paciente y a sus personas cercanas. Tambiénse incluyen las personas accidentadas en situación incompa-tible con la vida.

9. Representante: la persona mayor de edad y capaz queemite el consentimiento por representación de otra, despuésde ser designada para tal función mediante un documento deinstrucciones previas, o, si no existe este, siguiendo las dis-posiciones legales vigentes en la materia.

10. Situación de agonía: la que precede a la muertecuando esta se produce de forma gradual y en la que existedeterioro físico intenso, debilidad extrema, alta frecuenciade trastornos cognitivos y de la conciencia, dificultad derelación e ingestión y pronóstico de vida en horas o días.

11. Sedación paliativa: la administración deliberada defármacos en las dosis y combinaciones requeridas para redu-cir la conciencia de un paciente con enfermedad avanzada oterminal tanto como sea preciso para aliviar adecuadamenteuno o más síntomas refractarios y con su consentimientoexplícito. Si este no es posible, se obtendrá de su represen-tante. La sedación paliativa constituye la única estrategiaeficaz para mitigar el sufrimiento ante la presencia de sínto-mas refractarios intolerables que no responden al esfuerzoterapéutico realizado en un período razonable de tiempo.

Un tipo especial de sedación paliativa es la sedación enla agonía, que se aplica cuando la muerte se prevé muy pró-xima. El fallecimiento será unha consecuencia inexorable dela evolución de la enfermedad y/o de sus complicaciones, node la sedación.

12. Síntoma refractario: el síntoma que no puede seradecuadamente controlado a pesar de los intensos esfuerzospara hallar un tratamiento tolerable en un plazo de tiemporazonable sin que comprometa la consciencia del paciente.Hay que distinguir entre síntoma refractario y síntoma difí-cil, que es aquel que tiene un control difícil pero no impo-sible.

13. Documento de instrucciones previas: el documentopor el que una persona mayor de edad, capaz y libre, mani-

BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIANúmero 48625 de xuño de 2015

115641

Page 18: BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA€¦ · portables. A dignidade da persoa constitúese como núcleo central da Declaración Universal dos Dereitos Humanos (1948); é fundamento

fiesta anticipadamente su voluntad sobre los cuidados y tra-tamientos de su salud o, una vez llegado el fallecimiento,sobre el destino de su cuerpo o de sus órganos, con el objetode que dicha voluntad se cumpla si cuando llegue elmomento no se encuentra en condiciones de expresarla deforma personal.

Artículo 4. Principios básicos

Los principios básicos de esta ley son:

1. Proteger la dignidad de la persona en el proceso delfinal de su vida y la salvaguarda de su intimidad y confiden-cialidad.

2. Defender proactivamente la libertad, la autonomía y lavoluntad de la persona, respetando sus deseos, prioridades yvalores en el proceso del final de su vida.

3. Garantizar el derecho de las personas en el procesofinal de su vida a recibir cuidados paliativos integrales y untratamiento adecuado tanto para el proceso físico como paralos problemas emocionales, espirituales o sociales.

4. Regular el ejercicio de los derechos de la personadurante el proceso del final de su vida, de los deberes del per-soal sanitario y social que atienda a estas personas, así comolas garantías que las instituciones sanitarias y sociales esta-rán obligadas a proporcionar, tanto a las personas enfermascomo a las o a los profesionais, con respecto a este proceso.

5. Garantizar la igualdad y la no discriminación de laspersoas en el proceso del final de su vida al recibir cuidadosy servicios en el ámbito sanitario o social, independiente-mente del lugar de Galicia en que residan.

TÍTULO IDerechos de las personas ante el proceso de la muerte

Artículo 5. Derecho a la información asistencial

1. La titularidad de la información clínica la posee la per-sona que se encuentre en el proceso del final de su vida.

2. Las personas tienen derecho a recibir la informaciónsanitaria necesaria, vinculada a su salud y adaptada a sus

capacidades cognitivas y sensoriales. El derecho a la infor-mación sanitaria incluye el de no recibir la mencionada infor-mación, si así lo desean. También podrán ser destinatarias dela información sanitaria necesaria terceras personas, conautorización del paciente. En el supuesto de incapacidad oimposibilidad para comprender la información a causa delestado físico o psíquico, esta será brindada a su representante,o, en su defecto, al cónyuge o pareja de hecho que convivacon el paciente, o a la persona que, sin ser su cónyuge, con-viva o esté a cargo de la asistencia o del cuidado de este y alos familiares hasta el cuarto grado de consanguinidad. En elsupuesto de incapacidad declarada judicialmente, la informa-ción se le facilitará a la o al representante legal.

3. El paciente tiene derecho a recibir la información sani-taria por escrito, a fin de obtener una segunda opinión sobreel diagnóstico, pronóstico o tratamiento relacionados con suestado de salud.

4. El derecho a la información sanitaria de las personasenfermas puede limitarse por la existencia acreditada de unestado de necesidad terapéutica. Se entiende por tal la facul-tad del médico o de la médica para actuar profesionalmentesin informar antes a la persona enferma, cuando por razonesobjetivas el conocimiento de su propia situación pueda per-judicar su salud de modo grave. Llegado este caso, el médicoo la médica dejará constancia razonada de las circunstanciasen la historia clínica y comunicará su decisión a las personasvinculadas al paciente por razones familiares o de hecho.

Artículo 6. Derecho a la confidencialidad

La persona enferma tiene derecho a que toda persona queparticipe en la elaboración o manipulación de la documenta-ción clínica, o bien tenga acceso al contenido de esta, guardela debida reserva, salvo expresa disposición en contrarioemanada de la autoridad judicial competente o de la autori-zación del propio paciente.

El derecho a la confidencialidad se concreta en su estadode salud, en sus datos referidos a creencias, religión, ideolo-gía, vida sexual, origen racial o étnico, malos tratos e enotros datos especialmente protegidos.

En todo caso, el grado de confidencialidad, entendidocomo la identificación del destinatario o de la destinataria y

BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA

115642

Número 48625 de xuño de 2015

Page 19: BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA€¦ · portables. A dignidade da persoa constitúese como núcleo central da Declaración Universal dos Dereitos Humanos (1948); é fundamento

el contenido de la información que puede suministrarse, serádecidido por el paciente, excepto en los casos en que legal-mente se incluya el deber de información.

Artículo 7. Derecho a la toma de decisiones y al consenti-miento informado

Serán derechos relacionados con la autonomía de deci-sión los siguientes:

1. Derecho a que se solicite consentimiento informado enlos términos establecidos en la Ley 3/2001, de 28 de mayo.

2. Derecho a tomar decisiones sobre las acciones, trata-mientos e intervenciones que afecten al proceso final de lavida que le corresponde a la persona que se encuentre en esteproceso o a la responsable de tomar la decisión según el artí-culo 5.2.

3. Derecho a rechazar el tratamiento, la intervención o elprocedimiento que se le proponga, a pesar de que esto puedaponer en riesgo su vida. Se tratará de una decisión tomadalibre, voluntaria y conscientemente, que está basada en lainformación. Este rechazo debe constar por escrito en la his-toria clínica de la persona enferma. Este rechazo al trata-miento, intervención o procedimiento no causará ningúnperjuicio en su derecho a recibir asistencia integral en elámbito sanitario o social.

4. Derecho a otorgar el consentimiento por sustitución ya manifestar sus instrucciones previas al amparo de lo esta-blecido en la Ley 3/2001, de 28 de mayo, y disposicionesconcordantes, y en la Ley 12/2013, de 9 de diciembre, degarantías de prestaciones sanitarias.

5. Derecho a recabar la opinión de otra o de otro profe-sional con el objetivo de fortalecer la relación médico-paciente y de complementar las posibilidades de la atenciónsanitaria.

6. Derecho a rechazar la participación en procedimientosexperimentales como alternativa terapéutica para su procesoasistencial.

7. Derecho a que se requiera el consentimiento delpaciente o, a falta de este, el de sus representantes legales, y

el de la profesional o el del profesional de la salud intervi-niente, ante exposiciones con fines académicos, con carácterprevio a la realización de dicha exposición.

La renuncia del paciente a recibir información está limi-tada por el interés de su propia salud, de terceros, de lacolectividad y por las exigencias terapéuticas del caso.Cuando el paciente manifieste expresamente su deseo de noser informado, se respetará su voluntad y se hará constar surenuncia documentalmente, sin perjuicio de la obtención desu consentimiento previo para la intervención.

El personal facultativo podrá llevar a cabo las interven-ciones clínicas indispensables en favor de la salud delpaciente sin necesidad de contar con su consentimiento enlos siguientes casos:

7.1. Cuando existe riesgo para la salud pública a causa derazones sanitarias establecidas por la ley. En todo caso, una vezadoptadas las medidas pertinentes, de conformidad con lo esta-blecido en la Ley orgánica 3/1986, de 14 de abril, de medidasespeciales en materia de salud pública, se comunicarán a laautoridad judicial en el plazo máximo de 24 horas, siempre quedispongan el internamiento obligatorio de personas.

7.2. Cuando existe riesgo inmediato grave para la inte-gridad física o psíquica de la persona enferma y no es posi-ble conseguir su autorización. Se consultará, cuando las cir-cunstancias lo permitan, a sus familiares o a las personasvinculadas de hecho a ella.

Artículo 8. Derecho a otorgar el documento de instruccionesprevias

Sin perjuicio de lo dispuesto en el artículo 11.1 de la Ley41/2002, de 14 de noviembre, toda persona tiene derecho aformalizar su declaración de voluntad vital anticipada, a tra-vés del documento de instrucciones previas, en las condicio-nes establecidas en la Ley 3/2001, de 28 de mayo, y en laLey 12/2013, de 9 de diciembre, así como en el resto de lanormativa que sea de aplicación.

Artículo 9. Derecho a un trato digno

1. El paciente tiene derecho a que los agentes del sistemade salud interviniente le otorguen un trato digno, con res-

BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIANúmero 48625 de xuño de 2015

115643

Page 20: BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA€¦ · portables. A dignidade da persoa constitúese como núcleo central da Declaración Universal dos Dereitos Humanos (1948); é fundamento

pecto a sus convicciones personales y morales, principal-mente las relacionadas con sus condiciones socioculturales,de género y de pudor, y a su intimidad, cualquiera que sea elpadecimiento que presente; y a que se haga extensivo a losfamiliares o acompañantes.

2. Los centros e instituciones sanitarias le garantizarán alpaciente en situación terminal, que deba ser atendido en régi-men de hospitalización, las mejores condiciones relativas alconfort, pudor e intimidad, incluyendo el ámbito sociosanita-rio y el derecho a la estancia en una habitación individual,salvo que circunstancias excepcionales lo justifiquen.

Artículo 10. Derecho al rechazo y a la retirada de una inter-vención

1. Toda persona que padezca una enfermedad irreversible,incurable, y se encuentre en estadio terminal, o haya sufridoun accidente que la coloque en igual situación, informada enforma fidedigna, tiene el derecho a manifestar su voluntad encuanto al rechazo de procedimientos quirúrgicos, de hidrata-ción y alimentación y de reanimación artificial, cuando seanextraordinarios o desproporcionados a las perspectivas demejoría y produzcan dolor y/o sufrimiento desmesurados.

2. De la misma forma, toda persona, en cualquiermomento, ya sea al ingresar en el centro asistencial odurante la etapa de tratamiento, puede manifestar su volun-tad de que no se implementen o de que se retiren las medi-das de soporte vital que puedan conducir a una prolongacióninnecesaria de la agonía y/o que mantengan en formapenosa, gravosa y artificial la vida.

3. Asimismo, será válida la manifestación de voluntad detoda persona capaz, realizada a través de la figura del docu-mento de instrucciones previas, en la que manifieste suvoluntad en cuanto al rechazo de procedimientos quirúrgi-cos, de hidratación y alimentación y de reanimación artifi-cial, cuando sean extraordinarios o desproporcionados a lasperspectivas de mejoría y/o produzcan dolor y sufrimientodesmesurados, en caso de que en un futuro le acontezcan lossupuestos descritos anteriormente.

4. La información a que se refiere el artículo 5 será brin-dada por el facultativo o equipo asistencial responsable de laintervención sanitaria, con la aportación interdisciplinaria

que fuere necesaria, en términos claros, adecuados a la edad,nivel de comprensión, estado psíquico y personalidad delpaciente y de las personas a que se refiere el artículo 5.2, aefectos de que, al prestar su consentimiento, lo hagan debi-damente informados. En todos los casos deberá dejarse cons-tancia de la información en la historia clínica del paciente.

5. Cuando se trate de una persona incapaz que padezcauna enfermedad irreversible, incurable, y se encuentre enestadio terminal, o que haya sufrido un accidente que lacoloque en igual situación, o de una persona que no estéconsciente o en pleno uso de sus facultades mentales porcausa de la enfermedad que padezca o del accidente quehaya sufrido, la información a que se refiere el artículo 5será brindada a las personas a que se refiere el artículo 5.2.

6. Cuando se trate de una persona incapaz que padezcauna enfermedad irreversible, incurable, y se encuentre enestadio terminal, o que haya sufrido un accidente que la colo-que en igual situación, o de una persona que no esté cons-ciente o en pleno uso de sus facultades mentales por causa dela enfermedad que padezca o del accidente que haya sufrido,la manifestación de voluntad referida en el apartado segundodeberá ser firmada por las personas a que se refiere el artículo5.2 de esta ley. En el caso de que el paciente sea menor deedad y, de conformidad con lo dispuesto en el artículo 9.3.c)de la Ley 41/2002, de 14 de noviembre, se deba dar inter-vención a sus representantes legales, se dejará constancia detal intervención en la historia clínica. En cualquier caso, elproceso de atención a las personas menores de edad respetarálas necesidades especiales de estas y se ajustará a lo estable-cido en la normativa vigente.

7. En todos los casos, la negativa o el rechazo a la obten-ción de procedimientos quirúrgicos, de hidratación y ali-mentación y de reanimación artificial o la retirada de medi-das de soporte vital no significará la interrupción de aquellasmedidas y acciones tendentes al confort y control de sínto-mas, para el adecuado control y alivio del dolor y del sufri-miento de las personas.

Artículo 11. Derecho del paciente a recibir cuidados palia-tivos integrales y al tratamiento del dolor

1. Todas las personas en situación terminal o de agoníatienen derecho a recibir cuidados paliativos integrales decalidad.

BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA

115644

Número 48625 de xuño de 2015

Page 21: BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA€¦ · portables. A dignidade da persoa constitúese como núcleo central da Declaración Universal dos Dereitos Humanos (1948); é fundamento

2. El paciente tiene derecho a recibir la atención idóneaque prevenga y alivie el dolor, incluida la sedación si eldolor es refractario al tratamiento específico.

3. El paciente en situación terminal o de agonía tienederecho a recibir sedación paliativa, cuando lo precise.

4. Todos los establecimientos de internamiento asisten-ciales-sanitarios y sociosanitarios, públicos o privados,deberán prestar cuidados paliativos. Se implementarán almismo tiempo estos cuidados en la atención domiciliaria.

5. Se promoverá el diseño, para cada paciente identifi-cado, de un plan terapéutico y de cuidados, basado en unavaloración integral de todas sus necesidades y coordinadoentre los diferentes profesionales implicados.

6. La Comisión Gallega de Cuidados Paliativos seentiende como un instrumento para la implantación,impulso, seguimiento, evaluación y mejora del Plan gallegode cuidados paliativos en todas las áreas sanitarias.

7. Las personas en la fase terminal de su enfermedad tie-nen derecho a que se les proporcionen los cuidados paliati-vos en el lugar que, teniendo en cuenta sus preferencias, seamás adecuado a sus circunstancias personales, familiares ysociales.

8. El Sistema público de salud de Galicia realizará lasadaptaciones necesarias para integrar los cuidados paliativosde manera estructurada y homogénea en todo el territorio.

Artículo 12. Derecho de los pacientes a recibir cuidados palia-tivos integrales y a la elección del domicilio para recibirlos

Todas las personas que padezcan una enfermedad grave,irreversible y/o de pronóstico mortal y que se encuentren ensituación terminal o de agonía tienen derecho al alivio delsufrimiento mediante cuidados paliativos integrales de cali-dad, bien en su centro sanitario o bien, si su situación lo per-mite y así lo desean, en el domicilio.

Artículo 13. Consentimiento de las personas menores de edad

1. Las personas menores de edad tienen derecho a recibirinformación sobre su enfermedad y sobre las propuestas

terapéuticas de forma adaptada a su edad y a su capacidad decomprensión.

2. Cuando las personas menores de edad no sean capa-ces, intelectual ni emocionalmente, de comprender elalcance de la intervención, el consentimiento será prestadopor los representantes legales del o de la menor, después dehaber escuchado su opinión, si tiene 12 años cumplidos.

3. Las personas menores emancipadas o con 16 añoscumplidos prestarán por sí mismas el consentimiento. Losprogenitores, tutores o representantes legales serán informa-dos, y su opinión será tenida en cuenta para la toma de ladecisión correspondiente. Podrá omitirse la información si lapersona menor de edad está en situación de desarraigo o dedesamparo o en una situación de violencia en el seno fami-liar.

Las personas menores emancipadas o con 16 años ten-drán derecho a revocar el consentimiento informado y lasintervenciones propuestas, en los mismos términos que lodispuesto en esta ley para las personas adultas.

4. El proceso de atención a las personas menores de edadrespetará las necesidades especiales y se ajustará a lo esta-blecido en la normativa vigente.

Artículo 14. Derecho al acompañamiento

1. El paciente al que se le preste asistencia sanitaria osociosanitaria en régimen de internamiento en un centrosanitario, ante el proceso de la muerte, tiene derecho a :

1.1. Disponer, si así lo desea, de acompañamiento fami-liar o de persona cercana.

1.2. Recibir, cuando así lo solicite, auxilio espiritual deacuerdo con sus convicciones y creencias.

2. Debido a las especiales características de estos pacien-tes ingresados en el área de hospitalización, parece oportunoque estos y sus familiares tengan un tratamiento específico.Así, se procurará que no exista límite de visitas por pacienteni tiempo de permanencia de ellas; se permitirán las visitasde las niñas y de los niños; un familiar podrá quedar a dor-mir; el paciente podrá utilizar su ropa personal, si así lo

BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIANúmero 48625 de xuño de 2015

115645

Page 22: BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA€¦ · portables. A dignidade da persoa constitúese como núcleo central da Declaración Universal dos Dereitos Humanos (1948); é fundamento

desea; y los familiares podrán traerle alimentos y, en gene-ral, todo aquello que contribuya potencialmente al bienestardel paciente y evite los efectos negativos de la instituciona-lización de su cuidado.

Los derechos anteriormente citados se limitarán, eincluso se exceptuarán, en los casos en que esas presenciassean desaconsejadas o incompatibles con la prestación sani-taria conforme a los criterios clínicos. En todo caso, esas cir-cunstancias serán explicadas a las afectadas y a los afectadosde manera comprensible.

3. Los centros e instituciones sanitarias facilitarán, apetición del paciente, o de las personas a que se refiere elartículo 5.1 de esta ley, el acceso de aquellas personas que lepuedan proporcionar al paciente auxilio espiritual, conformea sus convicciones y creencias, procurando, en todo caso,que aquellas no interfieran con las actuaciones del equiposanitario.

4. Los centros e instituciones sanitarias prestarán apoyoy asistencia a las personas cuidadoras y a las familias depacientes en proceso de muerte, tanto si están ingresadascomo si son atendidas en su domicilio.

5. Los centros e instituciones sanitarias prestarán unaatención en el duelo a la familia y a las personas cuidadorasy promoverán medidas para la prevención de situacionescalificadas como duelo patológico.

TÍTULO II

Deberes y derechos de las y de los profesionales sanita-rios que atienden a las personas enfermas terminales

Artículo 15. Deber de confidencialidad

1. Toda actividad médico-asistencial tendente a obtener,clasificar, utilizar, administrar, custodiar y transmitir infor-mación y documentación clínica del paciente debe observarel estricto respeto por la dignidad humana y la autonomía dela voluntad, así como el debido resguardo de la intimidad deeste y la confidencialidad de sus datos sensibles.

2. No obstante lo anterior, podrá revelarse informaciónconfidencial cuando el paciente otorgue su consentimiento o

conforme a lo establecido en la Ley orgánica 15/1999, de 13de diciembre, de protección de datos de carácter personal, yen la normativa de desarrollo.

Artículo 16. Deberes con respecto a la información clínica

1. Las y los profesionales sanitarios responsables de laasistencia a un paciente tienen el deber de facilitarle la infor-mación sobre el diagnóstico, pronóstico y posibilidades tera-péuticas de su enfermedad en términos comprensibles parael paciente, en función de su grado de responsabilidad y par-ticipación en el proceso de atención sanitaria, con la excep-ción de lo dispuesto en el artículo 5.4 de esta ley.

2. Las y los profesionales a que se refiere el apartadoanterior dejarán constancia en la historia clínica de que dichainformación fue proporcionada a los pacientes y suficiente-mente comprendida por estos.

Artículo 17. Deberes con respecto a las decisiones clínicasy a la asistencia sanitaria

1. En el caso de que el juicio de la o del profesional sani-tario concluya en la indicación de una intervención sanitaria,someterá entonces esta al consentimiento libre y voluntariode la persona, que podrá aceptar la intervención propuesta,elegir libremente entre las opciones clínicas disponibles, orechazarla, en los términos previstos en la presente ley y enla Ley 41/2002, de 14 de noviembre.

2. Todas las profesionales y todos los profesionales de lasanidad implicados en la atención de los pacientes tienen laobligación de respetar los valores, creencias y preferenciasde estos en la toma de decisiones clínicas, en los términosprevistos en la presente ley, en la Ley 41/2002, de 14 denoviembre, en la Ley 3/2001, de 28 de mayo, y en sus res-pectivas normas de desarrollo, y deben abstenerse de impo-ner criterios de actuación basados en sus propias creencias yconvicciones personales, morales, religiosas o filosóficas.

3. Las y los profesionales sanitarios tienen la obligaciónde respetar los valores e instrucciones contenidos en el docu-mento de instrucciones previas, en los términos previstos enla presente ley, en la Ley 41/2002, de 14 de noviembre, en laLey 12/2013, de 9 de diciembre, y en sus respectivas normasde desarrollo.

BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA

115646

Número 48625 de xuño de 2015

Page 23: BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA€¦ · portables. A dignidade da persoa constitúese como núcleo central da Declaración Universal dos Dereitos Humanos (1948); é fundamento

4. Las y los profesionales sanitarios tienen la respon-sabilidad de prestar una atención médica de calidad cien-tífica y humana, cualquiera que sea la modalidad de supráctica profesional, comprometiéndose a emplear losrecursos de la ciencia de manera adecuada a su paciente,según el arte médico del momento y las posibilidades a sualcance.

Artículo 18. Deberes con respecto a la limitación delesfuerzo terapéutico

1. El médico o la médica responsable de cada paciente,en el ejercicio de una buena práctica clínica y manteniendoen todo lo posible la calidad de vida del paciente, limitará elesfuerzo terapéutico, cuando la situación clínica lo aconseje,y evitará la obstinación terapéutica. La justificación de lalimitación deberá constar en la historia clínica.

2. Se tendrá en cuenta la opinión del personal de enfer-mería al que le corresponda la atención de estos pacientes.

3. En cualquier caso, las y los profesionales sanitariosque atiendan a los pacientes están obligados a ofrecerlesaquellas intervenciones sanitarias necesarias para garantizarsu adecuado cuidado y confort, con el respeto que merece ladignidad de la persona.

4. El facultativo tiene la obligación de combatir el dolorde la forma más correcta y eficaz, administrando el trata-miento necesario. Este tratamiento, por su naturaleza, debeestar orientado a mitigar el sufrimiento de la personaenferma, a pesar de que, como consecuencia accidental deeste tratamiento correcto, pueda acelerarse su muerte. Eldeber del facultativo con respecto a la persona enferma no loobliga a prolongar la vida por encima de todo. En todo caso,el personal facultativo debe cumplir las exigencias éticas ylegales del consentimiento informado.

Artículo 19. Deberes con respecto a las personas que pue-dan hallarse en situación de incapacidad de hecho

1. El facultativo responsable es quien debe valorar si lapersona que se halla bajo atención médica puede encontrarseen una situación de incapacidad de hecho que le impidadecidir por sí misma. Tal valoración debe constar adecuada-mente en la historia clínica.

2. Para la valoración de la incapacidad podrá contarsecon la opinión de otras o de otros profesionales implicadosdirectamente en la atención de los pacientes. Asimismo,podrá consultarse a las personas a que se refiere el artículo5.2 al objeto de conocer su opinión.

3. Una vez establecida la situación de incapacidad dehecho, el facultativo responsable deberá hacer constar en lahistoria clínica los datos de quien deba actuar por la personaen situación de incapacidad, conforme a lo previsto en elartículo 5.2 de esta ley.

TÍTULO IIIGarantías de los centros e instituciones sanitarias

Artículo 20. Garantías de los derechos de las personasenfermas terminales

La Administración sanitaria, así como las instituciones ycentros recogidos en el artículo 2, deberán garantizar, en elámbito de sus respectivas competencias, el ejercicio de losderechos establecidos en esta ley, incluyéndoles, en la aten-ción directa, a las personas enfermas terminales los medioshumanos y materiales necesarios para que tales derechos nose vean disminuidos en ningún caso.

Artículo 21. Acompañamiento a las personas enfermas ter-minales

1. Los centros e instituciones sanitarias y sociosanitariasfacilitarán a las personas enfermas terminales el acompaña-miento familiar o de personas cercanas, compatibilizandoeste con el conjunto de medidas sanitarias necesarias paraofrecerles a tales personas una atención de calidad.

2. Los centros e instituciones sanitarias facilitarán, a peti-ción de las personas enfermas terminales, de las personas quesean sus representantes, de sus familiares o de personas cer-canas, el acceso de aquellas personas que les puedan propor-cionar auxilio espiritual, conforme a sus convicciones y cre-encias, procurando, en todo caso, que tales personas no inter-fieran con las actuaciones del equipo sanitario.

Artículo 22. Apoyo a la familia y a las personas cuidadoras

Los centros e instituciones sanitarias prestarán apoyo yasistencia a las personas cuidadoras y a las familias de per-

BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIANúmero 48625 de xuño de 2015

115647

Page 24: BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA€¦ · portables. A dignidade da persoa constitúese como núcleo central da Declaración Universal dos Dereitos Humanos (1948); é fundamento

sonas enfermas terminales, tanto en su domicilio como enlos centros sanitarios. Igualmente, prestarán una atención enel duelo y promoverán medidas para la aceptación de lamuerte de un ser querido y para la prevención de un duelocomplicado.

Artículo 23. Asesoramiento en cuidados paliativos

Se garantizará a las personas enfermas terminales infor-mación sobre su estado de salud y sobre los objetivos de loscuidados paliativos que recibirán durante su proceso, deacuerdo con sus necesidades y preferencias.

Artículo 24. Comités de ética asistencial

En caso de discrepancia entre las o los profesionalessanitarios y las personas enfermas terminales o, en su caso,con aquellas personas que ejerciten sus derechos, o entreestas y las instituciones sanitarias, en relación con la aten-ción sanitaria prestada a ellas, que no se resuelva medianteacuerdo entre las partes, sería recomendable el asesora-miento del comité de ética asistencial correspondiente o delórgano que corresponda para así tratar de llegar a alternati-vas o cursos intermedios en aquellas decisiones clínicas con-trovertidas, sin que, en ningún caso, puedan sustituir lasdecisiones que tengan que adoptar las o los profesionalessanitarios.

Artículo 25. Formación continua en cuidados paliativos

La Consejería de Sanidad garantizará la formación con-tinua del personal sanitario en materia de cuidados paliativospara el desarrollo de esta ley.

La Ley 44/2003, de 21 de noviembre, de ordenación delas profesiones sanitarias, establece que la formación conti-nuada es un derecho y un deber de las y de los profesionalessanitarios, y, en este mismo sentido, se manifiesta la Ley55/2003, de 16 de diciembre, del Estatuto marco del perso-nal estatutario de los servicios de salud, cuando declara quees un deber del trabajador o de la trabajadora mantener debi-damente actualizados los conocimientos y aptitudes. Porotro lado, uno de los objetivos específicos del Plan gallegode cuidados paliativos es la formación continuada de las y delos profesionales, atendiendo a las directrices de las socie-dades científicas, y, a su vez, dentro de las recomendaciones

de la Comisión Gallega de Bioética, se incluye la necesidadde recibir una buena formación clínica en cuidados paliati-vos, así como de adquirir habilidades de comunicación y deconocer los principios básicos de la bioética.

Artículo 26. Investigación en cuidados paliativos

La Consejería de Sanidad, según la recomendación de laComisión Gallega de Bioética, potenciará la investigación yla innovación en el ámbito de los cuidados paliativos en elfinal de la vida como herramienta de mejora de la calidadasistencial, con una visión integral e integrada de los equi-pos. En este mismo sentido, el Plan gallego de cuidadospaliativos considera uno de los factores críticos de éxito delplan tener una red de formación e investigación. Asimismo,establece que el apoyo a la investigación en este campodebe ser considerado de manera preferente, ya que es fun-damental para el progreso y la evolución y para una mejoraconstante en la atención integral de estos pacientes y de susfamilias.

TÍTULO IVInfracciones y sanciones

Artículo 27. Disposición general

Sin perjuicio de las exigencias que pudieren derivarse enlos ámbitos de la responsabilidad civil y penal, así como delrégimen de sanciones previsto en la Ley 14/1986, de 25 deabril, general de sanidad, las infracciones recogidas en estaley y en las especificaciones que reglamentariamente la des-arrollen serán objeto de sanción administrativa, de acuerdocon el procedimiento establecido en el artículo 39 de la Ley8/2008, de 10 de julio, de salud de Galicia.

Artículo 28. Infracciones

1. Se tipifica como infracción leve el incumplimiento decualquier obligación o la vulneración de cualquier prohibi-ción de las previstas en esta ley, siempre que no proceda sucalificación como infracción grave o muy grave.

2. Se tipifican como infracciones graves las siguientes:

a) El incumplimiento de las normas relativas a la consig-nación de los datos clínicos.

BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA

115648

Número 48625 de xuño de 2015

Page 25: BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA€¦ · portables. A dignidade da persoa constitúese como núcleo central da Declaración Universal dos Dereitos Humanos (1948); é fundamento

b) El impedimento del acompañamiento en el proceso demuerte, salvo que existan circunstancias clínicas que así lojustifiquen.

3. Se tipifican como infracciones muy graves las siguien-tes:

a) El obstáculo o impedimento a la ciudadanía del dis-frute de cualquiera de los derechos expresados en el título Ide esta ley.

b) La actuación que suponga incumplimiento de losdeberes establecidos en el título II de esta ley.

Artículo 29. Sanciones

1. Las infracciones previstas en esta ley serán objeto delas sanciones previstas en el artículo 44 de la Ley 8/2008, de10 de julio, de salud de Galicia, sin perjuicio de poder ser deaplicación lo establecido en el artículo 36 de la Ley 14/1986,de 25 de abril, general de sanidad.

2. Sin perjuicio de la sanción económica que pudierecorresponder, en los supuestos de infracciones muy graves elConsejo de la Xunta de Galicia podrá acordar la revocaciónde la autorización concedida para la actividad en centros yestablecimientos sanitarios.

Artículo 30. Competencias

El ejercicio de la potestad de sanción corresponderá alConsejo de la Xunta de Galicia y a los órganos de la conse-jería competente en materia de sanidad, en los términos quese determinan en el artículo 45.1 de la Ley 8/2008, de 10 dejulio, de salud de Galicia.

Disposición adicional única. Difusión y promoción de la ley

La Xunta de Galicia, en el plazo máximo de tres mesesdesde la entrada en vigor de esta ley, llevará a cabo las actua-ciones precisas tanto para darle difusión a esta ley entre las

y los profesionales y las ciudadanas y los ciudadanos galle-gos como para promover entre la población la realizacióndel documento de instrucciones previas.

Disposición final primera. Desarrollo reglamentario

La Xunta de Galicia queda facultada para llevar a cabo eldesarrollo reglamentario de esta ley, que les garantizará, encondiciones de igualdad, la accesibilidad a los cuidadospaliativos a todas las personas que lo precisen.

Disposición final segunda. Nueva función de los comités deética asistencial

La Xunta de Galicia modificará el Decreto 177/2000,de 22 de junio, por el que se regula la creación y la autori-zación de los comités de ética asistencial, de tal modo queles corresponda asesorar y emitir informes sobre las cues-tiones éticas relacionadas con la práctica clínica que seproduzcan en los centros e instituciones sanitarias, a fin degarantizar los derechos de las personas enfermas termina-les, así como los derechos y deberes de las y de los profe-sionales que las atiendan, de acuerdo con lo establecido ensu respectiva legislación específica. En este sentido,podrán asesorar y proponer alternativas o soluciones éticasen aquellas decisiones clínicas controvertidas, en el casode discrepancia entre las y los profesionales sanitarios y laspersonas enfermas terminales o, en su caso, con aquellaspersonas que ejerciten sus derechos, o entre estas y las ins-tituciones sanitarias, en relación con la atención sanitariaprestada a dichas personas enfermas terminales, que no sehayan resuelto mediante acuerdo entre las partes.

Disposición final tercera. Entrada en vigor

Esta ley entrará en vigor al mes de su publicación en elDiario Oficial de Galicia.

Santiago de Compostela, 22 de junio de 2015Pilar Rojo Noguera

Presidenta

BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIANúmero 48625 de xuño de 2015

115649

Page 26: BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA€¦ · portables. A dignidade da persoa constitúese como núcleo central da Declaración Universal dos Dereitos Humanos (1948); é fundamento

4. Informacións e correccións de erros4.2. Correccións de erros

Corrección de erros no Informe da Ponencia sobre o Proxecto

de lei de financiamento de formacións políticas e de fundacións

e asociacións vinculadas, publicado no Boletín Oficial do Par-

lamento de Galicia núm. 485, fascículo 3, do 23 de xuño de 2015

Advertido un erro material, na publicación do Informe daPonencia sobre o Proxecto de lei de financiamento de for-macións políticas e de fundacións e asociacións vinculadas,publicado no Boletín Oficial do Parlamento de Galicia núm.485, fascículo 3, do 23 de xuño de 2015, procédese á súacorrección nos seguintes termos.

Páxina 115622

Onde dí:“Yolanda Díaz Pérez”

Debe dicir;“José Javier Ron Fernández”

Santiago de Compostela, 23 de xuño de 2015Xosé Antón Sarmiento Méndez

Letrado oficial maior

BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA

115650

Número 48625 de xuño de 2015

Page 27: BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA€¦ · portables. A dignidade da persoa constitúese como núcleo central da Declaración Universal dos Dereitos Humanos (1948); é fundamento

BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA

BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIAESTRUTURA

1. PROCEDEMENTOS PARLAMENTARIOS

1.1. PROCEDEMENTOS DE NATUREZA NORMATIVA

1.1.1. NORMAS APROBADAS 1.1.2. PROPOSTAS DE NORMAS

1.2. PROCEDEMENTOS ESPECIAIS DE CARÁCTER INSTITUCIONAL

1.2.1. INVESTIDURA1.2.2. MOCIÓN DE CENSURA1.2.3. CUESTIÓN DE CONFIANZA

1.3. PROCEDEMENTOS DE CONTROL E IMPULSO

1.3.1. CONTROL SOBRE AS DISPOSICIÓNS DA XUNTA CON FORZA DE LEI1.3.2. COMUNICACIÓNS DA XUNTA DE GALICIA1.3.3. EXAME DE PROGRAMAS E PLANS1.3.4. ACORDOS, RESOLUCIÓNS OU PROPOSTAS DE COMISIÓNS ESPECIAIS OU DE INVESTIGACIÓN1.3.5. MOCIÓNS1.3.6. PROPOSICIÓNS NON DE LEI1.3.7. OUTRAS PROPOSTAS DE RESOLUCIÓN E ACORDOS1.3.8. PROCEDEMENTOS DE CONTROL ECONÓMICO E ORZAMENTARIO

1.4. PROCEDEMENTOS DE INFORMACIÓN

1.4.1. INFORMACIÓNS REMITIDAS POLA XUNTA DE GALICIA1.4.2. SOLICITUDES DE COMPARECENCIA 1.4.3. INTERPELACIÓNS1.4.4. PREGUNTAS1.4.5. RESPOSTAS A PREGUNTAS1.4.6. SOLICITUDES DE DATOS, INFORMES E DOCUMENTOS DE DEPUTADOS E DE COMISIÓNS1.4.7. RECONVERSIÓNS POR FINALIZACIÓN DO PERÍODO DE SESIÓNS

1.5. PROCEDEMENTOS RELATIVOS A OUTRAS INSTITUCIÓNS E ÓRGANOS

1.6. PROCEDEMENTOS DE ELECCIÓN, DESIGNACIÓN E PROPOSTA DE NOMEAMENTO

1.7. PROCEDEMENTOS RELATIVOS AO DEREITO DE PETICIÓN

2. ELECCIÓN E COMPOSICIÓN DO PARLAMENTO, RÉXIME E GOBERNO INTERIOR, ORGANIZACIÓN E FUNCIONAMENTO

2.1. ELECCIÓN DO PARLAMENTO2.2. COMPOSICIÓN DO PARLAMENTO E DOS SEUS ÓRGANOS2.3. RÉXIME E GOBERNO INTERIOR2.4. ORGANIZACIÓN E FUNCIONAMENTO DO PARLAMENTO

3. ADMINISTRACIÓN DO PARLAMENTO DE GALICIA

4. INFORMACIÓNS E CORRECCIÓNS DE ERROS

4.1. INFORMACIÓNS4.2. CORRECCIÓNS DE ERROS

Page 28: BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIA€¦ · portables. A dignidade da persoa constitúese como núcleo central da Declaración Universal dos Dereitos Humanos (1948); é fundamento

BOLETÍN OFICIAL DO PARLAMENTO DE GALICIAEdición e subscricións: Servizo de Publicacións do Parlamento de Galicia.

Hórreo, 63. 15702. Santiago de Compostela. Telf. 981 55 13 00. Fax. 981 55 14 25

Dep. Leg. C-155-1982. ISSN 1133-2727