A CANTIGA

DE AMOR

Amparo Cereixo Silva

DEFINICIÓN

Cantiga de tema amoroso no que un

home namorado se dirixe á súa senhor.

Xénero moi cultivado (+ de 700 cantigas):

o Cancioneiro da Ajuda está unicamente

dedicado a este tipo de cantigas.

De gran prestixio xa que era signo de

refinamento e habilidade literaria.

Vencellado ao trobadorismo provenzal.

ORIXES TRADICIÓN CLÁSICA.

Influencia do mundo

clásico na Idade

Media

Amor platónico

Consecuencias do

amor

ORIXES TRADICIÓN

MEDIEVAL.

Influencia do

cristianismo: culto á

Virxe (muller)

Sociedade feudal:

vasalaxe

ORIXES TRADICIÓN PROVENZAL.

A cançó provenzal

Amor cortés: Fins d’amor >

idealización absoluta do amor

Diferenzas coas c. de amor:

Preludio primaveral

Grande artificiosidade e

formalismo.

A senhor non está idealizada

e adoita estar casada.

Alegría e pracer amoroso (joi).

ORIXES TRADICIÓN

AUTÓCTONA.

Cantigas populares: maios

Cantigas de amigo

Influxos varios: mestizaxe do autóctono + o foráneo (C. de Santiago)

O AMOR CORTÉS Baseado nas relacións de vasalaxe: servidume

amorosa Namorado / Voz poética: vasalo, servo. Servidor

da dama. Garda fidelidade á dama e actúa con mesura (discreción)

A senhor: senhor feudal

Graos: Fenhedor: non se dirixe á amada, só suspira polo

seu amor.

Precador: rogalle á dama que responda o seu amor.

Entendedor: amor correspondido.

Drudo: amor correspondido fisicamente.

VOZ POÉTICA Canto masculino: o namorado expresa a súa

coita amorosa.

Adoita acusar a Deus ou o Amor da súa situación e das consecuencias negativas.

Amor, a ti me venh'ora queixarde mia senhor, que te faz enviarcada u dormio sempre m'espertare faz-me de gran coita sofredor.Pois m'ela non quer veer nen falar,

que me queres, Amor?

A referencia á senhor é unha marca deste tipo deste tipo de cantigas.

A mia senhor que por mal destes

meus olhos eu vi, fui-lhe gran ben quererer...

A senhor Muller ideal (vs. senhor provenzal): ser

abstracto e idealizado.

En xeral trátase dunha muller solteira (vs.

provenzal).

Fermosa de corpo: caracterización

abstracta (fremosura, beldade, bom

parecer, bem talhada...). Porén destaca a

incorporeidade

Fermosura moral: muller ideal (bem falar,

mesura, dulzor, bom sem, sabedor, prez...)

Interlocutores A senhor

Senhor, por que eu tant'afán levei,

gran sazón ha, por Deus, que vos non vi

e pero mui longe de vós viví,

nunca aqueste verv'antig'achei:

"Quan longe d'olhos, tan longe de coraçón".

Auditorio indeterminado / amigos

Meus amigos, moito mi praz d’Amor

que entend’ora que me quer matar...

Interlocutores Deus

A dona que eu am’ e tenho por senhor

Amostrade-mi-a, Deus, se vos en for prazer,

Senon dade-mi a morte.

Amor

Amor, a ti me venh'ora queixarde mia senhor, que te faz enviar

cada u dormio sempre m'espertare faz-me de gran coita sofredor.Pois m'ela non quer veer nen falar,

que me queres, Amor?

Campos sémicos Loanza da dama: pode ser física ou

moral. O amor loa o seu sen (sentido

común), a súa mesura e o seu prez

(valor).

O amor: o poeta expresa o seu amor

(bem querer, amar) se ben ás veces o

oculta por temor á saña da muller ou aos

intrigantes.

Campos sémicos Reserva da dama. A actitude da dama

presenta distintas realizacións:

Segredo, prudencia e discreción

Prohibición de vela e falarlle

Rexeitamento e indiferenza

A coita de amor: fai referencia aos distintos graos de sufrimento; o amor é unha doenza terrible. A non correspondencia pode levar á loucura de amor (sandeu, ensandecer, perder o sem) e mesmo á morte (morrer)

Estrutura externa Cantiga de refrán. Presenta un ou dous

versos ao final de cada cobra que se

repiten. (Preto de 400)

Cantiga de mestría. Non ten refrán e

adoita estar formada por varias estrofas.

Considerábanse máis perfectas e

próximas á estética provenzal. (Unhas

300)

Cantiga de refrán. Venhovos, mia senhor, rogar,

con grand’amor que vos eu hei,

que mi valhades, ca ben sei,

se m’esta coita máis durar

ja mia vida pouco será.

e que me queirades valer,

ai, coita do meu coraçon!

ben sei eu, se Deus mi perdon,

Se o parardes en lezer,

ja mia vida pouco será.

Cantiga de mestría

A mia senhor que me tem em podere que eu sei mais doutra rem amar,sempr'eu farei quanto m'ela mandara meu grado, que eu possa fazer;mais nom lhi posso fazer ũa rem:quando mi diz que lhi nom que[i]ra bem,ca o nom posso comigo poer.

Ca se eu migo podesse poer,se Deus mi valha, de a nom amar,ela nom havia que mi rogar,ca eu rogad'era de o fazer;Mais nom posso querer mal a quem Nostro Senhor quis dar tam muitobem como lh'El deu, e tam bom parecer.

Sa bondad'e seu bom parecermi faz a mim mia senhor tant'amare seu bom prez e seu mui bom falar,que nom poss'eu,per rem,i al fazer;mais ponha ela consigo ũa rem:de nunca jamais mi parecer bem,porrei mig'eu de lhi bem nom querer.

Estrutura externa COBRAS UNISONANTES. Existe a mesma

rima en idéntica distribución en todas as

estrofas. (Ex. Cantiga de mestría de João

Airas)

COBRAS

SINGULARES.

Teñen rimas

diferentes na

mesma

distribución

para cada

estrofa.

A vossa mesura, senhor, a

aguardei,mal dia por mi, b

ca desmesura des aí b

me faz ca[da] dia peior: a

ca me busca convosco mal c

e a mesura nom me val c

e leixa-me morrer d'amor. a

E, senhor, mal dia naceu d

que[m] mesura muito aguardou, e

como eu guardei, e sempr'achou e

desmesura, que me tolheu: d

ca, onde eu cuidei haver bem f

por servir, nunca houve en rem, f

ca desmesura me tolheu. d

A vossa mesura gardei,

senhor, sempre mais doutra rem

e a desmesura por en

me faz tal mal que me nom sei

com ela já conselh'haver;

e leixa-me d'amor morrer

e da mesura bem nom hei.

COBRAS

DOBRAS. Repiten

as mesmas rimas

en idéntica

distribución

cada dúas

estrofas.

A palabra perduda é un verso que non

rima con ningún

outro, se ben pode

rimar cos versos das

outras estrofas que

están na súa mesma

posición.

A Deus grad'hoje, mia senhor, palabra perduda

porque vos eu posso veer! b

Ca nunca eu vira prazer b

no mundo já per outra rem. c

Quand'haverei eu nunca bem, c

se mi o Deus i de vós nom der? b

Sei-m'eu est', e sei, mia senhor palabra perduda

fremosa, ca deste poder b

que mi Deus faz atal haver b

(que vos vejo) fará-xe-m'en c

perda do corpo e do sem, c

u vos eu veer nom poder. b

Mais, mentr'eu vos veer poder palabra perduda

e poder convosco falar, e

por Deus a mim nom querer dar e

de vós mais bem, já mi o eu hei f

em atanto, e nom rogarei f

Deus por mia morte, mia senhor. e

E se me Deus vosso bem der, palabra perduda

e me non'ar quiser guisar e

vosco que me possa durar, e

nom mi haverá mester; ca sei f

ca log'a rogar haverei f

Deus por mia morte, mia senhor. e

COBRAS

ALTERNAS. Mesma

combinación de

rimas nas paras e

outra nas

impares.

O exemplo pertence a

unha cantiga de

amigo.

A do mui bom parece a

mandou lo adufe tanger: a

"Louçana, d'amores moir'eu“ B

A do mui bom semelhar c

mandou lo adufe sonar; c

"Louçana, d'amores moir'eu“ B

Mandou lo adufe tanger a

e nom lhi davam lezer: a

"Louçana, d'amores moir'eu“ B

Mandou lo adufe sonar c

[e] nom lhi davam vagar: c

"Louçana, d'amores moir'eu“ B

RECURSOS

DOBRE: repetición dunha palabra ou grupo de palabras

Ai eu coitado! e quand'acharei quem

me dê conselho como possa ir

a um logar u eu querria ir?

E nom posso! Nem ar poss'achar quem

me dê conselho como possa ir

veê'la dona que por meu mal vi,

mais fremosa de quantas donas vi,

RECURSOS MORDOBRE:

semellante ao dobre mais con variación flexiva (chegar / chegou)

Con vossa coita, mia senhor

ja de tod’al cuita perdí,

ca todo mi avén assí,

e d’esto seede sabedor:

que non pod’home coita haver

que non haja log’a perder

des que lh’outra chega maior.

RECURSOS

FINDA: versos situados

ao final da cantiga a

xeito de conclusión. Se

é unha cantiga de

refrán adoita manter a

rima deste, se é de

mestría, acostuma usar

a da última cobra.

RECURSOS

COBRAS

CAPCAUDAS.

O primeiro verso da

segunda estrofa

repite a rima do

último da primeira

[...] de sa senhor, que lhi Deus dar

Pod’,e non o quer’ eu fazer,

porque sempr’anten’ haver ben

da dona que quero gran ben.

E quen deseja mort’ haver,

por coita d’amor non faz sén [...]

RECURSOS

COBRAS

CAPFINIDAS.

O primeiro verso da

segunda estrofa

retoma unha

palabra ou conxunto

do último verso da

estrofa anterior.

COBRAS

CAPDENALS.

Dúas ou máis cobras

posúen versos que

comezan pola

mesma palabra ou

grupo de palabras.