Competencia Social Escuela,9p

download Competencia Social Escuela,9p

of 9

Transcript of Competencia Social Escuela,9p

  • 8/14/2019 Competencia Social Escuela,9p

    1/9

    BASES PARA DESARROLLAR LA COMPETENCIASOCIAL EN LA ESCUELA

    Fuente: http://www.psicopedagogia.com/articulos/?articulo=393

    1.- LA COMPETENCIA SOCIAL

    La competencia social es una expresin que engloba dimensiones cognitivas y afectivaspositivas que se traducen en conductas congruentes valoradas por la comunidad. Estoscomportamientos hbiles favorecen la adaptacin, la percepcin de autoeficacia, la aceptacin delos otros y los refuerzos agradables, es decir, el bienestar. De acuerdo con el modelo biopsicosocial vigente se puede afirmar incluso que la competencia social es un indicador social de salud mental.El concepto que nos ocupa, por otra parte, est muy ligado a la cultura. De esta suerte, la persona que es catalogada de competente socialmente en Occidente, puede recibir una calificacin muydistinta en Oriente. Como en tantos otros aspectos, los criterios de evaluacin de la competencia social varan considerablemente segn la cultura. En relacin con este punto, la educacin

    intercultural de nuestros das debe ser sensible a esta especificidad de la competencia social,pues de lo contrario se puede incurrir en graves errores al valorar el comportamiento de nios yadolescentes. El multiculturalismo acelerado que se est operando en la institucin escolar ha deacompaarse de significativos cambios en los procesos formativos. Es urgente, por ejemplo, quelos educadores reciban preparacin intercultural que les capacite para comprender y desarrollar lapersonalidad bsica de los educandos con quienes se relacionan. El desconocimiento o laincapacidad para promover la competencia social puede generar problemas de toda ndole:fracaso escolar, inadaptacin, ansiedad, enfrentamientos, etc.

    No es extrao que los autores hablen indistintamente de competencia social y de habilidadessociales. Nosotros mismos no excluimos la posibilidad demanejar ambas expresiones comosinnimas. No obstante, conviene matizar que la primera locucin tiene un sentido msabarcador; de hecho, las habilidades sociales pueden incluirse dentro de la competencia social (Trianes, Muoz y Jimnez (2000, 17).

    Algunos componentes de la competencia social son:

    -Habilidad.- La habilidad es la capacidad y la destreza para realizar algo. En la habilidad hay unavertiente cognitiva y otra conductual. En elmbito de la psicologa clnica, sobre todo de laterapia cognitivo-conductual,cuenta con cierta tradicin el concepto de habilidades sociales quedesigna un amplio conjunto de acciones que permiten a las personas iniciar y mantener relaciones saludables con los dems. Aunque hace aos se destacaba principalmente la vertiente observable de las habilidades sociales, en la actualidad tambin se reconoce la importancia de la

    dimensin cognitiva.Para que podamos hablar de habilidades sociales es preciso que estas destrezas seanbeneficiosas y satisfagan, es decir, han de enmarcarse en un comportamiento aceptado yvalorado socialmente que nada tiene que ver con la manipulacin engaosa y malsana.

    Las habilidades sociales son necesarias para la plena adaptacin vital. El entrenamiento en estetipo de destrezas ayuda a superar el aislamiento, la inseguridad, la timidez y las conductasantisociales. En el mbito educativo cada vez se disean ms programas de habilidadesinterhumanas encaminados a prevenir deficiencias comunicativas y a garantizar las ptimasrelaciones con los dems. Se pretende, por ejemplo, que los alumnos sean eficaces al conversar,solicitar informacin,defender sus derechos, hacer elogios, resolver situaciones, participar engrupos, etc.

    http://www.definicion.org/aceptacionhttp://www.definicion.org/acuerdohttp://www.definicion.org/modelohttp://www.definicion.org/afirmarhttp://www.definicion.org/socialhttp://www.definicion.org/indicadorhttp://www.definicion.org/socialhttp://www.definicion.org/personahttp://www.definicion.org/competentehttp://www.definicion.org/recibirhttp://www.definicion.org/evaluacionhttp://www.definicion.org/competenciahttp://www.definicion.org/socialhttp://www.definicion.org/relacionhttp://www.definicion.org/educacionhttp://www.definicion.org/competenciahttp://www.definicion.org/contrariohttp://www.definicion.org/incurrirhttp://www.definicion.org/valorarhttp://www.definicion.org/comportamientohttp://www.definicion.org/institucionhttp://www.definicion.org/escolarhttp://www.definicion.org/desarrollarhttp://www.definicion.org/personalidadhttp://www.definicion.org/competenciahttp://www.definicion.org/socialhttp://www.definicion.org/manejarhttp://www.definicion.org/matizarhttp://www.definicion.org/locucionhttp://www.definicion.org/sentidohttp://www.definicion.org/dentrohttp://www.definicion.org/competenciahttp://www.definicion.org/socialhttp://www.definicion.org/competenciahttp://www.definicion.org/socialhttp://www.definicion.org/habilidadhttp://www.definicion.org/capacidadhttp://www.definicion.org/realizarhttp://www.definicion.org/habilidadhttp://www.definicion.org/vertientehttp://www.definicion.org/ambitohttp://www.definicion.org/psicologiahttp://www.definicion.org/terapiahttp://www.definicion.org/cuentahttp://www.definicion.org/tradicionhttp://www.definicion.org/conceptohttp://www.definicion.org/conjuntohttp://www.definicion.org/iniciarhttp://www.definicion.org/mantenerhttp://www.definicion.org/vertientehttp://www.definicion.org/tambienhttp://www.definicion.org/importanciahttp://www.definicion.org/hablarhttp://www.definicion.org/comportamientohttp://www.definicion.org/adaptacionhttp://www.definicion.org/ambitohttp://www.definicion.org/programashttp://www.definicion.org/garantizarhttp://www.definicion.org/solicitarhttp://www.definicion.org/defenderhttp://www.definicion.org/defenderhttp://www.definicion.org/solicitarhttp://www.definicion.org/garantizarhttp://www.definicion.org/programashttp://www.definicion.org/ambitohttp://www.definicion.org/adaptacionhttp://www.definicion.org/comportamientohttp://www.definicion.org/hablarhttp://www.definicion.org/importanciahttp://www.definicion.org/tambienhttp://www.definicion.org/vertientehttp://www.definicion.org/mantenerhttp://www.definicion.org/iniciarhttp://www.definicion.org/conjuntohttp://www.definicion.org/conceptohttp://www.definicion.org/tradicionhttp://www.definicion.org/cuentahttp://www.definicion.org/terapiahttp://www.definicion.org/psicologiahttp://www.definicion.org/ambitohttp://www.definicion.org/vertientehttp://www.definicion.org/habilidadhttp://www.definicion.org/realizarhttp://www.definicion.org/capacidadhttp://www.definicion.org/habilidadhttp://www.definicion.org/socialhttp://www.definicion.org/competenciahttp://www.definicion.org/socialhttp://www.definicion.org/competenciahttp://www.definicion.org/dentrohttp://www.definicion.org/sentidohttp://www.definicion.org/locucionhttp://www.definicion.org/matizarhttp://www.definicion.org/manejarhttp://www.definicion.org/socialhttp://www.definicion.org/competenciahttp://www.definicion.org/personalidadhttp://www.definicion.org/desarrollarhttp://www.definicion.org/escolarhttp://www.definicion.org/institucionhttp://www.definicion.org/comportamientohttp://www.definicion.org/valorarhttp://www.definicion.org/incurrirhttp://www.definicion.org/contrariohttp://www.definicion.org/competenciahttp://www.definicion.org/educacionhttp://www.definicion.org/relacionhttp://www.definicion.org/socialhttp://www.definicion.org/competenciahttp://www.definicion.org/evaluacionhttp://www.definicion.org/recibirhttp://www.definicion.org/competentehttp://www.definicion.org/personahttp://www.definicion.org/socialhttp://www.definicion.org/indicadorhttp://www.definicion.org/socialhttp://www.definicion.org/afirmarhttp://www.definicion.org/modelohttp://www.definicion.org/acuerdohttp://www.definicion.org/aceptacion
  • 8/14/2019 Competencia Social Escuela,9p

    2/9

    Las habilidades sociales se adquieren sobre todo a travs del aprendizaje, de ah que se debafavorecer la observacin, la informacin y la motivacin, al igual que la presencia de modelosadecuados. Es positivo animar y reforzar a los educandos por sus progresos, aunque parezcaninsignificantes. De igual modo, hay que generar situaciones adecuadas para las relacionesinterpersonales segn las caractersticas de los participantes.

    - Objetivo.- Es la meta a la que se dirigen las personas en sus interacciones sociales. En elmbito escolar, los objetivos dirigen las acciones de los alumnos y su amplitud dificulta suclasificacin. Es fcil suponer, empero, que muchas de las metas de los escolares tienen que vercon reclamar la atencin de compaeros y educadores, el deseo de agradar, la obtencin debuenas calificaciones, etc.

    - Estrategia.- Son los planes de accin que se encaminan a alcanzar los objetivos. Las estrategiasson reguladas por el propio sujeto y pueden modificarse a travs de la educacin; pensemos, porejemplo, en la ayuda que brinda un nio a un compaero con la intencin de iniciar una amistad,en la realizacin de deberes para aprobar la asignatura, etc. Con el paso del tiempo, lasestrategias, siguiendo el curso propio del desarrollo, se tornan ms elaboradas y positivas, salvoque haya alguna patologa o el alumno carezca de experiencias sociales enriquecedoras.

    -Situacin.- La realidad social condiciona las relaciones de los escolares. Tanto la situacin objetiva como la subjetiva influyen en los objetivos y estrategias de los alumnos. Lacompetencia social se adquiere y desarrolla merced a las experiencias positivas que el nio halla en el mbito familiar,escolar y social. Elcontacto con sus pares y educadores favorece la adquisicin decomportamientos, pues el nio aprende de los modelos que observa, de sus propias acciones y delos refuerzos que obtiene. La importancia de la situacin social lleva a resaltar la necesidad deestablecer en los centros escolares un clima educativo apropiado, esto es, presidido por lacordialidad, el respeto y la confianza, que permita el establecimiento de relaciones positivas alrealizar actividades acadmicas, deportivas, ldicas, etc.

    La competencia social, erigida sobre la capacidad cognitivo-emocional y relacional del sujeto,explica el desarrollo saludable de la personalidad y la adaptacin a distintos mbitos. Merced a lafamilia y a la escuela los nios y adolescentes despliegan su competencia para la comunicacin yla interaccin social. El clima que se promueva en el hogar y en el centro educativo condiciona laestructura relacional del menor, sin que pasemos por alto que la forma definitiva que sta adoptedepende tambin de factores disposicionales anclados en la personalidad del educando. Contodo, el hecho incontestable de que la competencia social no constituye una realidad estticaestablecida desde el nacimiento nos lleva a interesarnos por los cauces educativos que permitensu enriquecimiento. Con carcter prctico, resulta conveniente desarrollar en nios yadolescentes un comportamiento prosocial que les permita manejarse satisfactoriamente en lascada vez ms complejas relaciones interpersonales. Para Moraleda (1995, 9-10), el fomento de lacompetencia social pasa por prestar atencin a dos tipos de componentes: 1) el comportamientopositivo, en el que se enmarcan tanto los aspectos internos, v. gr., pensamientos y sentimientosque predisponen a la interaccin con los dems como las acciones manifiestas que posibilitan lasrelaciones, y 2) el aprendizaje de estrategias o habilidades de interaccin social apropiadassegn las distintas situaciones. Por su parte, Moraleda et alii (1998, 7-8), proponen un modelo terico de competencia social en adolescentes integrado por variables actitudinales y cognitivas.Entre las primeras hay que distinguir tres factores: prosocial (facilitador de las relaciones),antisocial (destructor de las relaciones), y asocial (inhibidor de las relaciones). En las variablescognitivas se hallan igualmente tres factores: uno relacionado con la percepcin social de losadolescentes, otro con sus estilos cognitivos y el tercero con las estrategias cognitivas empleadasen la solucin de problemas sociales. Aunque descrito con brevedad, se advierte fcilmente quedel modelo de estos autores se derivan implicaciones evaluadoras y formativas.

    2.- MEJORA DE LA COMPETENCIA SOCIAL

    http://www.definicion.org/traveshttp://www.definicion.org/favorecerhttp://www.definicion.org/informacionhttp://www.definicion.org/animarhttp://www.definicion.org/reforzarhttp://www.definicion.org/ambitohttp://www.definicion.org/reclamarhttp://www.definicion.org/atencionhttp://www.definicion.org/accionhttp://www.definicion.org/alcanzarhttp://www.definicion.org/traveshttp://www.definicion.org/companerohttp://www.definicion.org/intencionhttp://www.definicion.org/iniciarhttp://www.definicion.org/aprobarhttp://www.definicion.org/patologiahttp://www.definicion.org/alumnohttp://www.definicion.org/realidadhttp://www.definicion.org/socialhttp://www.definicion.org/situacionhttp://www.definicion.org/competenciahttp://www.definicion.org/socialhttp://www.definicion.org/mercedhttp://www.definicion.org/ambitohttp://www.definicion.org/escolarhttp://www.definicion.org/contactohttp://www.definicion.org/adquisicionhttp://www.definicion.org/importanciahttp://www.definicion.org/situacionhttp://www.definicion.org/socialhttp://www.definicion.org/resaltarhttp://www.definicion.org/necesidadhttp://www.definicion.org/realizarhttp://www.definicion.org/competenciahttp://www.definicion.org/capacidadhttp://www.definicion.org/desarrollohttp://www.definicion.org/personalidadhttp://www.definicion.org/adaptacionhttp://www.definicion.org/mercedhttp://www.definicion.org/familiahttp://www.definicion.org/escuelahttp://www.definicion.org/competenciahttp://www.definicion.org/comunicacionhttp://www.definicion.org/interaccionhttp://www.definicion.org/centrohttp://www.definicion.org/tambienhttp://www.definicion.org/personalidadhttp://www.definicion.org/competenciahttp://www.definicion.org/socialhttp://www.definicion.org/realidadhttp://www.definicion.org/nacimientohttp://www.definicion.org/caracterhttp://www.definicion.org/convenientehttp://www.definicion.org/desarrollarhttp://www.definicion.org/comportamientohttp://www.definicion.org/fomentohttp://www.definicion.org/competenciahttp://www.definicion.org/socialhttp://www.definicion.org/atencionhttp://www.definicion.org/interaccionhttp://www.definicion.org/aprendizajehttp://www.definicion.org/interaccionhttp://www.definicion.org/socialhttp://www.definicion.org/modelohttp://www.definicion.org/competenciahttp://www.definicion.org/socialhttp://www.definicion.org/tercerohttp://www.definicion.org/solucionhttp://www.definicion.org/modelohttp://www.definicion.org/competenciahttp://www.definicion.org/competenciahttp://www.definicion.org/modelohttp://www.definicion.org/solucionhttp://www.definicion.org/tercerohttp://www.definicion.org/socialhttp://www.definicion.org/competenciahttp://www.definicion.org/modelohttp://www.definicion.org/socialhttp://www.definicion.org/interaccionhttp://www.definicion.org/aprendizajehttp://www.definicion.org/interaccionhttp://www.definicion.org/atencionhttp://www.definicion.org/socialhttp://www.definicion.org/competenciahttp://www.definicion.org/fomentohttp://www.definicion.org/comportamientohttp://www.definicion.org/desarrollarhttp://www.definicion.org/convenientehttp://www.definicion.org/caracterhttp://www.definicion.org/nacimientohttp://www.definicion.org/realidadhttp://www.definicion.org/socialhttp://www.definicion.org/competenciahttp://www.definicion.org/personalidadhttp://www.definicion.org/tambienhttp://www.definicion.org/centrohttp://www.definicion.org/interaccionhttp://www.definicion.org/comunicacionhttp://www.definicion.org/competenciahttp://www.definicion.org/escuelahttp://www.definicion.org/familiahttp://www.definicion.org/mercedhttp://www.definicion.org/adaptacionhttp://www.definicion.org/personalidadhttp://www.definicion.org/desarrollohttp://www.definicion.org/capacidadhttp://www.definicion.org/competenciahttp://www.definicion.org/realizarhttp://www.definicion.org/necesidadhttp://www.definicion.org/resaltarhttp://www.definicion.org/socialhttp://www.definicion.org/situacionhttp://www.definicion.org/importanciahttp://www.definicion.org/adquisicionhttp://www.definicion.org/contactohttp://www.definicion.org/escolarhttp://www.definicion.org/ambitohttp://www.definicion.org/mercedhttp://www.definicion.org/socialhttp://www.definicion.org/competenciahttp://www.definicion.org/situacionhttp://www.definicion.org/socialhttp://www.definicion.org/realidadhttp://www.definicion.org/alumnohttp://www.definicion.org/patologiahttp://www.definicion.org/aprobarhttp://www.definicion.org/iniciarhttp://www.definicion.org/intencionhttp://www.definicion.org/companerohttp://www.definicion.org/traveshttp://www.definicion.org/alcanzarhttp://www.definicion.org/accionhttp://www.definicion.org/atencionhttp://www.definicion.org/reclamarhttp://www.definicion.org/ambitohttp://www.definicion.org/reforzarhttp://www.definicion.org/animarhttp://www.definicion.org/informacionhttp://www.definicion.org/favorecerhttp://www.definicion.org/traves
  • 8/14/2019 Competencia Social Escuela,9p

    3/9

    Si en el apartado anterior hemos procurado iluminar el concepto de competencia social, ahoranos proponemos describir algunos canales que permiten mejorarla. Dado que la competencia social es una estructura compleja en la que participa toda la psique, reflexionamos sobre distintosaspectos que coadyuvan a su optimizacin. Nos interesa mostrar a los educadores y orientadoresalgunas vas que les permitan desarrollar en los educandos un comportamiento -interno yexterno- positivo y hbil. Laintervencin educativa encaminada a potenciar la competencia social es recomendada para todo tipo de alumnos, no slo para los que presentan algn problema.Indudablemente los alumnos tmidos, ansiosos, agresivos, etc., se pueden beneficiarconsiderablemente de programas sistemticos encaminados a promover la competencia social.Es cierto que, en sus orgenes, esta modalidad de intervencin se circunscriba al mbito clnico,pero en la actualidad se ha extendido al mundo educativo. Una vez ms, hay que insistir en que elcreciente reconocimiento y afianzamiento de psiclogos, psicopedagogos y pedagogos en lainstitucin escolar es de gran ayuda en el campo de trabajo que analizamos.

    La competencia social en el aula y en el centro puede trabajarse a partir de cinco pilares:

    2.1.- LA EMPATA

    No hay acuerdo pleno al definir la empata; sin embargo, como afirma Roche (1995, 141), lohabitual es que al analizar el concepto se distingan dos componentes: el cognitivo y el afectivo.En efecto, en la empata se hallan implicados procesos racionales y emocionales, ya que nospermite comprender a los dems generalmente en lo que se refiere a sus estados de nimo. Laempata, por tanto, es la capacidad para ponerse en el lugar del otro. Gracias a la empata nosadentramos en la realidad personal de los dems.

    La habilidad para reconocer los estados anmicos ajenos requiere sensibilidad, comprensin,destreza perceptiva, capacidad para adoptar distintos papeles sociales y madurez. La empata esel punto de partida de las relaciones sociales positivas y aun del altruismo.

    El cultivo de la empata exige al profesional de la educacin madurez, equilibrio,sensibilidad yapertura. La personalidad del educador emptico se halla muy alejada del docente inseguro,dogmtico o autoritario. Laeducacin es encuentro dialgico caracterizado por la comprensin interhumana y el crecimiento personal. Profesores y orientadores deben adoptar una actitud deentendimiento hacia el educando necesaria para progresar acadmica y personalmente. El apoyopsicolgico que el alumno recibe contribuye significativamente aldesarrollo de la competencia social.

    2.2.- LA ASERTIVIDAD

    En psicologa se dice que una persona es asertiva si est segura de s misma, se expresa conclaridad, se comporta autoafirmativamente y evita ser ignorado por los dems. La persona

    asertiva es capaz de superar obstculos y de desempear su propio papel. Como afirma Roche(1995, 164), la asertividad permite a la persona expresarse libre, directa, sincera yadecuadamente con cualquier interlocutor. Laasertividad es una habilidad social que refleja laenerga vital y lleva al sujeto aperseverar hasta conseguir sus metas realistas y positivas.

    En la institucin escolar, la praxis psicoeducativa para favorecer la asertividad puede tener uncarcter preventivo de comportamientos desadaptados o de optimizacin de la capacidad relacional del alumno. Amenudo el entrenamiento en asertividad facilita laintegracin en elgrupo, canaliza la agresividad y evita otras conductas inadecuadas. Este tipo de intervencin contribuye favorablemente al ajuste del educando, pues potencia sus recursos para expresarsentimientos; solicitar algo; rechazar propuestas inoportunas; iniciar, mantener y finalizar conversaciones; defender los propios derechos, etc. Habitualmente hay que analizar y, en sucaso, trabajar aspectos tales como el contacto visual, la postura corporal, la distanciainterpersonal, la mmica del rostro, el ritmo alhablar y el tono de voz.

    http://www.definicion.org/apartadohttp://www.definicion.org/anteriorhttp://www.definicion.org/iluminarhttp://www.definicion.org/conceptohttp://www.definicion.org/competenciahttp://www.definicion.org/describirhttp://www.definicion.org/competenciahttp://www.definicion.org/socialhttp://www.definicion.org/mostrarhttp://www.definicion.org/desarrollarhttp://www.definicion.org/comportamientohttp://www.definicion.org/intervencionhttp://www.definicion.org/competenciahttp://www.definicion.org/socialhttp://www.definicion.org/programashttp://www.definicion.org/competenciahttp://www.definicion.org/ciertohttp://www.definicion.org/modalidadhttp://www.definicion.org/intervencionhttp://www.definicion.org/ambitohttp://www.definicion.org/crecientehttp://www.definicion.org/institucionhttp://www.definicion.org/escolarhttp://www.definicion.org/trabajohttp://www.definicion.org/competenciahttp://www.definicion.org/socialhttp://www.definicion.org/centrohttp://www.definicion.org/partirhttp://www.definicion.org/acuerdohttp://www.definicion.org/definirhttp://www.definicion.org/habitualhttp://www.definicion.org/analizarhttp://www.definicion.org/conceptohttp://www.definicion.org/cognitivohttp://www.definicion.org/empatiahttp://www.definicion.org/comprenderhttp://www.definicion.org/generalmentehttp://www.definicion.org/capacidadhttp://www.definicion.org/empatiahttp://www.definicion.org/realidadhttp://www.definicion.org/personalhttp://www.definicion.org/habilidadhttp://www.definicion.org/capacidadhttp://www.definicion.org/adoptarhttp://www.definicion.org/empatiahttp://www.definicion.org/partidahttp://www.definicion.org/cultivohttp://www.definicion.org/empatiahttp://www.definicion.org/educacionhttp://www.definicion.org/sensibilidadhttp://www.definicion.org/personalidadhttp://www.definicion.org/educacionhttp://www.definicion.org/caracterizadohttp://www.definicion.org/comprensionhttp://www.definicion.org/adoptarhttp://www.definicion.org/actitudhttp://www.definicion.org/entendimientohttp://www.definicion.org/alumnohttp://www.definicion.org/desarrollohttp://www.definicion.org/competenciahttp://www.definicion.org/psicologiahttp://www.definicion.org/personahttp://www.definicion.org/personahttp://www.definicion.org/desempenarhttp://www.definicion.org/asertividadhttp://www.definicion.org/personahttp://www.definicion.org/cualquierhttp://www.definicion.org/asertividadhttp://www.definicion.org/habilidadhttp://www.definicion.org/socialhttp://www.definicion.org/energiahttp://www.definicion.org/perseverarhttp://www.definicion.org/conseguirhttp://www.definicion.org/institucionhttp://www.definicion.org/favorecerhttp://www.definicion.org/asertividadhttp://www.definicion.org/caracterhttp://www.definicion.org/optimizacionhttp://www.definicion.org/capacidadhttp://www.definicion.org/menudohttp://www.definicion.org/asertividadhttp://www.definicion.org/integracionhttp://www.definicion.org/intervencionhttp://www.definicion.org/ajustehttp://www.definicion.org/potenciahttp://www.definicion.org/recursoshttp://www.definicion.org/solicitarhttp://www.definicion.org/rechazarhttp://www.definicion.org/mantenerhttp://www.definicion.org/finalizarhttp://www.definicion.org/defenderhttp://www.definicion.org/analizarhttp://www.definicion.org/trabajarhttp://www.definicion.org/contactohttp://www.definicion.org/mimicahttp://www.definicion.org/hablarhttp://www.definicion.org/hablarhttp://www.definicion.org/mimicahttp://www.definicion.org/contactohttp://www.definicion.org/trabajarhttp://www.definicion.org/analizarhttp://www.definicion.org/defenderhttp://www.definicion.org/finalizarhttp://www.definicion.org/mantenerhttp://www.definicion.org/rechazarhttp://www.definicion.org/solicitarhttp://www.definicion.org/recursoshttp://www.definicion.org/potenciahttp://www.definicion.org/ajustehttp://www.definicion.org/intervencionhttp://www.definicion.org/integracionhttp://www.definicion.org/asertividadhttp://www.definicion.org/menudohttp://www.definicion.org/capacidadhttp://www.definicion.org/optimizacionhttp://www.definicion.org/caracterhttp://www.definicion.org/asertividadhttp://www.definicion.org/favorecerhttp://www.definicion.org/institucionhttp://www.definicion.org/conseguirhttp://www.definicion.org/perseverarhttp://www.definicion.org/energiahttp://www.definicion.org/socialhttp://www.definicion.org/habilidadhttp://www.definicion.org/asertividadhttp://www.definicion.org/cualquierhttp://www.definicion.org/personahttp://www.definicion.org/asertividadhttp://www.definicion.org/desempenarhttp://www.definicion.org/personahttp://www.definicion.org/personahttp://www.definicion.org/psicologiahttp://www.definicion.org/competenciahttp://www.definicion.org/desarrollohttp://www.definicion.org/alumnohttp://www.definicion.org/entendimientohttp://www.definicion.org/actitudhttp://www.definicion.org/adoptarhttp://www.definicion.org/comprensionhttp://www.definicion.org/caracterizadohttp://www.definicion.org/educacionhttp://www.definicion.org/personalidadhttp://www.definicion.org/sensibilidadhttp://www.definicion.org/educacionhttp://www.definicion.org/empatiahttp://www.definicion.org/cultivohttp://www.definicion.org/partidahttp://www.definicion.org/empatiahttp://www.definicion.org/adoptarhttp://www.definicion.org/capacidadhttp://www.definicion.org/habilidadhttp://www.definicion.org/personalhttp://www.definicion.org/realidadhttp://www.definicion.org/empatiahttp://www.definicion.org/capacidadhttp://www.definicion.org/generalmentehttp://www.definicion.org/comprenderhttp://www.definicion.org/empatiahttp://www.definicion.org/cognitivohttp://www.definicion.org/conceptohttp://www.definicion.org/analizarhttp://www.definicion.org/habitualhttp://www.definicion.org/definirhttp://www.definicion.org/acuerdohttp://www.definicion.org/partirhttp://www.definicion.org/centrohttp://www.definicion.org/socialhttp://www.definicion.org/competenciahttp://www.definicion.org/trabajohttp://www.definicion.org/escolarhttp://www.definicion.org/institucionhttp://www.definicion.org/crecientehttp://www.definicion.org/ambitohttp://www.definicion.org/intervencionhttp://www.definicion.org/modalidadhttp://www.definicion.org/ciertohttp://www.definicion.org/competenciahttp://www.definicion.org/programashttp://www.definicion.org/socialhttp://www.definicion.org/competenciahttp://www.definicion.org/intervencionhttp://www.definicion.org/comportamientohttp://www.definicion.org/desarrollarhttp://www.definicion.org/mostrarhttp://www.definicion.org/socialhttp://www.definicion.org/competenciahttp://www.definicion.org/describirhttp://www.definicion.org/competenciahttp://www.definicion.org/conceptohttp://www.definicion.org/iluminarhttp://www.definicion.org/anteriorhttp://www.definicion.org/apartado
  • 8/14/2019 Competencia Social Escuela,9p

    4/9

    Con finalidad pragmtica describimos sumariamente a continuacin algunas tcnicas paramejorar la asertividad en las discusiones con otras personas (Castanyer 1996, tomado de Lucade Tena et alii 2001, 115-118):

    1.- Tcnica del disco rallado.- Consiste en repetir el mensaje de forma convincente y pacfica,hasta que la otra persona abandone su posicin.

    2.- Banco de niebla o claudicacin simulada.- Se da la razn al interlocutor, sin entrar enpolmica. Al no plantear un enfrentamiento, la otrapersona puede moderar su actitud, al tiempo que se lanza el mensaje positivo de que se reflexiona y hay propsito de mejorar elcomportamiento.

    3.- Aplazamiento asertivo.- Es una tcnica recomendable para personas inseguras o que seencuentran en situaciones confusas. Se busca tiempo para aclararse. As pues, se pospone larespuesta o decisin hasta que haya mayor control.

    4.- Tcnica para procesar el cambio.- Se desplaza el foco de la discusin hacia el anlisis de loque est sucediendo. Equivale a mirar desde fuera y con objetividad lo que ocurre. Las

    preguntas siguientes ilustran el propsito de esta tcnica: Por qu discutimos?, qu nossucede?, etc.

    5.- Tcnica de ignorar.- Se trata de no entrar en la polmica o en la provocacin. Con tono de vozmoderado se dice al interlocutor que no se quiere discutir, al tiempo que se demanda tiempo para reflexionar.

    6.- Tcnica del acuerdo asertivo.- Se reconoce la parte de responsabilidad, pero no se acepta lamanera de expresar enfado de la otra persona. Esta tcnica permite enviar el mensaje de queuna falta cometida no ha de llevar a generalizaciones.

    7.- Tcnica de la pregunta asertiva.- Consiste en presuponer las buenas intenciones de lapersona que critica, al margen de que verdaderamente sea as. Por medio de preguntas seintenta obtener informacin sobre las causas del enfado del otro. Amenudo este tipo de accin provoca desconcierto en el interlocutor, pues quiz esperaba protesta.

    Finalizamos este apartado sealando que para que las tcnicas mencionadas den sus frutos hande utilizarse en un contexto educativo que favorezca la expresin y la comunicacin. Losprocedimientos descritos, lejos de encorsetar la formacin, deben enriquecerla.

    2.3.- LA AUTOESTIMA

    La nocin de s mismo es central para la psicologa humanista en consonancia con la filosofa fenomenolgica. Para los psiclogos humanistas la autoestima es el aspecto nuclear de lapersonalidad, hasta el punto de que si una persona se acepta avanzar en su proceso demaduracin y autorrealizacin.

    Para Branden (1995, 21-22) , la autoestima es la experiencia bsica de que podemos llevar unavida plena y cumplir sus exigencias. Por mi parte, considero que la autoestima es condicin sinequa non de la heteroestima. Sin una valoracin positiva de uno mismo es difcil superar losobstculos y los conflictos interpersonales. La autoestima supone, desde el conocimiento de lascapacidades y flaquezas que se poseen, una aceptacin positiva, realista y equilibrada de unomismo como requisito para vencer los escollos, enriquecerse personalmente y respetar yexperimentar sentimientos favorables hacia los dems (Martnez-Otero 1999, 58-59; 2000, 66).

    De acuerdo con planteamientos psicopedaggicos actuales, enuncio algunas vas para potenciarla autoestima en la escuela:

    http://www.definicion.org/finalidadhttp://www.definicion.org/continuacionhttp://www.definicion.org/mejorarhttp://www.definicion.org/asertividadhttp://www.definicion.org/tecnicahttp://www.definicion.org/repetirhttp://www.definicion.org/mensajehttp://www.definicion.org/personahttp://www.definicion.org/nieblahttp://www.definicion.org/entrarhttp://www.definicion.org/personahttp://www.definicion.org/moderarhttp://www.definicion.org/tiempohttp://www.definicion.org/mensajehttp://www.definicion.org/mejorarhttp://www.definicion.org/tecnicahttp://www.definicion.org/tiempohttp://www.definicion.org/decisionhttp://www.definicion.org/tecnicahttp://www.definicion.org/analisishttp://www.definicion.org/tecnicahttp://www.definicion.org/entrarhttp://www.definicion.org/interlocutorhttp://www.definicion.org/tiempohttp://www.definicion.org/demandahttp://www.definicion.org/tiempohttp://www.definicion.org/tecnicahttp://www.definicion.org/acuerdohttp://www.definicion.org/manerahttp://www.definicion.org/enfadohttp://www.definicion.org/tecnicahttp://www.definicion.org/enviarhttp://www.definicion.org/mensajehttp://www.definicion.org/llevarhttp://www.definicion.org/tecnicahttp://www.definicion.org/personahttp://www.definicion.org/margenhttp://www.definicion.org/obtenerhttp://www.definicion.org/informacionhttp://www.definicion.org/enfadohttp://www.definicion.org/menudohttp://www.definicion.org/accionhttp://www.definicion.org/desconciertohttp://www.definicion.org/apartadohttp://www.definicion.org/contextohttp://www.definicion.org/expresionhttp://www.definicion.org/nocionhttp://www.definicion.org/centralhttp://www.definicion.org/psicologiahttp://www.definicion.org/consonanciahttp://www.definicion.org/filosofiahttp://www.definicion.org/autoestimahttp://www.definicion.org/aspectohttp://www.definicion.org/nuclearhttp://www.definicion.org/personahttp://www.definicion.org/autoestimahttp://www.definicion.org/llevarhttp://www.definicion.org/cumplirhttp://www.definicion.org/autoestimahttp://www.definicion.org/condicionhttp://www.definicion.org/valoracionhttp://www.definicion.org/autoestimahttp://www.definicion.org/conocimientohttp://www.definicion.org/aceptacionhttp://www.definicion.org/requisitohttp://www.definicion.org/vencerhttp://www.definicion.org/acuerdohttp://www.definicion.org/autoestimahttp://www.definicion.org/autoestimahttp://www.definicion.org/acuerdohttp://www.definicion.org/vencerhttp://www.definicion.org/requisitohttp://www.definicion.org/aceptacionhttp://www.definicion.org/conocimientohttp://www.definicion.org/autoestimahttp://www.definicion.org/valoracionhttp://www.definicion.org/condicionhttp://www.definicion.org/autoestimahttp://www.definicion.org/cumplirhttp://www.definicion.org/llevarhttp://www.definicion.org/autoestimahttp://www.definicion.org/personahttp://www.definicion.org/nuclearhttp://www.definicion.org/aspectohttp://www.definicion.org/autoestimahttp://www.definicion.org/filosofiahttp://www.definicion.org/consonanciahttp://www.definicion.org/psicologiahttp://www.definicion.org/centralhttp://www.definicion.org/nocionhttp://www.definicion.org/expresionhttp://www.definicion.org/contextohttp://www.definicion.org/apartadohttp://www.definicion.org/desconciertohttp://www.definicion.org/accionhttp://www.definicion.org/menudohttp://www.definicion.org/enfadohttp://www.definicion.org/informacionhttp://www.definicion.org/obtenerhttp://www.definicion.org/margenhttp://www.definicion.org/personahttp://www.definicion.org/tecnicahttp://www.definicion.org/llevarhttp://www.definicion.org/mensajehttp://www.definicion.org/enviarhttp://www.definicion.org/tecnicahttp://www.definicion.org/enfadohttp://www.definicion.org/manerahttp://www.definicion.org/acuerdohttp://www.definicion.org/tecnicahttp://www.definicion.org/tiempohttp://www.definicion.org/demandahttp://www.definicion.org/tiempohttp://www.definicion.org/interlocutorhttp://www.definicion.org/entrarhttp://www.definicion.org/tecnicahttp://www.definicion.org/analisishttp://www.definicion.org/tecnicahttp://www.definicion.org/decisionhttp://www.definicion.org/tiempohttp://www.definicion.org/tecnicahttp://www.definicion.org/mejorarhttp://www.definicion.org/mensajehttp://www.definicion.org/tiempohttp://www.definicion.org/moderarhttp://www.definicion.org/personahttp://www.definicion.org/entrarhttp://www.definicion.org/nieblahttp://www.definicion.org/personahttp://www.definicion.org/mensajehttp://www.definicion.org/repetirhttp://www.definicion.org/tecnicahttp://www.definicion.org/asertividadhttp://www.definicion.org/mejorarhttp://www.definicion.org/continuacionhttp://www.definicion.org/finalidad
  • 8/14/2019 Competencia Social Escuela,9p

    5/9

    - Aceptar y respetar al educando, as como reconocer sus posibilidades y limitaciones.

    - Crear un ambiente agradable y de confianza.

    - Favorecer la iniciativa del escolar, estimular la exploracin y el descubrimiento.

    - Definir con claridad los objetivos ycomprometer a los alumnos en su logro.

    - Tener expectativas realistas y positivas sobre las posibilidades de los alumnos.

    - Permitir que los alumnos se expresen.

    - Cultivar la empata, lo que equivale a ponerse en el lugar del alumno, aceptarle y comprenderle.

    - Hacer juicios positivos sobre los alumnos y evitar los negativos.

    2.4.- COMUNICACIN

    Trianes, De la Morena y Muoz (1999, 22-23) sealan acertadamente que las capacidadescomunicativas de nios y adolescentes juegan un relevante papel en la competencia social. Estasautoras, siguiendo a Duck (1989), describen varios niveles en la competencia comunicativa:

    - Habilidades bsicas no verbales.- Actan como prerrequisitos en la conversacin y en lainteraccin comunicativa. Estas habilidades dependen de los valores y usos sociales de loscontextos culturales, al igual que de la edad y el tipo de interaccin. En este primer nivel hallamos,por ejemplo, el contacto ocular y los gestos.

    - Competencia en conversaciones. - Tiene que ver con el atractivo de la persona, su capacidad para despertar el inters de alguien hacia la conversacin. Se ha comprobado que nios y

    adolescentes solitarios suelen carecer de este atractivo, pues sus preguntas son pobres, no danseales reforzantes al que habla, etc. Los alumnos que carecen de habilidades conversacionalesestn ms expuestos a la discriminacin o al rechazo, sobre todo porque no despiertan el inters entre sus compaeros.

    - Habilidades lingsticas y de persuasin. - Equivalen a tener aptitud verbal y a conocer las reglasque controlan diversos tipos de situaciones conversacionales, segn se trate de encuentrosformales (realizar una exposicin oral en clase, solicitar una revisin de examen, etc.) o privados(expresiones de amistad, dilogo entre compaeros, etc.).

    Es indudable que el clima socioeducativo y el desarrollo personal del educando dependen, enbuena medida, de la calidad de la comunicacin. Train (2001, 129), por ejemplo, recuerda quegran parte de la frustracin que experimentan los alumnos agresivos tiene su origen en que no secomunican de modo eficaz.

    Lpez Valero y Encabo (2001, 21), por su parte, dan cuenta del malestar expresado por algunoseducadores respecto a las dificultades de comunicacin con nios y adolescentes. Estos autoresofrecen variadas actividades y recomendaciones prcticas para acrecentar la competencia comunicativa del educando a partir de habilidades lingsticas bsicas: hablar, escuchar, escribiry leer. No ha de soslayarse, sin embargo, que la constatacin de que cualquier comportamiento es potencialmente comunicativo ha de traducirse en atencin educativa a la vertiente verbal y noverbal de la comunicacin. El fracaso de muchas acciones encaminadas a la mejora de lacomunicacin ha de atribuirse precisamente al descuido sistemtico de una de las dos

    modalidades, generalmente la no verbal.2.5.- DESARROLLO MORAL

    http://www.definicion.org/aceptarhttp://www.definicion.org/ambientehttp://www.definicion.org/agradablehttp://www.definicion.org/favorecerhttp://www.definicion.org/iniciativahttp://www.definicion.org/definirhttp://www.definicion.org/claridadhttp://www.definicion.org/comprometerhttp://www.definicion.org/permitirhttp://www.definicion.org/cultivarhttp://www.definicion.org/relevantehttp://www.definicion.org/competenciahttp://www.definicion.org/conversacionhttp://www.definicion.org/interaccionhttp://www.definicion.org/valoreshttp://www.definicion.org/contactohttp://www.definicion.org/ocularhttp://www.definicion.org/atractivohttp://www.definicion.org/capacidadhttp://www.definicion.org/intereshttp://www.definicion.org/alguienhttp://www.definicion.org/carecerhttp://www.definicion.org/intereshttp://www.definicion.org/aptitudhttp://www.definicion.org/verbalhttp://www.definicion.org/conocerhttp://www.definicion.org/solicitarhttp://www.definicion.org/indudablehttp://www.definicion.org/desarrollohttp://www.definicion.org/personalhttp://www.definicion.org/calidadhttp://www.definicion.org/frustracionhttp://www.definicion.org/origenhttp://www.definicion.org/cuentahttp://www.definicion.org/malestarhttp://www.definicion.org/comunicacionhttp://www.definicion.org/acrecentarhttp://www.definicion.org/competenciahttp://www.definicion.org/partirhttp://www.definicion.org/cualquierhttp://www.definicion.org/comportamientohttp://www.definicion.org/comunicativohttp://www.definicion.org/atencionhttp://www.definicion.org/vertientehttp://www.definicion.org/verbalhttp://www.definicion.org/verbalhttp://www.definicion.org/comunicacionhttp://www.definicion.org/generalmentehttp://www.definicion.org/generalmentehttp://www.definicion.org/comunicacionhttp://www.definicion.org/verbalhttp://www.definicion.org/verbalhttp://www.definicion.org/vertientehttp://www.definicion.org/atencionhttp://www.definicion.org/comunicativohttp://www.definicion.org/comportamientohttp://www.definicion.org/cualquierhttp://www.definicion.org/partirhttp://www.definicion.org/competenciahttp://www.definicion.org/acrecentarhttp://www.definicion.org/comunicacionhttp://www.definicion.org/malestarhttp://www.definicion.org/cuentahttp://www.definicion.org/origenhttp://www.definicion.org/frustracionhttp://www.definicion.org/calidadhttp://www.definicion.org/personalhttp://www.definicion.org/desarrollohttp://www.definicion.org/indudablehttp://www.definicion.org/solicitarhttp://www.definicion.org/conocerhttp://www.definicion.org/verbalhttp://www.definicion.org/aptitudhttp://www.definicion.org/intereshttp://www.definicion.org/carecerhttp://www.definicion.org/alguienhttp://www.definicion.org/intereshttp://www.definicion.org/capacidadhttp://www.definicion.org/atractivohttp://www.definicion.org/ocularhttp://www.definicion.org/contactohttp://www.definicion.org/valoreshttp://www.definicion.org/interaccionhttp://www.definicion.org/conversacionhttp://www.definicion.org/competenciahttp://www.definicion.org/relevantehttp://www.definicion.org/cultivarhttp://www.definicion.org/permitirhttp://www.definicion.org/comprometerhttp://www.definicion.org/claridadhttp://www.definicion.org/definirhttp://www.definicion.org/iniciativahttp://www.definicion.org/favorecerhttp://www.definicion.org/agradablehttp://www.definicion.org/ambientehttp://www.definicion.org/aceptar
  • 8/14/2019 Competencia Social Escuela,9p

    6/9

    El crecimiento moral est muy vinculado con eldesarrollo de la competencia social y emocional.Se ha encontrado, por ejemplo, una relacin positiva entre comportamiento moral y ser acogidopor los compaeros, y relacin negativa entre agresividad y aceptacin (Jimnez 2000, 73-75).

    Es evidente que la capacidad de los alumnos para adscribirse voluntariamente al bien,interesarse por los dems y rechazar en s mismos o en otros las acciones orientadas a producirdao son requisitos del intercambio positivo y convivencial.

    En la actualidad el inters por la educacin moral resurge, quiz por el anquilosamiento oretroceso del comportamiento humano en el mbito cvico y social. Aunque se ha avanzadoconsiderablemente en el plano tecnolgico, el debilitamiento de la convivencia se observa entodos los mbitos. Sea como fuere, el desarrollo en el educando de capacidades, actitudes yvalores que le permitan obrar rectamente de acuerdo a principios ticos ha de constituir ennuestro tiempo un objetivo educativo principal.

    Moreno y Torrego (1999, 47) recogen las contribuciones entreveradas de algunas teoras sobre eldesarrollo moral que explican algunos comportamientos potencialmente conflictivos deadolescentes:

    - El egocentrismo o exagerada exaltacin de la personalidad, que dificulta la adopcin de puntosde vista diferentes al propio. Es el resultado de un pobre desarrollo cognitivo.

    - No alcanzar lo que, en expresin piagetiana, se conoce como operaciones intelectualesabstractas. Este retraso intelectual se traduce en menor capacidad de reflexin, anlisis ycrtica.

    - Tendencia a los prejuicios y estereotipos. La inmadurez moral se traduce en dogmatismo yrelativismo moral.

    Por tanto, es necesario promover la maduracin cognitiva y moral, si deverdad se quiere avanzar hacia la convivencia escolar. Con esta pretensin menciono los procedimientos ofrecidos porHersh, Reimer y Paolitto (1988, 155-157) para planificar elcurrculum de educacin moral:

    - Conocer y comprender los fundamentos tericos de la praxis educativa.

    - Identificar temas morales en el currculum.

    - Relacionar los contenidos morales con la vida de los alumnos.

    - Emplear materiales que fomenten la asuncin de roles (para superar el egocentrismo).

    - Presentar a los alumnos estructuras de razonamiento ms adecuadas.

    - Animar a los alumnos a involucrarse en el desarrollo del programa moral.

    - Trabajar colegiadamente. Se requiere la participacin de todo el claustro.

    - Valorar los pasos que se van dando.

    - Utilizar material variado, no slo manuales escolares.

    - Brindar a los educandos oportunidades para que transfieran lo aprendido a la accin.

    No hay un nico conjunto de canales de desarrollo moral; de ah que cada educador deba(re)elaborar las propuestas de modo que se adapten a las caractersticas y necesidades de los

    http://www.definicion.org/desarrollohttp://www.definicion.org/competenciahttp://www.definicion.org/socialhttp://www.definicion.org/relacionhttp://www.definicion.org/comportamientohttp://www.definicion.org/relacionhttp://www.definicion.org/aceptacionhttp://www.definicion.org/capacidadhttp://www.definicion.org/rechazarhttp://www.definicion.org/intereshttp://www.definicion.org/educacionhttp://www.definicion.org/anquilosamientohttp://www.definicion.org/comportamientohttp://www.definicion.org/humanohttp://www.definicion.org/ambitohttp://www.definicion.org/civicohttp://www.definicion.org/desarrollohttp://www.definicion.org/actitudeshttp://www.definicion.org/valoreshttp://www.definicion.org/acuerdohttp://www.definicion.org/constituirhttp://www.definicion.org/nuestrohttp://www.definicion.org/tiempohttp://www.definicion.org/objetivohttp://www.definicion.org/morenohttp://www.definicion.org/contribucioneshttp://www.definicion.org/desarrollohttp://www.definicion.org/resultadohttp://www.definicion.org/desarrollohttp://www.definicion.org/alcanzarhttp://www.definicion.org/expresionhttp://www.definicion.org/capacidadhttp://www.definicion.org/analisishttp://www.definicion.org/tendenciahttp://www.definicion.org/inmadurezhttp://www.definicion.org/necesariohttp://www.definicion.org/verdadhttp://www.definicion.org/avanzarhttp://www.definicion.org/curriculumhttp://www.definicion.org/educacionhttp://www.definicion.org/conocerhttp://www.definicion.org/comprenderhttp://www.definicion.org/identificarhttp://www.definicion.org/relacionarhttp://www.definicion.org/emplearhttp://www.definicion.org/asuncionhttp://www.definicion.org/animarhttp://www.definicion.org/desarrollohttp://www.definicion.org/programahttp://www.definicion.org/trabajarhttp://www.definicion.org/valorarhttp://www.definicion.org/utilizarhttp://www.definicion.org/materialhttp://www.definicion.org/brindarhttp://www.definicion.org/conjuntohttp://www.definicion.org/desarrollohttp://www.definicion.org/desarrollohttp://www.definicion.org/conjuntohttp://www.definicion.org/brindarhttp://www.definicion.org/materialhttp://www.definicion.org/utilizarhttp://www.definicion.org/valorarhttp://www.definicion.org/trabajarhttp://www.definicion.org/programahttp://www.definicion.org/desarrollohttp://www.definicion.org/animarhttp://www.definicion.org/asuncionhttp://www.definicion.org/emplearhttp://www.definicion.org/relacionarhttp://www.definicion.org/identificarhttp://www.definicion.org/comprenderhttp://www.definicion.org/conocerhttp://www.definicion.org/educacionhttp://www.definicion.org/curriculumhttp://www.definicion.org/avanzarhttp://www.definicion.org/verdadhttp://www.definicion.org/necesariohttp://www.definicion.org/inmadurezhttp://www.definicion.org/tendenciahttp://www.definicion.org/analisishttp://www.definicion.org/capacidadhttp://www.definicion.org/expresionhttp://www.definicion.org/alcanzarhttp://www.definicion.org/desarrollohttp://www.definicion.org/resultadohttp://www.definicion.org/desarrollohttp://www.definicion.org/contribucioneshttp://www.definicion.org/morenohttp://www.definicion.org/objetivohttp://www.definicion.org/tiempohttp://www.definicion.org/nuestrohttp://www.definicion.org/constituirhttp://www.definicion.org/acuerdohttp://www.definicion.org/valoreshttp://www.definicion.org/actitudeshttp://www.definicion.org/desarrollohttp://www.definicion.org/civicohttp://www.definicion.org/ambitohttp://www.definicion.org/humanohttp://www.definicion.org/comportamientohttp://www.definicion.org/anquilosamientohttp://www.definicion.org/educacionhttp://www.definicion.org/intereshttp://www.definicion.org/rechazarhttp://www.definicion.org/capacidadhttp://www.definicion.org/aceptacionhttp://www.definicion.org/relacionhttp://www.definicion.org/comportamientohttp://www.definicion.org/relacionhttp://www.definicion.org/socialhttp://www.definicion.org/competenciahttp://www.definicion.org/desarrollo
  • 8/14/2019 Competencia Social Escuela,9p

    7/9

    alumnos. El desarrollo de la moralidad comporta, adems de instruccin moral y ayuda para queel educando abrace desde la libertad valores universalmente deseables, un ambiente institucionalpresidido por la tica.

    * * *

    Las cinco dimensiones analizadas, siquiera sea en apretada sntesis, ilustran el tipo deintervencin educativa que permite alcanzar una escuela de convivencia. Se sabe que losescolares que manifiestan conductas antisociales suelen presentar deficiencias en las relacionesinterpersonales, lo que hace especialmente aconsejable la incorporacin de comportamientosalternativos orientados a favorecer la comunicacin interhumana. La competencia social quedefendemos en este artculo es, en rigor, prosocial, toda vez que se encamina a promover, en lalnea de lo defendido por Gonzlez Portal (1995, 36), acciones sociales positivas. Por tanto, no setrata slo de favorecer determinadas habilidades que aseguren el desempeo social de lapersona, sino de que sta dirija desinteresadamente su comportamiento al beneficio de lacomunidad.

    3.- CONCLUSIONES

    En este trabajo nos hemos ocupado de la mejora de la competencia social por cuanto se tratade una de las vas apropiadas para prevenir conflictos, resolverlos y poner al educando endisposicin de obrar rectamente. Las consideraciones realizadas se inscriben en un marcopsicopedaggico que armoniza la vertiente intelectual y emocional de la persona, pues sepretende enriquecer tanto el pensamiento como la afectividad. Segn queda recogido en el textoes necesario favorecer de manera equilibrada y entreverada los aspectos cognitivos yemocionales en el educando que se traduzcan en una mayor responsabilidad y en un compromiso firme con la convivencia. Laescuela de hoy debe asumir con urgencia, aunque sinprecipitaciones, este reto.

    Las acciones educativas no deben realizarse deslavazada o espordicamente, so pena demovernos en una pedagoga de la emergencia. Frente a decisiones aceleradas o improvisadas,se recomienda mejorar la competencia social desde la escuela de manera continua e integral, sinesperar a que los problemas hagan su aparicin. Las propuestas de optimizacin delcomportamiento han de ser respetuosas de la psicologa del desarrollo y debe enfatizarse elcrecimientopersonal durante el proceso, no tanto la bsqueda de productos o resultadoscuantificables. Es innegable, empero, que la formacin en competencia social se traduce enequilibrio y bienestar. Es comn sealar que la capacidad de relacin interhumana reportanumerosas ventajas entre las que se pueden destacar las siguientes: superar el retraimiento,canalizar la agresividad, aumentar la colaboracin, incrementar la autoestima y la valoracin delos dems, as como mejorar la comunicacin, la asertividad y la empata.

    Nuestro mundo se transforma a gran velocidad, aunque no parece que los cambios que seproducen tengan signo positivo. La comunicacin, a pesar del aumento de medios, se debilita; laprisa se impone; la rivalidad se incrementa; la desnaturalizacin del entorno se extiende y, cmono, la angustia se instala en el corazn del hombre contemporneo. La institucin escolar no esajena a estas mudanzas y los numerosos males que la golpean debilitan la convivencia -requisitode la educacin-. La competencia personal (individual y social) es laasignatura pendiente denuestro tiempo: se educa para la comunicacin y la paz desde la concordia. La intervencin educativa encaminada a favorecer en nios y adolescentes el conocimiento de s mismos y de losdems, la ayuda, la cooperacin, la moralidad, etc., tiene un enorme valor preventivo deconductas antisociales, pero constituye sobre todo un genuino compromiso con la formacin humana. Ha de evitarse, pues, convertir la optimizacin de la competencia social en merastcnicas de modificacin cognitivo-conductual, que no haran sino robotizar oautomatizar laeducacin La competencia social que aqu se propugna se enmarca en un clima educativopersonalizado que ha de construirse desde los primeros aos para que, merced a lapermeabilidad del nio, cale en su ser y le constituya. Como es natural, tambin cabe promover

    http://www.definicion.org/desarrollohttp://www.definicion.org/ademashttp://www.definicion.org/instruccionhttp://www.definicion.org/libertadhttp://www.definicion.org/valoreshttp://www.definicion.org/ambientehttp://www.definicion.org/intervencionhttp://www.definicion.org/alcanzarhttp://www.definicion.org/escuelahttp://www.definicion.org/favorecerhttp://www.definicion.org/comunicacionhttp://www.definicion.org/competenciahttp://www.definicion.org/socialhttp://www.definicion.org/articulohttp://www.definicion.org/favorecerhttp://www.definicion.org/socialhttp://www.definicion.org/comportamientohttp://www.definicion.org/trabajohttp://www.definicion.org/cuantohttp://www.definicion.org/disposicionhttp://www.definicion.org/vertientehttp://www.definicion.org/intelectualhttp://www.definicion.org/enriquecerhttp://www.definicion.org/pensamientohttp://www.definicion.org/necesariohttp://www.definicion.org/favorecerhttp://www.definicion.org/manerahttp://www.definicion.org/compromisohttp://www.definicion.org/escuelahttp://www.definicion.org/asumirhttp://www.definicion.org/frentehttp://www.definicion.org/mejorarhttp://www.definicion.org/competenciahttp://www.definicion.org/socialhttp://www.definicion.org/escuelahttp://www.definicion.org/manerahttp://www.definicion.org/optimizacionhttp://www.definicion.org/comportamientohttp://www.definicion.org/psicologiahttp://www.definicion.org/desarrollohttp://www.definicion.org/personalhttp://www.definicion.org/productoshttp://www.definicion.org/formacionhttp://www.definicion.org/competenciahttp://www.definicion.org/socialhttp://www.definicion.org/capacidadhttp://www.definicion.org/relacionhttp://www.definicion.org/canalizarhttp://www.definicion.org/incrementarhttp://www.definicion.org/autoestimahttp://www.definicion.org/valoracionhttp://www.definicion.org/mejorarhttp://www.definicion.org/asertividadhttp://www.definicion.org/nuestrohttp://www.definicion.org/entornohttp://www.definicion.org/angustiahttp://www.definicion.org/corazonhttp://www.definicion.org/hombrehttp://www.definicion.org/institucionhttp://www.definicion.org/escolarhttp://www.definicion.org/competenciahttp://www.definicion.org/personalhttp://www.definicion.org/asignaturahttp://www.definicion.org/pendientehttp://www.definicion.org/nuestrohttp://www.definicion.org/comunicacionhttp://www.definicion.org/intervencionhttp://www.definicion.org/favorecerhttp://www.definicion.org/conocimientohttp://www.definicion.org/compromisohttp://www.definicion.org/formacionhttp://www.definicion.org/convertirhttp://www.definicion.org/optimizacionhttp://www.definicion.org/competenciahttp://www.definicion.org/socialhttp://www.definicion.org/automatizarhttp://www.definicion.org/educacionhttp://www.definicion.org/competenciahttp://www.definicion.org/socialhttp://www.definicion.org/mercedhttp://www.definicion.org/permeabilidadhttp://www.definicion.org/tambienhttp://www.definicion.org/tambienhttp://www.definicion.org/permeabilidadhttp://www.definicion.org/mercedhttp://www.definicion.org/socialhttp://www.definicion.org/competenciahttp://www.definicion.org/educacionhttp://www.definicion.org/automatizarhttp://www.definicion.org/socialhttp://www.definicion.org/competenciahttp://www.definicion.org/optimizacionhttp://www.definicion.org/convertirhttp://www.definicion.org/formacionhttp://www.definicion.org/compromisohttp://www.definicion.org/conocimientohttp://www.definicion.org/favorecerhttp://www.definicion.org/intervencionhttp://www.definicion.org/comunicacionhttp://www.definicion.org/nuestrohttp://www.definicion.org/pendientehttp://www.definicion.org/asignaturahttp://www.definicion.org/personalhttp://www.definicion.org/competenciahttp://www.definicion.org/escolarhttp://www.definicion.org/institucionhttp://www.definicion.org/hombrehttp://www.definicion.org/corazonhttp://www.definicion.org/angustiahttp://www.definicion.org/entornohttp://www.definicion.org/nuestrohttp://www.definicion.org/asertividadhttp://www.definicion.org/mejorarhttp://www.definicion.org/valoracionhttp://www.definicion.org/autoestimahttp://www.definicion.org/incrementarhttp://www.definicion.org/canalizarhttp://www.definicion.org/relacionhttp://www.definicion.org/capacidadhttp://www.definicion.org/socialhttp://www.definicion.org/competenciahttp://www.definicion.org/formacionhttp://www.definicion.org/productoshttp://www.definicion.org/personalhttp://www.definicion.org/desarrollohttp://www.definicion.org/psicologiahttp://www.definicion.org/comportamientohttp://www.definicion.org/optimizacionhttp://www.definicion.org/manerahttp://www.definicion.org/escuelahttp://www.definicion.org/socialhttp://www.definicion.org/competenciahttp://www.definicion.org/mejorarhttp://www.definicion.org/frentehttp://www.definicion.org/asumirhttp://www.definicion.org/escuelahttp://www.definicion.org/compromisohttp://www.definicion.org/manerahttp://www.definicion.org/favorecerhttp://www.definicion.org/necesariohttp://www.definicion.org/pensamientohttp://www.definicion.org/enriquecerhttp://www.definicion.org/intelectualhttp://www.definicion.org/vertientehttp://www.definicion.org/disposicionhttp://www.definicion.org/cuantohttp://www.definicion.org/trabajohttp://www.definicion.org/comportamientohttp://www.definicion.org/socialhttp://www.definicion.org/favorecerhttp://www.definicion.org/articulohttp://www.definicion.org/socialhttp://www.definicion.org/competenciahttp://www.definicion.org/comunicacionhttp://www.definicion.org/favorecerhttp://www.definicion.org/escuelahttp://www.definicion.org/alcanzarhttp://www.definicion.org/intervencionhttp://www.definicion.org/ambientehttp://www.definicion.org/valoreshttp://www.definicion.org/libertadhttp://www.definicion.org/instruccionhttp://www.definicion.org/ademashttp://www.definicion.org/desarrollo
  • 8/14/2019 Competencia Social Escuela,9p

    8/9

  • 8/14/2019 Competencia Social Escuela,9p

    9/9

    - MARTNEZ-OTERO, V. (2001): Convivencia escolar: problemas y soluciones,RevistaComplutense de Educacin, vol. 12, n 1, pgs. 295-318.

    - MORALEDA, M. (1995):Comportamientos sociales hbiles en la infancia yadolescencia, Valencia, Promolibro.

    - MORALEDA, M; GONZLEZ GALN, A. y GARCA GALLO, J. (1998):Actitudes yestrategias cognitivas sociales, (AECS), Madrid, TEA.

    - MORENO, J.M. y TORREGO, J.C. (1999):Resolucin de conflictos de convivencia encentros escolares, Madrid, U.N.E.D.

    - ORTEGA RUIZ, R. (coord.) (2000):Educar la convivencia para prevenir la violencia,Madrid, A. Machado Libros.

    - PORRO, B. (1999):La resolucin de conflictos en el aula, Buenos Aires, Paids.

    - SERRANO, I. (2000):Agresividad infantil, Madrid, Pirmide.

    - TRIANES, M V.; DE LA MORENA, M L. y MUOZ, A. M (1999):Relaciones sociales yprevencin de la inadaptacin social y escolar, Mlaga. Aljibe.

    - TRIANES, M V.; MUOZ, A. M y JIMNEZ, M. (2000):Competencia social: su educacin y su tratamiento, Madrid, Pirmide.

    - ROCHE, R. (1995):Psicologa y educacin para la prosocialidad, Barcelona, Universidad Autnoma.

    - TRAIN, A. (2001): Agresividad en nios y nias, Madrid, Narcea.

    http://www.definicion.org/infanciahttp://www.definicion.org/resolucionhttp://www.definicion.org/prevencionhttp://www.definicion.org/socialhttp://www.definicion.org/educacionhttp://www.definicion.org/educacionhttp://www.definicion.org/universidadhttp://www.definicion.org/universidadhttp://www.definicion.org/educacionhttp://www.definicion.org/educacionhttp://www.definicion.org/socialhttp://www.definicion.org/prevencionhttp://www.definicion.org/resolucionhttp://www.definicion.org/infancia