Diagnostiko-ebaluazioa Lehen Hezkuntzako 6. maila ...€¦ · Matematikarako gaitasuna •...

Diagnostiko-ebaluazioaLehen Hezkuntzako 6. maila

Inguruaren Ezaguera

Inguruaren Ezaguerako hasierako ebaluazioa (IE0) ............... 3

Inguruaren Ezaguerako 1. ebaluazioa (IE1) .................................... 9



© IB

AIZ

ABA

L/FO

TOKO

PIAT

ZEKO

MAT

ERIA

LA

3

Inguruaren Ezaguera > Hasierako diagnostiko-ebaluazioa

Hizkuntza-komunikaziorakogaitasuna

• Testuan esaten dena ulertzea eta interpretatzea. Erantzunak etairitziak behar bezala adieraztea.

Matematikarako gaitasuna • Landareak gimnospermotan eta angiospermotan sailkatzea.• Gertaerak ordenatzea eta kronologikoki kokatzea, logika eta

arrazoia erabiliz.• Kontzeptu kuantitatiboak erabiltzea.• Gertaera historikoetatik gaur arte zenbat urte pasatu diren

kalkulatzea.• Materiaren berariazko propietateak ulertzea.

Zientzia-, teknologia- etaosasun-kulturarako gaitasuna

• Landare eta animalia mota nagusiak bereiztea.• Kontinenteak eta ozeanoak mapetan kokatzea.• Klima motak haietan bizi diren animaliekin eta landareekin

lotzea.• Arroken eta mineralen arteko aldea jakitea.• Historiako aldiak lotzea eta kokatzea.• Indar moten berri izatea.

Informazioa tratatzeko eta tekno logiadigitala erabiltzeko gaitasuna

• Pertsonen bizimoduan eragin nabarmena izan duten zenbaitzientzialariri buruzko informazioa zabaltzea.

Gizarterako eta herritartasunerakogaitasuna

• Historia eta gizartea ulertzea, bai eta horiek leku baten bilakaeranduten eragina ere.

Giza eta arte-kulturarako gaitasuna • Ikasitako kontzeptuak sorkuntza artistikoen bidez adieraztea, baieta aurreko ikasturteetako edukiak mapetan eta eskemetanidentifikatzea ere.

Ikasten ikasteko gaitasuna • Dakigunaz ohartzea, ikasitako kontzeptuak aplikatuz. • Oroimena eta ulermena garatzea, artikulua arretaz irakurriz.

Norberaren autonomiarako etaekimenerako gaitasuna

• Proposatutako jarduerak aztertuz, horiek ebazteko nork bereekintzak sortzea, abian jartzea eta garatzea.

Gaitasuna Gaitasunaren elementuak

Edukiak

• Animalia eta landare mota nagusiak. Bakoitzaren ezaugarri nagusiak.• Materiaren egoerak. • Indar motak bereiztea. Materiaren portaera grabitate-indarraren eraginpean.• Planetako klima motak: bakoitzean ohikoak diren animaliak eta landareak.• Historiako aldiak.• Zibilizazioak eta herrien ezaugarriak.• Kontinenteak eta ozeanoak.

IE0 > IrakurketaIkaslea: Maila: Data:

DE 6.a

© IB

AIZ

ABA

L/FO

TOKO

PIAT

ZEKO

MAT

ERIA

LA

4

Malaspina espedizioa (1789-1794)1789ko uztailaren 30ean, Cádizeko portutik irteteko prest zegoen AlejandroMalaspina, Espainiako Armadaren zerbitzura zegoen italiar marinel bat; espe-dizio zientifiko eta politiko bat egitera zihoan. [...]Espedizioak Txileko kostari, Suaren lurraldeari, Río de la Platari eta Malvineiburuzko datuak osatu zituen; Hornos lurmuturra berriro igaro zuen; eta1794ko otsailean, Montevideoko portura iritsi zen.Bost urte geroago,1794ko irailaren 21ean, Cádizeko badian aingura botazuten Descubierta eta Atrevida korbetek. Behe-lainoak zailago egin zuenlehorreratzea. Itsasaldian hogeita hamabost lekutan porturatu ziren, etahorietako batzuetan behin baino gehiagotan; esate baterako, Acapulcon,Callaon, Talcahuanon eta Malvinetan. Espedizioaren erreferenteak izan zirenCookek eta Pérousek egindakoak, baina haiek ez bezala ez zioten munduaribira eman. Alabaina, helburuetako asko bete zituzten: karta hidrografikoenbilduma aparta egin zen; lurraren magnetismoari eta grabitateari buruzkolan interesgarriak burutu zituzten; Mexikoko eta Peruko meategi aberatse-nak ikuskatu zituzten, produkzio-baliabideak eta ustiaketa-sistemak azter -tzeko. Naturalistek herbario-bilduma on bat, mineralen laginak, animaliakopuru handi bat eta material etnografikoen bilduma bat ekarri zituzten.Marrazkilariek ikonografia-lan txukuna egin zuten: landareen, animalien, pai-saien, etnografia-tipoen, erritoen, usadioen eta abarren ia mila marrazki;hots, Espainiako koroaren kolonietako lurraldeen album izugarri bat eginzuten. Batik bat, Espainiak Amerikan zituen lurraldeen gobernuari eta harre-man komertzialei buruzko informazioa bildu zuten.

www.expedicionmadidi.com2001. Madrilgo Errege Lorategi Botanikoa

5

© IB

AIZ

ABA

L/FO

TOKO

PIAT

ZEKO

MAT

ERIA

LA

Ikaslea: Maila: Data: DE 6.a

© IB

AIZ

ABA

L/FO

TOKO

PIAT

ZEKO

MAT

ERIA

LA

5

IE0 > Irakurritakoa ulertzen dut

Erantzun irakurgaiari buruzko honako galdera hauei.

• Zenbat denbora iraun zuen Malaspinaren espedizioak? ___________________________

• Zenbat itsasontzik osatzen zuten espedizioa? ___________________________________

• Zenbat lekutan porturatu ziren? ____________________________________________

• Zer urtetan amaitu zen espedizioa? ___________________________________________

• Zein zen Malaspinaren helburua? __________________________________________

Markatu X batekin naturalistek bidaian bildutako laginak.

Material etnografikoak Makinak Bananak Mineralak

Herbarioak Gatza Animaliak Lanabesak

2

1

Zer lan egin zuten espedizioan zihoazen marrazkilariek? Zure ustez,garrantzitsua izan al zen haien lana?

3

Testuari begiratu gabe, erantzun galderei.

• Norenak ziren esploratu zituzten lurraldeak? _________________________________

• Zer herrialdetakoa zen espedizioa zuzendu zuen itsasgizona? _____________________

• Zer herrialderenak ziren esploratutako meategiak? ______________________________

• Zer espediziok lortu zuten munduari bira ematea? ______________________________

• Duela zenbat urte abiatu zen Malaspina espedizioa? _____________________________

4


IE0 > Irakurritakoa dakidanarekin lotzen dut

Erantzun galderei.

• Zer mendetan egin zen espedizio zientifikoa? _________________________________

• Historiako zer alditan abiatu zen Malaspina espedizioa? _________________________

• Zenbat urte pasatu ziren Kolonen espedizioa egin zenetik Alejandrorena egin zen arte?

Naturalistek landare asko deskribatu zituzten. Marraztu gimnospermoa denbat, eta angiospermoa den bat. Adierazi haien zatietako bakoitza.

2

Zergatik zaildu zuen lehorreratzea behe-lainoak?

Nola sortzen da behe-lainoa? _________________________________________________

Lotu fenomeno hori materiaren egoerekin. _____________________________________

3

Naturalistek animaliak sailka ditzakete haiei erreparatuta. Sailkatu honakoorganismo hauek:

4

1

© IB

AIZ

ABA

L/FO

TOKO

PIAT

ZEKO

MAT

ERIA

LA

7



Espedizioan grabitateari buruzko azterketa bat egin zuten. Zermotatako indarra da? Nola eragiten die gorputzei?

5

Nolakoa zen Amerikako biztanleria Malaspina bertara iritsi zenean?6

Espedizioan mineralak bildu zituzten aztertzeko. Azaldu zer aldedagoen arroka baten eta mineral baten artean.

7

Espedizioak ozeano bat zeharkatu zuen, kontinente batetik abiatutabeste batera iristeko. Idatzi kontinente eta ozeano guztien izenak.

8


© IB

AIZ

ABA

L/FO

TOKO

PIAT

ZEKO

MAT

ERIA

LA

8

IE0 > Asko dakit!

Zertan datza naturalista baten lana? Deskribatu eta azaldu zergarrantzi duen gure planetaren berri izateko.

Idatzi hiru zientzialariren izenak, eta azaldu haietako bakoitzakegindako aurkikuntzak.

3

Idatzi historiako aldiak denboraren lerroan.4

Aipatu klima hauetako bakoitzean berezkoak diren bi animalia eta landare bat.

• Polarra: _________________________________________________________________

• Tropikala: _______________________________________________________________

• Kontinentala: ____________________________________________________________

2

Metal Aroa Antzinaroa PaleolitoaErdi Aroa Neolitoa

1

© IB

AIZ

ABA

L/FO

TOKO

PIAT

ZEKO

MAT

ERIA

LA

9

Inguruaren Ezaguera > 1. diagnostiko-ebaluazioa



Matematikarako gaitasuna • Entzumen-aparatuaren atalak behar bezala kokatzea.• Zenbakiak behar bezala adieraztea.


• Giza gorputzeko aparatuen, sistemen eta haienfuntzionamenduaren berri izatea. Horiei osasuntsu eusteko zeregin behar dugun jakitea.

• Energia motak identifikatzea.• Energia-iturri berriztagarriek gizakiarentzat eta planetarentzat

dituzten onurak balioestea, ez-berriztagarrien kalteekin alderatuta.

Informazioa tratatzeko eta teknologiadigitala erabiltzeko gaitasuna

• Energia-iturri berriztagarriei buruzko informazioa ordenatzea etazabaltzea.


• Planetari eta baliabide naturalei eusteko zenbait erabaki hartzea; eta liburuxka bat egitea, erabaki horiek guztiak jende aurreanaurkezteko.

• Bakea eta antzeko beste balio batzuk duten garrantziaz jabetzea.

Giza eta arte-kulturarako gaitasuna • Imajinazioa erabiltzea, eta ikasitako kontzeptuak sorkuntzaartistikoen bidez adieraztea.

Ikasten ikasteko gaitasuna • Oroimena eta pentsamendu logikoa garatzea, artikulua arretazirakurriz.




Edukiak

• Nutrizio-funtzioa. • Nutrizioan parte hartzen duten aparatuak. Ohitura osasungarriak.• Erlazio-funtzioa. • Entzumena eta ikusmena. • Zentzumen-organoei eragiten dieten gaixotasunak.• Lokomozio-aparatua.• Ugalketa-funtzioa. • Bizitzako etapak. • Lehen mailako eta bigarren mailako sexu-karaktereak. • Energia motak. Energia-iturri berriztagarriak eta ez-berriztagarriak.


IE1 > Irakurketa

Tolkien-ek sortutako munduaHobbitek oso herri sinple eta zaharra osatzen dute. Antzinako Egunetan gauregun baino ugariago ziren. Bakea, lasaitasuna eta lur ona lantzea maite zuten.[…]Entzumen zorrotza eta begiramena sarkorra dute. Erraz loditzen diren arren eta,beharrezkoa ez bada, sekula ernatzen ez badira ere, bizkortasun eta trebetasu-nez mugi daitezke. Altuera aldakorra da, gure neurriko bi edo lau oinen artekoa.[…]Azkar eta isilean desagertzeko artea, denboren hastapenetatik menperatuzuten, topatu nahi ez zuten Jende Handia kasualitatez hurbiltzen zitzaienean.Gizakiei magia ere irudi dakieke, hain garaturik dute arte hau. […]Zorrozabaleneko Bilbo Zorrozabal jaunak laster batean ehun eta hamaikaga-rren urtebetetzea handitasun bereziko festaz ospatuko zuela jakinarazi zue nean,hamaika zurrumurru eta kilikadura handia nagusitu ziren Hobbitonen. […] Lau-rogeita hamar urterekin, berrogeita hamarrekin zuen itxura berbera zeukan.Laurogeita hemeretzi urterekin, ongi kontserbatutzat hartzen hasi ziren, bainaegiatik hurbilago zegokeen aldagaitza deitzea. […]Guztiak barruan zeudela, eta ongietorria eman ostean, kantak, dantzak, musi-ka, jokoak eta, espero zen legez, jatekoak eta edatekoak banatu ziren. Hirujanaldi ofizial zeuden: bazkaria, askaria eta afaria; baina bazkaria eta askarianabarmendu ziren batez ere, orduan gonbidatu guztiak eseri eta batera jan zute-lako. […]Argiak itzali ziren; ke-laino handia igo zen airean gora, urruneko mendi batenforma hartuta, gar gorrimin eta berdeak okatuz. Eta gar horietatik herensugegorri eta urreztatua atera zen hegaka, ez zen tamaina arruntekoa, baina baiitxura izugarrizkoa. Herensugea tren espresaren antzera urrundu zen eta, jauzimortal hirukoitza egin eta gero, Uralderen gainean lehertu zen, dunbots gorga-rriaz.—Afaria hasteko seinalea! —esan zuen Bilbok.Neska-mutil hobbit asko ere bertara sartu ziren, familien baimenaz, hobbitek ezbaitituzte goiz oheratzen haurrak. Helduekin batera esertzen zituzten mahaian,bereziki janaria dohainik lortzeko aukera zegoenean. Haur hobbiten hazkuntzakzereal kantitate handia eskatzen zuen.

J. R. R. TOLKIENEraztunen jauna I

Txalaparta

10

© IB

AIZ

ABA

L/FO

TOKO

PIAT

ZEKO

MAT

ERIA

LA


© IB

AIZ

ABA

L/FO

TOKO

PIAT

ZEKO

MAT

ERIA

LA

11



• Nor dira hobbitak? ______________________________________________________

• Non bizi dira? ____________________________________________________________

• Gizakiak baino altuagoak ala baxuagoak dira? ______________________________

• Nolakoa zen Bilbo laurogeita hamar urte zituenean? __________________________

• Idatzi zifraz zenbat urte bete dituen Bilbok. ____________________________________

• Nolakoa izan zen haren urtebetetze-festa? ___________________________________

• Ba al zen haurrik Bilboren urtebetetze-festan? Azaldu zergatik.

Markatu X batekin benetan zer zen herensuge gorri eta urreztatua.

Haitzuloetako animalia bat. Su artifizialak.

Hobbit bat. Gizaki bat, mozorrotuta.

2

Testuari begiratu gabe, osatu esaldi bat honako hitz hauek erabilita.3

Koloreztatu hobbiten ezaugarriak.4

bakea hobbitak lasaitasuna belarri zorrotza

altuak eta baldarrak biziak dira eta isilean desagertzen dakite

aztiak direnez, isilean desagertzen dira zaratatsuak eta argalak

1


© IB

AIZ

ABA

L/FO

TOKO

PIAT

ZEKO

MAT

ERIA

LA

12


Azaldu nola jorratzen den nutrizio-funtzioa testuan. Aipatu funtziohorretan parte hartzen duten aparatuak.

Hobbitek hiru otordu egiten dituzte egunean: bazkaria, askaria etaafaria. Zure ustez, osasungarria al da gizakiontzat hiru otorduhoriek bakarrik egitea? Arrazoitu zure erantzuna.

2

Inguratu haur hobbitek hazteko behar duten elikagaia. Gero, erantzun galderei.

zerealak txokolatea haragia

• Zer gaixotasun eragin dezake txokolate gehiegi jateak? ___________________________

• Eta haragi gehiegi jateak? __________________________________________________

3

Entzumen-aparatuaren irudi honetan, adierazihonako atal hauek: belarria, koklea, tinpanoa,kanpo-belarria, erdiko belarria eta barne-belarria.

• Zertan bereizten dira hobbiten entzumena etagurea?

4

Hobbitak oso biziak dira: azkar-azkar desager daitezke, isilik etainork ikusi gabe.

• Zer aparatu izan behar dute osasun betean edo oso garatua ezaugarri hori izateko?

_______________________________________________________________________

• Zer sistemak osatzen dute? __________________________________________________

5

1


© IB

AIZ

ABA

L/FO

TOKO

PIAT

ZEKO

MAT

ERIA

LA

13


Testuan esaten denez, su artifizialek «dunbots gorgarria» egin zuten.Zer gaixotasunek eragin dezake entzumena galtzea? Azaldu zer eginbehar den entzumena ez galtzeko.

6

Bizitzako zer etapatan dago Bilbo? Azaldu etapa horren berezkoezaugarriak. Ba la ditu ezaugarri horiek guztiak Bilbok?

7

Testuan haurrak eta helduak aipatzen dira. Adierazi nork izango dituzten lehenmailako eta bigarren mailako sexu-karaktereak. Azaldu zergatik.

8

Imajinatu eta marraztu argiak itzali eta herensuge gorri etaurreztatua agertzen den eszena.

9

Zer energia mota sortzen dituzte su artifizialek? Azaldu zer diren.10


© IB

AIZ

ABA

L/FO

TOKO

PIAT

ZEKO

MAT

ERIA

LA

14

IE1 > Asko dakit!

Imajinatu haragia eta gozokiak bakarrik jaten dituzula eta, gainera, ez duzulaariketa fisikorik egiten. Zer gerta dakizuke denbora gutxi barru?

Guk uste baino jende gehiagok falta du ikusmena. Pentsatu zer jarduera eginditzakezun zuk arazorik gabe, eta egin itsuei eguneroko bizitzan laguntzekoekintzen zerrenda bat.

2

Azaldu zergatik den garrantzitsua ugalketa-aparatuaren higiene egokia izatea. 3

Egin liburuxka bat energia-iturri berriztagarriak erabiltzeajendearentzat eta planetarentzat hobea dela sinestarazteko.

4

Energia berriztagarriak erabiltzearen onurak:

1

© IB

AIZ

ABA

L/FO

TOKO

PIAT

ZEKO

MAT

ERIA

LA

15




Matematikarako gaitasuna. • Prozesu bat, esaterako, ikustea, eta haren faseak ulertzea etaazaltzen jakitea.

• Espazioari lotutako informazioa erabiltzea Tinto ibaia mapetanbehar bezala kokatzeko.


• Giza gorputzeko organoen eta haien funtzioen berri izatea. • Elementu toxikoen, esaterako, metal astunen efektuak ulertzea,

bai eta zarata-kutsadurarenak ere.• Energia berriztagarri motak bereiztea.• Argia uretan nola hedatzen den ulertzea.• Metalen ezaugarri magnetikoak identifikatzea.• Aurrerapen teknologikoen onurak eta kalteak baloratzea.• Espainiako geografiaren, klimen eta landareen berri izatea.


• Zarata-kutsadurari aurrea hartzeko informazioa ordenatzea etazabaltzea.


• Zarata-kutsadurari aurrea hartzeko erabakiak hartzea, eta horiekbehar bezala adieraztea.

Giza eta arte-kulturarako gaitasuna • Imajinazioa lantzea, eta ikasitako kontzeptuak sorkuntzaartistikoen bidez adieraztea.





Edukiak

• Nutrizio-funtzioa. • Ikusmena. • Ugalketa-funtzioaren gaixotasunak. Minbizia.• Zarata-kutsadura eta hari lotutako entzumenaren gaixotasunak.• Energia-iturri berriztagarriak.• Argiaren hedapena.• Magnetismoa. Imanak.• Aurrerapen teknologikoak. Ingurumenean dituzten onurak eta kalteak.• Espainiako ibaiak. Isurialde atlantikoa.• Espainiako klimak eta landaredia.


© IB

AIZ

ABA

L/FO

TOKO

PIAT

ZEKO

MAT

ERIA

LA

16

IE2 > Irakurketa

Leku paregabeaTinto ibaiaren arroak ez du parekorik munduan. Han, mikroorganismoenkomunitate bitxi bat bizi da, metalez elikatzen dena. Bertako urek sortzendituzten paisaia kromatikoak benetako artelanak dira, goitik begiratuta. […]Kolore gorriztak burdinaren eta beste metal astun batzuen kontzentrazioaltuen ondorioz sortzen dira; hortik dator, hain zuzen, ibaiaren izena. Metalenkontzentrazio horiek egonkorrak dira, mikroorganismoz osatutako ekosistemabati esker. […]Biztanle bitxi horiek hainbat ikerketa zientifikoren xede izan dira. Izan ere,muturreko ingurune batera egokitu dira, eta metal astunak jaten espezializatu.Besteak beste, burdina, kobrea, zinka, artsenikoa, kromoa eta nikela jatendituzte. NASAko espezialistak ere bertan izan ziren duela urte batzuk. Tintoibaiko mikroorganismoen eta Marteren morfologiaren antzekotasunak aurkitunahi zituzten, funtsean, hura ere burdinez osatuta baitago. Ingurune aldakorhorretan sortzen diren kolore eta forma apartek zientziaren arreta bereganatudute aspalditik. Bertan bizi diren zenbait bakteriak, onddok eta protozook zeri-kusia izan dezakete biziaren sorrerarekin. Gizakion begietara ikusezinak direnizaki horien izaera aztertzen saiatu da zientzia, mikroskopio sofistikatuen bidez.Aurkakoa egiten saiatu da Diego López, artikulu honetako irudien egilea.Behar adina urrundu da, paisaia kromatiko izugarri hori osorik hautemanahal izateko. Izan ere, hegaztiek soilik ikus dezakete paisaia hori bere osota-sunean, migrazio-garaian, edo Guadalquivirren edo Odielen paduretatik Cádi-zeko badiara egiten dituzten joan-etorrietan. Alabaina, ez dute bertan lurhartzen, ekosistema hori toxikoa baita bertara espezializatutako organismoakez diren animalia guztientzat.Ikuskizun horretaz goza dezakete, pilotuez gain, planetaren inguruan orbita -tzen duten sateliteek ere. […] Horietako batek egiten ditu Google Earth-enikus daitezkeen irudiak. […]Tinto ibaia Guadiana ibaiaren arroan dago. Padre Caro mendilerroan sortzenda, Huelvan. […] 100 kilometro egin ostean, […] Odiel ibaiarekin bat egitendu, Atlantikoan itsasoratu aurretik. […]

Eva VAN DEN BERG«Edertasun azidoa eta metalikoa»

National Geographic, 2008ko ekaina

© IB

AIZ

ABA

L/FO

TOKO

PIAT

ZEKO

MAT

ERIA

LA

17




• Zer jaten dute Tinto ibaiaren arroan bizi diren mikroorganismoek?

• Nor da Diego López, eta zer egin du? _________________________________________

• Zertara joan ziren NASAko espezialistak Tinto ibaira? _________________________

Adierazi zein den esaldi honen jarraipena, zuzena izan dadin.

Tinto ibaia ekosistema toxikoa da…

... mikroorganismoentzat. ... soilik gizakiontzat.

... animalia guztientzat. ... hegaztientzat.

2

Osatu esaldiak geografiako elementuen izen hauekin:3

Koloreztatu Tinto ibaia itsasoratzen den itsasoaren edo ozeanoaren izena. 4

Odiel Guadiana Padre Caro

• Tinto ibaia ________________________________ mendilerroan sortzen da, Huelvan.

• 100 kilometro egin ostean, ___________________________ ibaiarekin bat egiten du.

• ____________________________________________________ ibaiaren arroan dago.

Atlantikoa Mediterraneo itsasoa Itsaso Gorria Ozeano Barea

1


© IB

AIZ

ABA

L/FO

TOKO

PIAT

ZEKO

MAT

ERIA

LA

18


Zein dira nutrizio-funtzioa Tinto ibaiaren uretan elika daitezkeenizaki bizidun bakarrak? Zergatik?

Azaldu nola elikatzen garen gizakiok. _________________________________________

Ikusi al daitezke begi hutsez Tinto ibaiaren arroan bizi direnmikroorganismoak? Zergatik?

Azaldu nola funtzionatzen duen ikusmenak. Laguntza gisa, erabili marrazkia eta atalen ordena.

2

Metal astunek, hala nola testuan aipatzen direnek, minbizia eragindezakete. Azaldu zertan datzan gaixotasun hori. Aipatu emakumeenugalketa-aparatuari eragiten dion minbizi mota bat, eta gizonenugalketa-aparatuari eragiten dion bat.

3

Bilatu testuan energia-iturriren bat. Esan berriztagarria edoez-berriztagarria den, eta azaldu nola erabil daitekeen.

4

1

1. Begi-ninia2. Irisa3. Kristalinoa4. Erretina

© IB

AIZ

ABA

L/FO

TOKO

PIAT

ZEKO

MAT

ERIA

LA

19



Non hedatzen da azkarrago argia: airean edo Tinto ibaiko uretan?Azaldu zure erantzuna.

5

Imantzen diren materialak aipatzen dira testuan. Zein dira? 7

Testuaren arabera, hegaztiek eta pilotuek soilik ikus ditzaketenirudiak eskaintzen dizkigute sateliteek. Zure ustez, garrantzitsuak aldira horrelako aurrerapen teknologikoak? Eman adibideren bat.

8

Erantzun Tinto ibaiari buruzko galderei eta,ondoren, marraztu mapan.

• Zer isurialdetakoa da? __________________

• Nolakoak dira prezipitazioak bere arroan?

9

Marraztu eta koloreztatu Tinto ibaia, testuko deskribapena kontuan hartuta.6


© IB

AIZ

ABA

L/FO

TOKO

PIAT

ZEKO

MAT

ERIA

LA

20

IE2 > Asko dakit!

Zer da zarata-kutsadura? Aipatu harekin lotutako gaixotasunen bat.

Idatzi zarata-kutsadura ez sortzeko guztiok bete beharko genituzkeenhiru arau.

1.

2.

3.

Ekaitz elektrikoak elektrizitateak sortzen dituen fenomeno naturalakdira. Azaldu zergatik sortzen diren.

2

Aipatu aurrerapen teknologikoen bi alderdi positibo, eta bi negatibo.3

Zure ustez, egokia al da Alacanten bizi den norbaitek lorategianpagoak landatzea? Azaldu zergatik.

Adierazi zein den inguru horretako berezko klima, eta aipatu ondo egokitzen diren hiru espezie.

4

1

© IB

AIZ

ABA

L/FO

TOKO

PIAT

ZEKO

MAT

ERIA

LA

21




Matematikarako gaitasuna • Zenbakiak eta neurriak behar bezala adieraztea.• Espazioari eta denborari lotutako informazioa erabiltzea, gertaera

historikoak kokatuz.


• Zirkulazio-aparatua eta nerbio-sistema ikastea.• Helduaroko faseak ulertzea, bai eta bizidun batzuk gizakiok baino

luzaroago bizi direla ere.• Naturako prozesuek, hala nola ekaitzek, energia sortzen dutela

ulertzea. • Argiaren eraginpean dauden gorputzen portaera bereiztea.• Grabatuak egitetik argazkiak egitera pasatu izana zenbaterainoko

aurrerapen teknologikoa den aintzat hartzea.• Espainiako eta Europako historia, geografia eta klimak ikastea.


• Konstituzioaren garrantziari buruzko informazioa zabaltzea etaazaltzea.


• Helburu humanitarioak eta sozialak dituzten erakundeen garran -tzia balioestea, bai eta haiek defendatzen dituzten balioena ere.

Giza eta arte-kulturarako gaitasuna • Imajinazioa lantzea eta ikasitako kontzeptuak adieraztea, dragoabizitzako zenbait etapatan marraztuz.

• Ingurumen-arazoei aurrea hartzeko informazioa zabaltzea, lanartistikoen bidez.





Edukiak

• Zirkulazio-aparatua. Sistolea eta diastolea.• Nerbio-sistema. Garunaren funtzioak.• Helduaroaren etapak. Zahartzaroa.• Energia elektrikoa. Elektrizitatearen seinaleak: tximistak.• Gorputz ez-argidunak. Gorputz opakoak.• Teknologiaren aurrerapenak. • Espainiako eta Europako geografia fisikoa. Klima subtropikala.• Errenazimentua.• Aro Garaikidea: Frantziako Iraultza.• XX. mendea. Espainiako Konstituzioa. Europar Batasuna.


© IB

AIZ

ABA

L/FO

TOKO

PIAT

ZEKO

MAT

ERIA

LA

22

IE3 > Irakurketa

Beste buru bat hazi ote zaio herensugeari?Orotavako drago handia, Tenerife uharteko iparraldeko kostan, ezaguna zenErrenazimentu hasieran espainiar konkistatzaileak uhartearen jabe egin zire-netik. Hura galdu izana deitoratzen nenbilela, duela 160 urteko grabatu bateskuratu nuen, eta pultsua bizkortu zitzaidan.Dragoaren grabatua eta argazkia alderatu nituen. Zuhaitz bera ote da?Egoera apur bat argituko dizuet. Orotavako dragoaren grabatua 1840anargitaratu zen; argazkia, aldiz, 2002ko otsailean egin nuen Icoden, Orotava-tik hurbil. Alabaina, bada lehenago eginiko dragoaren grabatu bat, 1809anvon Humboldt baroiak aurrez egindako zirriborroetatik abiatuta argitaratuta-koa. […]Jakin badakigu zuhaitzak izugarrizko neurriak zituela; hain zuzen, 18 metroluzeran, eta 10,5 metro pasako perimetroa enborrean, bularraren altueranneurtuta.1840ko grabatuak zehatzagoa dirudi, eta argazkiaren nolabaiteko antza du.[…]Misterio horrek badu sekretu bat. Izan ere, iturri guztien arabera, lehenengodragoa, Humboldtek marraztutakoa, adabururik gabe utzi zuen ekaitz bortitzbatek 1860ko hamarkadaren amaiera aldera. Beraz, Icoden ateratako argaz-kikoa beste drago bat da; edo, ba al liteke ekaitza eta gero beste adaburu batgaratu izana? […]Gainerako dragoen antzera, enborrak ez du eraztun zentrokiderik azalarenazpian. Izatez, denborak aurrera egin ahala elkartutako sustrai multzo bat da.[…] Badira dragoaren familiako beste espezie batzuk Socotran eta Afrikako hego-aldean. Guztiek izerdi gorrixka dute. Ezaugarri horrek eta adarren muturrenformak erakusten dute zergatik duen izen hori zuhaitzak.Zenbat urte bizi daitezke dragoak? […] Gaur egungo botanikarien esanetan,zuhaitzen arteko Matusalen horrek, gutxi gorabehera, 600 urte inguruko bizi -tza izan dezake, gehienez. Baina, ba al liteke Humboldten dragoak adaburuberri bat garatu eta nik argazkia atera zain egon izana?

Thomas PAKENHAMÁrboles excepcionales del mundo

Blume


© IB

AIZ

ABA

L/FO

TOKO

PIAT

ZEKO

MAT

ERIA

LA

23


• Non dago Orotava? _____________________________________________________

• Zer zuhaitz mota dago bertan? ____________________________________________

• Zer da grabatu bat? ______________________________________________________

• Testuaren egileak drago bati argazkia atera zion. Noiz eta non? _________________

• Zer pentsatzen du testuaren egileak argazkia ateratako dragoari buruz? __________

Idatzi letraz Humboldten dragoaren neurriak.

Altuera: ___________________________________________________________________

Perimetroa: ______________________________________________________________

2

Azaldu zergatik esaten zaion drago zuhaitzespezie horri.

4

Lotu zutabeak.3

Humboldten dragoak adaburua galdu zuen. 1809

1860

1840

Testuaren egileak duen grabatua argitaratu zen.

Humboldtek dragoaren grabatu bat argitaratu zuen.

Socotrako dragoa (Yemen).


1


© IB

AIZ

ABA

L/FO

TOKO

PIAT

ZEKO

MAT

ERIA

LA

24


1 Testuaren egileak pultsua bizkortu zitzaiola dio. Azaldu zer gertatuzitzaion, honako hitz hauek erabiliz: sistolea, diastolea eta taupada.

Garunaren zer zatik kontrolatzen ditu bihotz-taupadak? _________________________

2 Botanikariek diotenez, dragoak 600 urtez bizi daitezke. Horipentsaezina da gizakiei dagokigunez. Zer adinetan sartzen dagizakia zahartzaroan? Aipatu helduaroko gainerako etapak.

4 Zer motatako gorputza da zuhaitz baten enborra? Inguratu.

gardena zeharrargia opakua

Azaldu zergatik: __________________________________________________________

3 Humboldten dragoak adaburua galdu zuen ekaitz bortitz batean.Koloreztatu berdez ekaitz batean sortzen den energia mota.

energia kimikoa energia elektrikoa energia nuklearra

Zure ustez, zergatik galdu zuen adaburua? ____________________________________

Testuko deskribapenaren arabera, marraztu dragoa ekaitza baino lehen eta ondoren.


© IB

AIZ

ABA

L/FO

TOKO

PIAT

ZEKO

MAT

ERIA

LA

25


Zer alde daude dragoaren bi irudikapenen artean? Azaldu bien arteanzer aurrerapen teknologiko izan zen.

5

Adierazi X batekin zer artxipelagotan dagoen testuko dragoa, etazer jatorri duen artxipelago horrek.

6

Orotavako dragoa Tenerifen dago. Tenerife Espainiako lurraldeandago. Zein dira Espainiaren mugak?

7

Adierazi zein den dragoa dagoen tokiko berezko klima.

Subtropikala. Kontinentala. Mediterraneoa.

Europako zer beste lekutan dute klima hori? ___________________________________

8

«...Errenazimentu hasieran espainiar konkistatzaileak uhartearenjabe egin zirenetik.» Azaldu nolakoa den Errenazimentuko artea, etazer mendetan gertatu zen.

9

Humboldt 1769an jaio zen, eta 1859an hil. Bi data horien arteanjazotako zen historiako gertaera nabarmen batek Aro Garaikidearenhasiera markatzen du. Zer gertaera da hori?

10

Balear uharteak. Kanariar uharteak.

Jatorri bolkanikoa. Kareharri-jatorria.


© IB

AIZ

ABA

L/FO

TOKO

PIAT

ZEKO

MAT

ERIA

LA

26

IE3 > Asko dakit!

Aukeratu ingurumen-arazo hauetako bat: argi-kutsadura, atmosfera-kutsadura edo baso-soiltzea. Ondoren, egin marrazki bat, arazohorri aurrea nola hartu adierazten duena.

Idatzi EBko kideetako bat izatearen abantaila bat eta oztopo bat.2

Garrantzitsua al da helburu humanitarioak eta sozialak dituzten erakundeakexistitzea? Arrazoitu zure erantzuna, eta aipatu bakarren bat.

3

Ilustrazioak zenbait balioren alde egiten zuen lan. Balio horietakozein garatzea komeniko litzateke gaur egun? Azaldu zergatik.

4

Zer gertatuko litzateke gure herrialdean konstituziorik izango ezbagenu? Azaldu legedi hori izateak duen garrantzia.

5

1

© IB

AIZ

ABA

L/FO

TOKO

PIAT

ZEKO

MAT

ERIA

LA

27

Alorra: ____________________________________

Ikasturtea: ____________ Data: ________________

Ikaslea 0. DE 1. DE 2. DE 3. DE

© IB

AIZ

ABA

L/FO

TOKO

PIAT

ZEKO

MAT

ERIA

LA

28

Hasierako diagnostiko-ebaluazioa

Ikasturtea: _____________ Data: ________________

Ikaslea Inguruaren Ezaguera

© IB

AIZ

ABA

L/FO

TOKO

PIAT

ZEKO

MAT

ERIA

LA

29

1. diagnostiko-ebaluazioa

Ikasturtea: _____________ Data: ________________


Diagnostiko-ebaluazioa Lehen Hezkuntzako 6. maila ...€¦ · Matematikarako gaitasuna •...

Documents

Transcript of Diagnostiko-ebaluazioa Lehen Hezkuntzako 6. maila ...€¦ · Matematikarako gaitasuna •...