NATURA ZIENTZIAK DBH 2. MAILAHarremana eta koordinazioa

HASI ESKEMA BALIABIDEAK INTERNET

IRTEN AURREKOA

IK* Harremana (hartu eta eman inguruarekin)

eta koordinazioa

NATURA ZIENTZIAK DBH 2. MAILAHarremana eta koordinazioa

HASI ESKEMA BALIABIDEAK INTERNET

IRTEN AURREKOA

IK* Harremana eta koordinazioa izaki bizidunetan

•Barnekoak gosea•Kanpokoak

insektua

• Muskuluak

Sistema lokomotora• Guruinak/glandulak

Sistema endokrinoa

4. Efektoreak

• Nerbio-sistema

nerbio zentroak• Sistema endokrinoa edo hormonala

3. Koordinatzaileak

Zentzumen organoak

ikusmena2. Errezeptoreak

• Fisikoak• Kimikoak• Biotikoak

1. Estimuluak

Harremanen elementuak1

2

3

Gosea

Informazioa

Nerbio-zentroak

Efektoreak

GoseaKendu

du

NATURA ZIENTZIAK DBH 2. MAILAHarremana eta koordinazioa

HASI ESKEMA BALIABIDEAK INTERNET

IRTEN AURREKOA

IK* 1.- ESTIMULUAK

Zer dira estimuluak?: Ingurune kanpo edo barneko aldaketa bat, eta erantzun bat ekartzen du. Estimulu motak:Fisikoak, kimikoak eta biotikoak

Fisikoak Kimikoak Biotikoak

Tenperatura

Presioa

Argia

Soinua

Gatzak

Kutsatzaileak

Ura

Beste organismo

batzuk

NATURA ZIENTZIAK DBH 2. MAILAHarremana eta koordinazioa

HASI ESKEMA BALIABIDEAK INTERNET

IRTEN AURREKOA

IK* 2.- ERREZEPTOREAK

Zer egiten dute errezeptoreak? Estimuluak kontuan hartzen dute. Animalietan zentzumen organoak dira

Ugaztunen hartzaileak eta bost zentzumenak

Ukipenezkoak

Dastamena

Usaimena

Entzumena

ZentzumenaHartzailea

Dastamen-papila

(mihia)Zaporea

Ikusmena

Korpuskuluak

(larruazala)Ukipenezkoak

Pituitarioa

(sudur-hobiak)Usaina

BelarriaSoinua

BegiaArgia

Estimulua

NATURA ZIENTZIAK DBH 2. MAILAHarremana eta koordinazioa

HASI ESKEMA BALIABIDEAK INTERNET

IRTEN AURREKOA

IK* 2.-ERREZEPTOREAK

Estimulo mota kontuan hartuta errezeptoreak lau hauek dira:

Mekanikoak

• Ukimena

• Presioa

• Soinua

• Mugimendua

Termikoak

• Tenperatura aldaketak

Kimikoak

• Substantziak ingurumenean

Argizkoak

• Argia

Dastamen-zelulak

Usaimen-zelulak

Begi konposatuak

Albo-lerroa

Hobiak

Azala

Begiak

Ozeloak

NATURA ZIENTZIAK DBH 2. MAILAHarremana eta koordinazioa

HASI ESKEMA BALIABIDEAK INTERNET

IRTEN AURREKOA

Sistema endokrinoa: honek efektoreei ekintza egiteko agindua ematen du

Nerbio-sistema: gorputz guztira oharra eramaten dute

IK* 3.- KOORDINAZIO-SISTEMAK

Zer egiten du koordinazio sistemak? Erantzuna ematen du

Animalietan LandareetanNeuronak

Guruin endokrinoak

Substantzia kimikoak egin.Animaliak hormonak egiten dituzte

NATURA ZIENTZIAK DBH 2. MAILAHarremana eta koordinazioa

HASI ESKEMA BALIABIDEAK INTERNET

IRTEN AURREKOA

3.-KOORDINAZIO-SISTEMA

Erantzun iraunkorrak eskatzen dituztenak, hau da, haztea, garapena eta metabolismoa.

Iraunkorra

Laburra

Hormonak

Sistema endokrinoaNerbio-sistema

LaburraErantzuna denboran

Odola

Erantzun azkarrak eskatzen dituztenak, adibidez, lokomozioa.

Erregula eta koordinatzen dituen funtzioak

AzkarraErantzunaren lastertasuna

Nerbio-bulkadaBideratzeko sistema

NerbioakErabilitako bidea

Ezaugarriak

(4)Nerbio-sistema eta (5)endokrinoaren arteko konparaketa

ITZULI

NATURA ZIENTZIAK DBH 2. MAILAHarremana eta koordinazioa

HASI ESKEMA BALIABIDEAK INTERNET

IRTEN AURREKOA

(4)- IK* NERBIO-SISTEMA

a) Ornogabeen nerbio-sistema

Nerbio-sareak

Gongoil-sistema

Sare zehaztugabea

Garuna

Nerbio-kordoia

Marmoka Itsasloreak

Artropodoak

Gongoilak

b) Ornodunen nerbio-sistema

Bizkarrezur-muina

Garuna

Nerbioak

NATURA ZIENTZIAK DBH 2. MAILAHarremana eta koordinazioa

HASI ESKEMA BALIABIDEAK INTERNET

IRTEN AURREKOA

-NERBIO-SISTEMA

Nerbio-sistemaren funtzionamendua

1

2

3

Estimulua

Garuna

Informazioa

Erantzuna

Organo efektoreak

Nerbio-bulkadak

NATURA ZIENTZIAK DBH 2. MAILAHarremana eta koordinazioa

HASI ESKEMA BALIABIDEAK INTERNET

IRTEN AURREKOA

(5) IK* - SISTEMA ENDOKRINOA

Guruin/glandula endokrinoak

HipofisiaGiltzurrun gaineko guruina

TestikuluakPankrea

Tiroidea eta paratiroidea

Tiroidea eta

paratiroidea Hipofisia

PankreaGiltzurrun gaireko guruinaObulutegiak

NATURA ZIENTZIAK DBH 2. MAILAHarremana eta koordinazioa

HASI ESKEMA BALIABIDEAK INTERNET

IRTEN AURREKOA

Estimulua

Jariapen-erantzuna

Mugimendu-erantzuna

IK* 4.- EFEKTOREAK

Zer egiten dute efektoreak ? Efektoreak erantzuna ematen dute eta

sistema endokrinoa eta lokomozio aparatua dira

Guruinak

Muskuluak

Lokomozio-aparatua

Sistema endokrinoa

NATURA ZIENTZIAK DBH 2. MAILAHarremana eta koordinazioa

HASI ESKEMA BALIABIDEAK INTERNET

IRTEN AURREKOA

Lokomozio azkarreko animaliak

(6) IK* - LOKOMOZIO-APARATUA

IRTEN

Substratuari itsatsita bizi diren animaliak

Muda

Exoeskeleto gogorra

Exoeskeleto arina eta

artikulazio malgua

a)Ornogabeen lokomozio-aparatua b) Ornodunen lokomozio-aparatua

Barrunbe torazikoa

Bizkarrezurra

Buruezurra

Gorputz-adarrak

NATURA ZIENTZIAK DBH 2. MAILAHarremana eta koordinazioa

HASI ESKEMA BALIABIDEAK INTERNET

IRTEN AURREKOA

(7) - LANDAREEN estimuluak

Landareek hartzen dituzten estimuluak hauek dira :

Argizkoak Grabitaziozkoak Mekanikoak

Kimikoak Termikoak Hidrikoak

NATURA ZIENTZIAK DBH 2. MAILAHarremana eta koordinazioa

HASI ESKEMA BALIABIDEAK INTERNET

IRTEN AURREKOA

IK* 7.- LANDAREEN ERANTZUNAK ESTIMULUEKIKO .-Tropismoak

Fototropismoa-argia Geotropismoa-grabetatea

Tigmotropismoa kontaktoa/trepadorak

Hidrotropismoa-urak

Erantzun iraunkorrak, (erantzuna denbora luzean da)

NATURA ZIENTZIAK DBH 2. MAILAHarremana eta koordinazioa

HASI ESKEMA BALIABIDEAK INTERNET

IRTEN AURREKOA

IK* 7.- LANDAREEN ERANTZUNAK ESTIMULUEKIKO

.- Nastiak

Gau-loreak

Landare haragijaleak

Idi-bihotzak

Mimosa minberak

Iluntzean zabaltzean dira eta egunez itxi

Hostoak ixten dituzte intsektu

bat bertan gelditzean

Tenperaturaren arabera

zabaltzen edo ixten dira

Ukitzean hostoak

biltzen dituzte

Erantzun iragankorrak mugimenduak denbora laburrean

NATURA ZIENTZIAK DBH 2. MAILAHarremana eta koordinazioa

HASI ESKEMA BALIABIDEAK INTERNET

IRTEN AURREKOA

7.- LANDAREEN ERANTZUNAK ESTIMULUEKIKO

Landare-hormonakLandare-hormonen ekoizpena

Loraketa Hazkundearen estimulua

Fruituak umotzea Hostoak erortzea