ELEKTROKARDIOGRAFIAKO ATLASA ATLAS DE …...zelula barruan. Horrek Ca-Na elkartrukea asaldatzen du,...

24
ELEKTROKARDIOGRAFIAKO ATLASA ATLAS DE ELECTROCARDIOGRAFíA / 11 / EKG ETA FARMAKOAK ECG Y FÁRMACOS / 349 / EKG eta farmakoak – Farmako batzuek aldaketak eragiten dituzte EKGn. Alde horretatik zeresan gehien ematen dutenak digitalikoak dira, baita antiarritmikoak ere. – Zenbait kasutan aldaketa horiek farmakoaren ekintza besterik ez dute adierazten. Beste batzuetan, berriz, larriak izan daitezkeen konplikazioei aurrea hartzeko arretaz jokatzea eskatzen digute. – Azkenik, aipatutako konplikazio horiek aurki ditzakegu (bradi edo takiarritmia moduan), bai intoxikazio batek sortuak edo baita ere paziente batek dagokion botika horri suszeptibilitate berezia diolako. Konplikazio horiek elektrokardiograma batean ezagutu eta diagnostikatzea ezinbestekoa da tratamendua egokia izan dadin, izan ere konplikazioa hilgarria izan baitaiteke kasu batzuetan. ECG y Fármacos – Diversos fármacos causan cambios en el ECG. Los más frecuentemente implicados son los digitálicos y los fármacos antiarrítmicos. – En ocasiones dichos cambios sólo indican la acción del fármaco. En otras, nos ponen en guardia ante posibles complicaciones que pueden ser graves. – Por último, podemos encontrarnos ya con dichas complicaciones (en forma de bradi o de taquiarritmia) bien debidas a intoxicación o bien a especial susceptibilidad de un paciente al fármaco en cuestión. El reconocimiento electrocardiográfico de las mismas es fundamental para un correcto tratamiento dado que en ocasiones puede tratarse de una complicación mortal.

Transcript of ELEKTROKARDIOGRAFIAKO ATLASA ATLAS DE …...zelula barruan. Horrek Ca-Na elkartrukea asaldatzen du,...

Page 1: ELEKTROKARDIOGRAFIAKO ATLASA ATLAS DE …...zelula barruan. Horrek Ca-Na elkartrukea asaldatzen du, azkenik Ca-ren pilaketa ekarriz zelula barruan. Hortik eragin inotropo positiboa.

E L E K T R O K A R D I O G R A F I A K O AT L A S A AT L A S D E E L E C T R O C A R D I O G R A F í A / 1 1 /EKG ETA FARMAKOAK ECG Y FÁRMACOS

/ 349 /

EKG eta farmakoak

– FarmakobatzuekaldaketakeragitendituzteEKGn.Aldehorretatikzeresangehienematendutenakdigitalikoakdira,baitaantiarritmikoakere.

– Zenbaitkasutanaldaketahoriekfarmakoarenekintzabesterikezduteadierazten.Bestebatzuetan,berriz,larriakizandaitezkeenkonplikazioeiaurreahartzekoarretazjokatzeaeskatzendigute.

– Azkenik, aipatutako konplikazio horiek aurki ditzakegu (bradi edo takiarritmia moduan),baiintoxikaziobateksortuakedobaitaerepazientebatekdagokionbotikahorrisuszeptibilitatebereziadiolako.Konplikaziohoriek elektrokardiograma batean ezagutu eta diagnostikatzeaezinbestekoada tratamenduaegokia izandadin, izanere konplikazioahilgarriaizanbaitaitekekasubatzuetan.

ECG y Fármacos

– DiversosfármacoscausancambiosenelECG.Losmásfrecuentementeimplicadossonlosdigitálicosylosfármacosantiarrítmicos.

– En ocasiones dichos cambios sólo indican la acción del fármaco. Enotras,nosponenen guardiaanteposiblescomplicacionesquepuedensergraves.

– Por último, podemos encontrarnos ya con dichas complicaciones (enformadebradi o de taquiarritmia)biendebidasa intoxicaciónobiena especial susceptibilidad de un paciente al fármaco en cuestión. Elreconocimientoelectrocardiográficodelasmismasesfundamentalparauncorrectotratamientodadoqueenocasionespuedetratarsedeunacomplicaciónmortal.

Page 2: ELEKTROKARDIOGRAFIAKO ATLASA ATLAS DE …...zelula barruan. Horrek Ca-Na elkartrukea asaldatzen du, azkenik Ca-ren pilaketa ekarriz zelula barruan. Hortik eragin inotropo positiboa.

E L E K T R O K A R D I O G R A F I A K O AT L A S A AT L A S D E E L E C T R O C A R D I O G R A F í A / 1 1 /EKG ETA FARMAKOAK ECG Y FÁRMACOS

/ 350 /

Digitalikoak

– Naponpainhibitzendute,ioihorrenatxikipenedoerretentzioaeraginezzelulabarruan.HorrekCa-Naelkartrukeaasaldatzendu,azkenikCa-renpilaketaekarrizzelulabarruan.Hortikeragin inotropo positiboa.

– Horretazgain,baduteeragin bagotonikoaere,etahorrekeroapenarenmoteltzeadakar,nodulusinusalarenetanoduluABarenmailan.

– ZelulaCa-renpilaketahorretatikaskatzekosaioan,errepolarizazioarenondotik(ekintza-potentzialaren3fasearenamaieran)aldibaterakoNa-rensarreragertatzenda,etahorrekzelulaberrirodespolarizatzendu(“despolarizazio berantiarra”).Despolarizaziohorrekatalasepotentzialalortzen badu, “abiarazitako jarduera” izeneko ekintza-potentzialpropagatu berri bat sorraraziko du. Jarduera hori aurikuletan, loturaABean edo Purkinje-ren sisteman betikotzeak sortzen ditu intoxikaziodigitalikoarentakiarritmiak.

Beraz, digitalagatiko intoxikazioak sortutako arritmiak gertaera hauenondoriodira:

a)eroapenaren blokeoa,etahoriegondaitekenoduluSAedoABenzonankokatua.

b)bulkadaren sorrera bizkorra, auríkulan,lotura ABeanedoHis-Purkinjesisteman.

Digitálicos

– Inhiben labombadeNaprovocandoretención intracelulardelmismo.ElloalteraelrecambioCa-NaloquefinalmenteprovocaelacúmulodeCaenlacélula.Deahíelefecto inotropo positivo.

– Tienen también un efecto vagotónico que se traduce en unenlentecimientoenlaconducciónaniveldelosnodossinusalyAV.

– En un intento de liberar a la célula del acúmulo de Ca, tras larepolarización (al final de la fase 3 del potencial de acción) hayuna entrada transitoria de Na que despolariza de nuevo la célula(“despolarización tardía”).Siestadespolarizaciónalcanzaelpotencialumbralda lugaraunnuevopotencialdeacciónpropagado llamado“actividad desencadenada”.Laperpetuacióndeestaactividadenlasaurículas,uniónA-VosistemadePurkinjedalugaralastaquiarritmiasdelaintoxicacióndigitálica.

Por tanto, las arritmias producidas por la intoxicación por digital sonconsecuenciade:

a)bloqueo de la conducción,quepuedeestarsituadoen lazonade losnódulosSAoAV.

b)una formación rápida del impulso en la aurícula, la unión AV o elsistema His-Purkinje.

Page 3: ELEKTROKARDIOGRAFIAKO ATLASA ATLAS DE …...zelula barruan. Horrek Ca-Na elkartrukea asaldatzen du, azkenik Ca-ren pilaketa ekarriz zelula barruan. Hortik eragin inotropo positiboa.

E L E K T R O K A R D I O G R A F I A K O AT L A S A AT L A S D E E L E C T R O C A R D I O G R A F í A / 1 1 /EKG ETA FARMAKOAK ECG Y FÁRMACOS

/ 351 /

Kubeta edo aska digitalikoa. ST-T segmentuan gertatutako aldaketakdira,digitalarenerabilerabitarteanagertzendirenak.Ezdute intoxikazioaesannahi.Deribazioaskotanagertzendira,bainabehekoaurpegianbatezereetaV

4-tik V

6-ra.STsementua jasoaegondaitekeaVRetaV

1-ean.QT

tartealaburtuaegotendaetaTuhinarenaltueragutxitua,etaUuhinakagerdaitezke.Aldaketahoriekiraundezaketebaitafarmakoaemateariutzieta2astegeroagoere.Normaleandigitalikoakbihotzekogutxiegitasunadutenpazienteetanerabiltzendira,fibrilazioaurikularreandaudenean.Hauerritmosinusaleko kasubat zen, etaEKGnbradikardia sinusala eta lehenmailakoBABikustendira,lehenaipatutakoeraginbagotonikoagatik.

Cubeta digitálica.SoncambiosenelsegmentoST-Tqueaparecendurantela utilización de digital. No implican intoxicación. Aparecen en muchasderivacionesperosobretodoencarainferiorydeV

4aV

6.Puedehaber

elevacióndelsegmentoSTenaVRyV1.ElQTsueleestaracortadoyla

alturade laondaTdisminuidapudiendoaparecerondasU.Loscambiospuedenpersistirinclusohasta2semanastraslasuspensióndelfármaco.Normalmentelosdigitálicosseusanenpacientesconinsuficienciacardiacaqueestánenfibrilaciónauricular.EsteerauncasoenritmosinusalyvemosbradicardiasinusalyBAVdeprimergradoporelefectovagotónicoantesmencionado.

Page 4: ELEKTROKARDIOGRAFIAKO ATLASA ATLAS DE …...zelula barruan. Horrek Ca-Na elkartrukea asaldatzen du, azkenik Ca-ren pilaketa ekarriz zelula barruan. Hortik eragin inotropo positiboa.

E L E K T R O K A R D I O G R A F I A K O AT L A S A AT L A S D E E L E C T R O C A R D I O G R A F í A / 1 1 /EKG ETA FARMAKOAK ECG Y FÁRMACOS

/ 352 /

Kubeta edo aska digitalikoa.KasuhonetanFAeandagoenpazientebatean,aurkikuntzaohizkoagoa.

Cubeta digitálica. En este caso en un paciente en FA, hallazgo máshabitual.

Page 5: ELEKTROKARDIOGRAFIAKO ATLASA ATLAS DE …...zelula barruan. Horrek Ca-Na elkartrukea asaldatzen du, azkenik Ca-ren pilaketa ekarriz zelula barruan. Hortik eragin inotropo positiboa.

E L E K T R O K A R D I O G R A F I A K O AT L A S A AT L A S D E E L E C T R O C A R D I O G R A F í A / 1 1 /EKG ETA FARMAKOAK ECG Y FÁRMACOS

/ 353 /

Fibrilazio aurikularra bentrikuluaren erantzun motelarekin, blokeo ABagatik intoxikazio digitalikoan. QRS estua da, blokeoa nodularradenez.QRSkonplexuenirregulartasunakblokeoaezdelaosoairadokitzendigu.Izanere,blokeoaosoabalitz,ihesaerregularraizangolitzateke.

Fibrilación auricular con respuesta ventricular lenta por bloqueo AV en intoxicación por digital. ElQRSesestrechodadoqueelbloqueoesnodal.LairregularidaddelosQRSorientaaqueelbloqueonoescompleto.Silofueraelescapeseríaregular.

Page 6: ELEKTROKARDIOGRAFIAKO ATLASA ATLAS DE …...zelula barruan. Horrek Ca-Na elkartrukea asaldatzen du, azkenik Ca-ren pilaketa ekarriz zelula barruan. Hortik eragin inotropo positiboa.

E L E K T R O K A R D I O G R A F I A K O AT L A S A AT L A S D E E L E C T R O C A R D I O G R A F í A / 1 1 /EKG ETA FARMAKOAK ECG Y FÁRMACOS

/ 354 /

Takikardia aurikularra blokeo ABarekin intoxikazio digitaliko batean: Bentrikuluetarakoeroapenablokeoaldakorrarekingertatzenda(batzuetan3/1etabestebatzuetan4/1).

Taquicardia auricular con bloqueo AV en una intoxicación digitálica: La conducción a los ventrículos con bloqueo variable (a veces 3/1 y aveces4/1).

Page 7: ELEKTROKARDIOGRAFIAKO ATLASA ATLAS DE …...zelula barruan. Horrek Ca-Na elkartrukea asaldatzen du, azkenik Ca-ren pilaketa ekarriz zelula barruan. Hortik eragin inotropo positiboa.

E L E K T R O K A R D I O G R A F I A K O AT L A S A AT L A S D E E L E C T R O C A R D I O G R A F í A / 1 1 /EKG ETA FARMAKOAK ECG Y FÁRMACOS

/ 355 /

Loturako erritmo azeleratua, intoxikazio digitalikoagatik. 2 pazientediferentedira.12deribaziotakoEKGn(goian)ezdaPuhinikikusten.Pazienteakoinarriko FA zuen. Erritmo-zerrendan (II) disoziazio AB nabarmentzen da.Normaleanez-paroxistikoak izatendiraetamaiztasuna intoxikazio-mailarenaraberakoaizatenda.Azeleratuegitendiraariketarekinetaezdioteerantzuten,normalean,sinukarotideokomasajeari.

Ritmo acelerado de la unión por intoxicación digitálica.Son2pacientesdiferentes.EnelECGde12derivaciones(arriba)nosevisualizanondasP.ElpacienteteníaFAdebase.Enlatiraderitmo(II)seobjetivadisociaciónAV. Suelen ser no paroxísticos y la frecuencia depende del grado deintoxicación.Seaceleranconelejercicioynorespondennormalmentealmasajedelsenocarotídeo.

Page 8: ELEKTROKARDIOGRAFIAKO ATLASA ATLAS DE …...zelula barruan. Horrek Ca-Na elkartrukea asaldatzen du, azkenik Ca-ren pilaketa ekarriz zelula barruan. Hortik eragin inotropo positiboa.

E L E K T R O K A R D I O G R A F I A K O AT L A S A AT L A S D E E L E C T R O C A R D I O G R A F í A / 1 1 /EKG ETA FARMAKOAK ECG Y FÁRMACOS

/ 356 /

Bigeminismo bentrikularra intoxikazio digitalikoa duen beste paziente batengan. Bigeminismo ventricular en otro paciente con intoxicación digitálica.

Page 9: ELEKTROKARDIOGRAFIAKO ATLASA ATLAS DE …...zelula barruan. Horrek Ca-Na elkartrukea asaldatzen du, azkenik Ca-ren pilaketa ekarriz zelula barruan. Hortik eragin inotropo positiboa.

E L E K T R O K A R D I O G R A F I A K O AT L A S A AT L A S D E E L E C T R O C A R D I O G R A F í A / 1 1 /EKG ETA FARMAKOAK ECG Y FÁRMACOS

/ 357 /

Ohizkonorabide biko takikardia bentrikularra.Digitalagatikointoxikazioanikusten da, baita TB katekolaminergikoan ere. Ikusi ezaugarri tipikoak:EsABarenpatroia,QRSnahikoestua(0,12s)etaardatzarentxandakakodesbiderapena, eskuinera nahiz ezkerrera, eta horrek adieraztendu bulkada His-en balaren ezkerreko adarraren atzeko eta aurrekofaszikuluetansortzendelatxandaka.Arritmialarriadaetatratamendurikonenaantidigoxinaantigorputzakemateada.

Típica taquicardia ventricular bidireccional.SeveenlaintoxicaciónpordigitalytambiénenlaTVcatecolaminérgica.Obsérvenselascaracterísticastípicas:patróndeBRD,QRSrelativamenteestrecho(0,12s)ydesviaciónalternante del eje derecha e izquierda, lo que indica una formaciónalternante del impulso en los fascículos posterior y anterior de la ramaizquierdadelhazdeHis.Esunaarritmiagraveyetratamientoidealeslaadministracióndeanticuerposantidigoxina.

Page 10: ELEKTROKARDIOGRAFIAKO ATLASA ATLAS DE …...zelula barruan. Horrek Ca-Na elkartrukea asaldatzen du, azkenik Ca-ren pilaketa ekarriz zelula barruan. Hortik eragin inotropo positiboa.

E L E K T R O K A R D I O G R A F I A K O AT L A S A AT L A S D E E L E C T R O C A R D I O G R A F í A / 1 1 /EKG ETA FARMAKOAK ECG Y FÁRMACOS

/ 358 /

Arritmiaren kontrako farmakoak

– Beta-blokeatzaileek, kaltzioantagonistek (verapamil eta diltiazem) eta amiodaronak bradiarritmiak eragiten dituzte batez ere, nodulusinusalarenetanoduluABarengainduteneraginagatik.

– QT tartea luzatzen duten farmakoek (IA eta III taldeak, nahiz etaamiodaronak oso gutxitan eragin hori bakarrik ematen bada eta ezbadagobestefaktorelaguntzailerik)despolarizaziogoiztiarrengarapenaerrazten dute bentrikuluko zelulen ekintza-potentzialaren 2 eta 3faseetan.Kaltzioarenkanalmoteleanatalase-potentzialalortzendenean,despolarizazio-oste goiztiarrak bulkada ektopiko baten sorrera eragindezake. Era horretan sortzendirenbulkada ektopikoekbentrikuluareneszitazio edo kitzikapen birsarkorra eragiten dute, euren aldetik, etaazkenfinean“torsade de pointes (TdP)”sortzen da.Arritmialarriada,sinkopeakeragitendituena,etaFBeanetabat-batekoheriotzeanamaitudaitekeena.

– IC taldeko farmakoek TBen agerpena bultza dezakete.

Fármacos antiarrítmicos

– Los beta-bloqueantes, calcioantagonistas (verapamil y diltiazem) y amiodaronaproducensobretodobradiarritmiasporsuefectosobrelosnódulossinusalyA-V.

– Los fármacos que prolongan el intervalo QT (grupos IAy III,aunquela amiodarona rara vez lo hace si se administra sola y no hay otrosfactores coadyuvantes) favorecen el desarrollo de despolarizacionesprecoces en las fases 2 y 3 del potencial de acción de las célulasventriculares.Cuandosealcanzaelpotencialumbralenel canal lentodecalcio,lapostdespolarizaciónprecozpuededarlugaralaformaciónde un impulso ectópico. Los impulsos ectópicos que se forman deesta manera desencadenan a su vez una excitación reentrantedel ventrículo, desembocando en “torsade de pointes (TdP)”. Esuna arritmia grave que provoca síncopes y puede degenerar en FVymuertesúbita.

– Losfármacos ICpueden favorecer la aparición de TV.

Page 11: ELEKTROKARDIOGRAFIAKO ATLASA ATLAS DE …...zelula barruan. Horrek Ca-Na elkartrukea asaldatzen du, azkenik Ca-ren pilaketa ekarriz zelula barruan. Hortik eragin inotropo positiboa.

E L E K T R O K A R D I O G R A F I A K O AT L A S A AT L A S D E E L E C T R O C A R D I O G R A F í A / 1 1 /EKG ETA FARMAKOAK ECG Y FÁRMACOS

/ 359 /

Page 12: ELEKTROKARDIOGRAFIAKO ATLASA ATLAS DE …...zelula barruan. Horrek Ca-Na elkartrukea asaldatzen du, azkenik Ca-ren pilaketa ekarriz zelula barruan. Hortik eragin inotropo positiboa.

E L E K T R O K A R D I O G R A F I A K O AT L A S A AT L A S D E E L E C T R O C A R D I O G R A F í A / 1 1 /EKG ETA FARMAKOAK ECG Y FÁRMACOS

/ 360 /

Arritmiaren kontrako farmakoak (antiarritmikoak)

– NodulusinusalarietaeroapenS-Arieragitendiotenek,nodulu sinusaleko gaixotasunasortukodute.

– NoduluABarieragitendiotenek,blokeoABnodalekomailadiferenteaksortukodituzte.

– His-enbalarietabereadarreieragitendiotenek,QRSaren zabaltzeak, adar-blokeoak eta His barruko edo His azpiko BABaren maila diferenteaksortukodituzte.

– Berenekintzahainbatmailatanegitendutenek,eraginkonbinatuaksorditzakete.

(KasuhauetanEKGri buruzko informazio gehiagonahi izanez gero, ikusbradiarritmienatala)

Fármacos antiarrítmicos

– Losqueafectanalnódulosinusalya laconducciónS-Aproduciránunaenfermedad del nódulo sinusal.

– LosqueafectanalnodoAVproducirándiferentesgradosdebloqueoAVnodal.

– LosqueafectanalhazdeHisysusramasproduciránensanchamientos del QRS, bloqueo de rama y diferentes grados de BAV intra o infrahisiano.

– Los que actúan a varios niveles pueden producir efectoscombinados.

(ParamásinformacióndelECGenestosefectosacudiralcapítulodebradiarritmias)

Page 13: ELEKTROKARDIOGRAFIAKO ATLASA ATLAS DE …...zelula barruan. Horrek Ca-Na elkartrukea asaldatzen du, azkenik Ca-ren pilaketa ekarriz zelula barruan. Hortik eragin inotropo positiboa.

E L E K T R O K A R D I O G R A F I A K O AT L A S A AT L A S D E E L E C T R O C A R D I O G R A F í A / 1 1 /EKG ETA FARMAKOAK ECG Y FÁRMACOS

/ 361 /

Bradikardiasinusalaetaloturakoihesarenerritmoa,tratamenduanzegoenpaziente batengan (diltiazem hartzen zuen). Erritmo sinusal normalafarmakoaemateariutzieta48orduraberreskuratuzen.

Bradicardia sinusal y ritmo de escape de la uniónenunpacientequeestabaentratamientocondiltiazem.Elritmosinusalnormalserecuperóalas48horasdesuspenderelfármaco.

Page 14: ELEKTROKARDIOGRAFIAKO ATLASA ATLAS DE …...zelula barruan. Horrek Ca-Na elkartrukea asaldatzen du, azkenik Ca-ren pilaketa ekarriz zelula barruan. Hortik eragin inotropo positiboa.

E L E K T R O K A R D I O G R A F I A K O AT L A S A AT L A S D E E L E C T R O C A R D I O G R A F í A / 1 1 /EKG ETA FARMAKOAK ECG Y FÁRMACOS

/ 362 /

II deribazioa, hiru unetan,beta-blokeatzaileen tratamendua hartzen ariden paziente batean.A: 2/1 blokeo ABean dago, 1/1 eroapena duen konplexu bat izan ezik,PR luzeagoarekin(gezia).B:farmakoaerretiratueta24ordura,2. mailako blokeo ABarekineroatendu,Mobitz I tipokoa(Wenckebach-enfenomenoa,ikusibradiarritmienatala).C:farmakorikgabe48hegonondoren,eroapena 1/1dajadanik,oraindikerelehen mailako blokeo ABak jarraitzen duen arren. NoduluABarenmailako blokeoABbatda,etahorren tratamendua farmakoeragileakentzeada.Farmakoaemateaezinbestekoabalitz,behinbetikotaupada-markagailubat jartzeapentsatubeharkolitzateke.

DerivaciónIIentresmomentosenunpacientequeestábajotratamientocon beta-bloqueantes. En A está en bloqueo AV 2/1 salvo un complejo que conduce 1/1 con PR más largo (flecha).EnB,a las24horasdeserretiradoelfármaco,conduceconbloqueo AV de 2º grado Mobitz I (fenómeno de Wenckebach, ver sección de bradiarritmias).En C, a las 48 horas sin el fármaco, conduce ya 1/1 aunque todavíaconbloqueo AV de primer grado.SetratadeunbloqueoAVaniveldelnodo AV cuyo tratamiento es la retirada del fármaco causal. Si fueranecesarialaadministracióndelfármacohabríaquepensarenasociarunmarcapasosdefinitivo.

Page 15: ELEKTROKARDIOGRAFIAKO ATLASA ATLAS DE …...zelula barruan. Horrek Ca-Na elkartrukea asaldatzen du, azkenik Ca-ren pilaketa ekarriz zelula barruan. Hortik eragin inotropo positiboa.

E L E K T R O K A R D I O G R A F I A K O AT L A S A AT L A S D E E L E C T R O C A R D I O G R A F í A / 1 1 /EKG ETA FARMAKOAK ECG Y FÁRMACOS

/ 363 /

QT tartearen luzapena

– QTtartealuzatzendutenfarmakoekdespolarizaziogoiztiarrenagerpenabultzatzendute(bentrikulukomintzeanzeharrekoekintza-potentzialaren2eta3faseetan),etahoriekberenaldetikTdP sor dezakete.

– TdPak QRSren ardatzean aldaketak dituzten takikardia bentrikularpolimorfikoak (TBPak) dira (“punten biraketa”). TdP horiek jasatekosuszeptibilitateindibidualagenetikokierabakiadago.

– QT tartearen luzapena TdPen aurretik agertzen danormalean,pausenmendekoa den arritmia hastearekin batera (laburra/luzea zikloa).Bradikardiak arritmia hori agertzea errazten du.

– QT tartearen konfigurazioaren txandakatzea ager daiteke arritmiahasiaurretik.

– QT tartea luzatzen duten farmakoen zerrenda luzea da,etagehituzdoagainera:antiarritmikoak,hainbategituratakofarmakoezkardiakoak,errezetarik gabe saltzen diren farmakoak eta, zenbait kasutan, baitafitoterapia ere. Farmakoen asoziazioak, bestalde, eragina potentziatuegitendu.

Prolongación del intervalo QT

– Los fármacos que prolongan el intervalo QT favorecen el desarrollodedespolarizacionesprecoces(enlasfases2y3delpotencialdeaccióntransmembranaventricular)queasuvezpueden originar TdP.

– LasTdPsonTVPconcambiosenelejedelQRS(“girodelaspuntas”).Hayunasusceptibilidadindividualapadecerlasdeterminadagenéticamente.

– Laprolongación del QT generalmente precede a las TdP, junto conuniniciodelaarritmiadependientedelaspausas(ciclolargo-corto).La bradicardia facilita la aparición de esta arritmia.

– La alternancia de la configuración del QT puede precederaliniciodelaarritmia.

– Existe una lista larga, y en aumento, de fármacos que prolongan el intervalo QTcomosonlosantiarrítmicos,fármacosnocardiacosdeestructurasdiversas,fármacosdeventasinrecetay,enalgunoscasos,fitoterapia.Laasociacióndefármacospotenciaelefecto.

Page 16: ELEKTROKARDIOGRAFIAKO ATLASA ATLAS DE …...zelula barruan. Horrek Ca-Na elkartrukea asaldatzen du, azkenik Ca-ren pilaketa ekarriz zelula barruan. Hortik eragin inotropo positiboa.

E L E K T R O K A R D I O G R A F I A K O AT L A S A AT L A S D E E L E C T R O C A R D I O G R A F í A / 1 1 /EKG ETA FARMAKOAK ECG Y FÁRMACOS

/ 364 /

QT tartea luzatzen duten farmakoak Fármacos que prolongan el intervalo QT

Ajmalina

Akribastina

Almokalanta

Amantadina

Amiodarona

Amitriptilina

Amoxapina

Amrinona

Anpizilina

Aprindina

Astemizola

Azimilida

Basopresina

Bepridiloa

Bretilioa

Budipina

DL-sotalola

Droperidola

Ebastina

Eritromizina

Eritrozina

Esparfloxazinoa

Espiramizina

Fenotiazinak

Fexofenadina

Flekainida

Fludrokortisona

Flufenazina

Gatifloxazinoa

Grepafloxazinoa

Halofantrina

Haloperidola

Hidroxizina

Ibutilida

Imidazola

Imipramina

Indapamida

Ipekakuana

Itrakonazola

Ketanserina

Ketiapina

Ketokonazola

Kinidina

Kinina

Klaritromizina

Klemastina

Klofilioa

Klomipramina

Kloralhidratoa

Klorokina

Klorpromazina

Kotrimoxazola

Lidoflazina

Litioa

Lobeluzola

Loratadina

Maprotilina

Meflokina

Mesoridazina

Mibefradiloa

Milrinona

Mizolastina

Morizizina

N-azetil-prokainamida

Nortriptilina

Papaberina(koronariobarnekoa)

Pentamidina

Perfenazina

Periklina

Pimozida

Pinazidiloa

Prenilamina

Probukola

Prokainamida

Proklorperazina

Propafenona

Protriptilina

Risperidona

Sematilida

Sertindola

Sultoprida

Tamoxifenoa

Terfenadina

Terikalanta

Terodilina

Timiperona

Tioridazina

Tiotixenoa

Trifluoperazina

Trimetoprima-sulfametoxazola

Troleandomizina

Zetirizina

Zimeldina

Ziprasidona

Zisaprida

Zitaloprama

Informaziogehiagonahiizanezgero,ikus www.torsades.orgweborrian

Acrivastina

Ajmalina

Almokalant

Amantadina

Amiodarona

Amitriptilina

Amoxapina

Ampicilina

Amrinona

Aprindina

Astemizol

Azimilida

Bepridilo

Bretilio

Budipina

Cetirizina

Hidratodecloral

Cloroquina

Clorpromazina

Cisaprida

Citalopram

Claritromicina

Clemastina

Clofilio

Clomipramina

Cotrimoxazol

Droperidol

Ebastina

Eritrocina

Eritromicina

Esparfloxacino

Espiramicina

Fexofenadina

Flecainida

Fludrocortisona

Flufenazina

Gatifloxacino

Grepafloxacino

Halofantrina

Haloperidol

Hidroxizina

Ibutilida

Imidazol

Imipramina

Indapamida

Ipecacuana

Itraconazol

Ketanserina

Ketoconazol

Lidoflazina

Litio

Loratadina

Lobeluzol

Maprotilina

Mefloquina

Mesoridazina

Milrinona

Mibefradilo

Mizolastina

Moricizina

N-acetil-procainamida

Nortriptilina

Papaverina(intracoronaria)

Pentamidina

Periclina

Perfenazina

Fenotiazinas

Pimozida

Pinacidilo

Prenilamina

Probucol

Procainamida

Proclorperazina

Propafenona

Protriptilina

Quetiapina

Quinidina

Quinina

Risperidona

Sematilida

Sertindol

DL-sotalol

Sultoprida

Tamoxifeno

Terikalant

Terfenadina

Terodilina

Tioridazina

Tiotixeno

Timiperona

Trifluoperazina

Trimetoprima-sulfametoxazol

Troleandomicina

Vasopresina

Zimeldina

Ziprasidona

Paramásinformaciónenlapáginaweb:www.torsades.org

Page 17: ELEKTROKARDIOGRAFIAKO ATLASA ATLAS DE …...zelula barruan. Horrek Ca-Na elkartrukea asaldatzen du, azkenik Ca-ren pilaketa ekarriz zelula barruan. Hortik eragin inotropo positiboa.

E L E K T R O K A R D I O G R A F I A K O AT L A S A AT L A S D E E L E C T R O C A R D I O G R A F í A / 1 1 /EKG ETA FARMAKOAK ECG Y FÁRMACOS

/ 365 /

Farmakoek eragindako TdPen arrisku-faktoreak Factores de riesgo de las TdP inducidas por fármacos

QTmodubasaleanluzatua

Bradikardia

Bentrikulukohipertrofia

Bihotz-gutxiegitasunkongestiboa

Diabetesmellitus

Dieta:

- Proteinalikidoak

- Baraua

- Anorexianerbiosoa

- Gose-greba

Sexufemeninoa

Hiperaldosteronismoa

Hiperparatiroidismoa

Ebakiaedohematomalepoareneskuinaldean

Hipokaltzemia

Hipopotasemia

Hipomagnesemia

Hipotiroidismoa

Garezurrekotraumatismoa

Hepatopatiak

Balbulamitralarenprolapsoa

Iskemiamiokardikoa

Miokarditisa

Feokromozitoma

FAbatenoraintsukobihurketa(batezereQTtartealuzatzenduenfarmakobatenondotik)

Nefropatiak

QTprolongadobasalmente

Bradicardia

Hipertrofiaventricular

Insuficienciacardiacacongestiva

Diabetesmellitus

Dieta:

-Proteínaslíquidas

-Ayuno

-Anorexianerviosa

-Huelgadehambre

Sexofemenino

Hiperaldosteronismo

Hiperparatiroidismo

Disecciónohematomaenladoderechodelcuello

Hipocalcemia

Hipopotasemia

Hipomagnesemia

Hipotiroidismo

Traumatismocraneal

Hepatopatías

Prolapsovalvularmitral

Isquemiamiocárdica

Miocarditis

Feocromocitoma

ConversiónrecientedeunaFA(sobretododespuésdeunfármacoqueprolongaelQT)

Nefropatías

Faktorehoriekegonezgero,errazagoadaQTtartealuzatzenduenfarmakobatekTdPsortzea.

AnteestosfactoresunfármacoqueprolongaelQTesmásfácilqueproduzcaTdP.

Page 18: ELEKTROKARDIOGRAFIAKO ATLASA ATLAS DE …...zelula barruan. Horrek Ca-Na elkartrukea asaldatzen du, azkenik Ca-ren pilaketa ekarriz zelula barruan. Hortik eragin inotropo positiboa.

E L E K T R O K A R D I O G R A F I A K O AT L A S A AT L A S D E E L E C T R O C A R D I O G R A F í A / 1 1 /EKG ETA FARMAKOAK ECG Y FÁRMACOS

/ 366 /

QT luzea, ahotik kinidina hartzeak eragindakoa.QTzuzenduak520msneurtzenditu.OinarrianFAbatdago.

QT largo adquirido por la toma de quinidina oral.ElQTcorregidomide520ms.HayunaFAdebase.

Page 19: ELEKTROKARDIOGRAFIAKO ATLASA ATLAS DE …...zelula barruan. Horrek Ca-Na elkartrukea asaldatzen du, azkenik Ca-ren pilaketa ekarriz zelula barruan. Hortik eragin inotropo positiboa.

E L E K T R O K A R D I O G R A F I A K O AT L A S A AT L A S D E E L E C T R O C A R D I O G R A F í A / 1 1 /EKG ETA FARMAKOAK ECG Y FÁRMACOS

/ 367 /

QT luzea, ahotik amiodarona hartzeak eragindakoa.QTzuzenduak502msneurtzenditu.

QT largo adquirido por la toma de amiodarona oral. ElQTcorregidomide502ms.

Page 20: ELEKTROKARDIOGRAFIAKO ATLASA ATLAS DE …...zelula barruan. Horrek Ca-Na elkartrukea asaldatzen du, azkenik Ca-ren pilaketa ekarriz zelula barruan. Hortik eragin inotropo positiboa.

E L E K T R O K A R D I O G R A F I A K O AT L A S A AT L A S D E E L E C T R O C A R D I O G R A F í A / 1 1 /EKG ETA FARMAKOAK ECG Y FÁRMACOS

/ 368 /

QT luzea, ahotik sotalol hartzeak eragindakoa.QTzuzenduak509msneurtzenditu.

QT largo adquirido por la toma de sotalol oral. ElQTcorregidomide509ms.

Page 21: ELEKTROKARDIOGRAFIAKO ATLASA ATLAS DE …...zelula barruan. Horrek Ca-Na elkartrukea asaldatzen du, azkenik Ca-ren pilaketa ekarriz zelula barruan. Hortik eragin inotropo positiboa.

E L E K T R O K A R D I O G R A F I A K O AT L A S A AT L A S D E E L E C T R O C A R D I O G R A F í A / 1 1 /EKG ETA FARMAKOAK ECG Y FÁRMACOS

/ 369 /

“Torsades de pointes”. Hasiera tipikoa, farmakoek eragindako QT luzea duen paziente batengan.Pazienteasotalolhartzenarizenetahorrezgainhipopotasemiaelkartubaterebazuendiuretikoak hartzeagatik.Luzea/laburra sekuentziabatgertatzenda, etahorrekTBbatabiatzendu, etabertanikustendiraarritmiahonenezaugarriakdirenardatzekoaldaketak(puntenbiraketa).Azkenik,arritmiaberekasaamaituetadesagertzenda.Pletismografiakopultsu-uhinaeredesagertuegitenda.

“Torsades de pointes”. Típico inicio en un paciente con QT largo adquirido por fármacos.Elpacienteestababajotratamientoconsotaloly presentaba una hipopotasemia asociada por toma de diuréticos. Seproduceunasecuencialargo-cortoqueiniciaunaTVenlaqueseobservanloscambioseneleje(girodelaspuntas)quecaracterizanaestaarritmia.Finalmente se termina de forma espontánea. La onda de pulso de lapletismografíadesaparecedurantelamisma.

Luzea Largo Laburra Corto

Page 22: ELEKTROKARDIOGRAFIAKO ATLASA ATLAS DE …...zelula barruan. Horrek Ca-Na elkartrukea asaldatzen du, azkenik Ca-ren pilaketa ekarriz zelula barruan. Hortik eragin inotropo positiboa.

E L E K T R O K A R D I O G R A F I A K O AT L A S A AT L A S D E E L E C T R O C A R D I O G R A F í A / 1 1 /EKG ETA FARMAKOAK ECG Y FÁRMACOS

/ 370 /

“Torsades de pointes”.Kinidinarekin tratamenduan zegoenemakumebatda.Kasuhonetan,hasieraezdalaburra/luzeasekuentziabatekingertatzen,estrasistole bentrikular batek zuzenean eragiten baitu arritmia.Berriroikusten dira ardatzeko aldaketak. Azkenik flutter bentrikular batean endekatzen da.Amaitzekoshockedotxokeelektrikoabeharizanzen.

“Torsades de pointes”. Se trata de una mujer en tratamiento con quinidina.Enestecasoelinicionoesconunasecuencialargo-cortosinoqueun extrasístole ventricular provoca directamente la arritmia. Sevendenuevo loscambioseneleje.Finalmentedegenera en un flutter ventricular.Requirióunchoqueeléctricoparasuterminación.

Page 23: ELEKTROKARDIOGRAFIAKO ATLASA ATLAS DE …...zelula barruan. Horrek Ca-Na elkartrukea asaldatzen du, azkenik Ca-ren pilaketa ekarriz zelula barruan. Hortik eragin inotropo positiboa.

E L E K T R O K A R D I O G R A F I A K O AT L A S A AT L A S D E E L E C T R O C A R D I O G R A F í A / 1 1 /EKG ETA FARMAKOAK ECG Y FÁRMACOS

/ 371 /

IC klaseko farmakoekin lotutako larrialdiak Urgencias relacionadas con fármacos de clase IC

TB etengabeaksorditzakete(gain-estimulazioarenedokardiobertsioarenondoren berriro agertzen dira),QRS oso zabalekin, eroapena motelduegitendelako

Puedendarlugara TV incesantes (reaparecentraslasobreestimulacióno la cardioversión)conQRS muy anchos, porelenlentecimientode laconducción

TB monomorfiko iraunkor etengabea, flekainida emateak eragindakoa,kardiopatia iskemikoa (beheko nekrosi zaharra) zuen paziente batean.Takikardia kardiobertsioarekin amaitzen zen 2-3 segundotan bakarrik,berrizhasteko.

TV monomórfica sostenida incesante provocadapor la administracióndeflecainidaenunpacienteconcardiopatía isquémica(necrosis inferiorantigua).Lataquicardiaseterminabaconcardioversiónperosólodurante2-3segundos.

Page 24: ELEKTROKARDIOGRAFIAKO ATLASA ATLAS DE …...zelula barruan. Horrek Ca-Na elkartrukea asaldatzen du, azkenik Ca-ren pilaketa ekarriz zelula barruan. Hortik eragin inotropo positiboa.

E L E K T R O K A R D I O G R A F I A K O AT L A S A AT L A S D E E L E C T R O C A R D I O G R A F í A / 1 1 /EKG ETA FARMAKOAK ECG Y FÁRMACOS

/ 372 /

Farmakoek eragindako arritmien tratamendua: Tratamiento de las arritmias inducidas por fármacos:

1.- Bradikardiak:

– Farmakoakendu

– Etengabekomonitorizazioa

– Atropina edo, gaixoa ez-egonkor badago, taupada-markagailua aldibaterako

2.- Torsades de pointes

– Farmakoakendu

– Etengabekomonitorizazioa

– Alterazioelektrolitikoak(K+edoMg++)zuzendu

– MgsulfatoaedoMgkloruroazainbarnetik

– Jarraitzen badute, gehitu bihotz-maiztasuna isoproterenol (edotaupada-markagailu)bidez

3.- IC botikengatiko TB

– Farmakoakendu

– Etengabekomonitorizazioa

– Konpromiso hemodinamikorik balego, isoproterenol edo epinefrina(eroapen-abiadurarengutxitzearinolabaitaurreegiteko)

– TBetengabeabada,aurikularenestimulazioaQRSestutzeko

1.- Bradicardias:

– Retirarelfármaco

– Monitorizacióncontinua

– Atropinao,sienfermoinestable,marcapasostemporal

2.- Torsades de pointes

– Retirarelfármaco

– Monitorizacióncontinua

– Corregiranomalíaselectrolíticas(K+oMg++)

– SulfatooClorurodeMgporvíaIV

– Si persisten, aumentar la frecuencia cardiaca con isoproterenol (omarcapasos)

3.- TV por IC

– Retirarelfármaco

– Monitorizacióncontinua

– Sicompromisohemodinámicoisoproterenoloepinefrina(contrarrestanladisminucióndelavelocidaddeconducción)

– SiTVincesanteestimulaciónauricularparaestrecharelQRS