ENERGIA

1. NOLAKO ENERGIA-

MOTA DITUGU ETA

NONDIK ATERATZEN

DITUGU?

GURE EGUNEROKO

BIZITZAN ZERTAN

GASTATZEN DUGU

ENERGIA?

GURE ETXEETAN:

ETA KALEAN:

KOTXEA

MOTORRA

AUTOBUSA

ZEIN ENERGIA MOTA

ERABILTZEN DUGU?

ENERGIA MOTAK

Mekanikoa hiru zatitan bana daiteke…

Potenziala Lurrak bero itxuran gordetzen duen energia da. Gizakiak antzinatik erabiltzen du. Hori lortzeko, ura zorupeanjartzen da, barnealdeko berotasuna oso handia den tokietan. Ur hori berotzean, ur-lurrun bihurtu, eta ur-lurrunaelektrizitatea sortzeko erabiliko da.

Zinetikoa Lurrak bero itxuran gordetzen duen energia da. Gizakiak antzinatik erabiltzen du. Hori lortzeko, ura zorupeanjartzen da, barnealdeko berotasuna oso handia den tokietan. Ur hori berotzean, ur-lurrun bihurtu, eta ur-lurrunaelektrizitatea sortzeko erabiliko da.

Hidraulikoa Ibaietako ura da energia honen sortzailea. Ura

urtegi batean bilduko da, eta gero, altuera handi batetik

erortzen utziko da turbina baten gainera, eta turbina horrek,

jiratzean, elektrizitatea sortuko du. Zentral hidraulikoak

jartzeko lekurik aproposenak presetako ur-jauziak dira

Itsas-energia Energia lortzeko balio duten hiru itsas

fenomeno daude: olatuak, mareak eta sakontasunaren

araberako tenperatura-aldaketak eta horiek aprobetxatzen

dira elektrizitatea lortzeko… Itsas-zentralak soilik mareak

asko mugitzen diren tokietan daude.

Geotermikoa Lurrak bero itxuran gordetzen duen energia da.

Gizakiak antzinatik erabiltzen du. Hori lortzeko, ura zorupean

jartzen da, barnealdeko berotasuna oso handia den tokietan.

Ur hori berotzean, ur-lurrun bihurtu, eta ur-lurruna

elektrizitatea sortzeko erabiliko da.

Kimikoa naturako konposatu guztiek dutena da, barneko

loturen energiaren kausaz. Bai materia bizigabean eta bai

materia bizidunean gertatzen diren erreakzio kimikoetan

agertzen da, hau da, naturako substantzia guztiek duten

energia mota hau atomoak biltzeko indarraren ondorioz.

Erradiazio-energia erradiazio elektromagnetikoak duena da,

adibide argiena argiak duena, beraz, eguzki-energia da

garrantzitsuena, izan ere azpimarratzekoa da, Lurrean dugun

energia gehiena Eguzkitik datorrela.

NOLA ERABILTZEN DUGU

GURE ENERGIA?

EMPRESAKGARRAIOAK

ETXEAN

AGRIKULTURA

HERRI GARATUETAKO

ENERGIA KONTSUMOA

0%10%20%30%40%50%60%70%80%90%

100%

Serie 3

Serie 2

Serie 1

HERRI EZ-GARATUETAN

ENERGIA KONTSUMOA

0

2

4

6

8

10

12

Serie 3

Serie 2

Serie 1

Herri ez-garatuetan energia gutxiago

gastatzenda beraz beraiek gutxiago

erabiltzen dute energia

Herri garatuetan energia askoz gehiago

gastatzen da beraz beraiek energia

askoz gehiago erabiltzen dute

NOLA LORTZEN DUGU

ENERGIA?ENERGIA BERRIZTAGARRIAK ETA EZ

BERRIZTAGARRIAK

ENERGIA

BERRIZTAGARRIAKBERRIZTAGARRIAK:

Berriztagarriak[Ingurumenaren degradazioa, garapen-bidean dauden herrialdeen eta herrialde garatuen arteko desoreka energetikoa, eta baliabide erregaien ahitzea, energiaberriztagarrien garapena bultzatu duten faktoreak dira.

Energia berriztagarriek komunean dituzte hainbat ezaugarri:

Energia tradizionalek ingurumenari egiten diotena baino kalte txikiagoa edo batere kalterikez dute eragiten.

Inbertsio handiak eskatzen dituzte normalean.

Agortezinak edo oso ugariak dira.

Baliabide naturalen aprobetxamendua suposatzen dute.

Erabili ahala inoiz agortuko ez diren energiak dira.Ingurumenarekin errespetutsuak dira eta inguruan eskuratu daitezke.

ENERGIA BERRIZTAGARRIA

Eguzki energia Honako hau, eguzkitik Lurrera erradiazioelektromagnetiko itxuran iristen den energia mota da. Eguzkiaiturri agortezina da, eta energia termikoa edo elektrizitateasortzeko erabiltzen dugu.

Biomasa Prozesu naturalek eraturiko konposatu organikoetatiklortzen da. Esate baterako, hondakinen hartziduraren ondoriozsortutako biogasa edo azukreen eraldaketa bidez lortutakoalkohola energia-iturri biomasikoak dira. Naturatik zeharka edozuzenean ateratzen den energia-erregaia da biomasa.

Eolikoa Haizeak eragiten edo sortzen duen energia da. Gizakiak erabili zuen lehenengoetarikoa izan zen errotak eta abar mugitzeko, eta gaur egun ere erabiltzen da errotaindustrialei, bonbei…energia eman edo eta mugiarazteko.

URA

HAIZE ERROTAK

EGUZKI PLAKAK

ENERGIA EZ-

BERRIZTAGARRIA

Erabili ahala agortzen diren energia-iturrietako energiak dira.

Ikatza errekuntzatik sortutakoa. Substantzia erregai gaseosoennahastea da: metanoa, etanoa, propanoa, butano nitrogenoa, karbono dioxidoa, hidrogeno sulfuroa, helioa eta argona.

Gas naturala errekuntzatik sortutakoa. Ikatza erregai fosilada, Aro primarioaren aldi Karboniferoan metatutako landarehondarrek jasandako eraldaketen azken emaitza. Lau ikatz-mota daude: antrazita, harrikatz, lignito eta zohikatza.

Petroleoa errekuntzatik sortutakoa. Petrolioa erregai fosilada, kolore ilunekoa eta likidoa. Bere osagaiak hidrokarburo-nahasketa bat sufrea, oxigenoa eta nitrogenoa dira, neurrialdakorretan.

ZENTRAL NUKLEARRA

PETROLEOA

IKATZA

GAS NATURALA