ESPAZO XEOGRÁFICO ESPAÑOL: DIVERSIDADE XEOMORFOLÓXICA TEMA 1

0.-INTRODUCIÓN

España ten un tamaño medio (505.956 km2). Comprende: A península ten 493.484

km2 e presenta unha posición orixinal entre dous continentes, Europa e Asia, e entre dúas masas de auga.Este feito converteuna nunha ENCRUCILLADA NATURAL XEOPOLÍTICA

O arquipélago balear Arquipélago canario Ceuta e Melilla

0.-CORDENADAS DA PENÍNSULA

As coordenadas son:

43º47´36´´ Latitude Norte (Estaca de Bares)

36º00´18´´(Punta Tarifa)

3º19´05´´Lonxitude Leste (Cabo de Creus)

9º17´46´´ Lonxitude oeste (Cabo Touriñán)

0.-DIVERSIDADE NATURAL E HUMANA

Ten unha grande diversidade natural pola gran variedade de relevo (cordilleiras, depresións, vales, mesetas…), climas, vexetación, augas, solos.

A configuración do relevo (ver definición) caracterízase por: Forma maciza Elevada altitude media 660

m(só superada por Suíza) Disposición periférica do

relevo montañoso

2.-EVOLUCIÓN AS UNIDADES MORFOESTRUTURAIS DO RELEVO PENINSULAR

Cronoloxía(m.a.)

Feito xeolóxicoprincipal

Unidades do relevo que aparecen

Era Arcaico ouPrecambrico

4.000-600 Aparición de macizo precámbrico, (banda arqueada a S.E.) arrasado por mar paleozoico.

Galicia, puntos illados de Sistema Central e Montes Toledo

ESTE MACIZO FOI ARRASADO POLA EROSIÓN E CUBERTO CASE NA SÚA TOTALIDADE POR MARES PALEOZOICOS

EraPrimaria ouPaleozoica

600-225 Oroxéneses herciana – Macizo Hespérico (CORDILLEIRA XURDIDA POLO CHOQUE ENTRE GONDWANA E LAURASIA- Macizo del Ebro y de Aquitania– Macizo Bético-Rifeño

LOGO TODOS ARRASADOS POLA EROSIÓN E CONVERTIDO EN ZÓCOLO OU MESETA.

EraSecundaria ouMesozoica

225-68 Calma xeolóxica,erosión e sedimentación

Continúa o aplanamento das cordilleiras hercinianas.

A inclinación da meseta cara o Mediterráneo permitiu a penetración do mar que depositou sedimentos (calacaria, arenito, marga) e sedimentos en fosas mariñas.

EraTerciaria

68-1,7 Oroxéneses alpina – Cordilleiras alpinas xorden ao pregarse os sedimentos: Perineos y Béticas– Depresións alpinas: Ebro e Guadalquivir– Rebordes montañosos da Meseta: M. Galaico, C. Cantábrica, S. Ibérico, S. Morena– Serras interiores da Meseta: S. Central e M. deToledo. -O zócolo da meseta fracturou e inclinouse cara o Atlántico: horst Macizo Galaico, Sistema Central e Montes Toledo; e graben: as depresións interiores: Concas sedimentarias de las submesetas norte y sur.As fallas deron lugar á actividade volcánica como o Campo de Calatrava, Olot-Ampurdán e Cabo de Gata)

Era cuaternaria Desde 1,7 Glaciarismo eformación deterrazas fluviais

Terrazas fluviais (Douro, Texo, Guadiana, Guadalquivir, Ebro, etc.). Glaciares:1- de val en forma de U (¿Pireneos?) 2- de circo = pequenos lagos (altas cordilleiras).Terrazas fluviais

1.-UNIDADES MORFOESTRUTURAIS

1.1.-UNIDADES: ZÓCOLOS

O zócolo son chairas ou mesetas formadas na era primaria ou paleozoico como resultado do aplanamento.

As rochas son silíceas: granito, lousa,cuarcita, xistos. Son moi ríxidas polo que fracturan.

Cáceres

Toledo

Cerro Testigo

1.2.-Unidades: Macizos antigos

Son montañas formadas na era terciaria polo rexuvenecemento dun bloque ou dun zócolo. Os materiais tamén son antigos. Os cumios son redondeados

Ancares

1.3.-UNIDADES: CORDILLEIRAS DE PREGAMENTO

Xorden por pregamento dos sedimentos depositados na secundaria. Os materiais son: calcarios. Cordilleiras intermedias.

Sistema Ibérico e parte oriental de C.Cantábrica.

Cordilleiras alpinas: Pireneos e Sistemas Béticos

Son montañas novas e elevadas

Sistema Ibérico (Picos de Urbión)

1.4.-UNIDADES: Concas sedimentarias ou depresións

Concas sedimentarias producidas polo afundimento (Douro, Texo, Guadiana)

Depresións prealpinas: Guadalquivir e Ebro

Son relevos horizontais ou levemente inclinados

3.-O ROCHEDO PENINSULAR

3.-O ROCHEDO PENINSULAR E OS TIPOS DE RELEVO

ÁREA MATERIAIS

LOCALIZACIÓN RELEVO RESULTANTE

silícea granito Oeste peninsular ( Galicia, provincia de León e Estremadura), parte oriental da Cordilleira Cantábrica, o Sistema Central, os Montes de Toledo e Serra Morena. Tamén; zona axial dos Pireneos e algúns sectores do Sistema Ibérico, da Cordilleira Costeiro-Catalana e do sistema Penibético.

En profundidade: areas pardoamarelentas.Alta montaña: agullas e pedreiras.Zonas menos elevadas: -diáclases paralelas á superficie: domos.-diáclases perpendiculares: barrocais (tores, rochas cabaleiras) , caos granítico

calcaria rocha calcaria

Prepireneos, os Montes Vascos, o sector oriental da Cordilleira Cantábrica, o Sistema Ibérico, parte da Cordilleira Costeiro-Catalana e a Cordilleira Subbética.

relevo cárstico: -lapiás ou lenares -gargantas ou Foces-polxés-dolinas ou torcas-covas.-simas

arxilosa arxilas, margas e xesos

depresións das submesetas norte e sur, depresións do Ebro e do Guadalquivir e chairas costeiras mediterráneas.

relevo basicamente horizontal.zonas secas/ chuvias torrenciais: cárcavas/ badlands

3.1-ÁREA SILÍCEA:ROCHEDO GRANÍTICO

3.1-ÁREA SILÍCEA:ROCHEDO GRANÍTICO

3.2.-ROCHA CALCÁREA

3.2.-ROCHA CALCÁREA

Dolina Poljés

Lapiás en mesa

Covas

3.3.-ROCHA ARXILOSA

3.4.-EROSIÓN DIFERENCIAL

ESTRATOS HORIZONTAIS: alternanDuros e brandos e a rede fluvial separa Plataformas (mesas ou páramos). CandoOs flancos se erosionan moito producenOs CERROS TESTEMUÑA.Atópanse no Ebro e Guadalquivir

ESTRATOS INCLINADOS: alternan Duros e brandos, fórmanse costas.Hai unha parte formada polo estratoDuro, inclinado, e unha fronte Cóncava na capa branda.

3.4.-EROSIÓN DIFERENCIAL

Somiedo

Fórmase sobre un relevo herciniano arrasado que experimenta un rexuve-necemento que reactiva a erosión e provoca que as capas duras formencristas paralelas separadas por depresións.

3.4.-EROSIÓN DIFERENCIAL

Relevo xurásico: fórmasenas cordilleiras novas.Alternanpregamentos convexos (anticlinais)e cóncavos (sinclinais).Nos anticlinais a auga crea vales.Cando se baleira o anticlinal deixaAo descuberto os antigos vales Sinclinais.

orixe unidademorfoestrutural

relevo materiais localización serras

meseta Herciniana zócolo Penechaira:montes illa, gargantas, arribes, cárcavas

granito n. Salamanca

lousacuarcita

s. Salamanca, Estremadura

macizos antigos

Serras interiores: Sistema Central

granito lousagneis

divide a Meseta polametade.

Somosierra, Guadarrama,Gredos, Peña de Francia, Gata

Montes Toledo divide submeseta surTexo-Guadiana

Guadalupe

oroxéneseAlpina

concas sedimentarias (submesetas N/S)

páramos duros: calcariosbrandos: areas,arxilas, xesos,margas.

norte e leste da submeseta norteleste da submeseta sur (La Alcarria,Mesa de Ocaña, La Mancha)

campiñas (cerros testemuñaou outeiros)

do Douro, Texo, Guadiana.

costas Entre páramos e campiñas

Penechairas cacereña

Monte Illa en Salamanca

Submeseta sur

orixe unidademorfoestrctural

relevo materiais serras

bordosmontañososda Meseta

Hercinianoalpino

Macizosantigos

Galaico Leonés.

granito lousagneis

SegunderaCabreraOs Ancares

Cordilleira Cantábrica sector oeste

granito lousagneis

Ext. Occ:relevo ApalechensePeña Ubiña

calcarios Ext. Or: Picos de Europa: Torre Cerredo, Peña Vieja,Naranjo de Bulnes.

¿banzo? ¿cordilleira?

Serra Morena granito lousagneis

Madrona, Pedroches,Aracena.

Alpina. Cordilleiras pregamento intermedias.

Cordilleira Cantábrica sector leste

calcarios relevo xurásico.Peña Sagra

Sistema Ibérico Calcariose algún paleozoico

Sector norte: Picos de UrbiónSerras: -da Demanda (paleozoica) -de Moncayo (calcaria) Sector sur (SE. Soria):a- pola interior ou castelá: Serra de Albarracín (paleozoica), Serranía deCuenca (calcaria), Montes Universaisb- pola exterior ou aragonesa: Serras de Javalambre e Gudar (calcarias)

Serra da Ministra: pequena cadeamontañosa que enlaza Sistema Centrale Sistema Ibérica que dispersa os ríos que van o Texo, Douro e o Ebro

Sarra de San Mamede Montes de León

Sistema Ibérico

Sierra Morena

orixe unidademorfoestrutural

localización sectores materiais relevo

Depresiónsexteriores a Meseta.

Alpino:fosas prealpinas

Concas sedimentarias

Depresión do Ebro. Entre: Pireneos, C. Cantábrica,S. Ibérico,C. Costeiro-Catalana.

Bordes montañosos:Perinaico, Ibérico.

Grosos e duros:calcarios

Somontes ou pés de montes:-mallos ou torreóns rochosos. -foxas (mat. brand.)

Centro depresión

Duros: calcarios Moas ou planas

Brandos: areniscas,margas, xesos

badlands

Depresión do Guadalquivir:Paralela as cordilleiras Béticas e Serra Morena

Arxilas, calcarias e margas (mariñas)

Campiñas: mesas, cerros testemuñaou outeiros.

Depresión do Ebro

Mallos

Piedemonte de Huesca

Planas de Zaragoza

Orixe Unidademorfoestructural

Nome sectores materiais relevo serras

Alpino Cordilleira pregamento alpino

Pireneos. Zona axial Paleozoicos (macizo Aquitania)

Abrupto alto Montes Malditos (pico Aneto, Monteperdido)

Prepireneos Calcarios (fosa perinaica)

suave Dúas alienacións paralelas á zona axial (serras interiores/exteriores)

Depresiónmedia

margas Longo e estreito Separa: serras interiores/exteriorespreperinaicas.

Montes Vascos

calcario Escasa altura formas suaves

Aralar, Peña Gorbea.

Cordilleira Costeira-Catalana

norte Paleozoicos (macizo Catalano-Balear)

Dúas aliñacións: -paralela a costa(escasa altura)-interior (máis alta)

Serra paralela costa: Altos GarrafSerra interior: Montseny, Montserratsur Calcarios

depresión Areas, margas, arxilas

lonxitudinal Separa as dúas aliñacións

Cordilleira Bética

Penibética Paleozoicos (macizo Bético-Rifeño)

As maiores alturas de España

Paralelas a costa: Serra Nevada (Mulhacén e Veleta)

Subbética Duros: calcariosBrandos: margas

Pregamentos alóctonos (hor. S./N.)

Cazorla, Ubrique, Grazalema.Segura.

Depresión intrabética

Arxilas, calcarios Foxas de Ronda, Antequera, Guadix.

Separa as dúas cordilleiras béticas

Monte Perdido

Pico de Aneto

Montes Vascos

Cordilleiras Béticas

Foxas de Guadix que se formou por encaixonamento dos vales fluviais. ObservamosUnha forma baixa rodeada de terreo elevado

O relevo costeiro peninsular: as costas atlánticas As costas cantábricas: costa rectilínea

Acantilados Rasas Pequenas rías

As rías Galegas: relevo montañoso con grande cantidade de fallas que foron ocupadas por ríos e logo invadidas polo mar.

A costa Atlántica andaluza Marismas: chairas de lama con auga dos ríos e do mar. Frechas litorais son liñas de area que prolongan as costas. Dunas

Marisma

Duna

Flecha de Rompido en Huelva

As costas mediterráneas

Sector Bético Acantilados que alternan con costa baixa Campos de dunas e albufeiras Terrazas mariñas

Golfo de Valencia Praias Albufeira Deltas Tómbolos

O litoral catalán- acantilados

Deltas praias

Albufeira: lago salgadoseparado do mar por uncordón litoral, ao finalPode converterse nunha marisma

A Tramuntana

Timanfaya en Lanzarote