ESTUDO de IDENTIFICACIÓN dos RISCOS PSICOSOCIAIS no …
Transcript of ESTUDO de IDENTIFICACIÓN dos RISCOS PSICOSOCIAIS no …
Página | 0
PROXECTO COFINANCIADO POR:
Exp. núm. TR852A 2014/38-0
PROXECTO COFINANCIADO POR:
ESTUDO DE IDENTIFICACIÓN DOS
RISCOS PSICOSOCIAIS NO SECTOR
DA PESCA DE ALTURA E GRAN
ALTURA EN GALICIA. Información
básica para o seu tratamento.
ESTUDO de IDENTIFICACIÓN dos RISCOS PSICOSOCIAIS no SECTOR da PESCA de ALTURA e GRAN ALTURA en GALICIA
1
Edita: FUNDACIÓN PARA LA PESCA Y MARISQUEO -FUNDAMAR-
Dirección e coordinación: FUNDAMAR
Outubro 2014
Depósito Legal: VG 778-2014
Este traballo foi realizado coa colaboración de:
• Servicio de Prevención Mancomunado de las Empresas Armadoras y Navieras del Sector.
Marítimo y Pesquero SPM-COAPRE.
• Federación de Servizos á Cidadanía de CC.OO. de Galicia.
• Federación de Servicios para a Mobilidade e o Consumo de UGT Galicia.
• Instituto Galego de Seguridade e Saúde Laboral.
• Cooperativa de Armadores de Pesca del Puerto de Vigo –ARVI-
• Instituto Politécnico Marítimo-Pesqueiro do Atlántico
• Centro Nacional de Formación Marítima de Bamio
• SGS Tecnos S.A.
ESTUDO de IDENTIFICACIÓN dos RISCOS PSICOSOCIAIS no SECTOR da PESCA de ALTURA e GRAN ALTURA en GALICIA
2
1 INTRODUCIÓN ................................................................................... 4
2 OBXECTO E ALCANCE DO ESTUDO .................................................... 10
3 METODOLOXÍA APLICABLE .............................................................. 12
4 ESTUDO TÉCNICO ............................................................................. 15
4.1 INTRODUCIÓN ................................................................................. 15
4.2 POSTOS DE TRABALLO OBXECTO DO ESTUDO ............................................. 16
4.3 PRINCIPAIS FACTORES DE RISCO PSICOSOCIAL NO SECTOR PESQUEIRO .............. 17
4.4 ESTUDO CUANTITATIVO ...................................................................... 22
4.4.1 INTRODUCIÓN ...................................................................... 22
4.4.2 MÉTODO DE AVALIACIÓN ....................................................... 22
4.4.3 RESULTADOS ........................................................................ 24
4.5 ESTUDO CUALITATIVO. ENTREVISTAS EN PROFUNDIDADE .............................. 75
4.5.1 INTRODUCIÓN ...................................................................... 75
4.5.2 RESULTADOS ........................................................................ 75
4.6 MÉTODO DELPHI .............................................................................. 83
4.6.1 INTRODUCIÓN ...................................................................... 83
4.6.2 RESULTADOS ........................................................................ 83
5 RESULTADOS E CONCLUSIÓNS ....................................................... 100
6 PROPOSTAS DE ACTUACIÓN .......................................................... 106
7 BIBLIOGRAFÍA ............................................................................... 111
8 ANEXOS ......................................................................................... 113
8.1 ANEXO I. CUESTIONARIO TRABALLADORES ............................................... 113
8.2 ANEXO II. MÉTODO DELPHI. PRIMEIRA RONDA ........................................... 123
8.3 ANEXO III. MÉTODO DELPHI. SEGUNDA RONDA .......................................... 129
ESTUDO de IDENTIFICACIÓN dos RISCOS PSICOSOCIAIS no SECTOR da PESCA de ALTURA e GRAN ALTURA en GALICIA
3
ESTUDO de IDENTIFICACIÓN dos RISCOS
PSICOSOCIAIS no SECTOR da PESCA de ALTURA e GRAN
ALTURA en GALICIA
1. INTRODUCIÓN
ESTUDO de IDENTIFICACIÓN dos RISCOS PSICOSOCIAIS no SECTOR da PESCA de ALTURA e GRAN ALTURA en GALICIA
4
1 INTRODUCIÓN
Mellorar a dureza e as condicións en que os
traballadores do mar desempeñan o seu
traballo a bordo, supón todo un reto.1 Trátase
dun colectivo que carece dunha verdadeira
cultura preventiva, e que de forma implícita e
dende antano, ven aceptando os perigos e
riscos aos que se expón para a realización do
traballo.
Os riscos laborais aos que se expón a tripulación, debe considerarse e integrarse
a Prevención de Riscos Laborais nos procesos produtivos e sobre os diferentes
elementos e sistemas que interveñen, xa que ademais, contribúen na economía e
na sociedade do sector, de forma positiva e significativa.2
Na “Análisis de la aplicación de la Prevención de Riesgos Laborales en el sector
de la pesca en Galicia”, sinálanse factores a ter en conta como:
Escaso afondamento no sector pesqueiro, sobre os riscos ergonómicos e
psicosociais asociados aos postos de traballo.
A importancia que ten apoiar, fomentar e adoptar medidas específicas que
aseguren a eficacia na implantación e integración da Prevención de Riscos
Laborais no sector pesqueiro, e con iso, garantir a seguridade e saúde de
todos os traballadores.
“Las tripulaciones de os buques de pesca están sometidas a riesgos de
accidentes y enfermedades profesionales originadas por el traballo, pero también
a patologías o lesiones que tienen su origen en riesgos ergonómicos o
1 “Análisis de la problemática de la siniestralidad en el arte de arrastre na pesca de Altura y Gran Altura. Guía
de procedimientos de actuaciones preventivas”. Financiado por la Fundación para la Prevención de Riesgos Laborales. Convocatoria 2008. 2
”Análisis de la aplicación de la Prevención de Riesgos Laborales en el sector de la pesca en Galicia. Propuesta
de intervención”. Cofinanciado por la Xunta de Galicia. 2012
ESTUDO de IDENTIFICACIÓN dos RISCOS PSICOSOCIAIS no SECTOR da PESCA de ALTURA e GRAN ALTURA en GALICIA
5
psicosociales: la fatiga mental, la fatiga física, insatisfacción en el traballo, o falta
de confort son otros tantos riesgos que pueden afectar a las tripulaciones a
bordo de buques de pesca”.3
Os factores de risco psicosocial, implican todas aquelas situacións presentes no
centro de traballo que derivan da organización da empresa e poden afectar dun
modo negativo ó traballador.
Segundo a Organización Internacional del Trabajo, os riscos psicosociais
defínense como as "interacciones entre las condiciones de trabajo y las
capacidades, necesidades y expectativas de los trabajadores que están
influenciadas por las costumbres, por la cultura y por las condiciones personales
fuera del trabajo".
Este concepto fai referencia tanto ás demandas de traballo que poden afectar ao
benestar do traballador, dende o punto de vista físico, psíquico e social, e ás que
poden afectar ó desenvolvemento en si do traballo e da satisfacción do propio
traballador.4
As particularidades individuais de cada traballador fan que exista unha realidade
psicosocial diferente para cada un. Unha realidade subxectiva que indica o grao
ou nivel en que o traballador percibe e experimenta as condicións de traballo que
de forma obxectiva se producen na xornada de traballo.
A medida que o traballador se aclimate e se adapte á realidade laboral, menor
será o impacto que lle produzan as condicións de traballo no seu posto de
traballo.
3 “Consideraciones acerca de os Riesgos Psicosociales nas tripulaciones de buques de Altura y Gran Altura”.
Servicio de Prevención Mancomunado de las empresas armadoras y navieras del sector marítimo y pesquero (SPM COAPRE). VI Congreso Internacional de Prevención de Riesgos Laborales. A Coruña, 15 de Mayo de 2008. 4 “
Riscos Psicosociais. Follas de Prevención. Nº 20.” Instituto Gallego de seguridade e saúde laboral. Maio 2010.
ESTUDO de IDENTIFICACIÓN dos RISCOS PSICOSOCIAIS no SECTOR da PESCA de ALTURA e GRAN ALTURA en GALICIA
6
No sector pesqueiro, con carácter xeral, son constitutivos de risco laboral de
natureza psicosocial5:
- A realización de traballos en espazos reducidos.
A embarcación adoita ser o lugar de traballo e de descanso, sen que exista
practicamente diferenza ningunha.
- Xornadas de traballo prolongadas, ritmo de
traballo elevado e falta de autonomía.
- Xornadas laborais suxeitas en boa medida ás
oportunidades de pesca.
- Descansos reducidos.O pouco tempo de descanso,
en ocasións as condicións precarias e a falta de sono
acumulado, poden provocar unha mingua nos reflexos
do traballador e mesmo situacións de tensión entre os
tripulantes.
- Traballo monótono e
repetitivo.
De forma máis específica, dependendo da rama de
actividade, o traballador estará máis ou menos exposto
a estes factores de risco laboral de natureza
psicosocial, e a outros adicionais.
5 “
Análisis de la aplicación de la Prevención de Riesgos Laborales en el sector de la pesca en Galicia”. Propuesta
de intervención. Cofinanciado por la Xunta de Galicia. 2012.
Para poder abordar os factores de risco psicosocial no sector
pesqueiro, é importante ter en conta como marco de referencia, o
obxecto e alcance dos riscos psicosociais, o marco normativo no que
se desenvolven, e aclarar conceptos. Isto permitirá deseñar a xestión
preventiva idónea, determinar liñas de actuación, e programar
avaliacións sobre riscos psicosociais por posto de traballo, e elaborar
planificacións preventivas axeitadas.
ESTUDO de IDENTIFICACIÓN dos RISCOS PSICOSOCIAIS no SECTOR da PESCA de ALTURA e GRAN ALTURA en GALICIA
7
Factores como o illamento, a distancia dos seres queridos, a falta de intimidade,
falta de compañeirismo, ou a inestabilidade no emprego, inciden de forma
específica sobre o colectivo de traballadores que realizan este tipo de actividade
na pesca de Altura e Gran Altura.
No “Plan de Actividades do Instituto Galego de Seguridade e Saúde
Laboral” do presente ano, ao abeiro da Estratexia de Prevención de Riscos
Laborais (2011-2014), inclúese como iniciativa novidosa a redución dos
riscos psicosociais.
A intervención en materia de riscos psicosociais, debe consistir en evitar que se
produzan situacións que poidan ocasionar calquera problema sobre a saúde ou
benestar do tripulante. Trátase dunha disciplina preventiva que presenta
unha actividade preventiva moi escasa. Non existen límites de exposición,
nin en canto á dose nin en canto ao tempo, non hai unha metodoloxía única de
avaliación, nin criterios legais para establecer prioridades preventivas.
A pesar das dificultades que pode haber para abordar a prevención de riscos
psicosociais/organizativos, todas as actividades que van dirixidas a actuar sobre
as condicións de traballo do ámbito psicosocial teñen consecuencias positivas
tanto para os traballadores coma para armadores:
Supón unha vantaxe para o traballador en canto á mellora da calidade
laboral e a satisfacción laboral.
Supón unha vantaxe para o armador, xa que reverte nas condicións de
traballo e a calidade de vida laboral: redúcense os accidentes de traballo e
mellora a produtividade.
É importante ofrecer respostas prácticas e sinxelas adaptadas á
realidade do que está a acontecer no sector, que permitan clarificar as
dúbidas existentes en torno a esta disciplina preventiva, mellorar as condicións
de traballo e reducir os riscos psicosociais existentes. Trátase de facilitar a
ESTUDO de IDENTIFICACIÓN dos RISCOS PSICOSOCIAIS no SECTOR da PESCA de ALTURA e GRAN ALTURA en GALICIA
8
información concreta, clara e suficiente para que se poidan xestionar
correctamente os riscos psicosociais.
Por todo iso, dende a Fundación para a Pesca e o Marisqueo (FUNDAMAR),
consciente da importancia que ten clarificar as dúbidas existentes en torno aos
riscos psicosociais e na súa misión de garantir a saúde laboral dos traballadores,
formula a realización do seguinte traballo:
"Estudo de identificación dos riscos psicosociais no sector da pesca de
altura e gran altura en Galicia. Información básica para o seu
tratamento".
A finalidade deste Estudo reside en que sirva de marco de referencia para o
sector, na pesca de altura e gran altura, como “Guía” de consulta e orientación,
proporcionando respostas claras e sinxelas no tratamento dos riscos psicosociais
e que permitan adoptar pautas de actuación futuras.
ESTUDO de IDENTIFICACIÓN dos RISCOS PSICOSOCIAIS no SECTOR da PESCA de ALTURA e GRAN ALTURA en GALICIA
9
ESTUDO de IDENTIFICACIÓN dos RISCOS
PSICOSOCIAIS no SECTOR da PESCA de ALTURA e GRAN
ALTURA en GALICIA
2. OBXECTO E ALCANDE DO ESTUDO
ESTUDO de IDENTIFICACIÓN dos RISCOS PSICOSOCIAIS no SECTOR da PESCA de ALTURA e GRAN ALTURA en GALICIA
10
2 OBXECTO E ALCANCE DO ESTUDO
O presente traballo consiste en identificar qué factores de carácter psicosocial
asociados á cultura do traballo requiren de estudo e análise, para propoñer
medidas de prevención e de protección que regulen as condicións hixiénicas, de
seguridade e de calidade de vida nos procesos laborais pesqueiros.
Os principais obxectivos son os seguintes:
Promover a cultura preventiva no sector da pesca de altura e gran altura,
dende a perspectiva da Psicosocioloxía Aplicada.
Mellorar a situación en materia de riscos psicosociais do sector pesqueiro
en Galicia.
Reducir os accidentes de traballo relacionados con factores de risco
psicosocial.
Potenciar a mellora nas condicións de traballo e controlar os factores de
risco psicosocial na pesca de altura e gran altura.
Establecer as bases relacionadas co obxecto e alcance dos riscos
psicosociais e o marco normativo no que se desenvolven.
Clarificar dúbidas relacionadas cos factores de risco psicosocial na pesca,
encamiñadas a evitar que se produzan situacións que poidan ocasionar
calquera problema sobre a saúde ou benestar do traballador.
Avanzar na mellora da integración dos factores de risco psicosocial,
ofrecendo pautas para identificar, avaliar os riscos laborais de natureza
psicosocial no posto de traballo e propoñer medidas de prevención.
Promover que nos Sistemas de Xestión da Prevención das armadoras, se
consideren liñas de actuación destinadas a controlar, reducir ou eliminar a
exposición a factores de risco psicosocial do colectivo de traballadores do
sector na pesca de altura e gran altura.
Proporcionar información concreta, clara e suficiente para que se poidan
xestionar correctamente os riscos psicosociais.
Dispoñer dunha Guía de consulta e orientación para a pesca de altura e
gran altura na que se traten os riscos psicosociais.
ESTUDO de IDENTIFICACIÓN dos RISCOS PSICOSOCIAIS no SECTOR da PESCA de ALTURA e GRAN ALTURA en GALICIA
11
ESTUDO de IDENTIFICACIÓN dos RISCOS
PSICOSOCIAIS no SECTOR da PESCA de ALTURA e GRAN
ALTURA en GALICIA
3. METODOLOXÍA
APLICABLE
ESTUDO de IDENTIFICACIÓN dos RISCOS PSICOSOCIAIS no SECTOR da PESCA de ALTURA e GRAN ALTURA en GALICIA
12
3 METODOLOXÍA APLICABLE
Para a realización do estudo, seguiuse o seguinte itinerario:
Primeira fase consistente na recompilación de fontes informativas sobre
factores de risco psicosocial no sector pesqueiro 6, a través de publicacións
e artigos de interese.
Segunda fase que inclúe o desenvolvemento da investigación
experimental do estudo:
o Estudo cuantitativo a través da distribución de 100 formularios
dirixidos a tripulantes en barcos pesqueiros de altura e gran altura.
Para iso, utilizouse o método P FSYCO v.3. deseñado polo Instituto
Nacional de Seguridad e Higiene en el Trabajo, validado e fiable.
A finalidade do cuestionario reside en que estes se cubran para
coñecer a percepción do traballador sobre aquelas actividades
diarias/situacións que inciden no seu traballo, e que poden supoñer
un risco psicosocial.
Esta información permitiu obter un primeiro achegamento sobre o
coñecemento que a xente do mar ten en relación aos riscos
psicosociais e como o viven en primeira persoa, e recoller as
necesidades e posibles solucións que poden propoñerse.
o Estudo cualitativo a través de entrevistas en profundidade
dirixidas ao ámbito familiar máis próximo, para coñecer a
súa visión máis real sobre a interrelación mariñeiro-familia, a
incidencia dos riscos psicosociais no ámbito familiar: situacións reais
sobre como afectan as xornadas laborais, tipoloxía das quendas,
6 Servicio de Prevención Mancomunado de la Cooperativa de Armadores de Pesca del Puerto de Vigo (SPM
COAPRE-ARVI).
ESTUDO de IDENTIFICACIÓN dos RISCOS PSICOSOCIAIS no SECTOR da PESCA de ALTURA e GRAN ALTURA en GALICIA
13
nocturnidade, períodos de afastamento familiar motivado polas
campañas de pesca, etc.
As apreciacións recollidas permitíronnos identificar a situación
psicosocial dos traballadores do mar na pesca de altura e gran
altura de Galicia.
o Estudo Cualitativo DELPHI entre expertos do sector como
fonte de información cualitativa/subxectiva, que permitiu coñecer a
problemática sobre aspectos que requiren a concorrencia e opinión
cualificada dos profesionais.
ESTUDO de IDENTIFICACIÓN dos RISCOS PSICOSOCIAIS no SECTOR da PESCA de ALTURA e GRAN ALTURA en GALICIA
14
ESTUDO de IDENTIFICACIÓN dos RISCOS
PSICOSOCIAIS no SECTOR da PESCA de ALTURA e GRAN
ALTURA en GALICIA
4. ESTUDO TÉCNICO
ESTUDO de IDENTIFICACIÓN dos RISCOS PSICOSOCIAIS no SECTOR da PESCA de ALTURA e GRAN ALTURA en GALICIA
15
4 ESTUDO TÉCNICO
4.1 INTRODUCIÓN
A importancia dos factores psicosociais e da cultura do traballo no ámbito da
prevención de riscos laborais das tripulacións, radica en que se trata dun sector
no que os hábitos, comportamentos e mentalidades inflúen directamente nas
prácticas laborais e sociais relacionadas coa seguridade e saúde laboral do sector
pesqueiro.
O estrés, a fatiga mental e física, insomnio, dificultade de concentración, dor de
cabeza, problemas dixestivos, perda do sentido do humor, frustración,
desmotivación, etc. pódense ocasionar pola exposición a riscos psicosociais.
Cada traballador pode identificar unha
realidade diferente que pon de manifesto o
grao ou nivel en que se perciben e
experimentan as condicións de traballo que
obxectivamente se producen na xornada
de traballo.
No sector pesqueiro, as tripulacións están expostas a patoloxías e lesións que
teñen a súa orixe en riscos ergonómicos e psicosociais: fatiga mental, fatiga
física, insatisfacción no traballo, falta de confort, etc. son algúns dos riscos de
natureza psicosocial que poden afectar aos traballadores do sector pesqueiro.
ESTUDO de IDENTIFICACIÓN dos RISCOS PSICOSOCIAIS no SECTOR da PESCA de ALTURA e GRAN ALTURA en GALICIA
16
4.2 POSTOS DE TRABALLO OBXECTO DO ESTUDO
Os postos de traballo definidos e que van ser obxecto do estudo son os
seguintes:
Titulado de ponte
Titulado de máquinas
Engraxador
Cociñeiro
Marmitón
Contramestre
Mariñeiro
A continuación, preséntanse as seguintes funcións atribuídas segundo posto de
traballo:
POSTOS DE TRABALLO TAREFAS
TITULADO DE PONTE Realización de gardas na ponte de mando. Labores de organización do
traballo a bordo.
ENGRAXADOR
Desempeñar os labores encomendados polo Xefe de Maquinas/Mecánico
para o correcto funcionamento, control, e mantemento dos equipos de
propulsión e servizo, instalacións e equipos en xeral
COCIÑEIRO
A súa misión consiste en asegurar a alimentación da tripulación do
buque, establecendo os menús correspondentes, e preparándoos
segundo o horario estipulado polo Patrón
Xestionar os víveres a bordo, o material e o espazo dedicado á
preparación e almacenamento dos alimentos.
MARMITÓN Tarefas de limpeza en cociña.
CONTRAMESTRE
Enlace entre a ponte de mando e a tripulación de cuberta. A súa misión
consiste en transmitir as ordes de ponte a cuberta e asegurarse de que
se cumpren
Informar ó Capitán / Patrón das situacións anómalas que se produzan no
desempeño do seu traballo
MARIÑEIRO Realizar faenas de pesca, arranchado, e manobras indicadas polos seus
superiores
Fonte: Servicio de Prevención Mancomunado de la Cooperativa de Armadores del Puerto de Vigo.
ESTUDO de IDENTIFICACIÓN dos RISCOS PSICOSOCIAIS no SECTOR da PESCA de ALTURA e GRAN ALTURA en GALICIA
17
4.3 PRINCIPAIS FACTORES DE RISCO PSICOSOCIAL NO SECTOR PESQUEIRO
Os factores psicosociais comprenden aspectos físicos e organizativos, e consisten
en condicións que se encontran presentes nunha situación laboral que están
directamente relacionadas coa organización, o contido do traballo e a realización
da tarefa. Afectan tanto ao benestar e á saúde do traballo (física, psíquica e
social), coma ao desenvolvemento do traballo.
As tarefas que os tripulantes realizan a bordo do buque, responden a unhas
capacidades, unhas motivacións e unhas expectativas; e, dependendo da rama
de actividade, o traballador estará máis ou menos exposto a estes factores de
risco laboral de natureza psicosocial, e a outros adicionais.
Para determinar con carácter xeral os principais factores de risco psicosocial no
sector pesqueiro, e en liña co informe "Consideraciones acerca de los riesgos
psicosociales en las tripulaciones de buques de Altura y Gran Altura" do Servizo de
Prevención Mancomunado (SPM-COAPRE), diferenciamos:
Factores relacionados co contexto do traballo, que incluirían:
Cultura da organización e xestión.
Papel ou rol da organización.
Poderes de decisión e control.
Relacións interpersoais.
Interrelacións con problemas familiares ou sociais.
Factores relacionados co contido do traballo, nos que se contempla:
Equipos de traballo e exposición ao medio no lugar de traballo (axentes
físicos, químicos e/ou biolóxicos).
Concepción das tarefas no posto de traballo.
Carga de traballo e ritmo de traballo.
Programación do traballo.
ESTUDO de IDENTIFICACIÓN dos RISCOS PSICOSOCIAIS no SECTOR da PESCA de ALTURA e GRAN ALTURA en GALICIA
18
OS PRINCIPAIS FACTORES DE RISCO SEGUNDO ESTEAN RELACIONADOS
CO CONTEXTO DE TRABALLO SON OS SEGUINTES:
1. Falta de intimidade.
Causada pola falta de espazo das embarcacións, que fai
que o colectivo de traballadores teña que compartir
cuarto, quedando privados de intimidade.
2. Distancia dos seres queridos, sensación de soidade e
desarraigamento social.
As tripulacións permanecen separadas da súa familia e ámbito social máis
próximo mentres están no mar.
Dependendo do tipo de armador, e de pesca, en ocasións o traballador
permanece en terra breves períodos de tempo que dependen do tempo que
transcorra entre unha marea e outra.
É importante ter en conta que a duración dunha marea pode oscilar entre 15
días, e 4-5 meses, e as relacións sociais circunscríbense ás que se manteñen no
centro do traballo: o barco. A integración en terra coa familia, en ocasións é moi
complicada.
O barco convértese no lugar de vida e de traballo para a tripulación, xa que a
diferenza dun traballador de terra, os traballadores cando están embarcados non
poden volver á casa ou desconectar.
ESTUDO de IDENTIFICACIÓN dos RISCOS PSICOSOCIAIS no SECTOR da PESCA de ALTURA e GRAN ALTURA en GALICIA
19
3. Espazo no lugar de traballo.
O marco físico no que ten lugar o traballo
e o ocio, é o mesmo, quedando limitado o
espazo aos metros de eslora do barco.
4. Relacións interpersoais.
Para a realización dos traballos no
barco, é moi importante o traballo
en equipo.
Ante un conflito, os traballadores
non poden paliar situacións tensas
entre os seus compañeiros, saíndo
do lugar de traballo, o que pode
ocasionar maior estrés.
OS PRINCIPAIS RISCOS LABORAIS SEGUNDO ESTEAN RELACIONADOS
CO CONTIDO DE TRABALLO SON OS SEGUINTES:
1. Ritmo de traballo elevado.
A xornada laboral realízase en función das
oportunidades de pesca, e o ritmo de traballo
adoita ser elevado, con descansos e pausas
pouco frecuentes.
ESTUDO de IDENTIFICACIÓN dos RISCOS PSICOSOCIAIS no SECTOR da PESCA de ALTURA e GRAN ALTURA en GALICIA
20
2. Xornadas de traballo prolongadas.
A xornada laboral no barco depende das
mareas e das oportunidades de pesca.
Adoita tratarse de xornadas laborais que
se prolongan no tempo, solapándose
entre xornada e xornada moi pouco
descanso para que o traballador poida
reincorporarse ao seu posto de traballo
descansado.
3. Traballo monótono e repetitivo.
É habitual a especialización do traballo a bordo dos
buques, dando pé a rutinas para o traballador
monótonas e repetitivas.
4. Falta de motivación.
O desánimo é habitual cando as capturas realizadas
nunha marea non son suficentes.
5. Ruído.
Afecta a case todos os tripulantes, e para a maioría supón unha molestia. Os
efectos do ruído poden producir cambios no comportamento e alteracións no
sono.
6. Temperatura/Ventilación.
Se non se adoptan as medidas axeitadas, a temperatura pode ser fonte de
incomodidade ou molestia para a tripulación.
ESTUDO de IDENTIFICACIÓN dos RISCOS PSICOSOCIAIS no SECTOR da PESCA de ALTURA e GRAN ALTURA en GALICIA
21
7. Iluminación.
Unha iluminación non axeitada pode ser fonte de insatisfacción para o
traballador.
A continuación, preséntase cadro-resumo dos principais riscos laborais
relacionados co contexto laboral e co contido de traballo asociados a factores de
risco psicosocial:
PRINCIPAIS RISCOS LABORAIS
Relacionados co contexto de traballo Relacionados co contido de traballo
Falta de intimidade. Ritmo de traballo elevado.
Distancia dos seres queridos. Xornadas de traballo prolongadas.
Espazo no lugar de traballo. Traballo monótono e repetitivo.
Relacións interpersoais. Falta de motivación.
Ruído.
Temperatura/Ventilación.
ESTUDO de IDENTIFICACIÓN dos RISCOS PSICOSOCIAIS no SECTOR da PESCA de ALTURA e GRAN ALTURA en GALICIA
22
4.4 ESTUDO CUANTITATIVO
4.4.1 INTRODUCIÓN
O estudo cuantitativo realizouse a través da distribución de 100 cuestionarios
para a súa cumprimentación de forma anónima polos traballadores, e responde á
necesidade de coñecer a súa percepción sobre aquelas actividades ou situacións
diarias que inciden no seu traballo e que poden supoñer un risco psicosocial.
Para iso, utilizouse o método “Factores Psicosociales. Método de Evaluación (F-
PSICO). Versión 3.0” publicado polo INSHT (Instituto Nacional de Seguridad y
Higiene en el Trabajo).
4.4.2 MÉTODO DE AVALIACIÓN
Este método componse dun cuestionario de valoración que consta de 44
preguntas coas que se obtén información de 9 factores:
FACTOR PSICOSOCIAL DESCRICIÓN DO FACTOR
TEMPO DE TRABALLO Ten que ver coa ordenación e estruturación temporal da actividade laboral ao longo da semana e de cada día da semana (días laborais, descanso semanal e conciliación laboral-familiar).
AUTONOMÍA
Capacidade e posibilidade individual do traballador para xestionar e tomar decisións sobre aspectos da estruturación temporal da xornada e sobre aspectos de procedemento e organización do traballo:
- Autonomía temporal: ausencias, ritmo e pausas.
- Autonomía decisional: tarefas, distribución, métodos e procedementos, cantidade, calidade, quendas).
CARGA DE TRABALLO
Nivel de demanda de traballo á que o traballador a de
facer fronte; é dicir, grao de mobilización requirido para resolver o que esixe a actividade laboral:
- Presións de tempo: tempos asignados e ritmo de traballo;
- Esforzo de atención: tempo, intensidade;
- Cantidade e dificultade da tarefa
ESTUDO de IDENTIFICACIÓN dos RISCOS PSICOSOCIAIS no SECTOR da PESCA de ALTURA e GRAN ALTURA en GALICIA
23
FACTOR PSICOSOCIAL DESCRICIÓN DO FACTOR
DEMANDAS PSICOLOXICAS
Natureza das distintas esixencias ás que ha de facer fronte no traballo. As demandas poden ser de natureza cognitiva: grao de presión ou mobilización e de esforzo intelectual ao que debe facer fronte o traballador (aprendizaxe, adaptación, iniciativa, memoria e creatividade) ou de natureza emocional, cando o desempeño da tarefa leva consigo un esforzo que afecta ás emocións (trato con persoas, ocultación de emocións, situacións de impacto emocional).
VARIEDADE / CONTIDO DO
TRABALLO
Ten que ver coa sensación de que o traballo ten un significado e utilidade en si mesmo, para o traballador, no conxunto da empresa e para a sociedade en xeral; sendo recoñecido ademais e apreciado, máis alá das contraprestacións económicas: variedade e sentido do traballo, importancia e recoñecemento.
SUPERVISION/
PARTICIPACION
Refírese á valoración que o traballador fai do nivel de control que os seus superiores inmediatos exercen sobre a execución do seu traballo; e aos niveis de implicación, intervención e colaboración do traballador respecto ao desempeño do traballo.
INTERESE POLO TRABALLADOR/ COMPENSACION
Grao en que a empresa mostra unha preocupación de carácter persoal e a longo prazo polo traballador (promoción, formación, desenvolvemento da carreira profesional, estabilidade no emprego, información, etc.).
DESEMPEÑO DE ROL Mide a claridade da información que o traballador posúe sobre o seu papel na organización e a posible existencia de demandas de traballo conflitivas.
RELACIÓNS E APOIO SOCIAL
Calidade das relacións de tipo persoal entre compañeiros, xefes e subordinados; e a exposición a conflitos interpersoais (físicos, psíquicos ou sexuais).
O método presenta os resultados en dous formatos diferentes: dun lado
ofrécense as medias do colectivo analizado para cada un dos factores (Perfil
Valorativo) e por outro, a porcentaxe de contestación de cada opción de resposta
de cada pregunta (Perfil Descritivo):
1- Perfil valorativo
O perfil valorativo permite determinar catro niveles de risco (transformado as
puntuacións directas en percentiles):
ESTUDO de IDENTIFICACIÓN dos RISCOS PSICOSOCIAIS no SECTOR da PESCA de ALTURA e GRAN ALTURA en GALICIA
24
Percentil obtido Risco
Percentil ≥ P85 Moi elevado
P75≤Percentil< P85 Elevado
P74≤Percentil< P60 Moderado
Percentil< P60 Situación axeitada
Os catro tramos mencionados preséntanse graficamente en distintos tons de cor.
Para cada factor indícase debaixo de cada escala a porcentaxe de traballadores
que se sitúa en cada un dos tramos.
En función das porcentaxes de traballadores nestas categorías de risco, deberase
valorar a existencia de risco en todos e cada un dos 9 factores.
2- Perfil Descritivo
O perfil descritivo ofrece información sobre datos detallados en canto á posición
dos traballadores ante cada pregunta, permitindo coñecer a porcentaxe de
elección de cada opción de resposta.
4.4.3 RESULTADOS:
A continuación preséntanse os resultados obtidos trala aplicación do Cuestionario
de Factores Psicosociais seguindo o método (FPSICO).
Para isto, dividimos os resultados en tres partes:
1. DATOS XERAIS.
2. PERFIL VALORATIVO.
3. PERFIL DESCRITIVO.
Utilizando os modelos de análise “Perfil Valorativo” e “Perfil Descritivo”, realízase
unha descrición de todos os factores.
ESTUDO de IDENTIFICACIÓN dos RISCOS PSICOSOCIAIS no SECTOR da PESCA de ALTURA e GRAN ALTURA en GALICIA
25
4.4.3.1 DATOS XERAIS.
Idade dos traballadores
No 63% das enquisas cubertas, as idades dos traballadores oscilan entre os 45 e
os 55 anos, e o 22% entre os 25 e os 34 anos.
Sexo dos traballadores
O 100% dos traballadores que cubriron a enquisa é varón.
ESTUDO de IDENTIFICACIÓN dos RISCOS PSICOSOCIAIS no SECTOR da PESCA de ALTURA e GRAN ALTURA en GALICIA
26
Categoría profesional
Practicamente a metade do colectivo ocupa un posto de traballo de mariñeiro. O
resto de cuestionarios que foron cubertos polos traballadores, repártense en
porcentaxes similares entre os postos de traballo de titulado de ponte, titulado
de máquinas, engrasador, cociñeiro, marmitón e contramestre.
Tipo de contrato
A maioría dos contratos (71%) son fixos/indefinidos, sendo o resto contratos
eventuais (11%) ou por obra e servizo (18%).
ESTUDO de IDENTIFICACIÓN dos RISCOS PSICOSOCIAIS no SECTOR da PESCA de ALTURA e GRAN ALTURA en GALICIA
27
Tempo no posto de traballo
Os traballadores que levan máis de 15 anos no posto de traballo, e que cubriron
a enquisa, representan un porcentaxe moi pequeno (9%), mentres que os que
levan uns meses son os que máis cuestionarios cubriron (36%), seguíndolle a
continuación os que levan entre 1 e 5 anos (34%).
Traballadores do sector ou procedentes doutros
A maioría dos traballadores (82%) sempre realizou traballos neste sector.
82%
18%
¿SIEMPRE TRABALLACHES NESTE SECTOR?
Si
Non
ESTUDO de IDENTIFICACIÓN dos RISCOS PSICOSOCIAIS no SECTOR da PESCA de ALTURA e GRAN ALTURA en GALICIA
28
Tempo que soe estar en alta mar
Máis da metade dos traballadores (64%) sinalan permanecer en alta mar dun
mes en adiante, e o 30% a súa permanencia oscila entre quince días e un mes.
6%
30%
64%
¿CANTO TEMPO SOES ESTAR EN
ALTA MAR?
Entre unha semana equince días
Entre quince días e unmes
Dun mes en adiante
ESTUDO de IDENTIFICACIÓN dos RISCOS PSICOSOCIAIS no SECTOR da PESCA de ALTURA e GRAN ALTURA en GALICIA
29
4.4.3.2 PERFIL VALORATIVO.
O perfil valorativo móstranos de forma gráfica, os traballadores que
contestaron a cada un dos nove factores de risco psicosocial, e as porcentaxes de
valoración de risco sobre cada un deles.
.
TT: Tempo de Traballo AU (autonomía)
CT: Carga de Traballo DP: Demandas Psicolóxicas
VC: Variedade/ Contido PS: Participación-Supervisión
ITC:Interese polo traballador/Compensación
DR: Desempeño de rol RAS: Relacións e Apoio social
Se observamos a porcentaxe de traballadores situados en cada nivel de risco,
vemos que dos nove factores avaliados, para máis do 60% dos traballadores os
seguintes factores supoñen un nivel de risco favorable: demandas
psicolóxicas (84%), variedade/contido (78%), desempeño de rol
ESTUDO de IDENTIFICACIÓN dos RISCOS PSICOSOCIAIS no SECTOR da PESCA de ALTURA e GRAN ALTURA en GALICIA
30
(74%), interese polo traballador/compensación (73%), e relacións e
apoio social (60%).
Os dous factores que se valoran por máis do 59% dos traballadores nun
nivel de risco moi elevado son a participación/supervisión e o tempo de
traballo.
4.4.3.3 PERFIL DESCRITIVO.
A continuación, no perfil descritivo, podemos ver como se sitúan os
traballadores ante cada pregunta, permitindo coñecer a porcentaxe de elección
de cada opción de resposta.
Os factores foron ordenados de máis a menos desfavorables:´
A. TEMPO DE TRABALLO
Este factor fai referencia a distintos aspectos que teñen que ver coa ordenación e
estruturación temporal da actividade laboral ao longo da semana e de cada día
da semana. Avalía o impacto do tempo de traballo dende a consideración dos
períodos de descanso que permite a actividade, da súa cantidade e calidade e do
efecto do tempo de traballo na vida social.
O 76% dos traballadores califican este factor de risco a un nivel moi elevado
e o 8% a nivel elevado.
A continuación indícanse as respostas dos cuestionario sobre as preguntas que
se formularon relacionadas coa adecuación e a calidade do tempo de traballo e
ESTUDO de IDENTIFICACIÓN dos RISCOS PSICOSOCIAIS no SECTOR da PESCA de ALTURA e GRAN ALTURA en GALICIA
31
tempo de lecer:
Realización do traballo en sábado.
Traballo en domingos e festivos.
Tempo de descanso semanal.
Compatibilidade da vida familiar e social.
Realización do traballo en sábado (pregunta nº 1)
A maioría dos traballadores (83%) que cubriron a enquisa poñen de manifesto
que traballan en sábado sempre, case sempre ou moi a miúdo.
Traballo en domingos e festivos (pregunta nº 2)
O 84% dos traballadores indica que sempre, case sempre ou a miúdo
traballan en domingo o festivo.
Tempo de descanso semanal (pregunta nº 5)
sempre ou case sempre
72 %
a miúdo 11 %
ás veces 16 %
nunca ou case nunca
0 %
sempre ou case sempre
67 %
a miúdo 14 %
ás veces 13 %
nunca ou case
nunca 5 %
ESTUDO de IDENTIFICACIÓN dos RISCOS PSICOSOCIAIS no SECTOR da PESCA de ALTURA e GRAN ALTURA en GALICIA
32
O descanso semanal non é habitual, o 92% sinala que non se realiza nunca,
case nunca e nalgúns casos (31%), realízase ás veces.
Compatibilidade da vida familiar e social (pregunta nº 6)
A compatibilidade da vida familiar e social, supón outro aspecto pendente para o
colectivo de traballadores que cubriron a enquisa, tan só o 9% indica que a
compatibiliza sempre ou case sempre, ou a miúdo.
B. PARTICIPACIÓN/SUPERVISIÓN
Este factor contempla dous xeitos das posibles dimensións do control sobre o
traballo:
1. O que exerce o traballador a través da súa participación en diferentes
aspectos do traballo.
2. O que exerce a organización sobre o traballador a través da supervisión
das súas tarefas.
sempre ou case sempre
1 %
a miúdo 6 %
ás veces 31 %
nunca ou case nunca
61 %
sempre ou case sempre
6 %
a miúdo 3 %
ás veces 29 %
nunca ou case nunca
61 %
ESTUDO de IDENTIFICACIÓN dos RISCOS PSICOSOCIAIS no SECTOR da PESCA de ALTURA e GRAN ALTURA en GALICIA
33
A “supervisión” refírese á valoración que o traballador fai do nivel de
control que os seus superiores inmediatos exercen sobre aspectos diversos
da execución do traballo.
A “participación” explora os distintos niveis de implicación, intervención
e colaboración que o traballador mantén con diferentes aspectos do seu
traballo e da organización.
O 59% dos traballadores pon de manifesto que trátase dun risco moi elevado.
As respostas ás cuestións da enquisa relacionadas con este factor, son as
seguintes:
Participación na introdución de cambios en equipos e materiais.
Participación na introdución de métodos de traballo.
Participación no lanzamento de novos produtos.
Participación na reorganización de áreas de traballo.
Participación na introdución de cambios na dirección.
Participación en contratacións de persoal.
Participación na elaboración de normas de traballo.
Supervisión sobre os métodos.
Supervisión sobre a planificación.
Supervisión sobre o ritmo.
Supervisión sobre a calidade.
ESTUDO de IDENTIFICACIÓN dos RISCOS PSICOSOCIAIS no SECTOR da PESCA de ALTURA e GRAN ALTURA en GALICIA
34
Participación na introdución de cambios en equipos e materiais (pregunta nº 11 a)
A participación no colectivo de traballadores para introducir cambios sobre os
equipos de traballo e os materiais que utilízanse non é habitual. O 41% sinala
recibir tan só información sobre ditos cambios, e 19% sinala que non ten
ningunha participación.
Participación na introdución de métodos de traballo (pregunta nº 11 b)
El 50% dos traballadores sinalan non participar na introdución de métodos de
traballo, y nalgúns casos (37%), indican recibir información.
Participación no lanzamento de novos produtos (pregunta nº 11 c)
A maioría dos traballadores indica non participar no lanzamento de novos
produtos (73%), e no 39% dos casos tan só recibe información.
podo decidir 17 %
consúltaseme 22 %
soamente recibo información
41 %
ningunha participación
19 %
podo decidir 23 %
consúltaseme 26 %
soamente recibo
información 37 %
ningunha
participación 13 %
ESTUDO de IDENTIFICACIÓN dos RISCOS PSICOSOCIAIS no SECTOR da PESCA de ALTURA e GRAN ALTURA en GALICIA
35
Participación na reorganización de áreas de traballo (pregunta nº
11 d)
A falta de participación para reorganizar áreas de traballo por parte do persoal é
habitual na maioría dos casos (67%)
Participación na introdución de cambios na dirección (pregunta nº
11e)
Na maioría dos casos, os traballadores non son partícipes dos cambios
introducidos na dirección da organización (84%).
podo decidir 6 %
consúltaseme 20 %
soamente recibo información
39 %
ningunha
participación 34 %
podo decidir 12 %
consúltaseme 20 %
soamente recibo información
27 %
ningunha
participación 40 %
podo decidir 3 %
consúltaseme 12 %
soamente recibo
información 35 %
ningunha participación
49 %
ESTUDO de IDENTIFICACIÓN dos RISCOS PSICOSOCIAIS no SECTOR da PESCA de ALTURA e GRAN ALTURA en GALICIA
36
Participación en contratacións de persoal (pregunta nº 11 f)
No 77% dos casos ponse de manifesto a falta de participación nas
contratacións de persoal.
Participación na elaboración de normas de traballo (pregunta nº 11 g)
Máis da metade dos traballadores indican non participar na elaboración de
normas de traballo.
Supervisión sobre os métodos de traballo (pregunta nº 12a)
A maioría do persoal que cubriu a enquisa (65%) considera que a supervisión
nos métodos de traballo é axeitada, mentres que o 8% entende que ata é
excesiva.
podo decidir 6 %
consúltaseme 16 %
soamente recibo información
30 %
ningunha participación
47 %
podo decidir 13 %
consúltaseme 20 %
soamente recibo información
35 %
ningunha participación
31 %
non intervén 24 %
insuficente 2 %
axeitada 65 %
excesiva 8 %
ESTUDO de IDENTIFICACIÓN dos RISCOS PSICOSOCIAIS no SECTOR da PESCA de ALTURA e GRAN ALTURA en GALICIA
37
Supervisión sobre a planificación (pregunta nº 12b)
Os traballadores consideran na maioría dos casos (67%), que a supervisión que
realízase sobre la planificación é a axeitada.
Supervisión sobre o ritmo (pregunta 12 c)
Máis da metade do colectivo de traballadores que cubriu a enquisa entende que a
supervisión efectuada sobre o ritmo de traballo é a axeitada (59%).
Supervisión sobre a calidade (pregunta nº 12d)
O 70% do persoal considera que a supervisión sobre a calidade do traballo
realizado é a axeitada. Tan só o 5% entende que é insuficente.
non intervén 23 %
insuficiente 3 %
axeitada 67 %
excesiva 6 %
non intervén 23 %
insuficente 2 %
axeitada 59 %
excesiva 15 %
no interviene 12 %
insuficiente 5 %
axeitada 70 %
excesiva 12 %
ESTUDO de IDENTIFICACIÓN dos RISCOS PSICOSOCIAIS no SECTOR da PESCA de ALTURA e GRAN ALTURA en GALICIA
38
C. AUTONOMÍA
Baixo este factor acóllense aspectos das condicións de traballo referentes á
capacidade e posibilidade individual do traballador para xestionar e tomar
decisións tanto sobre aspectos da estruturación temporal da actividade laboral,
como sobre cuestións de procedemento e organización do traballo. O método
recolle estes aspectos sobre os que proxéctase a autonomía en dous grandes
bloques:
a. Autonomía temporal
Refírese á discreción concedida ao traballador sobre a xestión de algúns aspectos
da organización temporal da carga de traballo e dos descansos, tales como a
elección do ritmo, as posibilidades de alteralo se fose necesario, a súa
capacidade para distribuír descansos durante a xornada e de dispor de tempo de
lecer para atender cuestións persoais.
b. Autonomía decisional
A autonomía decisional fai referencia á capacidade dun traballador para influír no
desenvolvemento cotiá do seu traballo, que maniféstase na posibilidade de tomar
decisións sobre as tarefas a realizar, a súa distribución, a elección de
procedementos e métodos, a resolución de incidencias, etc.
Trátase dun factor de risco psicosocial, no que case a metade dos traballadores
consideran que o nivel de risco é o axeitado.
ESTUDO de IDENTIFICACIÓN dos RISCOS PSICOSOCIAIS no SECTOR da PESCA de ALTURA e GRAN ALTURA en GALICIA
39
Na enquisa abórdase a autonomía decisional na pregunta nº 10, en
diferentes apartados:
Actividades e tarefas.
Distribución de tarefas.
Distribución del espazo de traballo.
Métodos, procedementos e protocolos.
Cantidade de traballo.
Calidade do traballo.
Resolución de incidencias.
Distribución de quendas.
Actividades e tarefas (pregunta nº 10a)
Máis da metade dos traballadores consideran que nunca ou case nunca, ou
ás veces, poden tomar decisións relacionadas coas actividades e tarefas a
realizar.
Distribución de tarefas (pregunta nº 10b)
En relación á toma de decisións sobre a distribución das tarefas, o 67% do
colectivo pon de manifesto que nunca ou case nunca, ou ás veces, pode
intervir neste aspecto.
sempre ou case
sempre 21 %
a miúdo 14 %
ás veces 31 %
nunca ou case nunca
33 %
ESTUDO de IDENTIFICACIÓN dos RISCOS PSICOSOCIAIS no SECTOR da PESCA de ALTURA e GRAN ALTURA en GALICIA
40
Distribución do espazo de traballo (pregunta nº 10c)
O 67% sinala as poucas posibilidades para tomar decisións sobre a distribución
do espazo de traballo. Nunca, case nunca ou ás veces.
Métodos, procedementos e protocolos (pregunta nº 10d)
En canto á toma de decisións sobre como o traballador pode realizar o traballo, o
58% indica que nunca, case nunca e tan só ás veces poden decidir sobre os
métodos, procedementos e protocolos a seguir.
sempre ou case sempre
20 %
a miúdo 12 %
ás veces 29 %
nunca ou case nunca
38 %
sempre ou case sempre
15 %
a miúdo 17 %
ás veces 30 %
nunca ou case
nunca 37 %
sempre ou case sempre
21 %
a miúdo 20 %
ás veces 28 %
nunca ou case nunca
30 %
ESTUDO de IDENTIFICACIÓN dos RISCOS PSICOSOCIAIS no SECTOR da PESCA de ALTURA e GRAN ALTURA en GALICIA
41
Cantidade de traballo (pregunta nº 10e)
Case a metade dos traballadores (48%) entende que nunca ou case nunca
pode tomar decisións sobre a cantidade de traballo a realizar.
Calidade do traballo (pregunta nº 10f)
A toma de decisións sobre a calidade do traballo, nunca ou case nunca, e tan
só ás veces pode adoptarse polos traballadores (64%).
Resolución de incidencias (pregunta nº 1Og)
Máis da metade dos traballadores (66%) sinala que nunca ou case nunca o
ás veces poden tomar decisións sobre la resolución de incidencias.
sempre ou case sempre
13 %
a miúdo 15 %
ás veces 23 %
nunca ou case nunca
48 %
sempre ou case
sempre 14 %
a miúdo 21 %
ás veces 32 %
nunca ou case
nunca 32 %
ESTUDO de IDENTIFICACIÓN dos RISCOS PSICOSOCIAIS no SECTOR da PESCA de ALTURA e GRAN ALTURA en GALICIA
42
Distribución de quendas (pregunta nº 10h)
En canto á toma de decisións sobre a distribución de quendas, máis da metade
dos traballadores sinala que non traballan a quendas (54%).
c. Autonomía temporal
Na enquisa abórdanse as seguintes cuestións relacionadas coa autonomía
temporal:
Posibilidade de atender asuntos persoais.
Distribución de pausas regulamentarias.
Adopción de pausas non regulamentarias.
Determinación do ritmo de traballo.
sempre ou case
sempre 18 %
a miúdo 15 %
ás veces 30 %
nunca ou case nunca
36 %
sempre ou case sempre
6 %
a miúdo 9 %
ás veces 11 %
nunca ou case nunca
19 %
non traballo a quendas
54 %
ESTUDO de IDENTIFICACIÓN dos RISCOS PSICOSOCIAIS no SECTOR da PESCA de ALTURA e GRAN ALTURA en GALICIA
43
Posibilidade de atender asuntos persoais (pregunta nº 3)
A maioría dos traballadores poñen de manifesto as dificultades para atender
asuntos persoais, practicamente nunca ou case nunca.
sempre ou case sempre
2 %
a miúdo 7 %
ás veces 33 %
nunca ou case
nunca 57 %
Distribución de pausas regulamentarias (pregunta nº 7)
A distribución de pausas regulamentarias non é sinxelo de realizar. Así o indica o
84% dos traballadores que cubriron a enquisa, indicando esta posibilidade en
poucas ocasións.
Adopción de pausas non regulamentarias (pregunta nº 8)
A adopción de pausas non regulamentarias tampouco resulta factible en xeral.
sempre ou case sempre
12 %
a miúdo 15 %
ás veces 39 %
nunca ou case nunca
33 %
sempre ou case sempre
10 %
a miúdo 5 %
ás veces 34 %
nunca ou case nunca
50 %
ESTUDO de IDENTIFICACIÓN dos RISCOS PSICOSOCIAIS no SECTOR da PESCA de ALTURA e GRAN ALTURA en GALICIA
44
Determinación do ritmo de traballo (pregunta nº 9)
Para os traballadores tampouco resulta posible a determinación do ritmo de
traballo a seguir, sinalando a maioría que isto nunca, case nunca e tan só ás
veces o poden realizar.
D. CARGA DE TRABALLO
Por carga de traballo enténdese o nivel de demanda de traballo á que o
traballador ten que facer fronte. É dicir, o grao de movilización requirido para
resolver o que esixe a actividade laboral, con independencia da natureza da
carga de traballo (cognitiva, emocional). Enténdese que a carga de traballo é
elevada cando hai moita carga (compoñente cuantitativo) e é difícil (compoñente
cualitativo)
A carga de traballo valórase polos traballadores coma un factor de risco moi
elevado polo 25% e elevado polo 19%.
Este factor valora a carga de traballo a partir das seguintes cuestións:
Presións de tempos
Esforzo de atención
sempre ou case sempre
15 %
a miúdo 8 %
ás veces 31 %
nunca ou case
nunca 45 %
ESTUDO de IDENTIFICACIÓN dos RISCOS PSICOSOCIAIS no SECTOR da PESCA de ALTURA e GRAN ALTURA en GALICIA
45
Cantidade e dificultade da tarefa
Presións de tempos
A presión de tempos valórase a partir dos tempos asinados ás tarefas, a
velocidade que requiren, a execución do traballo e a necesidade de acelerar o
ritmo de traballo en momentos puntuais. Á súa vez, abordan estas cuestións as
seguintes preguntas da enquisa:
Tempo asignado a la tarefa (pregunta nº 23)
Practicamente a metade do colectivo de traballadores (52%) entende que o
tempo dispoñible para realizar o traballo é axeitado sempre ou a miúdo.
sempre ou case sempre
34 %
a miúdo 18 %
ás veces 38 %
nunca ou case
nunca 9 %
Tempo de traballo con rapidez (pregunta nº 24)
Para o 56% dos traballadores, hai que realizar o traballo con rapidez sempre
ou a miúdo.
sempre ou case sempre
32 %
a miúdo 24 %
ás veces 39 %
nunca ou case nunca
4 %
ESTUDO de IDENTIFICACIÓN dos RISCOS PSICOSOCIAIS no SECTOR da PESCA de ALTURA e GRAN ALTURA en GALICIA
46
Aceleración do ritmo de traballo (pregunta nº 25)
O 43% dos traballadores sinala que a miúdo é necesario acelerar o ritmo de
traballo, mentres que o 33% indica que ás veces.
Esforzo de atención
Con independencia da natureza da tarefa, a atención ven determinada tanto pola
intensidade e o esforzo de atención requiridos para procesar as informacións que
se reciben no curso da actividade laboral e para elaborar respostas axeitadas
como pola constancia con que debe ser mantido devandito esforzo.
Os niveis de esforzo atencional poden verse incrementados en situacións en que
se producen interrupcións frecuentes, cando as consecuencias das interrupcións
son relevantes, cando se require prestar atención a múltiples tarefas nun mesmo
momento e cando non existe previsibilidade nas tarefas.. O ítems do método que
recollen estes aspectos son os seguintes:
Tempo de atención (pregunta nº 21)
Máis de la metade dos traballadores (61%) sinala que o tempo que débese
manter unha atención exclusiva no traballo é sempre ou case sempre ou a
miúdo.
sempre ou case sempre
18 %
a miúdo 43 %
ás veces 33 %
nunca ou case nunca
5 %
ESTUDO de IDENTIFICACIÓN dos RISCOS PSICOSOCIAIS no SECTOR da PESCA de ALTURA e GRAN ALTURA en GALICIA
47
Intensidade da atención (pregunta nº 22)
Considéranse moi altos e altos os niveis de atención que débense manter no
traballo (86%).
Atención múltiples tarefas (pregunta nº 27)
O 78% dos que cubriron a enquisa consideran que ás veces e a miúdo durante
o traballo débense atender varias tarefas á vez.
Interrupcións na tarefa (pregunta nº30)
O 73% dos traballadores indican que ás veces hai que deter a tarefa que estase
a realizar para efectuar outra non prevista.
sempre ou case sempre
34 %
a miúdo 27 %
ás veces 22 %
nunca ou case nunca
16 %
moi alta 39 %
alta 47 %
media 9 %
baixa 4 %
moi baixa 0 %
sempre ou case sempre
11 %
a miúdo 31 %
ás veces 47 %
nunca ou case nunca
10 %
ESTUDO de IDENTIFICACIÓN dos RISCOS PSICOSOCIAIS no SECTOR da PESCA de ALTURA e GRAN ALTURA en GALICIA
48
Efecto das interrupcións (pregunta nº 31)
O feito de ter que deter a tarefa para realizar outra non prevista, na maioría dos
casos nunca, case nunca ou ás veces (88%) altera seriamente a tarefa
inicial.
Previsibilidade das tarefas (pregunta nº 32)
En canto á cantidade de traballo a realizar, tal e como indican a maioría dos
traballadores, nunca, case nunca ou ás veces é imprevisible (63%).
sempre ou case
sempre 1 %
a miúdo 7 %
ás veces 73 %
nunca ou case nunca
18 %
sempre ou case sempre
6 %
a miúdo 5 %
ás veces 65 %
nunca ou case nunca
23 %
sempre ou case sempre
11 %
a miúdo 25 %
ás veces 38 %
nunca ou case nunca
25 %
ESTUDO de IDENTIFICACIÓN dos RISCOS PSICOSOCIAIS no SECTOR da PESCA de ALTURA e GRAN ALTURA en GALICIA
49
Cantidade e dificultade da tarefa
A cantidade de traballo que os traballadores deben facer fronte e resolver
diariamente é un elemento esencial da carga de traballo, así coma a dificultade
que supón para o traballador o desempeño das diferentes tarefas. O método
valora estes aspectos nas seguintes preguntas da enquisa:
Cantidade de traballo (pregunta nº 26)
Máis da metade dos traballadores considera que a cantidade de traballo é
elevada (55%), e tan só o 30% entende que é a axeitada.
Dificultade do traballo (pregunta nº 28)
A dificultade do traballo que realízase ás veces resulta difícil ou complicada
(60%).
Necesidade de axuda (pregunta nº 29)
O 58% dos traballadores indica que ás veces, hai tarefas difíciles nas que se
necesita pedir axuda ou consello.
excesiva 9 %
elevada 55 %
axeitada 30 %
escasa 5 %
moi escasa 0 %
sempre ou case
sempre 1 %
a miúdo 9 %
ás veces 60 %
nunca ou case nunca
29 %
ESTUDO de IDENTIFICACIÓN dos RISCOS PSICOSOCIAIS no SECTOR da PESCA de ALTURA e GRAN ALTURA en GALICIA
50
Traballo fora do horario (pregunta nº 4)
Sempre ou a miúdo (64%), faise necesario traballar máis tempo do horario
habitual.
E. RELACIÓNS E APOYO SOCIAL
O factor Relacións Interpersoais fai referencia a todos aqueles aspectos
relacionados coas condicións de traballo que se derivan das relacións que se
establecen entre as persoas nos entornos de traballo. Recolle este factor o
concepto de “apoio social”, entendido como factor moderador do estrés, e que o
método concreta estudando a posibilidade de contar co apoio instrumental ou
axuda doutras persoas do entorno de traballo (xefes, compañeiros,etc.) para
poder realizar axeitadamente o traballo, e pola calidade de tales relacións.
As relacións entre persoas poden ser orixe, con distintas frecuencias e
intensidades, de situacións conflitivas de distinta natureza (distintos xeitos de
violencia, conflitos persoais, etc., ante os cales, as organizacións poden ou non
adoptar certos protocolos de actuación.
sempre ou case sempre
0 %
a miúdo 8 %
ás veces 58 %
nunca ou case nunca
33 %
sempre ou case sempre
40 %
a miúdo 24 %
ás veces 26 %
nunca ou case nunca
9 %
ESTUDO de IDENTIFICACIÓN dos RISCOS PSICOSOCIAIS no SECTOR da PESCA de ALTURA e GRAN ALTURA en GALICIA
51
O 60% dos traballadores considera que se trata dun factor de risco adecuado,
pero o 40% restante entende que é mellorable (8%), elevado (15%) e moi
elevado nun 17% dos casos.
As preguntas do cuestionario relacionadas con este factor de risco son as
seguintes:
Apoio social instrumental de distintas fontes.
Calidade de relaciónelas.
Exposición a conflitos interpersoais.
Exposición a violencia física.
Exposición a violencia psicolóxica.
Exposición a acoso sexual.
Xestión da empresa sobre as situacións de conflito.
Exposición a discriminación.
Apoio social instrumental de distintas fontes (preguntas 16 a-d)
¿Podes contar cos teus xefes? (pregunta nº 16a)
Para a realización dun traballo delicado ou complicado, case a metade dos
traballadores sinala que en poucas ocasións pode contar co apoio ou axuda dos
seus xefes (45%)
ESTUDO de IDENTIFICACIÓN dos RISCOS PSICOSOCIAIS no SECTOR da PESCA de ALTURA e GRAN ALTURA en GALICIA
52
¿Podes contar cos teus compañeiros? (pregunta nº 16b)
A maioría dos traballadores pon de manifesto que pode contar cos seus
compañeiros (53%) cando trátase da realización de traballos complicados.
sempre ou case sempre 42 %
a miúdo 31 %
ás veces 22 %
nunca ou case nunca 3 %
¿Podes contar cos teus subordinados? (pregunta nº 16c)
Tendo en conta que o 46% dos traballadores que cumprimentaron o
cuestionario carecen de subordinados, tan só o 23% sinala que sempre poden
contar cos seus subordinados se as tarefas requiren algún tipo de axuda ou
colaboración.
¿Podes contar con outras persoas que traballan na empresa? (pregunta nº 16d)
Os resultados a esta pregunta non mostran unha tendencia clara, sendo as
respostas moi variadas:
sempre ou case sempre 23 %
a miúdo 7 %
ás veces 15 %
nunca ou case nunca 8 %
ESTUDO de IDENTIFICACIÓN dos RISCOS PSICOSOCIAIS no SECTOR da PESCA de ALTURA e GRAN ALTURA en GALICIA
53
Calidade das relacións (pregunta nº 17)
En canto ás relacións coas persoas que hai que traballar, a maioría sinala que
son boas (82%), e en ningún caso malas.
boas 82 %
regulares 16 %
malas 0 %
no teño
compañeiros 1 %
Exposición a conflitos interpersoais (pregunta nº 18a)
En canto á frecuencia de conflitos interpersoais no traballo, raras veces
prodúcense (76%), e en ningún caso son constantes.
sempre ou case sempre 21 %
a miúdo 10 %
ás veces 18 %
nunca ou case nunca 15 %
non teño, non hai outras persoas
35 %
raras veces 76 %
con frecuencia 9 %
constantemente 0 %
non existen 14 %
ESTUDO de IDENTIFICACIÓN dos RISCOS PSICOSOCIAIS no SECTOR da PESCA de ALTURA e GRAN ALTURA en GALICIA
54
Exposición a violencia física (pregunta 18b)
O 53% dos traballadores sinala que non se producen situacións nas que
interveña a violencia física, e case a metade indica que en raras ocasións
prodúcese (42%).
Exposición a violencia psicolóxica (pregunta 18c)
A metade dos traballadores sinala que raras veces prodúcese violencia
psicolóxica, e o 38% nega que se produza.
raras veces 50 %
con frecuencia 10 %
constantemente 1 %
non existen 38 %
Exposición a acoso sexual (pregunta 18d)
A maioría dos traballadores coincide en indicar que non hai situacións de acoso
sexual (87%).
raras veces 9 %
con frecuencia 2 %
constantemente 1 %
non existen 87 %
raras veces 42 %
con frecuencia 4 %
constantemente 0 %
no existen 53 %
ESTUDO de IDENTIFICACIÓN dos RISCOS PSICOSOCIAIS no SECTOR da PESCA de ALTURA e GRAN ALTURA en GALICIA
55
Xestión da empresa sobre as situacións de conflito (pregunta nº
19)
Ante unha situación de conflito interpersoal entre traballadores, case a metade
sinala que interveñen os mandos intermedios dos traballadores en conflito para
solucionar o problema. O 32% non sabe como xestiona a empresa este tipo de
situacións.
Exposición a discriminación (pregunta nº 20)
O 80% sinala non existir discriminación no traballo.
F. INTERESE POLO TRABALLADOR/COMPENSACIÓN
O interese polo traballador fai referencia ao grado en que a empresa mostra
unha preocupación de carácter persoal e a longo prazo polo traballador. Estas
cuestións maniféstanse na preocupación da organización pola promoción,
formación, desenvolvemento de carreira dos seus traballadores, por manter
deixa que sexan os implicados quen solucionen o tema
12 %
pide aos mandos dos afectados que traten de buscar unha solución ao problema
48 %
ten establecido un procedemento formal de actuación
7 %
non o sei 32 %
sempre ou case sempre
0 %
a miúdo 4 %
ás veces 15 %
nunca ou case
nunca 80 %
ESTUDO de IDENTIFICACIÓN dos RISCOS PSICOSOCIAIS no SECTOR da PESCA de ALTURA e GRAN ALTURA en GALICIA
56
informados aos traballadores sobre tales cuestións así como pola percepción
tanto de seguridade no emprego como da existencia dun equilibrio entre o que o
traballador aporta e a compensación que por iso obtén.
O 12% dos traballadores considera que nos atopamos ante un factor de risco moi
elevado, e un 13% califícao como elevado.
As preguntas do cuestionario relacionadas con este factor de risco son as
seguintes:
Información sobre a formación.
Información sobre as posibilidades de promoción.
Información sobre requisitos para a promoción.
Información sobre a situación da empresa.
Facilidades para o desenvolvemento profesional.
Valoración da formación.
Equilibrio entre esforzo e recompensas.
Satisfacción co salario.
Información sobre a formación (pregunta nº13 a)
A maioría dos traballadores poñen de manifesto que as posibilidades de
formación que proporciona a empresa é axeitada (67%)
non hai información
19 %
insuficente 13 %
é axeitada 67 %
ESTUDO de IDENTIFICACIÓN dos RISCOS PSICOSOCIAIS no SECTOR da PESCA de ALTURA e GRAN ALTURA en GALICIA
57
Información sobre as posibilidades de promoción (pregunta 13b)
En canto ás posibilidades de promoción que a organización ofrece aos
traballadores, a metade indica que non hai información (38%), e que é
insuficiente (12%)
Información sobre requisitos para a promoción (pregunta 13c)
Os requisitos necesarios para poder promocionar, nuns casos son axeitados
(46%), mentres que noutros son insuficentes (42%).
Información sobre a situación da empresa (pregunta 13d)
En canto a este tipo de información, os traballadores sinalan que se carece de
información (52%).
non hai información
38 %
insuficente 12 %
é axeitada 49 %
non hai información
42 %
insuficente 11 %
é axeitada 46 %
non hai información
52 %
insuficente 7 %
é axeitada 40 %
ESTUDO de IDENTIFICACIÓN dos RISCOS PSICOSOCIAIS no SECTOR da PESCA de ALTURA e GRAN ALTURA en GALICIA
58
Facilidades para o desenvolvemento profesional (pregunta nº41)
O 35% dos traballadores sinala que as facilidades para o desenvolvemento
profesional son regulares, mentres que o 31% indica que non hai
posibilidade de desenvolvemento profesional.
axeitadamente 23 %
regular 35 %
insuficentemente 10 %
non existe posibilidade de desenvolvemento profesional
31 %
Valoración da formación (pregunta nº 42)
O 53% dos traballadores considera que a formación que recibe é suficente.
Equilibrio entre esforzo e recompensas (pregunta nº 43)
En canto á correspondencia entre o esforzo que realízase e as
recompensas que proporciona a organización, o 42% dos traballadores
considera que é suficente e o 39% entende que é insuficente nalgúns casos.
moi axeitada 20 %
suficente 53 %
insuficente nalgúns casos 16 %
totalmente insuficente 10 %
moi axeitada 7 %
suficente 42 %
insuficente en algunos casos 39 %
totalmente insuficente 11 %
ESTUDO de IDENTIFICACIÓN dos RISCOS PSICOSOCIAIS no SECTOR da PESCA de ALTURA e GRAN ALTURA en GALICIA
59
Satisfacción co salario (pregunta nº 44)
O 55% dos traballadores está satisfeito co salario que percibe.
G. DESEMPEÑO DO ROL
Este factor considera os problemas que poden derivarse da definición da
cometida de cada posto de traballo. Comprende dous aspectos fundamentais:
- A claridade de rol: esta ten que ver coa definición de funcións e
responsabilidades (que debe facerse, como, cantidade de traballo esperada,
calidade do traballo, tempo asignado e responsabilidade do posto).
- O conflito de rol; fai referencia ás demandas incongruentes, incompatibles ou
contraditorias entre si ou que puidesen supoñer un conflito de carácter ético para
o traballador.
O 25% dos traballadores considera que se trata dun factor de risco moi elevado,
mentres que máis da metade considera que o seu nivel de exposición ao mesmo
é o adecuado.
As preguntas relacionadas no cuestionario con este factor de risco, son as
seguintes:
moi satisfeito 3 %
satisfeito 55 %
insatisfeito 35 %
moi insatisfeito 6 %
ESTUDO de IDENTIFICACIÓN dos RISCOS PSICOSOCIAIS no SECTOR da PESCA de ALTURA e GRAN ALTURA en GALICIA
60
Especificacións dos cometidos.
Especificacións dos procedementos.
Especificacións da cantidade de traballo.
Especificacións da calidade de traballo.
Especificacións dos tempos de traballo.
Especificacións da responsabilidade do posto.
Tarefas irrealizables.
Procedementos de traballo incompatibles con obxectivos.
Conflitos morais.
Instrucións contraditorias.
Asignación de tarefas que exceden o cometido do posto.
Especificacións dos cometidos (pregunta nº 14ª)
En canto ao que se debe facer en relación coas funcións, competencias, e
atribucións no posto de traballo, o 70% do colectivo considera que a
información é clara.
Especificacións dos procedementos (pregunta nº 14b)
Información que se recibe en relación á forma en que se debe realizar o traballo
(procedementos, métodos, protocolos, etc.) é clara ou moi clara na maioría
dos casos (89%).
moi clara 20 %
clara 70 %
pouco clara 9 %
nada clara 0 %
ESTUDO de IDENTIFICACIÓN dos RISCOS PSICOSOCIAIS no SECTOR da PESCA de ALTURA e GRAN ALTURA en GALICIA
61
Especificacións da cantidade de traballo (pregunta nº 14c)
Máis da metade dos traballadores sinalan que a cantidade de traballo que
esperan que se faga é clara (64%).
Especificacións da calidade de traballo (pregunta nº14d)
En cuanto ás especificacións sobre a calidade do traballo, a maioría dos
traballadores considera que son claras (71%).
Especificacións dos tempos de traballo (pregunta nº14e)
O tempo asinado para realizar o traballo é claro e moi claro na maioría dos
casos (79%).
moi clara 20 %
clara 69 %
pouco clara 9 %
nada clara 1 %
moi clara 24 %
clara 64 %
pouco clara 9 %
nada clara 2 %
moi clara 19 %
clara 71 %
pouco clara 7 %
nada clara 2 %
ESTUDO de IDENTIFICACIÓN dos RISCOS PSICOSOCIAIS no SECTOR da PESCA de ALTURA e GRAN ALTURA en GALICIA
62
Especificacións da responsabilidade do posto (pregunta nº 14f)
Os traballadores tamén entenden que a información que se ten sobre a
responsabilidade que tense sobre o posto é clara (54%) e moi clara (19%)
na maioría dos casos.
Tarefas irrealizables (pregunta nº 15a)
O 59% dos enquisados considera que nunca ou case nunca as tarefas
asinadas non se poden realizar por falta de recursos humanos ou materiais.
Procedementos de traballo incompatibles con obxectivos (pregunta
nº15b)
Tan só ás veces, o 46% dos traballadores indica que para realizar as tarefas ás
muy clara 15 %
clara 64 %
poco clara 14 %
nada clara 6 %
moi clara 19 %
clara 54 %
pouco clara 22 %
nada clara 4 %
sempre ou case sempre
0 %
a miúdo 6 %
ás veces 34 %
nunca ou case
nunca 59 %
ESTUDO de IDENTIFICACIÓN dos RISCOS PSICOSOCIAIS no SECTOR da PESCA de ALTURA e GRAN ALTURA en GALICIA
63
veces se salta os métodos establecidos, e o 43% indica que nunca.
Conflitos morais (pregunta nº 15c)
O traballo a realizar, nunca ou case nunca (66%) supón un conflito moral
para os traballadores.
Instrucciones contradictorias (pregunta nº 15d)
O 94% dos traballadores indica que nunca, case nunca, e tan só ás veces
recibe instrucións contraditorias.
sempre ou case sempre
1 %
a miúdo 4 %
ás veces 31 %
nunca ou case
nunca 63 %
sempre ou case
sempre
1 %
a miúdo 9 %
ás veces 46 %
nunca ou case nunca
43 %
sempre ou case sempre
0 %
a miúdo 8 %
ás veces 25 %
nunca ou case
nunca 66 %
ESTUDO de IDENTIFICACIÓN dos RISCOS PSICOSOCIAIS no SECTOR da PESCA de ALTURA e GRAN ALTURA en GALICIA
64
Asignación de tarefas que exceden o cometido do posto (pregunta nº
15e)
O 94% dos enquisados sinala que nunca, case nunca ou ás veces, debe asumir
responsabilidades, labores ou tarefas que non entran dentro das funcións do
posto de traballo.
H. VARIEDADE/CONTIDO
Este factor comprende a sensación de que o traballo ten un significado e
utilidade en si mesmo para o traballador, no conxunto da empresa e para a
sociedade en xeral, sendo recoñecido, ademais, e apreciado e ofrecendo ao
traballador un sentido máis alá das contraprestacións económicas.
Tan só o 4% dos traballadores que cubriron o cuestionario considera que se trata
dun factor de risco moi elevado.
A variedade/contido é un factor de risco que se mide en preguntas do
cuestionario que estudan en que medida o traballo está deseñado con tarefas
variadas e como se trata dun traballo importante que goza do recoñecemento do
ámbito do traballador. As preguntas son as seguintes:
sempre ou case sempre
1 %
a miúdo 3 %
ás veces 37 %
nunca ou case nunca
58 %
ESTUDO de IDENTIFICACIÓN dos RISCOS PSICOSOCIAIS no SECTOR da PESCA de ALTURA e GRAN ALTURA en GALICIA
65
Traballo rutineiro.
Sentido do traballo.
Contribución do traballo.
Recoñecemento do traballo por superiores.
Recoñecemento do traballo por compañeiros.
Recoñecemento do traballo por clientes.
Recoñecemento do traballo por familia.
Traballo rutineiro (pregunta nº 37)
A metade dos traballadores indica que o seu traballo lle resulta bastante (37%)
o moi rutineiro (13%).
Sentido do traballo (pregunta nº 38)
O 93% dos traballadores considera que o seu traballo ten moito ou bastante sentido.
non 11 %
ás veces 38 %
bastante 37 %
moito 13 %
moito 44 %
bastante 49 %
pouco 6 %
nada 0 %
ESTUDO de IDENTIFICACIÓN dos RISCOS PSICOSOCIAIS no SECTOR da PESCA de ALTURA e GRAN ALTURA en GALICIA
66
Contribución do traballo (pregunta nº 39)
O 89% dos traballadores considera que o seu traballo é importante ou moi
importante.
Recoñecemento do traballo por superiores (pregunta nº 40a)
O 72% dos traballadores considera que o seu traballo está valorado polos
superiores ás veces ou a miúdo.
Recoñecemento do traballo por compañeiros (pregunta nº 40b)
Practicamente a metade do colectivo que cubriu a enquisa (49%) sinala que o
seu traballo é recoñecido polos traballadores.
non é moi importante
2 %
é importante 50 %
é moi importante 39 %
non o sei 8 %
sempre ou case
sempre 18 %
a miúdo 34 %
ás veces 38 %
nunca ou case nunca
8 %
Non teño, non trato 1 %
ESTUDO de IDENTIFICACIÓN dos RISCOS PSICOSOCIAIS no SECTOR da PESCA de ALTURA e GRAN ALTURA en GALICIA
67
Recoñecemento do traballo polos clientes (pregunta nº 40c)
Neste caso a maioría dos traballadores non teñen relación cos clientes, nos casos en que
si teñen relación con clientes, sinalan que estes ás veces recoñecen o seu traballo.
Recoñecemento do traballo pola familia (pregunta nº 40d)
O 82% dos traballadores considera que o seu traballo sempre ou a miúdo, é
recoñecido pola familia.
sempre ou case
sempre 18 %
a miúdo 49 %
ás veces 29 %
nunca ou case nunca
3 %
Non teño, non trato 0 %
sempre ou case sempre
2 %
a miúdo 5 %
ás veces 19 %
nunca ou case nunca
4 %
non teño, non trato 69 %
sempre ou case sempre
48 %
a miúdo 34 %
ás veces 13 %
nunca ou case nunca
3 %
non teño, non trato 1 %
ESTUDO de IDENTIFICACIÓN dos RISCOS PSICOSOCIAIS no SECTOR da PESCA de ALTURA e GRAN ALTURA en GALICIA
68
I. DEMANDAS PSICOLÓXICAS
As demandas psicolóxicas refírense á natureza das distintas esixencias ás que hai
que facer fronte no traballo. Tales demandas adoitan ser de natureza cognitiva e
de natureza emocional.
Trátase dun factor de risco ao que a maioría dos traballadores (84%) consideran
que están expostos nun nivel de risco axeitado.
As esixencias cognitivas veñen definidas polo grao de presión ou
mobilización e de esforzo intelectual ao que debe facer fronte o traballador
no desempeño das súas tarefas (procesamento de información do ámbito
ou do sistema de traballo a partir de coñecementos previos, actividades de
memorización e recuperación de información da memoria, de razoamento
e busca de solucións, etc.). Desta forma o sistema cognitivo vese
comprometido en maior ou menor medida en función das esixencias do
traballo en canto á demanda de manexo de información e coñecemento,
demandas de planificación, toma de iniciativas, etc.
Prodúcense esixencias emocionais naquelas situacións nas que o
desempeño da tarefa leva consigo un esforzo que afecta ás emocións que
o traballador pode sentir. Con carácter xeral, tal esforzo vai dirixido a
reprimir os sentimentos ou emocións e a manter a compostura para dar
resposta ás demandas do traballo, por exemplo no caso de trato con
pacientes, clientes, etc.
O esforzo de ocultación de emocións pode tamén, en ocasións, ser realizado
dentro do propio ámbito de traballo; cara os superiores, subordinados, etc.
ESTUDO de IDENTIFICACIÓN dos RISCOS PSICOSOCIAIS no SECTOR da PESCA de ALTURA e GRAN ALTURA en GALICIA
69
As esixencias emocionais poden derivarse tamén do nivel de implicación,
compromiso ou involucración nas situacións emocionais que se derivan das
relacións interpersoais que se producen no traballo e, de forma especial, de
traballos en que tal relación ten un compoñente emocional importante (persoal
sanitario, docentes, servizos sociais, etc.)
Outra fonte de esixencia emocional é a exposición a situacións de alto impacto
emocional, aínda cando non necesariamente exista contacto con clientes.
As preguntas do cuestionario relacionadas coas esixencias psicolóxicas son as
seguintes:
Requirimentos de aprendizaxe.
Requirimentos de adaptación.
Requirimentos de iniciativas.
Requirimentos de memorización.
Requirimentos de creatividade.
Requirimentos de aprendizaxes (pregunta nº 33a)
O 48% dos traballadores sinala que o seu traballo require ás veces aprender
cousas ou métodos de traballo novos.
sempre ou case sempre
9 %
a miúdo 20 %
ás veces 48 %
nunca ou case nunca
22 %
ESTUDO de IDENTIFICACIÓN dos RISCOS PSICOSOCIAIS no SECTOR da PESCA de ALTURA e GRAN ALTURA en GALICIA
70
Requirimentos de adaptación (pregunta nº 33b)
O 78% dos enquisados sinala que ás veces e a miúdo o traballo require
adaptarse a novas situacións.
Requirimentos de iniciativas (pregunta nº 33c)
O 40% dos traballadores indica que o seu traballo require tomar iniciativas ás
veces.
Requirimentos de memorización (pregunta nº 33d)
Máis da metade dos traballadores (62%) entende que o seu traballo ás veces
ou a miúdo require de memorización.
sempre ou case sempre
7 %
a miúdo 26 %
ás veces 52 %
nunca ou case nunca
14 %
sempre ou case sempre
17 %
a miúdo 20 %
ás veces 40 %
nunca ou case nunca
22 %
sempre ou case sempre
22 %
a miúdo 29 %
ás veces 33 %
nunca ou case
nunca
15 %
ESTUDO de IDENTIFICACIÓN dos RISCOS PSICOSOCIAIS no SECTOR da PESCA de ALTURA e GRAN ALTURA en GALICIA
71
Requirimentos de creatividade (pregunta nº 33e)
O 69% dos traballadores considera que o seu traballo nunca ou ás veces
require de creatividade.
As preguntas do cuestionario relacionadas coas esixencias emocionais son as
seguintes:
Requirimentos de trato con persoas.
Ocultación de emocións ante superiores.
Ocultación de emocións ante subordinados.
Ocultación de emocións ante compañeiros.
Ocultación de emocións ante clientes.
Exposición a situacións de impacto emocional.
Demandas de resposta emocional.
Requirimentos de trato con persoas (cuestionario 33f)
A maioría dos traballadores (88%) sinala que o seu traballo nunca ou ás veces
require ter trato con persoas que non están empregadas na organización.
sempre ou case sempre
14 %
a miúdo 16 %
ás veces 38 %
nunca ou case
nunca 31 %
sempre ou case sempre
2 %
a miúdo 9 %
ás veces 23 %
nunca ou case nunca
65 %
ESTUDO de IDENTIFICACIÓN dos RISCOS PSICOSOCIAIS no SECTOR da PESCA de ALTURA e GRAN ALTURA en GALICIA
72
Ocultación de emocións ante superiores (pregunta nº 34a)
Nunca ou case nunca, os traballadores teñen que ocultar as súas emocións
ante os seus superiores. Así o sinala o 37% dos enquisados.
Ocultación de emociones ante subordinados (pregunta nº34b)
En canto aos temas relacionados con ocultar as emocións ante os subordinados,
as respostas son moi variadas.
Ocultación de emocións ante compañeiros (pregunta nº 34c)
O 40% sinala que nunca ou case nunca ten que ocultar as súas emocións
ante os compañeiros.
sempre ou case sempre
19 %
a miúdo 9 %
ás veces 28 %
nunca ou case
nunca 37 %
non teño, non trato 6 %
sempre ou case sempre
11 %
a miúdo 12 %
ás veces 22 %
nunca ou case nunca
20 %
Non teño, non trato 34 %
ESTUDO de IDENTIFICACIÓN dos RISCOS PSICOSOCIAIS no SECTOR da PESCA de ALTURA e GRAN ALTURA en GALICIA
73
Ocultación de emocións ante clientes (pregunta nº 34d)
As respostas que os traballadores proporcionaron a esta pregunta, son moi
variadas.
sempre ou case sempre
6 %
a miúdo 4 %
ás veces 11 %
nunca ou case nunca
29 %
non teño, non trato 49 %
Exposición a situacións de impacto emocional (pregunta nº 35)
A maioría dos traballadores (76%) indica que o seu tipo de traballo non
implica estar exposto a situacións de impacto emocional nunca, ou tan
só ás veces.
sempre ou case sempre
10 %
a miúdo 12 %
ás veces 37 %
nunca ou case nunca
40 %
non teño, non trato 0 %
sempre ou case sempre
14 %
a miúdo 9 %
ás veces 45 %
nunca ou case
nunca 31 %
ESTUDO de IDENTIFICACIÓN dos RISCOS PSICOSOCIAIS no SECTOR da PESCA de ALTURA e GRAN ALTURA en GALICIA
74
Demandas de resposta emocional (pregunta nº 36)
O 77% dos traballadores indica que nunca espérase que o colectivo proporcione
unha resposta ante problemas que se poidan dar de tipo emocional.
sempre ou case sempre
1 %
a miúdo 4 %
ás veces 17 %
nunca ou case
nunca 77 %
ESTUDO de IDENTIFICACIÓN dos RISCOS PSICOSOCIAIS no SECTOR da PESCA de ALTURA e GRAN ALTURA en GALICIA
75
4.5 ESTUDO CUALITATIVO. ENTREVISTAS EN PROFUNDIDADE
4.5.1 INTRODUCIÓN
O estudo cualitativo realizouse a través entrevistas en profundidade dirixidas ao
ámbito familiar máis próximo do traballador.
As preguntas formuladas están relacionadas cos riscos psicosociais que se
identifican baixo o punto de vista dos entrevistados, reflectindo de que xeito
estes supón un impacto no ámbito familiar e na saúde do traballador.
As entrevistas facilitaron unha visión máis real sobre a interrelación mariñeiro-
familia, e sobre a incidencia dos riscos psicosociais no ámbito familiar: situacións
reais sobre as xornadas laborais, tipoloxía de quendas, nocturnidade, períodos de
afastamento familiar motivado polas campañas de pesca de altura e gran altura
de Galicia.
4.5.2 RESULTADOS
A continuación, preséntanse os principais resultados reforzados mediante
transcricións literais daqueles comentarios que se consideraron relevantes e de
interese para o estudo. Agrúpanse en torno aos seguintes bloques temáticos que
se trataron:
1. Información xeral.
2. Exposición a factores de risco psicosocial no traballo (coñecemento que o
familiar ten sobre a organización do traballo do mariñeiro).
3. Interrelación mariñeiro-familia.
4. Posibles solucións.
ESTUDO de IDENTIFICACIÓN dos RISCOS PSICOSOCIAIS no SECTOR da PESCA de ALTURA e GRAN ALTURA en GALICIA
76
4.5.2.1 INFORMACIÓN XERAL
As participantes nas entrevistas son mulleres casadas con mariñeiros que levan
toda a vida dedicándose ao traballo "no mar", ocupando na maioría dos casos o
posto de traballo de mariñeiro, e noutros, tras moitos anos de traballo como
mariñeiro, ocupando nos últimos anos outros postos de traballo como o de
contramestre, patrón de costa ou patrón de pesca.
“Toda la vida. Mi marido casi tiene edad de jubilación. Le quedan 2 o 3 añitos para
jubilarse, pero lleva casi desde niño. Empezó con 16 años”
“Se dedica a esto desde os 17 años y tiene 41 años”
“Trabaja de marinero desde hace 31 años”
“Mi marido ahora está de patrón de costa, pero antes estaba de marinero y luego de
contramaestre”
“Trabajó de marinero muchos años. Ahora es patrón de pesca de altura”
Trátase de relacións moi longas, nas que as mulleres dos mariñeiros se
converteron no seu piar esencial e apoio incondicional durante o transcurso dos
anos, tanto no que ao seu traballo se refire, coma no que á vida familiar supón.
Son coñecedoras do traballo dos seus maridos, a dureza das condicións dos seus
traballos, o que esixe, o que o seu traballo implica, e o papel que están
destinadas a exercer. A tónica habitual das entrevistadas reflicte a súa valentía e
enteireza para manter o equilibrio familiar cos seus maridos e os seus fillos.
“Llevamos 30 años juntos. Siempre he tratado que todo estuviera bien, porque sé que
su traballo es muy duro”
“La mujer marinera asume todo eso. Es un amor incondicional”
“Llevamos juntos 18 años”
ESTUDO de IDENTIFICACIÓN dos RISCOS PSICOSOCIAIS no SECTOR da PESCA de ALTURA e GRAN ALTURA en GALICIA
77
4.5.2.2 EXPOSICIÓN FACTORES DE RISCO PSICOSOCIAL NO TRABALLO
É denominador común nas entrevistadas, destacar a dureza das condicións de
traballo no barco e os longos períodos de afastamento que implica, en función
das mareas, do tipo de pesca e do armador.
Unha das características principais do traballo, son os períodos longos en que o
colectivo de traballadores está embarcado. A tendencia consiste en períodos que
oscilan entre tres e seis meses, permanecendo en terra dende quince días a dous
meses, aínda que tamén hai casos nos que o traballador se ausenta dúas
semanas e descansa en terra dous días.
“Cada 18 o 20 días, está dos días en casa”
“Lo mínimo son tres meses y lo que más esté. El llegó a echar hasta once meses sin
venir a casa”
“Normalmente, está 4 o 5 meses fuera y en casa dos meses. Esa es la media”
Destacan as xornadas laborais prolongadas, nas que os descansos e as
pausas soen escasear.
“El trabaja las 24 horas. Es el máximo responsable. Está en guardia 24 horas al día
durante os meses que sean”
“Todo el día está pescando. Ás veces puede dormir 6 horas, ás veces 10 horas, otras
veces son 4 horas, y si hay un problema, pues seguido”
“Mi marido trabaja de noche y unas horas de día”
“Lo que es su traballo suele estar desde las siete de la mañana hasta la una en el puesto,
con un descanso de hora y media para comer y siesta”
Hai casos nos que cando os traballos realízanse pola noite, a adaptación do
traballador ao ritmo de vida en terra, faise moi difícil e complicada.
ESTUDO de IDENTIFICACIÓN dos RISCOS PSICOSOCIAIS no SECTOR da PESCA de ALTURA e GRAN ALTURA en GALICIA
78
“El está de guardia por la noche, entonces tiene el horario cambiado. Imposible cambiar
el chip… las noches son prácticamente en vela… es un hombre bastante fuerte, y aguanta
bastante. Lo vamos llevando”
Un dos elementos clave para os traballadores son as relacións entre
compañeiros, tanto para a realización dos traballos coma para unha convivencia
en harmonía. Neste sentido, as entrevistadas poñen de manifesto que estas
adoitan ser normais, aínda que non deixan de coincidir en que o feito de
permanecer nun barco durante tanto tempo, fai que todo lles afecte máis.
Non hai que esquecer que a diferenza de calquera tipo de traballo que se realice
en terra, eles non poden saír a dar unha volta, desconectar tomando algo en
calquera bar, nin durmir na casa todos os días.
“Eso depende de os barcos. De las tripulaciones. Siempre hay alguno que es más afín a
ti. Ahora mismo, nas tripulaciones hay pocos. Mi marido es un hombre abierto.”
“Pienso que las relaciones a bordo no son del todo malas. Ha tenido sus roces. Por lo que
él me cuenta, las cosas afectan mucho más, porque son 24 horas seguidas con la gente”
“A partir de las 16 semanas, es de locos estar en el barco. Te empieza a molestar todo, y
te das cuenta de que eres tú el que te estorbas”
As entrevistadas sinalan como os seus respectivos maridos, durante o tempo que
está embarcado, se sente illado, e como a pesar de ser traballadores veteranos
que levan toda a vida traballando "no mar", incide sobre a súa saúde, sobre
todo dende un punto de vista psicolóxico.
“… tú te metes na máquina de el tiempo. Para ti no ha cambiado nada, mientras que tu
vida cambia de manera brutal: se puede morir tu padre, etc.”
“El es fuerte. Ahora tiene ansiedad… los años también cuentan”
O feito de estar afastado da súa familia e do seu ámbito máis próximo, tamén
afecta no colectivo de traballadores:
ESTUDO de IDENTIFICACIÓN dos RISCOS PSICOSOCIAIS no SECTOR da PESCA de ALTURA e GRAN ALTURA en GALICIA
79
“Lo que es el traballo, él lo lleva bien. Lo que lleva mal es estar fuera de casa, no ver a
sus hijos, ni a su mujer, no ve más que el mar…”
“Psicológicamente lo va llevando. Ás veces tristón, porque bueno, no deja de ser un
barco en el que estás ahí encerrado”
“Son ya tantos años que cada vez te cuesta más. El problema es salir de casa. Cuesta
muchísimo”
En canto á comunicación cos familiares e o ámbito máis próximo aos
traballadores, normalmente, esta é vía satélite, o cal supón un custo moi
elevado. O contacto telefónico adoita ser semanal e nalgúns casos diario por
correo electrónico.
“Nos llama una vez a la semana por teléfono. Correo electrónico todos os días. Una vez a
la semana porque es carísimo”
“Me llama vía satélite desde el barco dos veces. El correo va fatal”
4.5.2.3 INTERRELACIÓN MARIÑEIRO-FAMILIA
A relación familiar mariñeiro-familia, normalmente reséntese en ambos os dous
sentidos:
Cando o traballador está fóra da casa embarcado, os longos períodos de
afastamento implican que as mulleres leven as rendas da vida familiar durante a
ausencia dos seus maridos, o cal dificulta que elas poidan compatibilizar o
traballo en caso co traballo fóra de casa. Sobre todo, cando os traballadores
teñen fillos.
“Nuestros hijos son ya mayores. Tenemos nietos. Yo me he dedicado casi toda mi vida de
casada a cuidar de mi casa y mis hijos, porque si el se iba… además cuando teníamos a
os niños pequeñitos él estaba muchos meses fuera. Es que puede ser hasta traumático”
“Tenemos dos hijos. No puedo trabajar. Tengo que cuidar a os niños. Me es imposible. Al
estar mi marido fuera, yo tengo que estar con elos. El cole, la comida, la casa, si se
ponen enfermos….lo que sea”
ESTUDO de IDENTIFICACIÓN dos RISCOS PSICOSOCIAIS no SECTOR da PESCA de ALTURA e GRAN ALTURA en GALICIA
80
“El peso familiar lo llevo todo. Trabajo por las mañanas, y por las tardes tiene que ser
muy organizado todo, porque estoy yo sola. Soy autónomo. Hago el horario como puedo”
“No queda otra. El peso de todo lo llevo yo. Tuve mi propio negocio, durante 10 años
estuve trabajando pero no era capaz. Llegó un momento que dices o los niños solos, o lo
dejo. Cuando llega tu marido no tienes tiempo de estar con él. Era imposible y lo tuve
que dejar”
“Es imposible conciliar una vida familiar normal, por lo menos la figura de la madre”
As mulleres a pesar de ser o piar e apoio incondicional dos seus maridos, e as
protagonistas do equilibrio familiar, tamén sofren as ausencias tan prolongadas.
“Te haces a la idea pero no te queda otra. Yo cada día lo paso peor. Y también por él,
porque él está solo. Yo al fin y al cabo tengo a os niños, a la familia, pero él no”
“Todos tenemos días buenos y días malos. En ese aspecto yo soy más fuerte que él, yo
soy su apoyo”
“Yo lo llevo mal. No me acostumbro”
As entrevistadas consideran que os seus maridos se perden moitas cousas da
familia, coinciden no difícil que é para os fillos entender a ausencia tan
prolongada dos pais cando se embarcan. En cada etapa do seu desenvolvemento
sófreno de distinto xeito: cando son moi pequenos, en moitos casos non
recoñecen os seus pais cando regresan despois dun longo período de ausencia,
cando son máis maiores non acertan a entender por que tardan tanto tempo en
ver o seu pai.
“Os de tierra tienen sus puentes, sus fines de semana, sus Navidades, él la Navidad la
cogerá o no, los cumples de los hijos no suele estar. Se lo pierde casi todo”
As mulleres xogan un papel esencial nestes períodos de ausencia, facendo de pai
e de nai, e procurando manter o recordo do pai e se é posible que se vexan
aproveitando as posibilidades das novas tecnoloxías.
ESTUDO de IDENTIFICACIÓN dos RISCOS PSICOSOCIAIS no SECTOR da PESCA de ALTURA e GRAN ALTURA en GALICIA
81
“Cuando teníamos a os niños pequeñitos, él estaba muchos meses fuera. Puede ser hasta
traumático. Llega un momento que a ti te afecta muchísimo, a él, a os niños…”
“A mí me ocurrió que mi marido se iba ocho meses, y mi hijo no conocía a su padre
cuando volvía. Y eso es un trauma horroroso. Horrible.”
“Os niños lo lleva muy mal. El mayor ya entiende más. Lo pasa mal pero ya no se lo
toma como el pequeño. Todos os días me preguntan. Ahora está para venir, le deben
quedar 20 días, ás veces tengo que mentir…”
Cando o traballador volve á casa, é habitual que necesite un período de
adaptación que en moitas ocasións se fai moi complicado, porque se sente alleo
ao núcleo familiar. Os períodos de ausencia durante tempo nun barco, afastado
da súa vida real, tendo por todo escenario o mar, inciden sobre a súa volta á
vida familiar e ao seu ámbito máis próximo.
En moitos casos, a situación agrávase cando os fillos son pequenos e non lles
recoñecen, ou ben, cando son espectadores de como os nenos se dirixen ás súas
nais para calquera decisión ou permiso que soliciten.
“…cuando se fue tenía ocho meses y cuando regresó tenía casi año y medio. De pierden
mucho en cuanto a relación con él. Cuando llega la pequeña se extraña un poco, ahora
ya no…”
“Cuando vuelve a casa es todo armonía, pero le cuesta”
As entrevistadas tamén coinciden en sinalar, que cando os seus maridos están en
terra, se aproveita para facer todo tipo de actividades e gozar do tempo libre.
“Al principio todo es como una fiesta”
“Cuando él está la vida familiar es mucho más relajada. Hacemos un montón de cosas.
Intentamos ir de vacaciones, cosas diferentes”
Os principais problemas que as entrevistadas perciben sobre os traballadores
asociados ás características antes descritas de afastamento, falta de intimidade,
ESTUDO de IDENTIFICACIÓN dos RISCOS PSICOSOCIAIS no SECTOR da PESCA de ALTURA e GRAN ALTURA en GALICIA
82
soidade, etc. inciden directamente sobre a súa saúde mental e física,
especialmente en canto ao tipo de alimentación que levan no barco.
“De salud está bien. Lo malo es lo psicológico”
“Psicológicamente se resienten por la vida laboral”
“Yo creo que no te vas a encontrar con ningún marinero con problemas de tensión,
colesterol, porque viven con ansiedad, por la alimentación es lo más barato y muchos
armadores es lo que meten a bordo para la gente”
“No tienes comida fresca, lo único que comes fresco es pesca”
4.5.2.4 POSIBLES SOLUCIÓNS
Para concluír indicar que as posibles solucións que se indican son escasas, entre
outras cousas, asumen que se trata dun colectivo que polas características do
sector pesqueiro, moitas das súas particularidades non se poden eliminar, pero si
mellorar nas seguintes liñas:
Anticipar a idade de xubilación máis da recoñecida na actualidade. As
entrevistadas cuxos maridos están ás portas da xubilación esperan que chegue
ese momento canto antes para poder vivir.
“Yo lo que veo es que se jubilen antes”
Unha mellora que se propón é a de conseguir axudas procedentes da
Administración Pública para minorar o custo da comunicación vía satélite que hai
na actualidade.
“Aplicar una tarifa a esa gente que vive en un barco durante seis meses…”
“Llevamos muchísimo dinero gastado en hablar por teléfono, cuando en otros países el
Gobierno daba subvenciones o ayudas a la gente que estaba embarcada y hablan con
tarifas muchísimo más baratas”
ESTUDO de IDENTIFICACIÓN dos RISCOS PSICOSOCIAIS no SECTOR da PESCA de ALTURA e GRAN ALTURA en GALICIA
83
4.6 MÉTODO DELPHI
4.6.1 INTRODUCIÓN
O método Delphi como fonte de información cualitativa/subxectiva, é un método
de estruturación dun proceso de comunicación grupal que resulta efectivo para
poder tratar unha situación complexa.
A posta en práctica deste método consistiu en formular mediante formularios, a
un grupo de expertos ou especialistas na materia, integrado por profesionais de
perfís variados vinculados ao sector pesqueiro, para a súa cumprimentación,
cuestións relacionadas coa exposición dos traballadores a factores de risco
laboral, e así poder coñecer as súas opinións e a súa visión ao respecto.
A cumprimentación dos formularios realízase en dúas roldas para que o seu
resultado final proporcione solucións consensuadas ante posibles situacións
susceptibles de risco para os traballadores do sector pesqueiro. Nos resultados
incorpóranse respostas ás preguntas abertas que se formularon.
4.6.2 RESULTADOS
Os temas a tratar, xiran en torno aos seguintes bloques temáticos:
Factores relacionados co contexto de traballo
Factores relacionados co contido de traballo
A formación como ferramenta de mellora
Factores relacionados co contexto de traballo
Factores de risco psicosocial que se relacionan no contexto do traballo, como a
cultura da organización, poder de decisión e control, o papel ou rol que o
traballador ten na organización, son canto menos importantes para os expertos
que cumpriron o formulario.
ESTUDO de IDENTIFICACIÓN dos RISCOS PSICOSOCIAIS no SECTOR da PESCA de ALTURA e GRAN ALTURA en GALICIA
84
Fonte: Elaboración propia
Posibles instrumentos sobre os que incidir na cultura da prevención segundo
os participantes son:
- Concienciación e sensibilización dirixida ao armador sobre a posta en marcha
dunha cultura preventiva na organización como garantía de seguridade e saúde
laboral dos traballadores.
- Modificacións ou adaptacións sobre as políticas preventivas da organización en
consonancia coas necesidades do colectivo.
- Charlas informativas periódicas dirixidas a mandos intermedios para reforzar a
seguridade e saúde no traballo.
- Charlas informativas periódicas dirixidas a traballadores para inculcar hábitos
de traballo axeitados.
O papel ou rol que o traballador ten na organización resulta moi claro para
algúns traballadores, mentres que para outros se fai necesario incidir sobre iso
mediante información e comunicación.
0% 0%
40%
40%
20%
CULTURA DA ORGANIZACIÓN
Nada importante
Escasamenteimportante
Término medio
Importante
Moi importante
ESTUDO de IDENTIFICACIÓN dos RISCOS PSICOSOCIAIS no SECTOR da PESCA de ALTURA e GRAN ALTURA en GALICIA
85
Fonte: Elaboración propia
En canto ao papel do superior xerárquico sobre os traballadores ao seu cargo,
os expertos sinalan as dificultades que hai entre uns e outros, atribuíndose como
principais causas o abismo cultural entre mandos e traballadores, problemas de
comunicación debido ao idioma e o medo á perda do traballo. Como posibles
solucións ponse de manifesto, mellorar a comunicación a través de información e
formación axeitada, e recoller as opinións e suxestións dos subordinados.
Fonte: Elaboración propia
0% 0%
33%
50%
17%
PAPEL OU ROL NA ORGANIZACIÓN
Nada importante
Escasamenteimportante
Término medio
Importante
Moi importante
0% 0%
17%
33%
50%
PODERES DE DECISIÓN E CONTROL
Nada importante
Escasamenteimportante
Término medio
Importante
Moi importante
ESTUDO de IDENTIFICACIÓN dos RISCOS PSICOSOCIAIS no SECTOR da PESCA de ALTURA e GRAN ALTURA en GALICIA
86
Os cursos específicos en materia de liderazgo, xestión de conflitos, e xestión de
equipos para reforzar o poder de decisión e control, son moi importantes para
calquera colectivo. No sector pesqueiro, os expertos indican que este tipo de
cursos se imparten nalgúns casos, pero non sempre.
Por outra banda, e en liña cos factores anteriores, as relacións interpersoais e as
interrelacións con problemas familiares ou sociais, valóranse moito como un
factor de risco ao que está exposto o traballador. En ambos os dous casos, a
maioría dos profesionais que cumpriron o cuestionario, outorgan importancia a
estes factores de risco.
Fonte: Elaboración propia
0% 0%
33%
17%
50%
INTERRELACIÓNS CON PROBLEMAS FAMILIARES
OU SOCIAIS
Nada importante
Escasamenteimportante
Término medio
Importante
Moi importante
ESTUDO de IDENTIFICACIÓN dos RISCOS PSICOSOCIAIS no SECTOR da PESCA de ALTURA e GRAN ALTURA en GALICIA
87
Fonte: Elaboración propia
En canto ás situacións que poden ser constitutivas de factores de risco para
os traballadores do sector pesqueiro, é importante sinalar as seguintes e a súa
valoración por parte dos participantes que cumpriron os formularios:
A relación entre compañeiros é de especial relevancia. Os expertos coinciden
en valorar esta situación de gran importancia (67%).
Fonte: Elaboración propia
0% 0%
16%
17%
67%
RELACIÓNS INTERPERSOAIS
Nada importante
Escasamenteimportante
Término medio
Importante
Moi importante
0% 0% 0%
33%
67%
RELACIÓN ENTRE COMPAÑEIROS
Nada importante
Escasamenteimportante
Término medio
Importante
Moi importante
ESTUDO de IDENTIFICACIÓN dos RISCOS PSICOSOCIAIS no SECTOR da PESCA de ALTURA e GRAN ALTURA en GALICIA
88
Algúns participantes indican que os traballadores reciben formación para
traballar sobre este tema mediante cursos sobre traballo en equipo e
comunicación. Tamén sinalan que moitas veces se asume como algo que é así e
non se fai nada máis.
Como posibles solucións, indican fomentar espazos no propio buque e tempos
que permitan interactuar cos compañeiros de traballo.
A falta de intimidade, a distancia dos seres queridos e as condicións hixiénico
sanitarias, son situacións que se valoran en ambos os dous casos de forma
importante. E é a distancia dos seres queridos a situación que se valora como
moi importante por algúns expertos.
Fonte: Elaboración propia
A distancia dos seres queridos é unha situación inevitable, cuxos efectos
sobre os traballadores se poden paliar facilitando a comunicación con maior
frecuencia, accedendo a algún tipo de axuda ou subvención pública que poida
minorar o custo económico que supón manter o contacto telefónico en alta mar.
0% 0%
50%
33%
17%
FALTA DE INTIMIDADE
Nada importante
Escasamenteimportante
Término medio
Importante
Moi importante
ESTUDO de IDENTIFICACIÓN dos RISCOS PSICOSOCIAIS no SECTOR da PESCA de ALTURA e GRAN ALTURA en GALICIA
89
Fonte: Elaboración propia
Situacións como a falta de interacción social, e a falta de mobilidade física ou do
espazo de ocio por tratarse do mesmo lugar no que se realizan os traballos
durante o tempo que permanecen embarcados, son tamén importantes para os
participantes. Neste caso, outorgan máis importancia á falta de interacción social
(83%) que á falta de mobilidade física (50%).
Fonte: Elaboración propia
0% 0%
17%
33%
50%
DISTANCIA DOS SERES QUERIDOS
Nada importante
Escasamenteimportante
Término medio
Importante
Moi importante
0% 0%
17%
83%
0%
FALTA DE INTERACCIÓN SOCIAL
Nada importante
Escasamenteimportante
Término medio
Importante
Moi importante
ESTUDO de IDENTIFICACIÓN dos RISCOS PSICOSOCIAIS no SECTOR da PESCA de ALTURA e GRAN ALTURA en GALICIA
90
Fonte: Elaboración propia
Os hábitos alimenticios dos traballadores, e a falta de persoal sanitario, son
situacións que se dan na vida diaria dos traballadores do sector pesqueiro que se
valoran polos expertos como importantes en "un termo medio" e mesmo como
"escasamente importantes".
Fonte: Elaboración propia
0% 0%
50% 50%
0%
ESPACIO DE LECER. MOVILIDADE FÍSICA
Nada importante
Escasamenteimportante
Término medio
Importante
Moi importante
0%
33%
50%
17%
0%
HÁBITOS ALIMENTICIOS
Nada importante
Escasamenteimportante
Término medio
Importante
Moi importante
ESTUDO de IDENTIFICACIÓN dos RISCOS PSICOSOCIAIS no SECTOR da PESCA de ALTURA e GRAN ALTURA en GALICIA
91
Fonte: Elaboración propia
As respostas dos expertos relacionadas co control que se realiza sobre os menús
poñen de manifesto diversidade de opinións. Na determinación destes,
interveñen distintos elementos: o criterio do cociñeiro, a zona de navegación, a
época do ano e a frecuencia con que se dispón de alimentos frescos.
Algúns participantes indican que para a confección dos menús se deberían ter en
conta as posibles intolerancias alimenticias en traballadores, cuestións relixiosas,
morais, etc.
Factores relacionados co contido de traballo
En canto ao contido de traballo, factores de risco como o ritmo de traballo que
hai nas embarcacións, a monotonía en moitos postos de traballo e as tarefas que
se realizan, valóranse como importantes ou moi importantes polos profesionais
que colaboraron no formulario.
0%
67%
16%
17%
0%
AUSENCIA DE PERSOAL SANITARIO
Nada importante
Escasamenteimportante
Término medio
Importante
Moi importante
ESTUDO de IDENTIFICACIÓN dos RISCOS PSICOSOCIAIS no SECTOR da PESCA de ALTURA e GRAN ALTURA en GALICIA
92
Fonte: Elaboración propia
Os factores de risco de tipo físico, tamén inciden no traballo como factor de risco
psicosocial de xeito importante.
Axentes físicos como o ruído e as vibracións, hai que telos en conta polo que
poden afectar dende un punto de vista psicosocial sobre a saúde dos
traballadores. Os expertos valoran ambos os dous axentes con importancia e
moita importancia.
0% 0% 0%
20%
80%
MONOTONÍA
Nada importante
Escasamenteimportante
Término medio
Importante
Moi importante
0% 0%
0%
17%
83%
RITMO DE TRABALLO
Nada importante
Escasamenteimportante
Término medio
Importante
Moi importante
ESTUDO de IDENTIFICACIÓN dos RISCOS PSICOSOCIAIS no SECTOR da PESCA de ALTURA e GRAN ALTURA en GALICIA
93
Fonte: Elaboración propia
Tamén consideran que a temperatura e a iluminación son factores
importantes que hai que ter en conta.
0% 0% 0%
67%
33%
RUÍDO
Nada importante
Escasamenteimportante
Término medio
Importante
Moi importante
0% 0% 0%
67%
33%
VIBRACIÓNS
Nada importante
Escasamenteimportante
Término medio
Importante
Moi importante
ESTUDO de IDENTIFICACIÓN dos RISCOS PSICOSOCIAIS no SECTOR da PESCA de ALTURA e GRAN ALTURA en GALICIA
94
Fonte: Elaboración propia
As posibles melloras para reducir estes factores de risco de tipo hixiénico, deben
dirixirse a fomentar o cumprimento da normativa, promover que nos proxectos
de buques novos tanto de altura coma de grande altura se cumpra a normativa,
manter revisións periódicas e de mantemento sobre os equipos de traballo e
maquinaria, e dotar os traballadores de Equipos de Protección Individual cando
fose necesario.
0% 0%
17%
33%
50%
TEMPERATURA
Nada importante
Escasamenteimportante
Término medio
Importante
Moi importante
0% 0%
34%
33%
33%
ILUMINACIÓN
Nada importante
Escasamenteimportante
Término medio
Importante
Moi importante
ESTUDO de IDENTIFICACIÓN dos RISCOS PSICOSOCIAIS no SECTOR da PESCA de ALTURA e GRAN ALTURA en GALICIA
95
Os participantes formulan a posibilidade de manter as condicións de
habitabilidade e as condicións hixiénicas dos barcos.
Situacións como a falta de espazo e orde no lugar de traballo, o ritmo de
traballo elevado, xornadas de traballo prolongadas, e a falta de descanso
son habituais cando os traballadores se encontran en alta mar.
Trátase de situacións importantes que poden incidir sobre a saúde do colectivo
de traballadores e que se deben abordar.
Fonte: Elaboración propia
0% 0%
34%
33%
33%
FALTA DE ESPAZO E ORDE NO LUGAR DE TRABALLO
Nada importante
Escasamenteimportante
Término medio
Importante
Moi importante
ESTUDO de IDENTIFICACIÓN dos RISCOS PSICOSOCIAIS no SECTOR da PESCA de ALTURA e GRAN ALTURA en GALICIA
96
Fonte: Elaboración propia
0% 0% 0%
33%
67%
RITMO DE TRABALLO ELEVADO
Nada importante
Escasamenteimportante
Término medio
Importante
Moi importante
0% 0%
0%
33%
67%
XORNADAS DE TRABALLO PROLONGADAS
Nada importante
Escasamenteimportante
Término medio
Importante
Moi importante
ESTUDO de IDENTIFICACIÓN dos RISCOS PSICOSOCIAIS no SECTOR da PESCA de ALTURA e GRAN ALTURA en GALICIA
97
Fonte: Elaboración propia
A pesar de que é difícil realizar cambios na organización do traballo no sector
pesqueiro, tendo en conta que os tempos os marca principalmente a marea,
formúlanse posibles solucións:
- En cumprimento da normativa reguladora sobre as xornadas de traballo: Real
Decreto 1651/1995, sobre xornadas especiais de traballo, Convenio da OIT,
parte IV, acta 12 A sobre o sector pesqueiro.
- Xestionar o tempo e os recursos humanos sen que supoña un prexuízo para os
efectos de produtividade, tendo en conta que as xornadas de traballo deben ser
equilibradas, con tempos de descanso.
En moitos casos, os expertos consideran que as xornadas non deben exceder de
10 horas de traballo, con descansos cada catro horas.
- É importante incidir sobre a comunicación entre mandos intermedios e
traballadores.
0% 0% 0%
33%
67%
FALTA DE DESCANSO
Nada importante
Escasamenteimportante
Término medio
Importante
Moi importante
ESTUDO de IDENTIFICACIÓN dos RISCOS PSICOSOCIAIS no SECTOR da PESCA de ALTURA e GRAN ALTURA en GALICIA
98
A formación como ferramenta de mellora
Dende o grupo de expertos ponse de manifesto a formación específica que na
actualidade se imparte:
Tanto na Formación non regulada coma na Formación regulada considéranse
capítulos relacionados coa seguridade e a saúde laboral.
No caso da formación non regulada impártese formación sobre asistencia
sanitaria, seguridade a bordo, etc.
A formación regulada inclúe no seu temario contidos máis amplos relacionados
coa Psicosocioloxía Aplicada, como disciplina preventiva, e aspectos
organizacionales como o traballo en equipo, liderado, xestión de conflitos, etc.
Ademais, os tripulantes reciben o curso básico en Prevención de Riscos Laborais.
En canto á metodoloxía sinálanse tanto as charlas e coloquios coma a formación
tradicional na aula.
Trátase de situacións importantes que poden incidir sobre a saúde do colectivo
de traballadores e que se deben abordar.
Como melloras preventivas empregando a formación como instrumento de
concienciación e sensibilización a todos os niveis formulan incidir en:
- Formación dirixida a mandos intermedios con cursos específicos sobre
liderado, xestión de equipos, solución de conflitos, comunicación por medio de
cursos presenciais de carácter anual.
- Formación dirixida a traballadores a través de cursos específicos sobre
traballo en equipo, rol do traballador e comunicación. Formúlase unha
metodoloxía na que se impartan de forma presencial, coloquial e próxima
cunha periodicidade anual, de forma que sirva de reciclaxe.
ESTUDO de IDENTIFICACIÓN dos RISCOS PSICOSOCIAIS no SECTOR da PESCA de ALTURA e GRAN ALTURA en GALICIA
99
ESTUDO de IDENTIFICACIÓN dos RISCOS
PSICOSOCIAIS no SECTOR da PESCA de ALTURA e GRAN
ALTURA en GALICIA
5.RESULTADOS E CONCLUSIÓNS
ESTUDO de IDENTIFICACIÓN dos RISCOS PSICOSOCIAIS no SECTOR da PESCA de ALTURA e GRAN ALTURA en GALICIA
100
5 RESULTADOS E CONCLUSIÓNS
Tralos resultados obtidos no estudo técnico (parte cuantitativa a través de
cuestionarios dirixidos aos traballadores, e parte cualitativa a través de
entrevistas en profundidade dirixidas a familiares e formularios dirixidos a
expertos do sector seguindo o método Delphi), a continuación, sinálanse os
principais resultados e conclusións que se identificaron e se propoñen liñas de
intervención dende un punto de vista psicosocial para o sector pesqueiro en
Galicia:
5.1.1 EN CANTO AO ESTUDO CUANTITATIVO:
O tempo de traballo como factor de risco psicosocial elevado repercute
no colectivo de traballadores do sector pesqueiro: as particularidades da
actividade fan que se trate dun traballo no que o persoal permanece
embarcado en alta mar durante períodos de tempo moi longos.
A xornada laboral vén definida principalmente polas mareas, sen
diferenciar sábados, domingos, festivos, nin o número de días
consecutivos traballando.
A principal consecuencia deste factor de risco, ponse de manifesto nas
dificultades para compatibilizar a vida familiar e co ámbito social máis
próximo dos traballadores.
A falta de participación dos traballadores en aspectos relativos co
contido do traballo é habitual no sector pesqueiro: non adoitan participar
en cuestións como a posta en práctica de novos métodos de traballo,
cambios en procedementos de traballo, novos equipos de traballo ou
materiais, reorganización de áreas de traballo, etc. e realizar achegas ou
suxestións.
ESTUDO de IDENTIFICACIÓN dos RISCOS PSICOSOCIAIS no SECTOR da PESCA de ALTURA e GRAN ALTURA en GALICIA
101
Resulta difícil que os traballadores teñan autonomía para poder
xestionar e tomar decisións sobre a actividade laboral: compatibilizar o
seu traballo con asuntos persoais resulta inviable, como a distribución de
pausas tanto regulamentarias coma non regulamentarias, establecer o
ritmo de traballo, así como tampouco decidir sobre as actividades e tarefas
a realizar.
A carga de traballo é outro factor de risco psicosocial importante para o
colectivo de traballadores do sector pesqueiro. A carga de traballo resulta
elevada dende un punto de vista cuantitativo:
A presión de tempos coa que se realiza o traballo, vén determinada
polas xornadas laborais prolongadas ata que remata o traballo, e
pola necesidade de realizar o traballo con rapidez a un ritmo de
traballo elevado.
O traballo require un nivel de atención intenso durante a xornada
laboral, esixindo en ocasións atención sobre varias tarefas de forma
simultánea.
As relacións cos compañeiros e o apoio social son factores de risco
moi importantes, nos que a pesar de que se pon de manifesto a
tendencia a manter entre os traballadores unha boa relación, é importante
incidir e traballar sobre iso.
Son inusuais os enfrontamentos e pelexas nos que predomine a
violencia física ou psicolóxica.
Non obstante, non todos os traballadores (40%) teñen claro como
xestiona a empresa situacións de conflito.
O interese polo traballador, en relación co grao no que a organización
mostra preocupación polo traballador, reflicte relativa falta de información
ESTUDO de IDENTIFICACIÓN dos RISCOS PSICOSOCIAIS no SECTOR da PESCA de ALTURA e GRAN ALTURA en GALICIA
102
en canto a posibilidades de promoción e os seus requisitos, e sobre a
situación da organización.
A variedade do traballo e o seu contido permítenos coñecer a sensación
que ten o traballador sobre este, o seu significado e utilidade.
No sector pesqueiro, trátase dun tipo de traballo que se considera
rutineiro.
Os traballadores senten que o seu traballo é útil e con carácter xeral, é
recoñecido tanto polos seus xefes e compañeiros, como pola súa
familia e ámbito social máis próximo.
5.1.2 EN CANTO AO ESTUDO CUALITATIVO:
A participación nas entrevistas realizadas, de mulleres de traballadores, puxo de
manifesto principalmente, as seguintes conclusións:
Os períodos en que o traballador permanece embarcado son moi longos:
trátase de períodos que poden ser dende quince días, un mes ou dende
tres meses en diante.
As xornadas laborais veñen definidas pola marea, e os descansos e
pausas son escasos. En moitas ocasións, o período de descanso entre
xornada e xornada laboral é limitado.
Un dos principais problemas dende un punto de vista psicosocial radica na
sensación de illamento que ten o traballador cando está embarcado.
En ocasións, o traballador necesita dun período de adaptación coa súa
familia e ámbito social máis próximo cando regresa de alta mar.
As dificultades para manter un contacto frecuente coa familia e seres
máis achegados obstaculizan aínda máis a situación.
ESTUDO de IDENTIFICACIÓN dos RISCOS PSICOSOCIAIS no SECTOR da PESCA de ALTURA e GRAN ALTURA en GALICIA
103
As relacións cos compañeiros son un factor esencial para o traballador
durante os longos períodos en que está embarcado.
O papel das mulleres como piar familiar é esencial para eles e para o
resto de membros da familia.
5.1.3 EN CANTO AO MÉTODO DELPHI:
Os expertos do sector que participaron na cumprimentación do formulario, poñen
de manifesto os factores de risco sobre os que hai que incidir e desenvolver liñas
de traballo.
A cultura da organización é esencial como premisa e motor de
arranque que garanta a seguridade e a saúde laboral dos traballadores.
Un dos principais factores de risco laboral é a distancia dos seres
queridos, e a dificultade para manter o contacto con eles.
Que o traballador sexa consciente do seu rol na organización, a súa
utilidade e o sentido do seu traballo son indispensables.
En ocasións o papel do superior xerárquico sobre os traballadores
que ten o seu cargo é susceptible de mellora, falta comunicación e
información determinante.
É moi importante coidar as relacións entre compañeiros. Os períodos
durante os que os traballadores están embarcados, o espazo físico no que
se desenvolve a súa vida laboral e social é o barco, e as relacións
humanas mantéñense coas mesmas persoas coas que se traballa.
ESTUDO de IDENTIFICACIÓN dos RISCOS PSICOSOCIAIS no SECTOR da PESCA de ALTURA e GRAN ALTURA en GALICIA
104
Axentes físicos como o ruído, vibracións, iluminación, etc. afectan
directamente dende un punto de vista psicosocial ao traballador. O
cumprimento do establecido segundo normativa é importante.
Trátase dun traballo monótono, cuxas xornadas laborais dependen
directamente das mareas. Iso fai que na maioría das ocasións se
prolonguen no tempo.
O ritmo de traballo durante a xornada é elevado, e a posibilidade de
realizar descansos respectando a normativa, en ocasións convértese en
algo inviable.
ESTUDO de IDENTIFICACIÓN dos RISCOS PSICOSOCIAIS no SECTOR da PESCA de ALTURA e GRAN ALTURA en GALICIA
105
ESTUDO de IDENTIFICACIÓN dos RISCOS
PSICOSOCIAIS no SECTOR da PESCA de ALTURA e GRAN
ALTURA en GALICIA
6. PROPOSTAS DE ACTUACIÓN
ESTUDO de IDENTIFICACIÓN dos RISCOS PSICOSOCIAIS no SECTOR da PESCA de ALTURA e GRAN ALTURA en GALICIA
106
6 PROPOSTAS DE ACTUACIÓN
A continuación, formúlanse propostas de actuación e accións a desenvolver, que
permiten servir de guía para lograr por parte de todos os axentes implicados, a
mellora da Prevención de Riscos Laborais no ámbito da Psicosocioloxía Aplicada
no sector da pesca en Galicia.
6.1.1 LIÑA DE ACTUACIÓN 1ª: CONCIENCIACIÓN, SENSIBILIZACIÓN E CONSOLIDACIÓN DA CULTURA
PREVENTIVA.
A finalidade desta liña de actuación consiste en promover e fomentar entre o
persoal do sector da pesca, o coñecemento e a concienciación en materia de
Prevención de Riscos Laborais e máis concretamente, dende o punto de vista
psicosocial.
Concienciación e consolidación da cultura preventiva mediante o
deseño de políticas preventivas acorde coas necesidades reais dos
traballadores do sector pesqueiro.
Plan de asesoramento específico dirixido ás organizacións do
sector sobre riscos psicosociais.
Concienciación dirixida á alta dirección en relación cos factores de
risco psicosocial e as súas medidas preventivas.
6.1.2 LIÑA DE ACTUACIÓN 2ª: SISTEMAS DE XESTIÓN DA PREVENCIÓN ÁXILES E DINÁMICOS EN
MATERIA DE RISCOS PSICOSOCIAIS.
Os Sistemas de Xestión da Prevención implantados nas organizacións deben ser
áxiles e dinámicos. Deberán abordar as condicións de traballo do colectivo de
traballadores, incidindo sobre:
ESTUDO de IDENTIFICACIÓN dos RISCOS PSICOSOCIAIS no SECTOR da PESCA de ALTURA e GRAN ALTURA en GALICIA
107
Realización de avaliacións de riscos psicosociais específicas por posto
de traballo, coas súas correspondentes planificacións preventivas.
Control e seguimento das avaliacións de risco psicosociais por posto
de traballo e as súas planificacións preventivas mediante inspeccións e
revisións periódicas, reflectindo as deficiencias identificadas en materia de
riscos psicosociais e reflectindo as posibles solucións.
Información dirixida a traballadores e a mandos intermedios sobre
riscos psicosociais específicos e medidas preventivas por posto de traballo.
Sistema de Xestión da Prevención áxil e dinámico no que se conte
coa participación e achegas dos traballadores sobre introdución e/ou
cambios en métodos de traballo, equipos, etc.
Realización de medicións hixiénicas periódicas relacionadas co ruído
e as vibracións da embarcación.
Cumprimento da normativa segundo o establecido para a exposición
dos traballadores a axentes físicos (ruído, vibracións, etc.).
Organización do traballo conforme ao establecido segundo normativa
vixente sobre xornadas especiais de traballo.
Realización de proba piloto sobre unha embarcación, con cambios na
organización habitual do traballo, establecendo xornadas, descansos,
pausas, ritmo de traballo distinto ao habitual, sempre na medida do
posible, sen que produza menoscabo na produtividade.
Estudar a posibilidade de introducir menús máis saudables segundo
características de cada posto de traballo: tarefas e funcións así como
particularidades (diabete, alerxias, etc.)
ESTUDO de IDENTIFICACIÓN dos RISCOS PSICOSOCIAIS no SECTOR da PESCA de ALTURA e GRAN ALTURA en GALICIA
108
6.1.3 LIÑA DE ACTUACIÓN 3ª: FORMACIÓN
A formación constitúe un instrumento esencial para inculcar, fomentar, potenciar
e promover hábitos de traballo saudables. Proponse a realización dun plan de
formación dirixido a empresarios, mandos intermedios e traballadores, a través
das seguintes actuacións:
Realizar un diagnóstico de necesidades formativas diferenciando as
necesidades de empresarios, necesidades de mandos intermedios e
necesidades de traballadores, que permita "definir un "Programa específico
de Formación en materia de Psicosocioloxía Aplicada" para o sector da
pesca", cuxo contido sexa consensuado entre os distintos axentes
implicados.
Programa formativo dirixido a empresarios sobre concienciación e
sensibilización en riscos psicosociais.
Programa formativo dirixido a mandos intermedios sobre cursos
orientados a:
- Xestión de conflitos.
- Liderado.
- Riscos psicosociais específicos e medidas preventivas.
- Comunicación.
Programa formativo dirixido a traballadores sobre cursos orientados
a:
- Riscos psicosociais específicos no posto de traballo e medidas
preventivas.
- Traballo en equipo.
ESTUDO de IDENTIFICACIÓN dos RISCOS PSICOSOCIAIS no SECTOR da PESCA de ALTURA e GRAN ALTURA en GALICIA
109
- Conflito de rol.
- Comunicación.
Como seguimento dos programas formativos, deberanse considerar ademais dos
contidos, duración, modalidade (a ser posible presencial) e periodicidade, "cursos
de refresco".
6.1.4 LIÑA DE ACTUACIÓN 4ª: COLABORACIÓN ENTRE INSTITUCIÓNS E ORGANIZACIÓNS
Estreitar os lazos de colaboración entre Institucións e
Organizacións, facilita a mellora da implantación de melloras dende un
punto de vista psicosocial e o compromiso dos diferentes axentes
implicados. Por iso, formúlanse as seguintes actuacións:
Seguir traballando sobre liñas de axuda (de financiamento,
subvención, etc.), que posibilite a realización de estudos e traballos
específicos sobre a disciplina preventiva de Psicosocioloxía Aplicada.
Estudar a posibilidade de conseguir algunha axuda ou subvención
que facilite a comunicación entre os traballadores cando se encontran en
alta mar e os seus familiares máis achegados.
Incrementar a divulgación dos estudos técnicos específicos e
proxectos xa realizados en materia de riscos psicosociais no sector
pesqueiro, coa finalidade de alcanzar unha maior aplicación dos resultados
derivados destes estudos.
ESTUDO de IDENTIFICACIÓN dos RISCOS PSICOSOCIAIS no SECTOR da PESCA de ALTURA e GRAN ALTURA en GALICIA
110
ESTUDO de IDENTIFICACIÓN dos RISCOS
PSICOSOCIAIS no SECTOR da PESCA de ALTURA e GRAN
ALTURA en GALICIA
7.BIBLIOGRAFÍA
ESTUDO de IDENTIFICACIÓN dos RISCOS PSICOSOCIAIS no SECTOR da PESCA de ALTURA e GRAN ALTURA en GALICIA
111
7 BIBLIOGRAFÍA
Acuerdos relativos a la Prevención de Riesgos Laborales. “Plan
Estratégico para la prevención de riesgos laborales en Galicia
2011-2014”.
“Análisis de la aplicación de la Prevención de Riesgos Laborales
en el sector de la pesca en Galicia. Propuesta de intervención”.
FUNDAMAR. Cofinanciado por la Xunta de Galicia. 2012
“Análisis de la problemática de la siniestralidad en el arte de
arrastre en la pesca de Altura y Gran Altura. Guía de
procedimientos de actuaciones preventivas”. SPM- COAPRE.
Financiado por la Fundación para la Prevención de Riesgos Laborales.
Convocatoria 2008.
“Consideraciones acerca de los Riesgos Psicosociales en las
tripulaciones de buques de Altura y Gran Altura”. Servicio de
Prevención Mancomunado de las empresas armadoras y navieras del
sector marítimo y pesquero (SPM COAPRE). VI Congreso Internacional
de Prevención de Riesgos Laborales. A Coruña, 15 de Mayo de 2008.
“Evaluación y tratamiento de los riesgos psicosociales.
Información básica para la empresa”. Confederación de
Asociaciones Empresariales de Baleares (CAEB). Financiado por la
Fundación para la Prevención de Riesgos Laborales. Convocatoria 2012.
“Factores Psicosociales. Método de Evaluación (F-PSICO).
Versión 3.0” Instituto Nacional de Seguridad e Higiene en el Trabajo.
“Riscos Psicosociais. Follas de Prevención”. Nº20. Instituto Galego
de seguridade e saúde laboral. Maio 2010.
ESTUDO de IDENTIFICACIÓN dos RISCOS PSICOSOCIAIS no SECTOR da PESCA de ALTURA e GRAN ALTURA en GALICIA
112
ESTUDO de IDENTIFICACIÓN dos RISCOS
PSICOSOCIAIS no SECTOR da PESCA de ALTURA e GRAN
ALTURA en GALICIA
8. ANEXOS
ESTUDO de IDENTIFICACIÓN dos RISCOS PSICOSOCIAIS no SECTOR da PESCA de ALTURA e GRAN ALTURA en GALICIA
113
8 ANEXOS
8.1 ANEXO I. CUESTIONARIO TRABALLADORES
ESTUDO de IDENTIFICACIÓN dos RISCOS PSICOSOCIAIS no SECTOR da PESCA de ALTURA e GRAN ALTURA en GALICIA
114
ESTUDO de IDENTIFICACIÓN dos RISCOS PSICOSOCIAIS no SECTOR da PESCA de ALTURA e GRAN ALTURA en GALICIA
115
ESTUDO de IDENTIFICACIÓN dos RISCOS PSICOSOCIAIS no SECTOR da PESCA de ALTURA e GRAN ALTURA en GALICIA
116
ESTUDO de IDENTIFICACIÓN dos RISCOS PSICOSOCIAIS no SECTOR da PESCA de ALTURA e GRAN ALTURA en GALICIA
117
ESTUDO de IDENTIFICACIÓN dos RISCOS PSICOSOCIAIS no SECTOR da PESCA de ALTURA e GRAN ALTURA en GALICIA
118
ESTUDO de IDENTIFICACIÓN dos RISCOS PSICOSOCIAIS no SECTOR da PESCA de ALTURA e GRAN ALTURA en GALICIA
119
ESTUDO de IDENTIFICACIÓN dos RISCOS PSICOSOCIAIS no SECTOR da PESCA de ALTURA e GRAN ALTURA en GALICIA
120
ESTUDO de IDENTIFICACIÓN dos RISCOS PSICOSOCIAIS no SECTOR da PESCA de ALTURA e GRAN ALTURA en GALICIA
121
ESTUDO de IDENTIFICACIÓN dos RISCOS PSICOSOCIAIS no SECTOR da PESCA de ALTURA e GRAN ALTURA en GALICIA
122
ESTUDO de IDENTIFICACIÓN dos RISCOS PSICOSOCIAIS no SECTOR da PESCA de ALTURA e GRAN ALTURA en GALICIA
123
8.2 ANEXO II. MÉTODO DELPHI. PRIMEIRA RONDA
ESTUDO de IDENTIFICACIÓN dos RISCOS PSICOSOCIAIS no SECTOR da PESCA de ALTURA e GRAN ALTURA en GALICIA
124
ESTUDO de IDENTIFICACIÓN dos RISCOS PSICOSOCIAIS no SECTOR da PESCA de ALTURA e GRAN ALTURA en GALICIA
125
ESTUDO de IDENTIFICACIÓN dos RISCOS PSICOSOCIAIS no SECTOR da PESCA de ALTURA e GRAN ALTURA en GALICIA
126
ESTUDO de IDENTIFICACIÓN dos RISCOS PSICOSOCIAIS no SECTOR da PESCA de ALTURA e GRAN ALTURA en GALICIA
127
ESTUDO de IDENTIFICACIÓN dos RISCOS PSICOSOCIAIS no SECTOR da PESCA de ALTURA e GRAN ALTURA en GALICIA
128
ESTUDO de IDENTIFICACIÓN dos RISCOS PSICOSOCIAIS no SECTOR da PESCA de ALTURA e GRAN ALTURA en GALICIA
129
8.3 ANEXO III. MÉTODO DELPHI. SEGUNDA RONDA
ESTUDO de IDENTIFICACIÓN dos RISCOS PSICOSOCIAIS no SECTOR da PESCA de ALTURA e GRAN ALTURA en GALICIA
130
ESTUDO de IDENTIFICACIÓN dos RISCOS PSICOSOCIAIS no SECTOR da PESCA de ALTURA e GRAN ALTURA en GALICIA
131
ESTUDO de IDENTIFICACIÓN dos RISCOS PSICOSOCIAIS no SECTOR da PESCA de ALTURA e GRAN ALTURA en GALICIA
132
ESTUDO de IDENTIFICACIÓN dos RISCOS PSICOSOCIAIS no SECTOR da PESCA de ALTURA e GRAN ALTURA en GALICIA
133
ESTUDO de IDENTIFICACIÓN dos RISCOS PSICOSOCIAIS no SECTOR da PESCA de ALTURA e GRAN ALTURA en GALICIA
134
ESTUDO de IDENTIFICACIÓN dos RISCOS PSICOSOCIAIS no SECTOR da PESCA de ALTURA e GRAN ALTURA en GALICIA
135
ESTUDO de IDENTIFICACIÓN dos RISCOS PSICOSOCIAIS no SECTOR da PESCA de ALTURA e GRAN ALTURA en GALICIA
136
ESTUDO de IDENTIFICACIÓN dos RISCOS PSICOSOCIAIS no SECTOR da PESCA de ALTURA e GRAN ALTURA en GALICIA
137
ESTUDO de IDENTIFICACIÓN dos RISCOS PSICOSOCIAIS no SECTOR da PESCA de ALTURA e GRAN ALTURA en GALICIA
138