EXCURSIÓN FINCA EXCURSIÓN FINCA CASTIÑEIROSCASTIÑEIROSXosé A. MeixideXosé A. Meixide

ZONIFICACIÓNZONIFICACIÓN Parroquia de Sarandós, concello de Abegondo, Parroquia de Sarandós, concello de Abegondo,

limitando con Carral.limitando con Carral. Hai concentración parcelaria, e antiga UXFOR Hai concentración parcelaria, e antiga UXFOR

(plantación de piñeiros e frondosas (plantación de piñeiros e frondosas caducifolias).caducifolias).

Parcela de monte, eliminando mato e plantas Parcela de monte, eliminando mato e plantas con algunha enfermidade. Movemento de terras con algunha enfermidade. Movemento de terras con recheo na parte baixa.con recheo na parte baixa.

Plantación de frondosas: área de seguridade Plantación de frondosas: área de seguridade periurbana na loita contra incendios.periurbana na loita contra incendios.

Leiras na parte de abaixo, monte na parte de Leiras na parte de abaixo, monte na parte de arriba perto de vivendas.arriba perto de vivendas.

A PLANTACIÓNA PLANTACIÓN Plantación por puntos (segundo curvas de Plantación por puntos (segundo curvas de

nivel).nivel). Procedemento: marcamos o terreo, Procedemento: marcamos o terreo,

replanteamos e facemos buratos de 1mreplanteamos e facemos buratos de 1m33, con , con retroexcavadora.retroexcavadora.

Buratos con abono de liberación lenta, limpeza Buratos con abono de liberación lenta, limpeza de pedras grandes, colocación de planta de pedras grandes, colocación de planta (adaptación do sistema radicular) e tapado.(adaptación do sistema radicular) e tapado.

A mellor orientación é a sudeste, resgardado A mellor orientación é a sudeste, resgardado do Norte.do Norte.

Enxerto da planta (de escudete ou xema) Enxerto da planta (de escudete ou xema) posterior á plantación con variedades de posterior á plantación con variedades de calidade comercial axeitada.calidade comercial axeitada.

VISTA XERAL DA FINCAVISTA XERAL DA FINCA

A PLANTACIÓNA PLANTACIÓN As terras para castiñeiro, deben de ser profundas As terras para castiñeiro, deben de ser profundas

e de calidade.e de calidade. O terreo cos anos ten que quedar como un O terreo cos anos ten que quedar como un

céspede entre pés (para apañar con facilidade a céspede entre pés (para apañar con facilidade a castaña). Mentres a planta non se fai co terreo castaña). Mentres a planta non se fai co terreo hai que eliminar a herba e todo o mato existente.hai que eliminar a herba e todo o mato existente.

En caso de terreo de monte sen transformar En caso de terreo de monte sen transformar debemos convertilo en terreo fácilmente debemos convertilo en terreo fácilmente laborable (eliminación de pedras grandes, tocóns, laborable (eliminación de pedras grandes, tocóns, etc.), encalar para basificar o solo, e eliminar os etc.), encalar para basificar o solo, e eliminar os toxos e fieitos mediante desbroces, abonados e toxos e fieitos mediante desbroces, abonados e laboreos axeitados.laboreos axeitados.

FOTO PARTE INFERIOR FOTO PARTE INFERIOR FINCAFINCA

Liña sen herbicida Liña sen herbicida para aguantar do para aguantar do terreo en caso de terreo en caso de escorrentía.escorrentía.

PLANTACIÓNPLANTACIÓN A utilización dos herbicidas como elemento A utilización dos herbicidas como elemento

auxiliar á plantación facilita a eliminación de auxiliar á plantación facilita a eliminación de mato invasor así como mellora da estrutura mato invasor así como mellora da estrutura diminuíndo o emprego de maquinaria (aforro de diminuíndo o emprego de maquinaria (aforro de combustible, man de obra,…).combustible, man de obra,…).

Plantación dentro da finca, non na extrema Plantación dentro da finca, non na extrema evitando que o voo da árbore adulta invada as evitando que o voo da árbore adulta invada as plantacións e vías forestais anexas.plantacións e vías forestais anexas.

Profundidade para plantar castiñeiro: 60 cm ou Profundidade para plantar castiñeiro: 60 cm ou máis.máis.

As variedades deben ser avaliadas en función dos As variedades deben ser avaliadas en función dos mercados aos que vaian destinadas (marrón mercados aos que vaian destinadas (marrón glacé, fresco, conxelado)glacé, fresco, conxelado)

PLANTACIÓN NAS PLANTACIÓN NAS EXTREMASEXTREMAS

Plantar a certa Plantar a certa distancia da distancia da extrema da finca extrema da finca para que o voo para que o voo da árbore non da árbore non invada a parte invada a parte exterior da exterior da mesma.mesma.

ALGÚNS CONSELLOSALGÚNS CONSELLOS Tecnificar na medida do posible as producións Tecnificar na medida do posible as producións

(non está reñido coa man de obra).(non está reñido coa man de obra). Plantación de froito: empregamos marcos Plantación de froito: empregamos marcos

amplos para a obtención de froito de calidade, amplos para a obtención de froito de calidade, tendo para elo un acceso correcto á luz.tendo para elo un acceso correcto á luz.

Plantación de madeira: densidades Plantación de madeira: densidades normalmente máis altas para favorecer a normalmente máis altas para favorecer a dominancia, a poda natural, e por tanto fustes dominancia, a poda natural, e por tanto fustes rectos e ausentes de nós.rectos e ausentes de nós.

HAI QUE SABER…HAI QUE SABER… Antes de plantar hai que coñecer:Antes de plantar hai que coñecer:

– O mercadoO mercado– A diversidade varietal A diversidade varietal – A industria A industria

As claves: As claves: – InformaciónInformación– FormaciónFormación– Integración de servizos.Integración de servizos.

Cada vez menos diñeiro público, implica máis Cada vez menos diñeiro público, implica máis inversión privada por tanto, pensar moi ben as inversión privada por tanto, pensar moi ben as decisións a tomar.decisións a tomar.

FORMACIÓN: PODA A FORMACIÓN: PODA A UN EIXOUN EIXO Pasos:Pasos:

– Saber o que quero desenvolverSaber o que quero desenvolver– Como o fagoComo o fago– Cortes perfetos Cortes perfetos – Ferramentas desinfectadasFerramentas desinfectadas

Meirande parte dos patróns (híbridos) foron Meirande parte dos patróns (híbridos) foron obtidos mediante o sistema de corte e recalce obtidos mediante o sistema de corte e recalce (acodo baixo). Algún produtor direto de castaña.(acodo baixo). Algún produtor direto de castaña.

A formación a un eixo transforma unha gran A formación a un eixo transforma unha gran cantidade de enerxía, con dominancia apical.cantidade de enerxía, con dominancia apical.

Eliminar as pónlas con ángulos <30º respecto da Eliminar as pónlas con ángulos <30º respecto da vertical, mal formadas ou con diámetros non vertical, mal formadas ou con diámetros non equilibrados con respecto ao eixo central.equilibrados con respecto ao eixo central.

ALGÚNS EXEMPLOSALGÚNS EXEMPLOS

Detalle eixo Detalle eixo centralcentral

Detalle Detalle bifurcaciónbifurcación

ALGÚNS EXEMPLOSALGÚNS EXEMPLOS Detalle enxertaDetalle enxerta

Detalle inserción Detalle inserción de pónlas no de pónlas no troncotronco

AS PODASAS PODAS Tendo dominancia apical, podo rarear de Tendo dominancia apical, podo rarear de

varias formas.varias formas. As bifurcacións débense de eliminar As bifurcacións débense de eliminar

canto antes para potenciar a dominancia canto antes para potenciar a dominancia apical. Se non se fai a tempo, xestiono a apical. Se non se fai a tempo, xestiono a planta doutra maneira.planta doutra maneira.

Os cortes teñen que quedar Os cortes teñen que quedar perfetamente selados e desinfectados perfetamente selados e desinfectados (ferramentas hixienizadas) para que non (ferramentas hixienizadas) para que non entren enfermidades (coma o chancro).entren enfermidades (coma o chancro).

DETALLES DE PODADETALLES DE PODA Dominancia Dominancia

apical con apical con competenciacompetencia

Cicatrización Cicatrización correcta por correcta por poda ben feitapoda ben feita

A PODAA PODA No castiñeiro a poda débese de realizar No castiñeiro a poda débese de realizar

con moita precaución, sendo unha con moita precaución, sendo unha planta sensible a enfermides da planta sensible a enfermides da madeira, por tanto debemos de realizar madeira, por tanto debemos de realizar a poda máis intensiva a remates do a poda máis intensiva a remates do inverno-principios de primaveira.inverno-principios de primaveira.

A poda de formación debemos de A poda de formación debemos de realizala en todo o período anual para realizala en todo o período anual para favorecer a boa marcha da árbore.favorecer a boa marcha da árbore.

ENXERTAENXERTA Pode ser:Pode ser:

– Remates de agosto: a ollo durmido (en verde) Remates de agosto: a ollo durmido (en verde) – Finais de inverno-primaveira: a ollo velando (en seco)Finais de inverno-primaveira: a ollo velando (en seco)

Mes de agosto: leve aletargamento de subida e Mes de agosto: leve aletargamento de subida e baixada de savia, permitindo separar a cortiza baixada de savia, permitindo separar a cortiza do cambium para facer o enxerto.do cambium para facer o enxerto.

Córtase a xema, e déixase o peciolo da folla. Córtase a xema, e déixase o peciolo da folla. Aos 15-20 días:Aos 15-20 días:– Se queda ligado o peciolo: síntoma de non prenderSe queda ligado o peciolo: síntoma de non prender– Se se solta o peciolo da xema: prendeu (para sabelo Se se solta o peciolo da xema: prendeu (para sabelo

tes que tocar co dedo o peciolo e que se caia).tes que tocar co dedo o peciolo e que se caia). Unhas semanas despois do enxerto, se éste Unhas semanas despois do enxerto, se éste

prende incha, e haberá que cortar por detrás a prende incha, e haberá que cortar por detrás a cinta para que non “afogue” o enxerto.cinta para que non “afogue” o enxerto.

PODAS E ENXERTOSPODAS E ENXERTOS Podas correctasPodas correctas Enxerto prendidoEnxerto prendido

OBSERVACIÓNS E OBSERVACIÓNS E VALORACIÓNS VALORACIÓNS COMPLEMENTARIAS COMPLEMENTARIAS FEITAS EN MONTEFEITAS EN MONTE

MONTE MIXTO DE PIÑEIROS, MONTE MIXTO DE PIÑEIROS, CARBALLOS E CASTIÑEIROS CARBALLOS E CASTIÑEIROS DE REXENERADO NATURALDE REXENERADO NATURAL A frondosa caducifolia é unha máquina de A frondosa caducifolia é unha máquina de

sostenibilidade: aporta nutrintes ao solo e sostenibilidade: aporta nutrintes ao solo e diversos aproveitamentos (madeira, leña, diversos aproveitamentos (madeira, leña, froito,...). Está en perfecto equilibrio co froito,...). Está en perfecto equilibrio co medio, principalmente no que afecta á luz.medio, principalmente no que afecta á luz.

A poda para produción de madeira de A poda para produción de madeira de calidade débese de facer no momento calidade débese de facer no momento oportuno, evitando a introdución de oportuno, evitando a introdución de muñóns mortos ou vivos na tronza de muñóns mortos ou vivos na tronza de madeira que nos infravaloran a calidade madeira que nos infravaloran a calidade da madeira.da madeira.

MONTE MIXTO DE PIÑEIROS, MONTE MIXTO DE PIÑEIROS, CARBALLOS E CASTIÑEIROS CARBALLOS E CASTIÑEIROS DE REXENERADO NATURALDE REXENERADO NATURAL Partindo de que o monte galego en xeral é Partindo de que o monte galego en xeral é

un medio de alta produción e hai lugar un medio de alta produción e hai lugar para todo tipo de especies, os mellores para todo tipo de especies, os mellores terreos teñen que ser reservados para terreos teñen que ser reservados para frondosas caducifolias (son as máis frondosas caducifolias (son as máis esixentes). O resto de especies pódense esixentes). O resto de especies pódense adaptar a outros terreos.adaptar a outros terreos.

O carballo aguanta o trasmocho moito O carballo aguanta o trasmocho moito mellor que o castaño (máis rústico ante mellor que o castaño (máis rústico ante cortes mal feitos).cortes mal feitos).

O DESMOCHADO DO O DESMOCHADO DO CARBALLOCARBALLO No carballo: realízase xeralmente para No carballo: realízase xeralmente para

aproveitamento de leñas de xeito aproveitamento de leñas de xeito intensivo ademáis de ser compatible con intensivo ademáis de ser compatible con pastoreo. Logo podo volver trasmochar.pastoreo. Logo podo volver trasmochar.

O carballo acepta ben as podas, non O carballo acepta ben as podas, non creando demasiados problemas.creando demasiados problemas.

Problemas culturais: perdemos a Problemas culturais: perdemos a tradición da madeira (vivendas, tradición da madeira (vivendas, construción, carpintería, etc.). Non construción, carpintería, etc.). Non apreciamos que a madeira é renovable apreciamos que a madeira é renovable no tempo (inda que requira máis no tempo (inda que requira máis coidados), ademáis doutros valores.coidados), ademáis doutros valores.

A EVOLUCIÓN NO A EVOLUCIÓN NO TEMPOTEMPO Antigamente en sistemas con pouca Antigamente en sistemas con pouca

intervención: mestura de frondosa con piñeiros. intervención: mestura de frondosa con piñeiros. A conífera daba rectitude ás frondosas. A A conífera daba rectitude ás frondosas. A frondosa evitaba que medraran toxos, maleza e frondosa evitaba que medraran toxos, maleza e pónlas baixas nos piñeiros.pónlas baixas nos piñeiros.

O carballo non tivo selección (investigación O carballo non tivo selección (investigación varietal) en Galiza, como outras especies. Nin varietal) en Galiza, como outras especies. Nin houbo mercado dende tempos pasados houbo mercado dende tempos pasados (travesas de ferrocarril), nin atacaban as (travesas de ferrocarril), nin atacaban as enfermidades (a diferenza do castiñeiro). enfermidades (a diferenza do castiñeiro). Tiñamos que haber conservado grandes Tiñamos que haber conservado grandes carballeiras con técnicas selvícolas correctas carballeiras con técnicas selvícolas correctas adaptadas á obtención de produtos de calidade adaptadas á obtención de produtos de calidade na actualidade (duelas para barricas, etc.).na actualidade (duelas para barricas, etc.).

A MATERIA PRIMAA MATERIA PRIMA Poste de castaño e acacia: empregado en Poste de castaño e acacia: empregado en

agricultura ecolóxica de viñedo e fruticultura. Non agricultura ecolóxica de viñedo e fruticultura. Non precisa ser tratado.precisa ser tratado.

A unha boa materia prima (frondosas A unha boa materia prima (frondosas caducifolias), lle sumamos tecnoloxía ademáis caducifolias), lle sumamos tecnoloxía ademáis dos seus valores sociais e medioambientais, a súa dos seus valores sociais e medioambientais, a súa rendibilidade é máxima. rendibilidade é máxima.

Isto repercute positivamente na iniciativa privada, Isto repercute positivamente na iniciativa privada, no mercado e en recuperar o ciclo perdido.no mercado e en recuperar o ciclo perdido.

Precisa dunha selvicultura clásica, e os resultados Precisa dunha selvicultura clásica, e os resultados non son inmediatos.non son inmediatos.

PASADO E FUTURO: PASADO E FUTURO: EXEMPLOSEXEMPLOS Era moi usual espolear os carballos e mailos Era moi usual espolear os carballos e mailos

castiñeiros cortando as pónlas. Vendíanse castiñeiros cortando as pónlas. Vendíanse para vigas (moi empregadas como postes para vigas (moi empregadas como postes de teléfono). Evitábase deste xeito que de teléfono). Evitábase deste xeito que estas pónlas fixeran sombra aos cultivos.estas pónlas fixeran sombra aos cultivos.

Os piñeiros en xeral (para madeira de serra), Os piñeiros en xeral (para madeira de serra), están perdendo mercado derivado da crise están perdendo mercado derivado da crise na construción, así como a necesidade de na construción, así como a necesidade de desenvolvemento tecnolóxico (non se deron desenvolvemento tecnolóxico (non se deron os pasos precisos para manter o mercado).os pasos precisos para manter o mercado).

FOTOS ALUMNOSFOTOS ALUMNOS