5 . G E O I B I L B I D E A

# G E O P A R K E A

O L AT ZE Z K U T U K O

H A R A N A

# G E O P A R K E A

2 h

IRAUPENA

6,5 km

DISTANTZIA

+290 m -290 m

DESNIBELA

BAIZIRKULARRA

O L A T Z G E O I B I L B I D E A

geoparkea.eus

I N F O R M A Z I O P R A K T I K O AP R G i - 4 7

N O L A I R I T S I ?

Abiapuntua: San Isidro ermita, Olatz auzoa.Gertuen dagoen herria: Mutriku.Koordenatuak: 43°17’17.0”N 2°24’27.0”W

Iristeko: Autoz. Mutrikun GI-3562 errepidea hartu, eta Olatz auzora iritsiko gara.

Ikusi Google Maps-en

O L A T Z G E O I B I L B I D E A

MUTRIKU

SATURRARAN

PAGADIZABAL

ZIÑOA

JENTILETXETA

AREITZAGA

BELIOTEGI

APORTATEGINAGUSI

SAN BLAS

KOROSTOLA

OLATZ

ONDARROA

O1

O2

O3

O4

O5

O6

O7

O8O9

O10

O11

O12

BIRATUPANTAILA

SAKATU ZENBAKIAK IBILBIDEAN NABIGATZEKO

O L AT ZOLATZ GEOIBILBIDEA

O L A T Z G E O I B I L B I D E A

Olatz harana sakonune handi bat da, piramide-formako mendiz inguratua. Urak kareharrian egindako ekintzaren emaitza da. Animatu artez, baserriz eta kareharriz betetako paisaia honetan ibiltzera.

S A R R E R A

O L A T Z G E O I B I L B I D E A

Geoibilbide honek 12 interesgune ditu, eta plaken bidez daude markatuta ibilbidean. Aurkitu plaka horiek, eta gozatu azalpenekin.

O1H A R A N I T X I B A T ?

O L A T Z G E O I B I L B I D E AO1 HARAN ITXI BAT?

Erreparatu adi-adi zeure inguruneari. Itsasora irteerarik ez duen sakonune batean zaude. Nola eratu zen? Argibide bat. Ura.

O1

Kantauriko artadiak

O L A T Z G E O I B I L B I D E AO1 HARAN ITXI BAT?

Arnoko Kontserbazio Bereziko Eremua 2013an aitortu zen, bertako kantauriar artadien balioa zela eta. Natura 2000 Sarean dago eremua (biodibertsitatea kontserbatzeko Europako sare bat).

O L A T Z G E O I B I L B I D E AO1 HARAN ITXI BAT?

Arteak ohikoagoak dira klima mediterraneoagoetan. Oso zoru eta ur gutxiko eta malda handiko kareharrizko hegaletan kontserbatu dira Gipuzkoan.

O L A T Z G E O I B I L B I D E AO1 HARAN ITXI BAT?

Basurdea da artadi itxietara ongien egokitutako animalietako bat. Baxuak dira, azkarrak eta oso larruazal gogorrekoak.Ez geratu zerura begiratu gabe! Han dabil sai zuria, goitik zelatan.

P I R A M I D E B A T O L A T Z E N

O2

O L A T Z G E O I B I L B I D E AO2 PIRAMIDE BAT OLATZEN

1. Duela 5 milioi urte inguru, itsas mailaren gainetik hasi ziren geratzen kareharriak, eta disolbatzen hasi ziren atmosferarekin eta lurzoruko landarediarekin kontaktuan azidotzen den euri-urarekin.

O2

SakonuneakPinakuluak

O L A T Z G E O I B I L B I D E A

2. Dolinak gero eta handiagoak egin ziren, eta bat egin zuten. Polje izeneko sakonunez betetako paisaia bat eratu zen horrela, eta piramide formako mendiek banatzen zituzten, hala nola Basarte mendiak.

O2 PIRAMIDE BAT OLATZEN

S A K O N U N E H A N D I A

O3

Dolinak / Dolinas

Olatz

O L A T Z G E O I B I L B I D E AO3 SAKONUNE HANDIA

Olatzeko erdiko sakonuneak 35 hektarea inguru ditu, eta 250 m inguruko altuera. Apurka-apurka disolbatzen joan diren 87,5 milioi metro kubiko kareharri dira.

O3

Lapiaza

O L A T Z G E O I B I L B I D E A

Prozesuak 5 Mu inguru iraun badu, zenbat higatu da urtean? 0,05 mm/urte, gutxi gorabehera. Denbora-kontua da guztia.

O3 SAKONUNE HANDIA

Dolinak

O L A T Z G E O I B I L B I D E A

Arroka disolbatzen du euri-urak, eta lurpean barneratzen da hegaletako lapiaz arrokatsuetan eta haraneko dolinetan barrena, inbutu-funtzioa egiten baitute.

O3 SAKONUNE HANDIA

O L A T Z G E O I B I L B I D E A

Gainazaleko ura biltzen duen inbutu baten antzera funtzionatzen dute dolinek.

Dolina baten eskema

O3 SAKONUNE HANDIA

O L A T Z G E O I B I L B I D E A

San Isidro ermitaren atzean dagoen Kobalde leizeko sarbegi handitik sartzen da Añoerreka eta Olatzgoikoa erreketako ura, eta Deba ibaian agertzen da, lurpean 3 km-ko ibilbidea egin ondoren.

O3 SAKONUNE HANDIA

O L A T Z G E O I B I L B I D E A

Olatzeko poljea 10 metro buztinez dago beteta. Disolbatzen ez den kareharrien zatia da, haranaren ondoan metatzen doana. Horiek dira geoparkeko soroak.

O3 SAKONUNE HANDIA

K O N T U Z ! A B E R E S U H A R R A K

O4

O L A T Z G E O I B I L B I D E AO4 KONTUZ! ABERE SUHARRAK

Betizu esaten zaio ile gorrixka eta itxura biziko behi-arraza autoktonoari. Ia aske bizi dira, eta historiaurreko uro edo zezenaren gertuko senidetzat jotzen dira.

O4

A R T E B A K A R T I A

O5

O L A T Z G E O I B I L B I D E AO5 ARTE BAKARTIA

Lur hauek artadi mardulez estalita zeuden garaiko oroigarri bat da Korostolako artea. Begiratu adi, zuhaitza arrokaren gainean ari baita hazten. Hori da haren estrategia, Arno mendiko lurzoru karetsu eskeletikoetara egokitzeko.

O5

I R A B A Ñ E T A . K A R S T E K O B A S E R R I A

O6

1

O L A T Z G E O I B I L B I D E AO6 IRABAÑETA . KARSTEKO BASERRIA

1. Dolina baten barnean dago baserri hau, haizetik babestua eta laboreentzako lur emankorrekin.

O6

2

O L A T Z G E O I B I L B I D E A

2. Kareharri puruenez osatutako hegalen emaitza da lapiaz erdi estali bat, artadiz estalitako lurzoru gutxikoa. Garai batean, hori izango zen baserriaren egur-despentsa.

O6 IRABAÑETA . KARSTEKO BASERRIA

3

O L A T Z G E O I B I L B I D E A

3. Arroka buztintsuagoak dituzten hegaletan ez da egoten lapiazik, eta lurzoruak oparoagoak izan ohi dira, bazkaleku gisa baliatzeko.

O6 IRABAÑETA . KARSTEKO BASERRIA

L E H E R G A I L U A , P I K O T X A E T A P A L A

O7

O L A T Z G E O I B I L B I D E AO7 LEHERGAILUA , PIKOTXA ETA PALA

XX. mendean, zenbait harrobitan ustiatu da geoparkeko kareharria. Hainbat erabileratarako baliatu da, eraikuntza-materialak, agregakinak eta arroka apaingarriak ateratzeko, besteak beste. Gaur egun, gehienak ez dira ustiatzen, eta lan egiten ari da haiek lehengoratzeko.

O7

N O R K Z I Z E L K A T U D I T U K A N A L H A U E K ?

O8

O L A T Z G E O I B I L B I D E AO8 NORK ZIZELKATU DITU KANAL HAUEK?

Ez dago zalantzarik. Oso arroka gogorra da kareharria, baina gainazaleko urak egin ditu kanal horiek. Zenbat denboran? Milaka urte gutxi batzuetan.

O8

L E I Z E B I Z I D U N A

O9

O L A T Z G E O I B I L B I D E AO9 LEIZE BIZIDUNA

Hartu saihesbidea. Badu zerbait magikoa Jentiletxetak. Joxe Miel Barandiaranek aurkitu zuen, 1927an. Irudikatu duela 10.000 urte gizakiak, oreinak, hartzak, ahuntzak eta zenenen bat ere bizi izan zirela leize honetan.

O 9

Z I Ñ O A . U N I B E R T S O B E R E Z I B A T

O10

O L A T Z G E O I B I L B I D E AO10 ZIÑOA . UNIBERTSO BEREZI BAT

Oso isolatua dagoen baserria da Ziñoa. Olatzekoaren antzeko polje baten barnean dago. Basoa, soroak eta bazkalekuak erabat baldintzatzen ditu bertako geologiak.

O10

G U Z T I A E T X E A N

O11

O L A T Z G E O I B I L B I D E AO11 GUZTIA ETXEAN

Ziñoa baserriak aski zuen bere burua, behar zuen ia guztia ekoizteko. Soro, baratz eta abereez gain, Ziñoa baserriak bazituen dolarea, errota, aroztegia, ogi-labea eta karobia. Joan bertara, eta ulertuko duzu zein garrantzitsua zen karea euskal baserrian.

O11

O L A T Z G E O I B I L B I D E A

Era berean, Ziñoa baserrikoa zen Pedro Maria Txurruka Aritza, historiako harri-jasotzaile onenetako bat. Hemen elkartzen ziren bizilagunak igande goizez, apustuak egiteko. Hemen gordeta daude oraindik haren harriak.

O11 GUZTIA ETXEAN

O L A T Z G E O I B I L B I D E AO11 GUZTIA ETXEAN

E U S K A L B A S E R R I K O K U LT U R A

O12

O L A T Z G E O I B I L B I D E AO12 EUSKAL BASERRIKO KULTURA

Olatzeko poljean gaude berriro ere, baserrien haran ezkutuan. Geologiak leku ezin hobea egin du nekazaritzan jarduteko. Hemen metatu dira urak kareharrian disolbatu ezin izan dituen buztin guztiak.

O12

geoparkea.eus

# G E O P A R K E A

I N F O R M A Z I O +O L A T Z G E O I B I L B I D E A

IKUSI BESTE GEOIBILBIDE BATZUK

IRTEERA GIDATUEN PROGRAMA

DEBA ETA

ZUMAIA

ITSASERTZEKOBABESTUTAKOBIOTOPOA