5/27/2018 Flysch de la Costa Vasca en Getxo / Euskal kostaldeko Flyscha Getxon

1/16

E R A K U S K E T A / E X P O S I C I N A p i r i l a k 9 > 3 0 A b r i l

FundacinLUBERRIFundazioa

5/27/2018 Flysch de la Costa Vasca en Getxo / Euskal kostaldeko Flyscha Getxon

2/16

TORRENE ARETOA / SALA TORRENETorrene, 3 - Algorta, Getxo (BIZKAIA)

Asteartetik Ostiralera / Martes a Viernes11.00 > 13.00 h. & 17.00 > 20.00 h.Larunbatetan / Sbados12.00 > 14.00 h. & 18.00 > 21.00 h.

Igandeetan / Domingos12.00 > 14.00 h.Jaiegunak/ Festivos12.00 > 14.00 h.

5/27/2018 Flysch de la Costa Vasca en Getxo / Euskal kostaldeko Flyscha Getxon

3/16

E R A K U S K E T A / E X P O S I C I N

A p i r i l a k 9 > 3 0 A b r i l

Fundacin LUBERRI Fundazioa

EUSKAL KOSTALDEKO

FLYSCHA GETXONEL FLYSCH DE LA

COSTA VASCA EN GETXO

5/27/2018 Flysch de la Costa Vasca en Getxo / Euskal kostaldeko Flyscha Getxon

4/16

Euskal Herriko ondare geologiko aberatsa sustatzeko helburuz, Oiartzungo

LUBERRI fundazioa/LUBERRI museoa eta Hendaiako CPIE Littoral Basque

Euskal Itsasbazterra erakundea elkartu dira mugaz bestaldeko egitasmo

baten bitartez gure itsasertzean azaleratzen den egitura geologiko guztiz

berezia ezagutaraztearren: FLYSCHa.

Euskal kostaldeko flysch-a Kretazeoko eta Tertziarioko itsas jalkinek

osatzen dute eta Euskal Herriko itsasertzaren gehienean ageri dira, GetxotikBiarritzeraino. Jalkin horiek ezponda kontinentalaren oinaldean metatu

ziren sakonera handian (1.000-5.000 metroko sakoneran). Geroago, jalkinok

tolestu eta urgaineratu ziren Eozenoan, hots, Pirinioak sortu zireneko

garaian. Flysch metaketa osatzen duten geruzak liburu erraldoi baten

orrialdeen modukoak dira; liburu horretan, 50 milioi urtetik gorako historia

geologikoa irakur dezakegu.

Gorrondatxeko GSSP geruzaGorrondatxeko GSSP geruza

5/27/2018 Flysch de la Costa Vasca en Getxo / Euskal kostaldeko Flyscha Getxon

5/16

Con el objetivo de fomentar el conocimiento del rico patrimonio geolgico del

Pas Vasco, la fundacin y el museo LUBERRI de Oiartzun y el CPIE Litoral

Basque Euskal Itsasbazterra se han asociado a travs de un programa

transfronterizo para dar a conocer una formacin geolgica muy peculiar que

aflora en nuestra costa, el FLYSCH.

El flysch de la costa vasca est formado por sedimentos marinos de edad

cretcica y terciaria, que aparecen a lo largo de nuestro litoral, entre Getxoy Biarritz. Estos sedimentos se depositaron a los pies del talud continental

a grandes profundidades (1.000-5.000 metros). Posteriormente, fueron

plegados y emergidos durante el Eoceno, periodo en el que se formaron los

Pirineos. Estas capas se nos presentan como un gigantesco libro abierto que

nos permite leer la historia geolgica de nuestro planeta durante ms de 60

millones de aos.

5/27/2018 Flysch de la Costa Vasca en Getxo / Euskal kostaldeko Flyscha Getxon

6/16

Gorrondatxe ikuspegi orokorraGorrondatxe ikuspegi orokorra

5/27/2018 Flysch de la Costa Vasca en Getxo / Euskal kostaldeko Flyscha Getxon

7/16

5/27/2018 Flysch de la Costa Vasca en Getxo / Euskal kostaldeko Flyscha Getxon

8/16

Torrenen ikusgai duzun erakusketa hau tamaina handiko 15 horma-

irudik osatzen dute eta haietan euskal kostaldeko flyscharen

ezaugarri behinenak aztertzeko aukera izango duzu, besteak beste,

Getxoko flyschari buruzkoak. Bestetik, erakusketaren osagarri, flysch

metaketari lotutako fosilak ikusi ahal izango dituzu beira-arasetan.

Gorrondatxe-Azkorriko panelaGorrondatxe-Azkorriko panela

5/27/2018 Flysch de la Costa Vasca en Getxo / Euskal kostaldeko Flyscha Getxon

9/16

La muestra expuesta en Torrene se compone de 15 paneles de granformato, en los que podrs conocer las caractersticas principalesde los estratos del flysch que afloran en la costa vasca, entre ellos,los correspondientes al flysch de Getxo. Por otra parte, comocomplemento a la exposicin, podrs contemplar fsiles asociados alflysch en las vitrinas.

5/27/2018 Flysch de la Costa Vasca en Getxo / Euskal kostaldeko Flyscha Getxon

10/16

Egungo euskal kostaldea, Muskiztik Baionaraino, paisaia ederraz gozatzeko

leku ikusgarria da eta aparteko ingurunea ikerketa geologikoak egiteko, batik

bat, azken 125 milioi urteko aldiaren barruan. Ingurune horretan, Getxoko

udalerria Uribeko itsasbazterretik zehar Getxotik Gorlizeraino hedatzen

den Barrika izeneko geogunearen barruan dago. Geologiaren ikuspegitik,

nazioarteko ospea duten azaleramendu bikainak ageri dira kostaldearen zati

horretan; Getxon bertan, horien adibide ditugu Gorrondatxeko hondartza,

bertako geruzak izendatu baitziren Lutetiar estaiaren oinaldearen estratotipo

global eta urrezko iltzea ezarri zen han, 2012ko otsailean, Getxoko hondartza

fosilak eta Galeako marearteko zabalgune esekia, inolako dudarik gabe,

EAEko zabalgune esekirik ikusgarriena.

Urrezko iltzeaUrrezko iltzea

5/27/2018 Flysch de la Costa Vasca en Getxo / Euskal kostaldeko Flyscha Getxon

11/16

La costa vasca actual, desde Muskiz hasta Baiona, es un entorno de

extraordinaria belleza paisajstica y un lugar privilegiado para realizar todo

tipo de investigaciones geolgicas en un tiempo que abarca los ltimos 125

millones de aos. Dentro de ese entorno, el municipio de Getxo est incluido

en la geozona de Barrika, la cual se extiende a lo largo del espectacular

litoral de Uribe, desde el citado municipio de Getxo hasta Gorliz. Desde el

punto de vista geolgico, este recorrido litoral esta jalonado por excelentes

afloramientos, que destacan por su vistosidad, variedad e inters cientfico

y que, adems, son referencias internacionales. En lo referente a Getxo,

podemos citar como ejemplos de lo anterior la denominacin como

estratotipo de la base del Luteciense los estratos de la playa de Gorrondatxe

y la imposicin del clavo de oro en febrero de 2012, las playas fsiles, as

como la gran rasa mareal colgada de punta Galea, sin duda la ms vistosa

de toda la CAPV.

Gorrondatxeko GSSP plakaGorrondatxeko GSSP plaka

5/27/2018 Flysch de la Costa Vasca en Getxo / Euskal kostaldeko Flyscha Getxon

12/16

Flysch segida edo faziea metakin geruzatuen multzo batek osatzen du.Segida horrek ezaugarri behinena du metakin gogorren (kareharriak,hareharriak) eta bigunen (lutitak, tuparriak, buztinak) arteko txandaketa.

Inolako zalantza barik, Zumaia-Deba kostaldeko zatian ageri denflyscha ezagunena da; hala ere, flysch deritzogun metaketa hori gurekostaldeko leku askotan azaleratzen da. Flysch-ak hainbat adinetakometakinak biltzen ditu eta, oro har, hiru multzotan sailka daiteke:

1. Behe Kretazeoko flysch beltza

Ondoko udalerrietan ageri da: Armintza, Bakio, Bermeo, Lekeitio,

Ondarroa, Mutriku eta Deba.2. Goi Kretazeoko flysch karetsua

Ondoko udalerrietan ikus daiteke: Getxo, Sopela, Zumaia, Donostia,Lezo eta Hendaia.

3. Tertziarioko flysch hareatsua

Ondoko udalerrietan azaleratzen da: Getxo, Sopela, Zumaia, Getaria,Zarautz, Orio, Donostia, Pasaia, Hondarribia, Donibane Lohizune,Bidarte eta Biarritz.

Flysch hitzak Alemanian dauka jatorria. Alemanez, flieBend (fliessend)terminoa flissen ahoskatzen da eta hainbat adiera dauzka: jariatu,isuri, ibili, lerratu (aditza),

jariakorra, biguna (izenondoa) edo erraz, arin (aditzondoa).

Suitza eta Alemaniako malda pikoko haranetan, sarritan irristatzen etaerortzen dira arroka-olde izugarriak grabitatearen eraginez. Aldapanbehera lerratzen diren geruzen ezaugarriek (antolaera orritsukoakbaitira) eta litologiak (geruza gogor eta bigunen txandaketa) hein handi

batean errazten dute arroka-zatiak lerra daitezen eta, horregatik,irristatzeekin lotutako hitza ezarri zitzaien: flissen.

Geologiaren ikuspegitik, Bernhard Studer geologo suitzarrak erabilizuen flysch hitza lehenengoz 1827an. Gurean, Joaqun Gmez deLlarenak erabili zuen flysch terminoa 1946an Gipuzkoako kostaldeanageri diren egitura geologikoez aritzeko.

5/27/2018 Flysch de la Costa Vasca en Getxo / Euskal kostaldeko Flyscha Getxon

13/16

Aunque sin lugar a dudas el flysch del tramo Zumaia-Deba es el

ms conocido, esa alternancia de materiales que conocemos bajo ladenominacin flysch aflora en diversos puntos de nuestro litoral.

Esta formacin litolgica rene un grupo de materiales de pocas

muy diferentes y que bsicamente pueden ser agrupados en tres

subdivisiones:

1. El Flysch negro del Cretcico inferior.

Aparece en Armintza, Bakio, Bermeo, Lekeitio, Ondarroa, Mutriku y

Deba.

2. El Flysch calcreo del Cretcico superior.

Visible en Getxo, Sopela, Zumaia, Donostia, Lezo y Hendaia.

3. El flysch arenoso del Terciario.

Representado en Getxo, Sopela, Zumaia, Getaria, Zarautz, Orio,

Donostia, Pasaia, Hondarribia, Donibane Lohizune, Bidarte y Biarritz.

El origen del trmino flysch proviene del alemn, donde el vocablo

flieBend (fliessend), de sonido flissen, tiene varias acepciones:fluir, correr, manar (como verbo), fluido (como adjetivo) o fluidamente

(utilizado como adverbio).

En valles con fuertes pendientes de Suiza y Alemania eran frecuentes

los deslizamientos y desplomes gravitatorios de grandes masas de

rocas. La naturaleza hojosa de las capas y su litologa alternante de

capas duras y blandas ayudaban a ello, de ah que a esas formaciones

rocosas les aplicaran un trmino que indicaba su problemtica

deslizante: flissen.

El trmino fue introducido formalmente por el gelogo suizo Bernhard

Studer en 1827. En nuestro entorno, Joaqun Gmez de Llarena utiliz

el trmino Flysch en 1946, al referirse a las formaciones geolgicas de

la costa de Gipuzkoa.

5/27/2018 Flysch de la Costa Vasca en Getxo / Euskal kostaldeko Flyscha Getxon

14/16

Antolatzaileak | Organizadores Sustatzaileak | Promotores

Gorrondatxeko hondartza fosilaGorrondatxeko hondartza fosila

5/27/2018 Flysch de la Costa Vasca en Getxo / Euskal kostaldeko Flyscha Getxon

15/16

Babesleak | Patrocinadores

5/27/2018 Flysch de la Costa Vasca en Getxo / Euskal kostaldeko Flyscha Getxon

16/16

TORRENE ARETOA / SALA TORRENE

Torrene, 3 - Algorta, Getxo (BIZKAIA)

Asteartetik Ostiralera / Martes a Viernes11.00 > 13.00 h. & 17.00 > 20.00 h.Larunbatetan / Sbados12.00 > 14.00 h. & 18.00 > 21.00 h.Igandeetan / Domingos 12.00 > 14.00 h.Jaiegunak/ Festivos 12.00 > 14.00 h.