PLASTIKA ETA IKUS HEZKUNTZA 3 – 3. ebaluazioa

FORMA

Forma batean bereizi daitezke:

Forma pertzeptuala: gure begiek ikusten dutena (ingeradak

zehazten duena)

Egitura forma/konfigurazio-forma: formaren barne egitura

Formaren ezaugarriak dira:

Konfigurazioa: forma “osoa” da ez bakarrik

atal ezberdinen batura, eta nolabaiteko

organizazio maila du. Atalen aldaketak/

alterazioak formaren konfigurazioan eragingo

du, adierazpena/ esangura aldatuz. Forma

ataletan deskonposatzen bada

deskonfiguratuta hautematen da.

Tamainua: formen arteko

harremanaren eta konparazioaren

araberakoa da (handiagoa ala

txikiagoa)

Posizioa: forma batek espazioarekiko/

ikusmen eremuarekiko duen

harremanarekin du zerikusia; forma

honekin harremanatzen dugunean

zehaztu dezakegu posizioa.

Formaren pertzepzioan eragiten duten faktoreak dira:

1. Erraztasuna, esfortzu gutxi suposatzen duten irudiak errazago hautematen

dira

2. Esperientziak eta ideien asoziazioek forma bat ala bestea hobeto

hautematen lagunduko dute

3. Forma inguratzen duten elementuek ere eragiten dute formaren

pertzepzioan (kolorea, ehundura, argia…)

4. Elementuaren ordenazioak pertzepzioa trabatu dezake (figura-hondoa

harremanak, irudi anbiguoak…)

Forma onaren legea:

Ez dugu edonola, modu kaotikoan hautematen forma

Adimenak hautemandako datuak hauei egitura eta

ordena ematen dieten arauen arabera antolatzen ditu;

adimenak nahiago ditu forma egituratuak, simetrikoak,

orekatuak, sinpleak, “onak”

Hainbat teoria daude ikusmenaren hautematearen

ikerketetan oinarrituak (Gestalt)

(FORMA aurkezpenean 11. diapositibatik 24.era formaren pertzepzioaren arau nagusi /oinarri

batzuk dituzue, aurreko bi puntuak baldintzatzen dituztenak; irakurri, bestea ulertzeko

lagungarri da; bestalde, ulertu diseinuaren irizpideak neurri handi batean fenomeno honetan

oinarritzen direla; orain arte klasean egin ditugun ariketetarako planteatutako zenbait irizpide

ere)

a. Osotasunaren legea

b. Lege estrukturala

c. Lege dialektikoa / figura-hondoa

d. Kontrastearen legea

e. Kontrastearen legea

f. Itxitura legea

g. Ixte/osatze legea

Prägnanz legea (“forma ona”) Irudien pregnantzia

a. Sinpletasun legea

b. Kontzentrazio /simetria /oreka legea

c. Birkhoff-en printzipioa

d. Jarraikortasun legea

e. Ingeradaren legea

f. Topologia inbariantzia

g. Maskaratze, barneratze, kamuflaia printzipioa

Taldekatze legeak:

a. Hurbiltasunaren printzipioa

b. Antzekotasunaren printzipioa

c. Mugimendu koordinatuaren legea

d. Norabide jarraikortasunaren legea

Hierarkizazio printzipioa:

Formak zenbat eta hierarkizatuagoak dituen bere atalak,

kuslearen begirada nagusienetik osagaietara zuzenduz,

pregnanteagoa izango da.

beheko irudian begirada eskuinetik ezkerrera zuzentzen dugu,

eskuineko zirkulua ezkerrekoari gainjarria hautematen delako

Esperientziaren legea:

Formak zenbat eta gehiagotan ikusten

ditugun orduan eta errazago

hautemango ditugu

• Gainera, osotasunak gure esperientziaren

arabera hautematen ditugu.

Forma motak: aukeratu irudi bakoitzarentzat egokien zaion kontzeptua:

Sinbolikoak•Forma estilizatuak•Figuratiboa•Abstraktua• Geometriko sinplea•Geometriko

konplexua•2D• 3D• Organikoa• Forma anbiguoak•Forma itxia•Forma irekia• Estruktura –

modulua•Forma simetrikoa• Forma positiboak eta forma negatiboak

Formaren esanahiak:

Forma organikoak: naturarekin erlazionatu ohi ditugu; berotasuna,

samurtasuna, naturaltasuna, desordena, berezkotasuna…

adierazteko erabili daitezke.

Laukia, karratua … bezalako forma geometrikoek:

(poligonoak, poliedroak) hoztasuna, seriotasuna, ordena,

egonkortasuna… ren zentzua izan dezakete.

Forma geometriko biribilek (esfera, elipsea,

zirkulua…): (esfera, elipsea, zirkulua…)

mugimendua, malgutasuna, grazia…

adierazten dute.

LERROA

Lerroaren funtzioak:

o Informatzailea eta deskriptiboa: Objektu baten bolumena (3D/erliebe

efektuak) eta forma deskribatzeko, objektuaren informazioa

trasmititzeko erabili daiteke.

o Antolatzailea: Espazioan marrazkiak edo elementu grafikoak kokatzeko

edo antolatzeko balio du. Lerroaren bidez espazioa banatu daiteke

eremu ezberdinak sortzeko, norabideak seinalatu ditzake, ikusizko

erritmoak sortu daitezke marrazkiari dinamismoa emanez…

o Adierazkorra: Sentsazioak, ideiak, kontzeptuak… adierazi ditzake.

Mugimenduaren ideia komunikatzen duten lerroak marra zinetikoak

deitzen dira.

• Ezaugarrien arabera sailka daitezke:

– Zuzenak (bertikalak, horizontalak , zeiharrak , zig-zagean) ala Kurbatuak

– Geometrikoak alaorganikoak/gestualak

– Lodiak ala finak

– Uniformeak ala modulatuak

Lerroak ezaugarrien eta testuinguruaren arabera era askotako espresio

psikologikoak, esanahiak, konnotazioak, adierazten dizkigu:

o Lerro horizontala: Lasaitasuna, baretasuna, deskantsua, oreka,

gelditasuna, egonkortasuna…

o Lerro bertikala: Indarra, goratasuna-oreka-egonkortasuna,

espiritualtasuna, sendotasuna, irmotasuna, dotoretasuna, aktibitatea…

o Lerro zeiharra: Dinamismoa, sakontasuna, urruntasuna, desoreka…

o Zig-zag lerroa: Indarra, dinamismoa, agresibitatea, ezbaia,

kontraesana…

o Irudi batek lerro mota ezberdinak konbinatuta izan ditzake, sentsazio

ezberdinak sortuz: Horizontalak eta bertikalak konbinatuta sentsazio

dramatiko negatiboak eragin ditzake…

• Giro harmoniatsuak sortzeko, bolumenak itxuratzeko, ehundurak sortzeko,

planoak zehazteko, objektu nagusiaren presentzia nabarmentzeko/leuntzeko,

espresioak definitzeko… erabili daiteke lerroa. Lerroak espresio plastikoan

garrantzia du; artelan askotan lerroa da obraren ardatz nagusi.

PLANOA

• Bi lerro bertikal paralelo bi lerro horizontal paraleloz ebakiz planoa eraikitzen da

• Konposizio batean planu ezberdinak bilduz 3D efektuak, erliebe efektuak,

urruntasun/sakontasuna… eragin ditzake planuak

Planoaren adierazkortasuna:

– Plano horizontalak baretasun, lasaitasun sentsazioak eragiten ditu ; zoruarekin

lotzen dugu egitura plastikoan oinarria, euskarria ala zeruertza bailitzan.

Horizontaltasuna nagusi den konposizioetan irudi gehienak erdiko eta beheko

aldean biltzen dira.

– Lerroarekin bezala, oreka, izpirituaren goratzea (elementuak zerurantz igotzen

direlako sentsazioa)... eragiten ditu plano bertikalak; goratasun handikoa

denean bere baitara bildu nahi gaituela dirudi (askotan lehen planoan).

KOLOREA

Kolorearen esanahia. Lotu itzazu ezkerreko kontzeptuak eskuinean topatuko

dituzun azalpenen artean egokienarekin.

Kolore konnotatzailea kolorearen hautematean sortzen diren

sentsazioak eta emozioak dira.

Kolore sinbolikoa kolorearengandik hautematen dugun

balore subjektiboa izango da, balore

psikologiko eta sinbolikoak dituena.

Kolore psikologikoa kodifikazioa da, fenomeno kulturala.

Kultura desberdinetan koloreen

esanahi sinbolikoa desberdina izan

daiteke.